Wp³yw ró nych pod³o y na kwitnienie kohlerii (Kohleria amabilis Hook.) JERZY HETMAN, MA GORZATA WITEK

Transkrypt

1 ACTA AGROBOTANICA Vol. 59, z s Wp³yw ró nych pod³o y na kwitnienie kohlerii (Kohleria amabilis Hook.) JERZY HETMAN, MA GORZATA WITEK Katedra Roœlin Ozdobnych, Akademia Rolnicza w Lublinie, ul. Leszczyñskiego 58, Lublin Departament of Ornamental Plants, Agricultural University of Lublin, ul. Leszczyñskiego 58, Lublin, Poland The effects of different substrates on flowering of kohleria (Kohleria amabilis Hook.) Summary The aim of the study was to test the effects of different substrates on flowering of Kohleria amabilis Hook. belonging to Gesneriaceae family. Substrates used were: white peat, white peat +bark (1:1), white peat +perlite (1:1), white peat + sand (1:1), coir, low-bog peat, low-bog peat + bark (1:1). Substrates caused effects on flowering of a kohleria. The best of them occured low-bog peat + bark (1:1). Plants bloomed the earliest, for the longest time and plentyfully. Moreover they were hight and nicely leafy. The least useful was white peat. Key words: Kohleria amabilis Hook.; flowering; substrate; pot plant; plant cultivation WSTÊP Zainteresowanie doniczkowymi roœlinami ozdobnymi, szczególnie kwitn¹cymi, stale roœnie. Prowadzi siê poszukiwania nowych i ciekawych gatunków nadaj¹cych siê do dekoracji wnêtrz. Ma³o znanym, ale wartoœciowym rodzajem jest Kohleria Rgl., nale ¹ca do rodziny ostrojowate (Gesneriaceae). Jest to wieloletnia roœlina zielna pochodz¹ca z Centralnej i Po³udniowej Ameryki, któr¹ cechuj¹ du e walory dekoracyjne i ma³e wymagania. Ozdobê kohlerii stanowi¹ przede wszystkim rurkowate kwiaty o barwie od czerwonej po wszystkie odcienie pomarañczowego. Dodatkowo wewnêtrzn¹ stronê p³atków i gardzieli mog¹ zdobiæ plamki lub pr¹ ki. Roœliny przechodz¹ 2 3 miesiêczny okres spoczynku, a organem przetrwalnym s¹ miêsiste, ³uskowate k³¹cza przypominaj¹ce szyszki.

