Mgr Piotr Leszczyński STRESZCZENIE. Wstęp

Transkrypt

1 Mgr Piotr Leszczyński Analiza aktualnego systemu kształcenia oraz próba oceny efektywności nowoczesnych technik nauczania na odległość studentów na kierunku ratownictwo medyczne w Polsce STRESZCZENIE Wstęp Kształcenie w zawodzie ratownika medycznego rozpoczęło się w Polsce w 1992 roku. Pierwszą szkołą, w której podjęto kształcenie ratowników medycznych było Medyczne Studium Zawodowe im. PCK w Poznaniu. Kształcenie studentów na poziomie studiów pierwszego stopnia na kierunku ratownictwo medyczne rozpoczęło się w 2000 roku. Pierwszą uczelnią medyczną, która otworzyła studia na kierunku ratownictwo medyczne była Śląska Akademia Medyczna. Trwający do 2012 roku dwutorowy system nauczania ratowników medycznych w Polsce, brak standardów kształcenia na tym kierunku, a także zróżnicowane formy egzaminów zawodowych w różnych szkołach uniemożliwiały ujednolicenie programu kształcenia tej grupy zawodowej. Kształcenie ratowników medycznych na poziomie wyższym, na studiach I stopnia (licencjackich) odbywa się obecnie w oparciu o efekty kształcenia. Obowiązująca forma nauczania umożliwia poszczególnym uczelniom innowacyjne podejście do treści kształcenia, jednak możliwość zróżnicowania wewnątrzuczelnianych sylabusów przedmiotów oraz brak Państwowego Egzaminu Ratownictwa Medycznego mogą stanowić zagrożenie dla jakości systemu kształcenia w zawodzie ratownika medycznego w Polsce. Obecnie, zarówno w Polsce jak i na świecie, ze względu na fakt, że studenci kierunków medycznych coraz częściej sięgają po materiały edukacyjne w Internecie, uczelnie medyczne starają się aktywnie wykorzystywać nowoczesne formy kształcenia na odległość, takie jak e-learning czy blended-learning. Minimalizacja czasu, kosztów i

2 możliwość pełnego zarządzania treściami kształcenia on-line są niewątpliwymi atutami kształcenia na odległość. Wyniki prezentowanych w polskim i światowym piśmiennictwie aktualnych badań naukowych dowodzą, że wykorzystanie zróżnicowanych metod kształcenia na odległość, zarówno w kształceniu przed-, jak i podyplomowym ratowników medycznych, jest skuteczne i efektywne. Zazwyczaj, projektując różne formy kształcenia wspomaganego komputerowo, wykorzystuje się metodę blended-learning. Studenci zdobywają podstawową wiedzę dotycząca nauczanego zagadnienia podczas samodzielnej nauki online, zaś ćwiczenia realizuje się metodami tradycyjnymi. Taki sposób kształcenia jest nie tylko efektywny i skuteczny, ale umożliwia także obniżanie kosztów kształcenia. Uczelnie kształcące obecnie w Polsce studentów na kierunku ratownictwo medyczne powinny zatem w największym możliwym stopniu wykorzystywać technologie informacyjno-komunikacyjne oraz nauczanie wspomagane komputerowo, które obniżając koszty, będą jednocześnie efektywnie i skutecznie uzupełniać kształcenie praktyczne. Cele pracy Cel główny Celem pracy była analiza aktualnego systemu kształcenia oraz próba oceny efektywności nowoczesnych technik nauczania na odległość studentów na kierunku ratownictwo medyczne w Polsce. Cele szczegółowe 1. Analiza dotychczasowego, obowiązującego w Polsce, dwutorowego systemu kształcenia ratowników medycznych na poziomie dwuletnich szkół policealnych oraz trzyletnich studiów pierwszego stopnia (licencjackich) prowadzonych szkołach wyższych oraz w uniwersytetach medycznych. 2

3 2. Analiza aktualnego systemu kształcenia na kierunku ratownictwo medyczne, opartego na efektach kształcenia. 3. Próba oceny kompetencji zawodowych ratowników medycznych. 4. Opracowanie, wdrożenia oraz próba oceny efektywności nowoczesnego narzędzia e-learningowego w kształceniu studentów na kierunku ratownictwo medyczne. Cykl publikacji stanowiących pracę doktorską Publikacja I Leszczyński P, Wejnarski A. Prospektywna analiza systemu edukacji i metod ewaluacji ratowników medycznych. Forum Oświatowe 2015; 1(53): Publikacja stanowi wstęp do cyklu prac, których celem jest analiza aktualnego systemu kształcenia oraz próba oceny efektywności nowoczesnych technik nauczania na odległość studentów na kierunku ratownictwo medyczne w Polsce. Autor podejmuje próbę oceny dotychczasowych systemów kształcenia ratowników medycznych w Polsce poprzez analizę literatury i aktów normatywnych. W roku szkolnym 2012/2013 zakończono edukację ratowników medycznych na poziomie szkół policealnych, pozostawiając kształcenie wyłącznie w formie studiów pierwszego stopnia (licencjackich). W roku 2014 Centralna Komisja Egzaminacyjna opracowała i z powodzeniem wdrożyła w szkołach medycznych scentralizowaną formę egzaminu zawodowego dla ratowników medycznych z możliwością użycia systemów komputerowych. Uczelnie wyższe nadal jednak prowadzą zróżnicowane egzaminy zawodowe dla ratowników, gdyż projekt Państwowego Egzaminu Ratownictwa Medycznego nie został jeszcze zatwierdzony. Publikacja II Leszczyński P, Gotlib J, Gałązkowski R, Wejnarski A, Świeżewski S. Analiza obszarowych i kierunkowych efektów kształcenia na kierunku 3

