(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO03/ (13) B1 (51) Int.Cl. A61K 36/71 ( ) A61P 13/08 ( ) A61P 13/10 ( ) (54) Zastosowanie ekstraktów z roślin rodzaju Cimicifuga do wytwarzania organoselektywnych środków leczniczych typu estrogenu do leczenia chorób układu moczowo-płciowego zależnych od hormonów płciowych (30) Pierwszeństwo: , DE, (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 10/05 (73) Uprawniony z patentu: BIONORICA AG, Neumarkt, DE (72) Twórca(y) wynalazku: WOLFGANG WUTTKE, Bovenden, DE HUBERTUS JARRY, Neu-Eichenberg, DE VOLKER CHRISTOFFEL, Buchberg, DE BARBARA SPENGLER, Neumarkt, DE (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 10/10 (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Malewska Ewa EWA MALEWSKA & PARTNERS PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Obecny wynalazek dotyczy zastosowania ekstraktów z roślin gatunku Cimicifuga do wytwarzania organoselektywnych środków leczniczych typu estrogenu do leczenia chorób układu moczowopłciowego zależnych od hormonów płciowych. Z publikacji WO 99/ (EP A1) obecnego Zgłaszającego ujawniono, że ekstrakty z Cimicifuga racemosa nie mają działania estrogenicznego na macicę, lecz na układ podwzgórzeprzysadka, na układ sercowo-naczyniowy oraz na kości. Jak dotąd ekstrakty z Cimicifuga racemosa były wykorzystywane do wytwarzania organoselektywnego środka leczniczego typu estrogenu, niewykazującego działania macicotropowego. Liu J. i wsp. ( Evaluation of estrogenic activity of plant extracts for the potential treatment of menopausal symptoms" J.Agric.Food Chem., 2001, tom 49, strony ) badali osiem różnych ziół tradycyjnie stosowanych w różnych rejonach świata w leczeniu symptomów menopauzalnych oraz syndromu przedmiesiączkowego u kobiet pod kątem ich aktywności estrogenicznej. Wśród roślin badanych znalazły się także Cimicifuga racemosa, Trifolium pratense L., Humulus lupulus L. oraz Vitex agnus-castus L., tradycyjnie stosowane przez kobiety cywilizacji zachodniej w powyższych dolegliwościach. W odniesieniu do ekstraktów metanolowych z Cimicifuga racemosa badacze nie stwierdzili jakiejkolwiek aktywności w żadnej spośród następujących prób: na konkurencyjne wiązanie z receptorami alfa i beta estrogenu, na estrogeniczne oddziaływanie na hodowlę komórek endometrium (na indukcję aktywności AP oraz na ekspresje receptora progesteronu), na estrogeniczne oddziaływanie na komórki raka piersi S30. 17β-estradiol, powstający w kobiecych jajnikach (każda wzmianka o estradiolu w niniejszym tekście odnosi się do fizjologicznego 17β-estradiolu) [dalej określany również jako E 2 ], ma w organizmie generalnie wpływ wzmagający proliferację. Poza regulowaniem kobiecego cyklu miesiączkowego, ma on miedzy innymi także działanie homeostatyczne na cewkę moczową, pęcherz i pochwę. U mężczyzn wytwarzany lokalnie estradiol oraz męski hormon płciowy testosteron mają także działanie wzmagające proliferację w pęcherzu oraz w prostacie. Podczas menopauzy następuje obniżenie poziomu estradiolu w wyniku ustania jajeczkowania. W rezultacie następuje osłabienie procesów proliferacyjnych w wielu organach, których konsekwencją jest ich degeneracja oraz osłabienie możliwości funkcjonalnych. Przy