This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Transkrypt

1 Sygnatura: Pol J Radiol, 004; 69 (1): Otrzymano: Zaakceptowano: Background: Material/Methods: Wst p Results: Conclusions: key words: PDF file: ORIGINAL ARTICLE Angio-CT in congenital heart disease and kidney pathology in children, preliminary report Angio TK - wst pne doêwiadczenia w diagnostyce wad serca i chorób nerek u dzieci Agnieszka Biejat, Tomasz Zieliƒski, Anna Tarnowska Zak ad Radiologii Pediatrycznej, Akademia Medyczna w Warszawie Adres autora: Zak ad Radiologii Pediatrycznej AM, ul. Marsza kowska 4, Warszawa, abiejat@wp.pl Summary Due to recent development in computer tomography technique especially in the field of spiral CT, additional computer programming support for 3D reconstruction and automatic contrast media syringe systems, CT is a useful diagnostic tool in pediatric radiology in patients with congenital heart disease and kidneys pathology. Between July 001 and June 003 in our CT department 31 angio CT examinations were performed (19 in congenital heart disease and 1 in patients with kidneys pathology). The most important group consists patients after surgical correction of aortic coarctation (CoA) - 13 cases. In the kidney pathology group the most common indication for the CT was arterial hypertension - 7 cases. CT examinations were performed using Toshiba ASTEION single - detector system with modified Rogalla et all. protocols. Regular CT scans were complemented with additional multiplane presentations and 3D and MIP reconstructions of the vessels. Original protocols were modified mostly in reduction of contrast media administration (up to 1ml/kg) and pitch increase to Patients with heart disease in contrary to kidney pathology patients were also diagnosed with invasive procedures. In congenital heart disease group recoarctaion was diagnosed in angio CT in 7 cases and in 5 cases in angiography. In remaining group CT confirmed angiography results in 3 cases (complex heart anomaly). In cases of anomalous pulmonary venosus return and double aortic arch angiography confirmed CT results. In 7 cases with arterial hypertension Angio-CT revealed: nephrosclerosis in 1 case and IVC thrombosis in another. In remaining 5 cases CT results were normal. Angio-CT in pediatric patients should be performed with automatic syringes proper contrast media administration and physical parameters (mas, kv) and can limit the indications for invasive procedures. children spiral CT angiography aortic coarctation hypertention Rozwój spiralnej tomografii komputerowej, a szczególnie jej modyfikacji s u àcej do badania uk adu naczyniowego (angio - TK) umo liwi cz stsze stosowanie tego badania u dzieci. Pozwala ono na wizualizacj patologii naczyniowej, w wielu przypadkach bez nara ania pacjentów na bardziej inwazyjne badania naczyniowe (1) i znajduje zastosowanie w diagnostyce m. in. naczyƒ nerek i patologii naczyniowej we wrodzonych wadach serca. Przewagà badania angio - TK jest krótki czas trwania oraz mniejsza inwazyjnoêç, natomiast niedostatkiem w diagnostyce wad serca, brak oceny hemodynamicznej wady (1).

