WĘGLOWE AEROŻELE REZORCYNOWO-FORMALDEHYDOWE JAKO SORBENTY ORGANICZNYCH ZANIECZYSZCZEŃ WODY

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WĘGLOWE AEROŻELE REZORCYNOWO-FORMALDEHYDOWE JAKO SORBENTY ORGANICZNYCH ZANIECZYSZCZEŃ WODY"

Transkrypt

1 Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) RAFAŁ ŁUŻNY, MAREK STOLARSKI, JERZY WALENDZIEWSKI ELŻBIETA BRONIEK Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny, Wydziałowy Zakład Chemii i Technologii Paliw ul. Gdańska 7/9, Wrocław, jerzy.walendziewski@pwr.wroc.pl WĘGLOWE AEROŻELE REZORCYNOWO-FORMALDEHYDOWE JAKO SORBENTY ORGANICZNYCH ZANIECZYSZCZEŃ WODY Zbadano wpływ wybranych parametrów syntezy monolitycznych i sferycznych aerożeli węglowych na ich właściwości teksturalne i efektywność sorpcji barwników, czerwieni Kongo i błękitu metylenowego z roztworów wodnych. Stwierdzono istotny wpływ użytego w ich syntezie rodzaju katalizatora, stężenia rezorcyny w wodzie i sposobu suszenia żeli organicznych na zdolności sorpcyjne wytwarzanych aerożeli węglowych. W porównaniu do komercyjnego węgla aktywnego WD-ekstra otrzymane mezoporowate monolityczne aerożele węglowe wykazały zbliżoną efektywność sorpcji czerwieni Kongo i większą efektywność sorpcji błękitu metylenowego z roztworów wodnych. SŁOWA KLUCZOWE: aerożel węglowy, struktura porowata, adsorpcja WPROWADZENIE Aerożele organiczne są materiałami silnie porowatymi o porach i cząstkach rozmiaru rzędu nanometrów. Materiały te zostały otrzymane po raz pierwszy w 1989 roku przez Pekalę i współpracowników w Lawrence Livermore National Laboratories w USA, na drodze wodnej polikondensacji rezorcyny (1,3-dihydroksybenzenu) z formaldehydem, w obecności zasadowego katalizatora (Na 2 CO 3 ) i suszenia otrzymanego żelu w warunkach nadkrytycznych ditlenku węgla, po uprzedniej zamianie zawartej w strukturze żelu wody na aceton i acetonu na ciekły CO 2 (low temperature supercritical drying - LTSCD) [1, 2]. W mniej czasochłonnej, zmodyfikowanej przez Lianga i współpracowników [3], metodzie ich otrzymywania żele suszy się w warunkach nadkrytycznych acetonu (high temperature supercritical drying - HTSCD), eliminując tym samym etap wymiany acetonu na ciekły ditlenek węgla. Otrzymane tą metodą organiczne aerożele rezorcynowo-formaldehydowe, zwane dalej aerożelami RF, stanowią termoutwardzalny usieciowany polimer i mogą być karbonizowane w atmosferze obojętnej do formy aerożeli węglowych. Materiały te otrzymywane w formie monolitów, mikrosfer, proszków lub cienkich filmów cechują się dużą powierzchnią właściwą i porowatością, dużą pojemnością elek-

2 Węglowe aerożele rezorcynowo-formaldehydowe jako sorbenty organicznych zanieczyszczeń wody 207 tryczną i polaryzowalnością oraz niskim współczynnikiem przewodności cieplnej i elektryczną rezystancją [4, 5]. Aerożele węglowe stanowią obiecujące materiały dla wielu praktycznych zastosowań, m.in. jako materiały izolacyjne i elektrodowe, nośniki katalizatorów i adsorbenty [5, 6]. Duże zdolności sorpcyjne węglowych materiałów aerożelowych wykazał m.in. Meena i współpracownicy w badaniach nad usuwaniem metali ciężkich z wody [7]. Przebieg procesu adsorpcji na materiałach węglowych zależy od właściwości sorbentu (wielkości i kształtu porów, charakteru chemicznego powierzchni, substancji mineralnej) i adsorbatu (masa cząsteczkowa, wymiar i kształt geometryczny cząsteczki, polarność, rozpuszczalność) oraz ph, siły jonowej i temperatury roztworu [8, 9]. W przedstawionej pracy dokonano wstępnej oceny wpływu wybranych parametrów syntezy na właściwości teksturalne monolitycznych i sferycznych aerożeli węglowych RF oraz ich zdolności sorpcyjnych na podstawie wyników sorpcji barwników z roztworów wodnych: czerwieni Kongo i błękitu metylenowego. W badaniach tych materiałem odniesienia był węgiel aktywny WD-ekstra stosowany w procesach uzdatniania wody pitnej. 1. CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA 1.1. Preparatyka monolitycznych aerożeli węglowych RF Monolityczne aerożele RF otrzymano na drodze wodnej polikondensacji rezorcyny (R, firmy Fluka nr kat ) z formaldehydem (F, firmy Chempur, 37% roztwór formaldehydu w wodzie stabilizowany metanolem) przy stosunku molowym rezorcyny do formaldehydu 1:2. Katalizatorami reakcji wodnej polikondensacji rezorcyny z formaldehydem były KOH i Na 2 CO 3. Ilości poszczególnych reagentów użytych w syntezie ww. materiałów: stosunek molowy rezorcyny do katalizatora (R/K) i stężenia rezorcyny w wodzie podano w odpowiednich tabelach. Wyjściową mieszaninę ww. reagentów przenoszono do szczelnie zamkniętych fiolek i umieszczano w łaźni olejowej o temperaturze 70 C. Uzyskane hydrożele RF sieciowano w tej temperaturze przez 48 godzin, po czym wyjmowano z fiolek i przenoszono do polietylenowych pojemników, w których następowała zamiana obecnej w strukturze żelu wody na aceton. Wymianę wody na aceton prowadzono przez trzy dni dwa razy dziennie. Następnie żele RF przenoszono do ciśnieniowej aparatury i napełniano ją ciekłym CO 2. Wymianę acetonu na ciekły ditlenek węgla prowadzono przez 3 dni, wymieniając ciekły ditlenek węgla dwa razy dziennie. Suszenie żeli RF prowadzono w warunkach zachowawczych, tj. w warunkach nadkrytycznych CO 2 (suszenie niskotemperaturowe - LTSCD), w temperaturze 70 C, pod ciśnieniem 15 MPa. Próbka żelu była suszona w izotermicznych warunkach przez 30 minut, po czym redukowano ciśnienie z szybkością 15 MPa na godzinę. Po zredukowaniu ciśnienia chłodzono reaktor do temperatury otoczenia. Dla oceny wpływu sposobu suszenia żeli na właściwości aerożeli węglowych żele RF suszono również w warunkach nadkrytycznych acetonu (suszenie wysoko-

