WYKŁAD 5 RAID. Do "wydobycia" konkretnej informacji z takiego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WYKŁAD 5 RAID. Do "wydobycia" konkretnej informacji z takiego"

Transkrypt

1 WYKŁAD 5 Pamięć DRAM przypomnienie wzbogacona synchroniczna modyfikacje pamięci SDRAM pamięć RDRAM (RAMBUS) opóźnienia w SDRAM pamięci RamLink Dysk magnetyczny format parametry RAID struktura poziom 0 poziom 1 poziom 2 i 3 poziom 4 poziom 5 i 6 1 Pamięć DRAM przypomnienie W "blokowych" strukturach pamięci sygnałem otwierającym cały wiersz do odczytu jest tzw. RAS (Row Address Strobe). Zaraz po nim podawany jest ciąg impulsów CAS (Column Address Strobe) mających za zadanie pobrać informacje z kolejnych kolumn (układów w module DIMM) otwartego juŝ wcześniej wiersza macierzy pamięci. Z pojęciem RAS i CAS związane są dwa istotne parametry uŝytkowe pamięci operacyjnej - tak zwane opóźnienie "RAS to CAS" oraz latencja CAS (ang. CAS Latency). Opóźnienie "RAS to CAS" to czas pomiędzy oboma typami sygnału, potrzebny na włączenie detektora ładunku gromadzonego na kondensatorze. CAS Latency określa zaś liczbę taktów zegara od podania impulsu CAS do otrzymania na detektorze zawartości komórki pamięci. Obecnie dostępne na rynku moduły pamięci (CAS-2, CAS-3) charakteryzują się dwoma albo trzema "straconymi" cyklami zegarowymi. Do "wydobycia" konkretnej informacji z takiego układu nadal będą potrzebne zaledwie dwie linie adresowe - wiersz (Row Line) i kolumna (Column Line). W praktyce poszczególne macierze pamięci grupowane są bezpośrednio wewnątrz struktury krzemowej w kilka tzw. bloków lub banków (zazwyczaj od jednego do trzech). Następnie 2, 3, 8 lub 9 układów scalonych łączy się w moduły SIMM lub DIMM. 1

2 2 Wzbogacona pamięć DRAM Na rysunku jest pokazana 4- megabitowa wersja pamięci EDRAM. W pamięci podręcznej SRAM jest przechowywana cała zawartość ostatnio odczytywanego wiersza, który składa się z 2048 bitów lub z 512 porcji 4-bitowych. W komparatorze jest przechowywany 11-bitowy adres ostatnio wybieranego wiersza. Jeśli następny dostęp dotyczy tego samego wiersza, to wymagane jest tylko dotarcie do szybkiej pamięci podręcznej SRAM. Najprostszą z nowych architektur DRAM jest wzbogacona pamięć DRAM (EDRAM), opracowana w firmie Ramtron Pamięć EDRAM zawiera małą pamięć podręczną SRAM w typowym mikroukładzie DRAM. Inne rozwiązania dynamicznych asynchronicznych pamięci to pamięci typu FPM-RAM (Fast Page Mode RAM) i EDO-RAM (Extended Data Out RAM). 3 Synchroniczna pamięć DRAM W przeciwieństwie do typowej pamięci DRAM, która jest asynchroniczna, wymiana danych między pamięcią SDRAM a procesorem jest synchronizowana przez sygnał zegara zewnętrznego i zachodzi z pełną szybkością magistrali procesor-pamięć bez narzucania stanów oczekiwania. Procesor lub inna jednostka nadrzędna wydaje rozkaz i podaje informację adresową, które są zatrzaskiwane w pamięci DRAM. Pamięć DRAM udziela odpowiedzi po upływie pewnej liczby cykli zegara. W tym czasie jednostka nadrzędna moŝe bezpiecznie realizować inne cele, a pamięć SDRAM przetwarza zgłoszone zapotrzebowanie. 2

3 4 Modyfikacje pamięci SDRAM - cz. I Rozwinięciem konstrukcji SDRAM-ów są pamięci DDR SDRAM (Double Data Rate SDRAM), w których wykorzystano znany od dłuŝszego czasu pomysł przesyłania danych na obydwu zboczach sygnału zegarowego. Podwojenie częstotliwości pracy w pamięciach DDR nie jest ich jedyną nową cechą. Przede wszystkim usprawniono mechanizm synchronizacji oraz buforowania danych, dzięki czemu wymiana informacji jest wyjątkowo wydajna. Na przykład czas opóźnienia od rozpoczęcia procesu odczytu do chwili otrzymania pierwszych danych nie przekracza 20 ns, podczas gdy w SDRAM-ach moŝe wynosić nawet 80 ns dla pamięci typu PC- 100 CAS-3 (52,5 ns dla PC-133 CAS-2). Konstruktorzy DDR-ów chcą jeszcze bardziej poprawić ich parametry techniczne i pracują juŝ nad pamięciami PC-300 (zegar 150 MHz, przepustowość 2,4 GB/s) oraz PC-333 (167 MHz, 2,7 GB/s). Rozpoczęto teŝ badania nad nowym standardem DDR-II, gdzie przepustowość układów ma zostać podniesiona do 6,4 GB/s (800 MHz). W tych pamięciach, wykonywanych w technologii 0,13 mikrona, inŝynierowie chcą tak usprawnić buforowanie danych, aby informacje na wyjściu pojawiały się najpóźniej po jednym takcie zegarowym. 5 Modyfikacje pamięci SDRAM - cz. II Innym ciekawym rozszerzeniem architektury SDRAM są pamięci Virtual Channel Memory (VCM-SDRAM), opracowane przez firmę NEC. W kościach typu VCM zastosowano 16 dodatkowych niezaleŝnych buforów (rejestrów) o pojemności 1 KB. KaŜdy z nich to bardzo szybka pamięć o swobodnym dostępie, wykonana w technologii SRAM Wszystkie buforów są rejestrami wejściowymi tzw. kanałów wirtualnych. Do nich odwołują się urządzenia uprawnione (Memory Master) do zapisu/odczytu z pamięci operacyjnej. Mogą to być m.in. kontrolery AGP, PCI, pamięci cache L2 czy teŝ sam procesor. W normalnych pamięciach w trakcie obsługi jednego urządzenia inne muszą oczekiwać na zwolnienie magistrali pamięci do momentu zakończenia odczytu/zapisu. W przypadku VCM-ów kaŝdy Memory Master moŝe korzystać jednocześnie z dowolnej liczby przydzielonych mu kanałów wirtualnych. Eliminuje to przestoje spowodowane jednoczesnym korzystaniem z róŝnych obszarów pamięci przez kilka urządzeń. Dodatkową zaletą modułów VCM jest to, Ŝe wszystkie operacje zapisu i odczytu wykonywane są w szybkiej pamięci SRAM, a następnie przepisywane na odpowiedni obszar pamięci DRAM. 3

4 6 Pamięć RDRAM (RAMBUS) cz. I Mikroukłady RDRAM mają obudowy pionowe, ze wszystkimi końcówkami po jednej stronie (Rambus In-Line Memory Module RIMM). Podstawową róŝnicą w budowie pamięci Rambus w stosunku do tradycyjnego SDRAM-u jest zrezygnowanie z rozproszonego przechowywania danych (w SDRAM-ach 8 bitów jest zawsze odczytywanych z ośmiu układów - po jednym z kaŝdej kości - lub ośmiu stron pamięci znajdujących się w kilku, zazwyczaj w trzech, chipach) na rzecz całkowitej niezaleŝności pojedynczego układu scalonego i komunikacji pakietowej. Niestety, takie rozwiązanie podraŝa koszty produkcji, gdyŝ kaŝda kość musi być wyposaŝona we własne układy logiczne (Rambus Interface). Moduły RDRAM oraz kontroler pamięci komunikują się ze sobą za pomocą wewnętrznej magistrali - tzw. kanałów transmisyjnych. Do jednego kanału moŝe być podłączonych do 32 układów pamięci, pogrupowanych w maksymalnie trzech modułach RIMM, a kaŝdy z kanałów zakończony jest terminatorem. W rozbudowanych systemach dozwolone jest stosowanie kilku niezaleŝnych kanałów dostarczających równoległe dane do poszczególnych urządzeń. W obecnie produkowanych modułach moŝliwe jest korzystanie z dwóch niezaleŝnych kanałów Rambus. 7 Pamięć RDRAM cz. II W pamięciach Rambus odczyt danych realizowany jest częściowo sekwencyjnie, co wynika z podzielenia matrycy DRAM na osiem jednakowych części. W jednym takcie zegarowym zostaje odczytana informacja tylko z pojedynczego bloku pamięci dynamicznej. Kolejne dane z następnego banku pobierane są przy późniejszych cyklach zegarowych. Po odczytaniu wszystkich ośmiu bitów dane wysyłane są "na zewnątrz" kości w postaci pojedynczego pakietu. Poszczególne układy RDRAM komunikują się ze sobą oraz z zewnętrznym kontrolerem pamięci (Direct Rambus Controller) umieszczonym w chipsecie płyty głównej za pomocą wewnętrznej magistrali - tzw. kanałów. Przekazywane są nimi zarówno dane, jak i informacje sterujące. Do ich przesyłania wykorzystano transmisję pakietową, pozwalającą na zredukowanie liczby zewnętrznych wyprowadzeń oraz łatwe skalowanie pojemności i stosowanie róŝnej liczby układów bez wprowadzania zmian w architekturze 4