2 Pol J Radiol, 004; 69(1): Materia i metoda W okresie od lipca 001 do czerwca 003 w Pracowni Tomografii Komputerowej Zak adu Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie wykonaliêmy 31 badaƒ angio - TK: 19 badaƒ u dzieci z wadami serca oraz 1 badaƒ u dzieci z niektórymi chorobami nerek. W grupie dzieci z wadami serca i du ych naczyƒ by o14 ch opców i 5 dziewczynek w wieku od 1 miesiàca ycia do 18 lat. WÊród dzieci badanych z powodu patologii nerek by o 5 dziewczynek i 7 ch opców wieku od 7 do 17 lat. U 15 z 19 dzieci z wadami serca wykonano badanie uku aorty: u 13 po operacji koarktacji i z powodu podejrzenia rekoarktacji (Re-CoA), u jednego z podejrzeniem pierêcienia naczyniowego oraz u jednego z podejrzeniem w badaniu ECHO t tniaka rozwarstwiajàcego aorty wst pujàcej. Badania TK serca i naczyƒ wykonano u 4 dzieci ze z o onymi wadami serca: u dzieci po wszyciu homograftu w drodze odp ywu z prawej komory, u 1 dziecka z podejrzeniem nieprawid owego sp ywu y p ucnych oraz u 1 dziecka z atrezjà zastawki t tnicy p ucnej i nieprawid owymi naczyniami t tniczymi krà enia obocznego odchodzàcymi od aorty (MAPCAS) (tabela 1). W grupie pacjentów z patologià nerek badania wykonane zosta y u 7 dzieci z nadciênieniem t tniczym, u dzieci z bia komoczem i podejrzeniem zespo u dziadka do orzechów, u 1 dziecka z hypoplazjà nerki oraz u dzieci z wodonerczem z powodu zw enia podmiedniczkowego moczowodu. U jednego z dzieci ze zw eniem moczowodu i skrajnà postacià wodonercza, po operacyjnej próbie plastyki miedniczki badanie angio-tk wykonano przed reoperacjà, gdy w dopplerowskim badaniu USG nie rejestrowano przep ywu w naczyniach operowanej nerki. U drugiego dziecka z podejrzeniem zw enia podmiedniczkowego moczowodu, u którego okresowo w badaniu USG stwierdzano objawy poszerzenia miedniczki i kielichów, wykonano badanie angio-tk w celu przedstawienia przebiegu naczyƒ zmienionej nerki (tabela ). Inwazyjnych badaƒ naczyniowych u tych pacjentów nie wykonywano. Wszystkie badania angio-tk w naszej Pracowni wykonywano spiralnym aparatem jednorz dowym Toshiba Asteion. Ârodek cieniujàcy podawano strzykawkà automatycznà. Protoko y podawania Êrodka cieniujàcego, proponowane przez Rogalla i wsp. () zosta y przez nas zmodyfikowane (tabela 3 i 4). Zmiany dotyczy y wielkoêci dawki Êrodka cieniujàcego do ok. 1 ml/kg m.c. oraz wartoêci pitch do Nasze modyfikacje w poszczególnych grupach wiekowych, okaza y si zbie ne z propozycjami przedstawionymi przez Sorantina na Europejskim Zjeêdzie Radiologów Wiedeƒ 003. Stosowano niejonowe, niskoosmolalne Êrodki cieniujàce w dawce od 1 do ponad 3 ml/kg m.c. Pozosta e parametry badaƒ przedstawiono w tabelach 5 i 6. Table 1. Material and indications Tabela 1. Materia i wskazania Angio TK - wst pne doêwiadczenia w diagnostyce wad serca dzieci z wadami serca (wiek 1/1-18 lat; 5 X, 14 Y) Podejrzenie R-CoA 13 dzieci T tniak w drodze odp ywu z pr. komory dzieci Podejrzenie t tniaka rozwarstwiajàcego aorty wst pujàcej 1 dziecko Podejrzenie nieprawid owego sp ywu y p ucnych 1 dziecko PierÊcieƒ naczyniowy 1 dziecko Z o ona wada serca (MAPCAS) 1 dziecko Table. Material and indications Tabela. Materia i wskazania 1 dzieci z patologià nerek: (wiek 7-17 lat; 5X, 7Y) NadciÊnienie t tnicze 7 dzieci Bia komocz (podejrzenie zespo u dziadka do orzechów ) dzieci wady nerek: wodonercze dzieci hipoplazja nerki 1 dziecko Table 3. Protocol proposal for great vessels and heart examination in children: (the authors own modification) Tabela 3. Propozycja protoko u badania serca i du ych naczyƒ u dzieci (modyfikacja w asna autorów) Parametry (ml/kg