Audio Kurs. W gierski. Kurs podstawowy. Dodatkowe materia y do kursu na p ycie CD

Transkrypt

1 Audio Kurs W gierski Kurs podstawowy Dodatkowe materia y do kursu na p ycie CD Copyright Edgard, Warszawa 2007

2 Audio Kurs Opracowanie w gierskiej wersji j zykowej oraz gramatyki: Dorottya urawska Redakcja: Karolina Kostrz bska Lektorzy: Mi ogost Reczek, Barnabás Tóth, Dorottya urawska Muzyka: Dariusz Kaliƒski Monta i mastering p yty: Eliza Lewczuk Projekt graficzny, sk ad i amanie: Studio 27 Copyright Edgard, Warszawa

3 Spis treêci Wst p Jak si uczyç Gramatyka W gierski alfabet... 7 Zasady pisowni i wymowy Przedimek Liczebnik Czasownik i czasy 12 Rzeczownik Przymiotnik Zaimek Spójniki Pytania CD 1 Lekcja 1 Podstawowe zwroty i wyra enia 26 Lekcja 2 Liczebniki, dni tygodnia, pory roku i czas Lekcja 3 Cz owiek i rodzina Lekcja 4 Cz Êci cia a, cechy charakteru, opis osoby Lekcja 5 Kolory, cz Êci garderoby, sklep i zakupy Lekcja 6 ywnoêç, jedzenie, restauracja CD 2 Lekcja 7 Komunikacja i podró owanie Lekcja 8 Wakacje, czas wolny i hobby Lekcja 9 W mieêcie, pytanie o drog Lekcja 10 ycie codzienne: dom, szko a.. 57 Lekcja 11 Wypadki, nag e zdarzenia, pomoc Lekcja 12 Praca i zawody Odpowiedzi

4 Audio Kurs Wst p W gierski Kurs podstawowy to kolejny tytu z serii Audio Kursów kursów na p ytach CD, przeznaczonych do samodzielnej nauki j zyków obcych. W gierski Kurs podstawowy" powsta z myêlà o osobach poczàtkujàcych i zaczynajàcych nauk oraz tych, które chcia yby szybko przypomnieç sobie podstawy j zyka w gierskiego. Kurs zawiera 12 lekcji uczàcych najbardziej potrzebnych s ówek i zwrotów oraz podr cznik wyjaêniajàcy podstawy gramatyki w gierskiej. Na p ycie, oprócz s ówek, znajdujà si tak e dialogi oraz pytania sprawdzajàce. Zakres tematów sprawia, e kurs potraktowaç mo na jako rozmówki" przydatne osobom planujàcym wyjazd za granic. Wszystkich U ytkowników Audio Kursów goràco zach camy do zarejestrowania si tylko zarejestrowani Klienci otrzymujà informacje o atrakcyjnych zni kach i promocjach na wydawnictwa firmy Edgard. Rejestracji mo na dokonaç poprzez wype nienie formularza rejestracyjnego na stronie internetowej 4 Jak si uczyç? P yt z serii Audio Kurs wystarczy s uchaç, nie jest konieczne wykonywanie dodatkowych çwiczeƒ. Ka da lekcja w kursie podstawowym uczy s ówek i zwrotów zwiàzanych z danym tematem, zawiera dialog, pokazujàcy ich u ycie oraz pytania sprawdzajàce, które pozwalajà samodzielnie przeçwiczyç omawiane zagadnienia. Z Audio Kursem mo na uczyç si na wiele sposobów. Przede wszystkim, nale y uwa nie s uchaç s ów, zdaƒ i dialogów, a nast pnie powtarzaç poszczególne zwroty za w gierskimi lektorami. Nawet, je eli przy pierwszym ods uchaniu wydadzà si one zbyt trudne do wymówienia, to podczas kolejnych prób nasza wymowa b dzie coraz lepsza.

5 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY Scenki i dialogi zosta y tak opracowane, by w sposób aktywny wzbogacaç zasób s ownictwa oraz uczyç typowych zwrotów, u ywanych w j zyku mówionym. Polecamy uczenie si kwestii z dialogów na pami ç! Je eli nie jesteêmy pewni, co us yszeliêmy, mo emy zajrzeç do niniejszej ksià eczki i porównaç nagranie z tekstem. Przy tej okazji warto zwróciç uwag na w gierskà pisowni. Ostatnià cz Êcià ka dej lekcji jest zadanie pozwalajàce przeçwiczyç nowo poznane zwroty. Na ka de zadane pytanie nale y odpowiedzieç po w giersku, u ywajàc zwrotów z danej lekcji. W przypadku, gdy mamy trudnoêci z w aêciwym sformu owaniem odpowiedzi, dobrze jest wys uchaç lekcji jeszcze raz. Swoje odpowiedzi mo na porównaç z rozwiàzaniami podanymi na koƒcu podr cznika. Ksià eczka zawiera dodatkowe materia y do kursu. Przede wszystkim wydrukowane sà w niej transkrypcje wszystkich nagraƒ, których czytanie mo e okazaç si szczególnie pomocne dla wzrokowców, ale nie tylko! Bardzo wa nà cz Êcià ksià eczki jest podr cznik gramatyki, w przyst pny sposób wyjaêniajàcy najwa niejsze zasady rzàdzàce j zykiem w gierskim. Po zapoznaniu si z ca ym materia em, warto odtwarzaç p yt co kilka dni lub tygodni, a nawet po kilku miesiàcach w celu przypomnienia sobie s ówek i zwrotów. Pe na i aktualna oferta kursów i programów naszego wydawnictwa znajduje si na stronie internetowej Zapraszamy i yczymy przyjemnej nauki! 5

6 Gramatyka Pochodzenie j zyka w gierskiego J zyk w gierski nale y do grupy j zyków ugrofiƒskich, która wchodzi w sk ad uralskiej rodziny j zykowej. J zyka w gierskiego na ca ym Êwiecie u ywa oko o 14 milionów osób. Przede wszystkim oczywiêcie na W grzech, ale tak e na S owacji, Ukrainie oraz w Rumunii, Serbii, S owenii i Austrii. Najwa niejsze cechy j zyka w gierskiego to: 1. Brak rodzajów gramatycznych. Wszystkie rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki i zaimki sà jednego rodzaju. 2. Przyrostki. Stosunek jednych wyrazów do drugich wyra a si w j zyku w gierskim za pomocà przyrostków dodawanych na koƒcu wyrazów. 3. Przyrostki osobowo-dzier awcze. Posiadanie w j zyku w gierskim równie wyra a si przez przyrostki osobowo-dzier awcze do àczone do wyrazu. 4. DwoistoÊç koniugacji. W j zyku w gierskim istniejà dwa rodzaje koniugacji tych samych czasowników. Jednej koniugacji u ywamy wtedy, gdy przedmiot, którym rzàdzi czasownik i o którym mowa w zdaniu, jest znany obojgu rozmówcom (okreêlony). Nazywa si ona przedmiotowà, poniewa zdanie zawiera w sobie przedmiot (dope nienie). W innych wypadkach, jeêli przedmiot jest nieokreêlony lub nie ma go, u ywamy koniugacji zwanej bezprzedmiotowà. Nazywa si jà równie podmiotowà, poniewa wyra a ona tylko czynnoêç wykonywanà przez podmiot. 5. Harmonia samog osek. W j zyku w gierskim istnieje podzia samog osek na tylne (wymawiane przy tylnym po o eniu j zyka) i przednie (wymawiane przy przednim po o eniu j zyka). Wyrazy zbudowane sà zazwyczaj przy pomocy samog osek tego samego typu. Dlatego te koƒcówki gramatyczne posiadajà zwykle dwie postacie: z samog oskà tylnà, np. a lub o, oraz z samog oskà przednià np. ö. Przy dodawaniu koƒcówki do wyrazu nale y pami taç o zachowaniu harmonii samog osek. 6