5 8 Opóźnienia w SDRAM cz. I Główną przyczyną niewydolności podsystemu pamięci operacyjnej jest szereg opóźnień powstających na drodze procesor-ram-procesor. JeŜeli CPU potrzebuje pewnych danych, najpierw informowany jest o tym kontroler pamięci (chipset). Dotarcie tej informacji do chipsetu zajmuje zwykle dwa takty zegarowe. Następnie kontroler ustala, w których komórkach przechowywana jest Ŝądana informacja, i wysyła sygnał RAS otwierający całą stronę pamięci (jest to kolejny takt zegarowy) Dalej muszą zostać włączone wzmacniacze operacyjne, które przeprowadzą detekcję ładunku zgromadzonego na kondensatorze w komórce pamięci. Trwa to w zaleŝności od konstrukcji DRAM-u od dwóch do trzech cykli zegarowych (jest to tzw. opóźnienie RAS to CAS Delay). Później naleŝy uaktywnić odpowiednie linie bitów we wszystkich układach scalonych stanowiących moduł DIMM (zazwyczaj jest ich osiem). Czas potrzebny na tę operację do momentu otrzymania odpowiedzi na detektorze ładunku nosi nazwę CAS Latency i wynosi od dwóch do trzech cykli zegarowych. Przekazanie bitu ze wzmacniacza operacyjnego na wyjście modułu DIMM to następny takt. Dodając do tego czas potrzebny na dotarcie informacji (8 bitów) z powrotem do procesora, otrzymamy w najlepszym wypadku dziewięć taktów zegara. 9 Opóźnienia w SDRAM cz.ii Na odczytanie następnych trzech bajtów wystarczą trzy kolejne cykle, gdyŝ trzeba jedynie przestawić linię bitu na sąsiednią. Taki sposób pracy pamięci RAM określany jest jako , poniewaŝ na odczytanie 32- bitowego słowa potrzeba 12 taktów zegara systemowego - w BIOS-e płyty głównej ta informacja często przedstawiana jest jako , gdyŝ tam podawane są opóźnienia związane tylko z cyklami CAS. NaleŜy się równieŝ liczyć z opóźnieniami podczas zapisu do pamięci DRAM, gdyŝ kondensator nie moŝe być natychmiast ponownie naładowany (Precharge Time) i trzeba na to zwykle "zmarnować" od dwóch do trzech cykli zegarowych. Producenci kości pamięci czasy RAS to CAS Delay, CAS Latency oraz Precharge Time podają w postaci ciągu trzech liczb, np. x222 lub x333. Informacje o moŝliwościach pamięci, z których zbudowany został DIMM, zawarte są w tzw. układzie SPD, czyli niewielkiej kości EEPROM, która ma za zadanie m.in. udostępnić płycie główne komputera wszystkie dane o czasach odświeŝania kości RAM-u. 5

6 10 Pamięci RamLink Najbardziej radykalne odstępstwo od tradycyjnych pamięci DRAM stanowi pamięć RamLink, opracowana przez grupę roboczą IEEE jako część przedsięwzięcia nazwanego spójnym interfejsem skalowalnym (Scalable Coherent Interface - SCI). Projektanci pamięci RamLink skoncentrowali się raczej na interfejsie procesor-pamięć niŝ na wewnętrznej architekturze mikroukładów DRAM. RamLink jest interfejsem pamięciowym z połączeniami zorganizowanymi w postaci pierścienia. Ruchem w pierścieniu zarządza sterownik pamięci, który wysyła wiadomości do mikroukładów DRAM działających jako węzły w pierścieniowej sieci. Dane są wymieniane w formie pakietów. 11 Dysk magnetyczny format cz. I Głowica jest względnie małym przyrządem umoŝliwiającym odczytywanie lub zapisywanie z części płyty obracającej się pod nią. To właśnie sprawiło, Ŝe organizacja danych na płycie ma postać koncentrycznego zespołu pierścieni, nazywanych ścieŝkami. KaŜda ścieŝka ma taką samą szerokość, jak głowica. Sąsiednie ścieŝki są oddzielone przerwami. Zapobiega to, a przynajmniej minimalizuje błędy spowodowane przez niewłaściwe ustawienie głowicy lub po prostu interferencję pola magnetycznego. W celu uproszczenia układów elektronicznych na kaŝdej ścieŝce jest przechowywana taka sama liczba bitów. Tak więc gęstość, wyraŝana w bitach na cm 2, wzrasta w miarę przesuwania się od ścieŝki zewnętrznej do wewnętrznej Dane są przenoszone na dysk i z dysku blokami. Zwykle blok jest mniejszy niŝ pojemność ścieŝki. Wobec tego dane są przechowywane w obszarach o rozmiarach odpowiadających blokom, zwanych sektorami (rys. 5.1). Na ścieŝkę przypada zwykle od 10 do 100 sektorów, mogą one przy tym mieć długość ustaloną lub zmienną. 6

7 12 Dysk magnetyczny format cz. II W celu identyfikacji pozycji sektora wewnątrz ścieŝki istnieje pewien punkt startowy na ścieŝce oraz sposób identyfikowania początku i końca kaŝdego sektora. Realizuje się za pomocą danych kontrolnych zapisanych na dysku. Dysk jest więc formatowany za pomocą dodatkowych danych wykorzystywanych tylko przez napęd dysku i niedostępnych dla uŝytkownika. Na rysunku kaŝda ścieŝka zawiera 30 sektorów o ustalonej długości, po 600 bajtów kaŝdy. KaŜdy sektor mieści 512 bajtów danych oraz informacje kontrolne wykorzystywane przez sterownik dysku. Pole ID jest unikatowym (jednoznacznym) identyfikatorem lub adresem wykorzystywanym do lokalizowania określonego sektora. Bajt SYNCH jest specjalnym wzorem bitowym wyznaczającym początek pola. Numer ścieŝki identyfikuje ścieŝkę na powierzchni. Numer głowicy identyfikuje głowicę, poniewaŝ dysk ma zwykle wiele powierzchni Zarówno pola ID, jak i pola danych zawierają kod słuŝący do wykrywania błędów. 13 Dysk magnetyczny - parametry W celu zapisu lub odczytu głowica musi być ustawiona nad poŝądaną ścieŝką i na początku poŝądanego sektora na tej ścieŝce. Wybór ścieŝki polega na przesunięciu głowicy w przypadku systemu z ruchomą głowicą lub na elektronicznym wyborze jednej głowicy w systemie z nieruchomymi głowicami. W systemie z ruchomą głowicą czas pozycjonowania głowicy nad ścieŝką nosi nazwę czasu przeszukiwania (ang. seek time). W kaŝdym przypadku po dokonaniu wyboru ścieŝki system czeka, aŝ odpowiedni sektor znajdzie się pod głowicą. Czas osiągnięcia głowicy przez sektor jest nazywany opóźnieniem obrotowym (ang. rotational latency). Suma czasu przeszukiwania, jeśli taki występuje, oraz opóźnienia obrotowego nazywa się czasem dostępu - czasem, który jest wymagany do osiągnięcia stanu umoŝliwiającego odczyt lub zapis. 7

