Przyszłość. farmakoterapii. bezpieczne ryzyko o czym warto pamiętać przy ubezpieczaniu apteki. nikt nie lubi kontroli

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Przyszłość. farmakoterapii. bezpieczne ryzyko o czym warto pamiętać przy ubezpieczaniu apteki. nikt nie lubi kontroli"

Transkrypt

1 PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 5 (32) Maj 2010 Cena: 6,70 zł TEMAT MIESIĄCA nowa postać leku wiemy, jak przekonać do niej pacjenta senior w aptece zachowania konsumenckie starszych pacjentów bezpieczne ryzyko o czym warto pamiętać przy ubezpieczaniu apteki nikt nie lubi kontroli rozmowa z dyrektor mazowieckiego oddziału NFZ NAUKA Przyszłość farmakoterapii

2

3 Nr 5(32) maj 2010 Spis treści Aktualności 5 Informacje 9 Ciekawostki 12 Raport: Senior w aptece Wiedza na temat zachowań konsumenckich osób starszych może przełożyć się nie tylko na realny zysk apteki, ale również pozwolić farmaceucie zaskarbić zaufanie tej grupy pacjentów. 14 Wywiad: Przepisy są nieubłagane Rozmowa z Barbarą Misińską, dyrektor Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, na temat kontroli dokonywanych w aptekach. Prawo 16 Bezpieczne ryzyko Apteka to szczególna placówka handlowa, dlatego wymaga szczególnej ochrony. Towarzystwa ubezpieczeniowe tworzą specjalne pakiety chroniące od ryzyka występującego tylko w aptece. Na co zwrócić uwagę przy wyborze konkretnej polisy? Opieka farmaceutyczna 18 Rola farmaceuty w rozpoznawaniu objawów choroby Alzheimera Czujne oko farmaceuty, dysponującego wiedzą na temat postępowania procesu otępiennego, może wychwycić pierwsze objawy choroby u stałego pacjenta. 22 Wielka sztuka przekonywania Rynek lubi zmiany, człowiek nie zawsze. Jak zachować się w sytuacji, gdy stary lek w nowym opakowaniu wzbudza wątpliwości lub niechęć pacjenta? 25 Rozmówki angielskie i niemieckie dla farmaceutów Prowadzenie apteki 28 Elastyczność cenowa popytu w aptece Znajomość tego zagadnienia ułatwia zarządzanie cenami i marżą, a w konsekwencji pozwala zmaksymalizować zysk apteki. Nauka 30 Interakcje leków w praktyce klinicznej Nawet dziś, w czasach polipragmazji, uniknięcie większości poważnych konsekwencji wielolekowej terapii jest możliwe. 32 Farmakoterapia przyszłości Poszukiwania nowych form leków coraz bardziej zbliżają współczesną farmację do... elektroniki. Życie jest piękne 34 Metamorfozy 36 Pikantny smak sjesty Chorizo, czyli duma Hiszpanii. 37 Kuchnia farmaceutyczna Biesiada pod chmurką. 38 Wiosła w ruch! Spływy kajakowe to okazja na bezpośredni kontakt z naturą, cudowna przygoda i doskonała forma wypoczynku. 40 Recenzje książek, filmów i płyt 42 Krzyżówka Farmacja Praktyczna Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Monika Matowska, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska, Robert Pawlikowski, Bożenna Płatos, Magdalena Ujma. Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Wojciech Jastrzębski zdjęcia: istockphoto/stocxpert/dreamstime/123rf/pixmac/shutterstock 3

4 Edytorial mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna Farmacji Praktycznej Szanowni Państwo! Demografowie orzekli, że jako społeczeństwo coraz bardziej się starzejemy. Szacuje się, że w 2035 r. w Polsce odsetek osób po 65. r.ż. wzrośnie o ponad 150 proc. To z jednej strony cieszy, bo oznacza, że coraz lepiej się nam żyje, z drugiej strony należy pamiętać, że gruntowna wiedza na temat komunikacji z osobami starszymi jest nam coraz pilniej potrzebna. Seniorzy to już dziś jedna z najliczniejszych grup spośród pacjentów odwiedzających apteki. Na ich temat pokutuje niestety wiele utartych, mających niewiele wspólnego z prawdą i nierzadko krzywdzących stereotypów. Dlatego na łamach majowej Farmacji Praktycznej postanowiliśmy przedstawić Państwu charakterystykę pokolenia 50+, sporządzoną pod kątem zachowań konsumenckich tej grupy społecznej. Wiedza na temat przyzwyczajeń zakupowych seniorów może przełożyć się na realne korzyści, a ponadto pozwoli zaskarbić sympatię i lojalność starszych pacjentów. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, kiedy z natury nieufnych wobec nowości seniorów trzeba przekonać do nowej postaci leku. W tym numerze naszego magazynu znajdą Państwo zestaw praktycznych porad, które pomogą Wam oswoić pacjenta z nową postacią preparatu, który przy zachowaniu dotychczasowej substancji czynnej zmienił jedynie swój kształt czy opakowanie. W dziale NAUKA znajdą Państwo z kolei artykuł na temat inteligentnych pigułek i przyszłości farmacji, która coraz więcej czerpie z osiągnięć nowoczesnej elektroniki. Zaś szefów aptek z pewnością zainteresuje artykuł, w którym radzimy, na co zwrócić uwagę przy ubezpieczaniu placówki i wyborze konkretnej polisy. Zachęcamy do odwiedzenia naszej strony internetowej gdzie obok tekstów z majowej Farmacji Praktycznej znajdą Państwo szereg interesujących artykułów na temat kultury i stylu życia. Serdecznie zapraszamy do lektury! 4 Farmacja Praktyczna 5 / 2010

5 Informacje Rzadziej stosujemy antybiotyki Jak donosi Rynek Zdrowia, Polacy, na tle innych Europejczyków, w sposób umiarkowany korzystają z antybiotyków wynika z opublikowanego w kwietniu sondażu Eurobarometr. W ciągu ostatniego roku sięgnęło po nie 33 proc., w porównaniu z 40 proc. obywateli całej UE. Są jednak równie słabo poinformowani o tym, jakie są wskazania i zagrożenia związane z korzystaniem z antybiotyków leków zwalczających zakażenia bakteryjne, więc nieskutecznych w przypadku chorób i infekcji wirusowych, takich jak np. grypa. Powodem sięgnięcia w ostatnim czasie po antybiotyki było dla 22 proc. Polaków przeziębienie, choć zakażenie bakteryjne wymagające antybiotyku może pojawić się dopiero w ostatnim etapie tej wirusowej infekcji, oraz grypa (19 proc.). W skali UE grypa w tym kontekście jest na pierwszym miejscu (20 proc. ankietowanych). źródło: Rynek Zdrowia W kwietniu branża farmaceutyczna kwitła W marcu br. hurtownie farmaceutyczne sprzedały do aptek leki o wartości o 10 proc. wyższej niż rok temu. Łącznie, o czym informuje portal tvn24.pl, za 2,07 mld zł. Takie dane zgromadziła firma IMS Health. Jeszcze wyższy wzrost analitycy odnotowali w ujęciu miesięcznym: marcowa sprzedaż hurtowni była o 18 proc. wyższa niż w lutym. Cały pierwszy kwartał przyniósł hurtowniom sprzedaż ponad 5,7 mld zł, co oznacza 1,3 proc. zwyżkę w porównaniu z tym samym okresem 2009 r. Analitycy przewidują, że w kolejnych miesiącach wartość rynku aptecznego będzie rosła szybciej, a w skali całego roku zwyżka powinna sięgnąć ok. 7 proc. źródło: tvn24.pl Niezużyte leki muszą trafić do kontenera Niewykorzystane medykamenty, które mają jeszcze termin ważności, nie mogą być przekazywane hospicjom. Powód? Nie pozwala na to prawo czytamy w Gazecie Pomorskiej. Zakaz dotyczy także aptek ofiarujących później lekarstwa osobom najuboższym. Zgodnie z prawem leków zakupionych w aptece nie można wprowadzać do wtórnego obrotu. Zakaz ów zapobiega sytuacji, w której do wtórnego obiegu mogłyby trafić preparaty, których właściwości wskutek nieprawidłowego przechowywania mogą ulec zmianie i w konsekwencji zaszkodzić przyjmującej je osobie. Jedynym rozwiązaniem dla nieprzeterminowanych leków są więc wciąż apteczne kontenery, do których trafiają też medykamenty z przedawnioną datą użycia. źródło: Gazeta Pomorska KONKURS ROZSTRZYGNIĘTY Jest nam niezmiernie miło poinformować Państwa, że zwyciężczynią konkursu ROZSZYFRUJ RECEPTĘ została Pani Bożena Dudzińska z apteki w Ostrowcu Świętokrzyskim. Pani Bożena, jako jedyna z uczestników naszej zabawy, nadesłała prawidłowe rozwiązanie, a ponadto jej zgłoszenie spełniało wszelkie warunki precyzyjnie określone w regulaminie konkursu. Serdecznie gratulujemy! Prawidłowo rozszyfrowaną receptę znajdą Państwo na naszej stronie internetowej: 5

6 Informacje Pruszcz Gdański wciąż bez nocnych dyżurów Aptekarze w Pruszczu Gdańskim nie zareagowali na wezwanie przewodniczącego Rady Powiatu Gdańskiego i nadal nie chcą pełnić za darmo nocnych dyżurów, chociaż mają taki obowiązek donosi Polska Dziennik Bałtycki. Aktualnie tylko jedna apteka w mieście jest czynna do godz. 23. W nocy chorzy muszą jeździć po lekarstwa do całodobowej apteki na dworcu PKP w Gdańsku. Ustalenie harmonogramu dyżuru aptek leży w gestii samorządu szczebla powiatowego i Rada Powiatu podjęła stosowną uchwałę. Farmaceuci doszli jednak do wniosku, że pełnienie dyżurów jest zbyt kosztowne i zażądali za to dodatkowych kwot. Niektórzy z nich przyznają, że podczas tygodniowego nocnego dyżuru zdarza się im zaledwie trzech pacjentów. źródło: Polska Dziennik Bałtycki Sprzedawali podrobione leki na potencję Na przeszło 75 tys. zł oszacowano wartość podrobionych popularnych leków na potencję, zabezpieczonych przez poznańskich policjantów. Funkcjonariusze zatrzymali także dwóch mężczyzn, którzy sprzedawali leki informuje dziennik Polska Głos Wielkopolski. 23-letniego poznaniaka i jego o rok starszego kolegę udało się zatrzymać dzięki pomocy jednej z firm farmaceutycznych. Policjanci zabezpieczyli 1,5 tys. tabletek. Mężczyznom za sprzedaż środków farmaceutycznych bez zezwolenia grozi kara do 3 lat więzienia. Za kratkami mogą jednak spędzić więcej czasu. Wstępne badania tabletek potwierdziły, że są one podrobione. W tej chwili trwają kolejne badania, które mają stwierdzić, czy w ich składzie chemicznym znajdują się środki, które stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia. źródło: Polska Głos Wielkopolski Specjalna unijna komisja już w czerwcu? Być może już w czerwcu br. w Parlamencie Europejskim powstanie specjalna komisja śledcza ds. reakcji Unii Europejskiej na grypę A/H1N1 informuje Rynek Zdrowia. Europosłowie podejrzewają, że pod wpływem nieuzasadnionej paniki kraje członkowskie dopuściły się marnotrawstwa publicznych pieniędzy na szczepienia. Celem komisji będzie ustalenie mechanizmów działania instytucji unijnych w sytuacjach kryzysowych. Europejscy parlamentarzyści zbadają, dlaczego nie zadziałał mechanizm realnej oceny ryzyka oraz dlaczego Komisja Europejska, zamiast uspokajać panikę, tylko ją wzmacniała, zachęcając do zakupu szczepionek. źródło: Rynek Zdrowia Aptekarz czy hurtownik leków? Złamanie prawa farmaceutycznego taki zarzut nieczęsto pada w pilskiej prokuraturze, a usłyszał go właśnie Krystian C., właściciel sieci aptek, w tym również apteki w Pile. Jak donosi dziennik Polska Głos Wielkopolski, prokuratura oskarżyła go o hurtową sprzedaż leków. Nie mógł jednak tego robić nie mając spełnionych prawem kryteriów. Ich brak wytknął mu Główny Inspektorat Farmaceutyczny, który powiadomił o tym organy ścigania. W ciągu trzech miesięcy, tj. od lipca do października ub.r., właściciel apteki miał sprzedać ponad 10 tys. leków. Krystian C. nie przyznaje się do winy. Twierdzi, że działał zgodnie z prawem. Akt oskarżenia trafił do pilskiego sądu. źródło: Polska Głos Wielkopolski 6 Farmacja Praktyczna 5 / 2010

