Innowacje marketingowe rozważania terminologiczno-definicyjne 1
|
|
- Ignacy Sokołowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 dr S. Wiśniewska Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Zarządzania, Katedra Zarządzania Zasobami Pracy Innowacje marketingowe rozważania terminologiczno-definicyjne 1 Wstęp Współcześnie za kluczowy czynnik rozwoju przedsiębiorstw, umożliwiający im sprostanie konkurencji na rynku, uznawane są innowacje. W warunkach gospodarki opartej na wiedzy i nasilających się procesów globalizacyjnych szczególnego znaczenia nabierają innowacje marketingowe, stanowiące nowe lub udoskonalone instrumenty marketingowe. W literaturze przedmiotu precyzowane są liczne cele innowacji marketingowych, akcentujące ich znaczenie w skutecznym rozpoznawaniu potrzeb i osiąganiu satysfakcji klientów, budowaniu świadomości marki, zdobywaniu nowych rynków oraz kreowaniu i wzmacnianiu relacji z klientami. Dodatkowo podkreśla się, że innowacje marketingowe przyczyniają się do sukcesu rynkowego innowacji produktowych oraz skutecznej realizacji procesu innowacyjnego zachodzącego w danej organizacji. Nowoczesny marketing, zorientowany na budowanie interaktywnych relacji na rynku dzięki zastosowaniu wiedzy i nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych, stanowi bowiem źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Ze względu na dużą różnorodność w rozumieniu terminu innowacja marketingowa, celem niniejszego artykułu jest dyskusja terminologiczno-definicyjna na temat tego pojęcia. Relacje między marketingiem i innowacjami Najnowsza definicja Amerykańskiego Stowarzyszenia Marketingu (The American Marketing Association AMA) 2, obowiązująca od 2007 r. oraz ponownie zatwierdzona w 2013 r., akcentuje znaczenie marketingu w społeczeństwie jako całości oraz wskazuje na interakcyjność marketingu, wynikającą z rozszerzenia pojęcia klienta. Klasycznie pojmowany klient jako nabywca produktów finalnych może być również rozumiany jako źródło wartości dla pozostałych akcjonariuszy danej organizacji (będąc m.in. elementem produktu). Ponadto zmiana ta podkreśla, że marketing stosowany jest nie tylko przez organizacje komercyjne, ale także non-profit. Kolejne zmiany w definicji AMA obrazują ewolucję koncepcji marketingu. Przegląd sposobów rozumienia pojęcia marketing przez AMA w ujęciu chronologicznym przedstawiono w tabeli 1. Tab. 1. Definicje marketingu według AMA w ujęciu chronologicznym. Rok publikacji Pojmowanie marketingu Wynik działalności biznesowej, który ułatwia przepływ dóbr i usług od producentów do konsumentów. Proces planowania i realizacji koncepcji, ceny, promocji oraz dystrybucji idei, dóbr i usług w celu doprowadzenia do wymiany zaspokajającej potrzeby jednostek i organizacji. Funkcja organizacji oraz zbiór procesów tworzenia, komunikowania i dostarczania wartości konsumentom, a także zarządzania relacjami z klientami w sposób, który przynosi korzyść organizacji i jej akcjonariuszom. Działalność, zespół instytucji i procesów tworzenia, komunikowania, dostarczania oraz wymiany ofert, które mają wartość dla konsumentów, klientów, partnerów, a także społeczeństwa jako całości. 1 Artykuł przygotowano na podstawie: S. Wiśniewska, Skuteczność ośrodków innowacji i przedsiębiorczości we wspieraniu innowacji marketingowych małych i średnich przedsiębiorstw, [praca doktorska], Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków Jedno z największych stowarzyszeń marketingowych na świecie, liczące ponad 30 tysięcy członków, zarówno teoretyków, jak i praktyków zajmujących się marketingiem; [dostęp: ]. Logistyka 1096
2 Źródło: opracowanie własne na podstawie: The American Marketing Association Releases New Definition for Marketing, The American Marketing Association 2008, s. 2. Umiejscowienie klienta w centrum działalności przedsiębiorstwa stawia przed marketingiem nowe wyzwania. Koniecznym staje się pozyskiwanie multidyscyplinarnej wiedzy nt. konsumenta, rynku, czy konkurencji. Wiedza i efektywne zarządzanie nią sprawia bowiem, że przedsiębiorstwo jest zdolne do dostarczenia wartości, które odpowiadają lub nawet przewyższają oczekiwania klientów. Wzrasta również znaczenie współpracy z wieloma podmiotami, co prowadzi do uzależnienia przedsiębiorstw od dynamicznych i nietrwałych relacji 3. Nowy paradygmat marketingu wiedzy, opartego na odpowiednich relacjach pomiędzy informacją, wiedzą i działaniem marketingowym, wymaga permanentnego wprowadzania innowacji. Źródłem konkurencyjności rynkowej przedsiębiorstw jest bowiem skuteczne generowanie, adaptowanie i wdrażanie innowacji obejmujących zarówno nowe produkty i procesy, jak również znaczące zmiany w zakresie organizacji i marketingu 4. Analiza literatury przedmiotu wskazuje na wielowymiarowość ujęć pojęcia innowacja. Wielu autorów odmiennie pojmuje bowiem przedmiot, podmiot, charakter, typy, mierniki, czy znaczenie innowacji. Do najpowszechniej stosowanych podejść określających innowacje należą: rzeczowe (precyzujące obszary, jakie obejmują innowacje), atrybutowe (wskazujące cechy charakteryzujące innowacje), podmiotowe (określające kogo innowacje dotyczą), czynnościowe (akcentujące procesowy wymiar innowacji) oraz rezultatowe (podkreślające efekty realizacji procesów innowacyjnych). Innowacja oznacza celową i korzystną zmianę o charakterze pionierskim lub wtórnym, wprowadzoną w zakresie produktu, procesu, organizacji lub działań marketingowych, stanowiącą rezultat procesu innowacyjnego oraz będącą nowością w skali świata, kraju, regionu, czy danego przedsiębiorstwa. Zaprezentowana definicja podkreśla, że innowacja jest efektem procesu innowacyjnego, obejmującego identyfikację problemu oraz generowanie, rozwój i wdrożenie nowych pomysłów innowacyjnych rozwiązań. W literaturze przedmiotu akcentuje się, że nie istnieje wybór pomiędzy marketingiem a technologią, gdyż są to dwa niezbędne i ściśle powiązane ze sobą obszary działalności każdego przedsiębiorstwa. Właściwa integracja technologii, działalności badawczo-rozwojowej i produkcyjnej z marketingiem jest podstawą skutecznej realizacji procesu innowacyjnego oraz wpływa na jego dynamikę. Stąd też wskazuje się na znaczenie marketingu innowacji, który wspiera wszystkie fazy procesu innowacyjnego 5. Możliwości wspierania procesu innowacji przez działania marketingowe przedstawiono na rysunku 1. Marketing łączy kolejne etapy procesu innowacji oraz umożliwia dostosowanie oferty przedsiębiorstwa do potrzeb rynku poprzez pozyskiwanie wiedzy nt. preferencji klientów. Marketing innowacji obejmuje bowiem następujące działania: badania marketingowe, tworzenie i uaktualnianie interaktywnych baz danych o klientach i partnerach, gromadzenie informacji nt. nowych rozwiązań, wykorzystanie koncepcji marketingu relacji w nawiązywaniu i rozwijaniu współpracy z partnerami procesu innowacji, opracowanie strategii marketingowej na potrzeby innowacji (generowanej lub adaptowanej przez przedsiębiorstwo), promocję i sprzedaż danej innowacji 6, 3 E. Frąckiewicz, Nowe technologie informacyjno-komunikacyjne w marketingu przedsiębiorstw na rynku sieciowych powiązań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010, s A. Pomykalski, Marketing wiedzy jako czynnik rozwoju organizacji, [w:] Zarządzanie organizacjami w gospodarce opartej na wiedzy. Zasobowe podstawy funkcjonowania i rozwoju organizacji, red. A. Glińska-Neweś, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń 2008, s A. Pomykalski, Zarządzanie procesem innowacji. Wybrane kierunki badawcze, [w:] Osiągnięcia i perspektywy nauk o zarządzaniu, red. S. Lachiewicz, B. Nogalski, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s. 326; L. Białoń, D. Janczewska, Marketingowe wsparcie procesów innowacyjnych, [w:] Zarządzanie działalnością innowacyjną, red. L. Białoń, Wydawnictwo Placet, Warszawa 2010, s M. Dolińska, Marketing innowacji w przedsiębiorstwach, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 2009, nr 11, s. 73. Logistyka 1097