braku estrogenu, u kobiet w okresie post-menopauzalnym często rozwija się zapalenie pęcherza jako następstwo osłabienia błony śluzowej w cewce moczowej i ułatwionego tym samym wnikania zarazków. W równym stopniu, brak estrogenu powoduje nietrzymanie moczu występujące w okresie po menopauzalnym. Tym zaburzeniom można odpowiednio zapobiegać lub łagodzić ich przebieg przez podanie na czas estradiolu. Kontrola hormonalna funkcjonowania pęcherza u mężczyzn jest przypuszczalnie podobna do mechanizmów regulacyjnych obserwowanych u kobiet; wskazać należy, że zgodnie z dotychczasowym stanem wiedzy, mechanizmy regulacyjno-kontrolne w odniesieniu do pęcherza u szczurów obu płci: męskiej i żeńskiej, są bardzo podobne. Podawanie estrogenów przejawiających nieselektywne działanie proliferacyjne jest jednak szczególnie niekorzystne w odniesieniu do tkanki macicy oraz tkanki piersi, ponieważ może tu wystąpić niekontrolowany wzrost na skutek braku lub niedostateczności kontr-regulacji pod wpływem gestagenu. Do chwili obecnej brak jest środka leczniczego pochodzenia roślinnego, który mógłby być wykorzystywany w organoselektywnej profilaktyce lub terapii zmian w układzie moczowo-płciowym w przypadku niedoboru estrogenu. Wychodząc z tak zarysowanego stanu techniki, celem obecnego wynalazku jest zapewnienie środka leczniczego pochodzenia roślinnego o działaniu takim jak hormony płciowe, jednocześnie działającym organoselektywnie, bez wpływu lub ze znikomym wpływem na macicę. Cel ten osiągnięto dzięki opracowaniu rozwiązania według obecnego wynalazku. Zgodnie z wynalazkiem, ekstrakty z Cimicifuga racemosa znajdują zastosowanie do wytwarzania organoselektywnego środka leczniczego typu estrogenu, niewykazującego działania macicotropowego lub wykazującego takie działanie w stopniu co najmniej zaniedbywalnym, przydatnego do wywołania poprawy w post-menopauzalnym, zależnym od hormonów płciowych zapaleniu pęcherza moczowego.

3 PL B1 3 Zgodnie z wynalazkiem, ekstrakty z roślin Cimicifuga znajdują zastosowanie do wytwarzania organoselektywnego środka leczniczego typu estrogenu, przydatnego do wywołania poprawy w łagodnym i w złośliwym rozroście prostaty. Rośliny gatunku Cimicifuga są wybrane z grupy obejmującej: C. racemosa, C. foetida, C dahurica, C. heracleifolia, C. simplex, C. japonica, C. europaea, C. acerina, C. elata, C rubifolia. Korzystnie, jako roślina gatunku Cimicifuga stosowana jest roślina Cimicifuga racemosa. Obecnie, nieoczekiwanie stwierdzono, że ekstrakt z Cimicifuga racemosa, przykładowo z kłączy Cimicifuga racemosa ma także podobne działanie na pęcherz moczowy i cewkę moczową u szczurów z wyciętymi jajnikami jak działanie estradiolu. W pęcherzu, ekspresji podlegają oba receptory estrogenu ER-alfa oraz ER-beta. Stwierdzono, że estradiol oraz Cimicifuga w analogiczny sposób regulują w dół ekspresję genu receptora-alfa estrogenu w pęcherzu moczowym. Wynika stąd, że poza unerwieniem, na napięcie pęcherza wpływ mogą mieć również hormony sterydowe. Dodatkowo, ekstrakty z Cimicifuga racemosa mają korzystne działanie także w odniesieniu do następujących chorób post-menopauzalnych: zapalenie pęcherza oraz suchość pochwy, co nie jest objęte obecnym wynalazkiem. Fig. 1 