Future City Game. warsztaty koncepcyjne z udziałem mieszkańców pn. "Nowe Miasto Soli - wspólna wizja rozwoju Centrum Bochni", marca 2014 roku

Transkrypt

1 Future City Game warsztaty koncepcyjne z udziałem mieszkańców pn. "Nowe Miasto Soli - wspólna wizja rozwoju Centrum Bochni", marca 2014 roku Streszczenie Raportu końcowego Autorki Raportu: Dorota Pomadowska Danuta Bener Bochnia, lipiec 2014r. Streszczenie raportu: Adam Piskór, Bocheńska Fundacja Salina NOVA

2 Spis treści 1. Inicjatorzy i realizatorzy gry miejskiej Future City Game Cel i metodologia warsztów koncepcyjnych Opisy projektów propozycje zagospodarowania Śródmieścia Bochni CZERWONI i zwycięski projekt Miasto Otwartych Drzwi ZIELONI i projekt Miasto dla Ludzi NIEBIESCY i Trakt Artystyczno- Rzemieślniczo-Kawiarniany POMARAŃCZOWI i Szlak Sal de Bochegna Rekomendacje Autorek Raportu Wskazówki ekspertów i dobre przykłady rewitalizacji Rekomendacja końcowa Fundacji "Salina NOVA". 26 Lipiec 2014 r. Strona 2

3 1. Inicjatorzy i realizatorzy gry miejskiej Future City Game W dniach marca 2014 roku w Bochni w hotelu Sutoris odbyła się gra miejska Future City Game. W dwudniowych warsztatach pod hasłem Nowe Miasto Soli w Centrum Bochni wzięło udział 20 uczestników gry, przedstawicieli różnych środowisk w mieście, a także moderatorzy (mistrzowie gry), eksperci oraz zaproszeni goście. Zorganizowała ją Bocheńska Fundacja Salina NOVA pod honorowym patronatem Burmistrza Bochni. Future City Game (Gra Miasto Przyszłości) to nowatorska metodologia konsultacji społecznych, która została opracowana przez British Council w ramach projektu Creative Cities (Kreatywne Miasta). Jest to narzędzie oparte na pracy zespołowej, które pozwala znajdować twórcze rozwiązania dla długoterminowych wyzwań stojących przed miastami. Tematykę oraz uczestników każdej gry miejskiej wybierają podmioty organizujące grę (loklane NGO, instytucje miejskie itp.) tak, aby była ona ściśle dostosowana do lokalnego kontekstu. Cel gry jest prosty chodzi o znalezienie najlepszego pomysłu na rozwiązanie problemu istniejącego w danym mieście oraz podniesienie jakości życia mieszkańców. Gracze konkurują w kilku zespołach, wypracowując, testując i prezentując swoje pomysły na forum zaangażowanych podmiotów, mieszkańców oraz innych zespołów. Z graczami współpracują mistrzowie gry oraz eksperci z różnych dziedzin, gromadząc dane na temat danego miasta/dzielnicy oraz pomysłów proponowanych przez graczy i społeczność danego miasta. Na koniec odbywa się głosowanie nad pomysłami i przechodzi się do planowania ich wdrożenia już po zakończeniu gry. Ta innowacyjna metodologia była już testowana w wielu miastach na całym świecie takich, jak Oslo, Bogota Glasgow, Łódź i Kraków. W miastach tych, wyłonione podczas gry pomysły uzyskały aprobatę władz miejskich oraz lokalnych społeczności i ich realizacja została sfinansowana ze środków publicznych lub prywatnych. W pierwszej edycji Future City Game w Bochni uczestnicy gry konkurowali w czterech zespołach: Czerwonym, Pomarańczowym, Niebieskim i Zielonym. Niebagatelną rolę podczas prac warsztatowych spełnili również eksperci, którzy zachęcali i pomagali zespołom w skonkretyzowaniu pomysłów na zagospodarowanie przestrzeni publicznej w zabytkowym centrum Bochni. W warsztatach udział wzięli: dr inż. arch. Stanisław Lessaer z pracowni projektowej PA NOVA z Gliwic urbanista, specjalista od rewitalizacji centrów małych miast, dr inż. Piotr Langer znawca salinarnych obiektów poprzemysłowych w Polsce i Europie, reprezentujący Towarzystwo Urbanistów Polski, a także dr inż. arch. Katarzyna Zawada-Pęgiel z Instytutu Projektowania Architektonicznego Politechniki Krakowskiej. Nie zabrakło również gości około 20 osób m.in. przedstawicieli radnych, lokalnych organizacji pozarządowych, przedsiębiorców oraz środowiska architektów. Udział przedstawicieli różnych instytucji stworzył inspirującą i twórczą atmosferę gry. Podczas oficjalnej części warsztatów z udziałem Burmistrza Bochni i zaproszonych gości, Prezes Fundacji Salina NOVA Adam Piskór zwrócił uwagę na wysoką wartość dodaną gry jako całkowicie oddolnej inicjatywy mieszkańców i autentycznej formy konsultacji społecznych. Jej ważnym celem jest również uświadomienie mieszkańcom, jak ogromną rolę odgrywają kreatywność, przedsiębiorczość i innowacyjność w poprawianiu jakości ich życia, jako że to one właśnie sprawiają, że w mieście można lepiej żyć, pracować i odpoczywać. Lipiec 2014 r. Strona 3