3 zastosowanie marketingu relacji w procesach kreowania innowacji otwartych, pozwalających na lepsze rozpoznanie i zaspokojenie potrzeb klientów, w tym również tych utajonych (m.in. poprzez personalizację innowacyjnych rozwiązań). PROCES INNOWACJI MARKETING analiza otoczenia formułowanie koncepcji innowacji powstanie pomysłu wstępna ocena efektywności rozwiązywanie problemu identyfikacja potencjalnego popytu badania rynku i ocena jego funkcjonowania badania marketingowe ocena rynkowa wdrażanie innowacji promocja innowacji gotowej do sprzedaży produkcja i sprzedaż zaspokojenie potrzeb konsumenta Rys. 1. Relacje między marketingiem a procesem innowacyjnym. Źródło: opracowanie własne na podstawie: A. Pomykalski, Zarządzanie procesem innowacji. Wybrane kierunki badawcze, [w:] Osiągnięcia i perspektywy nauk o zarządzaniu, red. S. Lachiewicz, B. Nogalski, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s Działania marketingowe powinny wspierać poszczególne etapy procesu innowacyjnego, co pozwala na osiągnięcie m.in. następujących efektów: pozyskanie wiedzy nt. oczekiwań klientów i sytuacji na rynku, rozpoznanie nowych możliwości rynkowych, lepsze zaspokojenie potrzeb klientów (również utajonych), skuteczne tworzenie, rozwijanie i wykorzystanie wiedzy w poszczególnych fazach procesu innowacji, sprawny przepływ wiedzy z jednego do następnego etapu procesu innowacyjnego, skrócenie czasu realizacji innowacyjnych przedsięwzięć, kreowanie i wzmacnianie trwałych relacji pomiędzy partnerami procesu innowacyjnego, usprawnienie generowania i wdrażania innowacji otwartych, zindywidualizowanie innowacyjnych rozwiązań, budowanie świadomości nowej marki, zmniejszenie ryzyka związanego z kreowaniem i komercjalizacją innowacji, zdobycie nowych rynków, zwiększenie dostępności innowacji produktowych na rynku, 1098 Logistyka
4 sukces rynkowy innowacji produktowych. Wąskie i szerokie rozumienie pojęcia innowacja marketingowa Studia literatury przedmiotu wskazują, że istnieje duża niejednorodność w definiowaniu terminu innowacja marketingowa, co potwierdza wielowymiarowość omawianego zagadnienia. Na znaczenie marketingowego aspektu innowacji wskazują C.K. Prahalad i M.S. Krishnan 7, którzy innowacje pojmują jako kształtowanie oczekiwań klientów oraz systemowe reagowanie na ich dynamicznie zmieniające się preferencje, zachowania i doświadczenia. W ujęciu R.T. Rust, T. Ambler, G.S. Carpenter, V. Kumar i R.K. Srivastava 8 innowacje marketingowe wynikają ze strategii marketingowych: produktu, ceny, promocji czy dystrybucji. Strategie te prowadzą bowiem do taktycznych działań marketingowych, takich jak: nowe kampanie reklamowe, programy lojalnościowe, działania mające na celu poprawę obsługi klientów lub budowanie świadomości marki. Definicję innowacji marketingowych, określającą nie tylko ich zakres przedmiotowy, ale także cele prezentuje Z. Li 9. Według niego innowacje marketingowe stanowią proces łączenia działań marketingowych i zasobów, jakie posiada dane przedsiębiorstwo w nowe sposoby, umożliwiające wykorzystanie szans pojawiających się na rynku, celem zdobycia nowych klientów i osiągnięcia trwałej przewagi konkurencyjnej. Szerokim zakresem przedmiotowym charakteryzuje się definicja innowacji marketingowych sformułowana przez C. Liu i Y. Zhang 10. Według ich propozycji innowacje marketingowe odnoszą się do wszystkich aspektów działań marketingowych, takich jak: koncepcja marketingu, produkt (dobro i usługa), rynek, sprzedaż, zarządzanie marketingiem oraz inne narzędzia marketingowe. Podejście prezentowane przez N. Halperna 11 również koncentruje się na podejmowanych przez organizacje nowych działaniach marketingowych, umożliwiających lepsze zaspokojenie potrzeb konsumentów. Autor ten innowacje marketingowe definiuje bowiem jako nowe sposoby, takie jak: wykorzystanie marketingu relacji, elastyczność w zakresie kształtowania cen, czy budowania świadomości marki, dzięki którym przedsiębiorstwo może efektywniej dostarczać swoją ofertę obecnym lub potencjalnym klientom. Według N. Halperna innowacji marketingowych nie należy utożsamiać z innowacjami rynkowymi oznaczającymi wejście na nowe rynki. Podobną definicję przedstawiają T. Avermaete, J. Viaene, E.J. Morgan i N. Crawford 12, według których innowacje rynkowe obejmują eksploatację nowych obszarów terytorialnych oraz penetrację nowych segmentów rynku. Z kolei zmiany dotyczące marketingu zaliczają do odrębnej kategorii innowacji procesowych. W literaturze przedmiotu istnieje również odmienna interpretacja, zgodnie z którą terminy te mogą być utożsamiane i stosowane zamiennie. Stanowisko takie prezentuje M. Zastempowski 13, który mimo że przyjmuje definicję i klasyfikację innowacji zawartą w Podręczniku Oslo, to zmiany odnoszące się do działań marketingowych pojmuje jako innowacje rynkowe. Ponadto wskazuje, że wśród typów innowacji rynkowych wyodrębnić można nie tylko wejście na nowe rynki geograficzne, czy w nowe segmenty rynku, ale także nowe opakowania, nowe marki lub nowe kanały dystrybucji. Rodzaje innowacji rynkowych, stanowiących nowe działania marketingowe, w ujęciu M. Zastempowskiego zobrazowano na rysunku 2. 7 C.K. Prahalad, M.S. Krishnan, The New Age of Innovation. Driving Co-Created Value Through Global Networks, McGraw Hill Professional, 2008, s R.T. Rust, T. Ambler, G.S. Carpenter, V. Kumar, R.K. Srivastava, Measuring Marketing Productivity: Current Knowledge and Future Directions, Journal of Marketing 2004, Vol. 68, No. 4, s Z. Li, On Marketing Innovation of SMEs in Conjunction with Customer Satisfaction, [in:] Proceedings of the Eighth West Lake International Conference on SMB: October , Hangzhou, P.R. China, eds. H. Zhang, R.M. Zhao, L. Chen, Orient Academic Forum, Marrickville, NSW 2006, s C. Liu, Y. Zhang, Marketing Innovation in China Enterprises under Global Economic Environment, [in:] Proceedings of International Conference on Enterprise and Management Innovation, 2007, s N. Halpern, Marketing innovation: Sources, capabilities and consequences at airports in Europe s peripheral areas, Journal of Air Transport Management 2010, Vol. 16, No. 2, s T. Avermaete, J. Viaene, E.J. Morgan, N. Crawford, Determinants of innovation in small food firms, European Journal of Innovation Management 2003, Vol. 6, No. 1, s M. Zastempowski, Uwarunkowania budowy potencjału innowacyjnego polskich małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010, s. 71. Logistyka 1099