7

8 Informacje Reklama w kościołach wywołała skandal W niektórych kościołach prowadzone są kampanie reklamowe sieci aptek napisał w liście do polskich biskupów prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej Grzegorz Kucharewicz, apelując o powstrzymanie takich działań. Jak donosi serwis internetowy Interia. pl, chodzi o informacje dotyczące promocji, z których mogą skorzystać starsze osoby. W świątyniach diecezji bydgoskiej pojawiły się ulotki i plakaty zachęcające do skorzystania z programu rabatowego. Rzecznik bydgoskiej kurii podkreślił, że rozesłanie informacji do parafii było jedynie przejawem troski o starsze osoby, które miały szansę dzięki temu zaoszczędzić na lekach. Finisz konkursu z wiedzy o markach Acidolac i Ibufen D Wraz z rozpoczęciem wiosny dziecięce marki Acidolac i Ibufen D dla dzieci zorganizowały dla wszystkich aptek w Polsce konkurs z wiedzy produktowej. Po raz kolejny konkurs spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem ze strony farmaceutów. Ilość nadesłanych kuponów konkursowych przerosła oczekiwania organizatorów! Nagrodami w konkursie było 200 plecaków. Lista wszystkich laureatów dostępna jest na w zakładce IBU walka z gorączką. Wszystkim uczestnikom serdecznie dziękujemy za udział w konkursie, a laureatom gratulujemy wygranej! źródło: Polpharma źródło: Interia.pl Sto złotych mandatu za wyrzucenie leków do rowu Strażnicy miejscy patrolujący okolice Raby natrafili na foliowy worek wypełniony pudełkami pełnymi starych lekarstw. Wśród nich były także dokumenty wskazujące na to, do kogo mogły należeć. W ten sposób dotarli do mieszkanki Bochni, która przyznała się do wyrzucenia przeterminowanych leków. Kobieta obiecała, że więcej tak nie zrobi, a znalezione przez patrol lekarstwa oddała do apteki (gdzie znajduje się specjalny pojemnik na stare medykamenty). Za swój czyn została ukarana tylko stuzłotowym mandatem. Mogło być jednak dużo gorzej. Za porzucanie tego typu odpadów można zapłacić nawet 500 zł mandatu. źródło: Polska Gazeta Krakowska Co lekarz miał na myśli? Zapraszamy wszystkich farmaceutów do wzięcia udziału w nowym konkursie Co lekarz miał na myśli?. Na stronie internetowej naszego magazynu umieściliśmy autentyczną, nieczytelnie wypełnioną receptę. Jeśli uda się Państwu rozszyfrować znajdujące się na niej nazwy leków, prosimy przesłać je mailem (najpóźniej do końca maja 2010 r.) na adres naszej redakcji, za pośrednictwem naszej strony internetowej. Osoby, które prześlą do nas maila z prawidłowymi nazwami leków, mają szansę otrzymać nagrody ufundowane przez Polpharmę. konkurs! Szczegóły zabawy na stronie: 8 Farmacja Praktyczna 5 / 2010

9 Ciekawostki Kwaśne owoce chronią przed utyciem Kwaśne owoce mogą pomagać w utrzymaniu szczupłej sylwetki donosi serwis Onet.pl. Naukowcy z uniwersytetu w Mediolanie odkryli, że sok z czerwonych pomarańczy zapobiega przybieraniu na wadze myszy, które odżywiano wysokotłuszczowymi pokarmami, podczas gdy sok ze słodszych odmian tych owoców sprzyjał gromadzeniu nadmiaru tłuszczu. Odchudzające właściwości soku z pomarańczy są prawdopodobnie zasługą antocyjaniny, czyli czerwonego barwnika, który jest równocześnie przeciwutleniaczem i przeciwdziała wielu chorobom, m.in. nowotworom. Zdaniem badaczy, sok uniemożliwia adipocytom, czyli komórkom tłuszczowym, przyswajanie nowego tłuszczu. źródło: Onet.pl Regularne spacery chronią przed zawałem Kobiety, które spacerują co najmniej 2 godziny tygodniowo, mają mniejsze ryzyko udaru od pań, które maszerują rzadziej. Tak wynika z badań przeprowadzonych w ramach Women s Health Study (czyli Badania Zdrowia Kobiet) wśród prawie 40 tys. amerykańskich pracownic służby zdrowia. Dane zebrane w ciągu prawie 12 lat badań przeanalizował Jackob R. Stallemair, doktorant z Harvardu. Z badań Stallemaira, o których donosi serwis Eurekalert, wynika, że kobiety, które maszerowały co najmniej przez dwie godziny tygodniowo, miały o 30 proc. mniejsze ryzyko udaru od pań, które nie miały zwyczaju chodzić piechotą. Korzystny okazał się też nawyk szybkiego chodzenia: panie, które maszerowały w szybkim tempie, zmniejszały swe zagrożenie udarem o 37 proc. źródło: Eurekalert Szybka jazda samochodem sprzyja zdrowiu mężczyzn Szybka jazda samochodem pozytywnie odbija się na zdrowiu współczesnego mężczyzny, powodując w jego organizmie wzrost poziomu testosteronu. Jak poinformował londyński dziennik Daily Express, do wniosku takiego doszła grupa kanadyjskich naukowców. Podczas prowadzenia auta o dużej mocy u kierowcy następuje znaczny wzrost poziomu hormonu, mającego zdolność obniżania ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Testosteron zapobiega też cukrzycy i nie dopuszcza do rozwoju depresji. Tradycyjnie wydzielanie tego hormonu nasilało się u mężczyzn podczas zagrożenia lub nieoczekiwanego zwrotu wydarzeń, który wymagał od nich wykazania najodważniejszych stron swojego charakteru. Zdaniem naukowców, szybka jazda jest pożyteczna zwłaszcza dla mężczyzn w średnim i starszym wieku. źródło: Daily Express Słoneczna witamina wzmacnia odporność Światło słoneczne nie tylko poprawia nastrój, ale także wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego. Szwedzcy naukowcy odkryli, że witamina D powstająca w skórze pod wpływem działania promieni słonecznych odgrywa kluczową rolę w aktywowaniu białych krwinek do ochrony organizmu przed grypą, zatruciem pokarmowym, a nawet chorobami nowotworowymi czytamy w serwisie Nasze-choroby.pl. Bez tej słonecznej witaminy leukocyty nie byłyby w stanie włączyć się w walkę z chorobą ani zapamiętywać na przyszłość informacji o rodzaju infekcji, aby przy kolejnym zarażeniu szybciej mobilizować organizm do walki z nią. źródło: Nasze-choroby.pl 9

10 Ciekawostki Zimno niszczy komórki rakowe Brytyjscy uczeni pracują nad nową metodą niszczenia nowotworów piersi przy pomocy lodu. Zdaniem badaczy, krioterapia stosowana z powodzeniem w leczeniu nowotworów prostaty może sprawdzić się również w przypadku raka piersi czytamy w portalu Onet.pl. Nowa technika polega na wprowadzaniu do guza kilku przypominających igły sond, przez które jest doprowadzany bardzo zimny gaz, wskutek czego wokół nowotworu powstaje lodowa kula niszcząca komórki rakowe. Próby leczenia nowotworów przy pomocy krioterapii podejmowano już wcześniej, ale najnowsza metoda jest tylko w minimalnym stopniu inwazyjna i nie wymaga interwencji chirurgicznej. Jednak jej twórcy uprzedzają, że jej upowszechnienie w medycynie może być kwestią wielu lat. źródło: Onet.pl Dieta Kowalskiego Czworo na dziesięciu aktywnych zawodowo Polaków wychodzi z domu bez śniadania, trzech na dziesięciu główny posiłek zjada dopiero wieczorem wynika z badań opublikowanych w serwisie Nowosci.com.pl. Do tego ciągły stres, siedzący tryb życia i tłusta dieta, będąca źródłem złego cholesterolu wszystkie te czynniki są zabójcze dla serca. Jak temu zapobiec? Dietetycy sugerują, by tłuszcz zwierzęcy zastąpić tłuszczem roślinnym, co przyczyni się do redukcji nieprawidłowego poziomu cholesterolu. W naszym menu powinny znaleźć się ryby, warzywa, owoce, produkty zbożowe i strączkowe. Są one dobrym źródłem witamin, składników mineralnych i błonnika, który poprawia perystaltykę jelit, zapobiega zaparciom, obniża stężenie cholesterolu, glukozy i ciśnienie krwi. źródło: Nowosci.com.pl Olejki eteryczne groźne dla bakterii Serwis Nasze-choroby.pl donosi o najnowszych badaniach greckich uczonych badających właściwości olejków eterycznych. Naukowcy proponują, by wykorzystywać je m.in. do walki z bakteriami, które nie reagują na antybiotyki. Wpływ olejków eterycznych ośmiu gatunków roślin na różnego rodzaju drobnoustroje badali prof. Yiannis Samaras i dr Effimia Eriotou z Technological Educational Institute of Ionian Islands w Grecji. Najskuteczniejszy okazał się olejek z tymianku. Badane szczepy bakterii niszczył niemal zupełnie już w ciągu godziny. Jak wyjaśnia prof. Samaras, gdyby ludzie częściej sięgali po olejki eteryczne, być może udałoby się zmniejszyć zjawisko nabywania przez bakterie lekoodporności. źródło: Nasze-choroby.pl Niezdrowe jedzenie uzależnia Od wysokokalorycznej, lecz posiadającej niskie właściwości odżywcze żywności (tzw. junk food ) można się uzależnić tak samo, jak od kokainy twierdzą naukowcy z Instytutu Badawczego Scripps na Florydzie, których ustalenia publikuje Nature Neuroscience. Zarówno osoby zajadające się żywnością konsumowaną nie tyle dla zaspokojenia poczucia głodu, co dla przyjemności, jak i osoby uzależnione od narkotyków, podlegają oddziaływaniu tych samych zjawisk w mózgu. Naukowcy badali efekty chemiczne zachodzące w mózgu z udziałem dopaminy (tzw. hormonu szczęścia wydzielanego w czasie przyjemnych doznań i wywołującego uczucie sytości i zadowolenia). Zdaniem uczonych, nadmierna konsumpcja żywności wywołującej przyjemne uczucie sytości uruchamia reakcje w części mózgu generującej poczucie nagrody, co z kolei wywołuje przymus konsumpcji. źródło: Nature Neuroscience 10 Farmacja Praktyczna 5 / 2010

