e -Biuletyn projektu Kadry dojrzałe do zmian

Transkrypt

1 e -Biuletyn projektu Kadry dojrzałe do zmian 5

2 aktualności Spis treści 4 Wprowadzenie do Vademecum opolski model kontraktacji działań aktywizacyjnych to swego rodzaju instruktaż dla publicznych służb zatrudnienia w zakresie kontraktowania działań aktywizacyjnych na rzecz podmiotów zewnętrznych, zarówno komercyjnych jak, i społecznych 8 Programy komputerowe w doradztwie zawodowym w trakcie wielu badań udowodniono skuteczność komputera jako środka dydaktycznego. Zastosowanie e-learningu, gier edukacyjnych, Internetu, serwisów społecznościowych w edukacji zaprocentować może podniesieniem jakości kształcenia i motywacji, także w doradztwie zawodowym. Korzystajmy zatem z tych zasobów, nie bojąc się ich stosować w doradztwie indywidualnym i grupowym. Polskie poradnictwo zawodowe bezradność w sieci? Zbigniew Brzeziński czy Internet to wielka szansa, czy też może wielkie zagrożenie dla funkcjonowania urzędów pracy? Z całą pewnością można powiedzieć, że świadomość Polaków na temat budowania profesjonalnego wizerunku w Internecie jest niewielka. Jeśli nie zapewnimy im fachowego wsparcia, mogą przegrać wszystkie swoje szanse, nawet nie domyślając się przyczyny niepowodzeń 16

3 aktualności advertorial Wstęp Witamy czytelników biuletynu e-rynek Pracy. Nasz Biuletyn powstaje w ramach innowacyjnego projektu Kadry dojrzałe do zmian. Głównym celem projektu jest poprawa współpracy między urzędami pracy a prywatnymi agencjami zatrudnienia lub organizacjami pozarządowymi wpisanymi do rejestru agencji zatrudnienia. Ma to na celu m.in. ułatwienie wchodzenia na rynek pracy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym z powodu bezrobocia. Oprócz informacji o projekcie w każdym biuletynie staramy się zawrzeć dużo więcej treści dotyczącej rynku pracy, współpracy różnych interesariuszy, zmian w realizacji podstawowych usług w instytucjach rynku pracy, zarówno państwowych, jak i niepublicznych. Mamy nadzieję, że opisując nowoczesne metody, formy i narzędzia usług rynku pracy, przykłady dobrych praktyk, pokażemy szersze tło i zachęcimy do wykorzystania innowacyjnych narzędzi projektu. W bieżącym numerze szczególnie zachęcamy do zapoznania się z ostateczną wersją produktu finalnego naszego projektu wprowadzeniem opis do Opolskiego modelu kontraktacji usług rynku pracy. A skoro tyle mówimy o nowoczesnych metodach i innowacjach, nie można pominąć roli nowych technologii informatycznych w usługach rynku pracy, a w szczególności w doradztwie zawodowym. Artykuł Programy komputerowe w doradztwie zawodowym omawia trzy rodzaje doradztwa sklasyfikowane ze względu na formę przekazu: doradztwo online, doradztwo tradycyjne odbywające się w sali szkoleniowej, warsztatowej oraz doradztwo tradycyjne łączone z elementami e-learningu czy doradztwa na odległość blended learning. Na koniec wyobraźcie sobie, że określiliście preferencje zawodowe klienta, pomogliście mu stworzyć profesjonalne CV i genialny wprost list motywacyjny. Do tego zmotywowaliście, zainspirowaliście, przekazaliście wiedzę na temat wszelkich meandrów rynku pracy, a techniki autoprezentacji doskonaliliście w czasie ćwiczeń z kamerą. Mnóstwo pracy i nic Kompletny brak efektów. Co zawiodło? Przyczyną może być wizerunek internetowy naszego klienta. Sprawdziliście jego wizerunek w sieci? Poradziliście mu jak go poprawić? No właśnie Zapraszamy także do rozważań na temat roli Internetu w usługach rynku pracy. 3

4 Opolski model kontraktacji działań aktywizacyjnych. OOpolski model kontraktacji działań aktywizacyjnych to swego rodzaju instruktaż dla publicznych służb zatrudnienia w zakresie kontraktowania działań aktywizacyjnych na rzecz podmiotów zewnętrznych, zarówno komercyjnych jak, i społecznych. Natomiast dla tych drugich jest podpowiedzią na temat tego, czego mogą się spodziewać, podejmując współpracę z powiatowymi urzędami pracy (PUP) w ramach realizacji działań aktywizacyjnych. Opolski model kontraktacji działań aktywizacyjnych w sferze założeń i rozwiązań wpisuje się w charakterystyczny dla rynków pracy krajów wysoko rozwiniętych trend do delegowania realizacji niektórych działań wobec osób bezrobotnych na podmioty prywatne, które mają wspierać publiczne instytucje w realizacji zadań polityki rynku pracy. Model opolski wpisuje się również w charakter reformy, jaka od maja 2014 roku jest wdrażana wśród polskich instytucji rynku pracy, a która obejmuje swoim zakresem między innymi kontraktację działań aktywizacyjnych (ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw Dz.U poz. 598). Stworzone w projekcie Vademecum jest wynikiem działań praktycznych i prac eksperckich prowadzonych w ramach projektu innowacyjnego testującego pn. Kadry dojrzałe do zmian realizowanego przez firmę bit Polska Sp. z o.o. w partnerstwie z Powiatowym Urzędem Pracy w Opolu, Powiatowym Urzędem Pracy w Strzelcach Opolskich, Wyższą Szkołą Pedagogiczną im. Janusza Korczaka w Warszawie oraz ISOP Innovative Sozialprojekte GmbH z Graz w Austrii. Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, natomiast realizowany w latach w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL) Priorytet I. Zatrudnienie i integracja społeczna. Zanim jednak opolski model kontraktacji został wypracowany i ukształtowany, to musiały zajść pewne określone warunki oraz podjęte 4 zostać działania autorów modelu podmiotów realizujących wspomniany projekt. Stąd między innymi na początku 2013 roku zawiązano szerokie partnerstwo społeczno-instytucjonalne pn. Opolski Pakt na Rzecz Zwiększenia Zatrudnienia poprzez Kontraktację Usług Rynku Pracy pomiędzy publicznymi służbami zatrudnienia, prywatnymi agencjami zatrudnienia oraz organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pośrednictwem pracy oraz jednostkami samorządu terytorialnego. W skład sygnatariuszy paktu weszli przedstawiciele następujących instytucji: 1. Powiatowy Urząd Pracy w Brzegu 2. Powiatowy Urząd Pracy w Głubczycach 3. Powiatowy Urząd Pracy w Kędzierzynie-Koźlu 4. Powiatowy Urząd Pracy w Kluczborku 5. Powiatowy Urząd Pracy w Krapkowicach 6. Powiatowy Urząd Pracy w Namysłowie 7. Powiatowy Urząd Pracy w Nysie 8. Powiatowy Urząd Pracy w Oleśnie 9. Powiatowy Urząd Pracy w Opolu 10. Powiatowy Urząd Pracy w Prudniku 11. Powiatowy Urząd Pracy w Strzelcach Opolskich

