Próby zbliżenia Polski z Moskwą

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Próby zbliżenia Polski z Moskwą"

Bernard Pawlak
7 lat temu
Przeglądów:

1 Próby zbliżenia Polski z Moskwą Autor: Wieczorna Image not found Stosunki między Polską a Księstwem Moskiewskim były napięte od początku, jak coraz bardziej zdesperowane Wielkie Księstwo Litewskie wyciągnęło Królestwa Polskiego do swojej wojny z Moskwą około XVI wieku. Polski historyk Andrzej Nowak napisał, że o ile były okazjonalne kontakty między Polakami i Rosjanami przed tym, to polska unia z Litwą, która przyniosła

zdesperowane Wielkie Księstwo Litewskie wyciągnęło Królestwa Polskiego do swojej wojny z Moskwą około XVI wieku.

2 prozachodnią katolicką Polskę w zderzeniu z prawosławną Rosji w prawdziwy, stały związek obu państw zaangażowanych w "konkurencję na rzecz przewagi politycznej, strategicznej i cywilizacyjnego w Europie Środkowej i Europie Wschodniej ". Chociażbyły sporadyczne próby stworzenia sojuszu pomiędzy nową państwowością polsko-litewską i Moskwą (w tym kilka prób wyboru moskiewskich carów do tronu polskiego i stworzenia polsko-litewsko- moskiewskiego państwa wielonarodowego, wszystkie one zawiodły. Aleksander Jagiellończyk i Helena Moskiewska, cc wikimedia Wiek XV Helena Rurykowiczówna urodziła się w 1474 roku. Jej matka Zofia pochodziła z ostatniej dynastii władającej w Bizancjum Paleologów i została adoptowana przez papieża. Prawdopodobnie Helena, tak jak matka, otrzymała na moskiewskim dworze staranne wykształcenie. Kochała też muzykę.

Chociażbyły sporadyczne próby stworzenia sojuszu pomiędzy nową państwowością polsko-litewską i Moskwą (w tym kilka prób wyboru moskiewskich carów do tronu polskiego i stworzenia polsko-litewsko-

3 Ani Aleksander nie miał lekko z teściem (z lewej), ani Helena z teściową (z prawej). Bo kto to widział, żeby zbrojnie najeżdżać ziemie zięcia i zmuszać synową do zmiany religii? Dużo mniejszą tolerancją wykazała się już na wstępie teściowa Heleny, Elżbieta Rakuszanka. Stara królowa od razu zaczęła namawiać synową, by ta się nawróciła. Mimo słusznego wieku pojechała nawet w tym celu na Litwę. Niewiele wskórała, bowiem Helena uparcie trwała przy swojej wierze. Równie stanowczy był papież Aleksander VI, który wręcz domagał się, aby żona Aleksandra zmieniła wyznanie. Groził, że uzna ją za schizmatyczkę i żądał, by Jagiellończyk przemówił kobiecie do rozsądku. Na szczęście dla władcy, kolejny papież Juliusz II pod wpływem Erazma Ciołka odstąpił od stanowiska poprzednika.

Mimo słusznego wieku pojechała nawet w tym celu na Litwę. Niewiele wskórała, bowiem Helena uparcie trwała przy swojej wierze.