7 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY W gierski alfabet Alfabet Polska wymowa Zasady wymowy Przyk ad a [ˆ] zaokràglajàc wargi jak do alma (jab ko) polskiego o wymawiamy polskie a, jezyk cofni ty á [a] jak polskie a, lecz d u ej, ár (cena) wargi szeroko b [b] jak polskie b baba (lalka) c [c] jak polskie c cékla (buraki) cs [cz] jak polskie cz csecsemo+(niemowlak) d [d] jak polskie d dió (orzech) dz [dz] lub [z] jak polskie dz lub z edz (on trenuje) dzs [d ] jak polskie d dzsungel (d ungla) e [e] jak polskie e, lecz szerzej eper (truskawka) é [yj] dêwi k poêredni mi dzy élet ( ycie) polskim yj a ij, wymawianym z ledwo dos yszalnym j f [f] jak polskie f fa (drzewo) g [g] jak polskie g gumi (guma) gy [dj] jak d w wyrazie diwa gyerek (dziecko) h [h] jak polskie h hajó (statek) i [i] jak polskie i iroda (biuro) í [í] jak polskie i, lecz d u ej íj ( uk) j [j] jak polskie j játék (zabawa, zabawka) k [k] jak polskie k kávé (kawa) l [l] podobnie jak polskie l, lila (fioletowy) lecz bardziej twardo ly [j] jak polskie j lyuk (dziura) m [m] jak polskie m meleg (ciep y) n [n] jak polskie n no+(kobieta) ny [ƒ] jak polskie ƒ nyúl (zajàc, królik) o [o] jak polskie o orr (nos) ó [ou] dêwi k poêredni mi dzy óra (zegar, godzina) polskim o a u ö [ö] zaokràglonymi wargami, öröm (radoêç) jak przy polskim o, wymawiamy e lub y, j zyk bli ej z bów, jak w j zyku niemieckiem ö o+ [o+] jak ö, lecz d u ej o+r (stra nik) 7

8 Audio Kurs p [p] jak polskie p parkoló (parking) r [r] jak polskie r répa (marchewka) s [sz] jak polskie sz sátor (namiot) sz [s] jak polskie s szilva (Êliwka) t [t] jak polskie t téma (temat) ty [tj] jak t w wyrazie tiul tyúk (kura) u [u] jak polskie u utca (ulica) ú [ú] jak polskie u, lecz d u ej út (droga) ü [ü] zaokràglonymi wargami, ünnep (Êwi to) jak przy u, wymawiamy i, jak w j zyku niemeckim ü u+ [u+] jak ü, lecz d u ej u+rlap (formularz, druk) v [w] jak polskie w város (miasto) z [z] jak polskie z zene (muzyka) zs [ ] jak polskie zsiráf ( yrafa) Zasady pisowni i wymowy n Akcent W j zyku w gierskim akcent wyrazowy pada zawsze na pierwszà sylab wyrazu. Nie akcentuje si przedimków. n Skrócona pisownia niektórych spó g osek podwójnych Spó g osek d ugich nie nale y myliç ze spó g oskami pisanymi za pomocà podwójnego znaku, jak np. cs, gy, sz itd., oraz potrójnego dzs. Sà to spó g oski krótkie. Przy podwojeniu (wyd u eniu) spó g osek krótkich stosuje si nast pujàcà pisowni uproszczonà: cs + cs dz + dz dzs + dz gy + gy ly + ly ny + ny ty + ty sz + sz zs + zs ccs ddz ddzs ggy lly nny tty ssz zzs Skrócona pisownia wyst puje tylko wtedy, je eli spó g oski podwójne, pisane za pomocà dwóch (trzech) znaków, wyst pujà w obr bie pojedynczego wyrazu (prostego), a nie na pograniczu dwóch wyrazów pojedynczych w wyrazie z o onym. 8

9 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY n Skracanie spó g oski d ugiej Je eli obok spó g oski d ugiej (podwójnej) znajduje si inna spó g oska, wtedy spó g osk d ugà wymawiamy krótko. Nie wp ywa to jednak na pisowni spó g osk piszemy podwójnie, mimo i wymawiamy jà pojedynczo, np.: jobbra (na prawo), otthon (w domu). Skracanie w pisowni stosuje si, gdy do spó g oski d ugiej, na skutek zmian gramatycznych, dodana jest jeszcze trzecia taka sama spó g oska. W takich wypadkach piszemy i wymawiamy tylko spó g osk podwójnà. Na przyk ad: toll + lal = tollal (piórem), a nie tolllal; rossz + szal = rosszal (z ym), a nie rossszal. n Udêwi cznienie Spó g oski bezdêwi czne ulegajà udêwi cznieniu, gdy wyst pujà przed spó g oskami dêwi cznymi. Nast puje wtedy wymowa niezgodna z pisownià. kb gb, fiókban (w szufladzie) [fiógban] kd gd, lökdös (tràca) [lögdös] pd bd, kapdos (chwyta) [kabdos] sb zsb, helyesbíteni (sprostowaç) [hejezsbíteni] szb zb, oroszból (z rosyjskiego) [rozból] tb db, kútba (do studni) [kúdba] n Ubezdêwi cznienie Spó g oski dêwi czne tracà dêwi cznoêç, gdy wyst pujà przed spó g oskami bezdêwi cznymi. bt pt, szabtam (kroi em / -am) [szaptam] dt tt, védtem (broni em / -am) [véttem] dzt ct, csókolództam (ca owa em / -am) [csókolóctam] dzsp csp, bridzsparti (partia bryd a) [bricsparti] gt kt, magtár (magazyn zbo owy) [maktár] zp szp, rézpénz (miedziany pieniàdz) [részpénz] zsk sk, rozskenyér (chleb ytni) [roskenyér] n Harmonia samog osek Stosujàc harmoni samog osek nale y pami taç, które samog oski sà przednie, a które tylne. Samog oski przednie: e, é, i, í, ö, o+, ü, u+. Samog oski tylne: a, á, o, b, u, ú. 9

10 Audio Kurs Je eli wyraz zawiera wy àcznie samog oski przednie, stosujemy równie przyrostek brzmienia przedniego. Np.: ember (cz owiek), embernek (cz owiekowi). Je eli wyraz zawiera tylko samog oski tylne, stosujemy przyrostek brzmienia tylnego. Np.: asszony (kobieta), asszonynak (kobiecie). Cz Êç wyrazów w j zyku w gierskim zawiera samog oski obu grup. Zaliczamy do nich wyrazy pochodzenia obcego i cz Êç wyrazów rdzennie w gierskich, które w swym rozwoju historycznym zatraci y jednolitoêç brzmienia. Je eli wyraz zawiera zarówno samog oski tylne, jak i przednie, o jego charakterze decyduje ostatnia samog oska. Nale y jednak pami taç o licznych wyjàtakch. Np.: telefon (telefon), telefonnak (telefonowi), kávé (kawa), kávénak (kawie), veréb (wróbel), verébnek (wróblowi), mozi (kino), mozinak (kinu). W przypadku wyrazów zawierajàcych wy àcznie samog oski oboj tne, jedne z nich przyjmujà koƒcówki i przyrostki tylne, inne przednie. Koƒcówki i przyrostki tylne przyjmujà nast pujàce wyrazy: cél (cel) ín (Êci gno) csík (smuga) kín (m ka) csín (schludnoêç) pír (czerwieƒ) díj (nagroda) sík (p aszczyzna) gyík (jaszczurka) síp (gwizdek) héj ( upina) sír (grób) híd (most) szíj (pas) íj ( uk) zsír (t uszcz) Przedimek W j zyku w gierskim wyst pujà dwa typy przedimka: okreêlony i nieokreêlony. Przedimek okreêlony ma dwie formy a oraz az. - a stosowany jest przed wyrazami zaczynajàcymi si od spó g osek, - az przed wyrazami zaczynajàcymi si od samog osek. Przedimek nieokreêlony ma form egy. Liczebnik n Liczebniki g ówne Liczebnik g ówny wyst puje zawsze przed rzeczownikiem, wtedy te rzeczownik nie przybiera liczby mnogiej, np.: négy no+(cztery kobiety). 10