3 208 R. Łużny, M. Stolarski, J. Walendziewski, E. Broniek temperaturowe HTSCD). W tym celu otrzymane mokre acetonowe żele RF suszono w temperaturze 250 C, pod ciśnieniem 10 MPa, w ciśnieniowej aparaturze o pojemności reaktora 0,1 dm 3, zgodnie z procedurą opisaną we wcześniejszej pracy [10]. Otrzymane aerożele RF poddawano karbonizacji w temperaturze 600 C, w atmosferze argonu. Szybkość ogrzewania próbek aerożeli RF do założonej temperatury karbonizacji wynosiła 5 C/min. W końcowej temperaturze, w warunkach izotermicznych, wygrzewano karbonizowane próbki przez 30 minut Preparatyka sferycznych aerożeli węglowych RF Sferyczne aerożele węglowe RF otrzymano na drodze wodnej polikondensacji rezorcyny z formaldehydem, stosując metodę polimeryzacji w emulsji. Katalizatorem ww. reakcji był wodorotlenek potasu (KOH). Stosunek molowy R/F i R/K wynosił odpowiednio 0,5 i 150, a stężenie rezorcyny w wodzie 30% masowych. Synteza sferycznych aerożeli RF polegała na bezpośrednim wprowadzeniu mieszaniny wyjściowych reagentów do mieszaniny 100 cm 3 cykloheksanu jako fazy rozpraszającej z 3 cm 3 związku powierzchniowo czynnego, monooleinianu 1,4-sorbitanu lub do 100 cm 3 białego oleju mineralnego (Marcol 82 - firmy ExxonMobil). Całość mieszano w temperaturze 45 C z szybkością 500 obr/min przez 24 godziny. Uzyskany żel oddzielano od fazy rozpraszającej na drodze wirowania, po czym zawartą w strukturze porowatej żelu wodę wymieniano na aceton (3 dni po 2 porcje acetonu dziennie). Po etapie wymiany, odfiltrowaniu acetonu i wymianie acetonu na ciekły ditlenek węgla żele RF suszono w warunkach nadkrytycznych CO 2, zgodnie z wcześniej omówioną procedurą. Karbonizację sferycznych aerożeli RF prowadzono w temperaturze 600 C w atmosferze argonu Badania struktury porowatej aerożeli węglowych Charakterystykę struktury porowatej węglowych aerożeli RF określono z izoterm adsorpcji/desorpcji azotu w temperaturze 77 K. Pomiary wykonano, stosując aparat Autosorb 1C firmy Quantachrome. Próbki aerożeli węglowych RF przed pomiarem poddawano odgazowaniu w temperaturze 150 C pod wysoką próżnią, w czasie zapewniającym całkowite usunięcie wody oraz zaadsorbowanych organicznych substancji. Powierzchnie aerożeli (S BET ) określano zgodnie z teorią adsorpcji wielowarstwowej Brunauera-Emmetta-Tellera (BET). Objętość mikroporów określano, wykorzystując wykres t-plot zgodnie z metodą de Boera, a całkowitą objętość porów (V CAŁK ) przy założeniu, że przy ciśnieniach względnych (p/p 0 ) bliskich jedności wszystkie pory są wypełnione ciekłym adsorbatem. Rozkład rozmiarów porów oznaczano z krzywej desorpcji, wykorzystując model Barretta, Joynera i Halendy (BJH) Badania właściwości sorpcyjnych aerożeli węglowych

4 Węglowe aerożele rezorcynowo-formaldehydowe jako sorbenty organicznych zanieczyszczeń wody 209 Właściwości sorpcyjne aerożelowych materiałów węglowych określono na podstawie wyników adsorpcji barwników: błękitu metylenowego (BM) i czerwieni Kongo (CK) z roztworów wodnych. Proces sorpcji prowadzono w warunkach statycznych, w temperaturze pokojowej, stosując 0,1 g naważki użytych materiałów rozdrobnionych do uziarnienia poniżej 0,1 mm (aerożele monolityczne). Stężenie CK i BM w wodzie wynosiło odpowiednio: 40 i 150 mg/dm 3, a objętość roztworów ww. barwników w kolbach 0,05 dm 3. Kolby wytrząsano w ciemni dla wyeliminowania wpływu światła na barwnik. Ilość zaadsorbowanego na sorbencie barwnika obliczano ze wzoru: Q = (C o C r ) V/m gdzie: Q - ilość barwnika zaadsorbowana na sorbencie, mg/g; C o - stężenie początkowe barwnika, mg/dm 3 ; C r - stężenie równowagowe, mg/dm 3, m - masa adsorbentu, g, V - objętość próbki roztworu, dm 3. Stężenie czerwieni Kongo i błękitu metylenowego oznaczano spektrofotometrycznie, przy długości fali odpowiednio: 497 i 664 nm, za pomocą spektrofotometru UV-VIS Hitachi U Zdolności sorpcyjne aerożelowych materiałów węglowych porównano ze zdolnością sorpcyjną komercyjnego węgla aktywnego WD-ekstra. 2. WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA 2.1. Charakterystyka aerożelowych sorbentów węglowych W tabelach 1 i 2 przedstawiono parametry struktury porowatej aerożelowych materiałów węglowych stosowanych w procesie adsorpcji CK i BM z roztworów wodnych. Otrzymane monolityczne węglowe aerożele RF są typowymi materiałami mezoporowatymi, o zróżnicowanej, lecz stosunkowo dużej powierzchni właściwej S BET ( m 2 /g) i całkowitej objętości porów w zakresie 0,604 1,221, w tym mezoporów od 0,422 do 1,010. Przeciętna średnica porów (APD) osiąga wartość od 3,7 do 6,1 nm. Porowatość aerożelowych materiałów węglowych otrzymanych na drodze niskotemperaturowego suszenia żeli zmienia się w niewielkim stopniu ze wzrostem stężenia rezorcyny w wodzie bez względu na rodzaj użytego w ich syntezie katalizatora i stosunku molowego R/K. Istotne różnice w parametrach struktury kapilarnej obserwuje się pomiędzy aerożelowymi materiałami węglowymi otrzymanymi na drodze nisko- i wysokotemperaturowego suszenia organicznych żeli. Aerożele węglowe otrzymane na drodze wysokotemperaturowego suszenia żeli RF charakteryzują się większą całkowitą objętością porów, w tym mezoporów, oraz przeciętną średnicą porów (np. próbki nr 1645 i tabela 2). TABELA 1. Parametry struktury kapilarnej aerożeli węglowych i wyniki badań adsorpcji czerwieni Kongo na aerożelowych materiałach węglowych

5 210 R. Łużny, M. Stolarski, J. Walendziewski, E. Broniek Nr próbki Katalizator S BET m 2 /g Parametry teksturalne aerożeli węglowych V CAŁK V MIK V MEZO APD nm Masa zaadsorbowanego barwnika mg CK/g WD-ekstra 818 0,396 0,053 0,107 1,9 69,4 30% R w H 2 O, R/K suszenie żeli LTSCD - aerożel ML 1651/20* Na 2 CO ,672 0,087 0,460 3, i 30% R w H 2 O, R/K suszenie żeli HTSCD aerożel ML 1645/20 KOH 798 1,221 0,148 1,010 6,1 58,2 1523/30 KOH 715 0,863 0,042 0,700 5,4 63,4 30% R w H 2 O, R/K suszenie żeli LTSCD - aerożel SF 1640 KOH/C 548 0,373 0,154 0,186 2,7 44,9 SF - sferyczny, ML - monolit, KOH/C - faza rozpraszająca - cykloheksan * - próbka demineralizowana 5% roztworem HCl, nr próbki/stężenie R w wodzie, próbka nr czas sorpcji CK 120 godzin TABELA 2. Parametry struktury kapilarnej aerożeli węglowych i wyniki badań adsorpcji błękitu metylenowego na aerożelowych materiałach węglowych Nr próbki Katalizator S BET m 2 /g Parametry teksturalne aerożeli węglowych V CAŁK V MIK V MEZO APD nm Masa zaadsorbowanego barwnika mg BM/g WD-ekstra 818 0,396 0,053 0,107 1,9 56,3 10, 20 i 30% R w H 2 O, R/K suszenie żeli LTSCD - aerożel ML 1554/10 KOH 781 0,775 0,163 0,573 4,4 81,6 1543/20 KOH 736 0,710 0,165 0,512 3,8 70,3 1544/30 KOH 741 0,709 0,122 0,513 3,8 61,2 20 i 30% R w H 2 O, R/K suszenie żeli HTSCD - aerożel ML 1645/20 KOH 798 1,221 0,148 1,010 6,1 65,9 1523/30 KOH 715 0,863 0,042 0,700 5,4 58,3 10, 20 i 30% R w H 2 O, R/K suszenie żeli LTSCD - aerożel ML 1617/10 Na 2 CO ,728 0,119 0,540 5,2 74,1 1651/20 Na 2 CO ,672 0,087 0,460 3,9 73,3 1618/30 Na 2 CO ,604 0,140 0,422 3,7 75,2 30% R w H 2 O, R/K suszenie żeli LTSCD - aerożel SF 1636/30 KOH/O 834 0,899 0,162 0,675 4,3 37,4 1640/30 KOH/C 548 0,373 0,154 0,186 2,7 31,4 KOH/O - faza rozpraszająca - olej mineralny, KOH/C - faza rozpraszająca - cykloheksan, SF - sferyczny, ML - monolit W porównaniu do monolitycznych aerożeli węglowych wielkość otrzymywanych mikrosfer i struktura porowata sferycznych aerożeli węglowych silnie zależy