8 14 Struktura RAID cz. I W przypadku uŝywania wielu dysków istnieje wiele sposobów organizowania danych i poprawy niezawodności przez wykorzystanie nadmiarowości (redundancji). Uzgodniono znormalizowany schemat projektowania baz danych dla pamięci wielodyskowych, znany jako redundancyjna tablica niezaleŝnych dysków - RAID (ang. Redundant Array of Independent Disks). Schemat RAID składa się z sześciu poziomów, od zerowego do piątego. Poziomy te nie implikują zaleŝności hierarchicznej, lecz wyznaczają róŝne architektury, które mają trzy cechy wspólne: RAID jest zespołem fizycznie istniejących napędów dyskowych widzianych przez system operacyjny jako pojedynczy napęd logiczny. Dane są rozproszone w tych napędach, tworzących tablicę. Redundancyjna pojemność dysków jest wykorzystywana do przechowywania informacji o parzystości, co gwarantuje odzyskiwanie danych w przypadku uszkodzenia dysku. 15 RAID poziom 0 cz. I RAID O nie powinien być zaliczany do rodziny RAID, poniewaŝ w celu poprawienia wydajności nie przewiduje on redundancji. W przypadku RAID O dane uŝytkownika i dane systemowe są rozproszone na wszystkich dyskach tablicy. Jeśli dwa róŝne Ŝądania wejścia-wyjścia dotyczą dwóch róŝnych bloków danych, istnieje duŝe prawdopodobieństwo, Ŝe potrzebne bloki znajdują się na róŝnych dyskach. Dzięki temu oba zapotrzebowania mogą być przetwarzane równolegle, co skraca oczekiwanie w kolejkach. 8

9 16 RAID poziom 0 cz. II W RAID 0 dane są układane w postaci pasków (ang. stripes) na dostępnych dyskach. Wszystkie dane uŝytkownika i systemowe mogą być postrzegane jako przechowywane na jednym dysku logicznym. Dysk jest podzielony na paski; paski te mogą być fizycznymi blokami, sektorami lub innymi jednostkami. Paski są odwzorowywane cyklicznie na kolejnych dyskach tablicy. W tablicy n-dyskowej pierwszych n logicznych pasków przechowuje się fizycznie jako pierwszy pasek na kaŝdym z n dysków, następnych n pasków mieści się fizycznie w postaci drugich pasków na kaŝdym dysku itd. Zaletą takiego rozkładu jest to, Ŝe jeśli pojedyncze zapotrzebowanie wejściawyjścia dotyczy wielu logicznie sąsiadujących pasków, to nawet n pasków dotyczących tego zapotrzebowania moŝe być obsługiwanych równolegle, co znacznie redukuje czas transferu wejścia-wyjścia. 17 RAID poziom 1 W przypadku RAID l redundancja jest osiągana po prostu przez duplikowanie wszystkich danych Wykorzystywane jest równieŝ paskowanie danych, podobnie jak w RAID 0. Jednak w tym przypadku kaŝdy pasek logiczny jest odwzorowywany na dwóch oddzielnych dyskach fizycznych, dzięki czemu kaŝdy dysk w tablicy ma swój dysk zwierciadlany zawierający te same dane. śądanie odczytu moŝe być obsługiwane przez ten spośród dwóch dysków zawierających potrzebne dane, który wymaga mniejszego czasu przeszukiwania plus opóźnienie obrotowe. śądanie zapisu wymaga aktualizacji obu odpowiednich pasków, jednak moŝe to być wykonywane równolegle. Wobec tego wydajność zapisu jest dyktowana przez wolniejszy z dwóch zapisów (tzn. ten, który zajmuje dłuŝszy czas przeszukiwania plus opóźnienie obrotowe). W razie awarii rozwiązanie jest proste. Gdy napęd ulega uszkodzeniu, dane mogą być uzyskane z drugiego napędu. 9

10 18 RAID poziom 2 i 3 RAID 2 i 3 wykorzystują metodę dostępu równoległego. W przypadku tablicy o dostępie równoległym wszystkie dyski uczestniczą w realizacji kaŝdego Ŝądania wejścia-wyjścia. Zwykle poszczególne napędy są synchronizowane tak, Ŝe w dowolnym momencie kaŝda głowica znajduje się w tej samej pozycji nad kaŝdym dyskiem. Podobnie jak w przypadku pozostałych schematów RAID, wykorzystywane jest paskowanie danych. W RAID 2 i 3 paski są bardzo małe, często równe jednemu bajtowi lub słowu. W RAID 2 kod korekcji błędów jest obliczany na podstawie odpowiednich bitów na kaŝdym dysku danych, a bity kodu są przechowywane w odpowiednich pozycjach bitowych zlokalizowanych na wielu dyskach parzystości. Zwykle jest wykorzystywany kod Hamminga, który umoŝliwia korygowanie błędów jednobitowych i wykrywanie dwubitowych. RAID 3 jest zorganizowany podobnie do RAID 2. RóŜnica polega na tym, Ŝe wymaga on tylko jednego dysku redundancyjnego, niezaleŝnie od wielkości matrycy dysków. Zamiast kodu korekcyjnego jest obliczany bit parzystości dla zespołu indywidualnych bitów znajdujących się w tej samej pozycji na wszystkich dyskach danych. 19 RAID 3 - redundancja W przypadku uszkodzenia napędu sięga się do napędu parzystości, po czym następuje rekonstrukcja danych na podstawie danych zawartych na pozostałych urządzeniach. Gdy uszkodzony dysk jest wymieniony, zaginione dane mogą być do niego wprowadzone, a przerwana operacja moŝe być podjęta na nowo. RozwaŜmy tablicę złoŝoną z pięciu napędów, w której dyski XO do X3 zawierają dane, natomiast X4 jest dyskiem parzystości. Rekonstrukcja (znak + oznacza operację EXOR) Parzystość i-tego bitu jest obliczana następująco: X4(i) = X3(i) + X2(i) + X1(i) + X0(i) ZałóŜmy, Ŝe został uszkodzony napęd X1. Jeśli dodamy X4(i) + X1(i) do obu stron powyŝszego równania, to otrzymamy X1(i) = X4(i) + X3(i) + X2(i) + X0(i) Wobec tego zawartość dowolnego paska danych na dowolnym dysku danych w tablicy moŝe być zregenerowana na podstawie zawartości odpowiednich pasków na pozostałych dyskach tablicy. Zasada ta jest prawdziwa dla poziomów RAID 3,4 i 5. 10

11 20 RAID poziom 4 W RAID 4 i 5 wykorzystuje się metodę dostępu niezaleŝnego. W tablicy o dostępie niezaleŝnym kaŝdy dysk działa niezaleŝnie, dzięki czemu oddzielne Ŝądania wejścia-wyjścia mogą być obsługiwane równolegle. Podobnie jak w przypadku pozostałych poziomów RAID, w RAID 4 wykorzystuje się paskowanie danych. Paski są tu stosunkowo duŝe. Pasek parzystości tworzony bit po bicie jest obliczany na podstawie odpowiednich pasków na kaŝ-dym dysku danych, a bity parzystości są przechowywane w odpowiednim pasku na dysku parzystości. W schemacie RAID 4 występuje pogorszenie wydajności zapisu, jeśli realizowane jest Ŝądanie zapisu małej ilości danych. Za kaŝdym razem, gdy następuje zapis, oprogramowanie zarządzania tablicą musi zaktualizować nie tylko dane uŝytkownika, ale równieŝ odpowiednie bity parzystości. 21 RAID 4 - redundancja RozwaŜmy tablicę złoŝoną z pięciu napędów, w której dyski XO do X3 zawierają dane, natomiast X4 jest dyskiem parzystości. ZałóŜmy, Ŝe dokonywany jest zapis obejmujący tylko pasek na dysku X1. Początkowo dla kaŝdego i-tego bitu zachodzi następująca zaleŝność: X4(i) = X3(i) + X2(i) + X1(i) + X0(i) Jeśli potencjalnie zmienione bity oznaczymy primem, to po aktualizacji zachodzi: X4'(i) = X3(i) + X2(i) + Xl (i) + X0(i) = = X3(i) + X2(i) + Xl (i) + X0(i) + X1(i) + X1(i) = = X4(i) + X1(i) + X1 (i) W celu obliczenia nowego bitu parzystości oprogramowanie zarządzania tablicą musi odczytać stary pasek uŝytkownika i stary pasek parzystości. Następnie musi ono zaktualizować te oba paski za pomocą nowych danych oraz na nowo obliczonej parzystości. Tak więc kaŝdy zapis paska powoduje dwa odczyty i dwa zapisy. 11