4 2. Cele i metodologia warsztatów koncepcyjnych Nadrzędnym celem warsztatów koncepcyjnych z udziałem mieszkańców zorganizowanych pod hasłem Nowe Miasto Soli - wspólna wizja rozwoju, Centrum Bochni była próba znalezienia pomysłów mogących umożliwić poprawę jakości życia i podniesienie standardów przestrzeni publicznej na obszarze Śródmieścia Bochni. Motywem przewodnim pracy zespołowej było wypracowanie wspólnej wizji odnowy i rozwoju zabytkowego centrum Bochni w perspektywie 2030 roku. Zgodnie z metodyką projektu praca odbywała się w grupach, w sali i w terenie. Każdy zespół miał wypracować własny scenariusz zagospodarowania zabytkowego centrum Bochni. W zadaniu tym miały im pomóc wykłady ekspertów z praktycznymi przykładami rewitalizacji małych miast oraz zwiedzanie Bochni pod okiem eksperta dr inż. arch. Piotra Langera. Organizatorzy warsztatów zgłosili autorski pomysł, aby Śródmieście Bochni zostało podzielone na siedem tzw. kwartałów salinarnych - Rynek, Regis, Sutoris, Gazaris, Floris, Bochneris i Campi nazwy te nawiązują do dawnych i obecnych nadszybi kopalnianych. Rysunek 1. Specjalna Strefa Salinarna Poszczególne Zespoły projektowe miały za zadanie wypracowanie spójnej wizji ideowo-koncepcyjnej dla Śródmieścia Bochni, która uwzględniałaby zagospodarowanie co najmniej trzech spośród siedmiu kwartałów salinarnych. WMotywem przewodnim prac projektowych było wyeksponowanie wartości salinarnych w ożywieniu przestrzeni publicznych historycznego centrum Bochni. Lipiec 2014 r. Strona 4

5 3. Opis projektów propozycje zagospodarowania Śródmieścia Bochni Opracowane przez Zespoły pomysły, zostały następnie zaprezentowane na forum uczestników warsztatów i poddane tajnemu głosowaniu w celu wybrania tego projektu, który najlepiej spełniałaby określone wcześniej kryteria atrakcyjności, innowacyjności, możliwości realizacji, zbieżności z tożsamością salinarną miasta oraz pozyskaniem akceptacji przez lokalną społeczność. W głosowaniu brali udział wszyscy uczestnicy Gry oraz eksperci. Najwięcej głosów zdobył pomysł zatytułowany Miasto Otwartych Drzwi, wypracowany przez Zespół Czerwonych CZERWONI i zwycięski projekt Miasto Otwartych Drzwi CZERWONI: Marta Kubala studentka Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej ks. Tomasz Garwol wikary Parafii p.w. Świętego Mikołaja Rafał Kłosowski aktywista miejski i freelancer Zdzisław Szklarzewicz jeden z założycieli Bocheńskiej Fundacji Salina NOVA Motywem przewodnim zwycięskiego projektu pn.. Miasto Otwartych Drzwi jest przekształcenie zaniedbanej obecnie przestrzeni publicznej Śródmieścia Bochni w salinarną dzielnicę kreatywną otwartą na mieszkańców, turystów, artystów i odwiedzających. Zwycięski projekt podzielony został na trzy etapy obejmujące szczegółowe działania w perspektywie dwóch, pięciu i dziesięciu lat: ETAP 1 [ ] W etapie pierwszym, Zespół Czerwonych zaproponował wykorzystać szansę jaka pojawiła się dla Bochni w związku ze Światowymi Dniami Młodzieży w Krakowie w 2016 r. Organizatorzy tego wydarzenia szacują, że w Bochni i jej okolicach (tj. Brzesko i Tarnów) pojawi się ok. 100 tys. pielgrzymów. Bliskie sąsiedztwo Bochni z Krakowem pozwala zakładać, że stosunkowo duża część uczestników Światowych Dni Młodzieży pojawi się właśnie w naszym mieście. Zespół Czerwonych chciałby przyczynić się do podniesienia rangi Bochni w tym wydarzeniu, a przy tym wzmocnić wizerunek i markę miasta, wykorzystując w tym celu najnowsze technologie mobilne do obsługi ruchu turystycznego. Zespół jest przekonany, że młodzi turyści z całego świata przybyli do Bochni mogliby za pomocą smartfonów i tabletów, zwiedzać Bochnię, poznawać jej historię i zabytki oraz korzystać z oferty kulturalnej, rekreacyjnej i komercyjnej. W tym celu zwycięska grupa proponuje stworzenie mobilnej gry typu wirtualny przewodnik turystyczny z wykorzystaniem nowych technologii nawigacji satelitarnej (Geochasing). Lipiec 2014 r. Strona 5