5 12. Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu 13. Urząd Miasta Opola 14. Ogólnopolski Konwent Agencji Pracy 15. Adecco Poland Sp. z o.o. 16. CTC Polska Sp. z o.o. 17. Diwa Personalservice Agencja Pracy Sp. z o.o. 18. Manpower Group Sp. z o.o. 19. Polbau Services Grzegorz Kuliś/ Weegree Sp. z o.o. 20. Centrum Aktywizacji Zawodowej Bezrobotnych i Wolontariatu Ziemi Nyskiej 21. Fundacja Społeczna Edukacja i Praca Twórcza 22. bit Polska Sp. z o.o. 23. Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka w Warszawie, a także eksperci i przedstawiciele osób bezrobotnych z kategorii wiekowej do 25 i powyżej 50 roku życia. Celem partnerstwa było stworzenie głównych założeń modelu kontraktacji działań aktywizacyjnych w oparciu o podobne rozwiązania z sukcesem stosowane w Austrii czy innych krajach zachodnich, a także doświadczenia płynące z opolskiego rynku pracy, bowiem rozwiązanie było testowane w praktyce w okresie styczeń 2014 marzec 2015 przez Powiatowy Urząd Pracy w Opolu i Powiatowy Urząd Pracy w Strzelcach Opolskich. Urzędy te na podstawie założeń prezentowanego modelu, w tym dokumentacji przetargowej, wybrały realizatora działań aktywizacyjnych, konsorcjum podmiotów, z których liderem było Stowarzyszenie Humaneo z Nowego Sącza. Podmiotem działań była grupa 70 osób bezrobotnych. Zebrane doświadczenia i uzyskane m.in. w trakcie badania ewaluacyjnego rekomendacje posłużyły do opracowania finalnej wersji modelu, którego opisem jest niniejszy podręcznik. Zainicjowanie Opolskiego modelu kontraktacji działań aktywizacyjnych przede wszystkim miało na celu poprawę współpracy podmiotów działających w obszarze zatrudnienia, integracji i pomocy społecznej z przedsiębiorcami w zakresie ułatwień wchodzenia na rynek pracy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym z powodu bezrobocia, w szczególności młodzieży powyżej 15 roku życia oraz osobom w wieku co najmniej 50 lat. Przedmiotem kontraktu pomiędzy kluczowymi partnerami, tj. między osobą bezrobotną powiatowym urzędem pracy agencją zatrudnienia (w tej roli przedsiębiorca i/lub organizacja pozarządowa NGO) jest usługa aktywizacyjna składająca się z trzech etapów: diagnostycznego, aktywizującego, utrzymania zatrudnienia. Jego wyróżnikiem jest także zaproszenie do współpracy ośrodków pomocy społecznej, jako instytucji skupiających określoną liczbę wspólnych z PUP klientów, a także poruszających się sprawnie w środowiskach społecznych, z których wywodzą się osoby oddalone od rynku pracy. Choć prezentowany model dotyczy wsparcia udzielanego w szczególności dwóm specyficznym grupom dotkniętych bezrobociem (symbolicznie określanych 25- i 50+ ), to proponuje on jednak uniwersalne procedury i rozwiązania, które mogą zostać z powodzeniem wykorzystane do aktywizacji i finalnego doprowadzenia do zatrudnienia innych grup bezrobotnych określonych w art. 49 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tj. osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy (m.in. osób długotrwale bezrobotnych, korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej). Podobnie jak ma to miejsce w modelach brytyjskiej czy francuskiej kontraktacji, procesowi aktywizacji i powrotu do zatrudnienia będą podlegać grupy bezrobotnych wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym określanych jako najbardziej oddalone od rynku pracy, tym samym grupy społecznie i zawodowo najtrudniejsze w aktywizacji. Zgodnie z zapisami ustawy klasyfikowane są one obecnie w Polsce do III profilu pomocy. Stąd też prezentowana inicjatywa testowała rozwiązanie na tego tupu osobach. Tymczasem do działań aktywizacyjnych można kierować także osoby, dla których PUP określiło II profil pomocy. Opolski model komplementarnie 5

6 6 wpisuje się w prozatrudnieniowe działania centralne i rządowe na tym obszarze, tym bardziej, iż wraz z wdrażaniem reformy PSZ rozpoczęto proces zlecania usług agencjom zatrudnienia niemal w każdym województwie. Prof. Jacek Męcina, wiceminister Pracy i Polityki Społecznej, współautor reformy oraz odpowiedzialny za jej implementację, tak m.in. widzi szczegółową realizację Jeszcze w tym roku planujemy uruchomienie procedury wyłonienia operatorów w każdym województwie. Tymi działaniami obejmiemy łącznie blisko 20 tys. bezrobotnych, a docelowo w okresie najbliższych 3-4 lat nawet 200 tys. Obecnie pracujemy nad przygotowaniem spójnej i w miarę jednolitej dokumentacji, analizujemy doświadczenia z przeprowadzonych pilotaży, pracujemy nad doprecyzowaniem niektórych zapisów i zasad, tak aby programy mogły ruszyć bez zakłóceń w pierwszych miesiącach 2015 roku. Jeszcze w 2015 roku w ramach rezerwy możliwe będzie uruchomienie kolejnych programów, o ile województwa zgłoszą takie zapotrzebowanie cyt. za: Męcina o efektach reformy: Urzędy pracy muszą być efektywne, Gazeta Prawna. pl Znowelizowana ustawa daje dwie możliwości kontraktowania działań aktywizacyjnych. Zwyczajowo przyjęło się mówić o dużych kontraktach realizowanych w oparciu o rozdział 13c i zlecanych przez wojewódzkie urzędy pracy oraz o małych inicjowanych przez starostę w oparciu o zapisy art. 61b. I właśnie proponowany model jest rozwiązaniem kierowanym do powiatowych urzędów pracy. Korzystając z wysokiej ogólności zapisów art. 61b opracowano, model, który poprzez swą innowacyjność może być pożądanym sposobem współpracy międzysektorowej na rzecz aktywizacji osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Opolski model kontraktacji działań aktywizacyjnych w swej praktycznej już realizacji polega na prywatyzacji m.in. usług rynku pracy poprzez zlecanie zewnętrznym podmiotom aktywizacji zawodowej, ale też i społecznej, osób bezrobotnych. Zastosowana w opolskim modelu kontraktacji procedura zlecania efektu zatrudnieniowego agencjom zatrudnienia, zapewnia indywidualne podejście do osób objętych taką formą aktywizacji, co implikuje też wysoką efektywność działań, jakie są adresowane do poszczególnych osób będących klientami instytucji realizujących kontrakt. Oznacza to, że powiatowe urzędy pracy jako zleceniodawcy usługi wybierają wiarygodną agencję zatrudnienia będącą realizatorem zlecenia, kierując się jakością złożonej oferty i innymi kryteriami według wypracowanych procedur w opolskim modelu kontraktacji, które zostały opisane w dalszej części prezentowanego vademecum. Należy również podkreślić, iż w opolskim modelu, mimo że stroną umowy jest agencja zatrudnienia, dopuszcza się możliwość wykonania podzlecenia przy pomocy podmiotów trzecich (do wysokości 49% wartości przedmiotu zamówienia), wśród których mogą znaleźć się zarówno przedsiębiorcy, jak i organizacje pozarządowe. W grupie aktywizowanych będą znajdować się osoby, które wyrażą chęć podlegania aktywizacji przez podmioty zewnętrzne oraz wyrażą aktywną postawę w zakresie zmiany swojej sytuacji życiowej. Ponadto innowacyjność opolskiego modelu kontraktacji przejawia się nie tylko w nowatorskim podejściu do aktywizacji zawodowej i rozwiązaniach służących przywracaniu do zatrudnienia, ale też w wielu innych aspektach: w swym rozwiązaniu komunikacyjnym został on również dostosowany do współczesnych i najlepszych rozwiązań technologicznych. Dlatego też zaplanowany przez autorów modelu program informatyczny Kontraktor, jako niezbędny technologiczny element, ma być platformą wymiany informacji zleceniodawcy, czyli PUP, z realizatorem usługi, jakim jest agencja zatrudnienia, a także jedną z realizowanych płaszczyzn współpracy. Oczekuje się, że program