12 22 RAID poziom 5 i 6 RAID 5 jest zorganizowany podobnie jak RAID 4. RóŜnica polega na tym, Ŝe w przypadku RAID 5 paski parzystości są rozproszone na wszystkich dyskach. Typowo wykorzystuje się schemat cykliczny (ang. round-robin). W przypadku tablicy n-dyskowej pasek parzystości jest umieszczany na róŝnych dyskach w odniesieniu do pierwszych n pasków danych, po czym schemat ten jest powtarzany. Rozproszenie pasków parzystości na wszystkich napędach zapobiega ewentualnemu występowaniu wąskich gardeł obliczania parzystości, które występują wraid 4. RAID 6 jest zorganizowany podobnie jak RAID 5. RóŜnica polega na tym, Ŝe w przypadku RAID 6 zapisywane są po 2 paski parzystości i są one rozproszone na wszystkich dyskach. UmoŜliwia to odtworzenie danych w przypadku awarii dwóch dysków 12

ZASADY PRZECHOWYWANIA DANYCH

ZASADY PRZECHOWYWANIA DANYCH ZASADY PRZECHOWYWANIA DANYCH Wymienić można następujące powody utraty lub szkodliwej modyfikacji danych: przypadkowe ich usunięcie (np. przez roztargnionego pracownika), uszkodzenie nośnika, awaria systemu

Bardziej szczegółowo

Pamięć operacyjna komputera

Pamięć operacyjna komputera Pamięć operacyjna komputera Zasada działania pamięci RAM Pamięć operacyjna (robocza) komputera zwana pamięcią RAM (ang. Random Access Memory pamięć o swobodnym dostępie) służy do przechowywania danych

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów - Pamięć w systemach komputerowych. Andrzej Smolarz Politechnika Lubelska Katedra Elektroniki. Właściwości pamięci w SK

Architektura komputerów - Pamięć w systemach komputerowych. Andrzej Smolarz Politechnika Lubelska Katedra Elektroniki. Właściwości pamięci w SK Architektura komputerów - Pamięć w systemach komputerowych Andrzej Smolarz Politechnika Lubelska Katedra Elektroniki 2008/09 Właściwości pamięci w SK PołoŜenie: procesor wewnętrzna (główna) zewnętrzna

Bardziej szczegółowo

Zasada działania pamięci RAM Pamięć operacyjna (robocza) komputera - zwana pamięcią RAM (ang. Random Access Memory - pamięć o swobodnym dostępie)

Zasada działania pamięci RAM Pamięć operacyjna (robocza) komputera - zwana pamięcią RAM (ang. Random Access Memory - pamięć o swobodnym dostępie) Zasada działania pamięci RAM Pamięć operacyjna (robocza) komputera - zwana pamięcią RAM (ang. Random Access Memory - pamięć o swobodnym dostępie) służy do przechowywania danych aktualnie przetwarzanych

Bardziej szczegółowo

RODZAJE PAMIĘCI RAM. Cz. 1

RODZAJE PAMIĘCI RAM. Cz. 1 RODZAJE PAMIĘCI RAM Cz. 1 1 1) PAMIĘĆ DIP DIP (ang. Dual In-line Package), czasami nazywany DIL - w elektronice rodzaj obudowy elementów elektronicznych, głównie układów scalonych o małej i średniej skali

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Tydzień 9 Pamięć operacyjna Właściwości pamięci Położenie Pojemność Jednostka transferu Sposób dostępu Wydajność Rodzaj fizyczny Własności fizyczne Organizacja Położenie pamięci

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Tydzień 10 Pamięć zewnętrzna Dysk magnetyczny Podstawowe urządzenie pamięci zewnętrznej. Dane zapisywane i odczytywane przy użyciu głowicy magnetycznej (cewki). Dane zapisywane

Bardziej szczegółowo

Budowa pamięci RAM Parametry: tcl, trcd, trp, tras, tcr występują w specyfikacjach poszczególnych pamięci DRAM. Czym mniejsze są wartości tych

Budowa pamięci RAM Parametry: tcl, trcd, trp, tras, tcr występują w specyfikacjach poszczególnych pamięci DRAM. Czym mniejsze są wartości tych Budowa pamięci RAM Parametry: tcl, trcd, trp, tras, tcr występują w specyfikacjach poszczególnych pamięci DRAM. Czym mniejsze są wartości tych parametrów, tym szybszy dostęp do komórek, co przekłada się

Bardziej szczegółowo

Pamięć RAM. Pudełko UTK

Pamięć RAM. Pudełko UTK Pamięć RAM M@rek Pudełko UTK Pamięć RAM Pamięć RAM (ang. Random Access Memory - pamięć o swobodnym dostępie). Pamięć operacyjna (robocza) komputera. Służy do przechowywania danych aktualnie przetwarzanych

Bardziej szczegółowo

Wykład 14. Zagadnienia związane z systemem IO

Wykład 14. Zagadnienia związane z systemem IO Wykład 14 Zagadnienia związane z systemem IO Wprowadzenie Urządzenia I/O zróżnicowane ze względu na Zachowanie: wejście, wyjście, magazynowanie Partnera: człowiek lub maszyna Szybkość transferu: bajty

Bardziej szczegółowo

Komputerowa pamięć. System dziesiątkowego (decymalny)

Komputerowa pamięć. System dziesiątkowego (decymalny) Komputerowa pamięć 1b (bit) - to najmniejsza jednostka informacji w której można zapamiętać 0 lub 1 1B (bajt) - to 8 bitów tzw. słowo binarne (zapamiętuje jeden znak lub liczbę z zakresu od 0-255) 1KB

Bardziej szczegółowo

PAMIĘCI SYNCHRONICZNE

PAMIĘCI SYNCHRONICZNE PAMIĘCI SYNCHRONICZNE SDRAM SDRAM Synchroniczna, dynamiczna pamięć RAM Pamięci SDRAM to moduły 168-pinowe z 64-bitową magistralą (lub 72-bitową z kontrolą parzystości). Jest ich kilka rodzajów, ale te

Bardziej szczegółowo

PAMIĘCI. Część 1. Przygotował: Ryszard Kijanka

PAMIĘCI. Część 1. Przygotował: Ryszard Kijanka PAMIĘCI Część 1 Przygotował: Ryszard Kijanka WSTĘP Pamięci półprzewodnikowe są jednym z kluczowych elementów systemów cyfrowych. Służą do przechowywania informacji w postaci cyfrowej. Liczba informacji,

Bardziej szczegółowo

Zaleta duża pojemność, niska cena

Zaleta duża pojemność, niska cena Pamięć operacyjna (DRAM) jest przestrzenią roboczą mikroprocesora przechowującą otwarte pliki systemu operacyjnego, uruchomione programy oraz efekty ich działania. Wymianą informacji pomiędzy mikroprocesorem

Bardziej szczegółowo

Urządzenia Techniki. Klasa I TI 5. PAMIĘĆ OPERACYJNA.

Urządzenia Techniki. Klasa I TI 5. PAMIĘĆ OPERACYJNA. 5. PAMIĘĆ OPERACYJNA. Pamięć cyfrowa - układ cyfrowy lub mechaniczny przeznaczony do przechowywania danych binarnych. Do prawidłowego funkcjonowania procesora potrzebna jest pamięć operacyjna, która staje

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Wykład 12 Jan Kazimirski 1 Magistrale systemowe 2 Magistrale Magistrala medium łączące dwa lub więcej urządzeń Sygnał przesyłany magistralą może być odbierany przez wiele urządzeń

Bardziej szczegółowo

Pamięć operacyjna (robocza) komputera - zwana pamięcią RAM (ang. Random Acces Memory - pamięć o swobodnym dostępie) służy do przechowywania danych

Pamięć operacyjna (robocza) komputera - zwana pamięcią RAM (ang. Random Acces Memory - pamięć o swobodnym dostępie) służy do przechowywania danych Pamięć operacyjna (robocza) komputera - zwana pamięcią RAM (ang. Random Acces Memory - pamięć o swobodnym dostępie) służy do przechowywania danych aktualnie przetwarzanych przez program oraz ciągu rozkazów,

Bardziej szczegółowo

Pamięci masowe. ATA (Advanced Technology Attachments)

Pamięci masowe. ATA (Advanced Technology Attachments) Pamięci masowe ATA (Advanced Technology Attachments) interfejs systemowy w komputerach klasy PC i Amiga przeznaczony do komunikacji z dyskami twardymi zaproponowany w 1983 przez firmę Compaq. Używa się

Bardziej szczegółowo

Struktura i funkcjonowanie komputera pamięć komputerowa, hierarchia pamięci pamięć podręczna. System operacyjny. Zarządzanie procesami

Struktura i funkcjonowanie komputera pamięć komputerowa, hierarchia pamięci pamięć podręczna. System operacyjny. Zarządzanie procesami Rok akademicki 2015/2016, Wykład nr 6 2/21 Plan wykładu nr 6 Informatyka 1 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr II, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2015/2016

Bardziej szczegółowo

Macierze RAID MARCEL GAŃCZARCZYK 2TI 1

Macierze RAID MARCEL GAŃCZARCZYK 2TI 1 Macierze RAID MARCEL GAŃCZARCZYK 2TI 1 Macierze RAID (Redundant Array of Independent Disks - nadmiarowa macierz niezależnych dysków Redundant Array of Inexpensive Disks - nadmiarowa macierz niedrogich

Bardziej szczegółowo

LEKCJA TEMAT: Zasada działania komputera.