5 RODZAJE INNOWACJI RYNKOWYCH nowe opakowania nowe marki produktowe nowe kanały dystrybucji wejście w nowe segmenty rynku wejście na nowe rynki geograficzne nowe usługi posprzedażowe, takie jak: serwis, gwarancja pozyskanie dostępu do nowych surowców, podzespołów itp. Rys. 2. Rodzaje innowacji rynkowych w ujęciu M. Zastempowskiego. Źródło: M. Zastempowski, Uwarunkowania budowy potencjału innowacyjnego polskich małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010, s W opinii K. Miłota 14 innowacje o charakterze marketingowym stanowią nową ofertę rynkową, która jest istotnie różna od już istniejących, a jej wprowadzenie skutkuje znaczącym efektem z punktu widzenia rynku. Ponadto, autor podkreśla, że innowacje marketingowe, zwiększające możliwości dotarcia z nowym produktem do klienta, przyczyniają się do powodzenia rynkowego wprowadzanych do obrotu innowacji produktowych. Odmienne podejście prezentuje E. Frąckiewicz 15, która za innowacje marketingowe uznaje nie tylko zmianę oferty rynkowej, ale również nowy lub zmodyfikowany sposób realizacji działań marketingowych. Zmiany zachodzące we współczesnej gospodarce prowadzą bowiem do poszukiwania nowych możliwości zmniejszenia kosztów działalności firmy, przy jednoczesnej konieczności podnoszenia jakości kompleksowej oferty. Skutkuje to wzrostem znaczenia działań marketingowych, takich jak: polityka promocyjna, obsługa przed- i posprzedażowa, czy realizowanie badań marketingowych. Innowacje marketingowe obejmują zatem nie tylko wynik, ale cały proces osiągania danego celu. Interpretacja ta nawiązuje do procesowego pojmowania innowacji. W ujęciu R. Nowackiego 16 innowacje marketingowe związane są z wdrażaniem nowych lub udoskonalonych rozwiązań (zmian) w sferze działalności marketingowej, dotyczących produktu, jego wyposażenia i opakowania, marki, pozycjonowania, polityki cenowej, narzędzi promocyjnych lub modelu zarządzania biznesowego, wynikających z nowej strategii marketingowej przedsiębiorstwa. Zbliżone stanowisko przedstawia V. Naidoo 17. Według jego propozycji innowacje marketingowe stanowią udoskonalenia w zakresie poszczególnych elementów marketingu-mix, odnoszące się do projektu produktu, ceny, dystrybucji i promocji. Ponadto, autor ten podkreśla, że innowacje marketingowe przyczyniają się do wzrostu sprzedaży, dzięki przesunięciu popytu z elastycznych do bardziej 14 K. Miłota, Sukces innowacji produktowej na współczesnym rynku i jego determinanty na wybranych przykładach, [w:] Pozycja polskich podmiotów rynkowych pierwsze doświadczenia procesów integracji, red. A. Styś, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, nr 1170, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, Wrocław 2007, s. 123, E. Frąckiewicz, Nowe, op. cit., s R. Nowacki, Zarządzanie konkurencyjność innowacyjność, [w:] Innowacyjność w zarządzaniu a konkurencyjność przedsiębiorstwa, red. R. Nowacki, Difin, Warszawa 2010, s V. Naidoo, Firm survival through a crisis: The influence of market orientation, marketing innovation and business strategy, Industrial Marketing Management 2010, Vol. 39, No. 8, s Logistyka
6 nieelastycznych segmentów rynku, poprzez dostarczenie nowej wartości obecnym lub potencjalnym klientom. W polskiej literaturze definicję odnoszącą się do marketingu-mix formułują P. Niedzielski i M. Wojtkiewicz 18. W ich ujęciu innowacje marketingowe odnoszą się do modelu 5P. Oznaczają bowiem wprowadzenie zmian w produkcie (które nie wpływają na jego cechy funkcjonalne), nowych kanałów dystrybucji, nowych metod promocji lub nowych polityk cenowych oraz dotyczą personelu poprzez wykorzystanie nowych koncepcji, takich jak marketing relacji, w celu usprawnienia komunikacji z klientami. Autorzy zaznaczają, że innowacje marketingowe wymuszają strategiczne myślenie menedżerów, które jest niezbędne do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Definicję nawiązującą do marketingu-mix i strategii marketingowych prezentuje również Podręcznik Oslo. Zgodnie z metodologią Oslo innowacje marketingowe oznaczają wprowadzenie nowych działań marketingowych, dotyczących znaczących zmian w projekcie produktu lub w jego opakowaniu, w dystrybucji, w promocji, czy też w polityce cenowej (tabela 2). Za innowacje marketingowe uznaje się tylko takie działania marketingowe, które są elementem nowej strategii marketingowej. Cechą innowacji marketingowych jest ukierunkowanie na klientów i na rynki w celu zwiększenia wolumenu sprzedaży i udziału w rynku. Do innowacji marketingowych nie zalicza się natomiast sezonowych, regularnych lub innych rutynowych zmian w zakresie działań marketingowych 19. Tab. 2. Charakterystyka poszczególnych typów innowacji marketingowych według metodologii Oslo. Typ innowacji marketingowych Opis Przykłady Znaczące zmiany w konstrukcji, projekcie i opakowaniu produktu Stanowią zmiany w wyglądzie formie lub opakowaniu produktu, które nie wpływają na jego cechy funkcjonalne lub użyteczność. Znaczące zmiany w kształtowaniu cen Polegają na zastosowaniu nowej polityki cenowej. Znaczące zmiany w promocji produktu Związane są z wykorzystaniem nowych instrumentów promocji. Znaczące zmiany w dystrybucji produktu Oznaczają wprowadzenie nowych kanałów dystrybucji. nowy smak napoju nowy kształt butelki balsamu do ciała uzależnienie ceny od popytu nowe techniki kształtowania cen lokowanie produktu w filmach budowanie świadomości marki sprzedaż przez Internet system franczyzowy Źródło: opracowanie własne na podstawie: Oslo Manual. Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data, Third Edition, OECD and Eurostat, Paris 2005, s , 54. Badania statystyczne innowacji w oparciu o metodologię Oslo prowadzi Główny Urząd Statystyczny, który innowacje marketingowe ujmuje jako: znaczące zmiany w projekcie, konstrukcji oraz opakowaniu wyrobów lub usług (z wyłączeniem zmian wpływających na cechy funkcjonalne lub użyteczność), nowe media lub techniki promocji wyrobów lub usług, nowe metody w zakresie kanałów sprzedaży oraz dystrybucji wyrobów lub usług, nowe metody kształtowania cen wyrobów lub usług 20. Pojęcie innowacji marketingowych można również rozpatrywać w kontekście struktury produktu. Zgodnie z metodologią Oslo innowacje produktowe, odnoszące się do zmian w zakresie użyteczności, funkcjonalności lub zastosowań produktu, związane są z rdzeniem tego produktu. Z kolei innowacje marketingowe dotyczą produktu rzeczywistego i produktu poszerzonego. Stanowią bowiem zmiany m.in. 18 P. Niedzielski, M. Wojtkiewicz, Innowacje marketingowe jako determinanta konkurencyjności, [w:] Kapitał ludzki Innowacje Przedsiębiorczość. SOOIPP Annual 2008, red. P. Niedzielski, K. Poznańska, K.B. Matusiak, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 525, Ekonomiczne Problemy Usług nr 28, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2009, s Oslo Manual. Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data, Third Edition, OECD and Eurostat, Paris 2005, s. 13, Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach , GUS, US w Szczecinie, Warszawa 2012, s. 46. Logistyka 1101
7 w kształcie, jakości i kolorystyce produktu oraz jego opakowaniu (produkt rzeczywisty), a także usługach posprzedażowych, takich jak: dostawa, gwarancja, serwis, czy kredyt (produkt poszerzony). Relacje pomiędzy strukturą produktu a definiowaniem innowacji marketingowych zgodnie z metodologią Oslo zaprezentowano na rysunku 3. Gwarancja Jakość Produkt rzeczywisty Produkt poszerzony Innowacje marketingowe Serwis Kształt Rdzeń Kolor Kredyt produktu Opakowanie Rys. 3. Struktura produktu a innowacje produktowe i marketingowe według metodologii Oslo. Źródło: opracowanie własne. Dostawa Innowacje produktowe Podsumowując przeprowadzone rozważania warto zaznaczyć, że w literaturze przedmiotu istnieje wąskie (sensu stricto) i szerokie (sensu largo) rozumienie pojęcia innowacji marketingowych. Wąskie podejście wyraźnie wskazuje różnicę między innowacjami marketingowymi a produktowymi. Warto podkreślić, że wąska interpretacja, będąca podstawą metodologii Oslo, wykorzystywana jest przez wielu autorów w analizach statystycznych. Podejście takie w badaniach empirycznych przyjmują m.in. C. Mothe i T.U.N. Thi, V. Naidoo, M. Zastempowski, i E. Szymańska, a także urzędy statystyczne krajów należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Natomiast zgodnie z szeroką interpretacją innowacje marketingowe obejmują wszelkie zmiany dotyczące produktu (dobra i usługi), również te, które wpływają na jego użyteczność i funkcjonalność. Reprezentatywne dla takiego ujęcia stanowisko w zagranicznej literaturze przedstawiają m.in.: Z. Li, N. Halpern oraz C. Liu i Y. Zhang, a także zespół pod kierunkiem R.T. Rust, a