7 pozwoli na realizację wielu powiązanych ze sobą funkcji, o których nieco później. Przedkładany model oraz proceduralny instruktaż obok innych pilotażowych programów prozatrudnieniowych nawiązujących do kontraktacji na rynku pracy jest kolejną próbą zaproponowania swoistej wędki w redukowaniu skali bezrobocia w grupach społecznych dotkniętych bezrobociem, gdzie również wskaźnik tzw. uczestnictwa w rynku pracy (LFP) jest stale niepokojący. Sanacja dwóch wskaźników (bezrobocia oraz uczestnictwa w rynku pracy) wymaga kompleksowej strategii działania, gdzie proste rozwiązania z punktu widzenia ekonomicznego, jak choćby zwiększenie dotacji celowych na programy aktywizacyjne czy nawet wzrost gospodarczy nie zawsze bezpośrednio przekładają się na oczekiwane zmniejszenie bezrobocia i nie zawsze osiągają zakładany skutek. Jak pokazuje przykład amerykański: na prozatrudnieniowe programy szkoleniowe i zawodowe, które nie spełniły jednak swoich zamierzonych efektów rząd federalny w okresie wydał astronomiczną sumę środków ok. 85 mld dolarów, która wówczas była porównywalna do środków wydanych na badanie przestrzeni kosmicznej od 1958 roku do pierwszego lądowania na księżycu. Kiedy porówna się skok technologiczny i przemysłowy spowodowany przez programy kosmiczne z podsumowaniem i ewaluacją programów zawodowych i prozatrudnieniowych, trudno nie oprzeć się wrażeniu słabej skuteczności tych ostatnich (por. Ch. Murray, Bez korzeni. Polityka społeczna USA ) Należy pamiętać, co również model opolski stara się podkreślić, iż bezrobocie to zjawisko sensu largo społeczne i wymaga często uwzględnienia różnych okoliczności i kontekstów pozaekonomicznych i rynkowych. Wyrażamy nadzieję, iż zapoczątkowany w województwie opolskim innowacyjny model, stawiający sobie za zadanie zbudowania szerszego partnerstwa, w oparciu o rozwiązania austriackie, brytyjskie czy inne, zbuduje nową sieć współpracy w zwalczaniu bezrobocia pośród takich podmiotów jak: przedstawiciele jednostek publicznych i niepublicznych służb zatrudnienia, w tym agencji zatrudnienia, a także organizacji pozarządowych (NGO), przedsiębiorców i innych podmiotów działających w obszarze polityki prozatrudnieniowej, a także ośrodków pomocy społecznej. Zachęcamy do korzystania z vademecum, jego załączników (wzory dokumentów przetargowych oraz umów) oraz programu Kontraktor (wraz z instrukcją obsługi). Wszystkie produkty wypracowane w projekcie są dystrybuowane bezpłatnie. (powyższy artykuł stanowi wstęp do Vademecum projektu, które jest dostępne na stronie ) 7

8 Programy komputerowe w doradztwie zawodowym 8 C Czy nowoczesne technologie są potrzebne w doradztwie zawodowym? Jakkolwiek byśmy się starali, nie sposób zaprzeczyć zadanemu wyżej pytaniu. W czasach kiedy czterolatek potrafi samodzielnie znaleźć w Google swoją ulubioną bajkę, dziesięciolatek aktywnie uczestniczy w dyskusjach na forum internetowym, gimnazjalista tworzy swoją muzykę i umieszcza ją na Myspace, a licealista programuje gry i tworzy do nich grafikę, nie sposób zaprzeczyć. Zauważalne przemiany edukacji, w zakresie multimedialności, mogą prowadzić do trzech wiodących kierunków jej rozwoju: a) intensywne podążanie za mediami i technologiami, nasycanie procesu edukacji komputeryzacją, e-learningiem, wirtualnością, obrazem i przekazem dźwiękowym oraz edutainment, b) ignorowanie powyższych i koncentracja na tradycyjnym przekazie wiedzy, papierową książką, wykładem i typowym warsztatem, c) próba wypośrodkowania między nauczaniem tradycyjnym a nauczaniem z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Jakkolwiek nie patrzeć na różne scenariusze ścieżek rozwoju edukacji, niezaprzeczalnym jest fakt, że współczesny uczeń najczęściej przewyższa kompetencjami multimedialnymi swego nauczyciela i szkołę. Współczesny uczeń, a za chwilę współczesny dorosły. Wariant a) zakładający symbiozę informatyczną obejmować zatem powinien przede wszystkim kształcenie kompetencji do posługiwania się technologiami i wypracowywanie krytycznego dystansu do treści płynących z ekranu komputera. Tak, by już ów dorosły potrafił doskonale oddzielać treści pożądane od tzw. śmieci edukacyjnych. Czym bowiem jest dzisiaj uczenie się? Przede wszystkim to działanie skierowane na realizację konkretnego celu związanego ze zdobyciem pewnej wiedzy czy umiejętności. Ma służyć rozwinięciu określonych kompetencji. Aby nasz wspomniany sześciolatek, dziesięciolatek, licealista czy ów dorosły mógł skutecznie rozwijać swoje kompetencje, proces edukacji powinien korzystać z tych dobrodziejstw, z których korzysta ich odbiorca. Dlaczego warto korzystać z cyfrowych rozwiązań? Jednym z warunków skutecznego uczenia się jest optymalne skupienie uwagi na treściach, które mają być przyswojone. Co decyduje o tym, że człowiek skupia na czymś swoją uwagę? Niewątpliwie atrakcyjna forma przekazywanych treści. Spełnia ona funkcję podtrzymywania uwagi i aktywności uczącego się. Szkoły powinny jak najszerzej czerpać z możliwości jakie dają nowoczesne technologie cyfrowe, wynika z badań BECTA, brytyjskiej agencji rządowej zajmującej się wdrażaniem technologii w edukacji. Naukowcy z Uniwersytetu w Liverpool prowadzili swoje badania na grupie uczniów ze szkoły New Rush Hall, która wdrożyła program cyfrowej kreatywności w nauczaniu oraz w innych szkołach, które z kolei specjalizują się w pracy z trudną młodzieżą. Celem badań była analiza doświadczeń szkół pracujących z trudną młodzieżą podczas wprowadzania technologii cyfrowych na zajęciach, zebranie danych świadczących o rzeczywistym wpływie cyfrowej kreatywności na wyniki, postawy, zachowanie, proces uczenia się uczniów oraz metody pracy nauczycieli, opracowanie wytycznych pod kątem strategii działań edukacyjnych w celu wspierania nauczycieli w pracy z nowymi technologiami. I cóż się okazało? Zauważono znaczącą poprawę m.in. wyników w nauce, zaangażowania w procesy grupowe, zwiększenie motywacji i aspiracji życiowych. Uczniowie, którzy dotychczas odrzucali tradycyjne nauczanie, chętnie angażowali się w zajęcia z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Prowadzenie zajęć w cyfrowym klimacie

9 zwiększyło pomysłowość uczniów i ich kreatywność podczas zajęć. Nauczyciele w klasach cyfrowych czuli też większą motywację dydaktyczną, korzystając przy tym z często większych umiejętności uczniów w poruszaniu się w świecie IT. Kluczem do sukcesu projektu pilotażowego nie było samo wyposażenie szkoły w komputery i sieć, ale umiejętne z nich korzystanie, zarówno przez nauczycieli, jak i uczniów. Źródło: Nie szukając daleko, w Poznaniu działa e-klasa, w której uczniowie uczą się, wykorzystując osobiste komputery. Nauczyciel jest odpowiednio przygotowany do pracy z różnego rodzaju programami, nauczanie to wykorzystuje także podręczniki szkolne, nie zastępując ich w 100% komputerami. Na rynku polskim funkcjonują firmy zajmujące się tworzeniem oprogramowania do tego typu notebooków, tak aby szkoła mogła realizować w pełni założenia edukacyjne. Powstają zatem programy, prezentacje, ćwiczenia, gry do nauki biologii, fizyki, chemii, języka polskiego. Internet jest pełen różnego rodzaju ofert uatrakcyjniania zajęć elementami cyfrowymi. Czy w tym pakiecie edukacyjnym mogłoby zabraknąć doradztwa zawodowego? Jako działalność wspomagająca edukację, doradztwo zawodowe również posiada swoje zasoby, które mogą być z powodzeniem wykorzystywane w procesie nauczania. Warto zatem wiedzieć z czego można skorzystać podczas prowadzenia warsztatów i szkoleń z planowania kariery zawodowej, określania predyspozycji zawodowych, pisania dokumentów aplikacyjnych, zakładania własnej firmy czy rozmowy kwalifikacyjnej. Dzięki temu grupowe doradztwo zawodowe będzie bardziej atrakcyjne i angażujące uczestnika naszych zajęć. Jakie są dostępne zasoby w doradztwie zawodowym? Zanim przejrzymy dostępne zasoby możliwe do wykorzystania w indywidualnym i grupowym doradztwie zawodowym, warto podkreślić, że istnieją 3 rodzaje takiego doradztwa sklasyfikowane ze względu na formę przekazu: doradztwo on line, doradztwo tradycyjne odbywające się w sali szkoleniowej, warsztatowej oraz doradztwo tradycyjne łączone z elementami e-learningu czy doradztwa na odległość korzystając z terminologii edukacyjnej możemy je określić jako blended learning. Doradztwo on line Webinaria Przed godziną 17.00, pijąc kawę w domowym zaciszu, uruchamiam mój przenośny komputer, wkładam słuchawki i loguję się do sieci. Za chwilę będę prowadzić webinarium dla 14 uczestników, dotyczące planowania kariery zawodowej. Uczestników zrekrutowałam przez stronę internetową. Webinarium jest bezpłatne, aplikacja komputerowa, której używam też jest bezpłatna, jednak muszę znać język angielski, aby jej skutecznie używać. Punktualnie o 17 w wirtualnym pokoju szkoleniowym znajdują się już wszystkie osoby. Zaczynamy zatem webinarium. Będzie trwać 45 minut i jest pierwszym z cyklu. Witam wszystkich uczestników i wykonuję próbę głosu i wizji. Wszystko sprawnie działa. Mam do dyspozycji tzw. białą tablicę, na której wyświetlam swoją prezentację widoczną dla wszystkich użytkowników szkolenia. Możemy używać też czatu do komunikowania się z pozostałymi uczestnikami szkolenia oraz połączenia głosowego. Jako prowadząca udzielam głosu tym, którzy chcą go zabrać. W trakcie webinarium mogę polecić uczestnikom wykonanie krótkiej ankiety czy quizu, aby podsumować czy sprawdzić ich wiedzę. Ponieważ uczestnicy szkolenia widzą ten sam ekran komputera co ja, mogę uruchamiać strony www, pliki dźwiękowe i filmy. Dzięki temu webinarium będzie 9