LEKCJA TEMAT: Zasada działania komputera. LEKCJA TEMAT: Zasada działania komputera. 1. Ogólna budowa komputera Rys. Ogólna budowa komputera. 2. Komputer składa się z czterech głównych składników: procesor (jednostka centralna, CPU) steruje działaniem

Bardziej szczegółowo

Cele RAID. RAID z ang. Redundant Array of Independent Disks, Nadmiarowa macierz niezależnych dysków.

Cele RAID. RAID z ang. Redundant Array of Independent Disks, Nadmiarowa macierz niezależnych dysków. Macierze RAID Cele RAID RAID z ang. Redundant Array of Independent Disks, Nadmiarowa macierz niezależnych dysków. - zwiększenie niezawodności (odporność na awarie), - zwiększenie wydajności transmisji

Bardziej szczegółowo

Temat: Pamięć operacyjna.

Temat: Pamięć operacyjna. Temat: Pamięć operacyjna. Pamięć operacyjna - inaczej RAM (ang. Random Access Memory) jest pamięcią o swobodnym dostępie - pozwalającą na odczytywanie i zapisywanie danych na dowolnym obszarze ich przechowywania.

Bardziej szczegółowo

Opracował: Grzegorz Cygan 2012 r. CEZ Stalowa Wola. Pamięci półprzewodnikowe

Opracował: Grzegorz Cygan 2012 r. CEZ Stalowa Wola. Pamięci półprzewodnikowe Opracował: Grzegorz Cygan 2012 r. CEZ Stalowa Wola Pamięci półprzewodnikowe Pamięć Stosowane układy (urządzenia) DANYCH PROGRAMU OPERACYJNA (program + dane) MASOWA KONFIGURACYJNA RAM ROM (EPROM) (EEPROM)

Bardziej szczegółowo

Bajt (Byte) - najmniejsza adresowalna jednostka informacji pamięci komputerowej, z bitów. Oznaczana jest literą B.

Bajt (Byte) - najmniejsza adresowalna jednostka informacji pamięci komputerowej, z bitów. Oznaczana jest literą B. Jednostki informacji Bajt (Byte) - najmniejsza adresowalna jednostka informacji pamięci komputerowej, składająca się z bitów. Oznaczana jest literą B. 1 kb = 1024 B (kb - kilobajt) 1 MB = 1024 kb (MB -

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Tydzień 11 Wejście - wyjście Urządzenia zewnętrzne Wyjściowe monitor drukarka Wejściowe klawiatura, mysz dyski, skanery Komunikacyjne karta sieciowa, modem Urządzenie zewnętrzne

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia związane z systemem IO

Zagadnienia związane z systemem IO Zagadnienia związane z systemem IO Wprowadzenie Urządzenia I/O zróżnicowane ze względu na Zachowanie: wejście, wyjście, magazynowanie Partnera: człowiek lub maszyna Szybkość transferu: bajty na sekundę

Bardziej szczegółowo

Pamięć wirtualna. Przygotował: Ryszard Kijaka. Wykład 4

Pamięć wirtualna. Przygotował: Ryszard Kijaka. Wykład 4 Pamięć wirtualna Przygotował: Ryszard Kijaka Wykład 4 Wstęp główny podział to: PM- do pamięci masowych należą wszelkiego rodzaju pamięci na nośnikach magnetycznych, takie jak dyski twarde i elastyczne,

Bardziej szczegółowo

Magistrala systemowa (System Bus)

Magistrala systemowa (System Bus) Cezary Bolek cbolek@ki.uni.lodz.pl Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki systemowa (System Bus) Pamięć operacyjna ROM, RAM Jednostka centralna Układy we/wy In/Out Wstęp do Informatyki

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Wykład 9 Jan Kazimirski 1 Pamięć operacyjna 2 Pamięć półprzewodnikowa RAM Złożona z dwustanowych komórek (wartości 0 i 1) Możliwość odczytu i zapisu Ulotna (zawartość znika po odcięciu

Bardziej szczegółowo

RAID 1. str. 1. - w przypadku różnych szybkości cała macierz będzie pracowała z maksymalną prędkością najwolniejszego dysku

RAID 1. str. 1. - w przypadku różnych szybkości cała macierz będzie pracowała z maksymalną prędkością najwolniejszego dysku RAID 1 RAID (ang. Redundant Array of Independent Disks, Nadmiarowa macierz niezależnych dysków) - polega na współpracy dwóch lub więcej dysków twardych w taki sposób, aby zapewnić dodatkowe możliwości,

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 6. Pojemność dysków twardych

WYKŁAD 6. Pojemność dysków twardych WYKŁAD 6 Magnetyczne dyski twarde pojemność głowice odczyt danych bariery pojemności Optyczne dyski twarde Solid State Disks Rozwój wymiennych pamięci masowych Wzloty i upadki pamięci masowych Wymienne

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne i sieci komputerowe Szymon Wilk Superkomputery 1

Systemy operacyjne i sieci komputerowe Szymon Wilk Superkomputery 1 i sieci komputerowe Szymon Wilk Superkomputery 1 1. Superkomputery to komputery o bardzo dużej mocy obliczeniowej. Przeznaczone są do symulacji zjawisk fizycznych prowadzonych głównie w instytucjach badawczych:

Bardziej szczegółowo

LEKCJA. TEMAT: Pamięć operacyjna.

LEKCJA. TEMAT: Pamięć operacyjna. TEMAT: Pamięć operacyjna. LEKCJA 1. Wymagania dla ucznia: zna pojęcia: pamięci półprzewodnikowej, pojemności, czas dostępu, transfer, ROM, RAM; zna podział pamięci RAM i ROM; zna parametry pamięci (oznaczone

Bardziej szczegółowo

Podstawy Informatyki DMA - Układ bezpośredniego dostępu do pamięci

Podstawy Informatyki DMA - Układ bezpośredniego dostępu do pamięci Układ Podstawy Informatyki - Układ bezpośredniego dostępu do pamięci alina.momot@polsl.pl http://zti.polsl.pl/amomot/pi Plan wykładu Układ 1 Układ Wymiana informacji Idea Zasady pracy maszyny W Architektura

Bardziej szczegółowo

Który z podzespołów komputera przy wyłączonym zasilaniu przechowuje program rozpoczynający ładowanie systemu operacyjnego? A. CPU B. RAM C. ROM D.

Który z podzespołów komputera przy wyłączonym zasilaniu przechowuje program rozpoczynający ładowanie systemu operacyjnego? A. CPU B. RAM C. ROM D. 1 WERSJA X Zadanie 1 Który z podzespołów komputera przy wyłączonym zasilaniu przechowuje program rozpoczynający ładowanie systemu operacyjnego? A. CPU B. RAM C. ROM D. I/O Zadanie 2 Na podstawie nazw sygnałów

Bardziej szczegółowo

Wykład II. Pamięci półprzewodnikowe. Studia stacjonarne inżynierskie, kierunek INFORMATYKA Architektura systemów komputerowych

Wykład II. Pamięci półprzewodnikowe. Studia stacjonarne inżynierskie, kierunek INFORMATYKA Architektura systemów komputerowych Studia stacjonarne inżynierskie, kierunek INFORMATYKA Architektura systemów komputerowych Wykład II Pamięci półprzewodnikowe 1 Pamięci półprzewodnikowe 2 Pamięci półprzewodnikowe Pamięciami półprzewodnikowymi

Bardziej szczegółowo

Magistrala. Magistrala (ang. Bus) służy do przekazywania danych, adresów czy instrukcji sterujących w różne miejsca systemu komputerowego.