6 Rysunek 2. Koncepcja wirtualnej trasy salinarnej VIA SALIS aplikacja na smarthony i tablety Czerwoni przygotowali wstępną koncepcję wirtualnej trasy salinarnej VIA SALIS, która łączyłaby wszystkie miejsca związane z przeszłością salinarną Bochni istniejące i dawne szyby kopalniane, a także zabytki, obiekty i tereny posalinarne. W podobnej technologii w przyszłości mogłyby powstawać kolejne trasy tematyczne, a także gry terenowe np. weekendowa trasa rodzinna Trzy dni w Bochni i okolicach szlak pielgrzymkowy Śladami świętych i błogosławionych Ziemii Bocheńskiej, gra edukacyjno-terenowa dla młodzieży Odkryj solny skarb, połączona z geochasingiem czyli zabawą w poszukiwanie skarbów za pomocą odbiornika GPS Podczas warsztatów zgłoszony został bardzo interesujący - jak się wydaje - pomysł Fontanny Bramy Czasu, która miałaby być zlokalizowana przy wschodniej pierzei Rynku w sąsiedztwie Muzeum im. Fischera. Wejście do bramy i spływająca do wnętrza fontanny woda byłyby nawiązaniem do czasów minionych czyli historii podziemnych złóż soli, które przez wieki stanowiły o tożsamości miasta. Woda spływałaby również na zewnątrz, co miałoby symbolizować perspektywiczne myślenie o przyszłości miasta. Lipiec 2014 r. Strona 6

7 Rysunek 3 Fontanna Brama czasu przy wschodniej pierzi Rynku obok Muzeum im. Profesora Fischera Zgodnie z motywem przewodnim projektu Miasto otwartych drzwi, jego pomysłodawcy chcą również zaangażować mieszkańców, aby mieli poczucie, że współtworzą razem swoje miasto. Jednym z takich pomysłów na animację mieszkańców jest m.in..ogłoszenie publicznej zbiórki niepotrzebnych kluczy, które następnie zostałyby przetopione i powstałaby z nich artystyczna instalacja - symbol kluczy do miasta. ETAP 2 [ ] W etapie drugim w perspektywie lat zaplanowano intensywną rewitalizację Rynku oraz jego otoczenia. Projekt zakłada funkcjonalny podział przestrzeni rynku na strefę kawiarnianogastronomiczną, historyczno- edukacyjną oraz do strefę imprez plenerowych, w tym wydarzeń artystycznych typu performance. W tym celu Zwycięski Zespół postuluje zaaranżowanie wokół Rynku specjalnych miejsc do siedzenia, zwiększenie nasadzenia zieleni oraz zainstalowanie efektownej iluminacji, która podkreślałyby amfiteatralny charakter tego miejsca. Lipiec 2014 r. Strona 7

8 Rysunek 4 i 5 Koncepcja zagospodarowania Rynku na strefę kawiarniano-gastronomiczną, edukacyjno-historyczną oraz strefę imprez artystycznych wraz z projektowanymi elementami świetlnymi (illuminacja nocna). Kolejnym pomysłem Czerwonych jest przywrócenie świetności potokowi Babica poprzez jego renaturalizację i wybudowanie wzdłuż traktu pieszo-rowerowego ciągnącego się do dworca kolejowego PKP wraz z łącznikiem do Plan Salinarnych. Pomyślano również o ograniczeniu ruchu kołowego w centrum miasta i stworzeniu wyciszonej strefy dla pieszych Lipiec 2014 r. Strona 8

9 . Rysunek 6 Koncepcja traktu pieszego TORRENS SALINA wzdłuż linii brzegowej Babicy po przeprowadzeniu jej renaturalizacji i utworzeniu ciągu komunikacyjnego do dworca PKP oraz połączenia go z terenami zielonymi miasta. ETAP 2 [ ] W ostatnim etapie w długoterminowym horyzoncie lat zaplanowano śmiały projekt zagospodarowania Warzelni i terenów wokół szybu Campi. Pomysł polegałby na stworzeniu na tym terenie Kompleksu Basenów Salinarnych wraz z tężnią solankową przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii energetycznych oraz metody desalinacji wody stosowanej w Melbourne (Australia) Lipiec 2014 r. Strona 9