wśród polskich autorów: E. Frąckiewicz, K. Miłota, i R. Nowacki. Podejmując próbę sformułowania własnej definicji, można przyjąć, że innowacje marketingowe oznaczają zmiany wprowadzone w zakresie działań marketingowych, odnoszące się do poszczególnych elementów marketingu-mix: produktu (z wyłączeniem użyteczności i funkcjonalności produktu), ceny, dystrybucji i promocji oraz stosowanych koncepcji marketingu i metod badań marketingowych, stanowiące nowość w skali świata, kraju, regionu, rynku lub danego przedsiębiorstwa. Podsumowanie W literaturze przedmiotu istnieje wiele definicji pojęcia innowacji marketingowych, co wskazuje na wieloaspektowość omawianej problematyki. Innowacje marketingowe interpretowane są bowiem w ujęciu wąskim i szerokim. Wąskie rozumienie, wykorzystywane w metodologii Oslo, odnosi się do nowości lub znaczących zmian w klasycznej kompozycji instrumentów marketingowych (marketing-mix), obejmującej podkompozycję produktu (z wyłączeniem użyteczności i funkcjonalności produktu), ceny, dystrybucji i promocji. Podejście to wskazuje różnicę między innowacjami marketingowymi a produktowymi. Określa bowiem, które zmiany dotyczące produktu można zaliczyć do innowacji marketingowych, a które stanowią 1102 Logistyka
8 innowacje produktowe. Warto podkreślić, że wąska interpretacja wykorzystywana jest przez wielu badaczy w analizach statystycznych. Z kolei szerokie rozumienie obejmuje wszystkie aspekty nowych działań marketingowych, mających na celu lepsze dostosowanie produktu do potrzeb rynku, dostarczenie nowych korzyści klientom oraz lepsze zaspokojenie ich potrzeb. Interpretacja ta rozszerza klasyczną strukturę marketingu-mix 4P o nowe elementy, takie jak: personel w kompozycji 5P oraz odwołuje się do nowych koncepcji marketingu lub nowych metod badań marketingowych. W podejściu tym za innowacje marketingowe uznaje się wszelkie zmiany dotyczące produktu (dobra i usługi), również te, które wpływają na użyteczność i funkcjonalność danego produktu. Streszczenie Na znaczenie innowacji marketingowych w rozwoju przedsiębiorstw wskazują zarówno autorzy opracowań teoretycznych, jak również wyniki badań empirycznych. Nowoczesny marketing, zorientowany na budowanie interaktywnych relacji na rynku dzięki zastosowaniu wiedzy i nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych, stanowi bowiem źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Ze względu na dużą różnorodność w rozumieniu terminu innowacja marketingowa celem niniejszego artykułu jest dyskusja terminologiczno-definicyjna na temat tego pojęcia. W opracowaniu przedstawiono teoretyczne aspekty marketingu i innowacji, wskazując na relacje pomiędzy marketingiem a procesem innowacyjnym. Zinterpretowano pojęcie innowacji marketingowych w ujęciu wąskim i szerokim. Przedstawiono również autorską definicję innowacji marketingowych. Marketing innovations considerations on terminology and definition Abstract The importance of marketing innovations in the development of enterprises indicate both theoretical studies as well as empirical results. Modern marketing, focused on building interactive relationships in the market through the use of knowledge and new information and communication technologies, is a source of competitive advantage of firms. Because of great variety in the meaning of the term of marketing innovation, the purpose of this article is to present terminology-definitional discussion on the concept of marketing innovation. The paper presents the theoretical aspects of marketing and innovation, pointing to the relationship between marketing and innovation process. This article discusses the concept of marketing innovations in both narrow and broad approaches. It also presents the author s definition of marketing innovations. Literatura [1]. Avermaete T., Viaene J., Morgan E.J., Crawford N., Determinants of innovation in small food firms, European Journal of Innovation Management 2003, Vol. 6, No. 1. [2]. Białoń L., Janczewska D., Marketingowe wsparcie procesów innowacyjnych, [w:] Zarządzanie działalnością innowacyjną, red. L. Białoń, Wydawnictwo Placet, Warszawa [3]. Dolińska M., Marketing innowacji w przedsiębiorstwach, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 2009, nr 11. [4]. Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach , GUS, US w Szczecinie, Warszawa [5]. Frąckiewicz E., Nowe technologie informacyjno-komunikacyjne w marketingu przedsiębiorstw na rynku sieciowych powiązań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin [6]. Halpern N., Marketing innovation: Sources, capabilities and consequences at airports in Europe s peripheral areas, Journal of Air Transport Management 2010, Vol. 16, No. 2. [7]. Liu C., Zhang Y., Marketing Innovation in China Enterprises under Global Economic Environment, [in:] Proceedings of International Conference on Enterprise and Management Innovation, Logistyka 1103
9 [8]. Li Z., On Marketing Innovation of SMEs in Conjunction with Customer Satisfaction, [in:] Proceedings of the Eighth West Lake International Conference on SMB: October , Hangzhou, P.R. China, eds. H. Zhang, R.M. Zhao, L. Chen, Orient Academic Forum, Marrickville, NSW [9]. Miłota K., Sukces innowacji produktowej na współczesnym rynku i jego determinanty na wybranych przykładach, [w:] Pozycja polskich podmiotów rynkowych pierwsze doświadczenia procesów integracji, red. A. Styś, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, nr 1170, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, Wrocław [10]. Naidoo V., Firm survival through a crisis: The influence of market orientation, marketing innovation and business strategy, Industrial Marketing Management 2010, Vol. 39, No. 8. [11]. Niedzielski P., Wojtkiewicz M., Innowacje marketingowe jako determinanta konkurencyjności, [w:] Kapitał ludzki Innowacje Przedsiębiorczość. SOOIPP Annual 2008, red. P. Niedzielski, K. Poznańska, K.B. Matusiak, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 525, Ekonomiczne Problemy Usług nr 28, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin [12]. Nowacki R., Zarządzanie konkurencyjność innowacyjność, [w:] Innowacyjność w zarządzaniu a konkurencyjność przedsiębiorstwa, red. R. Nowacki, Difin, Warszawa [13]. Oslo Manual. Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data, Third Edition, OECD and Eurostat, Paris [14]. Pomykalski A., Marketing wiedzy jako czynnik rozwoju organizacji, [w:] Zarządzanie organizacjami w gospodarce opartej na wiedzy. Zasobowe podstawy funkcjonowania i rozwoju organizacji, red. A. Glińska-Neweś, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń [15]. Pomykalski A., Zarządzanie procesem innowacji. Wybrane kierunki badawcze, [w:] Osiągnięcia i perspektywy nauk o zarządzaniu, red. S. Lachiewicz, B. Nogalski, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa [16]. Prahalad C.K., Krishnan M.S., The New Age of Innovation. Driving Co-Created Value Through Global Networks, McGraw Hill Professional, [17]. Rust R.T., Ambler T., Carpenter G.S., Kumar V., Srivastava R.K., Measuring Marketing Productivity: Current Knowledge and Future Directions, Journal of Marketing 2004, Vol. 68, No. 4. [18]. The American Marketing Association Releases New Definition for Marketing, The American Marketing Association [19]. Zastempowski M., Uwarunkowania budowy potencjału innowacyjnego polskich małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń Logistyka
ZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing
ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:
Bardziej szczegółowoKompilacja pojęć stosowanych w badaniach statystycznych statystyki publicznej na temat innowacyjności przez Główny Urząd Statystyczny (GUS).