11

12 Raport Senior w aptece Seniorzy stanowią najliczniejszą grupę spośród pacjentów odwiedzających apteki. Warto bliżej przyjrzeć się ich charakterystyce rzetelnej, pozbawionej pokutujących w społeczeństwie, często krzywdzących stereotypów. Wiedza na temat zachowań konsumenckich osób starszych może przełożyć się nie tylko na realny zysk, ale również zaskarbić zaufanie wśród tej grupy pacjentów. autor: Monika Matowska redaktor Farmacji Praktycznej Gdyby zapytać dziś współczesnego Polaka o portret przeciętnej starszej osoby, większość opisze postać, której jedyną radością w życiu są dorastające wnuki, zaś ulubionym hobby szydełkowanie. Mało kto z nas zdaje sobie na co dzień sprawę z tego, że dzisiejsze pokolenie 50+ to także osoby, które za młodu były współautorami rewolucji obyczajowej, śledziły lądowanie Armstronga na księżycu i buntowały się przeciwko mieszczańskiemu społeczeństwu. Społeczna rola seniorów stopniowo przybiera dziś nowy kształt. Systematycznie wydłuża się średnia długość życia, czyniąc z wieku dojrzałego znaczący okres, który każdy chce spędzić jak najbardziej komfortowo. Zmianie ulega życiowa sytuacja seniorów, a także stan ich zdrowia. Seniorzy pozostają aktywni, pełni życia i niezależni o wiele dłużej, niż jeszcze kilka dziesięcioleci temu. Szacuje się, że w Polsce w 2035 r. odsetek osób po 65. r.ż. wzrośnie o ponad 150 proc. Średnia długość życia dla całego świata wyniesie wówczas 73 lata, przy czym w krajach rozwiniętych będzie ona jeszcze dłuższa. Weseli staruszkowie Wraz ze zmieniającą się sytuacją społeczną i gospodarczą stereotypowi wesołego staruszka towarzyszy dziś coraz częściej wizerunek osoby, która chce korzystać z życia bez względu na wiek, nadal jest aktywna zawodowo bądź społecznie, uważa, że wiele jeszcze przed nią. I nic w tym dziwnego, biorąc pod uwagę fakt, że przeciętny wiek laureata Nagrody Nobla to ponad 60 lat. Po sześćdziesiątce często przypada także czas odnoszenia sukcesów w polityce, biznesie i sztuce, zaś do osób po 50. r.ż. należy ponad 60 proc. kapitału w Stanach Zjednoczonych. A jednak, wizerunek wesołego staruszka jest wciąż jeszcze mocno zauważalny. Do tego stopnia, że w klasyfikacji po- 12 staw konsumenckich seniorów stanowi on ok. 13 proc. Na poziomie apteki zwyczaje zakupowe tej grupy pacjentów sprowadzają się do rozważnego i świadomego nabywania preparatów i polegają zwykle na wyborze produktów wysokiej jakości, co zresztą potwierdzają sami farmaceuci. Lubią nabywać nowości i rzadko planują przyznaje jedna z warszawskich farmaceutek. Mimo czasami bardzo zaawansowanego wieku są niezwykle otwarci. Oczekują porady i konkretnych informacji. Często chcą skonfrontować z nami informację na temat nowego leku, którego reklamę widzieli np. w telewizji. W ich poczuciu, bycie na bieżąco z nowościami pojawiającymi się na rynku aptecznym pozwala im czuć się młodo i na czasie dodaje. Nie zaskoczy nas zatem fakt, że najczęściej ze wszystkich seniorów korzystają z komputera, Internetu i komórki, a w ilości wysyłanych smsów mogliby konkurować z niejednym nastolatkiem. Ukochane babcie Okazuje się, że typowemu wyobrażeniu starszej kobiety, jako osoby zajmującej się wnukami, w rzeczywistości odpowiada zaledwie 15 proc. Polaków po 50. r.ż. Domowe opiekunki, altruistki pomagające w wychowaniu wnucząt, zajmują się przede wszystkim rodziną, a ich ulubione hob- Fakty z życia pokolenia 50+: l 51% korzysta z telefonu komórkowego, l 55% było za granicą, l 41% ma prawo jazdy, l 26% prowadzi samochód co najmniej raz w tygodniu, l 43% posiada kartę płatniczą, a 12% kredytową, l 30% leciało samolotem, l 40% minimum raz na miesiąc korzysta z bankomatu. Źródło: Badanie 4P, n=600, 50+ Farmacja Praktyczna 5 / 2010

13 Raport by to dom i ogród. Jeśli jednak przyjrzeć się ich zachowaniom konsumenckim łatwo zauważyć, że daleko im do typowych tradycjonalistów. Wyniki analiz przyzwyczajeń zakupowych tej grupy seniorów potwierdzają też farmaceuci. Z ich obserwacji wynika, że zaliczane do tej grupy osoby chętnie korzystają ze współczesnych osiągnięć cywilizacyjnych i wszelkiego rodzaju nowinek technologicznych, które uważają za niezwykle przydatne, umożliwiające np. lepszy kontakt z ich ukochaną rodziną. Jak kupują? Rozważnie wydają pieniądze zauważa jeden z wrocławskich farmaceutów. Zanim kupią konkretny preparat, porównują ceny w innych aptekach. Śledzą reklamy w mediach, ale zanim nabędą polecany w nich lek muszą rozpatrzyć wszystkie za i przeciw. Liczą się ze zdaniem farmaceuty, ale cena ma w ich przypadku znaczenie nadrzędne dodaje farmaceuta. Bywalcy sanatoriów i pogodzeni z losem Grupę tzw. bywalców sanatoriów (ok. 21 proc.), która wyłania się z badań analityków śledzących zachowania konsumenckie seniorów, tworzą najczęściej samotni mężczyźni. Istnienie tej wyodrębnionej w wyniku badań konsumenckich grupy potwierdzają także farmaceuci. Ich obserwacje, mające swe źródło w codziennej praktyce farmaceutycznej, potwierdzają, że tzw. bywalcy sanatoriów to osoby żyjące dniem dzisiejszym, na co dzień z pewnością nie czują się zagubieni, toteż w miarę możliwości chcą korzystać z życia. Charakterystyczna dla tej grupy społecznej jest także nieco ponadprzeciętna troska o własne zdrowie. Ci pacjenci, choć w sytuacji zakupu leków bardzo ostrożnie wydają swoje pieniądze, ufają reklamom. Co więcej, mają bardzo silne przekonanie, o czym mieliśmy okazję w naszej aptece niejodnokronie się przekonać, że reklamy te są adresowane wprost do nich przekonuje farmaceutka z jednej ze stołecznych aptek. Zdecydowanie inną grupę konsumencką wśród seniorów tworzą osoby scharakteryzowane, jako pogodzeni z losem (ok. 20 proc.). W grupie tej przeważają kobiety. Są zazwyczaj zadowolone ze swego życia, ale wiele już po nim nie oczekują. Częściej narzekają na zdrowie, co sprawia, że są częstymi gośćmi w aptekach. W ich zachowaniach konsumenckich ograniczają je zwykle skromne możliwości finansowe. Na poziomie apteki skutkuje to dokładnym planowaniem zakupu konkretnych, nawet tych zaordynowanych im przez lekarzy preparatów oraz częstym sięganiem po tańsze zamienniki. Aktywni tradycjonaliści Tę grupę społeczną, sklasyfikowaną w badaniach nad przywyczajeniami zakupowymi na ok. 15 proc. spośród wszystkich seniorów, zasilają konkretne, bardzo pragmatyczne, choć nieco zagubione w dzisiejszej rzeczywistości osoby. To jednak nie przeszkadza im z optymizmem spoglądać w przyszłość. A jak ich zachowania konsumenckie prezentują się na poziomie apteki? Farmaceuci przyznają, że to, co wyróżnia tę grupę na tle innych seniorów, to fakt, że osoby te nie lubią wydawać pieniędzy. 150% o tyle w 2035 r. wzrośnie w Polsce odsetek osób po 65. r.ż. To sprawia jednak, że jeśli uda się nam zaskarbić ich sympatię, odwzajemnią ją oddaniem i lojalnością zaznacza farmaceutka z Bielska-Białej. Jak mówi, pacjentom z tej grupy zdarzają się często tzw. zakupy impulsywne, dotyczące szczególnie preparatów OTC i suplementów diety. Starają się kupować rodzime produkty, z tzw. tradycją. Podczas zakupów rzadko kierują się modą, są sceptyczni wobec reklam i najczęściej uważają, że nie są one kierowane do nich. Źródło danych: Artykuł powstał na podstawie: prezentacji Barbary Frątczak Rudnickiej, przedstawionej na VIII kongresie Badaczy Rynku i Opinii.Badanie 4P, n=600, na podstawie badania segmentacyjnego 4P, 50+ prezentacji przedstawionej na X kongresie Badaczy Rynku i Opinii pt. Czy inwestycja w seniora ma szansę zwrotu?. Autorzy: prof. dr hab. Piotr Błędowski (SGH) Michał Gmurek, Ewa Piechór (PBS DGA) Podyskutuj o tym na forum!