10 Rysunek 7. Pomysł zastosowania nowoczesnych technologii energetycznych do desalinacji wody kopalnianej (modernizacja Warzelni przy szybie Campi) Rysunek 8. Wizualizacja Komplesku Basenów Termalnych wraz z Tężnią Solankową w obrębie CAMPI. Lipiec 2014 r. Strona 10

11 3.2 ZIELONI i projekt Miasto dla ludzi ZIELONI: 1. Alicja Imiołek - Zastępca Dyrektora Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej 2. Zdzisław Kubala - jeden z założycieli Fundacji Salina NOVA, własne biuro projektowe 3. Andrzej Maywald - członek Rady Fundacji Salina NOVA, miłośnik roweru miejskiego 4. Jakub Loryś - przedstawiciel młodego pokolenia Bochnian, pracuje jako barista Motywem przewodnim Zespołu Zielonych jest przekształcenie Bochni w Miasto dla ludzi, zamiast dominującego obecnie w krajobrazie obrazu miasta dla samochodów Według Zielonych zasadniczym problemem Bochni jest niewydolny układ komunikacyjny, zwłaszcza na kierunku północ - południe, prowadzący przez Rynek, który powoduje zagęszczenie ruchu kołowego w centrum miasta i skutecznie eliminuje stąd obecność ludzi. Aby zamienić miasto dla samochodów na miasto dla ludzi, użytkownicy pojazdów zamiast wjeżdżać w zabytkowego centrum mogliby pozostawiać je na peryferiach miasta w specjalnie utworzonych w tym celu strefach. Od wschodniej części miasta tj. od od strony ul. Brzeżnickiej i ul. Św. Urbana powstałby 2-poziomowy parking z wieżą wdokową, który zlokalizowany byłby na obecnej dość chaotycznej parkingowni położonej na Placu Bolesława Wstydliwego, tuż nad Przychodnią Floris. Wieża widokowa na centrum miasta mogłaby stanowić replikę stojącego tu niegdyś szybu Floris. Rysunek 9. Proponowana lokalizacja 2-poziomego parkingu na Placu Bolesława Wstydliwego Lipiec 2014 r. Strona 11

12 Rysunek 10. Pomysł wykonania repliki nadszybia Floris na na wieży widokowej parkingu przy Placu Bolesława Wstydliwego Od południowej strony miasta proponuje się przebudować istniejący parking przy ulicy Fischera na nowoczesny 2-poziomowy parking samochodowy, którego zwieńczeniem mógłby stanowić taras zielony lub skatepark. Proponowany parking pozwoli na przesłonienie nieciekawej architektury budynków magazynowych przy ul. Kiernika i obsłuży ruch kołowy od strony południowej miasta to jest od strony Uzborni, Kurowa i okolic. Rysunek 11. Proponowana lokalizacja 2-poziomego parkingu wraz z tarasem lub skate parkiem przy ul. Fischera Lipiec 2014 r. Strona 12

13 Zespół Zielonych jest przekonany, że należałoby również efektywnie wykorzystać przesiadkowy parking metropolitalny Park & Ride, który powstanie do końca 2015 roku przy dworcu PKP dla posiadaczy samochodów, którzy zakupią bilet na kolej metropolitalną do Krakowa. Parking ten mógłby być wykorzystany jako miejski parking buforowy dla osób przyjeżdżających do Bochni od północy tj. od ulicy Wygoda i ul. Proszowskiej, a także od strony zachodniej ulicą Karosek z Chodenic i Osiedla Niepodległości. W tym celu powinien być on funkcjonalnie skomunikowany z centrum miasta za pomocą miejskiego transportu publicznego (najlepjej ekologicznego), który obsługiwałby (bezpłatnie z częstotliwością np. co 15 minut) w/w użytkowników samochodów korzystających z Park & Ride na zasadach komercyjnych. Rysunek 12 i 13 Wizualizacje parkingu przesiadkowego PARK & RIDE obok Dworca PKP. Oprócz parkingu samochodowego, przewidziano parking dla rowerów i jednośladów (patrz zdjęcie poniżej). Lipiec 2014 r. Strona 13

14 Szczególnie interesująco wygląda również przygotowany przez Grupę Zielonych projekt zagospodarowania tzw. Ruskiego Rynku. Proponuje się wykonanie na tym terenie budynku wielofunkcyjnego pn. Wszechnica Bocheńska z biblioteką, mediateką, salą konferencyjnowystawienniczą m.in. na potrzeby Uniwersytetu III Wieku, a także kawiarenką oraz tarasem widokowym na poziomie ostatniej kondygnacji. W obiekcie tym znajdowałby się również podziemny parking na ok. 50 samochodów, obsługujący Wszechnicę Bocheńską i dodatkowo ruch kołowy od ulicy Brzeźnickiej. Pozostałą przestrzeń wokół budynku proponuje się zagospodarować zorganizowaną zielenią, z alejkami spacerowymi, ławkami i innymi, drobnymi elementami małej architektury. Rysunek 14 i 15 Wizualizacje Wszechnicy Bocheńskiej biblioteka, mediateka i uniwersytet III wieku przy tzw. Placu Ruskim przy ul. Floris wraz z parkingiem podziemnym na 50 miejsc (patrz zdjęcie poniżej) Lipiec 2014 r. Strona 14