Magistrala. Magistrala (ang. Bus) służy do przekazywania danych, adresów czy instrukcji sterujących w różne miejsca systemu komputerowego. Plan wykładu Pojęcie magistrali i jej struktura Architektura pamięciowo-centryczna Architektura szynowa Architektury wieloszynowe Współczesne architektury z połączeniami punkt-punkt Magistrala Magistrala

Bardziej szczegółowo

Pamięci półprzewodnikowe w oparciu o książkę : Nowoczesne pamięci. Ptc 2013/2014 13.12.2013

Pamięci półprzewodnikowe w oparciu o książkę : Nowoczesne pamięci. Ptc 2013/2014 13.12.2013 Pamięci półprzewodnikowe w oparciu o książkę : Nowoczesne pamięci półprzewodnikowe, Betty Prince, WNT Ptc 2013/2014 13.12.2013 Pamięci statyczne i dynamiczne Pamięci statyczne SRAM przechowywanie informacji

Bardziej szczegółowo

Literatura. adów w cyfrowych. Projektowanie układ. Technika cyfrowa. Technika cyfrowa. Bramki logiczne i przerzutniki.

Literatura. adów w cyfrowych. Projektowanie układ. Technika cyfrowa. Technika cyfrowa. Bramki logiczne i przerzutniki. Literatura 1. D. Gajski, Principles of Digital Design, Prentice- Hall, 1997 2. C. Zieliński, Podstawy projektowania układów cyfrowych, PWN, Warszawa 2003 3. G. de Micheli, Synteza i optymalizacja układów

Bardziej szczegółowo

Architektura komputera. Cezary Bolek. Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania. Katedra Informatyki. System komputerowy

Architektura komputera. Cezary Bolek. Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania. Katedra Informatyki. System komputerowy Wstęp do informatyki Architektura komputera Cezary Bolek cbolek@ki.uni.lodz.pl Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki System komputerowy systemowa (System Bus) Pamięć operacyjna ROM,

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian test egzaminacyjny 2 GRUPA I

Sprawdzian test egzaminacyjny 2 GRUPA I ... nazwisko i imię ucznia Sprawdzian test egzaminacyjny 2 GRUPA I 1. Na rys. 1 procesor oznaczony jest numerem A. 2 B. 3 C. 5 D. 8 2. Na rys. 1 karta rozszerzeń oznaczona jest numerem A. 1 B. 4 C. 6 D.

Bardziej szczegółowo

Wykład II. Pamięci operacyjne. Studia stacjonarne Pedagogika Budowa i zasada działania komputera

Wykład II. Pamięci operacyjne. Studia stacjonarne Pedagogika Budowa i zasada działania komputera Studia stacjonarne Pedagogika Budowa i zasada działania komputera Wykład II Pamięci operacyjne 1 Część 1 Pamięci RAM 2 I. Pamięć RAM Przestrzeń adresowa pamięci Pamięć podzielona jest na słowa. Podczas

Bardziej szczegółowo

Architektura systemu komputerowego

Architektura systemu komputerowego Zakres przedmiotu 1. Wstęp do systemów mikroprocesorowych. 2. Współpraca procesora z pamięcią. Pamięci półprzewodnikowe. 3. Architektura systemów mikroprocesorowych. 4. Współpraca procesora z urządzeniami

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Tydzień 8 Magistrale systemowe Magistrala Układy składające się na komputer (procesor, pamięć, układy we/wy) muszą się ze sobą komunikować, czyli być połączone. Układy łączymy ze

Bardziej szczegółowo

dr inż. Jarosław Forenc

dr inż. Jarosław Forenc Informatyka 2 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr III, studia stacjonarne I stopnia Rok akademicki 2010/2011 Wykład nr 7 (24.01.2011) dr inż. Jarosław Forenc Rok akademicki

Bardziej szczegółowo

Pamięć operacyjna. Moduł pamięci SDR SDRAM o pojemności 256MB

Pamięć operacyjna. Moduł pamięci SDR SDRAM o pojemności 256MB Mikroprocesor do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje pamięci operacyjnej, która staje się jego przestrzenią roboczą. Potocznie pamięć operacyjną określa się skrótem RAM (ang. Random Access Memory pamięć

Bardziej szczegółowo

Podstawy Projektowania Przyrządów Wirtualnych. Wykład 9. Wprowadzenie do standardu magistrali VMEbus. mgr inż. Paweł Kogut

Podstawy Projektowania Przyrządów Wirtualnych. Wykład 9. Wprowadzenie do standardu magistrali VMEbus. mgr inż. Paweł Kogut Podstawy Projektowania Przyrządów Wirtualnych Wykład 9 Wprowadzenie do standardu magistrali VMEbus mgr inż. Paweł Kogut VMEbus VMEbus (Versa Module Eurocard bus) jest to standard magistrali komputerowej

Bardziej szczegółowo

Pamięć wewnętrzna ROM i RAM

Pamięć wewnętrzna ROM i RAM Pamięć wewnętrzna ROM i RAM Pamięć Pamięci półprzewodnikowe są jednym z kluczowych elementów systemów cyfrowych. Służą do przechowywania informacji w postaci cyfrowej. Liczba informacji, które mogą przechowywać

Bardziej szczegółowo

ARCHITEKTURA PROCESORA,

ARCHITEKTURA PROCESORA, ARCHITEKTURA PROCESORA, poza blokami funkcjonalnymi, to przede wszystkim: a. formaty rozkazów, b. lista rozkazów, c. rejestry dostępne programowo, d. sposoby adresowania pamięci, e. sposoby współpracy

Bardziej szczegółowo

Pamięć. Podstawowe własności komputerowych systemów pamięciowych:

Pamięć. Podstawowe własności komputerowych systemów pamięciowych: Pamięć Podstawowe własności komputerowych systemów pamięciowych: Położenie: procesor, wewnętrzna (główna), zewnętrzna (pomocnicza); Pojemność: rozmiar słowa, liczba słów; Jednostka transferu: słowo, blok

Bardziej szczegółowo

Pamięci półprzewodnikowe

Pamięci półprzewodnikowe Pamięci półprzewodnikowe na podstawie książki: Nowoczesne pamięci półprzewodnikowe, Betty Prince, WNT Ptc 2014/2015 15.1.2015 Półprzewodnikowe pamięci statyczne Pamięci statyczne - SRAM przechowywanie

Bardziej szczegółowo

Wykład II. Pamięci półprzewodnikowe. Studia stacjonarne inżynierskie, kierunek INFORMATYKA Architektura systemów komputerowych

Wykład II. Pamięci półprzewodnikowe. Studia stacjonarne inżynierskie, kierunek INFORMATYKA Architektura systemów komputerowych Studia stacjonarne inżynierskie, kierunek INFORMATYKA Architektura systemów komputerowych Wykład II Pamięci półprzewodnikowe 1 Pamięci półprzewodnikowe 2 Pamięci półprzewodnikowe Pamięciami półprzewodnikowymi

Bardziej szczegółowo

Działanie systemu operacyjnego

Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego Działanie systemu operacyjnego Jednostka centralna dysku Szyna systemowa (magistrala danych) drukarki pamięci operacyjnej I NIC sieci Pamięć operacyjna Przerwania Przerwania

Bardziej szczegółowo

Wykład II. Pamięci półprzewodnikowe. Studia Podyplomowe INFORMATYKA Architektura komputerów

Wykład II. Pamięci półprzewodnikowe. Studia Podyplomowe INFORMATYKA Architektura komputerów Studia Podyplomowe INFORMATYKA Architektura komputerów Wykład II Pamięci półprzewodnikowe 1, Pamięci półprzewodnikowe Pamięciami półprzewodnikowymi nazywamy cyfrowe układy scalone przeznaczone do przechowywania

Bardziej szczegółowo

43 Pamięci półprzewodnikowe w technice mikroprocesorowej - rodzaje, charakterystyka, zastosowania

43 Pamięci półprzewodnikowe w technice mikroprocesorowej - rodzaje, charakterystyka, zastosowania 43 Pamięci półprzewodnikowe w technice mikroprocesorowej - rodzaje, charakterystyka, zastosowania Typy pamięci Ulotność, dynamiczna RAM, statyczna ROM, Miejsce w konstrukcji komputera, pamięć robocza RAM,

Bardziej szczegółowo

PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH

PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH WYKŁAD NR 4 PAMIĘCI RAM I ROM dr Artur Woike Podstawowe rodzaje pamięci komputerowych Pamięć ROM Pamięć ROM (Read-Only Memory) jest pamięcią typu nieulotnego często

Bardziej szczegółowo

Podstawy Informatyki JA-L i Pamięci

Podstawy Informatyki JA-L i Pamięci Podstawy Informatyki alina.momot@polsl.pl http://zti.polsl.pl/amomot/pi Plan wykładu 1 Operator elementarny Proste układy z akumulatorem Realizacja dodawania Realizacja JAL dla pojedynczego bitu 2 Parametry

Bardziej szczegółowo

Logiczny model komputera i działanie procesora. Część 1.

