Zygmunt Kopczyński 2. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WYBRANYCH CHORÓB NEREK Badania laboratoryjne przydatne w diagnostyce chorób nerek...

Transkrypt

1 Spis treści Aleksandra Baszczuk, Zygmunt Kopczyński 1. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ I MINERALNEJ ORAZ RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ Przestrzenie wodne Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki wodnej i sodowej Badania laboratoryjne stosowane do oceny stanu gospodarki wodnej i sodowej Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki potasowej Znaczenie oznaczania stężenia hormonów regulujących gospodarkę wodną, sodową i potasową Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki wapniowej, fosforanowej i magnezowej Badania laboratoryjne stosowane w diagnostyce zaburzeń gospodarki wapniowej, fosforanowej i magnezowej Przydatność diagnostyczna oznaczania stężenia jonów chlorkowych Równowaga kwasowo-zasadowa Regulacja wewnątrzustrojowa równowagi kwasowo-zasadowej Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej Wskaźniki laboratoryjne zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w wybranych zespołach chorobowych Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w schorzeniach układu oddechowego Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w chorobach nerek Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w chorobach przewodu pokarmowego Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w chorobach wątroby Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej a choroby układu krążenia Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w chorobach tarczycy Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w chorobach nadnerczy Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w cukrzycy Równowaga kwasowo-zasadowa i gospodarka wodno-elektrolitowa u kobiet w okresie ciąży Równowaga kwasowo-zasadowa i gospodarka wodno-elektrolitowa w odpowiedzi organizmu na uraz Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej w zatruciach alkoholami, paraldehydem i glikolem etylenowym

2 Zygmunt Kopczyński 2. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WYBRANYCH CHORÓB NEREK Badania laboratoryjne przydatne w diagnostyce chorób nerek Oznaczanie w surowicy stężenia substancji wydalanych przez nerki Badanie czynnościowe nerek umożliwiające określenie stopnia upośledzenia funkcji nerek w przebiegu choroby Laboratoryjna ocena wielkości przesączenia kłębuszkowego (Glomerular Filtration Rate GFR) Laboratoryjna ocena ukrwienia nerek Badania laboratoryjne służące do oceny funkcji cewek nerkowych Testy laboratoryjne służące do oceny wydalania lub wchłaniania zwrotnego wody przez cewki nerkowe Test zagęszczania i rozcieńczania moczu Test zakwaszania moczu Badania laboratoryjne czynności wydzielniczej i resorpcji zwrotnej cewek nerkowych Przydatność badania moczu w diagnozowaniu chorób nerek Cechy fizyczne moczu Badanie chemiczne moczu Badanie mikroskopowe osadu moczu Szczegółowa diagnostyka wybranych chorób nerek Zakażenie układu moczowego (ZUM) Obrazy kliniczne i laboratoryjne w rozpoznawaniu zakażenia układu moczowego Niebakteryjne śródmiąższowe zapalenie nerek (NŚZN) Kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN) Kamica nerkowa Ostra niewydolność nerek (ONN) Przednerkowa ostra niewydolność nerek (PONN) Nerkowa ostra niewydolność nerek (NONN) Pozanerkowa ostra niewydolność nerek (PONN) Przewlekła niewydolność nerek (PNN) Aleksandra Baszczuk, Anna Thielemann, Zygmunt Kopczyński 3. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WYBRANYCH CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO, WĄTROBY I TRZUSTKI Diagnostyka laboratoryjna chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego Diagnostyka laboratoryjna chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego Diagnostyka laboratoryjna chorób wątroby Badania laboratoryjne stosowane w diagnostyce chorób wątroby Diagnostyka laboratoryjna wybranych chorób wątroby Diagnostyka laboratoryjna hiperbilirubinemii Diagnostyka różnicowa zespołów cholestatycznych (żółtaczek zastoinowych) Diagnostyka laboratoryjna wirusowego zapalenia wątroby Diagnostyka laboratoryjna przewlekłych zapaleń wątroby Diagnostyka laboratoryjna chorób przebiegających ze stłuszczeniem wątroby