10 10 ciekawsze i bogatsze w treści. Po zakończonym spotkaniu uczestnicy wypełniają jeszcze ankietę ewaluacyjną, z której wynika, że szkolenie on line bardzo im się podobało. Kilku z nich jest z Warszawy, jeden z Białegostoku, Gdańska, Poznania, Wrocławia i innych miast Polski. Taki scenariusz będzie niebawem coraz częściej gościł w naszej pracy zawodowej, najnowsze prognozy pokazują, że poszukiwani są specjaliści od wirtualnych szkoleń, rzecz jasna nie tylko w doradztwie zawodowym. W tej chwili na rynku dostępnych jest wiele programów, w tym także bezpłatnych, do obsługi wirtualnych konferencji. Tworząc ciekawe prezentacje, uzupełnione o zasoby sieci, filmu i muzykę możemy samodzielnie tworzyć ciekawe szkolenia on line dla różnych grup klientów. E-learning Oprócz webinariów, które odbywają się w czasie rzeczywistym, możemy korzystać ze szkoleń e-learningowych. Dobre szkolenie e-learningowe trzeba stworzyć od podstaw, począwszy od mechanizmu działania szkolenia, ćwiczeń, zadań, quizów, testów zaliczeniowych, pomysłów na grafikę i ew. animacje. Szkolenie takie może odbywać się częściowo w czasie rzeczywistym a częściowo w czasie odpowiadającym uczestnikowi. Zazwyczaj takie szkolenia posiadają panel logowania, więc można z niego korzystać wtedy, kiedy ma się na to ochotę. Szkolenia takie zazwyczaj też mają określony czas ukończenia, np. 14 dni od jego rozpoczęcia. W trakcie takiego szkolenia uczestnik powinien być objęty opieką trenera, moderatora, mieć możliwość rozmowy z prowadzącym na czacie lub forum. Wtedy nabywanie nowej wiedzy odbywa się pod opieką fachowca. W sieci znaleźć można wiele krótkich kursów e-learningowych, czy także bezpłatnych z zakresu kształtowania umiejętności miękkich (np. radzenie sobie ze stresem, planowanie i organizacja dnia, zakładanie firmy). E- learning to świetny sposób na przyciągnięcie młodych odbiorców szkoleń do zaznajamiania się z treściami z zakresu doradztwa zawodowego. A dla starszych odbiorców to rodzaj kształcenia ustawicznego w dogodnych dla nich warunkach. Możemy stworzyć kurs na platformie, odpłatny bądź nieodpłatny, projektując do niego własne treści i rekrutując grupę osób zainteresowanych z użytkowników Internetu lub instytucji rynku pracy. Doradztwo tradycyjne Wciąż najbardziej powszechną formą grupowego doradztwa zawodowego są tradycyjne zajęcia w sali szkoleniowej. Także i te zajęcia można uatrakcyjnić wykorzystując dostępne programy komputerowe i narzędzia multimedialne. Warunkiem oczywiście ich używania jest posiadanie komputera i rzutnika multimedialnego. Przyjrzyjmy się zatem co jest dostępne doradcom zawodowym w ich praktyce szkoleniowej. Multimedialne informacje zawodowo edukacyjne Spacery po zawodach Doskonałym uzupełnieniem zajęć z doradztwa grupowego w zakresie wybierania zawodu i pozyskiwania informacji zawodoznawczych są Spacery po zawodach. Każda branża wydana została na osobnej płycie CD, dzięki czemu możemy nabywać tylko te najbardziej nas interesujące. Spacer z opisem danej grupy zawodów możemy wykorzystać jako wprowadzenie do zajęć z młodzieżą albo jako ich podsumowanie na zakończenie warsztatów z określania predyspozycji zawodowych. Prezentowane w programie zawody zostały opisane w sposób niezwykle staranny i wnikliwy według określonych parametrów: nazwa zawodu, zadania i czynności robocze, wymagania psychologiczne, fizyczne, zdrowotne, warunki podjęcia pracy w zawodzie, możliwości zatrudnienia oraz płace, możliwości awansu w hierarchii zawodowej. Tak wyczerpujący opis zawodu oraz szereg atrakcyjnych zdjęć ilustrujących daną profesję pozwala korzystającemu z programu na wyjątkowo gruntowne poznanie i zrozumienie tajników opisywanego zawodu. Po przepracowaniu z uczniami elementów predyspozycji zawodowych kolejne zajęcia można poświęcić na zapoznawanie się ze światem zawodów i branż. Spacery po zawodach dostępne są w branżach: Branża I: Administracja, zarządzanie, bussines, praca urzędnicza Branża II: Sztuka i projektowanie artystyczne Branża III: Nauczanie, wychowanie i działalność kulturalna Branża IV: Rozrywka, rekreacja, turystyka Branża V: Gastronomia, hotelarstwo, usługi domowe Branża VI: Ochrona zdrowia Branża VII: Służby socjalne, społeczne i zatrudnienia