11 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY n Liczebniki porzàdkowe Tworzymy je poprzez dodanie koƒcówki -adik, -edik, -ödik lub -odik zgodnie z zasadmi harmonii samog oskowej. Wyjàtkami sà: elso+(pierwszy), második (drugi). n Liczebniki u amkowe Liczebniki u amkowe tworzy si od liczebników g ównych przez dodanie przyrostków -ad, -od, -ed lub -öd, stosujàc takie same zmiany rdzenia jakie zachodzà przy tworzeniu liczebników porzàdkowych. Na przyk ad: egy harmad (jedna trzecia). Wyjàtek stanowi egy ketted (jedna druga). Liczebniki g ówne Liczebniki porzàdkowe Hányadik? Który z rz du? Hányas? Który (numer)? 1 egy 1 elso+ 1 egyes 2 ketto+ 2 második 2 kettes 3 három 3 harmadik 3 hármas 4 négy 4 negyedik 4 négyes 5 öt 5 ötödik 5 ötös 6 hat 6 hatodik 6 hatos 7 hét 7 hetedik 7 hetes 8 nyolc 8 nyolcadik 8 nyolcas 9 kilenc 9 kilencedik 9 kilences 10 tíz 10 tizedik 10 tízes 11 tizenegy 11 tizenegyedik 11 tizenegyes 20 húsz 20 huszadik 20 huszas 21 huszonegy 21 huszonegyedik 21 huszonegyes 30 harminc 30 harmincadik 30 harmincas 40 negyven 40 negyvenedik 40 negyvenes 50 ötven 50 ötvenedik 50 ötvenes 60 hatvan 60 hatvanadik 60 hatvanas 70 hetven 70 hetvenedik 70 hetvenes 80 nyolcvan 80 nyolcvanadik 80 nyolcvanas 90 kilencven 90 kilencvenedik 90 kilencvenes 100 száz 100 századik 100 százas 1000 ezer 1000 ezredik 1000 ezres 1991 ezerkilenszáz ezerkilencszáz ezerkilenszázkilencvenegy kilencvenegyedik kilencvenegyes 11

12 Audio Kurs Czasownik i czasy Czasownik w gierski odmienia si, jak w j zyku polskim, przez 3 osoby liczby pojedynczej i 3 osoby liczby mnogiej. Posiada czas teraêniejszy, przesz y, przysz y oraz tryb warunkowy i tryb rozkazujàcy. Ka dy czasownik ma dwie koniugacje: podmiotowà oraz przedmiotowà. Bezokoliczniki w j zyku w gierskim koƒczà si na -ni, np.: tanulni (uczyç si ). Poza tym, ze wzgl du na to, e czasowniki majà koƒcówki koniugacyjne, zaimki osobowe nie sà niezb dne i cz sto sà w zdaniach pomijane. n Koniugacja podmiotowa: gdy czasownik jest nieprzechodni lub nie ma dope nienia, np.: Szeretek. Kocham. gdy dope nienie ma form rzeczownika nieokreêlonego, np.: Szeretek embert. Kocham cz owieka. n Koniugacja przedmiotowa: gdy dope nienie jest nazwà w asnà, np.: Szeretem Sándort. Kocham Aleksandra. gdy dope nienie ma form rzeczownika z przedimkiem okreêlonym a lub az, np.: Szeretem a férjet. Kocham m a. gdy dope nienie ma form rzeczownika z zaimkiem dzier awczym, np.: Szeretem a férjemet. Kocham mojego m a. gdy dope nienie ma form zaimków: o+(on, ona, ono), ön (pan), ez (ten, ta, to), az (tamten, tamta, tamto), valamennyi (wszyscy, wszystko), itp. lub zaimków koƒczàcych si na -ik, np. melyik? (który?). Na przyk ad: Szeretem önt. Kocham pana. gdy dope nieniem jest liczebnik porzàdkowy, np.: Olvasom a huszadik könyvet. Czytam dwudziestà ksià k. 12

13 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY w zdaniach podrz dnie z o onych w mowie zale nej i niezale nej: Látom, hogy szereted a férjedet. Widz, e kochasz twojego m a. Szeretek. feleli Mária. Kocham odpowiada Maria. Czasowniki w gierskie wyst pujà z przedrostkami, które nadajà czynnoêci kierunek, czynià jà dokonanà, precyzujà itd. Oto najwa niejsze z nich: alá- pod(e)- aláírni podpisaç át- prze- átmenni przejêç be- z- benézni zajrzeç el- od(e)- elvenni odebraç fel- w- (w gór ) felmenni wejêç (w gór ) körül- o(b)- körülmenni obejêç ki- wy- kilépni wyjêç le- z- (w dó ) lemenni zejêç meg- czynnoêci dokonane meglátni zobaczyç rá- na- rátenni na o yç szét- roz(e)- szétszórni rozrzuciç vissza- od- (z powrotem) visszahívni odwo aç Czasownik lenni (byç): én vagyok ja jestem te vagy ty jesteê o+ van on / ona / ono jest mi vagyunk my jesteêmy ti vagytok wy jesteêcie o+k vannak oni / one sà n Formy czasu przesz ego: én voltam ja by em / by am te voltál ty by eê / by aê o+ vol on by, ona by a, ono by o mi voltunk my byliêmy / by yêmy ti voltatok wy byliêcie / by yêcie o+k voltak oni byli, one by y 13

14 Audio Kurs n Czas przysz y: én leszek ja b d te leszel ty b dziesz o+ lesz on / ona / ono b dzie mi leszünk my b dziemy ti lesztek wy b dziecie o+k lesznek oni / one b dà Form przeczàcà dla 1 i 2 osoby liczby pojedynczej i mnogiej tworzymy umieszczajàc przeczenie nem przed czasownikiem: (én) nem vagyok (nie jestem) (te) nem vagy (nie jesteê) (mi) nem vagyunk (nie jesteêmy) (ti) nem vagytok (nie jesteêcie) W trzeciej osobie forma jest nieregularna: (o+) nincs (on / ona / ono nie jest) (o+k) nincsenek (oni / one nie sà) n Czas teraêniejszy Koƒcówki czasu teraêniejszego (wybór koƒcówki zawsze zgodnie z harmonià samog osek): Osoba Koƒcówki koniugacji Koƒcówki koniugacji podmiotowej przedmiotowej én -ok, -ek, -ök -om, -em, -öm te -sz, -asz, -esz; -ol, -el, -öl -od, -ed, -öd o+ - -ja (-sa, -sza, -za), -i mi -unk, -ünk -juk (-suk, -szuk, -zuk), -jük (-sük, -szük, -zük) ti -tok, -tek, -tök; -játok (-sátok, -szátok, -zátok), -otok, -etek, -ötök -itek o+k -nak, -nek; -anak, -enek -ják (-sák, -szák, -zák), -ik Uwagi dotyczàce koniugacji podmiotowej: 1. W przypadku, gdy temat czasownika koƒczy si na spó g osk -s, -z, -sz, -zs, -dz w drugiej osobie liczby pojedynczej u ywamy koƒcówek -ol, -el, -öl zamiast -sz. Na przyk ad: olvasni (czytaç), olvasol (czytasz), dolgozni (pracowaç), dolgozol (pracujesz), venni (braç, kupowaç), nieregularny temat vesz-, veszel (bierzesz, kupujesz). 14

15 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY 2. Istnieje grupa czasowników tzw. ikowych, które w trzeciej osobie liczby pojedynczej koniugacji podmiotowej przyjmujà koƒcówk -ik, a w pierwszej osobie tej koniugacji koƒcówki -om, -em, -öm. Przyk ady: dolgozni (pracowaç) dolgozom, dolgozol, dolgozik, dolgozunk, dolgoztok, dolgoznak; lakni (mieszkaç) lakok lub lakom, laksz, lakik, lakunk, laktok, laknak; enni (jeêç) nieregularny temat esz- eszem, eszel, eszik, eszünk, esztek, esznek. 3. Kiedy temat czasownika jest zakoƒczony na dwie spó g oski lub -ít, to przed koƒcówkami -sz, oraz -nak / nek nale y dodaç samog osk àczàcà a lub e. Otrzymujemy wtedy odpowiednio -asz, -esz, -anak oraz -enek, zaê przed -tok, -tek, -tök dodajemy samog ski o, e, ö, otrzymujàc: -otok, -etek, -ötök. Samog oska àczàca jest taka sama jak samog oska w dodawanej koƒcówce. Na przyk ad: mondani (powiedzieç) mondok, mondasz, mond, mondunk, mondotok, mondanak; fürödni (kàpaç si ), nieregularny temat fürd- fürdöm lub fürdök, fürdesz lub fürödsz, fürdik, fürdünk, fürdötök, fürdenek; tanítani (uczyç kogoê) tanítok, tanítasz, tanít, tanítunk, tanítotok, tanítanak. Uwagi dotyczàce koniugacji przedmiotowej: 1. W koƒcówkach zaczynajàcych si od -j, czyli -ja, -juk, -jük, -játok, -ják, spó g oska ta asymiluje si ze spó g oskami dz, dzs, s, sz, z, zs. Oznacza to, e przy do àczeniu takiej koƒcówki j znika, a spó g oska tematu ulega w tym miejscu wyd u eniu. Przyk ady: olvasni (czytaç) olvasom, olvasod, olvassa, olvassuk, olvassátok, olvassák; nézni (patrzeç) nézem, nézed, nézi, nézzük, nézitek, nézik. n Czas przesz y W czasie przesz ym wyró nia si trzy kategorie czasowników. Oto koƒcówki czasu przesz ego (wybór koƒcówki zawsze zgodnie z harmonià samog osek): Kategoria I Kategoria II Kategoria III Osoba Koƒcówki Koƒcówki Koƒcówki Koƒcówki Koƒcówki Koƒcówki koniugacji koniugacji koniugacji koniugacji koniugacji koniugacji podmiotowej przedmiotowej podmiotowej przedmiotowej podmiotowej przedmiotowej én -tam, -tem -tam, -tem -ottam, -ettem, -ottam, -ettem, -tam, tem -tam, tem -öttem -öttem te -tál, -tél -tad, -ted -ottál, -ettél -ottad, -etted, -tál, -tél -tad, -ted -ötted o+ -t -ta, -te -ott, -ett, -ött -otta, -ette, -ötte -ott, -ett, -ött -ta, -te 15