przedstawia diagram ilustrujący zróżnicowane napięcie pęcherza u szczurów z usuniętymi jajnikami (wielkość grup: 12 zwierząt). Po trzymiesięcznym leczeniu szczurów z usuniętymi jajnikami ekstraktem z Cimicifuga racemosa oznaczono maksymalne ciśnienie w pęcherzu moczowym [w mm Hg] oraz minimalne ciśnienie [w mm Hg] po relaksacji pęcherza, stosując wlew 1 mm fizjologicznego roztworu solanki. Na diagramie przedstawionym na rysunku Fig. 1, na osi zaznaczono różnicę ciśnień pomiędzy ciśnieniem maksymalnym i minimalnym, będącą miernikiem elastyczności pęcherza moczowego. W porównaniu z grupą kontrolną otrzymującą placebo, po leczeniu ekstraktem z Cimicifuga stwierdzono istotny i zależny od dawki wzrost elastyczności pęcherza mierzonej różnicą ciśnienia pomiędzy pęcherzem zrelaksowanym oraz całkowicie wypełnionym. W powyższym badaniu stwierdzono, że estradiol jest substancją najbardziej skuteczną. Najwyższa dawka Cimicifuga (400 mg/kg/d) wywołuje skutek porównywalny z wynikami osiąganymi przy użyciu syntetycznego SERM (Selektywnego Modulatora Receptora Estrogenu), o nazwie Raloxifen. Wykazano zatem, dodatkowy wpływ badanego ekstraktu na pęcherz moczowy, a mianowicie poprawę w nietrzymaniu moczu. Na niezłośliwy (łagodny) rozrost prostaty oraz na raka prostaty u mężczyzn można wpływać korzystnie hamując lokalne wytwarzanie estrogenu, lecz również poprzez hamowanie syntezy męskich hormonów płciowych. Aktywność ekstraktu z Cimicifuga racemosa w kierunku podobnych mechanizmów można również wykazać na wykastrowanych szczurach płci męskiej. W toku badań prowadzonych przez twórców obecnego wynalazku stwierdzono, że estradiol oraz ekstrakt z Cimicifuga istotnie inhibitują ekspresję genu receptora estrogenu podtypu alfa w prostacie, bez jednoczesnego wpływu na ekspresję genu receptora-beta estrogenu. Zarówno w doświadczeniach na prostacie szczurów w modelu in-vivo na całym organizmie, jak i w doświadczeniach z komórkami ludzkiego raka prostaty, nieoczekiwanie stwierdzono, że ekstrakty z Cimicifuga racemosa mają działanie antyandrogeniczne korzystnie wpływające na raka prostaty i istotnie hamujące wzrost komórek tego raka in vitro. W prostacie wykastrowanych szczurów płci męskiej ekspresja genu czynnika wzrostu IGF1 wzmagającego proliferację jest ponadto regulowana w górę przez testosteron, jednakże jest regulowana w dół przez Cimicifuga, tak jak to jest pożądane w dążeniu do zmniejszenia rozrostu. Regresję prostaty indukowaną przez kastrację można było zantagonizować w eksperymentach na szczurach testosteronem. Analogicznie do ustaleń poczynionych w odniesieniu do wykastrowanych szczurów, którym nie podawano androgenu (patrz wyżej), także ekspresja IGF1 regulowana w górę przez testosteron (patrz wyżej) mogła być także regulowana w dół przez ekstrakt z Cimicifuga. Te ustalenia wyraźnie wykazują, że wzrost prostaty indukowany przez testosteron, można inhibitować ekstraktem z roślin gatunku Cimicifuga. W doświadczeniach na linii komórek LNCAP ludzkiej prostaty-ca, proliferacja indukowana przez 5 alpha-dihydrotestosteron oraz produkcja antygenu prostato-specyficznego (PSA) może być istotnie inhibitowana ekstraktem z roślin gatunku Cimicifuga zwłaszcza z Cimicifuga racemosa.