14 Wywiad Przepisy są nieubłagane Z Barbarą Misińską, dyrektor Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, rozmawia Lilianna Bartowska-Lewicka. PPróbowałam rozmawiać z kilkoma farmaceutkami na tematy związane ze współpracą z mazowieckim oddziałem NFZ. Niestety, nie udało się. Nikt nie chciał zabrać głosu. Nawet anonimowo. Skąd bierze się niechęć do poruszania tematów związanych z funduszem? Moim zdaniem jest to niechęć na wyrost. Na pewno wiąże się z kontrolami, które musimy prowadzić. Nikt nie lubi kontroli. To trudne zagadnienie, nie tylko dla farmaceutów, ale i dla każdego oddziału NFZ. My też jesteśmy sprawdzani np. przez NIK, Urząd Skarbowy, resort skarbu czy zdrowia. Dla obu stron przepisy nie są spójne. Prowadzimy kontrole na podstawie ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U ) i na podstawie przepisów wykonawczych. Opieramy się w szczególności na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z 17 maja 2007 r. w sprawie recept lekarskich (Dz.U z późniejszymi zmianami). Wszystko, co wypisze lekarz, farmaceuta musi sprawdzić przed wydaniem. Na Mazowszu funkcjonuje 1817 aptek. W 2009 r. przeprowadziliśmy 275 kontroli aptek. W ich wyniku wystąpiono o zwrot prawie 2 mln zł. To kwota niebagatelna, zważywszy potrzeby naszego społeczeństwa. Na podstawie jakich uchybień dokonywano nakładanie kar? Przede wszystkim błędy są w zestawieniach zbiorczych recept. Zgodnie z art. 63 ust. 3 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U ) NFZ dokonuje refundacji cen leków na podstawie zestawienia zbiorczego recept, przekazywanego przez apteki w formie elektronicznej i papierowej. W ub.r. średnio proc. zestawień z mazowieckich aptek miało błędy. Często były niekompletne, miały źle wyliczoną kwotę refundacji, a faktury składane były z opóźnieniem. Termin 14 składania wynosi 15 dni, ale wiele aptek go nie przestrzega. Przepisy mówią, że jeżeli apteka nie przedstawi prawidłowo przygotowanego zestawienia, to termin ten będzie stale przesuwany, aż do momentu przedstawienia właściwego. Mamy rekordzistów na swoim terenie. Jeden z nich od 4 lat nie przedstawił poprawnego dokumentu. I wbrew temu, co często mówią sami farmaceuci, niektórym chyba nie zależy na zwrocie refundacji. Bo jak to inaczej interpretować? Ostatnio spotkałam się z pytaniem dotyczącym tzw. cesji na aptekę. Czy jest to zgodne z prawem? Zdarzają się takie sytuacje. Wiąże się to z przekazaniem odpowiedzialności cywilnej z kierownika apteki na właściciela lub osobę trzecią, np. przy spółkach, gdy w grę wchodzi sieć aptek. W myśl rozporządzenia o receptach lekarskich, konieczne uprawnienia ma tylko kierownik apteki lub farmaceuta przez niego uprawniony z tej samej apteki. Ale często dzieje się co innego. Widać to wówczas, gdy na Na administrowanie mazowiecki oddział NFZ wydaje 0,78 proc. swojego budżetu, jeśli zaś chodzi o cały NFZ ta kwota stanowi jeden procent proszę mi wierzyć, nie tylko farmaceutom jest ciężko... Farmacja Praktyczna 5 / 2010

15 Wywiad nasze uwagi pokontrolne zamiast kierownika-farmaceuty, odpowiada wynajęta przez właściciela kancelaria prawna. Wtedy zaczynają się niepotrzebne boje. Właściciele wykorzystują uregulowania prawne z prawa handlowego, obowiązującego przy spółkach. Czy możliwy jest dziś powrót do pomysłu, by kierownikiem i właścicielem apteki był farmaceuta? Gdyby nasze przepisy dostosować do polskich realiów na pewno tak! Bo przecież tu chodzi o odpowiedzialność za życie ludzkie. W przypadku aptek sieciowych mamy niesłychany pęd do wypracowania zysku. Tam farmaceuta zaczyna tracić swój wizerunek osoby zaufania publicznego. Nie można jednak umniejszać znaczenia wielu aptekarzy, którzy jeszcze pochylają się nad problemami pacjentów przychodzących do apteki. Zobaczymy, jak życie zweryfikuje misję farmaceuty w przyszłości. Czy macie Państwo jakieś szczególne trudności z przeprowadzaniem kontroli? W ciągu ostatnich 3 lat tylko jedna placówka nie chciała wydać nam recept. Mamy odczucia, że w szczególności przedsiębiorcy, którzy zajmują się aptekami, przez swoje niedociągnięcia obawiają się naszych kontroli. Boją się, że odbierzemy im możliwość prowadzenia apteki. Jak Państwo reagują na takie sytuacje? Art. 103 Prawa farmaceutycznego jasno mówi, że w przypadku utrudniania bądź uniemożliwiania czynności urzędowych przez NFZ, nadzór farmaceutyczny i inspektor farmaceutyczny właściwy dla danej placówki może odebrać zezwolenie na prowadzenie tejże apteki. Przepis ten jest na tyle czytelny, że działa jak kubeł zimnej wody. Apteki działają na zasadzie aktualnych zezwoleń. Czy ich ważność jest sprawdzana? To kolejny problem, który często powoduje patologie. Nie jesteśmy tego w stanie sprawdzić bez kontroli. Często zdarza się, że apteki nie mają ważnego zezwolenia, np. doszedł nowy wspólnik lub z niej odszedł. Czasami zdarza się, że zezwolenia wygasają. Tymczasem apteki dalej przedstawiają zestawienia zbiorcze na refundację leków. Mamy wówczas wyłudzenie pieniędzy i musi tu wkroczyć prokurator. Proszę pamiętać, że za receptami idą duże publiczne pieniądze. Dyskusja dotycząca właściwego wypisywania recept, która od kilkunastu miesięcy toczy się w mediach, dotyka nie tylko farmaceutów i lekarzy, ale i Fundusz. Przecież nie można działać wbrew regulacjom prawnym, wbrew rozporządzeniom Ministra Zdrowia. Z drugiej strony mamy nałożoną na Fundusz dyscyplinę finansową, z której musimy co do złotówki się rozliczyć. Nie jest prawdą, że jesteśmy restrykcyjni tylko dla niektórych. Przepisy są równe dla wszystkich. Pamiętajmy, że recepta to ważny dokument. Prawie jak blankiet bankowy i musi Barbara Misińska, dyrektor Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia być tak wypełniona, by spełniała wszystkie wymogi nałożone przez prawo. Proszę mi wierzyć, Fundusz chce tylko egzekwować przysługujące mu prawa! NFZ nie działa w pustej przestrzeni. Czy Izby Aptekarskie i Lekarskie dostrzegają problemy farmaceutów i Wasze? Na pewno farmaceutów, ale czy Funduszu? Cóż, można jeszcze kilka spraw poprawić, nad kilkoma się zastanowić. Na pewno ta współpraca powinna być bardziej ścisła. Chodzi nie tylko o zrozumienie przepisów, ale i zwykłą życzliwość, by roztropnie godzić strony. Tym bardziej, że NFZ nie ma łatwego życia. W tym roku mamy mniejszy budżet. W ubiegłym było 1,2 mld zł rezerwy. I to wystarczyło na refundację. W obecnym roku będzie gorzej. Na koniec proszę o krótki komentarz na temat plotek o przyznawanej kontrolerom premii za wykrywanie nadużyć finansowych? Jestem wdzięczna, że Pani o to prosi. Pracownicy Funduszu mają normalne pensje. Nie mają żadnych przywilejów. Ten czarny PR bardzo krzywdzi osoby ciężko pracujące w oddziałach NFZ. Co gorsza, nie możemy znaleźć żadnych chętnych lekarzy czy farmaceutów, którzy podjęliby pracę w Funduszu. Dla farmaceuty to utrata statusu wykonywania zawodu, dla lekarza koniec z praktyką prywatną. Na administrowanie mazowiecki oddział NFZ wydaje 0,78 proc. swojego budżetu. Jeśli zaś chodzi o cały NFZ ta kwota stanowi 1 proc. To po prostu mistrzostwo świata! Proszę mi wierzyć, nie tylko farmaceutom jest ciężko. Podyskutuj o tym na forum!

16 Prawo Bezpieczne ryzyko Apteka to szczególna placówka handlowa, dlatego wymaga szczególnej ochrony. Towarzystwa ubezpieczeniowe starają się odpowiedzieć na te potrzeby, tworząc pakiety chroniące od ryzyka występującego tylko w aptece: pomyłkowego wydania leków, utraty dokumentów niezbędnych do refundacji przez NFZ, a nawet zniszczenia preparatów przechowywanych w lodówce na skutek braku prądu. autor: Edyta Popiołek prawnik, dziennikarka związana z tytułami gospodarczymi, m.in. Businessman Magazine i Twój Pieniądz UUbezpieczyciel proponując określony pakiet ocenia wielkość majątku apteki, lokalizację placówki, poziom zabezpieczeń przeciwkradzieżowych i rodzaj budynku, w którym się ona znajduje. Wszystkie wnioski rozpatrywane są indywidualnie, dlatego też na wysokość stawki ubezpieczeniowej ma wpływ konkretna sytuacja danej apteki. Przeglądając oferty ubezpieczycieli warto pamiętać, że stawki publikowane w broszurach informacyjnych lub w prasie mogą stanowić jedynie ogólną orientację o ofercie cenowej towarzystwa. Przed dokonaniem wyboru konkretnej oferty można skorzystać z pomocy agencji ubezpieczeniowej albo brokera, który ma w ofercie polisy kilku towarzystw i może wybrać spośród nich najbardziej dopasowaną do sytuacji naszej apteki. Usługa taka jest zwykle darmowa, bowiem broker pobiera należną mu prowizję od firmy ubezpieczeniowej. Istotne punkty: mienie Właściciele aptek dokonując wyboru polisy mogą korzystać ze standardowych produktów, które w ofercie ma większość towarzystw ubezpieczeniowych. Na niektóre aspekty warto jednak zwrócić szczególną uwagę jeszcze przed zawarciem umowy. Ubezpieczając aptekę na pewno powinno się zawrzeć ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych, dbając, by katalog zdarzeń objętych ubezpieczeniem był jak najszerszy zaleca Krzysztof Chechliński z Biura Usług Brokerskich w Bytomiu. Warto ponadto zwrócić uwagę, by definicje takich zdarzeń jak dym, sadza, a zwłaszcza zalanie, nie zawężały w sposób szczególny odpowiedzialności ubezpieczyciela. Na podstawie takiego ubezpieczenia można objąć ochroną wyposażenie Na rynku działają towarzystwa, które specjalnie dla aptek rozszerzają ochronę o koszty utylizacji zniszczonych leków, bezpośrednich następstw finansowych utraty dokumentów niezbędnych do refundacji leków 16 Farmacja Praktyczna 5 / 2010