Logiczny model komputera i działanie procesora. Część 1. Logiczny model komputera i działanie procesora. Część 1. Klasyczny komputer o architekturze podanej przez von Neumana składa się z trzech podstawowych bloków: procesora pamięci operacyjnej urządzeń wejścia/wyjścia.

Bardziej szczegółowo

Pamięci półprzewodnikowe na podstawie książki: Nowoczesne pamięci

Pamięci półprzewodnikowe na podstawie książki: Nowoczesne pamięci Pamięci półprzewodnikowe na podstawie książki: Nowoczesne pamięci półprzewodnikowe, Betty Prince, WNT 16.12.2017 Półprzewodnikowe pamięci statyczne Pamięci statyczne - SRAM przechowywanie informacji w

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Wykład 7 Jan Kazimirski 1 Pamięć podręczna 2 Pamięć komputera - charakterystyka Położenie Procesor rejestry, pamięć podręczna Pamięć wewnętrzna pamięć podręczna, główna Pamięć zewnętrzna

Bardziej szczegółowo

Wstęp do informatyki. System komputerowy. Magistrala systemowa. Architektura komputera. Cezary Bolek

Wstęp do informatyki. System komputerowy. Magistrala systemowa. Architektura komputera. Cezary Bolek Wstęp do informatyki Architektura komputera Cezary Bolek cbolek@ki.uni.lodz.pl Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki System komputerowy systemowa (System Bus) Pamięć operacyjna ROM,

Bardziej szczegółowo

Chipset i magistrala Chipset Mostek północny (ang. Northbridge) Mostek południowy (ang. Southbridge) -

Chipset i magistrala Chipset Mostek północny (ang. Northbridge) Mostek południowy (ang. Southbridge) - Chipset i magistrala Chipset - Układ ten organizuje przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podzespołami jednostki centralnej. Idea chipsetu narodziła się jako potrzeba zintegrowania w jednym układzie

Bardziej szczegółowo

Wydajność systemów a organizacja pamięci, czyli dlaczego jednak nie jest aż tak źle. Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności.

Wydajność systemów a organizacja pamięci, czyli dlaczego jednak nie jest aż tak źle. Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. Wydajność systemów a organizacja pamięci, czyli dlaczego jednak nie jest aż tak źle Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. 1 Organizacja pamięci Organizacja pamięci współczesnych systemów komputerowych

Bardziej szczegółowo

Działanie systemu operacyjnego

Działanie systemu operacyjnego Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego Jednostka centralna Sterownik dysku Sterownik drukarki Sterownik sieci Szyna systemowa (magistrala danych) Sterownik pamięci operacyjnej Pamięć

Bardziej szczegółowo

Budowa systemów komputerowych

Budowa systemów komputerowych Budowa systemów komputerowych Krzysztof Patan Instytut Sterowania i Systemów Informatycznych Uniwersytet Zielonogórski k.patan@issi.uz.zgora.pl Współczesny system komputerowy System komputerowy składa

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów. Układy wejścia-wyjścia komputera

Architektura komputerów. Układy wejścia-wyjścia komputera Architektura komputerów Układy wejścia-wyjścia komputera Wspópraca komputera z urządzeniami zewnętrznymi Integracja urządzeń w systemach: sprzętowa - interfejs programowa - protokół sterujący Interfejs

Bardziej szczegółowo

MAGISTRALE ZEWNĘTRZNE, gniazda kart rozszerzeń, w istotnym stopniu wpływają na

MAGISTRALE ZEWNĘTRZNE, gniazda kart rozszerzeń, w istotnym stopniu wpływają na , gniazda kart rozszerzeń, w istotnym stopniu wpływają na wydajność systemu komputerowego, m.in. ze względu na fakt, że układy zewnętrzne montowane na tych kartach (zwłaszcza kontrolery dysków twardych,

Bardziej szczegółowo

REFERAT PAMIĘĆ OPERACYJNA

REFERAT PAMIĘĆ OPERACYJNA REFERAT PAMIĘĆ OPERACYJNA Czym jest pamięć RAM? Rodzaje i parametry. Opisanie rodzajów pamięci RAM. Wykonanie: Nowak Sebastian Klasa Ii Spis treści 1. Czym jest pamięć RAM? 2. Podział pamięci RAM: Ze względu

Bardziej szczegółowo

PODZESPOŁY KOMPUTERA PC. Autor: Maciej Maciąg

PODZESPOŁY KOMPUTERA PC. Autor: Maciej Maciąg PODZESPOŁY KOMPUTERA PC Autor: Maciej Maciąg Spis treści 1. Płyta główna 4. Dysk twardy 1.1. Formaty płyt głównych 4.1. Interfejsy dysków twardych 1.2. Chipset 4.2. Macierze RAID 1.3. BIOS 2. Mikroprocesor

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian test egzaminacyjny GRUPA I

Sprawdzian test egzaminacyjny GRUPA I ... nazwisko i imię ucznia Sprawdzian test egzaminacyjny GRUPA I 1. Na rys. 1 procesor oznaczony jest numerem A. 2 B. 3 C. 5 D. 8 2. Na rys. 1 karta rozszerzeń oznaczona jest numerem A. 1 B. 4 C. 6 D.

Bardziej szczegółowo

Projektowanie. Projektowanie mikroprocesorów

Projektowanie. Projektowanie mikroprocesorów WYKŁAD Projektowanie mikroprocesorów Projektowanie układ adów w cyfrowych - podsumowanie Algebra Boole a Bramki logiczne i przerzutniki Automat skończony System binarny i reprezentacja danych Synteza logiczna

Bardziej szczegółowo

Architektura komputera. Dane i rozkazy przechowywane są w tej samej pamięci umożliwiającej zapis i odczyt

Architektura komputera. Dane i rozkazy przechowywane są w tej samej pamięci umożliwiającej zapis i odczyt Architektura komputera Architektura von Neumanna: Dane i rozkazy przechowywane są w tej samej pamięci umożliwiającej zapis i odczyt Zawartośd tej pamięci jest adresowana przez wskazanie miejsca, bez względu

Bardziej szczegółowo

Przygotował: Ryszard Kijanka

Przygotował: Ryszard Kijanka Przygotował: Ryszard Kijanka - pozwalają uzyskiwać duże pojemności w pojedynczym układzie scalonym. Zasada działania komórki pamięci dynamicznej opiera się na magazynowaniu ładunku na określonej, niewielkiej

Bardziej szczegółowo

Technologie informacyjne - wykład 2 -

Technologie informacyjne - wykład 2 - Zakład Fizyki Budowli i Komputerowych Metod Projektowania Instytut Budownictwa Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego Politechnika Wrocławska Technologie informacyjne - wykład 2 - Prowadzący: dr inż. Łukasz

Bardziej szczegółowo

Wstęp do informatyki. Interfejsy, urządzenia we/wy i komunikacja. Linie magistrali

Wstęp do informatyki. Interfejsy, urządzenia we/wy i komunikacja. Linie magistrali Wstęp doinformatyki Architektura interfejsów Interfejsy, urządzenia we/wy i komunikacja Dr inż. Ignacy Pardyka Akademia Świętokrzyska Kielce, 2001 Slajd 1 Slajd 2 Magistrala Linie magistrali Sterowanie

Bardziej szczegółowo

Administracja systemem Linux

Administracja systemem Linux Administracja systemem Linux mgr inż. Łukasz Kuczyński lkucz@icis.pcz.pl Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej Administracja systemem Linux p. 1 Urzadzenia Blokowe Administracja systemem Linux

Bardziej szczegółowo

Wydajność systemów a organizacja pamięci. Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. 1

Wydajność systemów a organizacja pamięci. Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. 1 Wydajność systemów a organizacja pamięci Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. 1 Motywacja - memory wall Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. 2 Organizacja pamięci Organizacja pamięci:

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE Mikrosterownik mikrokontrolery

WPROWADZENIE Mikrosterownik mikrokontrolery WPROWADZENIE Mikrosterownik (cyfrowy) jest to moduł elektroniczny zawierający wszystkie środki niezbędne do realizacji wymaganych procedur sterowania przy pomocy metod komputerowych. Platformy budowy mikrosterowników:

