SPIS TREŚCI. Przedmowa Biogramy autorów i redaktorów tomu pierwszego Wstęp do tomu pierwszego

Transkrypt

1 Przedmowa Biogramy autorów i redaktorów tomu pierwszego Wstęp do tomu pierwszego SPIS TREŚCI Dział 1 Historia i teorie psychologiczne Rozdział 1. Historia psychologii: O d Wundta do czasów najnowszych 1.1. Wundta koncepcja psychologii jako nauki o świadomych przeŝyciach Tło historyczno-filozoficzne powołania przez Wundta do Ŝycia psychologii jako niezaleŝnej nauki Okoliczności wprowadzenia przez Wundta metody eksperymentu laboratoryjnego do psychologii Nieeksperymentalna psychologia historyczno-kulturowa 1.2. Reakcja na psychologię Wundta: szkoła würzburska, psychologia aktów i psychologia postaci Czy myślenie moŝna badać eksperymentalnie? Przedmiotem psychologii jest aktywne i intencjonalne doświadczenie Psychologia postaci neguje Wundtowską zasadę syntezy twórczej Psychologia postaci jako pierwszy przejaw wielkiego kryzysu psychologii 1.3. Funkcjonalizm: psychologia ręczy za filozofię. Zastosowanie zasad psychologicznych w praktyce Psychologia bada umysł w działaniu Funkcjonalizm toruje drogę praktycznym zastosowaniom psychologii Psychologia funkcjonalna jako sprawdzian praktycznej uŝyteczności pragmatycznej teorii prawdy 1.4. Psychologia behawiorystyczna: chwilowy rozbrat psychologii z filozofią Zachowanie a nie świadomość przedmiotem psychologii W roku 1913 nie było rewolucji w psychologii Kryzys psychologii tłem intelektualnym wystąpienia Watsona Behawioryzm metafizyczny chwilowym rozstaniem się psychologii z filozofią 1.5. Neobehawioryzm: psychologia ponownie brata się z filozofią Behawioryzm Watsonowski maksymalnie uprościł przedmiot psychologii Neobehawioryzm jako mariaŝ amerykańskiego behawioryzmu z europejskim neopozytywizmem 1.6. Psychoanaliza: od aspiracji naukowych do mitu Nieświadoma świadomość Nieświadome jako zjawisko i jako system Psychoanaliza jako teoria osobowości Adlerowsko-Jungowska alternatywa 1.7. Psychologia humanistyczna: nauka czy filozofia Ŝycia? Psychologia humanistyczna jako reakcja na ograniczenia psychoanalizy i behawioryzmu Samoaktualizacja a samotranscendencja 1.8. Zarys historii polskiej psychologii Pierwsze pracownie psychologii eksperymentalnej w Polsce Pierwsze zastosowania psychologii w praktyce Psychologiczna szkoła lwowska i narodziny szkoły warszawskiej Psychologia eksperymentalna Heinricha i kontynuacja jego idei Psychologia polska po roku Podsumowanie Rozdział 2. Psychologiczne koncepcje człowieka 2.1. ZałoŜenia wstępne dotyczące koncepcji psychologicznych

2 Ile jest psychologii? Wspólne załoŝenia 2.2. Koncepcje człowieka w psychologii Początki Psychoanalityczna koncepcja człowieka Behawiorystyczna koncepcja człowieka Psychologia humanistyczna i jej koncepcja natury ludzkiej Koncepcja człowieka w psychologii poznawczej Koncepcja człowieka w socjobiologii Postmodernistyczna (ponowoczesna) koncepcja człowieka Koncepcje potoczne człowieka Metafory stosowane do opisu ludzkiej natury Wnioski 2.3. Podsumowanie DZIAŁ II BIO LO GICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA Rozdział 3. Psychologia fizjologiczna 3.1 Podstawowe wiadomości o układzie nerwowym Metody i techniki badań 3.2. Komórka nerwowa 3.3. Organizacja układu nerwowego Ośrodkowy układ nerwowy Obwodowy układ nerwowy 3.4. Biologiczne podstawy motywacji Autonomiczny układ nerwowy i hormony Podwzgórzowe mechanizmy regulacyjne Fizjologiczne podstawy motywacji biologicznej 3.5. Mechanizmy aktywacji Sen Wzbudzenie i uwaga 3.6. Biologiczne podstawy uczenia się i pamięci Fizjologiczne podstawy uczenia się Fizjologiczne podstawy pamięci 3.7. Podsumowanie Rozdział 4. Psychofizjologia 4.1. Wstęp 4.2 Podstawowe pojęcia i koncepcje psychofizjologii Zmiany fazowe i toniczne Prawo wartości początkowej Odruch orientacyjny, obronny i zaskoczenia Równowaga autonomiczna Teoria aktywacji Specyfika reakcji Biofeedback 4.3. Aktywność elektryczna mózgu Generowanie aktywności elektrycznej mózgu Rejestracja sygnału EEG Analiza sygnału EEG Charakterystyka aktywności spontanicznej Potencjały wywołane mózgu

