TĘCZOWA GAZETKA. Hanna Waksberg

Transkrypt

1 TĘCZOWA GAZETKA Szanowni Państwo. Zapraszam do zapoznania się z opracowanymi przeze mnie informacjami. Poniższe materiały zostały opracowałam korzystając z następujących źródeł: - Wiedza i myśl wydanie kwietniowe, - e-informator portalu niepełnosprawni.pl, - aktów prawnych kancelarii sejmu, - strony internetowej SCON, PFRON. Hanna Waksberg Spis treści Zasiłek opiekuńczy, świadczenie pielęgnacyjne - komu i ile!...!1! Możliwość dofinansowania do energii elektrycznej i gazu.!...!4! Karty parkingowe!...!6! AKTYWNY samorząd.!...!7! Nieustające kłopoty z interpretacją przepisów dotyczących rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych!...!22! Sanatorium dofinansowanie do pobytu!...!24! Zasiłek opiekuńczy, świadczenie pielęgnacyjne - komu i ile W myśl obowiązujących przepisów ustawa o świadczeniach rodzinnych: Art Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 i 1529 oraz z 2013 r. poz. 1439) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. 2. Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2 ustawy. Przepisy art. 5 ust. 4-9 stosuje się odpowiednio. 3. W przypadku gdy łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę przekracza kwotę uprawniającą daną osobę do specjalnego zasiłku opiekuńczego o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje. 4. Za dochód rodziny osoby wymagającej opieki, o którym mowa w ust. 2, uważa się dochód następujących członków rodziny: 1) w przypadku gdy osoba wymagająca opieki jest małoletnia: a) osoby wymagającej opieki, b) rodziców osoby wymagającej opieki, c) małżonka rodzica osoby wymagającej opieki, d) osoby, z którą rodzic osoby wymagającej opieki wychowuje wspólne dziecko, e) pozostających na utrzymaniu osób, o których mowa w lit. a-d, dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia z tym że do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko, a także rodzica osoby wymagającej opieki zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz; 2) w przypadku gdy osoba wymagająca opieki jest pełnoletnia: a) osoby wymagającej opieki, b) małżonka osoby wymagającej opieki, c) osoby, z którą osoba wymagająca opieki wychowuje wspólne dziecko, d) pozostających na utrzymaniu osób, o których mowa w lit. a-c, dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia z tym że do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko. 5. W przypadku gdy prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego ustala się na osobę znajdującą się pod opieką opiekuna prawnego lub umieszczoną w rodzinie zastępczej spokrewnionej w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 135, ze zm.), uwzględnia się dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz dochód osoby wymagającej opieki. 6. Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 520,00 zł miesięcznie. 7. Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 specjalnego zasiłku opiekuńczego za każdy dzień. Należną kwotę zasiłku zaokrągla się do 10 groszy w górę. 8. Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli: 1) osoba sprawująca opiekę: a) ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalnorentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, b) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, c) ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego, d) legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 2) osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, w rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu; 3) na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;

2 4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego; 5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego; 6) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Art Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, 4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. 1a. Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki: 1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. 1b. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. 5. Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli: 1) osoba sprawująca opiekę: a) ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalnorentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, b) ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego; 2) osoba wymagająca opieki: a) pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, b) została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu; 3) na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury; 4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego; 5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego; 6) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Na skutek protestów rodziców osób niepełnosprawnych zostały wprowadzone nowe podwyższone stawki świadczeń pielęgnacyjnych i tak: - Świadczenie pielęgnacyjne dla Rodziców dzieci z niepełnosprawnością (kwoty netto)). Od przyznanego świadczenia pielęgnacyjnego są odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. - od 1 maja 2014 r zł - od 1 stycznia 2015 r zł - od 1 stycznia 2016 r zł. Możliwość dofinansowania do energii elektrycznej i gazu. Dodatek energetyczny, bo taką nazwę nosi ta nowa forma wsparcia, wprowadziła ustawa z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 984). Świadczenie to ma przysługiwać odbiorcom wrażliwym energii elektrycznej, do których zgodnie z zawartą w przepisach definicją należą osoby otrzymujące dodatek mieszkaniowy. Przyznawaniem dodatku zajmują się gminy w ramach zadań zleconych finansowanych przez budżet państwa. W większości z nich nie została jeszcze podjęta decyzja o tym, który organ będzie prowadził postępowania w tej sprawie, ale w wielu z nich obowiązek ten zostanie powierzony ośrodkom pomocy społecznej. Wysokość dodatku, uwzględniająca środki przewidziane na ten cel w budżecie państwa na dany rok, będzie określana przez ministra gospodarki. Obwieszczenie w tej sprawie ma się ukazywać w terminie do 30 kwietnia każdego roku i obowiązywać przez kolejne 12 miesięcy. Nowe świadczenie będzie wypłacane do 10. dnia miesiąca, w wysokości jednej dwunastej kwoty wskazanej w obwieszczeniu. Aby otrzymać dodatek energetyczny, trzeba będzie złożyć wniosek oraz dołączyć do niego kopię umowy kompleksowej lub tej dotyczącej sprzedaży energii elektrycznej.

3 W przeciwieństwie do dodatku mieszkaniowego przepisy nie określają wzoru formularza, który trzeba będzie złożyć przy tym nowym świadczeniu. Należy liczyć się z faktem, że każda gmina opracuje lub ma już opracowany odpowiedni formularz do uzyskania tego świadczenia. Na realizację nowego zadania gminy będą otrzymywać dotację celową z budżetu państwa, która ma wynosić 2 proc. łącznej kwoty przekazanej na wypłatę dodatków energetycznych. Nowe wsparcie nie będzie wysokie, stąd i pieniądze przeznaczone na jego obsługę mogą się okazać zbyt niskie w porównaniu z rzeczywistym kosztem postępowań. Poniżej podaję wskazówki, jak otrzymać dodatek energetyczny: 1. O dodatek do rachunków za energię elektryczną mogą starać się ci, którym przysługuje dodatek mieszkaniowy. O dodatek do rachunków za gaz mogą starać się z kolei ci, którzy korzystają z tzw. ryczałtu za opał. 2. Po 1 stycznia 2014 roku złóż wniosek do prezydenta, burmistrza bądź wójta. Do wniosku o dopłatę należy dołączyć umowę z firmą sprzedającą energię elektryczną lub gaz. 3. Dodatek do rachunku za prąd będzie stanowił 30 proc. limitu zużycia energii elektrycznej i średniej ceny energii w gospodarstwie domowym. Średnia cena energii w ub. r. wynosiła 0,28 zł za kilowatogodzinę. 4. Dodatek będzie wypłacany do dnia 10 każdego miesiąca z góry, z wyjątkiem stycznia 2014 r., w którym dodatek wypłacany będzie do dnia 30 stycznia danego roku. 5. Statystyczna rodzina (cztery osoby) będzie mogła liczyć na około 375 zł dopłaty w ciągu roku. Wyrobienie, wymiana dowodu osobistego dla osoby niepełnosprawnej Zgodnie z 1 ust. 1 oraz 3 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 listopada 2000 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich wymiany, zwrotu lub utraty (Dz. U. Nr 112 poz z późn. zm.), osoba składa osobiście wniosek o wydanie dowodu osobistego oraz osobiście odbiera wyprodukowany dokument we właściwym organie. W przypadku, gdy osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, niepełnosprawności lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, na podstawie art Kodeksu postępowania administracyjnego, organ może dokonać określonej czynności w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba. W tym celu należy powiadomić organ gminy właściwy do wydania dowodu osobistego osobie starszej/schorowanej/niepełnosprawnej, iż z uwagi na zły stan zdrowia nie może osobiście złożyć wniosku o wymianę dowodu osobistego i poprosić, aby pracownik organu w miejscu zamieszkania osoby przyjął wniosek o wydanie dowodu osobistego i wydał wyprodukowany dokument. Wizyta pracownika organu gminy w miejscu zamieszkania osoby, w złym stanie zdrowie, ma na celu jednoznaczne ustalenie tożsamości osoby ubiegającej się o wydanie (wymianę) dowodu osobistego. Jeśli osoba, z uwagi na zły stan zdrowia, nie może podpisać się na wniosku o wydanie dowodu osobistego, pracownik organu gminy przyjmujący wniosek o wydanie tego dokumentu umieszcza adnotację stwierdzającą przyczynę braku podpisu. W takim przypadku w wyprodukowanym dowodzie osobistym w rubryce przeznaczonej na podpis posiadacza dokumentu będzie zamieszczony zapis podpis niemożliwy lub rubryka zostanie pusta. Zły stan zdrowia nie wyklucza możliwości wykonania fotografii do dowodu osobistego. W tym celu należy uprzednio ustalić z fotografem konkretny termin wizyty w miejscu zamieszkania osoby. Istnieje ponadto możliwość odbioru dowodu osobistego w imieniu osoby starszej i schorowanej, za pośrednictwem opiekuna prawnego, ustanowionego prawomocnym orzeczeniem sądu. Niniejszy dokument należy dostarczyć w tym celu do właściwego organu gminy. Informację zaczerpnięto ze strony internetowej MSW Karty parkingowe Projektu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) w sprawie wzoru oraz trybu wydawania i zwrotu kart parkingowych, które reguluje szczegółowo nowe przepisy w tym zakresie. Wchodzą one w życie 1 lipca br. W projekcie rozporządzenia określono m.in. sposób składania wniosku o wydanie karty parkingowej do przewodniczącego powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Wnioski należy składać osobiście, chyba że wnioskującymi są osoby poniżej 18. roku życia oraz ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo. O kartę dla placówki może wnioskować upoważniony do tego jej reprezentant. Ministerstwo zaplanowało jeden wzór wniosku, który należy wypełnić w odpowiedniej części dla osoby indywidualnej lub placówki. Zgodnie z projektem rozporządzenia, przewodniczący będzie uzupełniał kartę o informacje dotyczące osoby z niepełnosprawnością lub placówki, daty ważności karty, numeru i nazwy organu wydającego dokument. Rozporządzenie określa także sposób odbioru karty osobiście lub przez pełnomocnika. W przypadku karty dla placówki odbierze ją osoba upoważniona do jej reprezentowania. Wszystkie czynności związane z wydaniem karty będą rejestrowane w Elektronicznym Krajowym Systemie Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności. Przewodniczący zespołu będzie także dokonywał zabezpieczenia karty przed sfałszowaniem. Ministerstwo ściśle określiło w projekcie rozporządzenia wygląd nowej karty parkingowej dla osoby indywidualnej i placówki, zgodny z unijnymi standardami, co pozwoli na korzystanie z niej w krajach Unii Europejskiej. O przyznaniu karty parkingowej będzie decydował przewodniczący powiatowych zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności. W oparciu o całą dokumentacje będą oceniać, czy wnioskujący o kartę parkingową jest osobą mającą znaczne trudności w samodzielnym poruszaniu się. Nie jest przesądzone, czy będzie to osoba z niepełnosprawnością intelektualną, czy będzie to osoba niesłysząca, czy osoba niewidoma, czy z inną jeszcze niepełnosprawnością. Zasadniczą przesłanką, kryterium są stwierdzone znaczne trudności w samodzielnym poruszaniu się. I taka osoba ma prawo do karty parkingowej. Natomiast nie wystarczy mieć znacznego stopnia niepełnosprawności, nie wystarczy nawet mieć go z powodu naruszenia narządu ruchu, W przypadku stopnia umiarkowanego nie wystarczą znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się, ale trzeba też będzie mieć w orzeczeniu symbol 04-O, 05- R lub 10-N. Do kręgu uprawnionych do posiadania i posługiwania się kartą parkingową posiadających znaczny stopień niepełnosprawności uznano iż nie jest ważna przyczyna tej niepełnosprawności, o ile osoba taka ma znaczne trudności w samodzielnym poruszaniu się. Natomiast przy umiarkowanym stopniu niepełnosprawności musi to byś związane z dodatkowo wskazanymi przyczynami. Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności nie otrzymają kart parkingowych. Osoby ze stopniem znacznym (obojętnie od rodzaju niepełnosprawności) lub umiarkowanym (i symbolami 04-O, 05-R lub 10-N) otrzymają kartę parkingową tylko