11 Branża VIII: Prawo i dziedziny pokrewne Branża IX: Bezpieczeństwo i służby ochrony Branża X: Finanse i dziedziny pokrewne Branża XI: Handel, dziedziny pokrewne i usługi Branża XII: Nauka i dziedziny z nią związane Branża XIII: Przemysł wydobywczy, ciężki, elektryka, elektronika Branża XIV: Przemysł lekki i rzemiosło Branża XV: Budownictwo i architektura Branża XVI: Rolnictwo, hodowla, ogrodnictwo, przyroda Branża XVII: Transport i łączność Informacje o zawodach w formie tekstowej znaleźć możemy oczywiście też w Internecie na stronach urzędów pracy, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, na stronie poświęconej monitoringowi zawodów pl oraz oczywiście na stronach informacyjno edukacyjnych typu pracuj.pl czy kariera.com. pl, ale forma tekstowa jest dużo gorzej odbierana zwłaszcza przez młodzież, która zdecydowanie woli przekaz multimedialny taki jak np. Spacery po zawodach. Scenariusze zajęć Swego rodzaju nowością na rynku doradczym stały się ostatnio gotowe scenariusze zajęć wraz z prezentacjami multimedialnymi przygotowanymi specjalnie do tychże scenariuszy. Doradca korzystający z tego produktu ma olbrzymią pomoc w postaci gotowych materiałów metodycznych i instrukcji przeprowadzania warsztatów czy lekcji. Każda płyta CD ze scenariuszami zawiera kilkadziesiąt proponowanych zajęć dla uczniów z danej grupy wiekowej, scenariusz zajęć w postaci plików doc oraz prezentację Power Point do każdego scenariusza. Dostępne są scenariusze zajęć m.in. o tematyce: Samowiedza źródła poznania siebie. Poznaję siebie zdolności i zainteresowania, które posiadam. Poznaję swoje potrzeby, wartości. Moje cele życiowe. Moja kariera zawód i edukacja. Warto pracować powody, dla których ludzie pracują. Mój pomysł na biznes. Edukacja a rynek pracy. Specyfika uczenia się a planowanie kariery zawodowej. Uruchom swoją wyobraźnię. Korzyści płynące ze stosowania metod szybkiej nauki i mind mapping. Przedsiębiorczość i ja. Asertywność umiejętność otwartego wyrażania siebie. Budowanie pozytywnej samooceny. Motywacja metody motywowania się. Zasady efektywnej komunikacji interpersonalnej. Informacje zawodowo edukacyjne można tez znaleźć na stronach Ecorysu, OHP, w komercyjnych serwisach dla nauczycieli typu www. nauczyciel.pl czy na stronach liderów edukacji Multimedialne programy komputerowe Na rynku dostępnych jest niewiele profesjonalnych programów komputerowych przeznaczonych do kompleksowej pracy w zakresie doradztwa zawodowego. Do tych najbardziej znanych należą: eszok Niewątpliwie jest to kompleksowe i specjalistyczne oprogramowanie stworzone dla potrzeb Szkolnych Ośrodków Kariery. Elementy tego programu rozwijane są od kilku lat (m.in. ogromna baza informacji o zawodach, scenariusze zajęć). Zastosowanie go umożliwia dużo efektywniejszą pracę w dziedzinie poradnictwa zawodowego i osiągnięcie właściwych rezultatów przy mniejszym nakładzie pracy (automatyzacja wielu działań, szybsza obróbka informacji itp.) Program cechuje duża innowacyjność i zastosowanie nowych rozwiązań - dzięki niemu doradcy w SzOK mogą pracować dużo sprawniej i oferować nowe usługi uczniom. eszok zawiera: Test bilansu i kompetencji - test do samobadania, który pomoże w zaplanowaniu indywidualnej ścieżki rozwoju kompetencji. Użytkownik odpowiada na 99 pytań, a na końcu otrzymuje opis wyników testu, który można wydrukować lub zapisać do pliku. W wynikach pokazany jest wykres punktów dla poszczególnych 11 grup kompetencji, czyli indywidualny profil kompetencji oraz opis otrzymanych wyników. Program na podstawie odpowiedzi w teście generuje automatycznie listę kompetencji do dalszego indywidualnego rozwoju. Ten moduł programu w doskonały sposób może być wstępem 11

12 12 do zajęć dotyczących kształcenia ustawicznego i planowania działań edukacyjnych. Uczestnicy warsztatów po wykonaniu testu bilansu mogą pracować nad planem uzupełniania swoich kompetencji pod okiem doradcy zawodowego. Klasyfikacja Zawodów i Specjalności oraz Świat zawodów - opisy ponad 500 zawodów, które zawierają usystematyzowane i wyczerpujące informacje podzielone na rozdziały: zadania i czynności, środowisko pracy, wymagania zawodu (psychologiczne i osobowościowe), informacje z rynku pracy (warunki podjęcia pracy, szanse zatrudnienia), informacje o ścieżkach kształcenia. Zawody z przyszłością - lista zawodów, które zostały uznane za bardziej rozwojowe od innych - zawody, w których rośnie liczba miejsc pracy. Zawody te posiadają opisy składające się z 5 rozdziałów takich, jak w module Świat zawodów oraz dodatkowo posiadają rozdział Zawód z przyszłością, zawierający informacje na temat tego, dlaczego dany zawód jest zawodem rozwojowym. Scenariusze zajęć - zestaw 33 gotowych scenariuszy do pracy z uczniami. Opracowane zgodnie ze standardami scenariusze zawierają w pełni gotowe rozwiązania do zastosowania w ramach grupowej lub indywidualnej pracy z uczniem. Informatorium - bardzo bogaty zbiór informacji dotyczących edukacji i rynku pracy. Zawiera m.in. informacje na temat systemu edukacji w Polsce (rodzajów szkół, stypendiów, targów edukacyjnych), praktyk, wolontariatu. Zawiera także informacje o wchodzeniu na rynek pracy, zakładaniu firmy, programach unijnych dla młodzieży. W wersji 5.0 programu pojawia się nowa, zmieniona wersja tego modułu. Współpraca - moduł, który zawiera informacje, dane adresowe i linki do instytucji związanych z poradnictwem zawodowym. Pracując na takim oprogramowaniu, doradca zawodowy posiada nie tylko obszerną bazę informacyjną, ale też narzędzia dydaktyczne, które może wykorzystać do pracy z uczniami. Wykorzystując rzutnik multimedialny i płytę z programem, można zaplanować bardzo atrakcyjne zajęcia, bo przecież informacje o zawodach, rynku pracy, edukacji i test bilansu i kompetencji mogą być wykorzystywane do pracy z różnymi grupami odbiorców. Indywidualny Planer Kariery Wzorując się na znanym doradcom zawodowym narzędziu do pracy jakim jest IPD - Indywidualny Plan Działania, powstały programy, które z powodzeniem mogą być wykorzystane do pracy z grupą. Program Indywidualny Planer Kariery ułatwia poruszanie się na rynku pracy, a także rozpoznanie i ocenę własnych kompetencji i celów zawodowych. Dzięki niemu łatwiejsze jest podejmowanie przemyślanych decyzji dotyczących przyszłości zawodowej, jak i zaplanowanie ścieżki kariery. W jego opracowaniu zostały uwzględnione najnowsze rozwiązania z Polski i ze świata (m.in. metodologia tworzenia IPD oraz aktualna wersja obwiązującej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności). Wypełniony schemat IPD można wydrukować lub zapisać do pliku. Schemat IPD stworzony przez psychologów i doradców zawodowych może być wykorzystany także grupowo, jako element planowania własnej kariery również dla osób niepełnosprawnych - wspomaga tworzenie własnego planu działania, wyznaczanie celów szczegółowych i ogólnych, również układania planu rozwoju kwalifikacji. Dla najbardziej efektywnego wykorzystania tego programu najlepszym rozwiązaniem są zajęcia w sali komputerowej, gdzie każdy uczestnik ma do dyspozycji swoje stanowisko komputerowe, a doradca zawodowy jest moderatorem i przewodnikiem w procesie jego tworzenia. Piramida Kariery Jednym z najbardziej rozpoznawalnych programów komputerowych używanych w doradztwie zawodowym jest niewątpliwie Piramida Kariery. W tej chwili dostępna jest Piramida Kariery 3 w formie multimedialnej serii składającej się z 6 części, obejmujących istotne zagadnienia dla kształtowania kariery zawodowej oraz trafnego wyboru przyszłego zawodu. Seria została zaplanowana w jedną, spójną całość, logicznie następujących po sobie programów zagadnień. I tak, planując zajęcia z doradztwa zawodowego, możemy skorzystać z następujących części: 1. Poznaję i odkrywam samego siebie W części pierwszej opracowane zostało zagadnienie osobowości, z czego się składa i jakie są jej typy. Prezentowane są też informacje na temat charakteru i jego cech, sposobów kształtowania charakteru oraz czynników mających wpływ na charakter i sposób postępowania. W tej części opracowano też