17 Prawo apteki, a także środki obrotowe, czyli wszystkie artykuły przeznaczone do sprzedaży dodaje broker. Radzi jednocześnie, by zgłosić do ubezpieczenia wartość całego mienia, a w przypadku środków obrotowych przypuszczalny największy stan magazynowy. Chodzi o to, by ubezpieczyciel w razie ewentualnej szkody nie zarzucił nam niedoubezpieczenia i nie próbował ograniczyć wypłaty odszkodowania. W przypadku lokalu wynajmowanego od osoby trzeciej warto również ubezpieczyć tzw. nakłady inwestycyjne, czyli poniesione przez ubezpieczającego wydatki na wykończenie wnętrz. Powinniśmy ubezpieczyć mienie od kradzieży z włamaniem i rabunku. Można tu przyjąć system tzw. pierwszego ryzyka i zgłosić do ubezpieczenia całe mienie, ale ograniczając do wybranej przez siebie kwoty sumę ubezpieczenia. Kierujemy się w tym przypadku naszym wyobrażeniem maksymalnej, możliwej jednorazowo straty mienia. Należy zadbać także o dołączenie klauzuli wandalizmu dodaje Krzysztof Chechliński. Odpowiedzialność za działania farmaceuty Podstawowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zapewnia ubezpieczonemu ochronę, gdy w związku z prowadzoną działalnością lub posiadanym mieniem, ubezpieczony zobowiązany jest do naprawienia szkody rzeczowej lub osobowej, wyrządzonej osobie trzeciej czynem niedozwolonym. Standardowo jednak w wyłączeniach zawartych w ogólnych warunkach ubezpieczeń znajdziemy wyłączenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej, w tym odpowiedzialności cywilnej aptekarza i technika farmaceuty. O ile ubezpieczenie majątkowe zawrzemy bez problemów w wielu towarzystwach, o tyle z bardzo istotnym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej możemy już mieć trudności przyznaje Krzysztof Chechliński. Dlatego, jak mówi, należy zadbać o włączenie klauzuli rozszerzającej ochronę o to ryzyko do standardowego pakietu. Ważne również jest rozszerzenie zakresu polisy o obowiązkowe ubezpieczenie podmiotów, posiadających umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Przed podpisaniem umowy warto zgłosić do ubezpieczenia wartość całego mienia, a w przypadku środków obrotowych największy stan magazynowy w razie szkody towarzystwo nie zarzuci nam niedoubezpieczenia i nie będzie próbowało ograniczyć wypłaty odszkodowania Przegląd ofert Na rynku działają towarzystwa, które specjalnie dla aptek rozszerzają ochronę o koszty utylizacji zniszczonych leków, bezpośrednich następstw finansowych utraty dokumentów, niezbędnych do refundacji leków. Oto najciekawsze z nich: Partner Farmaceuty to ubezpieczenie towarzystwa Aviva, skierowane do przedsiębiorców prowadzących apteki. Oprócz standardowych ubezpieczeń mienia oraz odpowiedzialności cywilnej polisa może zostać rozszerzona o ubezpieczenie strat finansowych w związku z utratą recept na leki refundowane, konieczności pokrycia kosztów utylizacji leków oraz odpowiedzialności cywilnej zawodowej farmaceuty (za błędy w wydaniu lub przygotowaniu niewłaściwego lub przeterminowanego leku). Pakiet Allianz Apteka Plus obejmuje ubezpieczenie rzeczy ruchomych: urządzenia i wyposażenie, środki obrotowe, rzeczy osób trzecich, przedmioty należące do pracowników, gotówkę, nakłady inwestycyjne, szyby. Ochronę ubezpieczeniową rozszerzyć można o: ubezpieczenia kosztów dodatkowych związanych z utylizacją zniszczonych leków oraz bezpośrednie konsekwencje finansowe utraty dokumentów niezbędnych do refundacji leków, a także ubezpieczenie elektroniki na bazie wszystkich ryzyk i ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej deliktowej z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (szkody osobowe i rzeczowe) z rozszerzeniem o OC zawodową farmaceutów i OC za produkt. Suma ubezpieczenia jest deklarowana przez ubezpieczającego, w wartości odtworzeniowej, rzeczywistej lub zwykłej ubezpieczanego mienia. PZU Apteka obejmuje: ubezpieczenie mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku, ubezpieczenie szyb i innych przedmiotów od stłuczenia, ubezpieczenie sprzętu elektronicznego. Klient decydujący się na kupno polisy PZU Apteka powinien zawrzeć ubezpieczenie na co najmniej dwa ryzyka ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych, oraz co najmniej jedno z poniższych: ubezpieczenie mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku, szyb i innych przedmiotów od stłuczenia, sprzętu elektronicznego, odpowiedzialności cywilnej farmaceutów i aptek. W ubezpieczeniu Generali T.U. klauzule dedykowane właścicielom aptek dotyczą: odpowiedzialności farmaceuty za przygotowanie leków recepturowych, wydania niewłaściwego lub przeterminowanego leku. Generali rozszerza zakres ochrony ubezpieczeniowej o pokrycie: kosztów utylizacji zniszczonych leków, bezpośrednich następstw finansowych utraty dokumentów niezbędnych do refundacji leków. Podyskutuj o tym na forum!

18 Opieka farmaceutyczna Rola farmaceuty w rozpoznawaniu objawów AD Ponad 7 mln Europejczyków cierpi na chorobę Alzheimera (AD), a prognozy na przyszłe lata zapowiadają systematyczny wzrost odsetka chorych. AD postępuje stopniowo. Choremu i jego bliskim trudno zauważyć subtelne, niepokojące zmiany zachowania. Czujne oko farmaceuty, dysponującego wiedzą na temat postępowania procesu otępiennego, może wychwycić pierwsze objawy choroby u stałego pacjenta. autor: dr n. med. mgr farm. Anna Gołda Pracownia Farmakoepidemiologii i Farmakoekonomiki, Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum UJ w Krakowie ZZdobycze nowoczesnej medycyny oraz polepszenie warunków życia sprawiły, że żyjemy coraz dłużej. W ciągu ubiegłego wieku w krajach kultury Zachodu średni czas życia mężczyzn wydłużył się z ok. 50 do 73, a kobiet do blisko 78 lat. Niemniej, przed starzeniem się narządów dalej nie potrafimy się ochronić, co jest szczególnie istotne w przypadku mózgu kierującego wszystkimi funkcjami organizmu. Każdy ma świadomość, że z upływem lat pogarsza się zdolność kojarzenia, czy zapamiętywania. Mniej oczywiste jest występowanie chorób otępiennych. Wśród tych ostatnich wyróżnić można chorobę Alzheimera (AD, Alzheimer disease), jedną z najczęstszych przyczyn demencji. Podkreślić należy, że otępienie w AD nie wynika z naturalnego procesu starzenia się, lecz z choroby 18 Przerwanie stosowania leków wpływa na pogorszenie stanu pacjenta dlatego farmaceuta w miarę możliwości powinien starać się oszacować czy zgłaszający się z kolejną receptą pacjent przyjmował lek zgodnie z zaleceniami polegającej na stopniowej degeneracji tkanki mózgu. Fakt, że początkowe symptomy mogą sugerować naturalne procesy związane z zaawansowanym wiekiem sprawia, iż diagnoza często stawiana jest zbyt późno, a chorym ordynowane są nieskuteczne leki. Sprzyja to jeszcze szybszemu postępowi tej nieuleczalnej choroby. Jak przebiega AD? U różnych pacjentów AD przejawia się inaczej. Zazwyczaj jako pierwsze uwidaczniają się narastające problemy z pamięcią (początkowo zaniki pamięci krótkoterminowej), kłopoty z logicznym rozumowaniem, odbiorem świata zewnętrznego (uwagą i przetwarzaniem informacji), pogarszają się zdolności konstrukcyjne, aż do kłopotów z wykonaniem ruchów dowolnych, pojawiają się kłopoty z liczeniem. Chory traci orientację w czasie i przestrzeni, często dołączają się do tego zaburzenia psychotyczne. Wreszcie pojawiają się problemy z tzw. funkcjami wykonawczymi, planowaniem i monitorowaniem własnego zachowania, aż do utraty kontroli nad funkcjami fizjologicznymi. W konsekwencji chory traci autonomię, stając się zależnym od otoczenia. Przyczyny choroby AD jest tzw. chorobą neurodegeneracyjną, co oznacza, że w jej wyniku dochodzi do śmierci komórek nerwowych. Umierają głównie neurony produkujące acetylocholinę. Biorąc pod uwagę, że acetylocholina odpowiada za funkcje poznawcze, sformułowano cholinergiczną teorię AD i wprowadzono grupę leków inhibitorów cholinesteraz, mających za zadanie podnosić poziom tego neuroprzekaźnika. Istnieje szereg hipotez dotyczących genezy wymierania neuronów. Na pewno znaczenie ma odkładanie się w neuronach blaszek amyloidowych (β-amyloid) oraz splątków neurofibrylarnych. Farmacja Praktyczna 5 / 2010

19

20 Opieka farmaceutyczna prosząc o coś na pamięć, bo ciągle zapomina, gdzie położył klucze, rachunki. Dlatego konieczne jest, by farmaceuci wiedzieli, jak objawia się i postępuje proces otępienny w AD, by w przypadku niepokojących zmian zaobserwowanych u pacjenta skierować go do lekarza (rzecz jasna bez sugerowania mu własnych podejrzeń!). Warto również podkreślić, o jakich dolegliwościach powinien opowiedzieć klinicyście. Farmaceuta może również, zwłaszcza w przypadku pacjentów w zaawansowanym wieku, delikatnie zasugerować krewnym, aby przekonali np. babcię do podzielenia się kłopotami w trakcie wizyty lekarskiej (często zna on całą rodzinę pacjenta). Równie istotna jest świadomość farmaceuty co do faktu, że AD pojawia się czasem u osób przed 60. r.ż., dlatego zaobserwowanie niepokojących objawów u ludzi młodszych niż pacjenci geriatryczni powinno skutkować motywowaniem ich do odbycia wizyty lekarskiej. Istnieje brak jednoznacznych wytycznych precyzujących, kiedy należy odstawić stosowane w demencji leki najlepiej więc przyjąć stanowisko, że chory powinien być leczony tak długo, jak długo w ocenie pacjenta, lekarza i opiekuna widoczne są korzystne efekty danej terapii Drugim neuroprzekaźnikiem mającym znaczenie w AD jest glutaminian, który odpowiada za pobudzenie w OUN. Nadmierne stymulowanie przez ten neuroprzekaźnik receptorów NMDA jest czynnikiem mogącym prowadzić do śmierci neuronów. Odkryto związek między amyloidem odkładającym w AD a zwiększeniem ilości glutaminianu, co przyczynia się do zwiększonej stymulacji receptora, w konsekwencji prowadząc do zmian neurodegeneracyjnych. Również to odkrycie przyczyniło się do wprowadzenia leku działającego korzystnie na objawy w AD. Dostrzec objawy Na początkowym etapie choroby niezwykle istotną rolę może odegrać farmaceuta, który przez lata zdążył poznać pacjentów i jest w stanie wychwycić subtelne, niepokojące zmiany ich zachowania (rodzina, z którą pacjent stale przebywa, przyzwyczaja się stopniowo do niewielkich zmian, a objawy nie wydają się tak alarmujące, by zgłaszać je lekarzowi). Dodatkowo zaufany farmaceuta bywa często osobą, której chory zwierza się jako pierwszej z pojawiających się kłopotów, 20 Decyzja o farmakoterapii Przed zaordynowaniem pacjentowi leków działających objawowo w AD lekarz musi dokonać oceny stopnia nasilenia otępienia, która będzie niezbędna dla późniejszego oszacowania efektywności stosowanej terapii. Należy również sprawdzić czy obserwowane u pacjenta objawy nie są wynikiem innych czynników, np.: zażywania preparatów antycholinergicznych, obecności niestabilnych chorób somatycznych lub/i zaburzeń psychicznych, a w szczególności obecności zaburzeń depresyjnych czy lękowych (co oczywiście nie oznacza, że nie mogą one współwystępować z AD). Należy podkreślić, że zarówno interwencja farmakologiczna jak i niefarmakologiczna powinny zostać podjęte tak szybko, jak tylko możliwe i być stosowne w sposób nieprzerwany i długoterminowy. Wyniki leczenia osób, u których zwlekano z podjęciem farmakoterapii aż objawy staną się wyraźne, są znacznie gorsze niż u tych, którym niezwłocznie wdrożono leczenie. Dostępne leki Jako że w AD najlepiej udokumentowane są deficyty w neuroprzekaźnictwie cholinergicznym oraz glutaminianergicznym, stosowane leki mają za zadanie przyczynić się do minimalizacji powyższych braków. Z uwagi na fakt, że nie dysponujemy narzędziem farmakologicznym pozwalającym hamować zjawisko neurodegeneracji, lekarze są zmuszeni leczyć objawowo. Aby zmniejszyć istniejące niedobory acetylocholiny stosuje się leki hamujące aktywność enzymów ją rozkładających. W Polsce dostępne są donepezil, galantamina i rywastygmina. Zasadą leczenia tymi preparatami jest podawanie maksymalnie wysokich, dobrze tolerowanych przez pacjenta dawek. Wysokość dawek ustalana jest przez klinicystę w sposób indywidualny, dlatego farmaceuty nie powinny zastanawiać zmiany dawkowania pojawiające się na kolejnych receptach. Co więcej, należy zwrócić uwagę pacjentowi na powyższe zmiany. Niestety w momencie masywnej śmierci neuronów produkujących acetylocholinę blokowanie enzymów przestaje być skuteczne, dlatego też inhibitory cholinoesterazy są zarejestrowane do leczenia otępienia o charakterze lekkim i umiarko- Farmacja Praktyczna 5 / 2010

Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny

Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny

Bardziej szczegółowo

Przewodnik Ubezpieczonego

Przewodnik Ubezpieczonego Przewodnik Ubezpieczonego I. Ubezpieczenie Zdrowotne LUX MED Panaceus 1. Czym jest Ubezpieczenie Zdrowotne LUX MED Panaceus? Przedmiotem ubezpieczenia jest zdrowie i następstwa nieszczęśliwego wypadku

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI

SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI PACJENT NA RYNKU PRACY 43 lata, stan wolny, wykształcenie średnie Pierwsze objawy w wieku 29 lat. Średnio 1 rok mija od momentu pierwszych

Bardziej szczegółowo

Żyć zdrowo i aktywnie

Żyć zdrowo i aktywnie Żyć zdrowo i aktywnie Grupa projektowa : - Klaudia Skrobek - Kamila Stasiak - Tomek Stasiak ZSP Reptowo 2013 r. Zdrowie Zdrowie jako stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego,

Bardziej szczegółowo

Otwieramy firmę żeby więcej zarabiać

Otwieramy firmę żeby więcej zarabiać Otwieramy firmę żeby więcej zarabiać Mężczyzna, w wieku do 40 lat, wykształcony, chcący osiągać wyższe zarobki i być niezależny taki portret startującego polskiego przedsiębiorcy można nakreślić analizując

Bardziej szczegółowo

Na czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals

Na czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals Na czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny GlaxoSmithKline Pharmaceuticals 2009-2010 Jerzy Toczyski Prezes Zarządu GlaxoSmithKline Pharmaceuticals SA Od odpowiedzialności do

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce

Bardziej szczegółowo

w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018

w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018 Uchwała Nr XLII.230.2017 Rady Gminy w Białośliwiu z dnia 29 listopada 2017 w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r.

Bardziej szczegółowo

2

2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wzajemne oddziaływanie substancji leczniczych, suplementów diety i pożywienia może decydować o skuteczności i bezpieczeństwie terapii. Nawet przyprawy kuchenne mogą w istotny sposób

Bardziej szczegółowo

African Mango - recenzja, opis produktu

African Mango - recenzja, opis produktu African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru

Bardziej szczegółowo

Którzy ubezpieczyciele najlepiej dbają o jakość obsługi?

Którzy ubezpieczyciele najlepiej dbają o jakość obsługi? https://www. Którzy ubezpieczyciele najlepiej dbają o jakość obsługi? Autor: Anna Sokół Data: 13 października 2017 Portal MojeBankowanie.pl zbadał jakość obsługi w placówkach w ramach 3 edycji Instytucji

Bardziej szczegółowo

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski

Bardziej szczegółowo

Świadomość ubezpieczeniowa rolnika będzie rosła?

Świadomość ubezpieczeniowa rolnika będzie rosła? .pl https://www..pl Świadomość ubezpieczeniowa rolnika będzie rosła? Autor: Anna Sokół Data: 5 października 2017 Aby nasz rynek ubezpieczeń dobrze funkcjonował, świadomość ubezpieczeniowa powinna być na

Bardziej szczegółowo

Prawda Fałsz 1. Osoby z chorobą Alzheimera są szczególnie podatne na depresję.

Prawda Fałsz 1. Osoby z chorobą Alzheimera są szczególnie podatne na depresję. Test wiedzy o chorobie Alzheimera Poniżej znajdują się stwierdzenia dotyczące choroby Przeczytaj proszę każde stwierdzenie i otocz kółkiem Prawda, jeśli uważasz, że zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz, jeśli

Bardziej szczegółowo

Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać

Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać Statystycznie, na dobrowolne badania kontrolne mężczyźni zgłaszają się zdecydowanie rzadziej, niż kobiety. Niestety profilaktyka w tej części naszego społeczeństwa

Bardziej szczegółowo

Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8

Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8 // Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8 Białko 1 : Tłuszcz 2,5-3,5 : Węglowodany 05-0,8 grama na 1 kilogram wagi należnej i nie przejmuj się kaloriami. Po kilku tygodniach dla

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia lekowe dostępne w każdej aptece w Polsce

Ubezpieczenia lekowe dostępne w każdej aptece w Polsce Ubezpieczenia lekowe dostępne w każdej aptece w Polsce ZAPROSZENIE DO WSPÓŁPRACY DLA APTEK epruf.pl Czym są ubezpieczenia lekowe Ubezpieczenia lekowe to nowy rodzaj ubezpieczeń zdrowotnych oferowany przez

Bardziej szczegółowo

W zdrowym ciele zdrowy duch

W zdrowym ciele zdrowy duch W zdrowym ciele zdrowy duch "Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu Wojciech Oczko-nadworny lekarz Stefana Batorego Można wyróżnić aktywność fizyczną podejmowaną: w czasie

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie dla seniora tylko do pewnego wieku?

Ubezpieczenie dla seniora tylko do pewnego wieku? https://www. Ubezpieczenie dla seniora tylko do pewnego wieku? Autor: Anna Sokół Data: 13 października 2017 Od dawna podaje się, że jesteśmy starzejącym się społeczeństwem. Odsetek osób starszych wzrasta,

Bardziej szczegółowo

Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl

Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl W styczniu 1907 roku, ukazała się praca niemieckiego neurologa, Aloisa Alzheimera, O szczególnej chorobie kory mózgowej Opisywała ona przypadek pacjentki,

Bardziej szczegółowo

CZYM JEST SZCZEPIONKA?

CZYM JEST SZCZEPIONKA? CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany

Bardziej szczegółowo

dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON

dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI COLLEGIUM MEDICUM WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY ZAKŁAD FARMACJI SPOŁECZNEJ dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON KATOWICE, 24 KWIETNIA 2018R. SESJA B: FARMACEUCI W KOORDYNOWANEJ I PERSONALIZOWANEJ

Bardziej szczegółowo

KIERUNKOWE ZMIANY LEGISLACYJNE W OCHRONIE ZDROWIA

KIERUNKOWE ZMIANY LEGISLACYJNE W OCHRONIE ZDROWIA KIERUNKOWE ZMIANY LEGISLACYJNE W OCHRONIE ZDROWIA 2012-2015 Kierunkowe zmiany legislacyjne Zwiększenie efektywności finansowania lecznictwa ze środków publicznych Stworzenie kręgosłupa bezpieczeństwa zdrowotnego

Bardziej szczegółowo

Ulepszenia w Usługach Wspierających Loklną Służbę Zdrowia. poradnik skrócony

Ulepszenia w Usługach Wspierających Loklną Służbę Zdrowia. poradnik skrócony Ulepszenia w Usługach Wspierających Loklną Służbę Zdrowia poradnik skrócony Nowe prawo ulepszające usługi W październiku 2012r. weszły w życie nowe przepisy prawne, których celem jest usprawnienie działania

Bardziej szczegółowo

KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII

KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII Ból PRZYWRACANIE ZDROWIA W SZCZEGÓLNY SPOSÓB 2 Krążenie Zapalenie Naprawa tkanek Większość z nas uważa zdrowie za pewnik. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy organizm traci

Bardziej szczegółowo

Samoleczenie. Elwira Smoleńska SKN Zdrowia Publicznego Warszawa, 2013 r.

Samoleczenie. Elwira Smoleńska SKN Zdrowia Publicznego Warszawa, 2013 r. Samoleczenie Elwira Smoleńska SKN Zdrowia Publicznego Warszawa, 2013 r. Start Konferencja Ałma-Ata, 1978 r. Ludzie mają prawo i obowiązek do zbiorowego i indywidualnego uczestniczenia w procesie planowania

Bardziej szczegółowo

Recepty 100% zapłaciliśmy 650 mln pln w 2012 roku i płacimy dalej.

Recepty 100% zapłaciliśmy 650 mln pln w 2012 roku i płacimy dalej. Recepty 100% zapłaciliśmy 650 mln pln w 2012 roku i płacimy dalej. Copyright Fundacja MY PACJENCI Jak trudno dostać receptę na lek refundowany? Problem zdrowotny Lekarz prywatny bez umowy z NFZ Lekarz

Bardziej szczegółowo

Znakowania Wartością Odżywczą GDA

Znakowania Wartością Odżywczą GDA Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowa Inspekcja Sanitarna Polska Federacja Producentów Żywności Warszawa, 19.09.2007 Znakowanie, a strategia walki z nadwagą i otyłością

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Aktywność fizyczna glukometr glukometr glukometr glukometr glukometr skrocona 8 str broszura aktywnosc fizyczna.indd 1 2013-05-09 14:12:46 AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

Bardziej szczegółowo

1 Homeopatia Katarzyna Wiącek-Bielecka

1 Homeopatia Katarzyna Wiącek-Bielecka 1 2 Spis treści Bibliografia......5 Wstęp......6 1. Krótka historia homeopatii......9 2. Podział homeopatii.... 10 3. Produkcja leków homeopatycznych.... 11 4. Koncepcja medycyny w homeopatii.... 14 a)

Bardziej szczegółowo

www.california-fitness.pl www.calivita.com

www.california-fitness.pl www.calivita.com DRIVERADE branica.pl SKONCENTROWANA OCHRONA AKTYWNEGO CZŁOWIEKA Unikalny zestaw składników uwzględniający potrzeby współczesnego człowieka Ekstrakt z guarany Witamina C Lecytyna Witamina E Cholina Selen

Bardziej szczegółowo

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ WIEDZA O PRAWACH PACJENTA BS/70/2001 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, CZERWIEC 2001

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ WIEDZA O PRAWACH PACJENTA BS/70/2001 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, CZERWIEC 2001 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Raport Farmaceuta w Polsce. Ogólnopolskie badania wizerunkowe Zgodnie z definicją WHO, samoleczenie to używanie lekarstw przez konsumenta w leczeniu c

Raport Farmaceuta w Polsce. Ogólnopolskie badania wizerunkowe Zgodnie z definicją WHO, samoleczenie to używanie lekarstw przez konsumenta w leczeniu c Raport Farmaceuta w Polsce. Ogólnopolskie badania wizerunkowe Zgodnie z definicją WHO, samoleczenie to używanie lekarstw przez konsumenta w leczeniu chorób lub objawów rozpoznanych samodzielnie. W praktyce

Bardziej szczegółowo

Szanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA

Szanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA Szanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA Co może być istotne w procesie tworzenia RSS? Magdalena Władysiuk Ustawa refundacyjna W krajach o średnim dochodzie RSSs są szansą na finansowanie

Bardziej szczegółowo

Ogólnopolska Konferencja Naukowa Farmaceuta na oddziale szpitalnym korzyści i wyzwania. Wrocław, 22 kwietnia 2017.