Kompilacja pojęć stosowanych w badaniach statystycznych statystyki publicznej na temat innowacyjności przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). (Kompilacja dokonana przez Fundację Centrum Analiz Transportowych
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: dr Robert Nowacki Poziom studiów (I lub II stopnia): II stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowo2012 Marketing produktu ekologicznego. dr Marek Jabłoński
2012 Marketing produktu ekologicznego dr Marek Jabłoński Od kilku lat ekologia przestaje mieć znaczenie ideologiczne, w zamian za to nabiera wymiaru praktycznego i inżynierskiego. Większość firm na świecie,
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat
Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje
Bardziej szczegółowoZALECANA LITERATURA:
ZALECANA LITERATURA: Marketing. Sposób myślenia i działania. Red. J. Perenc. Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 2002 A. Smalec, G. Rosa, L. Gracz: Marketing przewodnik do ćwiczeń. Wydawnictwo Naukowe US,
Bardziej szczegółowoMarcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział
Bardziej szczegółowoDORADZTWO DORADZTWO W ZAKRESIE DORADZTWO MARKETINGOWE MARKETINGOWE SZKOLENIA SZKOLENIA
ZAKRES DZIAŁALNOŚCI PMG CONSULTING PMG CONSULTING PMG CONSULTING PROJEKTY PROJEKTY POMOCOWE POMOCOWE UNII UNII EUROPEJSKIEJ EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE ZAKRESIE ZARZĄDZANIA ZARZĄDZANIA MARKETINGOWE MARKETINGOWE
Bardziej szczegółowospołeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie
Wstęp Rozwój marketingu usług logistycznych był ściśle związany z przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie rynku usług Transport Spedycja Logistyka
Bardziej szczegółowoSpis treści. Istota i przewartościowania pojęcia logistyki. Rozdział 2. Trendy i determinanty rozwoju i zmian w logistyce 42
Spis treści Od Autora 11 Rozdział 1 Istota i przewartościowania pojęcia logistyki n 1.1. Przegląd i interpretacja znaczących definicji logistyki 17 1.2. Ewolucja i przewartościowania przedmiotu, celów
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I
Studia podyplomowe Trening Menedżerski - Wykład WSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I Dr Barbara Bielicka e mail: barbara.bielicka@wsb.torun.pl Market ing Rynek i działania tworzące i rozwijające rynek koncepcja
Bardziej szczegółowoFaza definiowania i koncepcji teorii logistyki oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce
Tematy zajęć Historia Logistyki Paweł Tura l Fazy rozwoju logistyki l Determinanty rozwoju i wzrostu znaczenia logistyki Faza startu i budzenia się logistyki l Okres : II połowa lat 50 l Logistyka (dystrybucja
Bardziej szczegółowoInnowacje w biznesie
Innowacje w biznesie Podstawowe źródła wiedzy Rodzina Frascati Artykuły Materiały na stronie www.karolinamazur.pl Istota innowacji według J. A. Schumpetera Wprowadzenie do produkcji wyrobów nowych lub
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowoMANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE
MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT I-A PRAWNO-TEORETYCZNE PODSTAWY PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH Czym jest innowacja? Możliwe źródła Wewnętrzne i zewnętrzne źródła informacji o innowacji w przedsiębiorstwie.
Bardziej szczegółowoDOROBEK NAUKOWY. 4) E. Gołąb-Andrzejak, Lojalność eurokonsumentów pokolenia Y, Handel Wewnętrzny 2015, nr 1, s (lista B 12 punktów)
dr Edyta Gołąb-Andrzejak Katedra Marketingu Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechnika Gdańska Gdańsk, 21.02.2017r. PO DOKTORACIE (od 2010 roku) ARTYKUŁY RECENZOWANE DOROBEK NAUKOWY 1) E. Badzińska, E.
Bardziej szczegółowoTEMATYKA PRAC. Zarządzanie Studia stacjonarne II stopień I rok
TEMATYKA PRAC Zapisy dnia 18.02.2015 r. o godz. 9.45 Prof.nzdz. dr hab. Agnieszka Sitko-Lutek Zapisy pok. 309 Zarządzanie Studia stacjonarne II stopień I rok 1. Uwarunkowania i zmiana kultury organizacyjnej
Bardziej szczegółowoRozdział 4 Planowanie rozwoju technologii - Aleksander Buczacki 4.1. Wstęp 4.2. Proces planowania rozwoju technologii
Spis treści Wprowadzenie Rozdział 1 Pojęcie i klasyfikacja produktów oraz ich miejsce w strategii firmy - Jerzy Koszałka 1.1. Wstęp 1.2. Rynek jako miejsce oferowania i wymiany produktów 1.3. Pojęcie produktu
Bardziej szczegółowoSpis treści CZĘŚĆ I WPROWADZENIE DO MARKETINGU W TURYSTYCE I REKREACJI
WSTĘP Aleksander Panasiuk... 11 CZĘŚĆ I WPROWADZENIE DO MARKETINGU ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY MARKETINGU USŁUG Aleksander Panasiuk. 17 1.1. Istota, zasady i cele marketingu... 17 1.2. Obszary badawcze marketingu
Bardziej szczegółowoWSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Turystyka i Rekreacja Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomi, Turystyce i Rekreacji
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomi, Turystyce i Rekreacji Stacjonarny / niestacjonarny II
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Zarządzanie pytania podstawowe 1. Funkcje zarządzania 2. Otoczenie organizacji
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr Izabela Michalska-Dudek MARKETING Program zajęć Konsultacje: piątki
Bardziej szczegółowoPodstawy Marketingu. Marketing zagadnienia wstępne
Podstawy Marketingu Marketing zagadnienia wstępne Definicje marketingu: Marketing to zyskowne zaspokajanie potrzeb konsumentów /Kotler 1994/. Marketing to kombinacja czynników, które należy brać pod uwagę
Bardziej szczegółowoMarketing dr Grzegorz Mazurek
Marketing dr Grzegorz Mazurek Orientacja rynkowa jako podstawa marketingu Orientacja przedsiębiorstwa określa co jest głównym przedmiotem uwagi i punktem wyjścia w kształtowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Bardziej szczegółowoInnowacja. Innowacja w przedsiębiorczości. Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do
Innowacja w przedsiębiorczości Andrzej Zakrzewski Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości andrzej.zakrzewski@inkubatory.pl Innowacja Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego
Bardziej szczegółowoZarządzanie produktem
Zarządzanie produktem Rozwiązywanie problemów w zarządzaniu produktem Arkadiusz Wójcik Warszawa, 2017-04-22 Agenda Kontekst Zarządzanie cyklem życia produktu Elementy składowe etapów Aktywne zarządzanie
Bardziej szczegółowoUwarunkowania komercjalizacji produktów żywnościowych
Uwarunkowania komercjalizacji produktów żywnościowych prof. dr hab. Bogdan Sojkin Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Towaroznawstwa 1 Jak rozumieć komercjalizację? dobro, usługa, Komercjalizacja?