4 wtedy, jeśli przewodniczący zespołu orzekania o niepełnosprawności stwierdzi, że mają znaczne trudności w samodzielnym poruszaniu się? AKTYWNY samorząd. Program Aktywny samorząd jest ważnym krokiem w kierunku wydajniejszego modelu polityki społecznej wobec osób niepełnosprawnych. Działania przewidziane w programie uzupełnią plany ujęte w powiatowych strategiach rozwiązywania problemów społecznych i programach działań na rzecz osób niepełnosprawnych. Umożliwią samorządom aktywniejsze włączenie się w działania na rzecz inkluzji społecznej osób niepełnosprawnych. Formy wsparcia przewidziane w programie dotyczą likwidacji barier ograniczających społeczne i zawodowe funkcjonowanie osób niepełnosprawnych. W tym roku już po raz kolejny rusza program AKTYWNY SAMORZĄD. Dzięki środkom uzyskanym w ramach dofinansowania można skorzystać m.in. z zakupu: oprzyrządowania do posiadanego samochodu, protezy czy też wózka elektrycznego. Dla przypomnienia podajemy poniżej zasady tego programu. 1. Informacje dotyczące programu: I. Nazwa programu Pilotażowy program Aktywny samorząd. II. Definicje pojęć: Ilekroć w niniejszym dokumencie mowa jest o: 1. adresacie programu należy przez to rozumieć osobę niepełnosprawną, która jest uprawniona do ubiegania się o dofinansowanie; 2. beneficjencie pomocy należy przez to rozumieć adresata programu, który uzyskał dofinansowanie; 3. dofinansowaniu należy przez to rozumieć pomoc finansową ze środków PFRON udzieloną przez realizatora programu; 4. ewaluacji programu należy przez to rozumieć ocenę jakości, skuteczności i efektywności programu; 5. monitorowaniu należy przez to rozumieć proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat programu w aspekcie finansowym i rzeczowym; 6. osobie niepełnosprawnej należy przez to rozumieć osobę, o której mowa w art. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.); 7. PFRON należy przez to rozumieć Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych; 8. programie (bez bliższego określenia) należy przez to rozumieć pilotażowy program Aktywny samorząd ; 9. udziale własnym należy przez to rozumieć wkład finansowy, jaki wnioskodawca zobowiązany jest zaangażować w związku z dofinansowaniem; 10. osobach w wieku aktywności zawodowej należy przez to rozumieć pełnoletnie osoby, które nie osiągnęły wieku emerytalnego; 11. wnioskodawcy należy przez to rozumieć wnioskującego o dofinansowanie z tym, że: a. w przypadku niepełnoletnich adresatów programu (dzieci i młodzież do lat 18), wnioskodawcą jest jeden z rodziców sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną lub opiekun prawny, b. w przypadku pełnoletnich osób nie posiadających pełnej zdolności do czynności prawnych, wnioskodawcą jest opiekun prawny; 12. wniosku należy przez to rozumieć pisemny wniosek wnioskodawcy o przyznanie dofinansowania; 13. wymagalnych zobowiązaniach należy przez to rozumieć zobowiązania, których termin zapłaty upłynął. III. Podstawa prawna programu Podstawą prawną uruchomienia i realizacji programu jest art. 47 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.). IV. Struktura programu 1. Moduł I likwidacja barier utrudniających aktywizację społeczną i zawodową: 1. Obszar A likwidacja bariery transportowej: a. Zadanie 1 - pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu, b. Zadanie 2 pomoc w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B, 2. Obszar B likwidacja barier w dostępie do uczestniczenia w społeczeństwie informacyjnym: a. Zadanie 1 pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania, b. Zadanie 2 dofinansowanie szkoleń w zakresie obsługi nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego i oprogramowania, 3. Obszar C likwidacja barier w poruszaniu się: a. Zadanie 1 - pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, b. Zadanie 2 pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, c. Zadanie 3 pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, d. Zadanie 4 pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanej protezy kończyny, 4. Obszar D pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej. 2. Moduł II pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym. 3. Moduł III szkolenia kadr samorządów oraz organizacji pozarządowych z zakresu problematyki niepełnosprawności. V. Cele programu 1. Celem głównym programu jest wyeliminowanie lub zmniejszenie barier ograniczających uczestnictwo beneficjentów programu w życiu społecznym, zawodowym i w dostępie do edukacji. 2. Cele szczegółowe programu: 1. przygotowanie beneficjentów programu z zaburzeniami ruchu i percepcji wzrokowej do pełnienia różnych ról społecznych poprzez umożliwienie im włączenia się do tworzącego się społeczeństwa informacyjnego, 2. przygotowanie beneficjentów programu do aktywizacji społecznej, zawodowej lub wsparcie w utrzymaniu zatrudnienia poprzez likwidację lub ograniczenie barier w poruszaniu się oraz barier transportowych,

5 3. umożliwianie beneficjentom programu aktywizacji zawodowej poprzez zastosowanie elementów wspierających ich zatrudnienie, 4. poprawa szans beneficjentów programu na rywalizację o zatrudnienie na otwartym rynku pracy poprzez podwyższanie kwalifikacji, 5. wzrost kompetencji osób zaangażowanych w proces rehabilitacji osób niepełnosprawnych, pracowników lub pracujących na rzecz jednostek samorządu terytorialnego lub organizacji pozarządowych. 3. Do oceny skuteczności działania programu przyjmuje się następujące główne wskaźniki ewaluacyjne: 1. rezultatu: a. liczba osób niepełnosprawnych, dla których w wyniku uczestnictwa w programie zlikwidowane lub zmniejszone zostały bariery uniemożliwiające uczestniczenie w życiu społecznym, zawodowym lub w dostępie do edukacji, b. liczba osób zaangażowanych w proces rehabilitacji, których kompetencje wzrosły w wyniku uczestnictwa w module szkolenia kadr, 2. wpływu liczba osób niepełnosprawnych, których aktywność społeczna lub zawodowa wzrosła w wyniku uczestnictwa w programie. 4. Ewaluację programu można przeprowadzić na reprezentatywnej próbie losowej przy użyciu uznanych w nauce metod ewaluacji, odrębnie dla każdego obszaru. VI. Adresat programu 1. Warunki uczestnictwa osoby niepełnosprawnej w programie w module I: 1. Obszar A: a. Zadanie 1:! znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności,! wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,! dysfunkcja narządu ruchu, b. Zadanie 2:! znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,! wiek aktywności zawodowej,! dysfunkcja narządu ruchu, 2. Obszar B:! znaczny stopień niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności,! wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,! dysfunkcja obu kończyn górnych lub narządu wzroku, 3. Obszar C: a. Zadanie 1:! znaczny stopień niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności,! wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,! dysfunkcje uniemożliwiające samodzielne poruszanie się za pomocą wózka inwalidzkiego o napędzie ręcznym, b. Zadanie 2:! znaczny stopień niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności, c. Zadanie 3 i 4:! stopień niepełnosprawności,! wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,! potwierdzona opinią eksperta PFRON stabilność procesu chorobowego,! potwierdzone opinią eksperta PFRON rokowania uzyskania zdolności do pracy w wyniku wsparcia udzielonego w programie, 2. Obszar D:! znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,! aktywność zawodowa,! pełnienie roli opiekuna prawnego dziecka. 2. Warunki uczestnictwa osoby niepełnosprawnej w programie w module II: 1. znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, 2. nauka w szkole wyższej lub szkole policealnej lub kolegium lub przewód doktorski otwarty poza studiami doktoranckimi. 3. Warunki uczestnictwa osób zaangażowanych w proces rehabilitacji, w szkoleniach organizowanych w ramach Modułu III programu: 1. spełnianie warunków rekrutacji ustalanych dla każdego cyklu szkoleń, 2. skierowanie na szkolenie przez jednostkę samorządu terytorialnego lub organizację pozarządową. 4. Warunki wykluczające uczestnictwo w programie: 1. w modułach I i II - wymagalne zobowiązania wobec PFRON lub wobec realizatora programu, 2. w module II - przerwa w nauce. 5. Częstotliwość udzielania pomocy w ramach Modułu I: 1. Obszar A, Obszar B, Obszar C - Zadania 1 i 3 - pomoc może być udzielana co 3 lata, licząc od początku roku następującego po roku, w którym udzielono pomocy, 2. Obszar C - Zadania 2 i 4 - pomoc może być udzielana po zakończeniu okresu gwarancji. 6. Samorząd powiatowy może podjąć decyzję o przyznaniu dofinansowania z pominięciem okresów, o których mowa w ust. 5, wobec wnioskodawców, którzy wskutek: 1. pogorszenia stanu zdrowia, nie mogą korzystać z posiadanego, uprzednio dofinansowanego ze środków PFRON przedmiotu dofinansowania. 2. zdarzeń losowych utracili przedmiot dofinansowania ze środków PFRON albo uległ on zniszczeniu w stopniu uniemożliwiającym użytkowanie i naprawę. VII. Formy i zakres pomocy udzielanej w ramach programu 1. Moduł I likwidacja barier utrudniających aktywizację społeczną i zawodową: 1. Obszar A likwidacja bariery transportowej: a. Zadanie 1 dofinansowanie zakupu i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu, b. Zadanie 2 dofinansowanie lub refundacja kosztów uzyskania prawa jazdy kategorii B, w szczególności:! kursu i egzaminów na prawo jazdy kategorii B, oraz w przypadku kursu poza miejscowością zamieszkania:! zakwaterowania, wyżywienia w okresie trwania kursu,! dojazdu (przyjazd na kurs i powrót z kursu),