3 Klasyfikacja potencjałów wywołanych Potencjały endogenne Niektóre nowe metody badania czynności mózgu 4.4. Aktywność elektryczna mięśni Podstawy fizjologiczne i pomiar Zastosowanie EMG w psychologii 4.5. Aktywność oka Ruchy oczu Zmiany szerokości źrenicy Reakcja mrugania 4.6. Aktywność układu sercowo-naczyniowego Podstawowe wskaźniki aktywności sercowo-naczyniowej Aktywność sercowo-naczyniowa a procesy emocjonalno-motywacyjne Aktywność sercowo-naczyniowa a procesy poznawcze 4.7. Aktywność elektryczna skóry Mechanizm fizjologiczny Wskaźniki i terminologia Reakcja elektrodermalna jako wskaźnik odruchu orientacyjnego Warunkowanie klasyczne reakcji elektrodermalnych Wrodzona podatność na warunkowanie Warunkowanie a procesy świadome 4.8. Podsumowanie Rozdział 5. Psychologia ewolucyjna 5.1. Podstawowe pojęcia klasycznej etologii Elementarne składniki zachowania Zachowanie złoŝone 5.2. Socjobiologia i psychologia ewolucyjna Agresja Rozród i opieka nad potomstwem Dzieciobójstwo śycie w grupie Ewolucja społeczeństw Mechanizmy ewolucji zachowań społecznych 5.3. Podsumowanie Rozdział 6. Elementy genetyki zachowania 6.1. Podstawowe załoŝenia genetyki zachowania Charakterystyka składników zmienności genotypowej Pojecie odziedziczalności 6.2. Metody badawcze stosowane w genetyce zachowania Metoda bliźniąt Studia rodzinne Metoda adopcyjna 6.3. Metody analizy wyników: dopasowanie modelu 6.4. Podsumowanie Dział III PSYCHO LOGIA RO ZWOJU CZŁOWIEKA Rozdział 7. Wprowadzenie do psychologii rozwoju 7.1. Pojęcie zmiany rozwojowej

4 Przedmiot zainteresowań psychologii rozwoju człowieka Pojęcie rozwoju Przedmiot rozwoju Podstawowe pytania psychologii rozwoju człowieka Modele zmiany rozwojowej 7.2. Modele i strategie badania zmiany rozwojowej Problemy badawcze psychologii rozwoju człowieka Obszary i poziomy analizy zmiany rozwojowej Strategie badań nad rozwojem 7.3. Koncepcje rozwoju człowieka Poglądy na temat natury zmian rozwojowych Sposoby wyjaśniania zmian rozwojowych Jedna czy wiele koncepcji rozwoju psychicznego? 7.4. Podsumowanie Rozdział 8. Rozwój człowieka w pełnym cyklu Ŝycia 8.1. Rozwój w okresie prenatalnym i perinatalnym Rozwój w okresie prenatalnym Studium noworodka 8.2. Rozwój w okresie dzieciństwa Wczesne dzieciństwo Średnie dzieciństwo okres od 3 do 6 lat Późne dzieciństwo okres od 7 do 11 lat 8.3. Okres dorastania Dojrzewanie biologiczne Rozwój motoryczny Rozwój psychoseksualny Zmiany w sferze poznawczej Rozwój toŝsamości Światopogląd młodzieŝy Zmiany w sferze społeczno-moralnej 8.4. Rozwój w okresie dorosłości Wiek młodzieńczy Człowiek dorosły 8.5. Starzenie się, umieranie, koniec drogi Ŝyciowej Biopsychologiczny obraz starości Zmiany funkcji psychicznych Bilans Ŝycia Wydarzenia Ŝyciowe w starości Śmierć i Ŝałoba 8.6. Ku czemu zmierza rozwój rola aktywności własnej w rozwoju 8.7. Podsumowanie DZIAŁ IV METO DO LO GIA BADAŃ NAUKOWYCH I DIAGNOSTYCZNYCH Rozdział 9. Poznanie naukowe poznanie psychologiczne 9.1. Cechy charakterystyczne poznania naukowego Wiedza naukowa zasada racjonalności Schemat poznania naukowego indukcjonistyczny versus hipotetystyczny Cele poznania naukowego wewnętrzne i zewnętrzne 9.2. Język psychologii jako nauki empirycznej Zmienna