13 treści dotyczące emocji jak są klasyfikowane, jak powstają i jak są wyrażane, a także opisano sposoby zarządzania nimi. Wszystkie uzyskane informacje pozwolą na głębsze poznanie uczestnika naszych zajęć, co zdecydowanie ułatwi mu wybór przyszłej ścieżki kariery. 2. Planowanie kariery zawodowej Ta część niewątpliwie daje możliwość dokonania rzetelnej autoanalizy, która pozwoli adekwatnie określić uzdolnienia, zainteresowania i predyspozycje zawodowe. Nasi podopieczni dowiedzą się, po co oraz jak określać cele życiowe i zawodowe, by były realne, ale nie zaniżały możliwości osobowych, jak należy właściwie planować karierę zawodową, a także poznają czynniki mające wpływ na rozwój kariery. Informacje umieszczone w tym programie uświadamiają, że tylko sprecyzowane cele i rzetelnie nakreślony plan kariery pozwoli na odniesienie satysfakcjonującego sukcesu zawodowego. Podczas zajęć grupowych można wspólnie określać cele i zastanawiać się, jak te cele zdobyć. 3. Ścieżki edukacyjne Trzecia część serii zawiera informacje dotyczące możliwości kształcenia. W pierwszym module zamieszczone zostały wiadomości na temat edukacji ponadgimnazjalnej (typy szkół, profile kształcenia, uzyskane kwalifikacje po ukończeniu szkoły). Drugi moduł to edukacja po ukończeniu szkoły ponadgimnazjalnej (typy szkół policealnych oraz pomaturalnych, jak również uczelni wyższych). W module tym został omówiony także Boloński System Nauczania oraz typy studiów oferowanych przez polskie uczelnie. Moduł trzeci zawiera dane odnośnie edukacji osób dorosłych kształcenia ustawicznego i kształcenia na odległość. 4. Zawód Jak to łatwo powiedzieć Czwarta z kolei część omawia zagadnienia trudnej sztuki wyboru zawodu. W module Zawody na lokalnym rynku pracy znajdziemy wiadomości na temat rynku pracy, zmian na nim zachodzących oraz tendencji rozwojowych. Uczestnicy zajęć dowiedzą się jakie są branże zawodowe oraz zawody. Moduł dotyczący rozwoju zawodowego zawiera niezbędne informacje do budowania własnej ścieżki rozwoju, uświadamia konieczność stałego rozwijania kompetencji zawodowych, zdobywania nowych doświadczeń, wspomaga w wyborze skutecznych metod poszukiwania pracy. Trzeci moduł to kompendium wiedzy nt. rodzajów umów, możliwości prowadzenia własnej firmy, a także form prowadzenia takiej działalności. 5. Przygotowanie do spotkania z pracodawcą Program ten to zbiór niezwykle potrzebnych informacji dotyczących dokumentów aplikacyjnych przedkładanych przyszłemu pracodawcy. Znajdują się tu również praktyczne wskazówki, jak należy poprawnie przygotować CV i list motywacyjny oraz ściąga z najczęściej popełnianych błędów podczas ich pisania. Program zawiera także krótki kurs pisania tychże dokumentów. Ta część może być doskonałą podstawą do prowadzenia zajęć z pisania CV. 6. Ja i pracodawca. Rozmowa kwalifikacyjna Ostatnia część serii to niezwykle przydatne, zawierające istotne informacje, szkolenie 13

14 14 przygotowujące kandydata do spotkania z pracodawcą. Program ten wskazuje, co należy zrobić, by być dobrze przygotowanym do tej, jakże ważnej, rozmowy. Sugeruje również, jak prowadzić rozmowę z pracodawcą, by wywrzeć na nim jak najkorzystniejsze wrażenie i spowodować zatrudnienie. Stanowi swego rodzaju kompendium wiedzy o tajnikach rozmowy kwalifikacyjnej. Po zapoznaniu się z informacjami zawartymi w tej części Piramidy Kariery 3 doradca zawodowy może płynnie przejść do nagrywania na kamerze video symulacji rozmów kwalifikacyjnych na swoich zajęciach, a następnie, również z pomocą programu, podsumować zmagania uczestników. Awatary Na początku była Eliza. Program komputerowy, który potrafił rozmawiać ze swoim użytkownikiem. Stworzony został do celów pracy w zakresie psychoterapii. Wpisując w języku angielskim zdanie w okienko czatu Elizy, ta potrafiła określić sens zdania i odpowiednio zareagować. Jeśli zatem napisano jest mi smutno Eliza reagowała pytaniem opowiedz mi o tym i zaczynała się rozmowa. Od tego czasu powstało już wiele tego typu chatterbotów czy awatarów, bo tak nazywamy dziś programy tworzone w większości z syntezatorami mowy. Jest więc i Ivona, jest Adam, ale jest też Ewa awatar wirtualny doradca zawodowy zamieszczony na stronie firmy Progra ( z którym można porozmawiać na tematy związane z firmą i doradztwem zawodowym. Zajęcia grupowe można zatem urozmaicić rozmową z wirtualnym awatarem Ewą, która została wyposażona w informacje m.in. na temat umiejętności, zdolności, kompetencji, wiedzy. Awatar dostępny jest nieodpłatnie na stronie internetowej Progry. Na zajęciach, przedstawiciel grupy szkoleniowej może zadawać Ewie pytania o planowanie kariery i po uzyskaniu odpowiedzi odnieść się do opinii pozostałych uczniów. Możliwości wykorzystania jest wiele, w zależności od pomysłowości samego prowadzącego i uczniów. Testy kariery CD, on line Odrębnym produktem, który jest wykorzystywany przez doradców zawodowych są testy kariery dostępne on line lub na płytkach CD. Są to programy komputerowe pozwalające na ocenę różnych aspektów funkcjonowania związanych z wyborem ścieżki kariery. Mogą stanowić podstawę do wsparcia ze strony doradcy zawodowego. Oprogramowanie to umożliwia automatyczne przeprowadzenie badania, obliczenie wyników oraz uzyskanie wydruku stanowiącego słowny opis wyników. Dodatkowo w programie można znaleźć materiały związane z tematyką testu oraz spis przykładowych książek polecanych jako lektura dodatkowa. Przyjazny interfejs programów umożliwia każdemu badanemu w pełni samodzielne wykonanie testu. W ramach serii Testy Kariery ukazały się już następujące narzędzia: Test preferencji i predyspozycji zawodowych Test Czy jestem przedsiębiorczy? Test Czy jestem kreatywny? Test Czy jestem asertywny? Test Czy jestem samodzielny? Test stresu egzaminacyjnego Test Czy akceptuję siebie? Test W jaki sposób poznaję i organizuję świat? Test Czy lubię szkołę? obraz szkoły Test Samoocena zainteresowań zawodowych Test Czy jestem konsekwentny? Test W jaki sposób się uczę? Test Zarządzanie czasem Testy Kariery z reguły wykorzystywane są w doradztwie indywidualnym, ale z powodzeniem można je stosować także w grupie uczestników, pod warunkiem posiadania odpowiedniej liczby stanowisk komputerowych. Wyniki uzyskane w danym teście mogą być podstawą do pracy podczas warsztatu lub ćwiczeń. Uczestnik zajęć pracuje wtedy na konkretnym obszarze, starając się go zrozumieć i wzmocnić. Podcasty, videocasty Tam, gdzie mowa o nowoczesnych multimediach, nie może zabraknąć kilku słów o podcastach i videocastach, które w doskonały sposób można wykorzystywać zwłaszcza w grupowym doradztwie zawodowym. Wielu doradców korzysta z zasobów sieci, zwłaszcza youtube, w której znajdują się krótkie pliki video lub pliki tylko z przekazem dźwiękowym, bez wizji. Do zajęć z rozmowy kwalifikacyjnej można wykorzystać videocasty na temat jej przebiegu, podobnie z poszukiwaniem i zmianą pracy. Trzeba tylko dobrze poszukać, aby znaleźć te najbardziej wartościowe. Jeśli planujemy zajęcia z poszukiwania pracy np. za granicą, możemy pokusić się o znalezienia w sieci podcastów, krótkich reportaży w postaci np. plików mp3, na ten temat. Podobnie rzecz się ma z inną tematyką, jest w sieci