3 Diagnostyka laboratoryjna marskości wątroby Diagnostyka laboratoryjna ostrej niewydolności wątroby Diagnostyka laboratoryjna chorób trzustki Próby czynnościowe trzustki Diagnostyka laboratoryjna wybranych chorób trzustki Ostre zapalenie trzustki (OZT) Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) Rak trzustki Andrzej Minczykowski, Henryk Wysocki 4. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO Niewydolność serca Zaburzenia rytmu serca Wrodzone wady serca Nabyte wady serca Gorączka reumatyczna Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW) Zapalenie osierdzia Ostre zapalenie osierdzia Tamponada serca Zaciskające zapalenie osierdzia Miażdżyca Hiperlipoproteinemie pierwotne Hiperlipoproteinemie wtórne Choroba niedokrwienna serca Dławica piersiowa stabilna Ostre zespoły wieńcowe Choroby mięśnia serca Zapalenie mięśnia sercowego Nadciśnienie tętnicze Nadciśnienie tętnicze złośliwe Zatorowość płucna Nadciśnienie płucne Bogna Wierusz-Wysocka, Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz 5. CUKRZYCA ROZPOZNAWANIE, MONITOROWANIE PRZEBIEGU CHOROBY ORAZ ZAPOBIEGANIE JEJ PRZEWLEKŁYM POWIKŁANIOM Rola zaburzeń metabolicznych w patogenezie powikłań cukrzycy Rozpoznawanie cukrzycy Test doustnego obciążenia glukozą Podział cukrzycy Cele leczenia cukrzycy Kryteria wyrównania metabolicznego cukrzycy Ostre powikłania cukrzycy Cukrzycowa kwasica ketonowa Zespół hiperglikemiczno-hipermolalny Kwasica mleczanowa Hipoglikemia Ostre stany towarzyszące cukrzycy

4 Jerzy Sowiński, Nadia Sawicka-Gutaj 6. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB UKŁADU DOKREWNEGO Diagnostyka laboratoryjna chorób podwzgórza i przysadki Podwzgórze Przysadka Diagnostyka laboratoryjna chorób tarczycy Diagnostyka laboratoryjna przytarczyc Diagnostyka laboratoryjna chorób nadnerczy Wartość kliniczna oznaczania hormonów wydzielanych przez jajniki i jądra Błażej Męczekalski, Krzysztof Katulski 7. DIAGNOSTYKA HORMONALNA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE Metody laboratoryjne oznaczeń hormonalnych Metody oznaczeń hormonalnych Diagnostyka laboratoryjna chorób podwzgórza i przysadki Gonadoliberyna Test z GnRH Gonadotropiny i prolaktyna hormony przedniego płata przysadki Test z użyciem polietylenoglikolu ocena aktywności biologicznej prolaktyny Test z metoklopramidem Kortyzol i siarczan dehydroepiandrosteronu jako główne hormony kory nadnerczy Kortyzol Siarczan dehydroepinadrosteronu (DHEA-S) Estrogeny, androgeny, progesteron i ich pochodne Estrogeny Testosteron Progesteron Ludzka gonadotropina kosmówkowa i ludzki laktogen łożyskowy hormony wydzielane przez łożysko Ludzka gonadotropina kosmówkowa (human chorionic gonadotropin) Ludzki laktogen łożyskowy (hpl) Diagnostyka zaburzeń miesiączkowania i niepłodności Diagnostyka ciąży prawidłowej, ektopowej oraz zaśniadu groniastego Diagnostyka przedwczesnego wygasania czynności jajników, premenopauzy i postmenopauzy Przedwczesne wygasanie czynności jajników Sławomir Michalak 8. WARTOŚĆ BADAŃ LABORATORYJNYCH I ICH ZNACZENIE W DIAGNOSTYCE I MONITOROWANIU CHORÓB UKŁADU NERWOWEGO Badania laboratoryjne w diagnostyce chorób układu nerwowego Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego Laboratoryjne różnicowanie płynu mózgowo-rdzeniowego i wydzieliny z nosa