6 Węglowe aerożele rezorcynowo-formaldehydowe jako sorbenty organicznych zanieczyszczeń wody 211 od rodzaju (lepkości) użytej w ich preparatyce fazy dyspersyjnej (tab. 2). Sferyczne aerożele węglowe syntezowane zarówno w środowisku cykloheksanu, jak i mineralnego oleju białego są także materiałami mezoporowatymi. Korzystniejszymi parametrami teksturalnymi, powierzchnią właściwą S BET i porowatością, charakteryzuje się sferyczny aerożel węglowy otrzymany na drodze polimeryzacji w emulsji z użyciem mineralnego oleju białego jako fazy dyspersyjnej (próbka nr tabela 2) Sorpcja CK i BM na aerożelach węglowych Przebieg procesu sorpcji zależy m.in. od natury chemicznej powierzchni sorbentu węglowego [9]. Jednym z parametrów określających naturę chemiczną powierzchni sorbentu jest jego ph PZC (point of zero charge). Związek pomiędzy pojemnością sorpcyjną a ph PZC sprowadza się do tego, że kationy sorbują się efektywniej, gdy ph roztworu jest wyższe od ph PZC sorbentu i odwrotnie. Aniony efektywniej sorbują się z roztworów o niższym ph niż ph PZC sorbentu. Przedstawione w tabeli 1 próbki aerożelowych materiałów węglowych charakteryzowały się wartościami ph PZC w granicach od 6,7 do 7,8 oznaczonych wg procedury opisanej przez Moreno-Castilla i innych [11]. W tym zakresie ph cząsteczka CK występuje w postaci anionu, a roztwór posiada stabilną barwę. W trakcie prowadzonych badań sorpcji CK na węglowych aerożelach RF syntezowanych z udziałem Na 2 CO 3 stwierdzono zmniejszenie stopnia sorpcji CK z czasem wytrząsania roztworu z sorbentem (rys. 1). Prawdopodobnie pozostałe w strukturze tych sorbentów jony sodu były wprowadzane do roztworu, przesuwając równowagę dynamiczną cząsteczek CK z postaci anionowej do postaci soli sodowej, powodując intensywniejsze zabarwienie roztworu. Powyższego zjawiska nie obserwowano w przypadku aerożelowych materiałów węglowych otrzymanych z udziałem KOH. Z tego względu aerożele RF syntezowane z użyciem Na 2 CO 3 jako katalizatora poddano demineralizacji 5% kwasem solnym. Proces demineralizacji prowadzi do obniżenia ph PZC próbek aerożeli węglowych do 4,2 4,5. Demineralizacja eliminuje wspomniane powyżej zjawisko pozornego wzrostu stężenia czerwieni Kongo i jednocześnie wpływa pozytywnie na przebieg sorpcji tego barwnika. Niemniej jednak zdolności sorpcyjne zdemineralizowanych aerożeli węglowych RF otrzymanych z udziałem Na 2 CO 3 są stosunkowo małe (tabela 1 - próbka nr 1651). Uzyskane wyniki badań wskazują, że zdolności sorpcyjne aerożelowych materiałów węglowych otrzymanych z zastosowaniem KOH jako katalizatora są nieco niższe (63,5 58,2 mg CK/g) od zdolności sorpcyjnej komercyjnego węgla aktywnego WD-ekstra (69,4 mg CK/g). Występujące różnice w ilości adsorbowanego barwnika (CK) na badanych materiałach węglowych związane są z budową ich struktury kapilarnej. Wymiary cząsteczki czerwieni Kongo (najmniejszy wymiar 0,6 nm, największy 2,8 nm) wskazują, że będzie się ona efektywnie adsorbowała w dużych mikroporach i małych mezoporach. Rzeczywiście, węgiel aktywny WD-ekstra charakteryzuje się mikro-

7 212 R. Łużny, M. Stolarski, J. Walendziewski, E. Broniek porami w zakresie 1,2 1,4 nm i dominującym promieniem mezoporów ok. 4 nm (rys. 2). Przeciętna średnica porów (APD) wynosi 1,9 nm. Rys. 1. Wykres sorpcji czerwieni Kongo na aerożelu węglowym przed i po demineralizacji (próbka nr 1651) Rys. 2. Dystrybucja objętości porów w węglu aktywnym WD-ekstra i aerożelu węglowym w funkcji ich rozmiaru W strukturze kapilarnej węgla aktywnego WD-ekstra dominują makropory, których udział w całkowitej objętości porów wynosi ok. 60%. W porównaniu z węglem aktywnym WD-ekstra aerożele węglowe cechują się zdecydowanie mniejszym udziałem makroporów. Dominujący rozmiar mezoporów wynosi ok. 10 nm (rys. 2), a przeciętna średnica porów (APD) spreparowanych aerożeli mieści w granicach od 2,7 do 6,1 nm. Otrzymane monolityczne aerożele węglowe RF są natomiast zdecydowanie efektywniejsze w usuwaniu błękitu metylenowego (BM) z roztworów wodnych. W tabeli 2 przedstawiono parametry struktury kapilarnej aerożeli węglowych RF oraz wyniki badań sorpcji BM na ich powierzchni. Z doniesień literaturowych wynika, że błękit metylenowy (najmniejszy wymiar cząsteczki 0,8 nm, największy 1,8 nm) sorbuje się na sorbentach węglowych

8 Węglowe aerożele rezorcynowo-formaldehydowe jako sorbenty organicznych zanieczyszczeń wody 213 w mikroporach o rozmiarach większych od 1,3 nm, najlepiej w materiałach mezoporowatych [12]. Wyniki przeprowadzonych badań sorpcyjnych potwierdzają ww. doniesienia literaturowe. Niektóre z otrzymanych monolitycznych aerożeli węglowych są materiałami mezoporowatymi o dominującym promieniu mezoporów w zakresie 8 15 nm (rys. 3). Cechują się bardzo dużymi zdolnościami adsorpcji błękitu metylenowego z roztworów wodnych. Stopień usunięcia BM z roztworów wodnych wynosi od 82,9 do 99%. Znaczna część otrzymanych próbek monolitycznych aerożeli węglowych RF przewyższa zdolnością sorpcyjną komercyjny węgiel aktywny WD-ekstra. (tab. 2). Rys. 3. Dystrybucja objętości porów w monolitycznych aerożelach węglowych w funkcji ich rozmiaru Ilość sorbowanego błękitu metylenowego na monolitycznych aerożelach węglowych zmienia się w zakresie od 58 do 82 mg BM/g i dla zdecydowanej większości próbek aerożeli jest większa od ilości barwnika BM sorbowanego na węglu aktywnym. Mezoporowaty charakter spreparowanych aerożeli umożliwia przypuszczalnie szybkie ustalenie stanu równowagi procesu (rys. 4). Uzyskane wyniki badań wskazują, że monolityczne aerożele węglowe otrzymane na drodze niskotemperaturowego suszenia żeli RF cechują się większą efektywnością w usuwaniu BM z roztworów wodnych niż aerożele węglowe otrzymane metodą wysokotemperaturowego suszenia żeli organicznych. W ich syntezie istotny wpływ na zdolności sorpcyjne aerożeli węglowych posiada rodzaj użytego katalizatora i stężenie rezorcyny w wodzie. W przypadku zastosowania KOH jako zasadowego katalizatora wodnej polikondensacji rezorcyny z formaldehydem (niskotemperaturowe suszenie żeli RF) zwiększenie stężenia rezorcyny w wyjściowej mieszaninie reagentów prowadzi do otrzymania aerożeli węglowych o mniejszej zdolności sorpcyjnej BM z roztworów wodnych. Wspomnianych zależności nie obserwuje się w przypadku użycia Na 2 CO 3 jako katalizatora ww. reakcji.