6 2. Obszar B likwidacja barier w dostępie do uczestniczenia w społeczeństwie informacyjnym, dofinansowanie : a. Zadanie 1 zakupu sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania, b. Zadanie 2 szkoleń w zakresie obsługi nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego i oprogramowania, 3. Obszar C likwidacja barier w poruszaniu się: a. Zadanie 1 - dofinansowanie zakupu wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, b. Zadanie 2 dofinansowanie lub refundacja kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, c. Zadanie 3:! dofinansowanie zakupu protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne,! refundacja kosztów dojazdu adresata programu na spotkanie z ekspertem PFRON lub kosztów dojazdu eksperta PFRON na spotkanie z adresatem programu, d. Zadanie 4:! dofinansowanie lub refundacja kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanej protezy kończyny,! refundacja kosztów dojazdu adresata programu na spotkanie z ekspertem PFRON lub kosztów dojazdu eksperta PFRON na spotkanie z adresatem programu, 4. Obszar D dofinansowanie lub refundacja kosztów opieki nad osobą zależną (opłata za pobyt dziecka w żłobku lub przedszkolu albo inny koszt zapewnienia opieki nad dzieckiem). 2. Moduł II dofinansowanie lub refundacja kosztów uzyskania wykształcenia na poziomie wyższym: 1. opłata za naukę (czesne), 2. dodatek na pokrycie kosztów kształcenia (nie podlega rozliczeniu), 3. dodatek na uiszczenie opłaty za przeprowadzenie przewodu doktorskiego - w przypadku osób, które mają wszczęty przewód doktorski, a nie są uczestnikami studiów doktoranckich. 3. Refundacja może dotyczyć kosztów poniesionych w okresie do 6-ciu miesięcy przed złożeniem wniosku. 4. Moduł III finansowanie kosztów szkolenia kadr samorządów oraz organizacji pozarządowych z zakresu problematyki niepełnosprawności. 5. Ten sam przedmiot pomocy, nie może być dofinansowany ze środków PFRON w ramach programu oraz w ramach zadań określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861, z późn. zm.). 6. Do dnia 31 stycznia każdego roku realizacji programu, Zarząd PFRON zatwierdza dokument wyznaczający kierunki działań programu oraz warunki brzegowe obowiązujące realizatorów programu w danym roku. Dokument ten może być modyfikowany przez Zarząd PFRON. 7. Dokument, o którym mowa w ust. 6 zawiera w szczególności: 1. wskazanie modułów, obszarów i zadań, które będą realizowane w danym roku, 2. wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację programu w poszczególnych modułach, 3. wysokość maksymalnej kwoty dofinansowania w ramach modułu I i II, 4. wysokość minimalnego udziału własnego w ramach modułu I, 5. sposób zabezpieczenia udzielonego dofinansowania, 6. maksymalny koszt jednej opinii eksperta PFRON, 7. zakres pojęć dotyczących przedmiotu dofinansowania i kryteriów uczestnictwa osób niepełnosprawnych w programie, 8. termin złożenia wystąpienia w sprawie przyznania środków finansowych PFRON na realizację programu. 8. Dokument, o którym mowa w ust. 6 może także zawierać: 1. dodatkowe wymagania w zakresie weryfikacji formalnej i merytorycznej wniosków, 2. preferencje przysługujące Wnioskodawcom w trakcie rozpatrywania wniosków. VIII. Tryb postępowania 1. Dofinansowanie następuje na wniosek zawierający uzasadnienie wskazujące na związek udzielenia dofinansowania z możliwością realizacji celów programu. Wniosek należy złożyć do samorządu powiatowego, który realizuje program na terenie samorządu powiatowego, właściwego dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. 2. Przyjmowanie wniosków następuje w trybie ciągłym, jednak nie później niż do dnia 30 września danego roku realizacji programu. 3. Program w module I i II jest realizowany przez samorząd powiatowy w oparciu o zasady dotyczące wyboru, dofinansowania i rozliczania wniosków o dofinansowanie w ramach programu, zatwierdzone przez Zarząd PFRON. 4. PFRON ma prawo do bieżącej kontroli prawidłowości wydatkowania środków przekazanych w ramach programu. 5. W przypadku wniosku złożonego w obszarze, w którym nie występuje obowiązek opiniowania przez eksperta PFRON, który w trakcie jego oceny nasuwa wątpliwości co do możliwości pozytywnej weryfikacji pod względem kryterium dotyczącego rodzaju niepełnosprawności adresata programu lub co do celowości wnioskowanego dofinansowania, do podjęcia pozytywnej decyzji wymagana jest pozytywna opinia wydana przez eksperta lekarza specjalisty o specjalizacji związanej z rodzajem niepełnosprawności adresata programu. 6. W sprawach nieuregulowanych w programie i przez Zarząd PFRON, dotyczących trybu postępowania i zasad dofinansowania stosuje się odpowiednio przepisy określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861, z późn. zm.). 7. Moduł III jest realizowany przez PFRON w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych. 1. Załącznik nr 1do uchwały nr 14/2014Zarządu PFRON z dnia 21 lutego 2014 r. Zasady dotyczące wyboru, dofinansowania i rozliczania wniosków o dofinansowanie w ramach modułu I i II pilotażowego programu Aktywny samorząd

7 I. Zasady ogólne 1. Warunki dofinansowania w ramach wniosku osoby niepełnosprawnej o dofinansowanie są wyznaczone w programie, dokumencie dotyczącym kierunków działań programu oraz warunków brzegowych obowiązujących Realizatorów programu w danym roku oraz w niniejszych zasadach. 2. Realizator dokumentuje przyjęte przez siebie szczegółowe zasady rozpatrywania wniosków, w szczególności dotyczące: 1) weryfikacji formalnej i merytorycznej wniosków (w tym kryteria oceny merytorycznej wraz ze sposobem stosowania oceny), 2) podejmowania i realizacji decyzji o przyznaniu dofinansowania, 3) wyliczania wysokości dofinansowania, przy czym w Module II obligatoryjne jest różnicowanie wysokości dofinansowania w zależności od wysokości czesnego, wprowadzenie innych sposobów różnicowania wysokości dofinansowania, zależy od decyzji Realizatora, 4) rozliczania przyznanych osobom niepełnosprawnym środków PFRON, w sposób umożliwiający ocenę zgodności podejmowanych decyzji - z przyjętym zasadami. 3. Pracownicy Realizatora odpowiedzialni za realizację poszczególnych etapów procesu rozpatrywania i realizacji wniosku, jak też eksperci: 1) są niezależni co do treści swoich opinii, zobowiązani są spełniać swoje funkcje zgodnie z prawem i obowiązującymi zasadami, sumiennie, sprawnie, dokładnie i bezstronnie, 2) do każdego rozpatrywanego wniosku składają deklarację bezstronności (np. w formule przewidzianej w odpowiedniej rubryce formularza wniosku); nie podpisanie deklaracji bezstronności pozbawia możliwości rozpatrywania/ opiniowania danego wniosku, 3) zobowiązani są do wyłączenia się od rozpatrywania sprawy, która dotyczy ich osobiście, ich małżonków, wstępnych albo zstępnych, rodzeństwa, powinowatych w tej samej linii albo stopniu, osób pozostających w stosunku przysposobienia oraz ich małżonków, a także w każdym innym przypadku zaistnienia okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do ich bezstronności, 4) zobowiązani są do ochrony danych osobowych przekazanych przez wnioskodawców. 4. Realizator ma prawo podjęcia decyzji o przywróceniu wnioskodawcy określonego terminu (np. terminu złożenia dokumentów rozliczeniowych), z wyjątkiem terminu określonego w rozdziale X ust. 2 programu (data zakończenia przyjmowania wniosków). Ubiegając się o przywrócenie terminu, wnioskodawca zobowiązany jest opisać i udokumentować przyczyny uchybienia terminu. 5. Dokumenty dostarczane do Realizatora przez wnioskodawcę, muszą być rejestrowane w dzienniku korespondencji i opatrzone pieczątką Realizatora z datą wpływu. 6. Prawidłowo zaadresowana korespondencja do wnioskodawcy, która pomimo dwukrotnego awizowania nie zostanie odebrana, uznawana jest za doręczoną. II. Wniosek o dofinansowanie 1. Podstawą decyzji o przyznaniu osobie niepełnosprawnej dofinansowania jest wniosek o dofinansowanie wraz z załącznikami, które potwierdzają możliwość uczestnictwa w programie. Za kompletny wniosek uważa się wniosek zawierający wszystkie wymagane dane wraz z kompletem wymaganych załączników. 2. Podstawą podjęcia decyzji w sprawie przyznania osobie niepełnosprawnej dofinansowania są informacje aktualne na dzień złożenia wniosku, z wyjątkiem wniosków wnioskodawców zobowiązanych do uzupełnienia lub korekty danych - w tym przypadku podstawą podjęcia decyzji w sprawie przyznania dofinansowania są informacje aktualne na dzień uzupełnienia wniosku. 3. Wniosek o dofinansowanie musi zawierać co najmniej następujące dane: 1) Moduł, Obszar i Zadanie programu, w ramach którego wnioskodawca ubiega się o dofinansowanie, 2) dane personalne wnioskodawcy i osoby niepełnosprawnej, której wniosek dotyczy oraz ich nr PESEL, 3) cechy dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość wnioskodawcy, 4) dane teleadresowe wnioskodawcy i osoby niepełnosprawnej, której wniosek dotyczy, 5) stan prawny i rodzaj niepełnosprawności osoby niepełnosprawnej, wynikający z orzeczenia potwierdzającego status osoby niepełnosprawnej, której wniosek dotyczy, 6) informacje dotyczące aktywności zawodowej i/lub aktualnie realizowanego etapu kształcenia osoby niepełnosprawnej, której wniosek dotyczy, 7) rodzaj gospodarstwa domowego (samodzielne/wspólne) oraz wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu, 8) specyfikację przedmiotu dofinansowania, w przypadku modułu I - wraz z orientacyjnym kosztem planowanym do dofinansowania ze środków PFRON, 9) wysokość kwoty wnioskowanej, 10) uzasadnienie wniosku wskazujące na związek udzielenia dofinansowania z możliwością realizacji celów programu, 11) oświadczenie wnioskodawcy o posiadaniu środków przeznaczonych na udział własny (o ile dotyczy), 12) informacje dotyczące korzystania przez wnioskodawcę lub jego podopiecznego ze środków PFRON w ciągu ostatnich 3 lat przed rokiem, w którym złożony został wniosek o dofinansowanie (zadanie w ramach którego udzielono wsparcia, wysokość i przedmiot dofinansowania, numer i data zawarcia umowy, termin jej rozliczenia), 13) oświadczenie wnioskodawcy, iż nie ubiega się i nie będzie w danym roku ubiegał się odrębnym wnioskiem o środki PFRON na ten sam cel finansowany ze środków PFRON - za pośrednictwem innego Realizatora (na terenie innego samorządu powiatowego). 4. Do wniosku o dofinansowanie muszą być dołączone co najmniej następujące załączniki: 1) kserokopia aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia równoważnego albo orzeczenia o niepełnosprawności (osoby do 16 roku życia), 2) kserokopia aktu urodzenia dziecka - w przypadku wniosku dotyczącego niepełnoletniej osoby niepełnosprawnej, 3) kserokopia dokumentu stanowiącego opiekę prawną nad podopiecznym w przypadku wniosku dotyczącego osoby niepełnosprawnej reprezentowanej przez opiekuna prawnego, 4) oświadczenie wnioskodawcy dot. wyrażenia zgody na przetwarzanie danych osobowych, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), 5) oświadczenie o wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu, w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, oraz w przypadkach tego wymagających: 6) zaświadczenie wydane przez lekarza specjalistę o specjalizacji adekwatnej do rodzaju niepełnosprawności, zawierające opis rodzaju schorzenia /niepełnosprawności osoby niepełnosprawnej, której wniosek dotyczy, wypełnione czytelnie w języku polskim i wystawione nie wcześniej niż 120 dni przed dniem złożenia wniosku Realizator może zwolnić z obowiązku złożenia zaświadczenia, gdy rodzaj