4 4 PL B1 Biorąc pod uwagę, że IGF1 zawsze uczestniczy w proliferacji nie tylko w przypadku łagodnych, lecz także i złośliwych nowotworów, inhibitujący wpływ ekstraktu z roślin gatunku Cimicifuga na ekspresję genu IGF1, w połączeniu z powyższym ustaleniem dowodzi inhibitującego wpływu na raka prostaty. W odniesieniu do wytwarzania ekstraktu według obecnego wynalazku, włącza się tu w charakterze odnośnika literaturowego publikację WO 99/47149 w pełnym zakresie, aczkolwiek istotne informacje tam zawarte można obecnie podsumować jak następuje: Stwierdzono na podstawie doświadczeń in-vitro oraz in-vivo, że ekstrakty wytwarzane z roślin gatunku Cimicifuga zwłaszcza z Cimicifuga racemosa, przy użyciu rozpuszczalników organicznych lub mieszanin rozpuszczalników organicznych z wodą lub z nadkrytycznym CO 2 mają organoselektywny wpływ na układ moczowo-płciowy z jednoczesnym brakiem wpływu na macicę. Zatem, ekstrakty stosowane zgodnie z obecnym wynalazkiem nadają się do wytwarzania gotowych środków leczniczych do selektywnego leczenia i/lub profilaktyki chorób układu moczowopłciowego, zależnych od hormonów płciowych. Są one ponadto odpowiednie do wytwarzania gotowych środków leczniczych do selektywnego leczenia i lub profilaktyki post-menopauzalnych infekcji pęcherza. Są one także odpowiednie do wytwarzania gotowych środków leczniczych do leczenia łagodnego i złośliwego rozrostu prostaty. Stwierdzono ponadto, że wzbogacone i/lub czyste składniki z grupy składników wyodrębnionych z roślin gatunku Cimicifuga, mają zasadniczo taki sam wpływ jak kompletny ekstrakt. Następujące składniki lub grupy składników należy w szczególności brać pod uwagę: triterpeny, przykładowo pochodne akteolu i cimicigenolu, polifenole, takie jak kwas kofeinowy i jego pochodne, kwas chlorogenowy, kwas piscydynowy, kwas fucynolowy, kwas ferulowy i izoterulowy, kwasy cimicifugowe, formononetynę, alkaloidy, przykładowo cytyzynę i metylocytyzynę. Poza Cimicifuga racemosa, składniki te znaleziono także w innych roślinach gatunku Cimicifuga, takich jak przykładowo C. foetida, C. dahurica, C. heracleifolia, C. simplex, C. japonica, C. europaea, C. acerina, C. elata, C. rubifolia. Wskazane dalsze rośliny gatunku Cimicifuga mogą zatem także być stosowane do wytwarzania ekstraktów, a zatem środków do leczenia chorób układu moczowo-płciowego zależnych od hormonów płciowych. Korzystnie, do wytworzenia ekstraktów stosuje się kłącza, łodygi, liście i/lub płatki kwiatów tych roślin. Zastrzeżenia patentowe 1. Zastosowanie ekstraktów z Cimicifuga racemosa do wytwarzania organoselektywnego środka leczniczego typu estrogenu, niewykazującego działania macicotropowego lub wykazującego takie działanie w stopniu co najmniej zaniedbywalnym, znamienne tym, że ów środek leczniczy jest stosowany do wywołania poprawy w post-menopauzalnym, zależnym od hormonów płciowych zapaleniu pęcherza moczowego. 2. Zastosowanie ekstraktów z roślin Cimicifuga do wytwarzania organoselektywnego środka leczniczego typu estrogenu, znamienne tym, że ów środek leczniczy jest stosowany do wywołania poprawy w łagodnym i w złośliwym rozroście prostaty. 3. Zastosowanie według dowolnego spośród zastrz. 2, znamienne tym, że rośliny gatunku Cimicifuga są wybrane z grupy obejmującej: C. racemosa, C foetida, C dahurica, C heracleifolia, C. simplex, C. japonica, C. europaea, C. acerina, C. elata, C. rubifolia. 4. Zastosowanie według dowolnego spośród zastrz. 2, znamienne tym, że jako roślina gatunku Cimicifuga stosowana jest roślina Cimicifuga racemosa.

5 PL B1 5 Rysunek

6 6 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,00 zł.