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Robert Nowacki Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoZarządzanie w zakresie odpowiedzialnych innowacji
T3.1.3. On-line SME Capacity Building Zarządzanie w zakresie odpowiedzialnych innowacji Dr Aneta Karasek, ekspert projektu ROSIE Redakcja: Elżbieta Szulc-Wałecka, Ewa Paszkiewicz-Tomasiak Moduł 3 Koncepcja
Bardziej szczegółowoMożliwości zwiększania efektywności wykorzystania zasobów polskich MSP EDIT VALUE nowoczesne narzędzie wspierające decyzje gospodarcze
Możliwości zwiększania efektywności wykorzystania zasobów polskich MSP EDIT VALUE nowoczesne narzędzie wspierające decyzje gospodarcze 16.10. 2014, Konstantynów Łódzki AGENDA EDIT VALUE TOOL Narzędzie
Bardziej szczegółowoStrategia Lizbońska droga do sukcesu zjednoczonej Europy, UKIE, Warszawa 2002, s. 11. 5
O autorze Tomasz Bartosz Kalinowski ukończył studia w 2003 r. na Uniwersytecie Łódzkim. W tym samym roku został zatrudniony jako asystent w Katedrze Zarządzania Jakością tej uczelni oraz rozpoczął studia
Bardziej szczegółowoLaunch. przygotowanie i wprowadzanie nowych produktów na rynek
Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie pytania. Prosimy o kontakt: e-mail: kontakt@mr-db.pl tel. +48 606 356 999 www.mr-db.pl MRDB Szkolenie otwarte: Launch przygotowanie i wprowadzanie nowych produktów
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU GOSPODARKA I ZARZĄDZANIE PUBLICZNE STUDIA II STOPNIA
EFEKTY KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU GOSPODARKA I ZARZĄDZANIE PUBLICZNE STUDIA II STOPNIA na kierunku GiZP II stopień GZP2_W01 GZP2_W02 GZP2_W03 GZP2_W04 GZP2_W05 GZP2_W06 GZP2_W07 GZP2_W08 GZP2_W09 GZP2_W10
Bardziej szczegółowoI oś priorytetowa Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020. Szczecinek, 24 września 2015r.
I oś priorytetowa Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 Szczecinek, 24 września 2015r. GOSPODARKA- INNOWACJE- NOWOCZESNE TECHNOLOGIE Celem głównym OP 1 jest podniesienie
Bardziej szczegółowoSpecjalność - Marketing i zarządzanie logistyczne
Zagadnienia na egzamin dyplomowy na Wydziale Zarządzania Społecznej Akademii nauk Studia pierwszego stopnia kierunek zarządzanie w roku akademickim 2012/2013 Specjalność - Marketing i zarządzanie logistyczne
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwach turystycznych i sportowych
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwach turystycznych i sportowych KOD WF/II/st/13 2. KIERUNEK: Wychowanie fizyczne 3. POZIOM STUDIÓW 1 : II stopień studia stacjonarne
Bardziej szczegółowoZnaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce
Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Arkadiusz Michał Kowalski 4. OFICYNA WYDAWNICZA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE OFONAWTDAWN^ WARSZAWA 2013 SPIS TREŚCI wstęp : 9 1. Przedmiot,
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwach turystycznych i sportowych
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwach turystycznych i sportowych KOD WF/II/st/13 2. KIERUNEK: Wychowanie fizyczne. Specjalność: wychowanie fizyczne w służbach
Bardziej szczegółowoRegion i jego rozwój w warunkach globalizacji
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na
Bardziej szczegółowoMANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE
MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT C- A IDEA SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI BIZNESU. PODSTAWY CSR. Skąd się wziął CSR? Historia społecznej odpowiedzialności biznesu. Koncepcja zrównoważonego rozwoju.
Bardziej szczegółowoZestaw pytan na egzamin magisterski zatwierdzony na posiedzeniu Rady Wydziału Towaroznawstwa w dniu 15 marca 2019 r.
Zestaw pytan na egzamin magisterski zatwierdzony na posiedzeniu Rady Wydziału Towaroznawstwa w dniu 15 marca 2019 r. Kierunek: Towaroznawstwo studia 4-semestralne II stopnia stacjonarne i niestacjonarne
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy
w Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy redakcja naukowa Tomasz Michalski Krzysztof Piech SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE WARSZAWA
Bardziej szczegółowoGdańsk, 24 i 24 listopada 2015 r. BADANIA WYDARZEŃ SPORTOWYCH
Gdańsk, 24 i 24 listopada 2015 r. BADANIA WYDARZEŃ SPORTOWYCH BADANIA WYDARZEŃ SPORTOWYCH SPORT zjawisko społeczne a pozytywne wartości i emocje kojarzone z rywalizacją i satysfakcją sportową są wykorzystywane
Bardziej szczegółowoBudowanie przewagi konkurencyjnej Istota, metody, techniki
Budowanie przewagi konkurencyjnej Istota, metody, techniki Opracowanie: Aneta Stosik Nowoczesna organizacja Elastyczna (zdolna do przystosowania się do potrzeb) wg P. Druckera Dynamiczna (Mająca umiejętność
Bardziej szczegółowoCo to jest innowacja?
dane informacja wiedza Co to jest innowacja? Renata Wasiewicz Wpływ innowacji na rozwój przedsiębiorczości i społeczności lokalnych w Regionie Lubelskim Fazy przetwarzania wiedzy dane Hierarchia wiedzy
Bardziej szczegółowoSZKOLENIA DOSKONALĄCE KOMPETENCJE DOT. WDROŻENIA DANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ INNOWACYJNYCH
SZKOLENIA DOSKONALĄCE KOMPETENCJE DOT. WDROŻENIA DANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ INNOWACYJNYCH I ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE ramowy program szkolenia (24 godziny) Prowadzący: dr Przemysław Kitowski, Politechnika Gdańska
Bardziej szczegółowo1. Orientacja rynkowa - aspekty i potrzeba rozwoju w środowisku internetowym - Milleniusz W. Nowak 15
Wprowadzenie 9 Część I. Zarządzanie marketingowe 1. Orientacja rynkowa - aspekty i potrzeba rozwoju w środowisku internetowym - Milleniusz W. Nowak 15 1.1. Różne koncepcje roli marketingu w zarządzaniu
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie
Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie Opis specjalności: Celem specjalności Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie jest wykształcenie specjalistów posiadających kompetencje pozwalające im
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Hanna Klikocka
Dr hab. Armand Kasztelan Ekonomia i marketing, Ekonomia zrównoważonego rozwoju, Ekonomia menedżerska, Seminarium dyplomowe, Zrównoważony rozwój; Green Growth; Środowiskowa konkurencyjność regionów i państw;
Bardziej szczegółowoCzęść 1. Kierunki badań nad zarządzaniem małymi i średnimi przedsiębiorstwami... 13
Spis treści Słowo wstępne (Marek Matejun).................................................. 11 Część 1. Kierunki badań nad zarządzaniem małymi i średnimi przedsiębiorstwami.................................