8 schorzenia/niepełnosprawności ma charakter stały oraz został potwierdzony zaświadczeniem wystawionym w terminie wcześniejszym (lub w innym dokumencie), pozostałe, ewentualnie wymagane załączniki, określa Realizator. 5. Wnioskodawca może występować przez pełnomocnika, ustanowionego na podstawie pełnomocnictwa poświadczonego notarialnie - pełnomocnictwo wnioskodawca dołącza do wniosku wraz z pisemnym oświadczeniem pełnomocnika, iż nie jest on i w ciągu ostatnich 3 lat nie był właścicielem, współwłaścicielem, przedstawicielem prawnym (pełnomocnikiem) lub handlowym, członkiem organów nadzorczych bądź zarządzających lub pracownikiem firm(y), oferujących sprzedaż towarów/usług będących przedmiotem wniosku ani nie jest i nie był w żaden inny sposób powiązany z zarządem tych firm poprzez np.: związki gospodarcze, rodzinne, osobowe itp. 6. Wnioskodawca zobowiązany jest zgłosić bezzwłocznie do Realizatora informacje o wszelkich zmianach, dotyczących danych zawartych we wniosku. 7. W przypadku, gdy wnioskodawca przedstawia do wniosku dokumenty wystawione w języku innym niż język polski, zobowiązany jest do przedłożenia tłumaczenia tych dokumentów na język polski przez tłumacza przysięgłego. Koszty związane z tłumaczeniem tych dokumentów nie są refundowane ze środków PFRON. 8. Wnioskodawca, który ubiega się o ponowne udzielenie pomocy ze środków PFRON na ten sam cel jest zobowiązany wykazać we wniosku przesłanki wskazujące na potrzebę powtórnego/kolejnego dofinansowania ze środków PFRON. III. Terminy przyjmowania wniosków 1. Każdego roku realizacji programu datę rozpoczęcia przyjmowania wniosków ustala Realizator. Termin przyjmowania wniosków oraz tryb ich realizacji, a także informację, że program jest finansowany ze środków PFRON, Realizator podaje do publicznej wiadomości. 2. W ramach Modułu II Realizator przyjmuje w danym roku dwa cykle realizacji wniosków pozytywnie zweryfikowanych pod względem formalnym, adekwatne do organizacji roku akademickiego/szkolnego, wyznaczając dwa terminy przyjmowania wniosków: do dnia 30 marca oraz do dnia 30 września. 3. Za datę złożenia wniosku uważa się datę jego wpłynięcia do Realizatora, a w przypadku wniosków składanych drogą pocztową, datę stempla pocztowego. IV. Weryfikacja formalna i merytoryczna wniosków 1. Realizator programu weryfikuje wnioski pod względem formalnym i merytorycznym. Weryfikacji formalnej i merytorycznej wniosku dokonuje się na podstawie dokumentów dołączonych przez wnioskodawcę do wniosku, danych i informacji wynikających z wniosku, posiadanych przez Realizatora i PFRON zasobów oraz ustaleń dokonanych w trakcie weryfikacji wniosku. 2. Weryfikacja formalna wniosku polega na sprawdzeniu przez pracownika Realizatora, czy wnioskodawca i/lub jego podopieczny spełnia obowiązujące warunki uczestnictwa w programie i ubiegania się w jego ramach o wsparcie. Ocenie formalnej podlega: 1) spełnianie przez wnioskodawcę/podopiecznego wnioskodawcy wszystkich kryteriów uprawniających do złożenia wniosku i uzyskania dofinansowania, 2) dotrzymanie przez wnioskodawcę terminu na złożenie wniosku, 3) zgodność zgłoszonego we wniosku przedmiotu dofinansowania z zasadami wskazanymi w programie, 4) kompletność i poprawność danych zawartych we wniosku, zgodność wniosku oraz wymaganych załączników z wymaganiami Realizatora, 5) wypełnienie wymaganych rubryk we wniosku i załącznikach do wniosku, 6) zgodność reprezentacji wnioskodawcy lub jego podopiecznego. 3. Ocena merytoryczna wniosku przeprowadzana jest w celu wyłonienia wniosków, które mają największe szanse na realizację celów programu i które zmieszczą się w limitach środków finansowych przekazanych przez PFRON na realizację programu. W przypadku punktowego systemu oceny merytorycznej: 1) konieczne jest ustalenie przez Realizatora: a) zasad funkcjonowania punktowego systemu oceny merytorycznej, poprzez ustalenie własnych preferencji związanych z realizacją celów programowych (kryteriów oceny) i ustanowienie punktacji: dla danego limitu środków finansowych PFRON albo odrębnie dla każdego zadania, b) poziomów punktowania (wag skali preferencji) w ramach każdego z przyjętych przez Realizatora kryteriów oceny, z uwzględnieniem ewentualnych preferencji PFRON, c) minimalnego progu (liczba punktów) umożliwiającego bieżącą realizację wniosków, 2) ocenione merytorycznie wnioski szeregowane są na liście rankingowej, według kolejności wynikającej z uzyskanej oceny. 4. Czynności związane z weryfikacją wniosku powinny być rejestrowane w odpowiednich rubrykach formularza wniosku. Zakończenie i efekt tych czynności powinny potwierdzać pieczątki, daty i podpisy właściwych pracowników. 5. Wniosek wnioskodawcy, któremu odmówiono przyznania środków finansowych w wyniku uchybień ze strony Realizatora przy weryfikacji formalnej wniosku, podlega dalszemu rozpatrzeniu. 6. Wnioski wnioskodawców będących pracownikami Realizatora, mogą być zrealizowane tylko w takim przypadku, gdy zgodność oceny formalnej oraz, o ile dotyczy - merytorycznej wniosku, z zasadami przyjętymi przez Realizatora, zostanie potwierdzona przez właściwy terytorialnie Oddział PFRON. Powyższy tryb dotyczy także innych sytuacji budzących wątpliwość co do bezstronności Realizatora. O konieczności zastosowania wskazanego trybu, rozstrzyga Oddział PFRON na podstawie zgłoszenia Realizatora. V. Decyzja o przyznaniu dofinansowania 1. Decyzję o przyznaniu lub bądź odmowie przyznania wnioskowanej pomocy podejmuje Realizator, zgodnie z posiadanym doświadczeniem i wiedzą oraz na podstawie zasad określonych w programie i dokumencie dotyczącym kierunków działań programu oraz warunków brzegowych obowiązujących Realizatorów programu w danym roku. 2. Decyzję w sprawie wysokości dofinansowania dla wnioskodawcy podejmuje Realizator, z zastrzeżeniem ust Wysokość środków PFRON przeznaczonych na realizację każdego wniosku o dofinansowanie nie może przekroczyć: 1) maksymalnej kwoty dofinansowania, określonej przez PFRON dla danego przedmiotu dofinansowania, 2) wysokości określonego przez PFRON udziału środków finansowych PFRON w dofinansowanym zakupie lub kosztach usługi (o ile dotyczy), 3) kwoty wnioskowanej przez wnioskodawcę. 4. W ramach Modułu II: 1) dofinansowanie opłaty za naukę (czesne) oraz opłaty za przeprowadzenie przewodu doktorskiego ma charakter obligatoryjny, 2) decyzja w sprawie udzielenia i wysokości dodatku na pokrycie kosztów kształcenia, o którym mowa w rozdziale VII ust. 2 pkt 2 programu, należy do kompetencji Realizatora,