15 sporo miejsc, gdzie ludzie zamieszczają swoje opinie, reportaże, opracowania w formie dźwiękowej lub filmowej i możemy je wykorzystać jako przykłady lub zobrazowanie pewnych trendów. Googledocs Google docs to nic innego, jak internetowy edytor dokumentów tekstowych, arkuszy kalkulacyjnych i prezentacji. Dostęp do określonych plików może mieć wiele osób na raz i te osoby mogą te pliki edytować. Jest to doskonałe narzędzie do pracy z grupą w sytuacji kiedy zadajemy zadanie domowe w podgrupach. Google docs umożliwia dodawanie wpisów, komentarzy, notatek, wyliczeń, wyników w 1 dokumencie wspólnym dla wszystkich. Doradca zawodowy może zatem podzielić swoją grupę na 5 podgrup i polecić do wykonania zadanie typu: zdobądź informację na temat stereotypów szukania pracy (od rodziny, kolegów, znajomych, z prasy, mediów) i wpisz w odpowiednią rubrykę naszego wspólnego pliku. Wcześniej oczywiście doradca przygotowuje taki plik i udostępnia swoim uczniom. Na podstawie wspólnie wypełnionego pliku można dyskutować na forum internetowym lub w klasie po wydrukowaniu przez doradcę wyników. Rozwiązań jest wiele a Google docs na pewno jest świetną pomocą w tego typu działaniach. Doradztwo tradycyjne łączone z doradztwem on line Można powiedzieć, że jest to ten rodzaj doradztwa, który łączy w sobie wszystkie wcześniej wymienione metody i narzędzia pracy. Doradca zawodowy, który potrafi utworzyć i prowadzić webinarium czy kurs e-learningowy, może część zajęć przenieść do sieci, a część przeprowadzić metodą tradycyjną. I tak np. na pierwszych zajęciach możemy uczestników wprowadzić w tematykę planowania kariery zawodowej metodami tradycyjnymi na podstawie scenariusza zajęć z prezentacją multimedialną. Jako zadanie domowe uczestnicy zostaną poproszeni o wypisanie w pliku Google docs swoich pomysłów na karierę zawodową i na podstawie tych pomysłów na kolejnych zajęciach każdy z nich zmierzy się z testem predyspozycji zawodowych. Kolejne zajęcia można przenieść do sieci - podczas webinarium doradca przeprowadzi uczestników przez kolejne etapy stawiania sobie celów i planowania. Na zajęciach kolejnych, tradycyjnych, doradca poruszy treści związane z wyborem zawodu, wykorzystując Spacery po zawodach. Część dotyczącą technik szukania pracy można znów przenieść do sieci w postaci webinarium, a podsumowaniem może być warsztat tradycyjny z wykorzystaniem części 5-tej Piramidy Kariery 3 (tworzenie dokumentów aplikacyjnych). Na deser można wykorzystać videocast dotyczący rozmów kwalifikacyjnych i przeprowadzić symulacje takiej rozmowy z wykorzystaniem kamery video. Podsumowanie Patrick G. Suppes rozpoczął eksperymentalne stosowanie elektronicznych maszyn cyfrowych w procesie nauczania już na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Z prowadzonych badań wynikało, że dzieci kształcone za pomocą komputera zapamiętały dwa razy więcej materiału niż pozostałe. W trakcie wielu badań udowodniono skuteczność komputera jako środka dydaktycznego. Zastosowanie e-learningu, gier edukacyjnych, Internetu, serwisów społecznościowych w edukacji zaprocentować może podniesieniem jakości kształcenia i motywacji, także w doradztwie zawodowym. Korzystajmy zatem z tych zasobów, nie bojąc się ich stosować w doradztwie indywidualnym i grupowym. Więcej informacji na temat prezentowanych wyżej metod pracy w doradztwie grupowym można znaleźć na stronach:

16 Polskie poradnictwo zawodowe bezradność w sieci? WNa koniec wyobraźcie sobie, że określiliście preferencje zawodowe klienta, pomogliście mu stworzyć profesjonalne CV i genialny wprost list motywacyjny. Do tego zmotywowaliście, zainspirowaliście, przekazaliście wiedzę na temat wszelkich meandrów rynku pracy, a techniki autoprezentacji doskonaliliście w czasie ćwiczeń z kamerą. Kompletny brak efektów. Co zawiodło? Przyczyną może być wizerunek internetowy naszego klienta. Sprawdziliście jego wizerunek w sieci? Poradziliście mu jak go poprawić? No właśnie 16 Internet jako wielkie zagrożenie Pierwszy problem polega na tym, że do świadomości społecznej przebijają się informacje o tym, że ktoś stracił pracę ze względu na treści publikowane w Internecie. Na przykład w maju świat obiegła informacja, że rosyjskie linie lotnicze zwolniły stewardesę, która na swoim prywatnym profilu żartowała z katastrofy samolotu pasażerskiego SU Superjet. Nie dość, że sam żart z katastrofy, w której zginęły 43 osoby był mało smaczny, to jeszcze godził w wizerunek pracodawcy. Stewardesa co prawda używała nicku, czyli internetowego pseudonimu, 4katrin, ale to jej nie uchroniło. Anonimowość w sieci jest pozorna. Podobnie jak prywatność. Takie rzeczy zdarzają się również w Polsce. Na przykład w kwietniu bieżącego roku jeden z dyrektorów z Województwa Świętokrzyskiego został ukarany przez Starostę naganą z wpisaniem do akt za niestosowne żarty publikowane na jego prywatnym profilu na najpopularniejszym serwisie społecznościowym, czyli Facebook.com. Tego typu wydarzenia nie są zatem abstrakcją, dotyczą też naszych znajomych. Kary za aktywność w sieci, z rozwiązaniem umowy włącznie są widocznie, bardziej pociągające dla mediów tradycyjnych. O tym, że ktoś nie został zatrudniony ze względu na jego wizerunek w Internecie raczej się nie informuje. Kwestia ta jest też, niestety słabo przebadana, ale nie jest tak, że nic na ten temat nie wiemy. Według Eurocom Worldwide Survey 20% brytyjskich firm z branży technologicznej przyznaje się do odrzucenia kandydatów ze względu na ich wizerunek w sieci. Co najmniej 40% tamtejszych instytucji sprawdza profile kandydatów w Internecie społecznościowym. W Stanach Zjednoczonych w ubiegłym roku ponad 80% firm sprawdzało reputację kandydatów w Internecie. W Polsce przyznaje się do takich działań ponad 20% firm. Niestety nie jest znany współczynnik odrzucenia kandydatów, którzy stracili swoją szansę ze względu na to co znaleziono na ich temat w Globalnej Sieci. Na polskim Facebooku szerokim echem odbiła się wiosną bieżącego roku oferta pracy, w której pracodawca poprosił kandydatów o podanie adresu do swojego konta na tym portalu społecznościowym i dokonanie na czas rekrutacji takiej zmiany w ustawieniach profilu kandydata by rekruterzy mogli spokojnie przejrzeć jego zawartość. Nasze wirtualne życie mówi bowiem o nas więcej niż blok Zainteresowania w Curriculum Vitae. Nasze działania w Internecie społecznościowym pozwolą bowiem rekruterom poznać to jak reagujemy w sytuacjach stresowych np. gdy ktoś zaatakuje głoszone przez nas poglądy, jak prowadzimy dyskusję, co lubimy, jakich mamy znajomych. Reputacja naszych klientów i ich wizerunek będą sprawdzane nie tylko na portalach profesjonalistów takich jak GoldenLine, Profeo, czy LinkedIn. Podstawowe narzędzie w Polsce to wyszukiwarka Google.