Ogólnopolska Konferencja Naukowa Farmaceuta na oddziale szpitalnym korzyści i wyzwania. Wrocław, 22 kwietnia 2017. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Farmaceuta na oddziale szpitalnym korzyści i wyzwania Wrocław, 22 kwietnia 2017 Oferta Sponsorska Szanowni Państwo! Organizowana przez nas konferencja stawia czoła zwiększającym

Bardziej szczegółowo

Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie

Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie brygatynib Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie Imię i nazwisko pacjenta: Dane lekarza (który przepisał lek Alunbrig ): Numer telefonu

Bardziej szczegółowo

Celem Tygodnia Szczepień w Polsce jest podkreślanie roli szczepień powszechnych i indywidualnych poprzez:

Celem Tygodnia Szczepień w Polsce jest podkreślanie roli szczepień powszechnych i indywidualnych poprzez: W dniach 22-26 kwietnia obchodzimy, już po raz IX, Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), realizowana i koordynowana na poziomie lokalnym przez poszczególne

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli

Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle Pomagają zachować sprawność Poprawiają odporność Wspomagają pracę żołądka

Bardziej szczegółowo

Finansowanie Zdrowia Publicznego i badań naukowych w UE. Doc. Adam Fronczak

Finansowanie Zdrowia Publicznego i badań naukowych w UE. Doc. Adam Fronczak Finansowanie Zdrowia Publicznego i badań naukowych w UE Doc. Adam Fronczak Zdrowie obywateli jest podstawowym priorytetem Unii Europejskiej. Unijna polityka w dziedzinie zdrowia funkcjonuje równolegle

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku

Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta

Bardziej szczegółowo

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć?

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć? HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć? KIM JESTEŚMY JESTEŚMY GRUPĄ, KTÓRA ZRZESZA PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI GOSPODARKI LIPIDOWEJ Z CAŁEJ POLSKI HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA FAKTY:

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 6 września 2001 r.

USTAWA z dnia 6 września 2001 r. Kancelaria Sejmu s. 1/9 USTAWA z dnia 6 września 2001 r. Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2001 r. Nr 126, poz. 1382. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo farmaceutyczne, ustawę o wyrobach medycznych oraz

Bardziej szczegółowo

Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi.

Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi. Raport z badania ankietowego Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi. Strona 1/32 Spis treści Komentarz autora..................................................

Bardziej szczegółowo

Aspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty

Aspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty Aspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Doradztwo i ekspertyzy, IZWOZ UŁa, HEN Warszawa, 25.10.2018 r. Wprowadzenie Rak piersi

Bardziej szczegółowo

SUPLEMENTY DIETY A TWOJE ZDROWIE

SUPLEMENTY DIETY A TWOJE ZDROWIE SUPLEMENTY DIETY A TWOJE ZDROWIE KONIECZNIE MUSISZ O TYM WIEDZIEĆ!!! Suplement diety zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 3 pkt 39 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia

Bardziej szczegółowo

Opiniowanie Kandydatów na kierowników aptek lub hurtowni.

Opiniowanie Kandydatów na kierowników aptek lub hurtowni. Katowice 2008-12-17 Opiniowanie Kandydatów na kierowników aptek lub hurtowni. Opiniowanie Kandydatów na kierowników i wydawanie rękojmi należytego prowadzenia apteki lub hurtowni odbywa się w ŚIA według

Bardziej szczegółowo

Prezentacja produktu

Prezentacja produktu Prezentacja produktu Ile osób rocznie ginie w wypadkach samochodowych? Ile osób rocznie umiera na zawał i udar mózgu? 3. 500 osób 170 000 osób Umieralność spowodowana chorobami układu krążenia w Polsce

Bardziej szczegółowo

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx

Bardziej szczegółowo

JAK WYBRAĆ NAJKORZYSTNIEJSZĄ POLISĘ AC?

JAK WYBRAĆ NAJKORZYSTNIEJSZĄ POLISĘ AC? TRANSPORT JAK WYBRAĆ NAJKORZYSTNIEJSZĄ POLISĘ AC? www.firmatransportowa.pl TRANSPORT JAK WYBRAĆ NAJKORZYSTNIEJSZĄ POLISĘ AC JAK WYBRAĆ NAJKORZYSTNIEJSZĄ POLISĘ AC? Spis treści Jaki zakres ochrony możesz

Bardziej szczegółowo

Nowa ustawa refundacyjna.

Nowa ustawa refundacyjna. Nowa ustawa refundacyjna. Co nowego dla pacjenta onkologicznego? Forum Organizacji Pacjentów Onkologicznych - Warszawa, 26 kwietnia 2012 Magdalena Kręczkowska, Fundacja Onkologiczna DUM SPIRO-SPERO USTAWA

Bardziej szczegółowo

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia. w sprawie sposobu i zakresu kontroli systemu monitorowania bezpieczeństwa stosowania produktów leczniczych

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia. w sprawie sposobu i zakresu kontroli systemu monitorowania bezpieczeństwa stosowania produktów leczniczych Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie sposobu i zakresu kontroli systemu monitorowania bezpieczeństwa stosowania produktów leczniczych Przekazany do uzgodnień zewnętrznych w dniu 26 kwietnia

Bardziej szczegółowo

7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA

7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA 7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA DEPRESJA Depresja: przyczyny, objawy, rodzaje depresji, leczenie Przyczyny depresji są różne. Czasem chorobę wywołuje przeżycie bardzo przykrego zdarzenia najczęściej jest to

Bardziej szczegółowo

DODAJ KOLORÓW DO SWOJEJ DIETY

DODAJ KOLORÓW DO SWOJEJ DIETY DODAJ KOLORÓW DO SWOJEJ DIETY DODAJ KOLORÓW DO SWOJEJ DIETY WPROWADZENIE DO PREZENTACJI Carl Rehnborg i Nutrilite historia Wyzwania związane ze zdrowym sposobem odżywiania się Pokoloruj swoją dietę Zdrowy

Bardziej szczegółowo

Czy Polscy konsumenci szukają i cenią polskie produkty? Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2012.

Czy Polscy konsumenci szukają i cenią polskie produkty? Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2012. Czy Polscy konsumenci szukają i cenią polskie produkty? Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2012. Spis treści Wstęp...3 Czy podczas zakupów szukacie Państwo informacji na temat kraju pochodzenia

Bardziej szczegółowo

Rynek Pracy Specjalistów w II kwartale 2017 roku. Raport Pracuj.pl

Rynek Pracy Specjalistów w II kwartale 2017 roku. Raport Pracuj.pl Rynek Pracy Specjalistów w II kwartale 2017 roku Raport Pracuj.pl Rynek Pracy Specjalistów - II kwartał 2017 w liczbach Wzrost całkowitej liczby ofert pracy o 4% w porównaniu do II kwartału 2016 r. Najwięcej

Bardziej szczegółowo

Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta

Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla Pacjenta 1 Agolek jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomaga leczyć depresję. Aby zoptymalizować

Bardziej szczegółowo

Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B?

Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B? Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B? Co to jest? Wirus zapalenia wątroby typu B (HBW) powoduje zakażenie wątroby mogące prowadzić do poważnej choroby tego organu. Wątroba jest bardzo ważnym

Bardziej szczegółowo

Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.

Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na

Bardziej szczegółowo

POLACY A SUPLEMENTY DIETY. Raport badawczy

POLACY A SUPLEMENTY DIETY. Raport badawczy POLACY A SUPLEMENTY DIETY Raport badawczy TYTUŁEM WSTĘPU 72 proc. Polaków deklaruje, że przyjmuje suplementy diety z czego 48 proc. przyjmuje je regularnie, a tylko 17 proc. konsultuje się z lekarzem lub

Bardziej szczegółowo

Zdrowie publiczne z perspektywy społecznej. Wyniki konsultacji. Ewa Borek, Fundacja My Pacjenci

Zdrowie publiczne z perspektywy społecznej. Wyniki konsultacji. Ewa Borek, Fundacja My Pacjenci Zdrowie publiczne z perspektywy społecznej. Wyniki konsultacji Ewa Borek, Fundacja My Pacjenci Konsultacje Kwestionariusz online - opracowany przez ekspertów z zakresu zdrowia publicznego i systemu ochrony

Bardziej szczegółowo

POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE

POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE Iwona Grabska-Liberek Badania przesiewowe w kierunku jaskry ważnym elementem profilaktyki Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Klinika Okulistyki Działania PTO na

Bardziej szczegółowo

Wartość leczenia preparatami biopodobnymi - perspektywa pacjenta.

Wartość leczenia preparatami biopodobnymi - perspektywa pacjenta. Wartość leczenia preparatami biopodobnymi - perspektywa pacjenta. Monika Zientek MEDYCYNA XXI wieku III EDYCJA Leki biopodobne 2018 Warszawa 27 lutego 2018 roku Lubimy o sobie myśleć, że jesteśmy ludźmi

Bardziej szczegółowo

PORADNIK DLA PACJENTKI

PORADNIK DLA PACJENTKI PORADNIK DLA PACJENTKI Walproinian Antykoncepcja i ciąża: Co powinna Pani wiedzieć Niniejsza broszura jest skierowana do kobiet i dziewcząt, które przyjmują jakikolwiek lek zawierający walproinian, lub

Bardziej szczegółowo

Ruszyły dopłaty do ubezpieczeń upraw rolnych

Ruszyły dopłaty do ubezpieczeń upraw rolnych https://www. Ruszyły dopłaty do ubezpieczeń upraw rolnych Autor: Anna Mokrzycka Data: 2 października 2017 Jesteśmy już w tym momencie roku, w którym znów możemy starać się o dopłaty do ubezpieczeń upraw

Bardziej szczegółowo

Stosunek Polaków do reklamy

Stosunek Polaków do reklamy 1 Stosunek Polaków do reklamy Rzeczowo o reklamie Celem reklamy jest przekazywanie informacji o produktach i rozwiązaniach ułatwiających nam życie. Dzięki reklamie można dowiedzieć się co, po co i za ile

Bardziej szczegółowo

Polscy konsumenci a pochodzenie produktów. Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2013.