9 3) aby wsparciem objąć wszystkich wnioskodawców, których wnioski zostały pozytywnie zweryfikowane pod względem formalnym, Realizator ma prawo obniżyć zakres i wysokość dofinansowania do poziomu, jaki wynika z wysokości kwot wnioskowanych we wszystkich wnioskach (zapotrzebowania) i kwoty przeznaczonej na realizację programu. 5. Decyzja odmowna w sprawie dofinansowania wymaga pisemnego uzasadnienia. 6. Decyzja powinna być rejestrowana w odpowiedniej rubryce formularza wniosku wraz z datą jej podjęcia, pieczęciami i podpisami osób podejmujących decyzję. Decyzja o przyznaniu dofinansowania jest podstawą zawarcia umowy dofinansowania. 7. Kwota dofinansowania przyjmowana jest w pełnych złotych, zaokrąglonych na zasadach ogólnych. 8. W przypadku przyznania dofinansowania realizacja dofinansowania następuje po podpisaniu dwustronnej umowy dofinansowania pomiędzy Realizatorem i wnioskodawcą. 9. Wypłata kwoty dofinansowania, dotyczącej kosztów nauki pokrywanych w ramach I transzy środków finansowych PFRON przekazanych na realizację Modułu II, następuje nie później niż do dnia 31 maja każdego roku realizacji programu. VI. Umowa dofinansowania i jej rozliczenie 1. Po zawarciu umowy w sprawie realizacji programu pomiędzy PFRON a Realizatorem i przekazaniu Realizatorowi środków PFRON na realizację programu, Realizator zawiera z beneficjentami pomocy umowy dofinansowania, określające w szczególności: 1) strony umowy (w przypadku wnioskodawcy także seria i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość wraz z datą jego wydania, nazwą organu wydającego ten dokument oraz datą ważności tego dokumentu), 2) cel udzielenia dofinansowania zgodnie z celami programu, 3) źródło pochodzenia środków finansowych przekazanych w ramach umowy dofinansowania (PFRON), 4) kwotę dofinansowania ze środków PFRON i jej przeznaczenie, 5) wysokość udziału własnego wnioskodawcy (o ile dotyczy), 6) sposób przekazania dofinansowania przez Realizatora, 7) sposób zabezpieczenia udzielonego dofinansowania i prawidłowości realizacji umowy 1, 8) terminy: wykorzystania dofinansowania i dostarczenia do Realizatora dokumentów rozliczeniowych, w tym potwierdzenia odbioru dofinansowanego sprzętu/usługi, 9) warunki i termin zwrotu dofinansowania w przypadku niedotrzymania zobowiązań wynikających z umowy, 10) termin i sposób rozliczenia środków przekazanych wnioskodawcy (o ile dotyczy), 11) zasady przeprowadzania kontroli przez PFRON i/lub Realizatora, 12) zobowiązania wynikające z otrzymania dofinansowania ze środków PFRON. 2. Warunkiem zawarcia umowy dofinansowania jest spełnianie przez wnioskodawcę lub jego podopiecznego warunków uczestnictwa w programie także w dniu podpisania umowy. 3. Przekazanie przyznanych środków finansowych następuje: 1) na rachunek sprzedawcy przedmiotu zakupu / usługodawcy, na podstawie przedstawionej i podpisanej przez wnioskodawcę faktury VAT, lub!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 1 np. weksel własny in blanco wystawiony przez beneficjenta pomocy i opatrzony klauzulą bez protestu wraz z deklaracją wekslową.. 2) na wskazany rachunek bankowy wnioskodawcy - do rozliczenia na warunkach określonych w umowie dofinansowania (wskazanie terminu i sposobu rozliczenia przekazanych środków), co dotyczyć może wyłącznie: a) w przypadku Modułu I: Obszar A - Zadanie nr 2, Obszar B - Zadanie nr 2, Obszar C - Zadania nr 2-4, Obszar D, b) Modułu II. 4. Wybór sprzedawcy przedmiotu dofinansowania lub usługodawcy, należy wyłącznie do wnioskodawcy. 5. Faktury VAT (lub inne dowody księgowe, a także potwierdzenie poniesienia kosztu w formie zaświadczenia wydanego np. przez uczelnię, szkołę, przedszkole lub żłobek, gdy wystawienie faktury VAT nie jest możliwe), przedłożone w celu rozliczenia dofinansowania, muszą być sprawdzone przez Realizatora pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym oraz opatrzone klauzulą: opłacono ze środków PFRON w ramach pilotażowego programu Aktywny samorząd w kwocie:... - umowa nr: W przypadku, gdy wnioskodawca przedłoży dokumenty, o których mowa w ust. 5 wystawione w języku innym niż język polski, w których walutą rozliczeniową jest waluta inna niż polski złoty (PLN), zobowiązany jest do przedłożenia tłumaczenia tych dokumentów na język polski przez tłumacza przysięgłego (PFRON nie refunduje kosztów związanych z tłumaczeniem tych dokumentów). Płatność przez Realizatora kwoty dofinansowania może nastąpić wówczas według kursu sprzedaży danej waluty w Banku Gospodarstwa Krajowego z dnia dokonania płatności. 7. Zwrotowi, na wskazany przez Realizatora rachunek bankowy, podlega: 1) kwota dofinansowania przekazana na rachunek bankowy wnioskodawcy w części, która nie została uznana przez Realizatora podczas rozliczenia przyznanego dofinansowania (w przypadku wykorzystania całości lub części dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem/zawartą umową), wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania dofinansowania przez Realizatora na rachunek bankowy wnioskodawcy w terminie wskazanym w skierowanej do wnioskodawcy pisemnej informacji o konieczności zwrotu zakwestionowanej części dofinansowania (wezwanie do zapłaty), 2) część dofinansowania niewykorzystana przez wnioskodawcę w terminie wskazanym przez Realizatora w umowie dofinansowania. 8. Zwrot środków finansowych w terminie późniejszym niż określony zgodnie z ust. 7 pkt 2, powoduje naliczenie odsetek w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. 9. Odsetek, o których mowa w ust. 8 nie nalicza się w przypadku gdy wystąpienie okoliczności powodujących obowiązek zwrotu środków było niezależne od wnioskodawcy. 10. Dofinansowanie nie może obejmować kosztów zakupu lub wykonania usług przed zawarciem przez wnioskodawcę umowy z Realizatorem, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w rozdziale VII ust. 1-3 programu, uwzględniających możliwość refundacji kosztów. 11. Umowa dofinansowania może zostać rozwiązana w trybie natychmiastowym w przypadku: 1) niewykonania przez wnioskodawcę zobowiązań określonych w umowie, a w szczególności: nieterminowego wykonywania umowy, wykorzystania przekazanego dofinansowania na inne cele niż określone w umowie, 2) złożenia we wniosku lub w umowie dofinansowania oświadczeń niezgodnych z rzeczywistym stanem, 3) odmowy poddania się kontroli przeprowadzanej przez PFRON i/lub Realizatora.

10 12. W przypadku rozwiązania umowy z przyczyn określonych w ust. 11, wnioskodawca zobowiązany jest do zwrotu kwoty przekazanej przez Realizatora, z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych naliczonymi od dnia wykonania przez Realizatora płatności tych środków do dnia uregulowania całości włącznie w terminie określonym w informacji o rozwiązaniu umowy. 13. Jeżeli Realizator podejmie kroki w kierunku odzyskania udzielonego dofinansowania, zobowiązany będzie do: 1) rozwiązania umowy dofinansowania ze wskazaniem powodu rozwiązania, 2) określenia wysokości roszczenia, przy czym w sytuacjach, o których mowa w art. 49e ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.), poprzez wydanie decyzji nakazującej zwrot wypłaconych środków, 3) wyznaczenia terminu zwrotu dofinansowania wraz z odsetkami, 4) wysłania wypowiedzenia listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, na adres beneficjenta pomocy ustalony w umowie dofinansowania. 14. Zmiany treści umowy wymagają formy pisemnej w postaci aneksu do umowy pod rygorem nieważności. 15. Spory wynikłe na tle realizacji umowy, rozstrzygane będą przez Sąd właściwy miejscowo dla siedziby Realizatora. 16. Umowa dofinansowania wygasa w przypadku śmierci beneficjenta pomocy oraz wskutek wypełnienia przez Realizatora i wnioskodawcę zobowiązań wynikających z umowy. Umowę zawiera się na czas określony: 1) w przypadku Modułu I: Obszar A, Obszar B, Obszar C Zadanie nr 1 i Zadanie nr 3 na trzy lata, licząc od początku roku następującego po roku zawarcia umowy dofinansowania, 2) w przypadku Modułu I: Obszar C Zadanie nr 3 i Zadanie nr 4 do czasu upływu okresu gwarancji udzielonej na przedmiot objęty dofinansowaniem, 3) w pozostałych przypadkach zgodnie z decyzją Realizatora, z koniecznością rozliczenia udzielonego dofinansowania (o ile dotyczy), w terminie wskazanym przez Realizatora. 17. Umowa może być rozwiązana za zgodą stron, w przypadku wystąpienia okoliczności, niezależnych od woli stron, uniemożliwiających wykonanie umowy. W takim przypadku Realizator powiadamia wnioskodawcę odrębnym pismem o rozliczeniu lub/i konieczności zwrotu przekazanej kwoty dofinansowania. 18. W ramach programu nie mogą być dofinansowane: 1) pożyczki i spłaty rat oraz odsetek, 2) koszty poniesione na przygotowanie wniosku, 3) opłaty związane z realizacją umowy zawartej pomiędzy Realizatorem a wnioskodawcą, 4) koszty nieudokumentowane. 19. Postanowienia dotyczące realizacji umowy i jej rozliczenia winny być uwzględnione w umowach zawieranych pomiędzy wnioskodawcą a Realizatorem. 20. W przypadku podpisywania umowy przez: 1) osoby reprezentujące beneficjenta pomocy, 2) pełnomocników - informacja o tym powinna być zawarta w treści umowy ze wskazaniem w szczególności: imienia i nazwiska, serii i numeru dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz pełnionej funkcji. 21. Przy zawieraniu umowy z wnioskodawcą, który nie ma możliwości złożenia podpisu i dokonuje odcisku palca należy: 1) sprawdzić, czy złożone dotychczas dokumenty (wniosek, załączniki, inne) były podpisane za pomocą odcisku palca, 2) przy odcisku palca wpisać imię i nazwisko strony umowy. 22. Po dokonaniu czynności, o których mowa w ust. 21, na egzemplarzu umowy pozostającym u Realizatora składają swoje podpisy pracownicy Realizatora, w obecności których beneficjent pomocy podpisał umowę - wraz z datą i pieczątką imienną przy adnotacji umowę zawarto w obecności:, przy czym przy zawieraniu umowy wymagana jest obecność dwóch pracowników Realizatora. 23. Realizator rozlicza pod względem finansowym i merytorycznym przekazywane środki finansowe PFRON, w ramach tego procesu Realizator dokonuje weryfikacji formalnej i merytorycznej dokumentów rozliczeniowych przedłożonych przez wnioskodawców, z wyjątkiem dodatku na pokrycie kosztów kształcenia w ramach modułu II. 24. W ramach modułu II, osoby z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności mogą uzyskać pomoc finansową wyłącznie wtedy, gdy spełniają łącznie następujące warunki: 1) uczestnicząc w pilotażowym programie Aktywny samorząd lub w programie pn. STUDENT II kształcenie ustawiczne osób niepełnosprawnych - posiadali znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, 2) w trakcie uczestnictwa w programie, o którym mowa w pkt 1, orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności uzyskały nie wcześniej niż po zaliczeniu pierwszego roku nauki, a w przypadku form kształcenia trwających jeden rok pierwszego semestru nauki. 25. W sytuacji, o której mowa w ust. 24, pomoc finansowa może być przyznawana wyłącznie do czasu ukończenia przez wnioskodawcę nauki w ramach tej formy kształcenia, w trakcie której nastąpiła zmiana stopnia niepełnosprawności na lekki oraz na poziomie wyznaczonym dla stopnia niepełnosprawności wnioskodawcy, który uprawniał do uczestnictwa w programie. 26. W przypadku, gdy beneficjent pomocy w ramach Modułu II posiada czasowe orzeczenie o niepełnosprawności, którego ważność kończy się w trakcie trwania danego półrocza objętego dofinansowaniem, zobowiązany jest przedłożyć kolejne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, nie później niż łącznie z dokumentami rozliczającymi dofinansowanie przyznane na dane półrocze. 27. Jeżeli z treści orzeczenia, o którym mowa w ust. 26, będzie wynikać, iż beneficjent pomocy nie spełnia warunku uczestnictwa w programie dotyczącego stopnia niepełnosprawności (przestał być osobą niepełnosprawną w sensie prawnym lub posiada orzeczony lekki stopień niepełnosprawności, ale nie spełnia warunku wskazanego w ust. 24 pkt 2) wysokość dofinansowania obniża się proporcjonalnie do liczby dni, w których beneficjent pomocy nie spełniał tego warunku. 28. W przypadku śmierci beneficjenta pomocy, niezbędne jest przedłożenie odpisu skróconego aktu zgonu. VII. Kontrola 1. Realizator i PFRON mają prawo kontroli wykorzystania przedmiotu dofinansowania oraz prawidłowości, rzetelności i zgodności ze stanem faktycznym danych zawartych w dokumentach, stanowiących podstawę przyznania i rozliczenia dofinansowania. 2. Realizator ma obowiązek dokonywania kontroli wykorzystania środków PFRON i/lub przedmiotu dofinansowania corocznie w zakresie obejmującym co najmniej 10% umów zawartych w danym roku. 3. W ramach kontroli osoby upoważnione przez PFRON mogą badać dokumenty i inne nośniki informacji, które mają lub mogą mieć znaczenie dla oceny prawidłowości realizacji programu i wykonania umowy oraz żądać ustnie lub na piśmie informacji dotyczących wykonania umowy. Prawo kontroli przysługuje osobom upoważnionym