16 Audio Kurs mi -tunk, -tünk -tuk, -tük -ottunk, -ettünk, -ottuk, -ettük, -tunk, -tünk -tuk, -tük -öttünk -öttük ti -tatok, -tetek -tátok, -tétek -ottatok, -ottátok, -ettétek, -tatok, -tetek -tátok, -tétek -ettetek, -öttetek -öttétek o+k -tak, -tek -ták, -ték -ottak, -ettek, -ották, -ették, -tak, -tek -ták, -ték -öttek -ötték Do I kategorii czasowników nale à: czasowniki, których tematy koƒczà si na j, l, ly, n, ny, r, czasowniki dwusylabowe, nieprzechodnie, których tematy koƒczà si na ad lub ed. tanulni (uczyç si ) Koniugacja podmiotowa: tanultam, tanultál, tanult, tanultunk, tanultatok, tanultak; Koniugacja przedmiotowa: tanultam, tanultad, tanulta, tanultuk, tanultátok, tanulták. Do II kategorii nale à: czasowniki, których temat koƒczy si na dwie spó g oski, czasowniki, których tematy koƒczà si na ít, czasowniki jednosylabowe, których tematy zakoƒczone sà samog oskà krótkà oraz t. Do III kategorii nale à wszystkie pozosta e czasowniki. n Czas przysz y Czas przysz y tworzymy za pomocà pomocniczego s owa o rdzeniu fog i bezokolicznika czasownika wyra ajàcego w aêciwà czynnoêç. S owo posi kowe wyst puje w obu koniugacjach. Koniugacja podmiotowa én fogok fo+zni ja b d gotowaç te fogsz fo+zni ty b dziesz gotowaç o+ fog fo+zni on / ona b dzie gotowaç mi fogunk fo+zni my b dziemy gotowaç ti fogtok fo+zni wy b dziecie gotowaç o+k fognak fo+zni oni / one b dà gotowaç 16

17 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY Koniugacja przedmiotowa én fogom ja b d te fogod ty b dziesz o+ fogja on / ona b dzie mi fogjuk my b dziemy ti fogjátok wy b dziecie o+k fogják oni / one b dà Rzeczownik W gierski rzeczownik odmienia si przez przypadki, które jednak tworzy si zupe nie inaczej ni w pozosta ych j zykach europejskich. Polskiej odmianie przez przypadki i u ywaniu ich z przyimkami odpowiadajà w j zyku w gierskim tzw. koƒcówki okolicznikowe do àczane do wyrazów. Ponadto, w gierskie rzeczowniki posiadajà liczb mnogà, a nie majà rodzajów gramatycznych. Charakterystyczne sà tak e koƒcówki dzier awcze (odpowiedniki zaimków dzier awczych). Koƒcówki Znaczenie Przypadek Przyk ad polskie - kto, co? mianownik autóbusz (autobus) - t kogo, co? biernik autóbuszt (autobus) - ul, ül w jaki sposób? - magyarul (po w giersku) - ba, be do (wn trza), dope niacz autóbuszba (do autobusu) w biernik - ban, ben w miejscownik autóbuszban (w autobusie) - ból, bo+l z dope niacz autóbuszból (z autobusu) - hoz, hez, höz do (zewnàtrz) celownik autóbuszhoz (ku autobusowi) - nál, nél przy miejscownik autóbusznál (przy autobusie) - tól, to+l od dope niacz autóbusztól (od autobusu) - ra, re na biernik autóbuszra (na autobus) - n (-on, -en, -ön) na miejscownik autóbuszon (na autobus) - ról, ro+l z dope niacz autóbuszról (o autobusie) o miejscownik - val, vel z narz dnik autóbusszal (z autobusem) (asymilacja v z ostatnià spó g oskà rzeczownika, v zamienia si w t spó g osk ) 17

18 Audio Kurs - ért za biernik autóbuszért (za autobus) dla dope niacz (dla autobusu) o biernik (o autobus) po biernik (po autobus) - nak, nek komu, czemu? celownik autóbusznak (autobusowi) - vá, vé w (zmieniaç si biernik autóbusszá (w autobus) w coê, stawaç si czymê) (asymilacja, podobnie jak w przy dodawaniu koƒcówki -val, -vel, v do àczane po spó g osce zmienia si w t spó g osk ) - ig do (data, miejsce) dope niacz októberig (do paêdziernika) - képp jako mianownik autóbuszként (jako autobus) - képpen w charakterze dope niacz - ként - kor o (godzinie) nyolc órakor (o godzinie w czasie ósmej) Przymiotnik Do przymiotników w gierskich stosuje si te same zasady co do rzeczowników, przyjmujà one te same koƒcówki na takich samych zasadach. n Stopniowanie przymiotników Stopieƒ wy szy tworzymy za pomocà przyrostka -bb, -abb lub -ebb, np.: nagy (du y), nagyobb (wi kszy). Stopieƒ najwy szy tworzymy poprzez dodanie przedrostka leg- do stopnia wy szego np.: nagyobb (wi kszy), legnagyobb (najwi kszy). n Porównanie Przy porównaniu u ywamy spójnika mint oznaczajàcego ni, od, np.: A könyv nagyobb mint a telefon. Ksià ka jest wi ksza ni telefon. Inna mo liwoêç to dodanie koƒcówki -nál lub -nél, np.: 18 A könyv nagyobb a telefonnál. Ksià ka jest wi ksza od telefonu.

19 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY Zaimek n Zaimki wskazujàce Liczba pojedyncza ez (z samog oskà przednià) (ten, ta, to) az (z samog oskà tylnà) (tamten, tamta, tamto) Liczba mnoga ezek (ci, te) azok (tamci, tamte) Ez szálloda? Czy to jest hotel? Igen. Ez szálloda. Tak. To jest hotel. Az szálloda? Czy tamten (budynek) to jest hotel? Nem. Az nem szálloda. Nie. Tamten (budynek) to nie jest hotel. Ezek szállodák? Czy te (budynki) to sà hotele? Igen. Ezek szállodák. Tak. Te (budynki) to sà hotele. Azok szállodák? Czy tamte (budynki) to sà hotele? Nem. Azok nem szállodák. Nie. Tamte (budynki) to nie sà hotele. n Zaimki pytajàce kto? co? ki? (kto?) mi? (co?) Kik? (liczba mnoga ki?) Mik? (liczba mnoga mi?) Ki ez? Ki az? Kto to jest? Kto to jest? ( Kto tamten jest? ) Mi ez? Mi az? Co to jest? Co to jest? ( Co tamto jest? ) Formy w bierniku: kogo? co? to kit? mit? W odpowiedziach do rzeczownika dodajemy koƒcówk -t. Kit lát Katalin? Kogo widzi Katalin? Mit lát Katalin? Co widzi Katalin? Katalin Attilát látja. Katalin widzi Attil. Katalin a szállodát látja. Katalin widzi hotel. n Zaimki pytajàce jaki? jaka? Milyen? (jaki? jaka? jakie?) Milyenek? (jakie? jacy?) Milyen a szálloda? Jaki jest ten hotel? Ez a szálloda új. Ten hotel jest nowy. Milyenek ezek a szállodák? Jakie sà te hotele? 19