9 214 R. Łużny, M. Stolarski, J. Walendziewski, E. Broniek Rys. 4. Zmiana ilości sorbowanego BM na aerożelach węglowych w czasie Znacznie mniejszymi zdolnościami sorpcji BM cechują się sferyczne aerożele węglowe. Na materiałach tych sorbuje się od 16,1 do 50,6% błękitu metylenowego z roztworów wodnych (tj. 31,4 37,4 mg BM/g). Natomiast słabsze właściwości sorpcyjne mezoporowatych sferycznych aerożeli węglowych mogą być związane ze zmianą natury chemicznej ich powierzchni pod wpływem użytego środka dyspersyjnego. WNIOSKI Otrzymane aerożele węglowe są mezoporowatymi materiałami o zróżnicowanej, lecz stosunkowo dużej powierzchni właściwej S BET ( m 2 /g) i całkowitej objętości porów (0,604 1,221 ), w tym mezoporów (0,422 1,010 ). Stwierdzono, że mezoporowate, monolityczne aerożele węglowe RF otrzymane na drodze wodnej polikondensacji rezorcyny z formaldehydem w obecności KOH jako katalizatora cechują się odpowiednio porównywalną i dużą efektywnością usuwania czerwieni Kongo i błękitu metylenowego z roztworów wodnych w porównaniu do komercyjnego węgla aktywnego WD-ekstra. Mniejszą, w odniesieniu do ww. materiałów węglowych, skuteczność w usuwaniu barwników z roztworów wodnych wykazują sferyczne aerożele węglowe. Stwierdzono istotny wpływ użytego w ich syntezie rodzaju katalizatora, stężenia rezorcyny w wodzie i sposobu suszenia żeli organicznych na zdolności sorpcyjne otrzymanych aerożeli węglowych. W przypadku zastosowania KOH jako zasadowego katalizatora wodnej polikondensacji rezorcyny z formaldehydem (niskotemperaturowe suszenie żeli RF) zwiększenie stężenia rezorcyny w wyjściowej mieszaninie reagentów prowadzi do otrzymania aerożeli węglowych o mniejszej zdolności sorpcyjnej BM z roztworów wodnych. Zależności tych nie obserwuje się w przypadku użycia Na 2 CO 3 jako katalizatora ww. reakcji.

10 Węglowe aerożele rezorcynowo-formaldehydowe jako sorbenty organicznych zanieczyszczeń wody 215 W porównaniu do węgli aktywnych zasadniczą zaletą syntetycznych aerożeli węglowych jest możliwość modelowania ich struktury kapilarnej, optymalnej dla procesów adsorpcji określonych zanieczyszczeń wody na etapie syntezy. Materiały te w odróżnieniu od węgli aktywnych nie zawierają substancji mineralnych. LITERATURA [1] Pekala R.W., United States Patent , [2] Pekala R.W., Organic aerogels from polycondensation of resorcinol with formaldehyde, J. Mater. Sci. 1989, 24(9), [3] Liang C., Sha G., Guo S., Resorcinol-formaldehyde aerogels prepared by supercritical acetone drying, J. Non-Cryst. Solids 2000, 271, [4] Pekala R.W., Alviso C.T., Kong F.M., Hulsey S.S., Aerogels derived from multifunctional organic monomers, J. Non-Cryst. Solids 1992, 145, [5] Brodzik K., Stolarski M., Walendziewski J., Aerożele organiczne i węglowe, Wiadomości Chemiczne 2004, 58, 7-8, [6] Muhtaseb S.A., Ritter J.A., Preparation and properties of resorcinol-formaldehyde organic and carbon aerogels, Adv. Maters 2003, 15, 2, [7] Meena A.K., Mishra G.K., Rai P.K., Rajagopal C., Nagar P.N., Removal of heavy metal ions from aqueous solutions using carbon aerogel as an adsorbent, J. Hazard. Mat. 2005, 122, 1-2, [8] Radovic L.R., Moreno-Castilla C., Rivera-Utrilla J., Carbon materials as adsorbents in aqueous solution, (w:) L.R. Radovic (ed.), Chem. and Phys. of Carbon, Vol. 27, Marcel Decker, New York, Basel [9] Babić B.M., Milonjić S.K., Polovina M.J., Kaludierović B.V., Point of zero charge and intrinsic equilibrium constants of activated carbon cloth, Carbon 1999, 37, [10] Stolarski M., Brodzik K., Walendziewski J., Broniek E., Pniak B., Influence of synthesis conditions on porous structure of RF organic and carbon aerogels, Pol. J. of Env. Studies 2005, 14, Supplement IV, [11] Moreno-Castilla C., Lopez-Ramon M.V., Carrasco-Marin F., Changes in surface chemistry of activated carbon by wet oxidation, Carbon 2000, 38, [12] Wang S., Zhu Z.H., Coomes A., Haghseresht F., Lu G.Q., The physical and surface chemical characteristics of activated carbons and the adsorption of methylene blue from wastewater, J. Colloid and Interface Science 2005, 284, RESORCINOL-FORMALDEHYDE CARBON AEROGELS AS SORBENTS OF ORGANIC CONTAMINANTS IN WATER The influence of the selected synthesis parameters on textural properties and sorption efficiency of monolithic and spherical carbon aerogels was studied. Congo red and methylene blue solutions in water were applied as purified medium. It was found, that a catalyst type, resorcinol concentration in water and organic gel drying method mainly influence sorption efficiency of the prepared carbon aerogels. In comparison to the WD-extra commercial active carbon the obtained mesoporous carbon aerogels presented similar sorption efficiency of Congo red and considerably higher sorption efficiency of methylene blue from water medium. KEYWORDS: carbon aerogel, porosity structure, sorption

Usuwanie metali ciężkich z roztworów wodnych z wykorzystaniem aerożeli i kserożeli węglowych

Usuwanie metali ciężkich z roztworów wodnych z wykorzystaniem aerożeli i kserożeli węglowych Usuwanie metali ciężkich z roztworów wodnych z wykorzystaniem aerożeli i kserożeli węglowych Rafał Łużny*, Małgorzata Ignasiak, Jerzy Walendziewski, Marek Stolarski Zakład Chemii i Technologii Paliw, Politechnika

Bardziej szczegółowo

ADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH

ADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) ZYGMUNT DĘBOWSKI, EWA OKONIEWSKA Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa ADSORPCJA

Bardziej szczegółowo

ADSORPCJA SUBSTANCJI POWIERZCHNIOWO CZYNNYCH Z ROZTWORÓW WODNYCH NA PYLISTYCH WĘGLACH AKTYWNYCH

ADSORPCJA SUBSTANCJI POWIERZCHNIOWO CZYNNYCH Z ROZTWORÓW WODNYCH NA PYLISTYCH WĘGLACH AKTYWNYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) DAGMARA KOWALCZYK Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa ADSORPCJA SUBSTANCJI

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI SORBENTÓW WĘGLOWYCH ZE ZUŻYTYCH OPON SAMOCHODOWYCH

WŁAŚCIWOŚCI SORBENTÓW WĘGLOWYCH ZE ZUŻYTYCH OPON SAMOCHODOWYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) KRYSTYNA BRATEK, WIESŁAW BRATEK, BARBARA PNIAK JERZY WALENDZIEWSKI Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny, ul. Gdańska 7/9, 50-344 Wrocław, e-mail:

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ph ROZTWORU WODNEGO NA WIELKOŚĆ SORPCJI KWASU FTALOWEGO

WPŁYW ph ROZTWORU WODNEGO NA WIELKOŚĆ SORPCJI KWASU FTALOWEGO Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (6) EWA KSYCIŃSKA-RĘBIŚ, ZYGMUNT DĘBOWSKI Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 6a, 42- Częstochowa WPŁYW ph

Bardziej szczegółowo

BADANIA FIZYKOCHEMICZNE SFERYCZNYCH MATERIAŁÓW WĘGLOWYCH PREPAROWANYCH NA BAZIE ŻYWIC JONOWYMIENNYCH

BADANIA FIZYKOCHEMICZNE SFERYCZNYCH MATERIAŁÓW WĘGLOWYCH PREPAROWANYCH NA BAZIE ŻYWIC JONOWYMIENNYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) MAREK WIŚNIEWSKI, GERHARD RYCHLICKI, AGNIESZKA PACHOLCZYK PIOTR A. GAUDEN, ARTUR P. TERZYK Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Chemii, Katedra