2 406 Jerzy Hetman, Ma³gorzata Witek Pod³o e jest jednym z najwa niejszych czynników decyduj¹cych o prawid³owym wzroœcie i rozwoju roœlin. Powinno podtrzymywaæ roœlinê, zaopatrywaæ j¹ w wodê i sk³adniki mineralne, mieæ dobre w³aœciwoœci wodno-powietrzne, du ¹ pojemnoœæ ciepln¹ oraz byæ wolne od patogenów i tanie (Klougart, 1983; Nelson, 1998). W produkcji doniczkowych roœlin ozdobnych powszechnie wykorzystuje siê substraty torfowe i torfowo-korowe (Chmiel i Wrêga, 1996; T reder i in., 1996), ale równie torf niski, piasek i perlit (Startek i Wojcieszczuk, 1996; Laskowska i Sprz¹czka, 2002). Szerokie zastosowanie znajduje tak e w³ókno kokosowe (Blom, 1997; Michalak i Hetman, 2002; Treder i Nowak, 2002; Dobrowolska i Startek, 2003). Celem niniejszej pracy by³o okreœlenie wp³ywu ró nych pod³o y na kwitnienie Kohleria amabilis Hook. MATERIA I METODY Badania prowadzono w latach w Gospodarstwie Doœwiadczalnym AR w Felinie. W pierwszym roku doœwiadczenie za³o ono 25 kwietnia, a w drugim roku 12 marca i w obu latach badania zakoñczono w listopadzie. Materia³ badawczy stanowi³y mikrosadzonki Kohleria amabilis Hook. otrzymane in vitro. W doœwiadczeniu wykorzystano nastêpuj¹ce pod³o a: torf wysoki z Pas³êka; torf wysoki z kor¹ sosnow¹ (1:1); torf wysoki z perlitem (1:1); torf wysoki z piaskiem (1:1); w³ókno kokosowe; torf niski z Ludwina oraz torf niski z kor¹ sosnow¹ (1:1). Torf wysoki i torf niski zwapnowano wêglanem wapnia wg krzywej neutralizacji do ph 5,8. ¹cznie doœwiadczenie obejmowa³o 7 kombinacji w 20 powtórzeniach. Powtórzenie stanowi³a jedna roœlina. Mikrosadzonki po adaptacji do warunków szklarniowych sadzono do doniczek Æ 9 cm wype³nionych wy ej wymienionymi pod³o ami. Doniczki ustawiono na sto³ach wy³o onych mat¹ podsi¹kow¹ oraz okrytych tunelem foliowym i cieniówk¹. Po dwóch tygodniach uprawy zdjêto tunel foliowy i rozpoczêto zasilanie roœlin roztworem nawozu wielosk³adnikowego Insol-U, który stosowano do chwili wejœcia roœlin w fazê kwitnienia. Pocz¹tkowo stê enie nawozu wynosi³o 0,1%, a w miarê wzrostu roœlin zwiêkszano je do 0,3%. Od momentu ukazania siê p¹ków kwiatowych do pe³ni kwitnienia roœliny nawo ono Insol-W w stê eniu 0,3%. Sk³ad zastosowanych w doœwiadczeniu nawozów zestawiono w tabeli 1. W trakcie trwania badañ prowadzono obserwacje i pomiary dotycz¹ce: pocz¹tku kwitnienia roœlin (dni); osi¹gniêcia wartoœci handlowej równoznacznej z rozwiniêciem siê 2-3 kwiatów (dni); d³ugoœci kwitnienia (dni); liczby kwiatów przypadaj¹cych na jedn¹ roœlinê oraz trzykrotnie w odstêpach czterotygodniowych oceniono wysokoœæ roœlin (cm) i ulistnienie (szt.). Wyniki liczbowe opracowano statystycznie przy pomocy analizy wariancji dla danych ortogonalnych. Dla oceny istotnych ró nic miêdzy œrednimi zastosowano przedzia³y ufnoœci T-Tukey a przy poziomie istotnoœci a = 0,05.