5 Zmienność wariancja jako miara zmienności wyników Istotność statystyczny sens istotności 9.3. Proces badania naukowego w psychologii 9.4. Podsumowanie Rozdział 10. Podstawowe modele badawcze: eksperymentalny i korelacyjny 10.1 Model eksperymentalny Charakterystyka modelu eksperymentalnego Podstawowe plany eksperymentalne i quasi-eksperymentalne Trafność planu eksperymentalnego Protest zmiennej zaleŝnej problemy metodologiczne Zalety i wady planów eksperymentalnych zero-jedynkowych Model korelacyjny Związek korelacyjny a związek przyczynowo-skutkowy Siła związku między zmiennymi Podstawowe współczynniki korelacji między zmiennymi Podsumowanie Rozdział 11. Podstawowe metody badawcze teoria i praktyka testowania Operacjonalizacja terminów teoretycznych: czynnik, wielkość, zmienna Procedury operacjonalizacji podstawowe załoŝenia Etapy procedury operacjonalizacji Teoria testów psychologicznych: ABC psychometrii Definicja testu psychologicznego Kto jest uprawniony do posługiwania się testami psychologicznymi? Podstawowe załoŝenia klasycznej teorii testów psychologicznych pojęcie rzetelności testu psychologicznego Trafność testu psychologicznego Normalizacja testu psychologicznego Standaryzacja i obiektywizacja testu psychologicznego Adaptacja kulturowa testów psychologicznych To, co wspólne, i to, co specyficzne dla porównywanych warunków kulturowych, a praktyka adaptacji testów Zasada adaptacji lingwistycznej Czy moŝliwe jest skonstruowanie testu niezaleŝnego kulturowo Kryteria równowaŝności testu Stronniczość testów psychologicznych Pojęcie stronniczości testu psychologicznego Metody badania stronniczości kryteria zewnętrzne Metody badania stronniczości kryteria wewnętrzne Podsumowanie Rozdział 12. Podstawowe metody badawcze Obserwacja, wywiad i rozmowa psychologiczna Źródła danych obserwacyjnych Posługiwanie się metodą obserwacji w psychologii Wykorzystanie rozmowy i wywiadu w psychologii Zasady prowadzenia rozmowy i wywiadu psychologicznego Testy inteligencji i zdolności Cechy testów Rodzaje testów Typy zadań testowych

6 Wybrane testy Uwagi krytyczne pod adresem testów Kwestionariusze osobowości Kwestionariusze osobowości jako metoda badawcza Kwestionariusz jako metoda badania osobowości Przeszłość i przyszłość inwentarzy Testy projekcyjne Metoda projekcyjna Konstrukcja testów projekcyjnych Test projekcyjny jako narzędzie diagnozy psychologicznej Charakterystyka wybranych testów projekcyjnych Symulacje komputerowe Precyzja i kompletność modelu Emergencja Dynamika Problemy teoretycznej diagnozy psychologicznej Pojęcie diagnozy w psychologii Etapy procesu diagnozowania Sposoby ujmowania procesu diagnozowania Zachowania testowe i rzeczywiste (pozatestowe) jako przedmiot interpretacji Diagnostyka tradycyjna a diagnostyka behawioralna Diagnoza czy terapia? Diagnozowanie jako czynność poznawcza Etyczne problemy diagnozy Podsumowanie Rozdział 13. Problemy etyczne badań naukowych i diagnostycznych Standardy etyczne prowadzenia badań psychologicznych z udziałem ludzi w roli obiektów badanych Czy psychologowi wolno okłamywać osoby badane? Czy psycholog moŝe zadawać cierpienie? Aspekty etyczne związane z wykorzystaniem testów psychologicznych w badaniach naukowych i diagnostycznych Podsumowanie SŁOWNIK BIBLIOGRAFIA INDEKS RZECZOWY INDEKS NAZWISK SPIS I ŹRÓDŁA FOTOGRAFII

7