Bardziej szczegółowo

Politechnika Wrocławska. Procesy Chemiczne. Ćw. W3 Adsorpcja z roztworów na węglu aktywnym. Kinetyka procesu. Opracowane przez: Ewa Lorenc-Grabowska

Politechnika Wrocławska. Procesy Chemiczne. Ćw. W3 Adsorpcja z roztworów na węglu aktywnym. Kinetyka procesu. Opracowane przez: Ewa Lorenc-Grabowska Politechnika Wrocławska Procesy Chemiczne Ćw. W3 Adsorpcja z roztworów na węglu aktywnym. Kinetyka procesu pracowane przez: Ewa Lorenc-Grabowska Wrocław 2011 PRCESY CEMICZNE I. ADSRPCJA Adsorpcją określany

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Podstaw Biofizyki

Laboratorium Podstaw Biofizyki CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zbadanie procesu adsorpcji barwnika z roztworu oraz wyznaczenie równania izotermy Freundlicha. ZAKRES WYMAGANYCH WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI: widmo absorpcyjne, prawo Lamberta-Beera,

Bardziej szczegółowo

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,

Bardziej szczegółowo

Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych

Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych mgr Ewelina Ślęzak Opiekun pomocniczy: dr Joanna Poluszyńska Opiekun: prof. dr hab. inż. Piotr Wieczorek

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI ADSORBENTÓW OTRZYMANYCH Z KOLB KUKURYDZY PRZY UŻYCIU PARY WODNEJ

WŁAŚCIWOŚCI ADSORBENTÓW OTRZYMANYCH Z KOLB KUKURYDZY PRZY UŻYCIU PARY WODNEJ Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (26) KRYSTYNA BRATEK, WIESŁAW BRATEK Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny, Zakład Chemii i Technologii Paliw ul. Gdańska 7/9, 5-344 Wrocław WŁAŚCIWOŚCI

Bardziej szczegółowo

CHEMIA ANALIZA I MONITORING ŚRODOWISKA. Usuwanie barwników z wody metodą adsorpcji na węglu aktywnym. Ćw. 7

CHEMIA ANALIZA I MONITORING ŚRODOWISKA. Usuwanie barwników z wody metodą adsorpcji na węglu aktywnym. Ćw. 7 ANALIZA I MNITRING ŚRDWISKA CEMIA ANALIZA I MNITRING ŚRDWISKA Usuwanie barwników z wody metodą adsorpcji na węglu aktywnym Ćw. 7 pracowane przez: Ewa Lorenc-Grabowska Wrocław 2017 1. WSTĘP Barwniki są

Bardziej szczegółowo

Sorpcja chromu Cr(VI) w obecności kwasu benzoesowego na wybranych węglach aktywnych

Sorpcja chromu Cr(VI) w obecności kwasu benzoesowego na wybranych węglach aktywnych Inżynieria i Ochrona Środowiska 213, t. 16, nr 3, s. 341-351 Ewa OKONIEWSKA Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii Środowiska i Biotechnologii Instytut Inżynierii Środowiska ul. Brzeźnicka 6a,

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIE MAGAZYNOWANIA I OCZYSZCZANIA WODORU DLA ENERGETYKI PRZYSZŁOŚCI

TECHNOLOGIE MAGAZYNOWANIA I OCZYSZCZANIA WODORU DLA ENERGETYKI PRZYSZŁOŚCI 21.03.2006 POLITECHNIKA WARSZAWSKA Szkoła Nauk Technicznych i Społecznych w Płocku C e n t r u m D o s k o n a ł o ś c i CERED REDUKCJA WPŁYWU PRZEMYSŁU U PRZETWÓRCZEGO RCZEGO NA ŚRODOWISKO NATURALNE TECHNOLOGIE

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA GDAŃSKA

POLITECHNIKA GDAŃSKA POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Ćwiczenia laboratoryjne CHEMIA I TECHNOLOGIA MATERIAŁÓW BARWNYCH USUWANIE BARWNIKÓW ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁU TEKSTYLNEGO Z WYKORZYSTANIEM

Bardziej szczegółowo

Granulowany węgiel aktywny z łupin orzechów kokosowych: BT bitumiczny AT - antracytowy 999-DL06

Granulowany węgiel aktywny z łupin orzechów kokosowych: BT bitumiczny AT - antracytowy 999-DL06 Granulowany węgiel aktywny z łupin orzechów kokosowych: BT bitumiczny AT - antracytowy 999-DL06 Granulowany Węgiel Aktywny GAC (GAC - ang. Granular Activated Carbon) jest wysoce wydajnym medium filtracyjnym.

Bardziej szczegółowo

Zjawiska powierzchniowe

Zjawiska powierzchniowe Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Model Langmuira Model BET 1 Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Proces gromadzenia się substancji z wnętrza fazy na granicy międzyfazowej; Wynika z tego, że w obszarze powierzchniowym

Bardziej szczegółowo

WPŁYW CHARAKTERU CHEMICZNEGO POWIERZCHNI WĘGLA AKTYWNEGO NA ADSORPCJĘ FENOLI Z WODY

WPŁYW CHARAKTERU CHEMICZNEGO POWIERZCHNI WĘGLA AKTYWNEGO NA ADSORPCJĘ FENOLI Z WODY Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (26) EWA LORENC-GRABOWSKA, GRAŻYNA GRYGLEWICZ Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny ul. Gdańska 7/9, 5-344 Wrocław WPŁYW CHARAKTERU CHEMICZNEGO POWIERZCHNI

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH. Ćwiczenie nr 6. Adam Pawełczyk

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH. Ćwiczenie nr 6. Adam Pawełczyk POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH Ćwiczenie nr 6 Adam Pawełczyk Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych USUWANIE SUBSTANCJI POŻYWKOWYCH ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH

Bardziej szczegółowo

Adsorpcja błękitu metylenowego na węglu aktywnym w obecności acetonu

Adsorpcja błękitu metylenowego na węglu aktywnym w obecności acetonu Adsorpcja błękitu metylenowego na węglu aktywnym w obecności acetonu Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie procesu adsorpcji barwnika z roztworu, wyznaczenie równania izotermy Freundlicha oraz wpływu

Bardziej szczegółowo

Materiały polimerowe laboratorium

Materiały polimerowe laboratorium Materiały polimerowe laboratorium Wydział Chemiczny, Studia Stacjonarne II stopnia (magisterskie), rok 1, semestr 2 kierunek: INŻYNIERIA CHEMICZNA I PROCESOWA specjalność: Inżynieria procesów chemicznych

Bardziej szczegółowo

Recenzja. Rozprawy doktorskiej mgr Marzeny Czubaszek pt. Adsorpcja barwinków z roztworów wodnych na nanoporowatych węglach

Recenzja. Rozprawy doktorskiej mgr Marzeny Czubaszek pt. Adsorpcja barwinków z roztworów wodnych na nanoporowatych węglach dr hab. inż. Joanna Lach prof. PCz. Instytut Inżynierii Środowiska Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska Częstochowa, 22.01.2019r. Recenzja Rozprawy doktorskiej mgr Marzeny

Bardziej szczegółowo

Utylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska

Utylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska Utylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska Instrukcja do Ćwiczenia 14 Zastosowanie metod membranowych w oczyszczaniu ścieków Opracowała dr Elżbieta Megiel Celem ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Szkło kuloodporne: składa się z wielu warstw różnych materiałów, połączonych ze sobą w wysokiej temperaturze. Wzmacnianie szkła

Szkło kuloodporne: składa się z wielu warstw różnych materiałów, połączonych ze sobą w wysokiej temperaturze. Wzmacnianie szkła Wzmacnianie szkła Laminowanie szkła. Są dwa sposoby wytwarzania szkła laminowanego: 1. Jak na zdjęciach, czyli umieszczenie polimeru pomiędzy warstwy szkła i sprasowanie całego układu; polimer (PVB ma

Bardziej szczegółowo

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M) Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE CHEMICZNIE ZREGENEROWANYCH WĘGLI AKTYWNYCH DO USUWANIA ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH Z ROZTWORÓW WODNYCH