20 Audio Kurs n Zaimki osobowe w funkcji podmiotu én ja te ty o+ on, ona, ono mi ti o+k my wy oni, one n Zaimki osobowe w funkcji dope nienia hozzám hozzád hozzá hozzánk hozzátok hozzájuk do mnie do ciebie do niego, do niej do nas do was do nich nálam nálad nála nálunk nálatok náluk u mnie u ciebie u niego, u niej u nas u was u nich to+lem to+led to+le to+lünk to+letek to+lük ode mnie od ciebie od niego, od niej od nas od was od nich magam magad maga magunk magatok maguk ja sam (-a) ty sam (-a) on sam (ona sama, ono samo) my sami (-e) wy sami (-e) oni sami (one same) Spójniki Najwa niejsze spójniki w gierskie: azonban bár csak de ellenben és, s mint natomiast choç, chocia tylko ale natomiast i, a ni, jak hanem hogy meg mégis mert szintén tehát lecz e oraz, i, a jednak poniewa równie wi c 20

21 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY Pytania Na pytania w j zyku w gierskim odpowiadamy za pomocà zaimków lub rzeczowników z odpowiednimi koƒcówkami. n Hol? (Gdzie?) -ban, -ben (w) -n, -on, -en, -ön (na) np.: szállodában (w hotelu) np.: asztalon (na stole) itt tu elo+tt przed lent ni ej ott tam mögött za fent wy ej bent w Êrodku mellett obok fölött nad kint na zewnàtrz között mi dzy alatt pod Hol van Kovács Attila? Gdzie jest Attila Kovács? Kovács Attila ott van. Attila Kovács jest tam. Hol van a Fórum Szálloda? Gdzie jest Hotel Fórum? A Fórum Szálloda itt van. Hotel Fórum jest tu. Hol van a szoba? Gdzie jest pokój? A szoba a szállodában van. Pokój jest w hotelu. Hol van a telefon? Gdzie jest telefon? A telefon az asztalon van. Telefon jest na stole. n Hova? (Dokàd?) -ba, -be (do) -ra, -re (na) np.: szállodába (do hotelu) np.: hegyre (na gór ) Hova megy Attila? Dokàd idzie István? Attila a szállodába megy. Attila idzie do hotelu. Hova megy Katalin? Dokàd idzie Katalin? Katalin a hegyre megy. Katalin idzie na gór. n Honnan? (Skàd?) -ból, -bo+l (z) -ról, -ro+l (z) np.: szállodából (z hotelu) np.: hegyro+l (z góry) Honnan jön Attila? Skàd idzie Attila? Attila a szállodából jön. Attila przyjdzie z hotelu. 21

22 Audio Kurs Honnan jön Katalin? Skàd idzie Katalin? Katalin a hegyro+l jön. Katalin zejdzie z góry. n Kinek? (komu? dla kogo?) Minek? (dlaczego?) -nak, -nek (komu, do kogo) np.: Attilának (dla Attili) Kinek ír levelet Attila? Do kogo pisze Attila? Attila Katalinnak ír levelet. Attila pisze list do Katalin. Kinek mond valamit Katalin? Komu mówi coê Katalin? Attilának mond valamit Katalin. Katalin mówi coê Attili. Zwróç uwag na formy zaimków: nekem neked neki nekünk nektek nekik Önnek Önöknek dla mnie, mnie, mi dla ciebie, tobie, ci dla niego, dla niej, jej, jemu dla nas, nam dla was, wam dla nich, im dla pana, dla pani dla paƒstwa n Mikor? (kiedy?) Mikor megy Katalin a szállodába? Kiedy Katalin idzie do hotelu? Katalin hétfo+n reggel megy a szállodába. Katalin idzie do hotelu w poniedzia ek rano. Zaimki czasu: reggel rano hétfo+n w poniedzia ek tegnapelo+tt przedwczoraj délelo+tt przed po udniem kedden we wtorek tegnap wczoraj délben w po udnie szerdán w Êrod ma dzisaj délután po po udniu csütörtökön holnap jutro w czwartek este wieczorem pénteken w piàtek holnapután pojutrze éjjel, éjszaka szombaton w nocy w sobot éjfélkor o pó nocy vasárnap w niedziel 22

23 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY ezelo+tt temu hamarosan nied ugo, wkrótce néha czasami azelo+tt przedtem azóta od tego czasu gyakran cz sto késo+bb póêniej mielo+tt zanim ritkán rzadko amikor kiedy miközben podczas gdy soha nigdy hirtelen nagle azonnal natychmiast mindig zawsze most teraz aztán potem általában zazwyczaj n Hány órakor? Hánykor? (o której godzinie?) Hány órakor megy Attila a szállodába? O której Attila idzie do hotelu? Attila nyolc órakor megy a szállodába. Attila idzie do hotelu o ósmej. 8:00 Nyolc órakor. lub Nyolckor. 6:15 Negyed hétkor. 6:30 Fél hétkor. 6:45 Háromnegyed hétkor. 6:10 Hat óra tíz perckor. lub Hat óra tízkor. lub Hat tízkor. n Meddig? (jak d ugo?) Meddig lesz Katalin a szállodában? Jak d ugo Katalin b dzie w hotelu? Katalin péntekig lesz a szállodában. Katalin b dzie w hotelu do piàtku. Katalin este hat óráig lesz a szállodában. Katalin b dzie w hotelu wieczorem do 18:00. reggelig do rana hétfo+ig do poniedzia ku délelo+ttig do przedpo udnia keddig do wtorku délig do po udnia szerdáig do Êrody délutánig do popo udnia csütörtökig do czwartku estig do wieczora péntekig do piàtku éjjelig, éjszakáig do nocy szombatig do soboty éjfélig do pó nocy vasárnapig do niedzieli n Kivel? Mivel? (z kim, czym?) -val, - vel (z) -stul, -stül (z) np.: Attilával (z Attilà) Kivel megy Katalin a szállodába? Z kim Katalin idzie do hotelu? Katalin Attilával megy a szállodába. Katalin idzie do hotelu z Attilà. 23

24 Audio Kurs Zwróç uwag na formy zaimków: velem veled vele velünk veletek velük ze mnà z tobà z nim, nià z nami z wami z nimi n Kinek a...? Minek a...? (czyj / czyja / czyje?) OkreÊlajàc posiadanie w j zyku w gierskim, do rzeczownika posiadanego dodajemy odpowiednià koncówk. JeÊli przedmiot posiadany jest w liczbie pojedynczej: enyém mój könyvem (moja ksià ka) -m, -om, -am, mój, moja, -em, -öm moje tied twój könyved (twoja ksià ka) -d, -od, -ad, twój, twoja, -ed, -öd twoje övé jego, könyve (jego, jej ksià ka) -a, -e, -ja, -je jego, jej jej mienk nasz könyvünk (nasza ksià ka) -nk, -unk, -ünk nasz, nasza, nasze tietek wasz könyvetek (wasza ksià ka) -tok, -tek, -tök, -otok, wasz, wasza, -atok, -etek, -ötök wasze övék ich könyvük (ich ksià ka) -uk, -ük, -juk, -jük ich JeÊli przedmiot posiadany jest w liczbie mnogiej: 24 enyéim moje könyveim (moje ksià ki) -im, -aim, -eim, moi, moje -jaim, -jeim tieid twoje könyveid (twoje ksià ki) -id, -aid, -eid, twoi, twoje -jaid, -jeid övéi jego, könyvei (jego, jej ksià ki) -i, -ai, -ei, -jai, -jei jego, jej jej mieink nasze könyveink (nasze ksià ki) -ink, -aink, -eink, nasi, nasze -jaink, -jeink tieitek wasze könyveitek (wasze ksià ki) -itok, -itek, -aitok, wasi, wasze -eitek, -jaitok, -jeitek övéik ich könyveik (ich ksià ki) -ik, -aik, -eik, -jaik, ich -jeik