3

4

5

6 410 Jerzy Hetman, Ma³gorzata Witek wyrówna³ siê i tylko nieznacznie wy sze by³y roœliny posadzone w mieszaninie torfu niskiego z kor¹. Natomiast w trakcie ca³ej uprawy najni sze roœliny otrzymano w torfie wysokim. W I i II terminie pomiaru zaobserwowano, e najwiêcej liœci na pêdzie g³ównym wytworzy³y roœliny rosn¹ce w mieszaninie torfu niskiego z kor¹, zaœ w III terminie równie roœliny uprawiane w torfie wysokim z dodatkiem kory w stosunku 1:1 (tab. 4). Najmniejsz¹ liczb¹ liœci charakteryzowa³y siê roœliny rosn¹ce w torfie wysokim uzupe³nionym perlitem w stosunku 1:1 (I, II termin pomiaru) oraz w torfie wysokim (III termin pomiaru). DYSKUSJA W produkcji ogrodniczej torfy znalaz³y szerokie zastosowanie jako pod³o a jednorodne lub jako sk³adniki ró nych mieszanek ziem ogrodniczych (Turski i in., 1980, Treder i in., 1996). Do tej pory uniwersalnym pod³o em by³ torf wysoki, wykazuj¹cy du ¹ jednorodnoœæ oraz dobre w³aœciwoœci fizyczne, a tak e niewymagaj¹cy dezynfekcji przed u yciem w uprawie. Zasobnoœæ torfu wysokiego w sk³adniki mineralne jest jednak niewielka i pochodzi jedynie z rozk³adu masy oraganicznej (Turski i in., 1980; Hetman, 1998; ). Cechuje go tak e wysoka kurczliwoœæ, co powoduje odstawanie bry³y korzeniowej od œcian pojemników, utrudniaj¹c nawadnianie i nas¹czanie pod³o a. W czasie uprawy mo e to prowadziæ do du ych zmian we w³aœciwoœciach wodno-powietrznych pod³o a (Strojny, 1998). Uzyskane w doœwiadczeniu wyniki wskazuj¹ na niewielk¹ przydatnoœæ tego pod³o a w uprawie kohlerii. Chmiel i Wrêga, (1996) porównuj¹c tradycyjn¹ uprawê gerbery z upraw¹ w we³nie mineralnej zaobserwowali, e u odmiany 'Robijn' w substracie torfowym nast¹pi³ najni szy wzrost plonu ogólnego kwiatostanów i minimalny wzrost œrednicy koszyczków. Niezadowalaj¹ce wyniki otrzymano równie uzupe³niaj¹c torf wysoki perlitem, piaskiem lub kor¹, mimo e poprawiaj¹ one w³aœciwoœci wodno-powietrzne pod³o a zwiêkszaj¹c jego przepuszczalnoœæ i przewiewnoœæ. Torf niski zawiera du o mineralnych sk³adników pokarmowych i charakteryzuje siê du ¹ pojemnoœci¹ sorpcyjn¹. Jednoczeœnie ma sk³onnoœæ do zasklepiania i utraty struktury przy przesuszeniu. W zwi¹zku z tym nie nale y go stosowaæ w mieszankach z tradycyjnymi ziemiami ogrodniczymi, g³ównie dla wieloletnich roœlin ozdobnych (T urski i in., 1980; Haber, 1998; Hetman, 1998). Przeprowadzone doœwiadczenia wykaza³y korzystny wp³yw torfu niskiego na badane cechy. Jednak najlepszym pod³o em dla kohlerii okaza³a siê mieszanina torfu niskiego z kor¹ sosnow¹ (1:1). Kora jako gruboziarnisty komponent o nieregularnych kszta³tach cz¹stek poprawia w³aœciwoœci powietrzne pod³o a i zwiêksza trwa³oœæ jego struktury. Laskowska i Sprz¹czka (2004) w swoich doœwiadczeniach wykaza³y przydatnoœæ tego pod³o a równie w uprawie doniczkowej tulipanów. Roœliny, g³ównie z grupy greigii, by³y istotnie wy sze, mia³y najwiêksze p¹ki kwiatowe i najwiêksze liœcie.