ZASTOSOWANIE CHEMICZNIE ZREGENEROWANYCH WĘGLI AKTYWNYCH DO USUWANIA ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH Z ROZTWORÓW WODNYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) LIDIA DĄBEK Politechnika Świętokrzyska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska al. 1000-lecia PP 7, 25-314 Kielce ZASTOSOWANIE CHEMICZNIE ZREGENEROWANYCH

Bardziej szczegółowo

Dr hab. Andrzej GIERAK Prof. UJK Kielce, Instytut Chemii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Dr hab. Andrzej GIERAK Prof. UJK Kielce, Instytut Chemii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Dr hab. Andrzej GIERAK Prof. UJK Kielce, 2019.01.30 Instytut Chemii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach OPINIA O rozprawie doktorskiej Pani mgr Marzeny Czubaszek pt. Adsorpcja barwników z roztworów

Bardziej szczegółowo

Produkty Chemiczne Część węglowa

Produkty Chemiczne Część węglowa Politechnika Wrocławska Produkty Chemiczne Część węglowa Ćw. W1 Analiza struktury porowatej węgli aktywnych metodą adsorpcji N 2 w 77K Opracowane przez: dr inż. Krzysztof Kierzek Wrocław 2011 I. WSTĘP

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej

Bardziej szczegółowo

Wytwarzanie i modyfikacja aerożeli krzemionkowych dla zastosowań biomedycznych

Wytwarzanie i modyfikacja aerożeli krzemionkowych dla zastosowań biomedycznych Wytwarzanie i modyfikacja aerożeli krzemionkowych dla zastosowań biomedycznych Prezentacja otwierająca przewód doktorski Mgr inż. Bartosz Babiarczuk Promotor: Prof. dr hab. inż. Jerzy Kaleta Promotor pomocniczy:

Bardziej szczegółowo

Autoreferat pracy doktorskiej. Badania porowatości krystalicznych materiałów mikroporowatych z zastosowaniem termodesorpcji węglowodorów

Autoreferat pracy doktorskiej. Badania porowatości krystalicznych materiałów mikroporowatych z zastosowaniem termodesorpcji węglowodorów KINGA MLEKODAJ Autoreferat pracy doktorskiej Badania porowatości krystalicznych materiałów mikroporowatych z zastosowaniem termodesorpcji węglowodorów Praca wykonana na Wydziale Chemii Uniwersytety Jagiellońskiego

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach, których stosowanie

Bardziej szczegółowo

Węgle aktywne ze stałej pozostałości po szybkiej pirolizie biomasy

Węgle aktywne ze stałej pozostałości po szybkiej pirolizie biomasy Inżynieria i Ochrona Środowiska 213, t. 16, nr 2, s. 25-215 Ewa LORENC-GRABOWSKA*, Piotr RUTKOWSKI Politechnika Wrocławska, Zakład Materiałów Polimerowych i Węglowych ul. Gdańska 7/8, 5-344 Wrocław *e-mail:

Bardziej szczegółowo

Badanie właściwości związków powierzchniowo czynnych

Badanie właściwości związków powierzchniowo czynnych POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ ORGANICZNEJ I PETROCHEMII INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH: Badanie właściwości związków powierzchniowo czynnych Laboratorium z

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 5 ADSORPCYJNE OCZYSZCZANIE WODY I ŚCIEKÓW

ĆWICZENIE 5 ADSORPCYJNE OCZYSZCZANIE WODY I ŚCIEKÓW ĆWICZENIE 5 ADSORPCYJNE OCZYSZCZANIE WODY I ŚCIEKÓW Celem ćwiczenia jest ocena stopnia redukcji zawartości fenolu w roztworze wodnym podczas procesu adsorbcji prowadzonej przy użyciu pyłu koksowego. Zapoznanie

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do

Bardziej szczegółowo

d[a] = dt gdzie: [A] - stężenie aspiryny [OH - ] - stężenie jonów hydroksylowych - ] K[A][OH

d[a] = dt gdzie: [A] - stężenie aspiryny [OH - ] - stężenie jonów hydroksylowych - ] K[A][OH 1 Ćwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny. Chemiczna stabilność leków jest ważnym terapeutycznym problemem W przypadku chemicznej niestabilności

Bardziej szczegółowo

Dr hab. inż. Jacek Grams, prof. PŁ. Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej Łódź, ul.

Dr hab. inż. Jacek Grams, prof. PŁ. Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej Łódź, ul. Dr hab. inż. Jacek Grams, prof. PŁ Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej 90-924 Łódź, ul. Żeromskiego 116 Łódź, dnia 25 lipca 2018 r. RECENZJA rozprawy doktorskiej

Bardziej szczegółowo

Sorbenty fizyko-chemiczne do usuwania dwutlenku węgla

Sorbenty fizyko-chemiczne do usuwania dwutlenku węgla Sorbenty fizyko-chemiczne do usuwania dwutlenku węgla mgr inż. Dominika Bukalak POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Wysowa, 04-07 maja 2010 SLAJD 1 Problem emisji CO 2 Rys. 1 Emisja dwutlenku węgla na świecie [1]

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE

OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE WPROWADZENIE Przyswajalność pierwiastków przez rośliny zależy od procesów zachodzących między fazą stałą i ciekłą gleby oraz korzeniami roślin. Pod względem stopnia

Bardziej szczegółowo

SELEKTYWNE USUWANIE HERBICYDÓW Z WODY Z UŻYCIEM MODYFIKOWANEGO POLIDIWINYLOBENZENU

SELEKTYWNE USUWANIE HERBICYDÓW Z WODY Z UŻYCIEM MODYFIKOWANEGO POLIDIWINYLOBENZENU MAŁGORZATA KICA, SYLWIA RONKA * SELEKTYWNE USUWANIE HERBICYDÓW Z WODY Z UŻYCIEM MODYFIKOWANEGO POLIDIWINYLOBENZENU SELECTIVE HERBICIDES REMOVAL FROM WATER USING MODIFIED POLY(DIVINYLBENZENE) Streszczenie

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 Uczeń klasy I: WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 -rozróżnia i nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny -wie co to jest pierwiastek, a co to jest związek chemiczny -wyszukuje w układzie okresowym nazwy

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 4. Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu

ĆWICZENIE 4. Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu ĆWICZENIE 4 Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu 1. Wprowadzenie Zbyt wysokie stężenia fosforu w wodach powierzchniowych stojących, spiętrzonych lub wolno płynących prowadzą do zwiększonego przyrostu

Bardziej szczegółowo

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1. PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE 5 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1.1. Wyraź w gramach masę: a. jednego atomu żelaza, b. jednej cząsteczki kwasu siarkowego. Odp. 9,3 10 23 g; 1,6 10 22

Bardziej szczegółowo

10. ALKACYMETRIA. 10. Alkacymetria

10. ALKACYMETRIA. 10. Alkacymetria 10. ALKACYMETRIA 53 10. Alkacymetria 10.1. Ile cm 3 40 % roztworu NaOH o gęstości 1,44 g cm 3 należy zużyć w celu przygotowania 1,50 dm 3 roztworu o stężeniu 0,20 mol dm 3? Odp. 20,8 cm 3 10.2. 20,0 cm

Bardziej szczegółowo

a. Dobierz współczynniki w powyższym schemacie tak, aby stał się równaniem reakcji chemicznej.

a. Dobierz współczynniki w powyższym schemacie tak, aby stał się równaniem reakcji chemicznej. Zadanie 1. Nitrogliceryna (C 3 H 5 N 3 O 9 ) jest środkiem wybuchowym. Jej rozkład można opisać następującym schematem: C 3 H 5 N 3 O 9 (c) N 2 (g) + CO 2 (g) + H 2 O (g) + O 2 (g) H rozkładu = - 385 kj/mol

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD

OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH WPROWADZENIE Właściwości chemiczne wód występujących w przyrodzie odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Zależą one między innymi od budowy geologicznej

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 2. Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych

ĆWICZENIE 2. Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych ĆWICZENIE 2 Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych Część doświadczalna 1. Metody jonowymienne Do usuwania chromu (VI) można stosować między innymi wymieniacze jonowe. W wyniku przepuszczania

Bardziej szczegółowo

ADSORPCJA PARACETAMOLU NA WĘGLU AKTYWNYM

ADSORPCJA PARACETAMOLU NA WĘGLU AKTYWNYM ADSORPCJA PARACETAMOLU NA WĘGLU AKTYWNYM CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest analiza procesu adsorpcji paracetamolu na węglu aktywnym. Zadanie praktyczne polega na spektrofotometrycznym oznaczeniu stężenia

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny.

Ćwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny. 1 Ćwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny. Chemiczna stabilność leków jest ważnym terapeutycznym problemem W przypadku chemicznej niestabilności

Bardziej szczegółowo

Porównanie powierzchni właściwej i rozmiaru porów węgla metodami sorpcyjnymi w różnych temperaturach

Porównanie powierzchni właściwej i rozmiaru porów węgla metodami sorpcyjnymi w różnych temperaturach Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 16, nr 3-4, grudzień 2014, s. 85-92 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Porównanie powierzchni właściwej i rozmiaru porów węgla metodami sorpcyjnymi w różnych temperaturach

Bardziej szczegółowo

PROCESY JEDNOSTKOWE W TECHNOLOGIACH ŚRODOWISKOWYCH WYMIANA JONOWA

PROCESY JEDNOSTKOWE W TECHNOLOGIACH ŚRODOWISKOWYCH WYMIANA JONOWA KIiChŚ PROCESY JEDNOSTKOWE W TECHNOLOGIACH ŚRODOWISKOWYCH Ćwiczenie nr 2 WYMIANA JONOWA Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest określenie roboczej zdolności wymiennej jonitu na podstawie eksperymentalnie wyznaczonej

Bardziej szczegółowo

GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW

GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW PRZERÓBKA I UNIESZKODLIWIANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Ćwiczenie nr 4 GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Proces zagęszczania osadów, który polega na rozdziale fazy stałej od ciekłej przy

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska

Inżynieria Środowiska ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych

Bardziej szczegółowo

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 W tabeli zostały wyróżnione y z doświadczeń zalecanych do realizacji w szkole podstawowej. Temat w podręczniku Tytuł Typ

Bardziej szczegółowo

HETEROGENICZNOŚĆ STRUKTURALNA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ADSORPCYJNE ADSORBENTÓW NATURALNYCH

HETEROGENICZNOŚĆ STRUKTURALNA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ADSORPCYJNE ADSORBENTÓW NATURALNYCH Uniwersytet Mikołaja Kopernika Monografie Wydziału Chemii MYROSLAV SPRYNSKYY HETEROGENICZNOŚĆ STRUKTURALNA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ADSORPCYJNE ADSORBENTÓW NATURALNYCH (KLINOPTYLOLIT, MORDENIT, DIATOMIT, TALK,

Bardziej szczegółowo

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu? 1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu

Bardziej szczegółowo

Wykład 5. Anna Ptaszek. 9 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 5. Anna Ptaszek 1 / 20

Wykład 5. Anna Ptaszek. 9 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 5. Anna Ptaszek 1 / 20 Wykład 5 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 9 października 2015 1 / 20 Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja na powierzchni ciała stałego (adsorbentu): adsorpcja fizyczna: substancja adsorbująca

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska Wydział Chemiczny. Katedra Technologii Chemicznej

Politechnika Gdańska Wydział Chemiczny. Katedra Technologii Chemicznej Politechnika Gdańska Wydział Chemiczny Katedra Technologii Chemicznej Bezpieczeństwo środowiskowe Sorpcyjne właściwości gleb Przygotował: dr inż. Andrzej P. Nowak Gleba, czyli pedosfera, jest naturalnym

Bardziej szczegółowo

Wpływ temperatury karbonizacji na adsorpcyjne i strukturalne właściwości mezoporowatych węgli otrzymanych metodą miękkiego odwzorowania

Wpływ temperatury karbonizacji na adsorpcyjne i strukturalne właściwości mezoporowatych węgli otrzymanych metodą miękkiego odwzorowania OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 34 2012 Nr 2 Jerzy Choma, Katarzyna Jedynak, Dominik Jamioła, Mietek Jaroniec Wpływ temperatury karbonizacji na adsorpcyjne i strukturalne właściwości mezoporowatych węgli otrzymanych

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany

Bardziej szczegółowo

II. ODŻELAZIANIE LITERATURA. Zakres wiadomości obowiązujących do zaliczenia przed przystąpieniem do wykonania. ćwiczenia:

II. ODŻELAZIANIE LITERATURA. Zakres wiadomości obowiązujących do zaliczenia przed przystąpieniem do wykonania. ćwiczenia: II. ODŻELAZIANIE LITERATURA 1. Akty prawne: Aktualne rozporządzenie dotyczące jakości wody do picia i na potrzeby gospodarcze. 2. Chojnacki A.: Technologia wody i ścieków. PWN, Warszawa 1972. 3. Hermanowicz

Bardziej szczegółowo

WPŁYW STRUKTURY POROWATEJ NA POJEMNOŚĆ BUTANOWĄ WĘGLI AKTYWNYCH

WPŁYW STRUKTURY POROWATEJ NA POJEMNOŚĆ BUTANOWĄ WĘGLI AKTYWNYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (26) GRAŻYNA GRYGLEWICZ Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny, Zakład Materiałów Polimerowych i Węglowych ul. Gdańska 7/9, 5-344 Wrocław MARIA ZIN,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.

Bardziej szczegółowo

1.Wstęp. Ćwiczenie nr 9 Zatężanie z wody związków organicznych techniką SPE (solid phase extraction)

1.Wstęp. Ćwiczenie nr 9 Zatężanie z wody związków organicznych techniką SPE (solid phase extraction) 1.Wstęp Ćwiczenie nr 9 Zatężanie z wody związków organicznych techniką SPE (solid phase extraction) W analizie mikrośladowych ilości związków organicznych w wodzie bardzo ważny jest etap wstępny, tj. etap

Bardziej szczegółowo

Wykład 5. Anna Ptaszek. 30 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Fizykochemiczne podstawy procesów przemysłu

Wykład 5. Anna Ptaszek. 30 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Fizykochemiczne podstawy procesów przemysłu Wykład 5 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 30 października 2018 1 / 22 Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja na powierzchni ciała stałego (adsorbentu): adsorpcja fizyczna: substancja adsorbująca

Bardziej szczegółowo

(54) Sorbent do pozaustrojowego usuwania lipoprotein o niskiej gęstości z krwi lub osocza

(54) Sorbent do pozaustrojowego usuwania lipoprotein o niskiej gęstości z krwi lub osocza RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 167750 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 293642 Urząd Patentowy (22) Data z głoszenia: 28.02.1992 Rzeczypospolitej Polskiej (51) IntCl6: B01J 20/24 B01J

Bardziej szczegółowo

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: KWASY I WODOROTLENKI 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: 1. kwas siarkowy (IV), kwas siarkowy (VI), kwas azotowy, 2. kwas siarkowy (VI), kwas siarkowy (IV), kwas azotowy (V), 3. kwas siarkowodorowy,

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

SORPCJA FENOLU ZE ŚCIEKÓW KOKSOWNICZYCH NA GRANULOWANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH

SORPCJA FENOLU ZE ŚCIEKÓW KOKSOWNICZYCH NA GRANULOWANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) MAGDALENA MADEŁA, ZYGMUNT DĘBOWSKI Politechnika Częstochowska, Instytut Inżynierii Środowiska ul. Dąbrowskiego 69, 42-200 Częstochowa SORPCJA FENOLU

Bardziej szczegółowo

Warszawa, Prof. dr hab. inż. Zygfryd Witkiewicz Instytut Chemii WAT

Warszawa, Prof. dr hab. inż. Zygfryd Witkiewicz Instytut Chemii WAT Warszawa, 2014-05-25 Prof. dr hab. inż. Zygfryd Witkiewicz Instytut Chemii WAT Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Elżbiety Dobrzyńskiej, pt. Łączone techniki chromatograficzne w modelowaniu sorpcji wybranych