5 8.2. Interpretacja wyników rutynowych badań laboratoryjnych u chorych z patologią układu nerwowego Interpretacja wyników OB Interpretacja wyników badań hematologicznych u chorych z objawami uszkodzenia układu nerwowego Interpretacja badania moczu u chorych z patologią układu nerwowego Interpretacja badań biochemicznych u osób z chorobami układu nerwowego Znaczenie badania układu krzepnięcia u chorych z zaburzeniami układu nerwowego Interpretacja badań układu wydzielania wewnętrznego u chorych z objawami ze strony układu nerwowego Znaczenie badań laboratoryjnych w podstawowej diagnostyce chorób mięśni Zastosowanie badań immunologicznych w diagnostyce chorób układu nerwowego Markery uszkodzenia bariery krew mózg Anna Thielemann, Zygmunt Kopczyński 9. DIAGNOSTYKA BIOCHEMICZNA CHOROBY NOWOTWOROWEJ Przydatność badań laboratoryjnych w diagnostyce choroby nowotworowej Markery nowotworowe przydatne w diagnostyce raków przewodu pokarmowego Rak jelita grubego, odbytu i odbytnicy Rak żołądka Rak trzustki Pierwotny rak wątroby Markery nowotworowe przydatne w diagnostyce nowotworów narządu rodnego i raka piersi Rak jajnika Rak szyjki macicy Rak sromu Raki trofoblastu, wczesnozarodkowe nowotwory jajnika Rak piersi Markery nowotworowe przydatne w diagnostyce nowotworów układu moczowo-płciowego Rak gruczołu sterczowego Rak nerki Rak pęcherza moczowego Rak jądra Markery nowotworowe przydatne w diagnostyce raka płuca Markery nowotworowe w raku głowy i szyi Rak tarczycy Nowotwory skóry Zespół wyniszczenia nowotworowego (kacheksja cancer cachexia) Patomechanizm zespołu wyniszczenia nowotworowego

6 Mariusz Puszczewicz, Grażyna Białkowska-Puszczewicz 10. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WYBRANYCH CHORÓB REUMATYCZNYCH Postępowanie diagnostyczne Badania laboratoryjne na obecność autoprzeciwciał Badanie histopatologiczne Badanie płynu stawowego Inne badania Wybrane choroby reumatyczne i ich charakterystyka laboratoryjna Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) Spondyloartropatie seronegatywne Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) Dna moczanowa Pseudodna Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) Osteoporoza Kryteria diagnostyczne osteoporozy Joanna Osada 11. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB UKŁADU CZERWONOKRWINKOWEGO Badania laboratoryjne stosowane w diagnostyce zaburzeń układu czerwonokrwinkowego Diagnostyka laboratoryjna wybranych jednostek chorobowych Niedokrwistości niedoborowe Niedokrwistości megaloblastyczne Niedokrwistości hemolityczne Niedokrwistość aplastyczna Ostra niedokrwistość pokrwotoczna Niedokrwistość chorób przewlekłych Czerwienica prawdziwa Maria Jastrzębska 12. ZABURZENIA HEMOSTAZY DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA Metody laboratoryjne stosowane w diagnostyce zaburzeń hemostazy Zagadnienia przedanalityczne w badaniach układu hemostazy Przygotowanie pacjenta do badań hemostazy Pobieranie materiału i postępowanie z próbką krwi Transport i wirowanie próbki krwi oraz przechowywanie osocza Ustalenie wskazań do badań zaburzeń hemostazy Metody stosowane w badaniach układu hemostazy Metody ogólne czynnościowe Metody badań płytek krwi Metody koagulometryczne Metody biochemiczne (chromogenne, amidolityczne) Metody immunologiczne