25 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY Posiadanie mo e byç wyra one za pomocà konstrukcji prostej i z o onej. Znaczenie obu konstrukcji jest takie samo, ró nica ma jedynie charakter stylistyczny. n Posiadanie pojedyncze (jedna osoba posiadajàca lub jedna rzecz posiadana) Konstrukcja prosta Strona posiadajàca nie przybiera koƒcówki, przedmiot posiadany przybiera osobowà koƒcówk dzier awczà trzeciej osoby liczby pojedynczej (-a, -e, -ja, -je) lub liczby mnogiej (-i, -ai, -ei, -jai, -jei) zale nie od liczby przedmiotów. Np.: a no+telefonja (telefon kobiety). Konstrukcja z o ona Strona posiadajàca przybiera koƒcówk -nak, -nek. Przedmiot posiadany przybiera przedimek okreêlony a lub az. Np.: a no+nek a telefonja (telefon kobiety). n Posiadanie z o one (wi cej ni jedna osoba posiadajàca lub wi cej ni jedna rzecz posiadana) Pierwsza (poêrednia) strona posiadajàca nie przybiera koƒcówki, druga strona posiadajàca (bezpoêrednia) przybiera osobowà koƒcówk dzier awczà trzeciej osoby (jak w konstrukcji prostej) oraz koƒcówk -nak, -nek (przez co staje si konstrukcjà z o onà), a przedmiot posiadany otrzymuje przedimek a lub az i osobowà koƒcówk dzier awczà trzeciej osoby. Np.: a no+telefonjának a színe (kolor telefonu kobiety). 25

26 Audio Kurs Lekcja 1 Podstawowe zwroty i wyra enia 2 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Alfabet: A [ˆ] Á [a] B [b] C [c] CS [cz] D [d] DZ [dz] DZS [d ] E É F G GY H I Í [e] [yj] [f] [g] [dj] [h] [i] [í] J K L LY M N NY O [j] [k] [l] [j] [m] [n] [ƒ] [o] Ó Ö O + P R S SZ T [ou] [ö] [o+] [p] [r] [sz] [s] [t] TY U Ú Ü Ù V Z ZS [tj] [u] [ú] [ü] [u+] [w] [z] [ ] Podstawowe zwroty i wyra enia: tak igen nie nem Zaimki: ja én ty te on, ona, ono o+ my wy oni, one mi ti o+k Pan Pani Panna Kawaler Úr Asszony Kisasszony Fiatalember Paƒstwo Uraim Prosz Pana! Kérem Uram! Prosz Pani! Kérem Asszonyom! Prosz Pani! (do kobiety niezam nej) Kérem Kisasszony! Prosz Pana! (do kawalera) Kérem Fiatalember! Prosz Panowie! Uraim! Prosz Panie! Hölgyeim! Czasownik lenni (byç)*: ja jestem ty jesteê on, ona, ono jest én vagyok te vagy o+van my jesteêmy wy jesteêcie oni, one sà mi vagyunk ti vagytok o+k vannak * formy grzecznoêciowe Pan, Pani sà rzadkie i nienaturalne; 26

27 CD 1 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY Czasownik (mieç): ja mam ty masz on, ona, ono ma Pan, Pani ma nekem van neked van neki van Önnek van my mamy wy macie oni, one majà Paƒstwo majà nekünk van nektek van nekik van Önöknek van Zwroty grzecznoêciowe: Dzieƒ dobry! (rano) Jó reggelt kívánok! Dzieƒ dobry! (po po udniu) Jó napot kívánok! CzeÊç! (powitanie) Szia! Dobry wieczór! Jó estét kívánok! Dobranoc! Jó éjszakát kívánok! Do widzenia! Viszontlátásra! Co s ychaç? Mi újság? Prosz. (podajàc coê) Tessék. Dzi kuj. Köszönöm. Poprosz. (proszàc o coê) Kérek egy Dzi ki. Köszi. Nie ma za co. Nincs mit. Prosz. (odpowiedê na podzi kowanie) Kérem. Prosz bardzo. (odpowiedê na podzi kowanie) Kérem szépen. Przepraszam! (np. zaczepiajàc osob nieznajomà) Elnézést! Dzi kuj bardzo. Köszönöm szépen. Nie ma sprawy. (odpowiedê na podzi kowanie) Nincs mit. Przykro mi Sajnálom. Nic nie szkodzi. (odpowiedê na czyjeê przeprosiny) Nincs semmi gond. Tak, poprosz. (o coê) Igen, kérem. Twoje zdrowie! (toast oraz po kichni ciu) Egészségedre! Pana (pani) zdrowie! Egészségére! Nasze zdrowie! Egészségünkre! Wasze zdrowie! Egészségetekre! Smacznego. Jó étvágyat! Zgadzam si. Dobrze. Egyetértek. Jó. Z przyjemnoêcià. Szívesen. Serdecznie pozdrawiam. Szeretettel üdvözlöm. Witamy serdecznie. Szeretettel köszöntjük. Mi ego dnia. Kellemes napot kívánok. lub Szép napot kívánok. Tobie równie ycz mi ego dnia. Neked is szép napot kívánok. Na razie. Szervusz. lub Szia. Do zobaczenia wkrótce. A legközelebbi viszontlátásra. 27

28 Audio Kurs Pytania: jak? co? ile? kto? hogyan? mi? mennyi? ki? gdzie? kiedy? dlaczego? który, która, które? hol? mikor? miért? melyik? 3 Wys uchaj uwa nie zdaƒ, powtarzaj je za lektorem: Czy mówi pan po angielsku? Ön beszél angolul? Czy mówi pan po w giersku? Ön beszél magyarul? Nie mówi dobrze po w giersku. Nem beszélek jól magyarul. Mówi po w giersku tylko troch. Egy kicsit beszélek magyarul. Prosz mówiç powoli. Kérem mondja lassabban. Nie mówi po w giersku, ale rozumiem pojedyncze s owa. Nem beszélek magyarul, de egy-két szót értek. Mówi po niemiecku. Beszélek németül. Czy mo esz powtórzyç? Megtudnád ismételni? Nie rozumiem. Nem értem. Czy mo esz powtórzyç ostatnie s owo? Megtudnád ismételni az utolsó szót? Nie wiem. Nem tudom. Czy móg by pan to zapisaç? Feltudná ezt írni? Jak si masz? Hogy vagy? Jak si pan (pani) ma? Hogy van? Dzi kuj, mam si dobrze. Köszönöm, jól vagyok. Wszystko w porzàdku. Rendben van. Mi o pana (panià) widzieç. Milyen jó, hogy látom Önt. Mi o ci widzieç. Milyen jó, hogy látlak. Jak si nazywasz? Hogy hívnak? lub Mi a neved? Mam na imi Márta. Mártának hívnak. lub A nevem Márta. Mam na imi Zoltán. Zoltánnak hívnak. lub A nevem Zoltán. Nazywam si László Fazekas. Fazekas Lászlónak hívnak. Czy mo esz to przeliterowaç? Letudnád betu+zni? Skàd jesteê? Skàd pochodzisz? Melyik országból származol? lub Honnan való vagy? Jestem z Polski. Lengyelországból származom. Gdzie mieszkasz? Hol laksz? Mieszkam w Budapeszcie. Budapesten lakom. Od kiedy mieszkasz w Budapeszcie? Mióta laksz Budapesten? Czy móg byê mi pomóc? Tudnál nekem segíteni? 28

29 CD 1 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY Dzi kuj za pomoc. Köszönöm a segítséget. Chcia bym go poznaç. Szeretném O + t megismerni. Mi o ci poznaç. Örülök, hogy megismerhetlek. 4 Pos uchaj dialogu, najpierw w wersji oryginalnej, póêniej z t umaczeniem: Szia! Hogy hívnak? (CzeÊç! Jak masz na imi?) Mártának hívnak. (Mam na imi Márta.) Üdvözöllek Márta. Örülük, hogy megismerhetlek. Honnan valósi vagy? (Witaj, Márta. Mi o ci poznaç. Skàd jesteê?) Lengyel vagyok. (Jestem z Polski.) Honnan származik a barátno+d? (Skàd jest twoja przyjació ka?) O + magyar. (Ona jest z W gier.) Károly Lászlónak hívnak. Magyar vagyok. (Ja nazywam si László Károly. Jestem W grem.) Örülök, hogy megismerhetlek. (Mi o ci poznaç!) 5 A teraz wys uchaj jeszcze raz kwestii z dialogu wraz z t umaczeniem, powtarzaj poszczególne wypowiedzi za lektorem. 6 Przeçwicz zwroty z tej lekcji. Powiedz po w giersku: åwiczenie 1 1. Jak si nazywasz? 2. Nazywam si Anna. 3. Skàd jesteê? 4. Jestem z Polski. 5. Mieszkam w Warszawie. 6. Czy mówisz po w giersku? åwiczenie 2 1. Tak, mówi po w giersku. 2. Jak si masz? 3. Dzi kuj, dobrze. 4. Czy móg bym poprosiç o pomoc? 5. Tak, oczywiêcie. S ówka dodatkowe 7 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Napisy na znakach: Pchaç Ciàgnàç Tolni Húzni 29