7 Wp³yw ró nych pod³o y na kwitnienie kohlerii (Kohleria amabilis Hook.) 411 W produkcji ogrodniczej w³ókno kokosowe mo na u ywaæ jako samodzielne pod³o e lub sk³adnik mieszanek (Blom, 1997; Michalak i Hetman, 2002; Treder i Nowak, 2002; Dobrowolska i Startek, 2003). Rezultaty uprawy kohlerii w tym pod³o u by³y niezadowalaj¹ce. Potwierdzeniem niekorzystnego wp³ywu w³ókna kokosowego na rosn¹ce w nim roœliny s¹ badania wykonane przez Laskowsk¹ i Sprz¹czkê (2004). Tulipany uprawiane w tym pod³o u otrzyma³y niskie oceny, a poza tym wykazywa³y ni sz¹ trwa³oœæ. Wad¹ w³ókna jest wysoka zawartoœæ sk³adników szkodliwych dla wiêkszoœci roœlin, jak sód czy chlor. Poza tym w pod³o u mog¹ byæ wi¹zane elazo i bor. Do uprawy w samym w³óknie nale y dostosowaæ ca³y system nawadniania i nawo enia. Wprawdzie cechuje go du a porowatoœæ, ale ze wzglêdu na brak ci¹g³oœci kapilar, woda s³abo podsi¹ka i nastêpuje du e zró nicowanie wilgotnoœci w poszczególnych warstwach (Strojny, 98). WNIOSKI 1. Kwitnienie i wzrost Kohleria amabilis Hook. zale y od pod³o a, w którym jest uprawiana. 2. Najlepszym pod³o em do uprawy kohlerii jest mieszanina torfu niskiego z kor¹ sosnow¹ w stosunku 1:1, w którym otrzymano roœliny najwczeœniej i najd³u ej kwitn¹ce oraz najszybciej osi¹gaj¹ce wartoœæ handlow¹. Ponadto w ci¹gu ca³ego sezonu roœliny te obficie kwit³y, a tak e charakteryzowa³y siê wysokim wzrostem i ³adnym ulistnieniem. 3. Najmniej przydatnym pod³o em jest torf wysoki, w którym uprawiane roœliny najpóÿniej rozpoczyna³y kwitnienie, a okres ich kwitnienia by³ najkrótszy. LITERATURA Blom T. J., Coco coir versus granulatem rockwool and arching versus traditional harve sting of roses in a recilculating system. ISHS Symp. Growing Media and Hydroponics, Windsor, Canada, Abstracts: poster 10. Chmiel H., Wrêga M., Porównanie uprawy gerbery (Gerbera Jamessoni H. Bolus ex Hook.) w substracie torfowym i we³nie mineralnej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 429: Dobrowolska A., Startek L., Wp³yw niektórych czynników uprawowych na wzrost i kwitnienie odmian niecierpka nowogwinejskiego z grupy Sonic. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 491: Haber Z., Wspó³czesne metody wykorzystywania torfów w ogrodnictwie ozdobnym. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 461: Hetman J., Pod³o a do uprawy rozsad roœlin rabatowych. Mat. z konf. Uprawa roœlin rabatowych i balkonowych, Skierniewice: Klougart A., Substratem and nutrient flow. Acta Hort. 150: Laskowska H., Sprz¹czka I., Pod³o a do uprawy doniczkowej tulipanów. Ogólno pol. Konf. Ozdob. Roœl. Cebul. Skierniewice:

8 412 Jerzy Hetman, Ma³gorzata Witek Michalak B., Hetman J., Wp³yw pod³o a i nawo enia na jakoœæ rozsad jednorocz nych roœlin kwietnikowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 483: Nelson P. V., Greenhouse operation and management. 5 th ed. Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ. Startek L., Wojcieszczuk T., Wp³yw w³aœciwoœci pod³o a i regulatorów wzrostu na ukorzenianie siê niecierpka. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 429: Strojny Z., Jak dobraæ i przygotowaæ pod³o e dla roœlin ozdobnych. HO 9: Treder J., Matysiak B., Nowak J., Wp³yw pod³o y na wzrost ozdobnych roœlin doniczkowych Diffenbachia i Hedera uprawianych na sto³ach zalewowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 429: Treder J., Nowak J., Zastosowanie pod³o y kokosowych w uprawie roœlin rabato wych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 485: Turski R., Hetman J., S³owiñska Jurkiewicz A., Pod³o a stosowane w ogrodnictwie szklarniowym. Rocz. Nauk Rol., PWN, W wa: Streszczenie Celem badañ by³o okreœlenie wp³ywu ró nych pod³o y na kwitnienie Kohleria amabilis Hook., nale ¹cej do rodziny Gesneriaceae. Zastosowano nastêpuj¹ce pod³o a: torf wysoki; torf wysoki z kor¹ sosnow¹ (1:1); torf wysoki z perlitem (1:1); torf wysoki z piaskiem (1:1); w³ókno kokosowe; torf niski oraz torf niski z kor¹ sosnow¹ (1:1). Wykazano wp³yw pod³o y na kwitnienie badanych roœlin. Najkorzystniejsz¹ okaza³a siê mieszanina torfu niskiego z kor¹ sosnow¹ w stosunku 1:1. Roœliny kwit³y najwczeœniej, najd³u ej i bardzo obficie. Poza tym by³y wysokie i mia³y ³adne ulistnienie. Najmniej przydatnym pod³o em okaza³ siê torf wysoki.