Polscy konsumenci a pochodzenie produktów. Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2013. Polscy konsumenci a pochodzenie produktów.. Spis treści Wstęp 3 1. Jak często sprawdzacie Państwo skład produktu na etykiecie? 4 2. Jak często sprawdzacie Państwo informację o kraju wytworzenia produktu

Bardziej szczegółowo

Ustawa. z dnia.. Art. 1

Ustawa. z dnia.. Art. 1 PROJEKT Ustawa z dnia.. o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty Art. 1

Bardziej szczegółowo

Lennard J.Davies. Dlaczego więc nie warto brać tych leków? Powód pierwszy:

Lennard J.Davies. Dlaczego więc nie warto brać tych leków? Powód pierwszy: Lennard J.Davies Przez ostatnie kilka lat, także w książce Obssesion: a history, kwestionowałem efektywność leków z grupy SSRI. Zwracałem uwagę, że gdy leki te weszły do użycia na początku lat 90-tych

Bardziej szczegółowo

Wyniki ankiety Polityka lekowa

Wyniki ankiety Polityka lekowa Wyniki ankiety Polityka lekowa Innowacyjna, dostępna, transparentna Ankieta przygotowana przez Izbę Gospodarczą FARMACJA POLSKA i Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO miała na celu zbadanie

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

Instytut Badania Opinii HOMO HOMINI BADANIE OPINII PUBLICZNEJ PRZEPROWADZONE NA ZLECENIE BZWBK JAK POLACY KORZYSTAJĄ Z KART PŁATNICZYCH?

Instytut Badania Opinii HOMO HOMINI BADANIE OPINII PUBLICZNEJ PRZEPROWADZONE NA ZLECENIE BZWBK JAK POLACY KORZYSTAJĄ Z KART PŁATNICZYCH? BADANIE OPINII PUBLICZNEJ JAK POLACY KORZYSTAJĄ Z KART PŁATNICZYCH? CZERWIEC 2010 Instytut Badania Opinii HOMO HOMINI BADANIE OPINII PUBLICZNEJ PRZEPROWADZONE NA ZLECENIE BZWBK JAK POLACY KORZYSTAJĄ Z

Bardziej szczegółowo

Jarosław Niebrzydowski. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych

Jarosław Niebrzydowski. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych Jarosław Niebrzydowski Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych Wydawnictwo Psychoskok, 2012 Copyright by Wydawnictwo Psychoskok, 2012 Copyright by Jarosław Niebrzydowski, 2012 Wszelkie

Bardziej szczegółowo

Ustawa prawo farmaceutyczne

Ustawa prawo farmaceutyczne Ustawa prawo farmaceutyczne Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Ustawa opublikowana w Dzienniku Ustaw 2001 nr 126 poz. 1381. Tekst ujednolicony ustawy do pobrania w naszym dziale plików

Bardziej szczegółowo

"50+ w Europie" Badanie Zdrowia, Starzenia się, i Przechodzenia na Emeryturę w Europie

50+ w Europie Badanie Zdrowia, Starzenia się, i Przechodzenia na Emeryturę w Europie Uniwersytet Warszawski Numer seryjny kwestionariusza: 2910001 Nr ID gospodarstwa domowego 2 9 0 6 2 0 0 Nr ID osoby Data wywiadu: Nr ID ankietera: Imię respondenta: "50+ w Europie" Badanie Zdrowia, Starzenia,

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle pomagają zachować sprawność, poprawiają odporność, wspomagają

Bardziej szczegółowo

Wstępne informacje o chorobie Parkinsona

Wstępne informacje o chorobie Parkinsona Wstępne informacje o chorobie Parkinsona A quick introduction to Parkinson s Polish Jeśli chorują Państwo na chorobę Parkinsona lub znają kogoś kto na nią cierpi, najprawdopodobniej mają Państwo wiele

Bardziej szczegółowo

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Twój lekarz zalecił Ci stosowanie nowoczesnej metody antykoncepcji

Bardziej szczegółowo

Specjalna oferta Ubezpieczenia Utraty Dochodu dedykowana dla lekarzy

Specjalna oferta Ubezpieczenia Utraty Dochodu dedykowana dla lekarzy Specjalna oferta Ubezpieczenia Utraty Dochodu dedykowana dla lekarzy Od lutego 2017 roku funkcjonuje dostępne dla członków Wielkopolskiej Izby Lekarskiej Ubezpieczenie Utraty Dochodu wraz z ubezpieczeniem

Bardziej szczegółowo

Antybiotykooporność. Dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl

Antybiotykooporność. Dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Antybiotykooporność Dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Pominięte dawki antybiotyków prowadzą do nieskutecznych leków i nieskutecznego leczenia Kiedy zalecenia dotyczące antybiotyków nie są przestrzegane,

Bardziej szczegółowo

ASMAG FORTE 34 mg jonów magnezu, tabletki Magnesii hydroaspartas

ASMAG FORTE 34 mg jonów magnezu, tabletki Magnesii hydroaspartas Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika ASMAG FORTE 34 mg jonów magnezu, tabletki Magnesii hydroaspartas Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ

Bardziej szczegółowo

Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie

Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie Rodzaje HPV Informacje ogólne Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV Human Papilloma Virus) stanowi

Bardziej szczegółowo

Agomelatyna. Broszura dla pacjenta

Agomelatyna. Broszura dla pacjenta Istotne informacje Nie wyrzucaj! Agomelatyna w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla pacjenta Informacje dotyczące leku Agomelatyna jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomoże

Bardziej szczegółowo

Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę. Badania Pracuj.pl

Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę. Badania Pracuj.pl Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę Badania Pracuj.pl Gotowi na zmiany? Aż 6 na 10 specjalistów badanych przez Pracuj.pl aktywnie szuka nowego miejsca zatrudnienia. Wśród pozostałych

Bardziej szczegółowo

PRODUKTY STRUKTURYZOWANE

PRODUKTY STRUKTURYZOWANE PRODUKTY STRUKTURYZOWANE WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI Niniejsza propozycja nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego. Ma ona charakter wyłącznie informacyjny. Działając pod marką New World

Bardziej szczegółowo

Cyfrowa transformacja - oczekiwania pacjentów. Ewa Borek, Fundacja MY Pacjenci Forum e-zdrowia, Sopot,

Cyfrowa transformacja - oczekiwania pacjentów. Ewa Borek, Fundacja MY Pacjenci Forum e-zdrowia, Sopot, Cyfrowa transformacja - oczekiwania pacjentów Ewa Borek, Fundacja MY Pacjenci Forum e-zdrowia, Sopot, 18.09.18 Wykres 12: Z których niżej wymienionych technologii informatycznych lub narzędzi e-zdrowia

Bardziej szczegółowo

Lepsze usługi medyczne

Lepsze usługi medyczne Uniwersytecki Zarząd Służby Zdrowia Hywel Oda Lepsze usługi medyczne Pomóż nam usprawnić naszą Narodową Służbę Zdrowia na terenie Środkowej i Zachodniej Walii 1 Spis treści Strona Uniwersytecki Zarząd

Bardziej szczegółowo

Polacy na zakupach. Ankieta Money.pl

Polacy na zakupach. Ankieta Money.pl Polacy na zakupach. Ankieta Money.pl Polacy w sklepie zapominają o tradycji O kupnie auta czy komputera nie decydują już tylko mężczyźni. Panowie coraz częściej odpowiadają za codzienne zakupy w domu.

Bardziej szczegółowo

Graj na zdrowie! ale i ciekawe!

Graj na zdrowie! ale i ciekawe! Graj na zdrowie! Zastanawiasz się jak zachęcić swoje dziecko do prawidłowej diety i aktywności fizycznej? Poznaj nową aplikację Zdrowice, dzięki której jedzenie warzyw i owoców, picie wody czy aktywność

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) Bezpieczeństwo i higiena pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Dz.U.2013.696 z dnia 2013.06.19 Status: Akt

Bardziej szczegółowo

a n n a m a n d e c k a Dietetyk Warsztaty zdrowego odżywiania dla Twojej firmy

a n n a m a n d e c k a Dietetyk Warsztaty zdrowego odżywiania dla Twojej firmy a n n a m a n d e c k a Dietetyk Warsztaty zdrowego odżywiania dla Twojej firmy Przed każdą osobą, która wykonuje siedzącą pracę stoi nie lada wyzwanie. Większość zastanawia się, jak zadbać o swoje zdrowie

Bardziej szczegółowo

Grupa możliwości. badanie ilościowe wśród farmaceutów: Rekomendacja czas realizacji: sierpień / wrzesień 2018 / N=135

Grupa możliwości. badanie ilościowe wśród farmaceutów: Rekomendacja czas realizacji: sierpień / wrzesień 2018 / N=135 badanie ilościowe wśród farmaceutów: Rekomendacja 2018 czas realizacji: sierpień / wrzesień 2018 / N=135 Plan prezentacji: 1. Opis badania 2. Rekomendacja 3. Substytucja 4. Przeziębienie i rekomendacja

Bardziej szczegółowo

22. Międzynarodowy Kongres Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia "Innowacyjna Ochrona Zdrowia".

22. Międzynarodowy Kongres Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia Innowacyjna Ochrona Zdrowia. 22. Międzynarodowy Kongres Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia "Innowacyjna Ochrona Zdrowia". KATOWICE 4-5 KWIETNIA 2017 Radca Prawny Krystian Szulc Śląska Izba Aptekarska Prawne aspekty obrotu produktem

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DLA FARMACEUTY JAK WYDAWAĆ LEK INSTANYL

PRZEWODNIK DLA FARMACEUTY JAK WYDAWAĆ LEK INSTANYL PRZEWODNIK DLA FARMACEUTY JAK WYDAWAĆ LEK INSTANYL WAŻNE INFORMACJE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA: INSTANYL, AEROZOL DO NOSA LEK STOSOWANY W LECZENIU PRZEBIJAJĄCEGO BÓLU NOWOTWOROWEGO Szanowny Farmaceuto, Należy

Bardziej szczegółowo

Raport z badania ilościowego

Raport z badania ilościowego Nawracające infekcje a wsparcie odporności dzieci i dorosłych www.wspierajodpornosc.pl Badanie dotyczących postaw i zwyczajów związanych z leczeniem przeziębienia oraz wspieraniem odporności organizmu

Bardziej szczegółowo

Gdzie szczepić: ZOZ-Y czy apteki? Propozycje nowych rozwiązań

Gdzie szczepić: ZOZ-Y czy apteki? Propozycje nowych rozwiązań Gdzie szczepić: ZOZ-Y czy apteki? Konferencja GRYPA 2013/2014 16 kwietnia 2013 Warszawa Propozycje nowych rozwiązań Dr n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

NIE ZWLEKAJMY! INFORMUJMY PACJENTÓW O MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA Z TAŃSZYCH LEKÓW!

NIE ZWLEKAJMY! INFORMUJMY PACJENTÓW O MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA Z TAŃSZYCH LEKÓW! ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Katowice 2004-05-25 Szanowni Aptekarze - Szanowni Właściciele aptek No to

Bardziej szczegółowo

Warszawa,14 lutego 2017r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku,

Warszawa,14 lutego 2017r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku, Warszawa,14 lutego 2017r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, w odpowiedzi na interpelację nr 9087 Posłów na Sejm RP: Krystyny Sibińskiej, Marii Janyska,

Bardziej szczegółowo

APEL DO MINISTRA ZDROWIA BARTOSZA ARŁUKOWICZA

APEL DO MINISTRA ZDROWIA BARTOSZA ARŁUKOWICZA Pismo zostało również przekazane Premierowi Donaldowi Tuskowi, Pani Marszałek Sejmu Ewie Kopacz oraz Prezesowi Naczelnej Rady Aptekarskiej Grzegorzowi Kucharewiczowi APEL DO MINISTRA ZDROWIA BARTOSZA ARŁUKOWICZA

Bardziej szczegółowo