11 przez PFRON zarówno w siedzibie Realizatora, jak i w innym miejscu realizacji programu. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości PFRON przekaże wnioski i zalecenia w celu ich usunięcia. VIII. Zobowiązania 1. Wnioskodawca jest zobowiązany do: 1) wykorzystania środków dofinansowania zgodnie z przeznaczeniem, 2) umożliwienia PFRON i Realizatorowi przeprowadzenia kontroli, 3) przekazywania na każde wezwanie Realizatora lub PFRON informacji dotyczących efektów udzielonego wsparcia, odzwierciedlającej stan faktyczny oraz innych informacji związanych z uczestnictwem w programie, 4) niezwłocznego zawiadomienia Realizatora o wszelkich zmianach mających wpływ na realizację umowy np. o zmianie nazwiska, adresu zamieszkania, utracie przedmiotu dofinansowania, 5) zwrotu środków finansowych w przypadkach określonych w umowie dofinansowania (wskazanych w rozdziale VI), w tym w ramach Modułu II w przypadku określonym w rozdziale VI ust. 27, 6) dostarczenia do Realizatora: a) w przypadku wszystkich wnioskodawców pisemnej informacji, przygotowanej zgodnie z wytycznymi PFRON, w zakresie ewaluacji programu, odzwierciedlającej stan faktyczny w zakresie efektów udzielonego dofinansowania, w tym w odniesieniu do celów programu, b) w przypadku Modułu I: Obszar A - Zadanie nr 1, Obszar B - Zadanie nr 1, Obszar C - pisemnego potwierdzenia odbioru przedmiotu dofinansowania odpowiadającego przedstawionej fakturze VAT, w terminie do 30 dni od dnia wydania przedmiotu dofinansowania przez sprzedawcę/ usługodawcę, c) w przypadku Modułu I: Obszar B - Zadanie nr 2 - pisemnego potwierdzenia ukończenia szkolenia, d) w przypadku Modułu I: Obszar A - Zadanie nr 2 pisemnej informacji o wyniku szkolenia i egzaminu/ów dotyczących prawa jazdy, e) w przypadku Modułu I: Obszar D - pisemnego potwierdzenia pobytu dziecka w żłobku lub przedszkolu w okresie objętym dofinansowaniem, 7) w przypadku Modułu I: Obszar B - Zadanie nr 1, Obszar C - Zadanie nr 1 umieszczenia na zakupionym przedmiocie dofinansowania, przekazanej przez PFRON naklejki zawierającej informację o dofinansowaniu zakupu ze środków PFRON (jeżeli rozmiar przedmiotu dofinansowania to umożliwia), 8) w przypadku Modułu I: Obszar A Zadanie nr 1, Obszar B - Zadanie nr 1, Obszar C - Zadanie nr 2 i nr 4 - dokonywania na własny koszt niezbędnych napraw i konserwacji przedmiotu dofinansowania, 9) w przypadku Modułu I: Obszar A - Zadanie nr 1, Obszar B Zadanie nr 1, Obszar C: a) nieodstępowania, a także nieprzekazywania przedmiotu dofinansowania w innej formie osobom trzecim, w okresie obowiązywania umowy dofinansowania, b) udostępniania przedmiotu dofinansowania w celu umożliwienia Realizatorowi lub PFRON jego oględzin, c) wykorzystywania przedmiotu dofinansowania zgodnie z jego przeznaczeniem. 2. Sprzedaż bądź konieczna zamiana przedmiotu dofinansowania w okresie obowiązywania umowy dofinansowania wymaga każdorazowo zgody Realizatora. Ewentualna zamiana przedmiotu dofinansowania odbywa się bez zaangażowania dodatkowych środków PFRON. Postanowienia umowy dofinansowania mają zastosowanie również do przedmiotu dofinansowania uzyskanego w wyniku zamiany. 3. Realizator zobowiązany jest do uzyskania od beneficjenta pomocy oświadczenia, iż nie otrzymał on w danym roku, na podstawie odrębnego wniosku - dofinansowania, refundacji lub dotacji ze środków PFRON na cel objęty umową dofinansowania. W przypadku Obszaru C: Zadanie nr 3 i nr 4 Realizator zobowiązany jest do uzyskania od beneficjenta pomocy oświadczenia, iż nie otrzymał on w danym roku dofinansowania, refundacji lub dotacji ze środków NFZ na cel objęty umową dofinansowania. 4. Zobowiązania, o których mowa w ust. 1-3, winny być zawarte w odpowiednich umowach zawieranych pomiędzy wnioskodawcami a Realizatorem. 5. Realizator zobowiązany jest do informowania, że program jest finansowany ze środków PFRON. Informacja na ten temat powinna zostać zamieszczona we wzorach formularzy obowiązujących w trakcie realizacji programu, w materiałach promocyjnych, publikacjach, informacjach dla mediów, ogłoszeniach oraz wystąpieniach publicznych dotyczących realizowanego programu. 6. Obowiązek, o którym mowa w ust. 5 polega co najmniej na umieszczaniu logo PFRON na materiałach określonych w tym ustępie. Realizator ma prawo do wykorzystania logo PFRON wyłącznie do celów niekomercyjnych oraz nie może go dalej przekazywać innym podmiotom. Realizator zobowiązany jest do przestrzegania zasad określonych w Katalogu identyfikacji wizualnej PFRON, zamieszczonym na stronie internetowej PFRON: 7. Realizator rejestruje w formie elektronicznej dane w zakresie dotyczącym osób ubiegających się o dofinansowanie w ramach programu, a także stanu realizacji programu, zgodnie z wymaganiami PFRON. 8. W ramach rozliczenia środków finansowych PFRON, Realizator programu może wyrazić zgodę na niedochodzenie od dłużnika należności, której kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł (sto złotych). 9. Oddział PFRON powiadamia Realizatora o rozliczeniu środków finansowych PFRON przekazanych na realizację programu w danym roku, nie później niż do dnia 30 czerwca roku następującego po roku, w którym środki te zostały przekazane. 10. W przypadku zwrotu przez beneficjenta pomocy części dofinansowania (kwoty niewykorzystanej lub niewłaściwie wykorzystanej), kwoty przeznaczonej dla Realizatora na obsługę, promocję i ewaluację programu - nie pomniejsza się. Niezależnie od przedstawionych materiałów dotyczących programu AKTYWNY SAMORZĄD, w celu skorzystania z dofinansowania w ramach jednego z modułów konieczny jest kontakt z właściwym dla miejsca zamieszkania Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie lub Ośrodkiem Pomocy Społecznej ponieważ nie każdy powiat realizuje w tym roku wszystkie cele tego programu. Dla mieszkańców Warszawy np. dofinansowanie do zakupu sprzętu elektronicznego, komputerowego jest możliwe w ramach programu Dofinansowanie likwidacji barier w komunikowaniu się. Niezbędne dokumenty można znaleźć na stronie lub otrzymać w informacji SCON. Nieustające kłopoty z interpretacją przepisów dotyczących rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych Przedstawiam poniżej artykuł zamieszczony w miesięczniku Wiedza i Myśl wydanie kwietniowe, który może być pomocny przy podejmowaniu decyzji dotyczących ewentualnych