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingiem i sprzedażą
Zarządzanie marketingiem i sprzedażą Specjalność stanowi zbiór 5 przedmiotów specjalnościowych umożliwiających studentom nabycie profesjonalnej wiedzy i szerokich umiejętności w zakresie zarządzania marketingiem
Bardziej szczegółowoWykorzystanie technologii informacyjnych do zarządzania łańcuchami i sieciami dostaw w warunkach globalizacji rynku żywności
Zarządzanie łańcuchami dostaw żywności w Polsce. Kierunki zmian. Wacław Szymanowski Książka jest pierwszą na naszym rynku monografią poświęconą funkcjonowaniu łańcuchów dostaw na rynku żywności w Polsce.
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie Klaster Grupa Meblowa HORECA. Toruń, 28.04.2015 r.
Stowarzyszenie Klaster Grupa Meblowa HORECA Toruń, 28.04.2015 r. GRUPA MEBLOWA HORECA 9 firm produkcyjnych oraz WSZP/UMK 2 firmy z branży informatycznej Produkcja mebli w technologiach: drewno, płyty meblowe,
Bardziej szczegółowoZarządzanie działalnością badawczo-rozwojową (B +R) w korporacjach transnarodowych
Informator 2016/2017 Tytuł oferty Zarządzanie działalnością badawczo-rozwojową (B +R) w korporacjach transnarodowych Sygnatura 234790-1028 3 pkt. ECTS Prowadzący dr Kamil Marek Kraj A. Cel przedmiotu Zapoznanie
Bardziej szczegółowoNARZĘDZIA INTERNETOWE W BUDOWANIU PRZEWAGI STRATEGICZNEJ SPÓŁEK spin-off
Wydział Zarządzania mgr Jerzy Ryżanycz Proponowany temat rozprawy : NARZĘDZIA INTERNETOWE W BUDOWANIU PRZEWAGI STRATEGICZNEJ SPÓŁEK spin-off Opiekun naukowy: prof. dr hab. Jerzy Kisielnicki PLAN 1. Wstęp
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku EKONOMIA (studia I stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku EKONOMIA (studia I stopnia) Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie dyplomowym (licencjackim)
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingowe
Zarządzanie marketingowe 1. Pojęcie i wymiary zarządzania. 2. Struktura zarządzania przedsiębiorstwem (rys.). 3. Przedmiot i funkcje marketingu. 4. Naczelne zasady i główne zadanie marketingu. 5. Proces
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu licencjackiego na kierunku Zarządzanie Zestaw pytań do egzaminu
Bardziej szczegółowoProdukt. 2 semestr ćwiczenia 1-4
Produkt 2 semestr ćwiczenia 1-4 Instrumenty marketingu Instrumenty związane z produktem Instrumenty związane z dystrybucją Instrumenty związane z promocją produkt opakowanie oznakowanie cena Na produkt
Bardziej szczegółowoOpracowanie produktów spoŝywczych. Podejście marketingowe - Earle Mary, Earle Richard, Anderson Allan. Spis treści. Przedmowa
Opracowanie produktów spoŝywczych. Podejście marketingowe - Earle Mary, Earle Richard, Anderson Allan Spis treści Przedmowa Część I. Wprowadzenie 1. Kluczowe czynniki sukcesu lub niepowodzenia nowych produktów
Bardziej szczegółowoDZIAŁALNO INNOWACYJNA I JEJ FINANSOWANIE W SEKTORZE MAŁYCH I REDNICH PRZEDSI BIORSTW W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
DZIAŁALNO INNOWACYJNA I JEJ FINANSOWANIE W SEKTORZE MAŁYCH I REDNICH PRZEDSIBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM We współczesnych warunkach społeczno-gospodarczych rosnca konkurencja na rynku, cigle
Bardziej szczegółowoMARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH
MARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH Beata Nowotarska-Romaniak wydanie 3. zmienione Warszawa 2013 SPIS TREŚCI Wstęp... 7 Rozdział 1. Istota marketingu usług zdrowotnych... 11 1.1. System marketingu usług... 11
Bardziej szczegółowoTEMATYKA PRAC. Zarządzanie Studia stacjonarne II stopień I rok
TEMATYKA PRAC Zapisy dnia 18.02.2015 r. o godz. 9.45 Zarządzanie Studia stacjonarne II stopień I rok Prof.nzdz. dr hab. Agnieszka Sitko-Lutek pok. 1018 1. Uwarunkowania i zmiana kultury organizacyjnej
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr hab. Izabela Michalska-Dudek, prof. UE MARKETING Wprowadzenie "Nie
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.
Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zarządzanie Logistyką w Przedsiębiorstwie, prowadzonych
Bardziej szczegółowoPROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00
PROGRAMY SEMINARIÓW TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk 1. Pojęcia podstawowe z obszaru innowacyjnej przedsiębiorczości 2. Proces poszukiwania innowacyjności 3. Proces wprowadzania innowacji
Bardziej szczegółowoAudyt Marketingowy Młodej Firmy [RAPORT]
Wytyczne dotyczące przygotowania raportu z Audytu Marketingowego Młodej Firmy zał. nr 3 do umowy Audyt Marketingowy Młodej Firmy [RAPORT] NAZWA AUDYTOWANEJ FIRMY:.. ADRES:. DATA PRZEKAZANIA PRZEPROWADZENIA
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE BADANIE SATYSFAKCJI KLIENTA I ZARZĄDZANIE SATYSFAKCJĄ KLIENTA W PRZEDSIĘBIORSTWIE
SZKOLENIE ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE ROZWOJU KAPITAŁU LUDZKIEGO PRZEDSIĘBIORSTW BADANIE SATYSFAKCJI KLIENTA I ZARZĄDZANIE SATYSFAKCJĄ KLIENTA W WPROWADZENIE W dobie silnej konkurencji oraz wzrastającej świadomości
Bardziej szczegółowoTransfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów
Transfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów Dr Marek Szarucki Katedra Analiz Strategicznych Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Bardziej szczegółowoSpecyfika i zasady przyznawania punktów w ramach kryteriów merytorycznych fakultatywnych
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Działanie 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej Specyfika i zasady przyznawania punktów w ramach kryteriów merytorycznych
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie
Spis treści Wprowadzenie 1. ZNACZENIE LOGISTYKI DYSTRYBUCJI W SYSTEMIE LOGISTYCZNYM PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1. Istota znaczenia logistyki dystrybucji 1.2. Strategie logistyczne w dystrybucji 1.3. Koncepcja
Bardziej szczegółowoStudia literaturowe, przygotowanie do egzaminu. Studia literaturowe, przygotowanie do egzaminu
(pieczęć Wydziału) 1. Nazwa przedmiotu: Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwie 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 4. Forma kształcenia: pierwszego stopnia 5. Forma studiów: stacjonarne
Bardziej szczegółowoCzęść I Formułowanie celów i organizacja badań
Spis treści Wstęp Część I Formułowanie celów i organizacja badań 1. Przedmiot i etapy badań marketingowych 1.1. Istota, przesłanki i użyteczność badań marketingowych 1.1.1. Definicja i cele badań 1.1.2.