30 Audio Kurs WejÊcie WyjÊcie Zakaz palenia. Zakaz parkowania. Prosz nie wchodziç. Zakaz wst pu. Wst p wzbroniony. Zakaz fotografowania. Cisza! Uwaga na stopieƒ. Uwaga na odst p. WyjÊcie ewakuacyjne. Bejárat Kijárat Tilos a dohányzás! Parkolni tilos! Kérem ne zavarjon! Belépni tilos! Belépni életveszélyes! Fényképezni tilos! Csendet kérünk! Vigyázat, lépcso+! Kérjük tartson távolságot! Vészkijárat. Kraje, ich mieszkaƒcy i formy przymiotnikowe: Kraj Kraj nazwa Mieszkaniec J zyk w gierska (rzeczownik) (przymiotnik) Anglia Egyesült angol angol (Wielka Brytania) Királyság Chiny Kína kínai kínai nyelv Czechy Csehország cseh cseh Dania Dánia dán dán Finlandia Finnország finn finn Francja Franciaország francia francia Grecja Görögország görög görög Hiszpania Spanyolország spanyol spanyol Holandia Hollandia holland holland Japonia Japán japán japán Niemcy Németország német német Norwegia Norvégia norvég norvég Polska Lengyelország lengyel lengyel Portugalia Portugália portugál portugál Rosja Oroszország orosz orosz Stany Egyesült Amerikai amerikai amerikai Zjedonoczone Államok (USA) Szwecja Svédország svéd svéd W gry Magyarország magyar magyar W ochy Olaszország olasz olasz 30

31 CD 1 Lekcja 2 Liczebniki, dni tygodnia, pory roku i czas W GIERSKI KURS PODSTAWOWY 8 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Liczebniki: zero jeden dwa trzy cztery pi ç szeêç siedem osiem dziewi ç dziesi ç jedenaêcie dwanaêcie trzynaêcie czternaêcie pi tnaêcie szesnaêcie siedemnaêcie osiemnaêcie nulla egy ketto+ három négy öt hat hét nyolc kilenc tíz tizenegy tizenketto+ tizenhárom tizennégy tizenöt tizenhat tizenhét tizennyolc dziewi tnaêcie dwadzieêcia dwadzieêcia jeden trzydzieêci czterdzieêci pi çdziesiàt szeêçdziesiàt siedemdziesiàt osiemdziesiàt dziewi çdziesiàt sto tysiàc pierwszy drugi trzeci nast pny poprzedni ostatni tizenkilenc húsz huszonegy harminc negyven ötven hatvan hetven nyolcvan kilencven száz ezer elso+ második három következo+ elo+zo+ utolsó 9 Dni tygodnia: poniedzia ek wtorek Êroda czwartek hétfo+ kedd szerda csütörtök piàtek sobota niedziela péntek szombat vasárnap OkreÊlenia czasu: data dzieƒ noc pó noc po udnie dátum nap éjszaka éjfél délben przed po udniem po po udniu póêno wczeênie sekunda délelo+tt délután késo+n korán másodperc 31

32 Audio Kurs minuta kwadrans godzina wczoraj dzisiaj jutro dwa dni temu perc negyed óra óra tegnap ma holnap két nappal ezelo+tt za dwa dni weekend tydzieƒ miesiàc rok wiek két nap múlva hétvége hét hónap év kor Miesiàce: styczeƒ luty marzec kwiecieƒ maj czerwiec január február március április május június lipiec sierpieƒ wrzesieƒ paêdziernik listopad grudzieƒ július augusztus szeptember október november december Pory roku i inne: pora roku wiosna lato évszak tavasz (wiosnà tavasszal) nyár (latem nyáron) jesieƒ zima o+sz (jesienià o+sszel) tél (zimà télen) 10 Wys uchaj uwa nie zdaƒ, powtarzaj je za lektorem: Która jest godzina? Mennyi az ido+? Jest piàta. Öt óra van. Jest Hat óra tíz perc. Jest Félhárom. Jest Tizenöt perc múlva három. Jestem spóêniony. Késésben vagyok. Bàdê na czas! Légy itt ido+ben! Nie spóêni si! Ne késs! lub Ne késs el! Niech pan (pani) si nie spóêni! Ne késsen el! Postaram si byç na czas. Igyekszem ido+ben itt lenni. Dzisiaj jest 25 marca 2007 roku. Ma 2007 március 25 van. Jaki jest twój numer telefonu? Mi a Te telefonszámod? Jaki jest pana (pani) numer telefonu? Mi a telefonszáma? Mój numer telefonu to Az én telefonszámom Czy móg byê mi daç swój numer telefonu? Megtudnád adni a saját telefonszámodat? Czy móg by pan daç mi swój numer telefonu? Megtudná adni a telefonszámát? Czy móg byê powtórzyç? Megtudnád ismételni? 32

33 CD 1 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY 11 Pos uchaj dialogu, najpierw w wersji oryginalnej, póêniej z t umaczeniem: Elnézést, mennyi az ido+? (Przepraszam, która jest teraz godzina?) Hat óra van. (Jest ) Mennyi most az ido+new Yorkban? (A która jest teraz godzina w Nowym Jorku?) New Yorkban most tíz óra van. (W Nowym Jorku jest teraz ) Reggel vagy este? (Rano czy wieczorem?) Reggel. (Rano.) Mennyi az ido+tokióban? (A która godzina jest w Tokio?) Tokióban most hajnali 2 óra van, tehát már másnap. (W Tokio jest teraz 2 w nocy nast pnego dnia.) Akkor nálunk most szerda van, Japánban már csütörtök? (Czyli u nas jest Êroda, a w Japonii jest ju czwartek?) Igen! (Tak!) Milyen évszak van most ott? (A jaka jest tam teraz pora roku?) Ugyanaz, mint nálunk nyár. Argentina magasságában most tél van. (Taka sama jak u nas lato. Za to w Argentynie jest teraz zima.) A teraz wys uchaj jeszcze raz kwestii z dialogu wraz z t umaczeniem, powtarzaj poszczególne wypowiedzi za lektorem. Przeçwicz zwroty z tej lekcji: 1. Zapytaj kogoê o godzin. 2. Powiedz, e w Nowym Jorku jest teraz godzina 6 rano, a w Londynie 12 w po udnie. 3. Powiedz, jaki jest dzisiaj dzieƒ tygodnia. 4. Nazwij aktualnà por roku i miesiàc. S ówka dodatkowe 14 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Âwi ta: Wielkanoc Bo e Narodzenie Wigilia Sylwester Nowy Rok Húsvét Karácsony Szenteste Szilveszter Újév Âwi ta w gierskie: Nemzeti Ünnep 15 marca, rocznica wybuchu Wiosny Ludów Szent István napja 20 sierpnia, Dzieƒ Âwi tego Stefana Köztársaság kikiáltása 23 paêdziernika, Dzieƒ Republiki, Êwi to upami tniajàce wybuch rewolucji w 1956 roku 33

34 Lekcja 3 Cz owiek i rodzina 15 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Cz owiek: m czyzna férfi (férfiak) * kobieta no+(no+k) dziewczyna lány (lányok) ch opak fiú (fiúk) cz owiek ember (emberek) osoba személy (személyek) dziecko gyerek lub gyermek (gyerekek lub gyermekek) niemowl csecsemo+ (csecsemo+k) nastolatek tinédzser (tinédzserek) m ody fiatal doros y felno+tt stary öreg starszy öregebb m odszy fiatalabb w tym samym wieku ugyanabban a korban lub ugyanannyi ido+s Ma eƒstwo i rodzina: randka randevú lub randi Êlub esküvo+ ma eƒstwo házaspár wesele lakodalom rodzina család (családok) rozwód separacja zar czyny válás szétköltözés lub külön válás jegyespár Cz onkowie rodziny: matka édesanya lub anya ojciec édesapa lub apa syn fia córka lánya dziadek nagyapa babcia nagymama siostrzeniec unokaöcs siostrzenica unokahúg kuzyn, kuzynka unokatestvér kuzyn unokabáty lub unokaöcs kuzynka unokano+vér lub unokahúg ciocia wujek rodzice rodzeƒstwo brat siostra bliêni ta mà ona szwagier szwagierka nagynéni nagybácsi szülo+k testvér báty (starszy brat) lub öcs (m odszy brat) no+vér (starsza siostra) lub húg (m odsza siostra) ikrek férj feleség sógor sógorno+ * w nawiasach podano formy liczby mnogiej lub pojednyczej; 34