12 odliczeń od podatku dochodowego kupowanego sprzętu rehabilitacyjnego w przyszłości. Pokazuje on też mechanizmy przeprowadzania kontroli przez administrację skarbową i uczula na gromadzenie dokumentacji uwiarygadniającej potrzebę zakupu sprzętu rehabilitacyjnego. "Fiskus zgadza się na odliczenie wydatków na niektóre urządzenia potrzebne w rehabilitacji - pisze Przemysław Wojtasik w Rzeczpospolitej z dnia br. - Niepełnosprawni oraz osoby, które ich utrzymują, mają prawo do ulgi podatkowej. Mogą pomniejszyć dochód o wydatki na cele rehabilitacyjne, m.in. zakup indywidualnego sprzętu i urządzeń, które są niezbędne w rehabilitacji oraz ułatwiają choremu wykonywanie czynności życiowych, stosownie do jego potrzeb". I wydawałoby się, że rzecz cała została klarownie wyłożona i nie budzi wątpliwości. I tak też ten zapis interpretowali niepełnosprawni wykazując w załączniku do rocznego zeznania podatkowego PIT O poniesione koszty zakupu sprzętu i urządzeń ułatwiających im naukę, pracę oraz wykonywanie czynności życiowych. Ale w głowach decydentów zaczęły się mnożyć wątpliwości, czy jest to słuszny zapis, czy aby inwalidom nie jest zbyt łatwo. Pierwszą barierą postawioną na drodze do dobrodziejstwa posiadania prawa do odliczenia podatku stała się konieczność posiadania "podkładki" lekarza specjalisty, że inwalidzie taki sprzęt jest do życia niezbędny. Urzędnicze dura lex, sed lex, słowo urzędnika stało się prawem, niezależnie czy owe prawo gwarantuje mu odpowiedni przepis, czy też nie. Niepełnosprawni i ich opiekunowie pokornie zasiedli w kolejkach do lekarzy kradnąc cenny czas i miejsce chorym, a niezadowolonych z tego tytułu lekarzy zmuszając do wypełniania kwitków poświadczających, że delikwent jest ślepy, chromy, głuchy lub bezwładnie siedzi na wózku. Przez pewien czas był spokój, choć okupiony dodatkową mitręgą inwalidów. Ale było zbyt dobrze i może nawet sielsko, bo oto urzędnikom przestała wystarczać opinia lekarza specjalisty, stała się nawet zbędna, bo przecież urzędnik wie lepiej i ponownie zaczął się taniec absurdu. "Czy takim sprzętem jest rower?" - zastanawia się p. Wojtasik, ponieważ o to zapytała matka chorego na serce i mającego problemy z poruszaniem się chłopca. Lekarz zalecił mu zakup roweru z elektrycznym wspomaganiem napędu. Ma on pomóc w rehabilitacji ruchowej i kardiologicznej. Ale bydgoska Izba Skarbowa wie lepiej, co człowiekowi do zdrowia jest konieczne i co mu może przysługiwać, bowiem uznała (interpretacja nr ITPB2/ /13/MU), że matka nie może odliczyć wydatku od dochodu. Ulga przysługuje bowiem tylko na zakup sprzętu indywidualnego. Natomiast rower jest dobrem powszechnego użytku, przeznaczonym dla wszystkich osób niezależnie od tego, czy są niepełnosprawne, czy też cieszą się dobrym zdrowiem. Z wniosku o interpretację nie wynika, aby wyróżniał się jakimiś indywidualnymi cechami związanymi z rodzajem niepełnosprawności chłopca. Finito i basta. Nie ma znaczenia, że rower jest substytutem ruchu, pomocą w przełamywaniu ograniczeń dla chłopca, a nie sprzętem wypoczynkowo-rajdowym. Rower można kupić w sklepie, ma dwa a nie cztery koła, a więc jest powszechny. Wprost genialny wywód. A jak się ma sprawa z komputerem - tak ważnym w rehabilitacji osób niewidomych? Z odpowiedzi ministra finansów na interpelację poselską (nr /2013) wynika, że odliczenie wydatku na jego zakup (oraz części takich jak drukarka czy skaner) jest możliwe, jeśli inwestycja w sprzęt faktycznie była związana z potrzebami niepełnosprawnego. Przykładowo komputer może ułatwiać osobie, która ma problemy z poruszaniem się i słuchem, wykonywanie czynności życiowych, takich jak kontakt z rodziną. Czyli musi zaistnieć sprzężenie inwalidztwa słuch i poruszanie, ale to nie wszystko. Minister zastrzegł, że sprzęt musi się wyróżniać indywidualnymi cechami (np. specjalnym oprogramowaniem), które przystosowują go do używania przez niepełnosprawnego. Może to być klawiatura z alfabetem Braille'a, czy oprogramowanie umożliwiające sterowanie głosem. A co zrobić z coraz bardziej powszechnymi i co za tym idzie tańszymi urządzeniami i sprzętem, który fabrycznie jest wyposażony w moduł dźwiękowy. Takie znamiona wyczerpują na przykład: zegarki, smartfony, ciśnieniomierze, telewizory - gadają i są dostępne w ogólnych sklepach. Dla osób widzących moduł dźwiękowy jest ciekawostką, gadżetem, który się włącza, albo (najczęściej) nie, zaś dla osoby niewidomej jest to konieczność, a nie fanaberia. Reasumując - fiskus uważa, że odliczyć można tylko wydatki na urządzenia o indywidualnym przeznaczeniu, a nie sprzęt powszechnego użytku. Czyli - w związku z takim stanowiskiem - nie możemy korzystać z tańszego powszechnego sprzętu i urządzeń, tylko poszukiwać jeśli indywidualnego, to bezwzględnie droższego. Pomijając fakt przewrócenia "do góry nogami" praw ekonomii, to parafrazując słowa piosenki T. Chyły "w tym morderczym zapędzie kneź - ups... minister, nie tyle puentę, ile zdrowy rozsądek uciął". Nie jest ważne czy sprzęt powstał chałupniczo, czy w masowym wydaniu, ważne jest komu i jakiemu celowi służy. Pamiętam własne boje z ministerstwem finansów, gdy przed laty kupiłam drukarkę niezbędną mi w pracy. Odmówiono mi odliczenia jej zakupu, ponieważ była to normalna drukarka, poczciwa OKI. Zauważyłam wówczas, że dzięki tej "powszechnej drukarce" mogłam napisać pismo do ministerstwa, a nie wysłałam im elaboratu w brajlu. Korespondencja i przekonywanie trwało pół roku i wreszcie otrzymałam "indywidualne" zezwolenie na stosowny odpis w zeznaniu podatkowym, ale nie obyło się bez wysłania załączników w postaci ksero orzeczenia, zaświadczenia z uczelni, że istotnie dużo zawodowo drukuję. Pomijam emocjonalny aspekt sprawy. Ale czy niepełnosprawny musi być narażany na upokorzenia i komentarze, na swoistą drogę krzyżową i co rusz, musi udowadniać, że sprzęt i urządzenia służą mu rzeczywiście w rehabilitacji i przezwyciężaniu marginalizowania czy nawet wykluczenia, a nie są próbą obskubania biednego państwa - jak chcą podejrzliwi i nazbyt często niekompetentni urzędnicy. Sanatorium dofinansowanie do pobytu Jazdy do sanatorium mogą być dofinansowywane z czterech różnych źródeł: Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasy Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych (KRUS) oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Poniżej prezentujemy informacje na temat wymogów koniecznych do spełnienia, aby ubiegać się o dofinansowanie w podziale na te cztery podmioty. Dofinansowanie z NFZ O wyjazd do sanatorium w ramach dofinansowania z Narodowego Funduszu Zdrowia może ubiegać się każdy ubezpieczony, którego stan zdrowia wymaga takiego leczenia oraz osoba, uczeń oraz student do 26. roku życia, jak również dziecko w wieku od 3 do 6 lat. Niezbędne skierowanie wystawia lekarz mający podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na świadczenie usług bądź lekarz zatrudniony w placówce, która ma taką umowę podpisaną. Kryterium decydującym o wydaniu skierowania jest ogólny stan zdrowia pacjenta, dotychczasowa historia choroby oraz wykonanie podstawowych obowiązkowych badań, na które lekarz powinien skierować pacjenta, a których wyniki należy dołączyć do dokumentacji przekazywanej w procesie aplikacji o miejsce w sanatorium. Komplet dokumentów wraz ze skierowaniem wysyła lekarz do wojewódzkiego oddziału NFZ. Takie zgłoszenie rejestrowane jest w systemie informatycznym, w którym nadawany jest mu numer ewidencyjny (dzięki czemu można śledzić swoje "miejsce w kolejce" do sanatorium przez Internet). Lekarz specjalista z ramienia NFZ ma 30 dni na rozpatrzenie wniosku, licząc od dnia wpływu skierowania. Jeśli pacjent otrzyma odpowiedź pozytywną, w dalszym etapie otrzyma skierowanie do odpowiedniego uzdrowiska. Takie skierowanie ważne jest przez 18 miesięcy licząc od dnia jego wydania. Informację o miejscu i dacie rozpoczęcia turnusu pacjent musi otrzymać co najmniej na 14 dni przed jego rozpoczęciem. Jeśli nie ma miejsc w sanatorium, pacjent jest automatycznie wpisywany na listę osób oczekujących, o czym powinien zostać poinformowany pisemnie. Należy pamiętać, że lekarz może