4 Artykuł powstał w oparciu o książkę Urszuli Borkowskiej pt. Dynastia Jagiellonów w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Koń trojański, czyli Helena Moskiewska? Kiedy 15 lutego 1495 r. Helena przybyła do Wilna, towarzyszył jej, jak na książęcą córkę przystało, świetny i bardzo liczny orszak. Niedługo później odbył się ślub, na który Jagiellończyk uzyskał specjalną zgodę papieża. Liturgia odprawiana była w obrządku łacińskim, jednak duchowni prawosławni przemycili w niej kilka własnych akcentów. W tym wypadku obyło się bez konfliktów. Odnośnie przybyłej z Moskwy świty swojej żony Aleksander był jednak nieugięty. Obawiając się ze strony członków moskiewskiego orszaku działalności szpiegowskiej na rzecz Iwana III, odesłał wszystkich do domu. Cytat za: 3 grudnia 1494 poselstwo polskie z kasztelanem wileńskim Aleksandrem Juriewiczem Holszańskim i kasztelanem trockim Janem Jurjewiczem Zabrzezińskim na czele wyruszyło z Wilna po Helenę w celu wydania jej za mąż za wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka. Małżeństwo to miało cementować rozejm litewsko-moskiewski [1]. Po przybyciu Heleny na Litwę, odbył się ślub obojga 15 lutego 1495 w katedrze Świętego Stanisława w Wilnie. Nie zachowały się dane dotyczące posagu księżniczki, prawdopodobnie takowego nie było, gdyż Helena w listach do ojca wspominała dobroć męża, który wziął żonę bez posagu [2]. Małżonek okazał dużą hojność wobec Heleny. 28 sierpnia 1501 Aleksander nadał żonie prawem dziedzicznym dobra Kniażyce, Teteryn, Smolniany, Hradyszcze i Łosice. Dokumentem z 10 stycznia 1503 Helena otrzymała również zamek Mohylew ze wszystkimi należącymi do

Liturgia odprawiana była w obrządku łacińskim, jednak duchowni prawosławni przemycili w niej kilka własnych akcentów. W tym wypadku obyło się bez konfliktów.

5 niego dobrami [2]. Mimo zawarcia związku małżeńskiego z Aleksandrem, księżna pozostała w wyznaniu prawosławnym. Prawdopodobnie w lecie 1497 księżna zaszła w ciążę, która jednak zakończyła się poronieniem. W maju 1500 księżna poważnie zachorowała, przypuszczalnie chorobę spowodowało kolejne poronienie [3]. Po śmierci brata Aleksandra, króla polskiego Jana Olbrachta, książę przyjechał do Krakowa na koronację, zaś Helena przebywała w Wilnie. Kościół katolicki nie wyraził zgody na koronację Heleny, która była odmiennego wyznania. Przyjęła jednak oficjalnie tytuł królowej [4]. W czasie wojny z Moskwą wielokrotnie pomagała Aleksandrowi w negocjacjach ze swoim ojcem, prosząc go listownie o zaniechanie najazdów na Litwę [4]. W mężu znalazła największe wsparcie i zrozumienie, opiekowała się nim, gdy zachorował. Po śmierci męża w 1506, Helena nadal pomagała w polepszeniu napiętych stosunków z Moskwą. W 1511 próbowała wyjechać do Moskwy, jednak nie zgodził się na to jej szwagier, Zygmunt I Stary. Potajemna próba opuszczenia Polski została udaremniona przez kanclerza wielkiego litewskiego Mikołaja Radziwiłła [5]. Pod koniec tego roku Helena udała się do Brasławia. Była podejrzewana o spiskowanie na rzecz brata, wielkiego księcia moskiewskiego Wasyla III. Zmarła bezpotomnie w wieku trzydziestu siedmiu lat i została pochowana w cerkwi Przeczystej Bogurodzicy w Wilnie. Wiele źródeł i współczesnych relacji podaje, jakoby została otruta, zaś sprawcami tej zbrodni mieli być Radziwiłłowie. Pozostawiła po sobie dukatów, które w znacznej mierze zebrała podczas pobytu na Litwie [6]. opr. A. Fularz na podst. Wikipedii 1. Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005, s Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005, s M. Spórna, P. Wierzbicki, Sownik wadców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Kraków 2003, s M. Spórna, P. Wierzbicki, Sownik wadców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Kraków 2003, s M. Spórna, P. Wierzbicki, Sownik wadców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Kraków 2003, s Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005, s wg Urszula Borkowska, Dynastia Jagiellonów w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.

Po śmierci brata Aleksandra, króla polskiego Jana Olbrachta, książę przyjechał do Krakowa na koronację, zaś Helena przebywała w Wilnie.

Podobne dokumenty

Protokół z 05.03.2010r. z posiedzenia Zarządu Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół III Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Olsztynie

Protokół z 05.03.2010r. z posiedzenia W posiedzeniu udział wzięli następujący członkowie Zarządu: Andrzej Kurowski, Barbara Powązka, Alicja Bogdanowicz, zgodnie z listą obecności załącznik. Zebranie otworzył