Bardziej szczegółowo

WPŁYW CHEMIZMU POWIERZCHNI WĘGLA NA ADSORPCJĘ SO 2

WPŁYW CHEMIZMU POWIERZCHNI WĘGLA NA ADSORPCJĘ SO 2 Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) SYLWESTER FURMANIAK, ARTUR P. TERZYK, PIOTR A. GAUDEN GRZEGORZ S. SZYMAŃSKI, GERHARD RYCHLICKI Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Chemii, Katedra

Bardziej szczegółowo

Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI

Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI Kuratorium Oświaty w Lublinie.. Imię i nazwisko ucznia Pełna nazwa szkoły Liczba punktów ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI Instrukcja dla ucznia

Bardziej szczegółowo

Granulowany Węgiel Aktywny z łupin orzechów kokosowych BT bitumiczny AT antracytowy

Granulowany Węgiel Aktywny z łupin orzechów kokosowych BT bitumiczny AT antracytowy Granulowany Węgiel Aktywny z łupin orzechów kokosowych BT bitumiczny AT antracytowy Granulowany Węgiel Aktywny GAC (GAC ang. Granular Activated Carbon) jest wysoce wydajnym medium filtracyjnym. Węgiel

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym

Oznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym Ćwiczenie 6 Oznaczanie SO w powietrzu atmosferycznym Dwutlenek siarki bezwodnik kwasu siarkowego jest najbardziej rozpowszechnionym zanieczyszczeniem gazowym, występującym w powietrzu atmosferycznym. Głównym

Bardziej szczegółowo

Wykład 13. Anna Ptaszek. 4 stycznia Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Fizykochemia biopolimerów - wykład 13.

Wykład 13. Anna Ptaszek. 4 stycznia Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Fizykochemia biopolimerów - wykład 13. Wykład 13 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 4 stycznia 2018 1 / 29 Układy wielofazowe FAZA rozpraszająca rozpraszana gaz ciecz ciało stałe gaz - piana piana stała ciecz mgła/aerozol

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE WĘGLI AKTYWNYCH DO SORPCJI MIEDZI Z ROZTWORÓW WODNYCH

WYKORZYSTANIE WĘGLI AKTYWNYCH DO SORPCJI MIEDZI Z ROZTWORÓW WODNYCH Proceedings of ECOpole Vol. 2, No. 1 2008 Joanna LACH 1 i Ewa OCIEPA 1 WYKORZYSTANIE WĘGLI AKTYWNYCH DO SORPCJI MIEDZI Z ROZTWORÓW WODNYCH USAGE OF ACTIVATED CARBONS TO THE ADSORPTION OF COPPER FROM WATER

Bardziej szczegółowo

imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja

imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja Zadanie 1 (2 pkt.) Zmieszano 80 cm 3 roztworu CH3COOH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm 3 oraz 70 cm 3 roztworu CH3COOK o stężeniu 0,5 mol/dm 3. Obliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2] Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia

Bardziej szczegółowo

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących

Bardziej szczegółowo

ANNA PAJDAK. Instytut Mechaniki Górotworu PAN; ul. Reymonta 27, Kraków. Streszczenie

ANNA PAJDAK. Instytut Mechaniki Górotworu PAN; ul. Reymonta 27, Kraków. Streszczenie Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 17, nr 3-4, grudzień 2015, s. 99-105 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Modele teoretyczne obszaru powierzchni i rozkładu porów jako narzędzie analizy danych równowagowych

Bardziej szczegółowo

GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW

GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW Ćwiczenie nr 4 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Ze względu na wysokie uwodnienie oraz niewielką ilość suchej masy, osady powstające w oczyszczalni ścieków należy poddawać procesowi

Bardziej szczegółowo

Oferta handlowa. Witamy. Prezentujemy firmę zajmującą się między innymi dostarczaniem dla naszych klientów sit molekularnych.

Oferta handlowa. Witamy. Prezentujemy firmę zajmującą się między innymi dostarczaniem dla naszych klientów sit molekularnych. Oferta handlowa Witamy Prezentujemy firmę zajmującą się między innymi dostarczaniem dla naszych klientów sit molekularnych. Naszym głównym celem jest dostarczenie klientom najwyższej jakości produkt w

Bardziej szczegółowo

WPŁYW UTLENIANIA WĘGLA KOKSUJĄCEGO NA POROWATOŚĆ I MORFOLOGIĘ ZIAREN PRODUKTÓW AKTYWACJI WODOROTLENKIEM POTASU

WPŁYW UTLENIANIA WĘGLA KOKSUJĄCEGO NA POROWATOŚĆ I MORFOLOGIĘ ZIAREN PRODUKTÓW AKTYWACJI WODOROTLENKIEM POTASU Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) HELENA MACHNIKOWSKA, ANNA STABKOWICZ, KRZYSZTOF KIERZEK JACEK MACHNIKOWSKI Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny, Zakład Materiałów Polimerowych

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym

Bardziej szczegółowo

Adsorpcyjne oczyszczanie gazów z zanieczyszczeń związkami organicznymi

Adsorpcyjne oczyszczanie gazów z zanieczyszczeń związkami organicznymi Pracownia: Utylizacja odpadów i ścieków dla MSOŚ Instrukcja ćwiczenia nr 17 Adsorpcyjne oczyszczanie gazów z zanieczyszczeń związkami organicznymi Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Zakład Dydaktyczny

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE B: Oznaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych

ĆWICZENIE B: Oznaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych ĆWICZEIE B: znaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest oznaczenie zawartości rozpuszczalnego w wodzie chromu (VI) w próbce cementu korzystając

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów. 2 Zadanie 1. [1 pkt] Pewien pierwiastek X tworzy cząsteczki X 2. Stwierdzono, że cząsteczki te mogą mieć różne masy cząsteczkowe. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki o tym samym wzorze mogą mieć różne masy cząsteczkowe.

Bardziej szczegółowo

WZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 11/13

WZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 11/13 PL 68196 Y1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 123233 (22) Data zgłoszenia: 24.11.2011 (19) PL (11) 68196 (13) Y1

Bardziej szczegółowo

Termodynamika fazy powierzchniowej Zjawisko sorpcji Adsorpcja fizyczna: izoterma Langmuira oraz BET Zjawiska przylegania

Termodynamika fazy powierzchniowej Zjawisko sorpcji Adsorpcja fizyczna: izoterma Langmuira oraz BET Zjawiska przylegania ermodynamika zjawisk powierzchniowych 3.6.1. ermodynamika fazy powierzchniowej 3.6.2. Zjawisko sorpcji 3.6.3. Adsorpcja fizyczna: izoterma Langmuira oraz BE 3.6.4. Zjawiska przylegania ZJAWISKA PWIERZCHNIWE

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY ETAP WOJEWÓDZKI 2010/2011

KONKURS CHEMICZNY ETAP WOJEWÓDZKI 2010/2011 KOD UCZNIA. INSTRUKCJA DLA UCZNIA Czas trwania konkursu 90 minut. 1. Przeczytaj uważnie instrukcje i postaraj się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania. 2. Przed tobą test składający się z 18 zadań:

Bardziej szczegółowo

Anna KAMIŃSKA, Małgorzata JĘDRZEJCZAK, Krzysztof WOJCIECHOWSKI*

Anna KAMIŃSKA, Małgorzata JĘDRZEJCZAK, Krzysztof WOJCIECHOWSKI* barwniki metalokompleksowe, dekoloryzacja, adsorpcja, osad czynny, popioły lotne Anna KAMIŃSKA, Małgorzata JĘDRZEJCZAK, Krzysztof WOJCIECHOWSKI* PORÓWNANIE ZDOLNOŚCI ADSORPCYJNYCH BIOMASY OSADU CZYNNEGO

Bardziej szczegółowo

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób separacji platyny, złota i palladu z roztworów wodnych zawierających jony chlorkowe

PL B1. Sposób separacji platyny, złota i palladu z roztworów wodnych zawierających jony chlorkowe RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228374 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 401391 (51) Int.Cl. C22B 11/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 29.10.2012

Bardziej szczegółowo