13 również uznać wyjazd za niecelowy z uwagi na ogólny stan zdrowia pacjenta, który nie kwalifikuje go do korzystania z takiej formy leczenia. O odrzuceniu skierowania NFZ informuje pacjenta, który nie może się odwołać od takiej decyzji. Wynika z tego zatem, że nie ma przeciwskazań, aby osoby niewidome nie mogły ubiegać się o dofinansowanie pobytu w sanatorium przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jednak odrzucenie ich wniosku można podciągnąć pod możliwość stwierdzenia, że z uwagi na stan zdrowia pacjenta wyjazd jest bezcelowy w sytuacji, gdy sanatorium nie jest dostosowane do potrzeb osób niewidomych lub niedowidzących. Dofinansowanie z ZUS O dofinansowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do wyjazdu do sanatorium może ubiegać się każdy chory, którego choroba utrudnia pracę albo taki, któremu choroba jeszcze w pracy nie przeszkadza, ale w przyszłości może utrudniać pracę zawodową. Ten typ dofinansowania nazywany jest pomocą w ramach programu prewencji rentowej ZUS, z której mogą korzystać osoby pracujące, zagrożone całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy, uprawnieni do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego oraz osoby pobierającej rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy, które rokują na odzyskanie zdolności do pracy dzięki zabiegom rehabilitacyjnym. Wniosek o takie dofinansowanie wystawia lekarz (bez znaczenia jest to, czy mamy do czynienia z lekarzem z publicznej czy prywatnej przychodni). Wniosek wymaga uzasadnienia, w którym znajdzie się rozpoznanie choroby pacjenta oraz informacje, czy będzie on mógł wrócić do pracy po zakończeniu wnioskowanej rehabilitacji. Wniosek może również wystawić lekarz orzecznik ZUS po sprawdzeniu przyczyn, dla których pacjent przebywa na zwolnieniu lekarskim przez dłuższy czas lub gdy orzeka o niezdolności do pracy w przypadku ubiegania się o rentę. Otrzymany od lekarza wniosek, pacjent zobowiązany jest złożyć we właściwym ze względu na swoje miejsce zamieszkania oddziale ZUS. Należy liczyć się z tym, że przed wydaniem decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zawezwać ubiegającego się o dofinansowanie na dodatkowe badania. Czas oczekiwania na pisemną decyzję wynosi około miesiąca. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku pacjent dostaje równocześnie informacje o dacie i miejscu rozpoczęcia turnusu. Koszty rehabilitacji (w tym koszty leczenia, zakwaterowania, wyżywienia oraz przejazdu - do wysokości ceny biletu najtańszego środka komunikacji publicznej) w pełni pokrywa ZUS. W chwili obecnej nie ma informacji o przypadkach, w których ZUS kieruje na rehabilitację (która powinna trwać co najmniej 24 dni) osoby z wadami wzroku lub niewidome. Takie wsparcie dotyczy szczególnie osób ze schorzeniami narządów ruchu, układu krążenia oraz układu oddechowego. Dofinansowanie z KRUS Na dofinansowanie z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego mogą liczyć pracujący rolnicy, którzy są zagrożeni utratą zdolności do pracy oraz rolnicy posiadający prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Celem takich turnusów rehabilitacyjnych jest zapobieganie niepełnosprawności oraz ograniczanie jej do poziomu umożliwiającego wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym. O skierowanie mogą ubiegać się kobiety poniżej 60 roku życia oraz mężczyźni poniżej 65 roku życia spełniający chociaż jeden z poniższych warunków: I. podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie, II. podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu na wniosek w pełnym zakresie nieprzerwanie od co najmniej 18 miesięcy przed dniem złożenia wniosku, III. mają ustalone prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, jeśli zachowały zdolność do samodzielnej egzystencji. Wniosek o takie dofinansowanie wydaje lekarz prowadzący, dołączając do niego wyniki niezbędnych badań. Wniosek należy złożyć bezpośrednio we właściwym miejscowo oddziale regionalnym lub placówce terenowej KRUS. O dofinansowanie (pokrywające całkowity koszt rehabilitacji leczniczej ubezpieczonego wraz z kosztami zakwaterowania, wyżywienia oraz przejazdu do wysokości przejazdu najtańszym środkiem komunikacji publicznej) można ubiegać się nie częściej niż raz w roku. Wyjątkiem są tutaj osoby z prawem do zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy trwającej ponad 180 dni, jak również osoby mające ustalone prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Takie osoby mogą ubiegać się o skierowania na rehabilitację co pół roku. Dofinansowanie z PFRON Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dofinansowuje pobyty w sanatoriach w ramach turnusów rehabilitacyjnych, będących połączeniem rehabilitacji z wypoczynkiem. Takie wyjazdy mają na celu ogólną poprawę sprawności oraz ułatwienie osobom niepełnosprawnym osiągnięcia lub utrzymania niezależności funkcjonowania w codziennym życiu. O dofinansowanie może ubiegać się osoba niepełnosprawna, która posiada skierowanie na turnus od lekarza, który stale się nią opiekuje, w roku, w którym ubiega się o dofinansowanie nie otrzymała na ten cel dofinansowania ze środków PFRON, złoży oświadczenie o wysokości dochodu wraz z informacją o liczbie osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, złoży oświadczenie, że nie będzie pełnić funkcji członka kadry, jak i nie będzie opiekunem innego uczestnika na danym turnusie oraz zobowiąże się do przedstawienia na turnusie informacji o stanie zdrowia sporządzonej nie wcześniej niż na 3 miesiące przed datą rozpoczęcia turnusu. Opiekun osoby niepełnosprawnej może ubiegać się o dofinansowanie pobytu po spełnieniu następujących warunków: I. we wniosku lekarza widnieje wyraźne zalecenie o konieczności opieki nad osobą niepełnosprawną, II. opiekun nie jest osobą niepełnosprawną wymagającą opieki innej osoby, III. opiekun nie pełni funkcji członka kadry na tym turnusie, IV. opiekun ukończył 18 lat albo ukończył 16 lat i jest wspólnie zamieszkującym członkiem rodziny osoby niepełnosprawnej.* * na podstawie par. 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 roku w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. 2007, nr 230, poz ze zm.). Jakiej wysokości dofinansowania mogą spodziewać się zainteresowane osoby? Zgodnie z par. 6 wspominanego Rozporządzenia, wysokość dofinansowania wynosi: * 27 proc. przeciętnego wynagrodzenia - dla osoby niepełnosprawnej ze znacznym stopniem niepełnosprawności, osoby niepełnosprawnej w wieku do 16 roku życia oraz osoby niepełnosprawnej w przedziale wiekowym lat uczącej się i niepracującej, bez względu na stopień niepełnosprawności; * 25 proc. przeciętnego wynagrodzenia - dla osoby niepełnosprawnej z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności; * 23 proc. przeciętnego wynagrodzenia - dla osoby niepełnosprawnej z lekkim stopniem niepełnosprawności; * 18 proc. przeciętnego wynagrodzenia - dla opiekuna osoby niepełnosprawnej oraz dla osoby niepełnosprawnej zatrudnionej w zakładzie pracy chronionej, niezależnie od posiadanego stopnia niepełnosprawności. Dodatkowo, w przypadku uzasadnionym szczególnie trudną sytuacją życiową osoby niepełnosprawnej dofinansowanie dla tej osoby lub dofinansowanie pobytu jej opiekuna na turnusie rehabilitacyjnym może zostać podwyższone do wysokości 35 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Podwyższenie dofinansowania pobytu opiekuna może nastąpić, jeżeli opiekun pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą niepełnosprawną lub osoba ta ponosi koszty uczestnictwa opiekuna w turnusie.

14 Najczęściej przyznane dofinansowanie pozwala na opłacenie proc. całkowitego kosztu wyjazdu. Odpowiedni wniosek o dofinansowanie wraz z kopią orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, wnioskiem lekarza o skierowanie na turnus rehabilitacyjny oraz oświadczeniem o wysokości dochodu w rodzinie oraz liczbie osób we wspólnym gospodarstwie domowym należy złożyć we właściwym, ze względu na miejsce zamieszkania, powiatowym centrum pomocy rodzinie (PCPR). Czas na rozpatrzenie wniosku to 30 dni. Następnie, w ciągu 7 dni od daty rozpatrzenia wniosku PCPR powiadania zainteresowanego o sposobie rozpatrzenia wniosku. Osoba niepełnosprawna, której wniosek o dofinansowanie turnusu rehabilitacyjnego został rozpatrzony pozytywnie, w terminie 30 dni od dnia otrzymania powiadomienia, nie później jednak niż na 21 dni przed rozpoczęciem turnusu zostanie poinformowana przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie o turnusie, w którym będzie brała udział. Czy faktycznie osoba niewidoma, jadąca bez opiekuna zdana jest na współuczestników pobytu? Zgodnie z zasadami dofinansowywania pobytów w sanatoriach ze środków PFRON osoba niewidoma wcale nie jest zdana na współuczestników, a wręcz korzystanie z pomocy innego uczestnika przez osobę niepełnosprawną jest niezgodne z prawem! Jak przedstawialiśmy w opisie rodzajów dofinansowań, aby móc ubiegać się o dofinansowania PFRON do pobytu w sanatorium konieczne jest dołączenie do dokumentów aplikacyjnych oświadczenia, że dana osoba nie będzie pełniła funkcji członka kadry, jak również nie będzie opiekunem innego uczestnika na danym turnusie. Dlatego też należy przyjąć, że taka praktyka, o ile jest przyjmowana w sanatoriach, jest niezgodna z obowiązującymi przepisami. Przedstawiona podstawa prawna jest mocnym argumentem w procesie dochodzenia praw o pobyt osoby niepełnosprawnej w sanatorium. Ponadto należy zaznaczyć, że istnieją specjalne okoliczności uprawniające do dofinansowania pobytu na turnusie w sanatorium również opiekuna osoby niepełnosprawnej, jeśli wykaże się, że chory, ze względu na stan swojego zdrowia nie jest w stanie samodzielnie korzystać w pełni z pobytu, co poświadcza lekarz we wniosku o przyznanie sanatorium) oraz, że opiekun sam nie jest osobą niepełnosprawną (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 roku w sprawie turnusów rehabilitacyjnych Dz.U.2007, nr 230, poz ze zm.). Jeśli zaś chodzi o turnusy finansowane przez NFZ, to lekarz kierujący pacjenta na wyjazd do sanatorium wysyła komplet dokumentów (w tym opinię ze wskazaniem dotyczącą rodzaju schorzenia oraz dotychczasowego przebiegu choroby). Następnie lekarz specjalista z ramienia NFZ (specjalista balneoklimatologii i medycyny fizykalnej lub rehabilitacji medycznej) ocenia dokumentację i na jej podstawie wybiera sanatorium, w którym zakres oferowanych zabiegów może pomóc pacjentowi (informacje takie powinny być dostępne chociażby na stronach internetowych placówek sanatoryjnych). Lekarz ma na to 30 dni, a pacjent powiadamiany jest już o ostatecznej decyzji, od której nie ma odwołania. Dlatego też przy ocenie wniosków dot. osób z wadami wzroku lub niewidomych powinny być brane pod uwagę jedynie ośrodki przystosowane do osób niewidomych. Co prawda lekarz może uznać, że ze względu na stan zdrowia wyjazd pacjenta do sanatorium jest bezcelowy, lecz dotyczy to zazwyczaj przypadków chorób nowotworowych, kobiet w okresie ciąży i połogu oraz ostrych stanów chorób zakaźnych). Przedstawiony porządek jest zgodny z przepisami, jednak praktyka pokazuje, że ze względu na małą liczbę ośrodków przystosowanych do potrzeb osób słabowidzących oraz niewidomych lekarze z ramienia NFZ wydają decyzje negatywne, od których nie można wnieść sprzeciwu, a niestety ani pacjent, ani jego lekarz prowadzący wydający skierowanie nie mają możliwości monitorowania sposobu rozpatrywania zgłoszeń. Interwencja dotycząca zmiany takiego stanu rzeczy powinna być skierowana do Ministerstwa Zdrowia, gdyż zgodnie z art. 33 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2004, nr 210, poz ze zm.), to Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Funduszu oraz Naczelnej Rady Lekarskiej, określi w drodze rozporządzenia sposób wystawiania skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, tryb potwierdzania skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową oraz wzór tego skierowania uwzględniając konieczność weryfikacji celowości skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową. Wydaje się, że rozwiązania są dwa, oba jednak wymagają nakładów finansowych - jedna możliwość to rozpoczęcie prac nad dostosowywaniem sanatorium do potrzeb osób z chorobami okulistycznymi, zaś druga to kwestia dofinansowywania pobytów opiekunów. Może warto również zasygnalizować pomysł zatrudniania w sanatoriach osób, które mogłyby być opiekunami dla niewidomych kuracjuszy. Wtedy taka osoba mogłaby się opiekować kilkoma osobami w trakcie jednego turnusu. KWOTY DOFINANSOWAŃ DO TURNUSÓW REHABILITACYJNYCH OOBWIĄZUJĄCE OD marca 2014 r. - Informacja zaczerpnięta ze strony internetowej Stołecznego Centrum Osób Niepełnosprawnych STOPIEŃ ZNACZNY 27% ZŁ STOPIEŃ UMIARKOWANY-25%- 956 ZŁ STOPIEŃ LEKKI 23%- 879 ZŁ OPIEKUN osoby niepełnosprawnej, pracownik ZPCH-18 %- 664 Z LIMIT DOCHODÓW NA OSOBĘ W RODZINIE - 50% -1911,66 ZŁ OSOBA SAMOTNA - 65% ,15 ZŁ