NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w KRAKOWIE KRAKÓW, ul. Łobzowska 67 (0-12) , , Fax (0-12)

Transkrypt

1 NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w KRAKOWIE KRAKÓW, ul. Łobzowska 67 (0-12) , , Fax (0-12) P/07/132 LKR /07 Kraków, dnia lutego 2008 r. Pan Józef Grzegorz Kurdziel Dyrektor Małopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Krakowie Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie przeprowadziła kontrolę w Małopolskim Centrum Zdrowia Publicznego (MCZP), w zakresie sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieŝą w wieku szkolnym w latach (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole podpisanym przez Pana Dyrektora w dniu 14 stycznia 2008 r. i omówionymi na naradzie pokontrolnej w dniu 19 lutego 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania MCZP w zakresie wykonywania zadań związanych z profilaktyczną opieką zdrowotną nad dziećmi i młodzieŝą w wieku szkolnym w latach (I półrocze), pomimo wystąpienia uchybień w kontrolowanej działalności. PowyŜszą ocenę ogólną uzasadniają następujące oceny cząstkowe: 1. W kontrolowanym okresie 2005 r. I półrocze 2007 r. MCZP nie organizowało i nie finansowało programów profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami na terenie województwa małopolskiego. Powodem powyŝszego był m.in. brak środków na finansowanie tego typu działań, jak równieŝ dotychczas obowiązujący zapis w Statucie

2 2 MCZP, który w zakresie organizowania profilaktyki, jedynie nakładał w art. 4 pkt 17 obowiązek koordynowania działań dotyczących problematyki profilaktyki i opieki medycznej dotyczącej HIV/AIDS i narkomanii. Jedynie Dział Promocji Zdrowia MCZP w ramach realizacji nałoŝonego zadania promocji i edukacji zdrowotnej, podejmował działania w środowisku nauczania, organizując prelekcje w szkołach, konkursy dla uczniów w trakcie organizowanych ogólnodostępnych kampanii antynikotynowych czy spotkania szkoleniowe dla pielęgniarek szkolnych. Jak wyjaśnił Pan Dyrektor, w ramach pozyskiwania środków MCZP zwróciło się m.in. do Departamentu Funduszy Strukturalnych Ministerstwa Zdrowia, w listopadzie 2007r., z prośbą o poinformowanie o moŝliwościach pozyskania środków z funduszy unijnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki W odpowiedzi Ministerstwo poinformowało, Ŝe obecnie w ramach Priorytetu II PO KL realizowane będą działania kształcenia pielęgniarek i połoŝnych w ramach studiów pomostowych oraz kształcenia specjalizacyjnego lekarzy z dziedzin: onkologii, kardiologii i medycyny pracy. Około roku 2010, po dokonaniu przez Ministerstwo Zdrowia śródokresowej oceny PO KL, będzie rozwaŝona moŝliwość uruchomienia innych projektów dotyczących doskonalenia zawodowego osób wykonujących inne zawody medyczne. 2. MCZP wypełniało zapisy zawartego z Wojewodą Małopolskim Porozumienia z dnia 3 września 2002 r., w którym Wojewoda powierzył Dyrektorowi MCZP kontrole zakładów opieki zdrowotnej województwa małopolskiego. Zgodnie z tym Porozumieniem MCZP przedkładaj do akceptacji i podpisu plany kontroli oraz zalecenia pokontrolne Dyrektorowi Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie (MUW). Medycyna szkolna nie była odrębnym zakresem kontroli, lecz wchodziła łącznie z pediatrią, ginekologią i połoŝnictwem w zakres kontroli Działu Nadzoru w Zakresie Opieki Nad Matką i Dzieckiem MCZP (dalej Dział Nadzoru), prowadzonych w zakładach opieki zdrowotnej. 3. Pozytywnie naleŝy ocenić fakt, iŝ Dział Nadzoru MCZP z własnej inicjatywy corocznie występował do Oddziału NFZ w Krakowie o udostępnienie danych w zakresie świadczeniodawców z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (poz) sprawujących opiekę m.in. w środowisku nauczania na terenie woj. małopolskiego, w sytuacji gdy zgodnie 13 rozporządzenia w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki

3 3 zdrowotnej nad dziećmi 1, to NFZ, po zawarciu umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami, przekazuje dane w określonym układzie rodzajowym do właściwego wojewody. Po otrzymaniu danych Dział Nadzoru w oparciu o posiadane informacje uaktualniał otrzymywane wykazy świadczeniodawców. NaleŜy jednak zaznaczyć, iŝ przesyłane do Działu Nadzoru z NFZ dane, nie zawierały m.in. wymaganej przepisem 13 ww. rozporządzenia, liczby uczniów objętych profilaktyczną opieką zdrowotną przez świadczeniodawcę. 4. Dział Nadzoru MCZP w 2005 r. skontrolował 42 z 312 (13,5%), w 2006 r. 31 placówek spośród 310 (10%), a w I połowie 2007r. 18 placówek spośród 307 (5,8%) ww. świadczeniodawców w zakresie medycyny szkolnej. Najczęściej stwierdzonymi nieprawidłowościami były: brak odpowiednich zapisów w rejestrach lub statutach kontrolowanych jednostek o prowadzeniu (funkcjonowaniu) gabinetów medycyny szkolnej, brak kursów kwalifikacyjnych pielęgniarek szkolnych oraz fakt, iŝ gabinety na terenie szkół nie posiadały dokumentacji dopuszczenia do udzielania świadczeń wydanej przez inspekcję sanitarną. 5. Negatywnie naleŝy ocenić brak w okresie 2005 I poł r. nadzoru i kontroli przez MCZP nad świadczeniem opieki profilaktycznej w środowisku nauczania przez lekarzy dentystów i lekarzy poz. Zgodnie bowiem z 4 rozporządzenia w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi, oprócz pielęgniarki, profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniami sprawują lekarz podstawowej opieki oraz lekarz dentysta, a jak wykazała kontrola NIK, nadzorowi i kontroli MCZP podlegała jedynie praca pielęgniarek i higienistek szkolnych, świadczących opiekę nad uczniami, zarówno w gabinetach profilaktycznych w szkołach, jak równieŝ na terenie zakładów opieki zdrowotnej. Kontroli podlegała dokumentacja medyczna uczniów pod kątem m. in. wpisów przeprowadzonych badań przesiewowych, badań lekarskich, szczepień ochronnych, profilaktyki fluorkowej sprawowanej przez pielęgniarki w klasach I VI. Dyrektor MCZP wyjaśnił, iŝ powodem braku kontroli nad opieką sprawowana przez lekarzy poz i lekarzy dentystów są niskie płace oraz brak w MCZP kadry o kwalifikacjach wymaganych przez art. 65 ust. 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej 2, zgodnie z którym czynności kontrolne wymienione w ust. 1 pkt 1 lit. b, d i e mogą być 1 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieŝą (Dz. U. Nr 282, poz ze zm.) 2 ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89)

4 4 realizowane wyłącznie przez osobę wykonującą zawód medyczny, właściwy ze względu na rodzaj i zakres kontrolowanych czynności. NIK podziela opinię wyraŝoną w toku narady pokontrolnej, iŝ istotnym utrudnieniem w sprawowaniu takiego nadzoru jest takŝe wynikające z zasad funkcjonowania systemu ochrony zdrowia rozproszenie opieki medycznej nad dziećmi w wieku szkolnym, przez indywidualne przypisanie do poszczególnych lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Dodatkowo, naleŝy wskazać, iŝ spośród podmiotów sprawujących profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniami, w ofercie szkoleniowej MCZP brały udział głównie pielęgniarki i higienistki szkolne. Jak wyjaśniła Kierownik Ośrodka Doskonalenia Kadr Medycznych MCZP, nie organizowano szkoleń z zakresu sprawowania profilaktycznej opieki nad uczniami dla lekarzy poz i lekarzy dentystów, gdyŝ nie było z ich strony zainteresowania takimi szkoleniami. 6. ZastrzeŜenia NIK budzi sposób dokumentowania ustaleń kontroli. W protokołach kontroli brak było doprecyzowania przez Dział Nadzoru liczby dzieci nie przebadanych na dzień kontroli lub dzieci, które zostały przebadane z opóźnieniem, i w ślad za tym ewentualny brak formułowania zaleceń pokontrolnych w tym zakresie. Bowiem jak wyjaśniła Kierownik Działu Nadzoru w protokołach podawany był stan wykonania badań np. tylko za okres roku szkolnego objęty kontrolą, natomiast w trakcie kontroli informowano ustnie kontrolowanego o konieczności uzupełnienia brakujących badań, a w przypadku gdy zaległości były uzupełniane, w ocenie z kontroli uŝywano sformułowania badania sukcesywnie uzupełniano. Na podstawie protokołów kontroli z okresu 2005 r. I poł. 2007r. stwierdzono, iŝ na 15 skontrolowanych zakładów tylko w czterech przypadkach zarówno badania bilansowe jak i badania przesiewowe były wykonane w 100%. W pozostałych przypadkach stopień wykonania ww. badań był zróŝnicowany i wynosił w granicach 85% 100%. 7. NIK pozytywnie ocenia działania Działu Nadzoru w zakresie gromadzenia i analizy danych o stanie zdrowia uczniów. Corocznie Dział wysyłał opracowane we własnym zakresie ankiety do pielęgniarek szkolnych i zakładów opieki zdrowotnej: Zbiorcza analiza stanu zdrowia uczniów za rok szkolny, Zabezpieczenie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w roku szkolnym. Na podstawie posiadanej bazy danych opracowywał w zaleŝności od potrzeb róŝne zestawienia i oceny pod kątem tematyki narad, konferencji i prezentacji dla róŝnych odbiorców. Krytycznie jednak naleŝy podkreślić fakt braku współpracy z konsultantami krajowymi i wojewódzkimi w dziedzinie pediatrii dotyczącej profilaktycznej opieki nad uczniami.