35 CD 1 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY teêç teêciowa zi ç synowa wdowa wdowiec após anyós vej menny özvegyasszony özvegy ch opak (sympatia) barát dziewczyna (sympatia) barátno+ macocha mostohaanya ojczym mostohapa matka chrzestna keresztanya ojciec chrzestny keresztapa 16 Wys uchaj uwa nie zdaƒ, powtarzaj je za lektorem: Ile masz lat? Hány éves vagy? Mam 20 lat. Húsz éves vagyok. Czy masz rodzeƒstwo? Van testvéred? Tak, mam starszego brata i m odszà siostr. Igen, van egy bátyám és egy húgom. Ile lat ma twoja siostra? Hány éves a húgod? lub Hány éves a no+véred? Ona ma 30 lat. O + harminc éves. Kiedy si urodzi eê? Mikor születtél? lub Melyik évben születtél? Urodzi em si w 1960 roku. Ezerkilencszázhatvanban születtem. Czy masz dzieci? Van gyermeked? Nie, nie mam dzieci. Nem, nincs gyermekem. JesteÊ onaty? No+s vagy? JesteÊ m atkà? Férjnél vagy? Tak, jestem m atkà. Igen, férjnél vagyok. Nie, jestem rozwiedziona. Nem, elvált vagyok. Nie, ale mam dziewczyn. Nem, de van barátno+m. 17 Pos uchaj dialogu, najpierw w wersji oryginalnej, póêniej z t umaczeniem: Hogy hívják Önt? (Jak si pan nazywa?) Károly Lászlónak. (Laszlo Karoly.) Ön mikor született? (Kiedy si pan urodzi?) 1969 november 28.-án születtem. (Urodzi em si 28 listopada 1969 roku.) Ön hol született? (Gdzie si pan urodzi?) Varsóban születtem. (Urodzi em si w Warszawie.) Ön no+s? (Czy jest pan onaty?) Igen. (Tak.) Önnek vannak gyermekei? (Czy ma pan dzieci?) Igen, van két lányom és egy fiam. (Tak, mam 2 córki i syna.) Hány évesek? (Ile majà lat?) A fiú nyolcéves, a lányok ikrek, és ötévesek. (Ch opak ma 8 lat, a dziewczynki sà bliêniaczkami i majà po 5 lat.) 35

36 Audio Kurs 18 A teraz wys uchaj jeszcze raz kwestii z dialogu wraz z t umaczeniem, powtarzaj poszczególne wypowiedzi za lektorem. 19 Przeçwicz zwroty z tej lekcji. Odpowiedz na pytania: 1. Czy masz rodzeƒstwo? 2. Czy masz dzieci? 3. Czy jesteê onaty? 4. Ile masz lat? S ówka dodatkowe 20 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Dane personalne: imi drugie imi nazwisko wiek miejsce urodzenia data urodzenia narodowoêç p eç stan cywilny wolny, wolna keresztnév második keresztnév vezetéknév életkor születési hely születési ido+ állampolgárság nem családi állapot szabad panna kisasszony kawaler agglegény rozwiedziony, rozwiedziona elvált onaty no+s zam na férjezett nazwisko panieƒskie lánykori név imi ojca édesapa keresztneve imi matki édesanya keresztneve 36

37 Lekcja 4 Cz Êci cia a, cechy charakteru, opis osoby 21 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Cz Êci cia a: noga r ka rami g owa w osy oczy nos usta uszy broda (zarost) wàsy láb (lábak) kéz (kezek) váll (vállak) fej haj szemek (szem) orr száj fülek (fül) szakáll bajusz z by szyja kolano koêç ydka udo podbródek brzuch plecy pierê stopa fogak (fog) nyak térd csont vádli comb áll has hát mell talp Wyglàd: d ugi krótki niski wysoki ma y du y gruby szczup y hosszú rövid alacsony magas kicsi nagy kövér vékony silny ero+s brzydki csúnya pi kny szép przystojny csinos chudy sovány sprawny, w dobrej formie jó formában van Cechy charakteru: màdry okos g upi buta lub hülye szcz Êliwy boldog smutny szomorú z y, rozgniewany mérges roztargniony szórakozott bezczelny céltalan skàpy zsugori nerwowy ideges nieêmia y bátortalan lub félénk uparty ambitny radosny uczciwy cierpliwy grzeczny yczliwy makacs lub konok becsvágyó lub nagyratöro+ vidám becsületes lub tisztességes türelmes udvarias lub elo+zékeny jószívu+lub jóakaratú 37

38 Audio Kurs mi y kedves inteligentny intelligens lojalny lojális wiarygodny, godny zaufania, spolegliwy hitelt érdemlo+ lub bizalomraméltó serdeczny szívélyes lub szeretetteljes niecierpliwy türelmetlen hojny bo+kezu+ dyskretny diszkrét pewny siebie magabiztos bezstronny elfogulatlan lub pártatlan lekkoduch, niefrasobliwy léhu+to+ lub gondtalan Stopniowanie przymiotników: dobry jó lepszy jobb najlepszy legjobb z y, niedobry rossz gorszy rosszabb najgorszy adny adniejszy naj adniejszy legrosszabb szép szebb legszebb Inne: bardziej jobban mniej kevesebb wi cej több charakter karakter nastrój kedv prosty egyenes mi oêç szerelem kochaç szeretni nienawiêç, nienawidziç utálni oboj tny mindegy wra liwy érzékeny uczucia érzés Êmiaç si rozmowny cichy pesymista optymista realista emocja intencja nadzieja ciekawy zazdroêç nevetni beszédes csendes pesszimista optimista realista emoció lub érzelem szándék remény érdekes féltékenység 22 Wys uchaj uwa nie zdaƒ, powtarzaj je za lektorem: Wyglàdasz dobrze. Jól nézel ki. Jestem w z ym nastroju. Rossz kedvem van. Jestem we wspania ym nastroju. Kiváló kedvem van. Marek to mój najlepszy przyjaciel. Marek a legjobb barátom. Ona jest wy sza od niego. (O + ) magasabb, mint o+. On jest tak silny jak Stallone. O + olyan ero+s, mint Stallone. Ona jest bardzo adna. (O + ) nagyon szép. 38

39 CD 1 W GIERSKI KURS PODSTAWOWY On jest zbyt nerwowy. (O + ) elég ideges. On jest êle wychowany. (O + ) rosszul nevelt. Ona jest mi a i serdeczna. O + nagyon kedves és szívélyes. Ona jest dobrze wychowana. (O + ) nagyon jól nevelt. Oni sà nieuprzejmi. (O + k) udvariatlanok. lub (O + k) barátságtalanok. Lubi jà. Kedvelem o+t. Zoltán jest lubiany. Zoltán kedvelt ember. 23 Pos uchaj dialogu, najpierw w wersji oryginalnej, póêniej z t umaczeniem: Istvánnak új barátno+je van, Magdának hívják. (Istvan ma nowà dziewczyn, nazywa si Magda.) Hogy néz ki? (Jak ona wyglàda?) Nagyon szép, hosszú, barna haja és kék szeme van. (Jest bardzo adna ma d ugie, bràzowe w osy i niebieskie oczy.) Magas? (Czy jest wysoka?) Igen, nagyon! Magasabb, mint István, és nagyon vékony. (Tak, bardzo! Jest wy sza od Istvana i bardzo szczup a.) Kedves? (Czy jest mi a?) Nem, egyáltalán nem. Beképzelt, és nincs humorérzéke. (Nie, raczej nie. Jest zarozumia a i zupe nie nie ma poczucia humoru.) A teraz wys uchaj jeszcze raz kwestii z dialogu wraz z t umaczeniem, powtarzaj poszczególne wypowiedzi za lektorem. Powiedz po w giersku: 1. Jestem w z ym nastroju. 2. Ona jest mi a i serdeczna. 3. Wyglàdasz dobrze. 4. Lubi jà. 5. Marek to mój najlepszy przyjaciel. S ówka dodatkowe 26 Wys uchaj s ówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem s ówka w gierskie: Cz Êci cia a: czo o brew rz sa nozdrza homlok szemöldök szempilla orrlyuk szcz ka goleƒ poêladek biodro állkapocs lábszár fenék csípo+ pacha hónalj paznokieç köröm 39