Bardziej szczegółowo

UKŁADY MIKROPROGRAMOWALNE

UKŁADY MIKROPROGRAMOWALNE UKŁAD MIKROPROGRAMOWALNE Układy sterujące mogą pracować samodzielnie, jednakże w przypadku bardziej złożonych układów (zwanych zespołami funkcjonalnymi) układ sterujący jest tylko jednym z układów drugim

Bardziej szczegółowo

Przegląd konstrukcji i typów pamięci RAM

Przegląd konstrukcji i typów pamięci RAM Przegląd konstrukcji i typów pamięci RAM Pamięć z kontrolą parzystości i bez kontroli parzystości Praktycznie wszystkie komputery oparte na procesorach 386 i starszych, a także większość komputerów 486

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym

Zarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym Zarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym Cele: przydział zasobów pamięciowych wykonywanym programom, zapewnienie bezpieczeństwa wykonywanych procesów (ochrona pamięci), efektywne wykorzystanie dostępnej

Bardziej szczegółowo

Działanie i charakterystyka sterownika GE FANUC VersaMaxNano

Działanie i charakterystyka sterownika GE FANUC VersaMaxNano Działanie i charakterystyka sterownika GE FANUC VersaMaxNano Sterownik wykonuje cyklicznie program sterujący. Oprócz wykonywania programu sterującego, sterownik regularnie gromadzi dane z urządzeń wejściowych,

Bardziej szczegółowo

Dydaktyka Informatyki budowa i zasady działania komputera

Dydaktyka Informatyki budowa i zasady działania komputera Dydaktyka Informatyki budowa i zasady działania komputera Instytut Matematyki Uniwersytet Gdański System komputerowy System komputerowy układ współdziałania dwóch składowych: szprzętu komputerowego oraz

Bardziej szczegółowo

Spis treúci. Księgarnia PWN: Krzysztof Wojtuszkiewicz - Urządzenia techniki komputerowej. Cz. 1. Przedmowa... 9. Wstęp... 11

Spis treúci. Księgarnia PWN: Krzysztof Wojtuszkiewicz - Urządzenia techniki komputerowej. Cz. 1. Przedmowa... 9. Wstęp... 11 Księgarnia PWN: Krzysztof Wojtuszkiewicz - Urządzenia techniki komputerowej. Cz. 1 Spis treúci Przedmowa... 9 Wstęp... 11 1. Komputer PC od zewnątrz... 13 1.1. Elementy zestawu komputerowego... 13 1.2.

Bardziej szczegółowo

URZĄDZENIA WEJŚCIA-WYJŚCIA

URZĄDZENIA WEJŚCIA-WYJŚCIA Wykład czwarty URZĄDZENIA WEJŚCIA-WYJŚCIA PLAN WYKŁADU Budowa ogólna komputerów PC Urządzenia zewnętrzne w PC Podział urządzeń zewnętrznych Obsługa przerwań Bezpośredni dostęp do pamięci Literatura 1/24

Bardziej szczegółowo

Architektura komputera PC cd. Cezary Bolek. cbolek@ki.uni.lodz.pl. Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania. Katedra Informatyki

Architektura komputera PC cd. Cezary Bolek. cbolek@ki.uni.lodz.pl. Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania. Katedra Informatyki Wstęp do informatyki Architektura komputera PC cd. Cezary Bolek cbolek@ki.uni.lodz.pl Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki Chipset Zestaw układów scalonych zarządzających transferami

Bardziej szczegółowo

Wykład 2. Temat: (Nie)zawodność sprzętu komputerowego. Politechnika Gdańska, Inżynieria Biomedyczna. Przedmiot:

Wykład 2. Temat: (Nie)zawodność sprzętu komputerowego. Politechnika Gdańska, Inżynieria Biomedyczna. Przedmiot: Wykład 2 Przedmiot: Zabezpieczenie systemów i usług sieciowych Temat: (Nie)zawodność sprzętu komputerowego 1 Niezawodność w świecie komputerów Przedmiot: Zabezpieczenie systemów i usług sieciowych W przypadku

Bardziej szczegółowo

Wyjście do drukarki Centronix

Wyjście do drukarki Centronix Wyjście do drukarki Centronix Model M-0 do Dydaktycznego Systemu Mikroprocesorowego DSM-1 Instrukcja uŝytkowania Copyright 2007 by MicroMade All rights reserved Wszelkie prawa zastrzeŝone MicroMade Gałka

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki Klony: VIA, SiS, Opti, Ali,... Wstęp do informatyki Cezary Bolek <cbolek@ki.uni.lodz.

Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki Klony: VIA, SiS, Opti, Ali,... Wstęp do informatyki Cezary Bolek <cbolek@ki.uni.lodz. Chipset Zestaw układów scalonych zarządzających transferami pomiędzy procesorem, pamięcią cache, pamięcią główną i kontrolerami magistral Wstęp do informatyki Architektura komputera PC cd. Intel Triton

Bardziej szczegółowo

Organizacja typowego mikroprocesora

Organizacja typowego mikroprocesora Organizacja typowego mikroprocesora 1 Architektura procesora 8086 2 Architektura współczesnego procesora 3 Schemat blokowy procesora AVR Mega o architekturze harwardzkiej Wszystkie mikroprocesory zawierają

Bardziej szczegółowo

Działanie systemu operacyjnego

Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego Działanie systemu operacyjnego Jednostka centralna dysku Szyna systemowa (magistrala danych) drukarki pamięci operacyjnej sieci Pamięć operacyjna Przerwania Przerwania Przerwanie

Bardziej szczegółowo

dr inż. Jarosław Forenc

dr inż. Jarosław Forenc Informatyka 1 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr II, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2009/2010 Wykład nr 7 (15.05.2010) dr inż. Jarosław Forenc Rok akademicki

Bardziej szczegółowo

Temat: Pamięci. Programowalne struktury logiczne.

Temat: Pamięci. Programowalne struktury logiczne. Temat: Pamięci. Programowalne struktury logiczne. 1. Pamięci są układami służącymi do przechowywania informacji w postaci ciągu słów bitowych. Wykonuje się jako układy o bardzo dużym stopniu scalenia w

Bardziej szczegółowo

Wydział Elektryczny. Katedra Automatyki i Elektroniki. Instrukcja. do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: SYSTEMY CYFROWE 1.

Wydział Elektryczny. Katedra Automatyki i Elektroniki. Instrukcja. do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: SYSTEMY CYFROWE 1. Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: SYSTEMY CYFROWE 1 PAMIĘCI SZEREGOWE EEPROM Ćwiczenie 3 Opracował: dr inŝ.

Bardziej szczegółowo

Urządzenia wej.-wyj. Plan (1) Plan (2)

Urządzenia wej.-wyj. Plan (1) Plan (2) Urządzenia wej.-wyj. Plan (). Rodzaje urządzeń wejścia-wyjścia 2. Struktura mechanizmu wejścia-wyjścia a) sterownik urządzenia b) moduł sterujący c) podsystem wejścia-wyjścia 3. Miejsce urządzeń wejścia-wyjścia

Bardziej szczegółowo

Urządzenia wej.-wyj.

Urządzenia wej.-wyj. Urządzenia wej.-wyj. Plan (). Rodzaje urządzeń wejścia-wyjścia 2. Struktura mechanizmu wejścia-wyjścia a) sterownik urządzenia b) moduł sterujący c) podsystem wejścia-wyjścia 3. Miejsce urządzeń wejścia-wyjścia

Bardziej szczegółowo

Urządzenia wej.-wyj. Plan (1) Plan (2) Rodzaje urządzeń wejściawyjścia

Urządzenia wej.-wyj. Plan (1) Plan (2) Rodzaje urządzeń wejściawyjścia Plan () Urządzenia wej.-wyj.. Rodzaje urządzeń wejścia-wyjścia 2. Struktura mechanizmu wejścia-wyjścia a) sterownik urządzenia b) moduł sterujący c) podsystem wejścia-wyjścia 3. Miejsce urządzeń wejścia-wyjścia

Bardziej szczegółowo

Adresowanie obiektów. Adresowanie bitów. Adresowanie bajtów i słów. Adresowanie bajtów i słów. Adresowanie timerów i liczników. Adresowanie timerów

Adresowanie obiektów. Adresowanie bitów. Adresowanie bajtów i słów. Adresowanie bajtów i słów. Adresowanie timerów i liczników. Adresowanie timerów Adresowanie obiektów Bit - stan pojedynczego sygnału - wejście lub wyjście dyskretne, bit pamięci Bajt - 8 bitów - wartość od -128 do +127 Słowo - 16 bitów - wartość od -32768 do 32767 -wejście lub wyjście

Bardziej szczegółowo