5 5 8. Nie budzi zastrzeŝeń terminowość sporządzanych przez MCZP rocznych sprawozdań MZ-06 o realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkołach za lata szkolne 2004/2005, 2005/2006, 2006/2007, które zgodnie z terminem do dnia 31 października kaŝdego roku były przekazywane do Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Na podstawie analizowanej próby stwierdzono, Ŝe wykazywane dane wynikają i są zgodne z danymi ze sprawozdań MZ-06 przesłanych do MCZP, przez jednostki świadczące profilaktyczną opiekę, poza dwoma stwierdzonymi pomyłkami w dwóch tabelach sprawozdań rocznych, co nie mniej jednak nie rzutuje na powyŝszą ocenę w tym zakresie. NIK zwraca jedynie uwagę, Ŝe zgodnie z obowiązującym przepisem 4 ust. 9 Instrukcji Kancelaryjnej MCZP, na wpływającej na nośniku papierowym korespondencji naleŝy umieszczać pieczęć z datą wpływu oraz, iŝ w przypadku dokonywania przez pracowników korekt i skreśleń na sprawozdaniach jednostkowych, naleŝy umieszczać stosowną adnotację z przeprowadzonej rozmowy telefonicznej z jednostką sprawozdawczą, bądź datę i podpis pracownika na okoliczność korygowania danych na sprawozdaniach. Ponadto, naleŝy wskazać, iŝ z analizy dotyczącej Tabeli nr 5 i Tabeli nr 6 sprawozdań rocznych MZ-06 wynika, iŝ w sprawozdaniu rocznym MZ-06 sporządzanym przez MCZP nie byli wykazywani uczniowie, nad którymi profilaktyczna opieka zdrowotna realizowana była wyłącznie na terenie placówek ochrony zdrowia i tam teŝ znajdowała się dokumentacja badań uczniów. W związku z tym liczba uczniów wykazana w sprawozdaniach była niŝsza od rzeczywistej liczby uczniów objętych profilaktyczną opieką zdrowotną. Kierownik Działu Statystyki Medycznej Analiz i Informatyki MCZP wyjaśnił, iŝ przyjęto taki sposób sporządzania danych zgodnie z wcześniejszymi telefonicznymi wytycznymi Instytutu Matki i Dziecka. W toku kontroli NIK Kierownik Działu Statystyki pisemnie zwróciła się do Instytutu, gdzie otrzymała m.in. odpowiedź, Ŝe jeŝeli opieka profilaktyczna nad uczniami (zarówno lekarska jak i pielęgniarska) jest w całości realizowana tylko i wyłącznie na terenie przychodni, to dane na temat tej opieki umieszcza się na druku sprawozdawczym MZ-11. W świetle powyŝszego NIK wskazuje, iŝ druk MZ-11 Sprawozdanie o działalności i pracujących w podstawowej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej, nie przewiduje swoim zakresem sprawozdawczości o realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami, bowiem poza danymi w zakresie profilaktycznych badań lekarskich (Dział 3 sprawozdania MZ-11 i Tabela 6 sprawozdania MZ-06), nie uwzględnia podawania pozostałych danych w zakresie profilaktyki nad uczniami,

6 6 objętych sprawozdaniem MZ-06 tj. m.in. wykonanie testów przesiewowych, szczepienia ochronne, profilaktyka fluorkowa. Ponadto, rozporządzenie w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieŝą, nie ogranicza się zakresem sprawowania opieki nad uczniami tylko do terenu szkół dysponujących gabinetami profilaktyki, ale równieŝ jest ona moŝliwa do sprawowania na terenie podstawowej opieki zdrowotnej ( 14 rozporządzenia), zatem i pozostały zakres opieki winien, zdaniem NIK, podlegać sprawozdawczości. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. RozwaŜenie działań umoŝliwiających (współ)organizowanie programów profilaktycznych dla uczniów. 2. Zapewnienia precyzyjnego zawierania w protokołach kontroli dokonanych ustaleń, dotyczących stwierdzanych nieprawidłowości w zakresie medycyny szkolnej. 3. RozwaŜenie moŝliwości podjęcia współpracy z Instytutem Matki i Dziecka w zakresie opracowania skutecznych wytycznych do wypełniania sprawozdania MZ-06, w celu ujednolicenia sprawozdawczości jednostek z terenu województwa oraz przez MCZP. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Dyrektora, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie, do dyrektora Delegatury NIK w Krakowie, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Otrzymują: 1. Adresat, 2. Delegatura NIK w Bydgoszczy, 3. Akta kontroli.