4 Ratownictwo Medyczne w Polsce. Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla bezpieczeństwa 2015; 4(29). [in press]. Uczelnie kształcące studentów na studiach I stopnia na kierunku ratownictwo medyczne w Polsce posiadają własny katalog symboli i opisów zakładanych efektów kształcenia. Autor poddał ocenie aktualny system nauczania ratowników medycznych, analizując dostępne na stronach internetowych analizowanych uczelni katalogi efektów kształcenia stanowiące uchwały Senatu wybranych uniwersytetów medycznych w Polsce. Wybrano 8 uniwersytetów medycznych, z których uzyskano opisy kierunkowych efektów kształcenia na studiach I stopnia dla kierunku ratownictwo medyczne. Z dokonanej analizy wynika, że niektóre uczelnie niejednokrotnie posługują się bardzo ogólnymi opisami efektów kształcenia, pozwalającymi na ich wieloznaczną interpretację. Niektóre opisy wykraczają poza zakres medycznych czynności ratunkowych, pomimo istnienia wzoru katalogu opracowanego przez Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Publikacja III Leszczyński P. Analiza kompetencji zawodowych ratowników medycznych w wybranych jednostkach ratowniczych. Edukacja Ustawiczna Dorosłych 2013; 4(83): Zróżnicowane egzaminy zawodowe i autorskie katalogi efektów kształcenia na kierunku ratownictwo medyczne w polskich uczelniach mogą istotnie wpływać na uzyskiwane kompetencje zawodowe ratowników medycznych. W celu określenia kompetencji zawodowych czynnie pracujących ratowników medycznych Autor podjął próbę ich oceny, zarówno w zakresie kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), jak i postaw oraz predyspozycji psycho-społecznych (kompetencje). Wyniki badania wskazują na uczciwość, odpowiedzialność oraz koordynację wzrokowo słuchowo ruchową, jako najlepsze sprawności ratowników medycznych. Analiza wiedzy wykazała, że im bardziej ukończenie szkoły oddalone jest w czasie, tym mniejsza jest wiedza z obowiązujących schematów ratowniczych, pomimo realizowanego doskonalenia zawodowego. 4

5 Publikacja IV Leszczyński P, Gotlib J, Kopański Z, Wejnarski A, Świeżewski S, Gałązkowski R. Analysis of Web Based Learning methods in emergency medicine: Randomized Controlled Trial. Archives of Medical Science DOI: /aoms Wyniki z powyższych publikacji sugerują braki, zarówno w systemie nauczania, jak i doskonalenia zawodowego ratowników medycznych. Wykorzystując nowoczesne technologie nauczania Autor proponuje podjęcie próby oceny własnego narzędzia e-learningowego wspomagającego kształcenie w ratownictwie medycznym. Na potrzeby badania opracowano i wdrożono narzędzie w formie internetowego kursu: A nieanimowanej prezentacji; B video; C interaktywnego video. Uczestnikami badania byli studenci ratownictwa medycznego i pielęgniarstwa (n=106) studiów licencjackich. Po ocenie kwestionariuszy wstępnych i dokonaniu procedury włączenia do badania, wybrano 94 osoby, które poddano randomizacji. Przeprowadzono pre-test i post-test, a uzyskane dane poddano testom parametrycznym (t-studenta, ANOVA, post-hoc). Oceniono także ankiety końcowe określające sześć parametrów satysfakcji. Nie wykazano między grupami istotnych statystycznie różnic w średniej ocenie satysfakcji po zrealizowanym kursie, dla wartości p<0,05 (Test ANOVA). W jednoczynnikowej analizie wariancji ANOVA wykazano istotną statystycznie różnicę między badanymi grupami (p=0,04). Najwyższą średnią (39,92%) uzyskali studenci z grupy eksperymentalnej C, zawierającej film interaktywny, a najniższą (23,40%) z grupy eksperymentalnej B, zawierającej film bez elementów interaktywnych. Podsumowanie Przeprowadzone badania usystematyzowały wiedzę dotyczącą dotychczasowego, dwutorowego systemu kształcenia ratowników medycznych w Polsce. Programy nauczania zmieniały się na przestrzeni lat wraz z nowymi 5

6 wymogami ustawowymi. Obecnie ratownicy medyczni kształcą się wyłącznie na poziomie trzyletnich studiów I stopnia (licencjackich) według programów opartych na efektach kształcenia. Brak standardów kształcenia, zróżnicowane treści nauczania w poszczególnych uczelniach oraz dotychczas nie zrealizowany projekt Państwowego Egzaminu Ratownictwa Medycznego stanowią główny problemy dzisiejszego systemu kształcenia ratowników medycznych w Polsce. Absolwenci ratownictwa medycznego wykonują swoją pracę z pasją i zaangażowaniem, realizując różne formy doskonalenia zawodowego. Nie jest to jednak wystarczające, aby utrzymać i podnosić swoje kompetencje zawodowe. Cykl publikacji stanowiący niniejszą pracę doktorską przedstawia wady i zalety aktualnego systemu kształcenia studentów na kierunku ratownictwo medyczne w Polsce. Dokonana próba oceny efektywności nowoczesnych technik nauczania na odległość w ratownictwie medycznym wskazuje na materiały interaktywne, jako te najbardziej satysfakcjonujące i skuteczne. Daje to możliwość praktycznego wykorzystania zaprezentowanych wyników badań w doskonaleniu metod kształcenia, zarówno w kształceniu przeddyplomowym, na poziomie studiów pierwszego stopnia, jak i kształceniu podyplomowym ratowników medycznych. 6