17 Statystycznie możemy przyjąć, że na pewno zostanie przejrzana pierwsza strona z wynikami, które pojawią się po wpisaniu naszego imienia i nazwiska oraz jakiejś cechy charakterystycznej (np. miejsce zamieszkania, lub profesja, szkoła, miejsce pracy). W 90% przejrzanych zostanie pierwsze 10 stron z wynikami. Możemy się też spodziewać, że kilka następnych rekruterzy sprawdzą na wyrywki. Nie jesteśmy w stanie kontrolować wszystkiego co pokazuje się na nasz temat w sieci (Np. na zapytanie Zbigniew Brzeziński Kielce autor niniejszego artykułu uzyskał w dniu 27 maja 2012 roku odpowiedzi przejrzenie takiej ilości materiału jest po prostu niemożliwe). Tym bardziej, że napisać cokolwiek na nasz temat może każdy kto ma dostęp do sicie. Musimy jednak zadbać o to, by to pierwsze wrażenie było korzystne. Wyszukiwarka Google sprawiła, że w sieci poszukujemy treści, a nie konkretnego miejsca. Nie muszę zatem szukać informacji na portalach profesjonalistów, gdzie mogę się spodziewać, że wizerunek jest dopieszczony. Wręcz przeciwnie, poszukam tam gdzie spotkam samą naturę. Ilu doradców zawodowych sprawdza wizerunek swoich klientów w Internecie? Ilu doradza jak go poprawić? Ilu prowadzi zajęcia z zakresu Personal Branding w Internecie? Sądząc po wstępnej analizie zawartości Internetu bardzo niewielu. Tymczasem nasi klienci mogą stracić swoją szansę, nim dojdzie do rozmowy kwalifikacyjnej, do której ich przygotowujemy. Zbigniew Brzeziński Specjalista ds. komunikacji, absolwent prestiżowej London School of Public Relations. Bloger rekomendowanych i należący do grona najpopularniejszych blogerów branżowego portalu Wirtualnemedia. PL; jeden z bohaterów filmu dokumentalnego Blogersi (reżyseria Jarosław Rybus Prowadzi też serwis podcastingowy Radioblog.PL. Aktywny na kilku portalach społecznościowych, m. in. Facebook.com. Prowadzi szkolenia z zakresu budowania pozytywnego wizerunku w Internecie oraz wykorzystania globalnej sieci do różnych działań komunikacyjnych. Specjalista w Wydziale Poradnictwa Zawodowego i Szkoleń Miejskiego Urzędu Pracy w Kielcach. Specjalista ds. upowszechniania i włączania w Projekcie innowacyjnym PI Novum subsydium. Internet jako wielka szansa Z drugiej zaś strony Internet to wielka szansa. Nasi klienci mogą się w nim pokazać jako fachowcy, specjaliści w konkretnej dziedzinie; wreszcie znaleźć zatrudnienie. Nie mam w tym wypadku na myśli li tylko portali rekrutacyjnych. Firmy poszukujące ekspertów w zakresie komunikacji międzyludzkiej, czy Internetu szukają ich tam, gdzie oni są. Ogłoszenia pojawiają się zatem na ich firmowych stronach, na Facebookowych fanpageach. Aktywność firm w Internecie społecznościowym pozwala nam też wejść w interakcję z nimi. Możemy się zatem poznać lepiej nim zdecydujemy się wysłać CV. Brak naszej aktywności w sieci też coś o nas znaczy. Uznany ekspert w zakresie Internetu społecznościowego Brian Solis podzielił użytkowników Internetu na szereg kategorii. Największą grupę stanowią Konsumenci, a zatem ci, którzy traktują Internet tak samo jak media tradycyjne, a zatem chłoną zamieszczane tam treści. Druga grupa to kuratorzy sprawujący kuratelę nad treściami publikowanymi przez innych. Twórcy a zatem prowadzący bloga, aktywny profil w Internecie społecznościowym, serwis podcastingowy, kanał na YouTube etc. I wreszcie elita a zatem Ci wszyscy, którzy używają kilku kanałów do wygłaszania swoich opinii i kreowania rzeczywistości. 17

18 18 Ryc. 1 Użytkownicy Internetu według Briana Solisa. Źródło Mediafun Magazyn, nr 02/2010, s. 13. Do jednej z tych kategorii (dzielących się jeszcze na liczne podkategorie ) bez wątpienia zostaniemy zakwalifikowani przez rekruterów już na wstępie. Co zatem radzić naszym klientom w odniesieniu do wizerunku internetowego? Kilka zasad musimy im przekazać w sposób zdecydowany. Reszta zależy od tego co znajdziemy na ich temat w sieci i jakie wyciągniemy z tego wspólnie wnioski. Polecam jednak wykonanie przynajmniej pięciu poniższych kroków: Krok 1 sprawdź co na Twój temat mówi wyszukiwarka Google (co czas jakiś kontroluj przy użyciu tego narzędzia swój wizerunek w sieci bo będzie się on zmieniał omalże każdego dnia). Krok 2 uaktualnij swój wizerunek pousuwaj nieaktualne CV, czy biogramy. Usuń konta, na których prowadzenie nie masz czasu. Nieaktywne konto potrafi odstraszyć w sposób nader skuteczny. Krok 3 W Internecie społecznościowym publikuj treści tak jakby mógł je przeczytać absolutnie każdy. Nigdy bowiem nie mówimy, czy nie piszemy, w próżnię. Zawsze jest ktoś kto czyta. Nie ochroni nas przy tym żadna blokada naszego konta i udostępnianie treści tylko wybranemu gronu użytkowników. Nikt i nigdy nam nie zagwarantuje, że ktoś z nich nie okaże się świnią, zrobienie zaś zrzutu ekranu i przerobienie go na plik, który można w sposób dowolny przekazywać dalej trwa kilkanaście sekund. Na zajęciach lubię pokazywać obrazek, mający co prawda już kilka lat, ale dość symptomatyczny: Młodzieniec opublikował na swoim profilu zdjęcie pustych flaszek, które zatytułował Wspomnienia. Pierwszy komentarz napisał mu kolega. Uwaga owa brzmiała My już nie pijemy na butelki tylko na półki!. Drugi zaś mama, która napisała: To żyj dalej wspomnieniami synku. Właśnie anulowałam Twój przelew!. Jak już wspomniałem zawsze jest ktoś kto czyta, a nie zawsze jest to kochająca mama Krok 4 W social media wchodź w interakcję z interesującymi Cię firmami. Buduj swoją pozycję eksperta, pokazuj, że znasz się na rzeczy. Krok 5 Jeśli chwilowo masz czas pomyśl o prowadzeniu branżowego bloga. To dobre pole żeby zaistnieć jako ekspert. Dodatkowo blog jest bardziej atrakcyjny dla wyszukiwarki Google niż internet społecznościowy, a zatem każda osoba szukająca informacji na nasz temat powinna trafić na niego stosunkowo szybko, o ile będziemy go prowadzić w sposób aktywny. Publikuj zatem regularnie treści pokazujące Twoją wiedzę i kierunek myślenia. Z całą pewnością można powiedzieć, że świadomość Polaków na temat budowania profesjonalnego wizerunku w Internecie jest niewielka. Co dzień trafiamy przecież w naszej pracy na kandydatów, którzy w CV jako adres podają coś co wygląda na przykład tak: bzylu@tenbit.pl Pełny profesjonalizm. Jeśli nie zapewnimy im fachowego wsparcia mogą przegrać wszystkie swoje szanse nawet nie domyślając się przyczyny niepowodzeń. Internet, Internet społecznościowy to wspaniałe narzędzia do kreowania, wygłaszania opinii, zdobywania wiedzy, polemiki, zawierania znajomości, kreowania swojego wizerunku wreszcie, tylko musimy korzystać z nich mądrze, a mądrze w tym wypadku oznacza w sposób świadomy tak zagrożeń jak i możliwości. Przywołana literatura: Podaję tylko autorów i tytuły, bez dokładnych linków. Google pozwoli Wam dotrzeć do tekstów, tak samo jak pozwoli dotrzeć innym do Was i Waszych klientów: Anita Błaszczak, Społeczności w sieci kuszą pracodawców; Tomasz Galanciak, ORM czyli nasza reputacja w sieci; Diana Jedlina, W selekcji Kandytów rośnie znaczenie ich profilu społecznościowego; Brian Solis, Trzy przykazania treści: Konsumpcja, Kuracja, Kreacja, Mediafun Magazyn, nr 02/2010.

19 Kadry dojrzałe do zmian Projekt Kadry dojrzałe do zmian ma na celu poprawę współpracy między urzędami pracy, a prywatnymi agencjami zatrudnienia lub organizacjami pozarządowymi wpisanymi do rejestru agencji zatrudnienia. W konsekwencji ułatwić ma to wchodzenie na rynek pracy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym z powodu bezrobocia. Sposobem na realizację tego celu jest przede wszystkim upowszechnienie i wdrożenie innowacyjnego modelu kontraktacji usług rynku pracy. Kontraktacja polega na zlecaniu przez administrację samorządową realizacji usług publicznych podmiotom niepaństwowym. Kontraktowanie to instrument, dzięki któremu dobra i usługi wymagane przez instytucje publiczne dostarczane są od prywatnego sektora.

20 e -Biuletyn projektu Kadry dojrzałe do zmian e-rynek Pracy biuletyn wydawany przez Wyższą Szkołę Pedagogiczną im. Janusza Korczaka w Warszawie, współfinansowany w ramach projektu Kadry dojrzałe do zmian Adres redakcji ul. Pandy 13, Warszawa, tel , w.kreft@wspkorczak.eu