15 Rysunek 16 Koncepcja zagospodarowania terenu wokół Wszechnicy Bocheńskiej na tzw. Placu Ruskim Zieloni zaproponowali również utworzenie sieci wyciszonych ciągów pieszo-rowerowych dla mieszkańców miasta wzdłuż bocheńskich potoków: Babica, Storynka i Murowianka. Śmiałym pomysłem wydaje się również koncepcja odtworzenia dawnych ogrodów dominikańskich (obecnie Plac Pułaskiego) i utworzenia w tym miejscu zielonego bulwaru miejskiego. Rysunek 17 Koncepcja odtworzenia dawnych ogrodów dominikańskich przy placu Pułaskiego wraz z przykładowym zagospodarowaniem wirydarza Zakonu Cystersów w Mogile (Kraków) Lipiec 2014 r. Strona 15

16 3.3 NIEBIESCY i Trakt Artystyczno-Rzemieślniczo -Kawiarniany NIEBIESCY: 1. Małgorzata Więcek Cebula dziennikarka i redaktorka Gazety Krakowskiej 2. Paulina Dyląg - aplikantka, Sąd Rejonowy w Bochni 3. Artur Loryś - Wiceprezes Fundacji Salina NOVA, przedsiębiorca - usługi gastronomiczne 4. Michał Bębenek - kierowca rajdowy i przedsiębiorca - branża spożywcza 5. Andrzej Januszewski - emerytowany inżynier - specjalista planowania przestrzenneg Zespół Niebieskich zaproponował koncepcję pod nazwą Salinarny Trakt Artystyczno - Rzemieślniczo - Kawiarniany. Członkowie zespołu zwrócili uwagę, że dzisiejsze centrum Bochni to strefa banków, aptek, hazardu i punktów z alkoholem, co pomniejsza jego atrakcyjność turystyczną i osiedleńczącelem wiodącym proponowanej zmiany ożywienie centrum miasta Obecnie główne miejsce recepcji turystów odwiedzających Bochnię oddalone jest od ścisłego centrum miasta i znajduje się na terenie kwartału Campi. Między innymi z tych powodu zwiedzający podziemną trasę Kopalni Soli spędzają tam jedynie kilka godzin i wyjeżdżają z Bochni omijając śródmieście miasta. Zdjęcie 17 Miejsce recepcji ruchu turystycznego mieści się przy szybie Campi i jest oddalone od ścisłego centrum miasta Zespół Niebieskich zaplanował przekierowanie ruchu turystycznego do centrum podziemną trasą z szybu Campi do Szybu Sutoris. Konieczne są jednak zmiany jakości przestrzeni publicznej w zabytkowym centrum miasta. Celem tych zmian jest stworzenie przyjaznej, klimatycznej strefy salinarnej dla mieszkańców i turystów, a także specjalnej strefy szans rozwojowych dla lokalnych artystów, twórców, rzemieślników i małego biznesu. Lipiec 2014 r. Strona 16

17 Zdjęcie 18 Przestrzeń wokół szybu Sutoris (ul. Solna ) wymaga wyłączenia ruchu samochodowego oraz jakościowej zmiany w celu stworzenia klimatecznej strefy dla mieszkanców i turystów oraz strefy rozwoju małego biznesu Flagowym projektem grupy Niebieskich okazała się koncepcja pod nazwą Salinarny Trakt Artystyczno-Rzemieślniczo- Kawiarniany. W tym celu Zespół postuluje, aby ulica Solna od szybu Sutoris wraz z północną pierzeją Rynku zostały wyłączone z ruchu kołowego. Dzięki temu mogłaby być powstać strefa do stworzenia deptaku kawiarnianego oraz pasażu artystyczno-wystawienniczego w celu organizowania wystaw, jarmarków, giełd staroci i antyków oraz lokalizacji na tym obszarze sklepików z pamiątkami, wyrobami artystycznymi i produktami lokalnymi. Zdjęcie 19 Wizualizacje północnej pierzei Rynku - Trakt Artystyczno-Rzemieślniczo- Kawiarniany ( Cafeteria Espresso). Lipiec 2014 r. Strona 17