Bardziej szczegółowoÁ Á JAKIE SPECJALNOŚCI
KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA Marketing i komunikacja rynkowa to kierunek przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu. Zajęcia pozwalają zdobyć wiedzę
Bardziej szczegółowoC O M M U N I C A T I O N. Szanse i drogi. dobrej współpracy
Szanse i drogi dobrej współpracy Stwarzanie nowych perspektyw Witamy w M.A.D. agencji nowych szans. Szanse przez partnerstwo M.A.D. jest niezależną i samodzielną agencją marketingu i reklamy, która od
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania wiedzą w strategiach firm. Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie
Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Wprowadzenie istota zarządzania wiedzą Wiedza i informacja, ich jakość i aktualność stają się
Bardziej szczegółowoSpis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08
Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r.
UCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r. zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia planów studiów podyplomowych
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: dr Tomasz Szopiński Poziom studiów (I lub II stopnia): II stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoPromocja i techniki sprzedaży
Promocja i techniki sprzedaży Specjalność stanowi zbiór czterech kursów specjalnościowych umożliwiających studentom nabycie profesjonalnej wiedzy i szerokich umiejętności w zakresie promocji i technik
Bardziej szczegółowoDynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu
Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Tomasz
Bardziej szczegółowoPrzedmowa... 7 1. System zarządzania jakością w przygotowaniu projektów informatycznych...11
Spis treści Przedmowa... 7 1. System zarządzania jakością w przygotowaniu projektów informatycznych...11 1.1. Wprowadzenie...11 1.2. System zarządzania jakością...11 1.3. Standardy jakości w projekcie
Bardziej szczegółowodr Grzegorz Mazurek racjonalna reakcja konkurencji celowy zintegrowanym orientacji rynkowej zidentyfikowaniu i przewidywaniu potrzeb odbiorców
Sprawy organizacyjne Literatura B. Żurawik, W. Żurawik: Marketing usług finansowych, PWN, Warszawa, 2001 M. Pluta-Olearnik: Marketing usług bankowych, PWE, Warszawa, 2001 Marketing na rynku usług finansowych
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia
Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 7 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 28 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa studiów: Sprzedaż i negocjacje handlowe Typ studiów:
Bardziej szczegółowoPrzekazanie Państwu specjalistycznej wiedzy z zakresu zarządzania, marketingu, finansów, rozwoju zasobów ludzkich oraz współpracy międzynarodowej.
Szanowni Państwo, Mamy zaszczyt zaprosić do wzięcia udziału w projekcie organizowanym na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości POWIĄZANIA KOOPERACYJNE POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW, skierowanym
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Ćwiczenia z Podstaw Marketingu III rok studia niestacjonarne I stopnia na kierunku Zarządzanie Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania
Bardziej szczegółowoOmówienie specyfiki i zasad przyznawania punktów w ramach kryteriów merytorycznych fakultatywnych
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Działanie 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej Omówienie specyfiki i zasad przyznawania punktów w ramach kryteriów merytorycznych
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTY REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKU ZARZĄDZANIE I STOPNIA STUDIA STACJONARNE
PRZEDMIOTY REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKU ZARZĄDZANIE I STOPNIA STUDIA STACJONARNE Podstawy zarządzania Nauki o organizacji Mikroekonomia Finanse Prawo Matematyka Statystyka Zachowania organizacyjne Zarządzanie
Bardziej szczegółowoBadanie potrzeb dotyczących inicjatyw promujących postawy przedsiębiorcze i wspierających rozwój przedsiębiorczości
2010 Badanie potrzeb dotyczących inicjatyw promujących postawy przedsiębiorcze i wspierających rozwój przedsiębiorczości STRESZCZENIE Zamawiający: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/83
Bardziej szczegółowoPRODUKT W MARKETINGU MIX
PRODUKT W MARKETINGU MIX PRODUKT Towar, usługa lub pomysł zawierający określony zestaw materialnych i niematerialnych cech, które zaspakajają potrzeby klientów, otrzymywany w zamian za pieniądze lub inną
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA
ZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA Zarządzanie jednostką terytorialną Wybrane zagadnienia www.wsg.byd.pl Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, 2014 Spis treści Rozdział
Bardziej szczegółowoPROPONOWANE TEMATY ZAGADNIEŃ DO PRAC DYPLOMOWYCH. Kierunek ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA na rok akademicki 2013/14 Studia stacjonarne
PROPONOWANE TEMATY ZAGADNIEŃ DO PRAC DYPLOMOWYCH Kierunek ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA na rok akademicki 2013/14 Studia stacjonarne Przykładowe zakresy tematyczne: Dr Małgorzata Budzanowska-Drzewiecka
Bardziej szczegółowoPODYPLOMOWE STUDIA MENEDŻERSKIE
PODYPLOMOWE STUDIA MENEDŻERSKIE Jak zarządzać efektywnie - praktyczny, wieloaspektowy trening umiejętności menedżerskich TERMIN od: 21.10.2017 TERMIN do: 14.10.2018 CZAS TRWANIA:24 dni MIEJSCE: Gdańsk
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek najlepsza inwestycja E-MARKETING
E-MARKETING Skuteczny marketing = skuteczna sprzedaż. Nasi klienci coraz więcej czasu spędzają w internecie i to tu szukają produktów i usług. Siła oddziaływania informacji umieszczonej w sieci jest ogromna.
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Zarządzanie Specjalność MARKETING INTERNETOWY I E-COMMERCE
Studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Zarządzanie Specjalność MARKETING INTERNETOWY I E-COMMERCE Profil Absolwenta - studenci są przygotowani do: pełnienia funkcji menedżerskich i budowania
Bardziej szczegółowoKLUCZOWE INDYKATORY OSIĄGNIĘĆ O CHARAKTERZE POWSZECHNYM
Spis treści Wstęp 15 KLUCZOWE INDYKATORY OSIĄGNIĘĆ O CHARAKTERZE POWSZECHNYM A.1. Płaszczyzna finansowa 19 A.1.1. Tworzenie wartości przedsiębiorstwa 19 A.1.2. Tworzenie wartości dla akcjonariuszy przez
Bardziej szczegółowogroup Brief Marketingowy
2 1. Sytuacja 1.1 Wyzwanie 1.1.1. Na czym polega wyzwanie dla marki/oferty Firmy w Polsce? 1.1.2. Z czego wynika? wg Firmy 1.1.3. Na jakiej podstawie zostało zdefiniowane? badania; doświadczenie; wyniki
Bardziej szczegółowoWykaz prac złożonych do druku, przyjętych do druku lub opublikowanych w wyniku realizacji projektu
Wykaz prac złożonych do druku, przyjętych do druku lub opublikowanych w wyniku realizacji projektu Publikacje w czasopismach Podstawy teoretyczne sieci 43 2013 47-58 brak https://ekonom.ug.edu.pl/web/download.php?openfile=1181
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu licencjackiego na kierunku Zarządzanie Zestaw pytań do egzaminu
Bardziej szczegółowo6 Metody badania i modele rozwoju organizacji
Spis treści Przedmowa 11 1. Kreowanie systemu zarządzania wiedzą w organizacji 13 1.1. Istota systemu zarządzania wiedzą 13 1.2. Cechy dobrego systemu zarządzania wiedzą 16 1.3. Czynniki determinujące
Bardziej szczegółowo