7 12.2. Diagnostyka laboratoryjna skaz krwotocznych Objawy kliniczne skaz krwotocznych Diagnostyka laboratoryjna skaz płytkowych Diagnostyka laboratoryjna skaz płytkowych ilościowych Diagnostyka laboratoryjna skaz płytkowych jakościowych Diagnostyka laboratoryjna skaz osoczowych Diagnostyka laboratoryjna wrodzonych skaz osoczowych Diagnostyka laboratoryjna nabytych skaz osoczowych Diagnostyka laboratoryjna złożonych skaz krwotocznych Zaburzenia hemostazy w chorobach wątroby Zaburzenia hemostazy w chorobach nerek Zaburzenia hemostazy w chorobie nowotworowej Zaburzenia hemostazy w sepsie Preparaty krwiopochodne stosowane w leczeniu zaburzeń krzepnięcia krwi Osoczowopochodne koncentraty czynników krzepnięcia Rekombinowane czynniki osoczowe Diagnostyka laboratoryjna żylnej choroby zakrzepowej Czynniki ryzyka wrodzonej i nabytej trombofilii Przegląd udokumentowanych czynników ryzyka trombofilii wrodzonej Przegląd udokumentowanych czynników ryzyka trombofilii nabytej Objawy kliniczne trombofilii Objawy kliniczne trombofilii wrodzonej Objawy kliniczne trombofilii nabytej, w tym zespołu antyfosfolipidowego Diagnostyka laboratoryjna trombofilii, w tym zespołu antyfosfolipidowego Wskazania do diagnostyki laboratoryjnej trombofilii Diagnostyka laboratoryjna potwierdzająca zakrzepicę żylną Diagnostyka laboratoryjna wykluczająca zakrzepicę żylną Diagnostyka laboratoryjna zespołu antyfosfolipidowego (APS) Laboratoryjna kontrola leczenia przeciwzakrzepowego Monitorowanie leczenia heparyną niefrakcjonowaną (UH) Mechanizmy działania i kliniczne wskazania do stosowania UH Laboratoryjna kontrola leczenia UH Monitorowanie leczenia heparyną drobnocząsteczkową (LMWH) Mechanizmy działania i kliniczne zastosowanie LMWH Laboratoryjna kontrola leczenia LMWH Monitorowanie leczenia doustnymi antykoagulantami (AD) Mechanizmy działania i kliniczne wskazania do stosowania AD Kontrola leczenia fibrynolitycznego Mechanizmy działania i kliniczne wskazania do leczenia trombolitycznego

8 Monitorowanie leczenia trombolitycznego Kontrola leczenia przeciwpłytkowego Mechanizm działania i wskazania do leczenia przeciwpłytkowego Monitorowanie leczenia przeciwpłytkowego Ryszard Żaba 13. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB PRZENOSZONYCH DROGĄ PŁCIOWĄ Nowoczesne metody stosowane w diagnostyce chorób przenoszonych drogą płciową (STD) Diagnostyka laboratoryjna rzeżączki i nierzeżączkowych zapaleń cewki moczowej Diagnostyka laboratoryjna rzeżączki Diagnostyka cytologiczna Metody hodowlane Metody serologiczne Nierzeżączkowe zakażenia dróg moczowo-płciowych (NGU) Metody cytologiczne Metody hodowlane Metody serologiczne Metody genetyczne Diagnostyka zakażeń HIV Budowa wirusa HIV Biologia i drogi szerzenia HIV Kryteria zaawansowania AIDS Diagnostyka HIV Zalecenia po ekspozycji na HIV Diagnostyka laboratoryjna kiły Metody laboratoryjne Metody bezpośredniego wykrywania krętków Diagnostyka pośrednia (serologiczna) Zygmunt Adamski, Honorata Kubisiak-Rzepczyk 14. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZAKAŻEŃ GRZYBAMI CHOROBOTWÓRCZYMI Diagnostyka laboratoryjna zakażeń grzybami chorobotwórczymi Pobieranie materiału do badań mikologicznych Diagnostyka mikologiczna Podział i diagnostyka grzybic dermatofitowych Powierzchowne zakażenia grzybicze Grzybica skóry owłosionej Grzybice skóry gładkiej Grzybica stóp (Tinea peduum) Grzybica dłoni (Tinea manuum) Grzybica paznokci (Tinea unguium, onychomycosis) Klasyfikacja i diagnostyka zakażeń drożdżakowych Klasyfikacja i diagnostyka zakażeń grzybami pleśniowymi Nowoczesne metody diagnostyczne w wykrywaniu grzybic narządowych Odpowiedzi na pytania kontrolne Indeks