18 Zdjęcie 20 Wizualizacje północnej pierzei Rynku - Trakt Artystyczno-Rzemieślniczo- Kawiarniany ( Cafeteria Espresso). Zdjęcie 21 Wizualizacje północnej pierzei Rynku - Trakt Artystyczno-Rzemieślniczo- Kawiarniany ( Cafeteria Espresso) Grupa Niebieskich postuluje przy tym rewitalizację płyty Rynku oraz ekspozycję zachowanych fragmentów fundamentów istniejącego do roku 1794 ratusza miejskiego. Lipiec 2014 r. Strona 18

19 Zespół Niebieskich zaproponował też połączenie miejskich ciągów pieszych i ścieżek rowerowych w spójny system komunikacyjny łączący miasto z Puszczą Niepołomicką. Innym ciekawym pomysłem jest odtworzenie nadszybia Regis oraz nadanie mu nowych funkcji obsługi ruchu turystycznego, w taki sposób, aby można było wejść i wyjść z korytarzy kopalnianych na powierzchnię, a część naziemna byłaby jednocześnie wizytówką i ikoną tej okolicy. Zaplanowano równolegle rekonstrukcję Zamku Żupnego i przywrócenie świetności Plantom Salinarnych. W tym celu proponuje się również odsłonięcie potoku Storynka na Plantach Salinarnych i utworzenie tam nowej atrakcji z małym młynem wodnym To jednak wymagałoby przeniesienia zlokalizowanego tam obecnie placu zabaw. Zdjęcie 22 Plac Zabaw zloklalizowany w miejscu dawnej fontanny na Plantach Salinarnych ( ) Lipiec 2014 r. Strona 19

20 3.4 POMARAŃCZOWI i Szlak Sal de Bochegna POMARAŃCZOWI: Alicja Chmielewska studentka Architektury Krajobrazu Politechnika Krakowska Łucja Satoła radna miejska, emerytowany nauczyciel Robert Hołda dyrektor miejskiej pływalni Maksymilian Kobiela architekt Zespół Pomarańczowych zaproponował koncepcję spójnego komunikacyjnie pasażu spacerowego obejmującego kwartały. Regis, Rynek i Sutoris pod nazwą Szlak Sal de Bochegna. Stworzenie takiego pasażu spacerowego w centrum miasta, zakłada całkowicie wyłączenie z ruchu kołowego ulicy Solnej i ul. Dominikańskiej, jak również pierzeji północnej i wschodniej Rynku. Natomiast ruch na ulicach św. Kingi, Wolnicy oraz Szewskiej byłyby ograniczony sezonowo. Poruszanie się samochodami zostałoby dodatkowo uspokojone poprzez progi zwalniające, które byłyby zainstalowane na ul. Kraszewskiego i ul. Regis. Grupa postuluje wprowadzenie na szlaku Sal de Bochegna jednolitego oznakowania poziomego dla spacerujących turystów oraz mieszkańców, np. z kolorowej kostki, które w sposób intuicyjny pełniłoby funkcję drogowskazu kierującego ruchem pieszych. Zdjęcie 23 Szlaku Sal de Bochegna wraz z koncepcją zagospodarowania Plant ( Maksymilian Kobiela, ) Lipiec 2014 r. Strona 20

21 Zespół przywiązuje również dużą wagę do pomysłu odtworzenia i adaptacji dawnego szybu Regis na funkcje turystyczne z zejściem dla pieszych do kopalni. Również inne zabytkowe obiekty znajdujące się na Plantach Salinarnych powinny być zrewaloryzowane i zamienione na kawiarenki, oranżerie oraz pawilony wystawowe dla miejscowych artystów i twórców, co niezwykle ożywiłoby ten obszar po względem kulturalnym i rekreacyjnym. Grupa Pomarańczowych przewidziała również odtworzenie na obszarze Plan Salinarnych fontanny, ponieważ atrakcje wodne przyciągają szczególnie rodziny z małymi dziećmi. Zdjęcie 24 Pomysły na odwtorzenie dawnego szybu Regis z pieszym zejściem do kopalni i fontannę na Plantach Salnarnych ( Maksymilian Kobiela, ) Docelowo planowany szlak Sal de Bochegna łączył by główne atrakcje turystyczne miasta Szyb Sutoris, Muzeum im. St. Fischera, Bazylikę św. Mikołaja, Muzeum Motyli oraz Szyb Campi. Byłaby to również alternatywa, a zarazem uzupełnienie do istniejącego Szlaku NaCl, który zdaniem Pomarańczowych jest niefunkcjonalny i mało czytelny dla turystów. Lipiec 2014 r. Strona 21

22 Ponadto w Zamku Żupnym po jego rewitalizacji zaplanowano utworzenie Muzeum Dziedzictwa Soli szczególnie dla tych odwiedzających, którzy są w Bochni tylko przejazdem i nie mają czasu na to, aby zjechać do kopalni. Zespół Pomarańczowych jest przekonany, że na Plantach powinna powstać nowa atrakcja turystyczna czyli tężnia solankowa. Pomysł ten formułowany był wcześniej m.in. przez obecnego Burmistrza Miasta Bochni. Zdjęcie 25 Pomysł na Muzeum Dziedzictwa Soli po rewitalizacji Zamku Żupnego ( Maksymilian Kobiela, Lipiec 2014 r. Strona 22

23 4. Rekomendacje autorek Raportu Biorąc pod uwagę uwarunkowania i zasoby społeczne Bochni, a także przebieg warsztatów Autorki raportu (Dorota Pomadowska i Danuta Bener) rekomendują: 1. Stworzenie sieci współpracy pomiędzy władzami miasta, Kopalnią Soli, a mieszkańcami w celu realizacji spójnych wewnętrznie działań prowadzących do rozwoju miasta, 2. Stworzenie we współpracy z Urzędem Miasta platformy dialogu społecznego, angażującej mieszkańców, podmioty społeczne, gospodarcze oraz instytucje dokonujące wspólnie wyboru koncepcji rozwoju i monitoringu jej realizacji, 3. Zaangażowanie lokalnej społeczności w procesy rewitalizacji miasta poprzez różne wydarzenia, jak np. seria spotkań/warsztatów/debat, w trakcie których można by włączyć mieszkańców, którzy chcą wspólnie zmieniać swoje miasto w ramach partycypacji społecznej 4. Wykorzystanie potencjału aktywnych mieszkańców i lokalnych liderów, np. grupa Czerwona, Niebieska, Zielona, Pomarańczowa, której każdy z członków wniósł do projektu to, czym się zajmuje i na czym się zna, 5. Kontynuowanie działań rozpoczętych przez Fundację Salina NOVA, która posiadając zaufanie społeczne i potencjał intelektualny może w znaczący sposób wzbogacić zarówno zakres jak i sposób prowadzenia działań rewitalizacyjnych w mieście. Zważywszy na żywe zainteresowanie mieszkańców problematyką odnowy historycznego centrum Bochni oraz wszechstronne wartości salinarne Bochni, które należy wykorzystać w ożywieniu przestrzeni publicznych miasta autorki raportu rekomendują: 1. Modernizację lub adaptację istniejących obiektów salinarnych i nadanie im nowych funkcji, które z jednej strony wychodzą naprzeciw potrzebom mieszkańców, a z drugiej strony nawiązują do dziedzictwa salinarnego, 2. Zachowanie lub odwzorowanie w przestrzeni miejskiej naturalnych walorów miasta, np. potoki Babica, Storynka poprzez ich renaturalizację i zagospodarowanie na cele rekreacyjne 3. Wykorzystanie trendów rozwoju turystyki wyspecjalizowanej ( turystyka kulturowa, turystyka religijna i turystyka aktywna) poprzez budowanie zintegrowanych produktów turystycznych ( Kopalnia Soli, Uzdrowisko, lokalny biznes turystyczny, Miasto Bochnia i gminy sąsiadujące np. Nowy Wiśnicz) 5. Wskazówki ekspertów i dobre praktyki rewitalizacji W opinii dr inż. arch. Stanisława Lessaera, który od 30 lat uczestniczy w planowaniu i projektowaniu miast w Katedrze Planowania Przestrzennego i Urbanistyki Politechniki Śląskiej oraz w pracowni architektonicznej PA NOVA w Gliwicach, każde miasto posiada swój kod DNA strukturę ulic i placów, terenów wewnętrznych i zabudowy. Ta identyfikacja wizualna jest bardzo istotna, ponieważ pozwala nam odbierać miasto w sposób emocjonalny. W swojej prezentacji dr Lessaer przedstawił udane przykłady rewitalizacji fragmentów miasta Chrzanowa i Jaworzna. Proces rewitalizacji Chrzanowa rozpoczął się od opracowania Master Planu w 1998 roku, który jest przewidziany w perspektywie do roku Dr Lessaer podkreślił, że rewitalizacja musi przełamywać bariery formalne (przepisów prawnych, procedur, etc.) i stanowi kompleksowy proces, który musi być koordynowany i konsekwentnie realizowany przez władze miasta. W Chrzanowie 12 lat temu wypracowano ramowy Master Plan, którego celem było pokazanie, jakie są potencjalne możliwości rewitalizacji przestrzeni publicznej tak, aby ludzie mogli się w niej swobodnie poruszać i tak, aby szanować czyjąś własność, ale jednocześnie przemyślenie wieloletniej i spójnej polityki, którą miasto powinno konsekwentnie realizować. Lipiec 2014 r. Strona 23

24 Pierwszym elementem Master Planu był Rynek, który ze skweru zielonego zmienił się w przestrzeń funkcjonalną, zaprojektowaną, która stała się miejscem odwiedzanym przez wszystkich mieszkańców i co ważniejsze przez nich zaakceptowaną. Rynek stał się przestrzenią publiczną, w której są organizowane miejskie eventy. Na bazie wytycznych Master Planu postawiono tezę, że jakość przestrzeni zależy od zachowania ciągłości obszarów. Następnym etapem było zaprojektowanie 11 ulic wychodzących z kwartałów śródmieścia i wprowadzenie zmian układu komunikacyjnego. Dr Lessaer zwrócił uwagę na to, że miasto czasem lepiej wygląda w nocy, niż w dzień. W nocy światło wydobywa z przestrzeni to, co w niej istotne i dzięki temu inaczej tą przestrzeń odbieramy. W opinii autora prezentacji w rewitalizacji Chrzanowa ważne jest również zachowanie w przestrzeni publicznej elementów tradycji, z którymi identyfikują się kolejne pokolenia mieszkańców. Warto je zachować, ale mogą zyskać nową oprawę. Ciekawym przykładem udanej rewitalizacji istniejących budynków są dwa pawilony, których nie można było wyburzyć z przyczyn formalnych. W wyniku konkursu architektonicznego powstał projekt przekształcenia dwóch istniejących pawilonów w jedną bryłę architektoniczną. Wykorzystano również przestrzeń między pawilonami, które zostały przekształcone we wnętrze nowego budynku i główny hol. Przebudowano również infrastrukturę śródmieścia na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego włączając w te działania szereg podmiotów. Ważne jest również to, żeby za działaniami projektowymi w przestrzeni publicznej poszły działania prywatne. W Rynku w Chrzanowie wszystkie kamienice zostały odrestaurowane, a sprzedaż jednej kamienicy na wolnym rynku sfinansował przebudowę całej płyty rynku. Proces rewitalizacji miasta jest procesem ciągłym i architekci przez cały czas starają się wspólnie z władzami miasta wyznaczać takie obszary, które jeszcze wymagają przekształcenia. Najważniejsza jest konsekwencja w działaniu i współpraca władz miejskich, mieszkańców, lokalnych przedsiębiorców, która w Chrzanowie zaowocowała nagrodami za 4 realizacje projektowe w konkursie na Rewitalizację Roku przynosząc zarówno władzom Miasta, jak i projektantom ogromną satysfakcję. Kolejnym dobrym przykładem jest Jaworzno, gdzie rewitalizacja miasta również stanowi kompleksowy proces, który rozpoczęto od Rynku. Jednak w opinii dr Lessaera ważne było określenie obszarów konfliktowych nie tylko w obrębie Rynku, ale i w obszarach przyległych. Przed rozpoczęciem rewitalizacji śródmieścia zidentyfikowano również problemy własnościowe, projektanci z dużym wyprzedzeniem zasygnalizowali władzom miasta, które nieruchomości trzeba pozyskać, a które trzeba zachować i gdzie trzeba pomyśleć o zmianach w układzie komunikacyjnym. W opinii autora prezentacji program rewitalizacji jest ważny, ale dopiero powiązanie go z konkretnymi, zintegrowanymi działaniami operacyjnymi daje wymierne efekty. Ważne jest również myślenie perspektywiczne w projektowaniu przestrzeni publicznych i jeśli nawet teraz nie ma środków finansowych na realizację jakiegoś projektu, to warto zainwestować w przestrzeń tak, aby można było w przyszłości ten projekt zrealizować. Przykładem takich długofalowych działań może być teren zielonych błoń w Jaworznie, na którym powstaje mur oporowy, zainwestowano w przezbrojenie pola i ustawiono elementy architektoniczne, które w każdej chwili można zdemontować i przewieźć gdzie indziej, robiąc przestrzeń dla nowej inwestycji. Ważne jest również zainwestowanie w materiały naturalne dobrej jakości po to, żeby po jakimś czasie nie trzeba było ich ponownie wymieniać. Ciekawą inwestycją władz miasta był również zakup okazałego jawora, który jest symbolem miasta, a jego zasadzenie stało się dużym wydarzeniem dla mieszkańców, którzy mogli uczestniczyć w tworzeniu rynku od nowa. W Jaworznie rynek rzeczywiście zaczął żyć swoim życiem od nowa. Dr Lessaer podkreślił również, że rewitalizacja operacyjna to usystematyzowany, niesformalizowany, indywidualny system. Niesformalizowany, bo sytuuje się gdzieś pomiędzy planowaniem, rewitalizacją a innymi działaniami. Jeśli będziemy chcieli ten system wtłoczyć w ustalone ramy programu rewitalizacji, to może okazać się niemożliwy do zrealizowania. Lipiec 2014 r. Strona 24