m.c.) (ml/sek) Opóênienie (sek) Pitch gruboêç warstwy w mm <lat <=10 1,0-1, wiek -8 lat 1-1,5 Dla pe nego i lepszego obrazu naczyƒ wykonywane by y wtórne rekonstrukcje wielop aszczyznowe i przestrzenne; 3D (rycina 1) i MIP. Dzieci poni ej 5 roku ycia wymagajà w czasie badania krótkiej sedacji, co mo e przeprowadziç lekarz anestezjolog, pediatra czy radiolog. Wyjàtkowo stosowane jest g bokie znieczulenie z intubacjà, wymaga tego na ogó stan pacjenta, a nie protokó badania. W grupie naszych pacjentów intubacji wymaga o tylko jedno dziecko, badane z powodu wady serca (nieprawid owy sp yw y p ucnych) ,-1,4 >8 lat ,-1,7-3 Table 4. Protocol proposal for kidneys examination in children: (the authors own modification) Tabela 4. Propozycja protoko u badania naczyƒ nerkowych u dzieci (modyfikacja w asna autorów) Parametry wiek (ml/kg m.c.) (ml/sek) Opóênienie (sek) Pitch gruboêç warstwy w mm <lat ,0-1, -8 lat 1-1, ,-1,4 >8 lat ,-1,

3 Original Article Figure 1. 3D presentation of normaly aortic arch in 14 years old boy with arterial hypertension after surgical corection of CoA. Rycina 1. Prawid owy obraz uku aorty w prezentacji 3D (bez cech Re-CoA) u 14 letniego ch opca z nadciênieniem t tniczym po operacji CoA. Wyniki niektórych badaƒ TK u dzieci z wadami serca i naczyƒ zosta y zweryfikowane badaniami naczyniowymi. U innych dzieci badanie naczyniowe wyprzedza o badanie TK i to ostatnie traktowane by o jako badanie kontrolne. I tak po tomografii komputerowej badania naczyniowe by y przeprowadzone u 8 z 13 dzieci z podejrzeniem rekoarktacji aorty - u tych pacjentów wynik badania TK wymaga potwierdzenia hemodynamicznego. W grupie 6 dzieci z wadami serca uzupe niajàce badania naczyniowe 10 A Pol J Radiol, 004; 69(1): Table 5. Protocol proposal: weight-related kv i mas values for chest examination in children Tabela 5. Propozycja wartoêci kv i mas podczas badaƒ klatki piersiowej, w zale noêci od wagi (wg Donnelly ego) Waga (kg) mas KV gruboêç warstwy pitch ,5-5 1, , , ,5 1, ,5 1, ,5 1,5 Table 6. Protocol proposal: weight-related kv i mas values for children Tabela 6. Propozycja wartoêci kv i mas podczas badaƒ jamy brzusznej, w zale noêci od wagi (wg Donnelly ego) Waga (kg) mas KV gruboêç warstwy pitch , , , ,5 1, ,5 1, ,5 1,5 wykonano u 5 dzieci. U dziecka ze z o onà wadà serca i obecnoêcià MAPCAS oraz u dwójki dzieci z t tniakami w drodze odp ywu z prawej komory, przed badaniami angiotk przeprowadzono badania naczyniowe. Natomiast u dziecka z podejrzeniem pierêcienia naczyniowego i u dziecka z podejrzeniem nieprawid owego sp ywu y p ucnych, wykonano poczàtkowo badanie TK. Dziecko z podejrzeniem t tniaka rozwarstwiajàcego aorty w badaniu ECHO serca nie mia o wykonanego badania inwazyjnego. Figure. CT examination in 10 years old girl after Waldhausen operation; (a) angio CT - recoartation diagnosed; (b) catheterization - blood pressure gradient was normally Rycina. Badanie TK uku aorty u 10 letniej dziewczynki operowanej metodà Waldhausena; (a) angio-tk z rozpoznaniem Re-CoA, (b) badanie hemodynamiczne - prawid owe pomiary ciênieƒ B

4 Pol J Radiol, 004; 69(1): A B Figure 3a i b. 14-year old boy with arterial hypertension; a. IVC thrombosis in MIP presentation; b. dilated collateral paravertebral veins Ryciana 3a i b. 14 letni ch opiec z nadciênieniem t tniczym; a. zakrzep y y g ównej dolnej i y y nerkowej w prezentacji MIP; b. krà enie oboczne - poszerzone sploty ylne przykr gos upowe Table 7. Results: angio-ct in children with cardiovascular anomalies Tabela 7. Wyniki badaƒ angio-tk u dzieci z wadami serca i naczyƒ TK Badanie naczyniowe Re-CoA 7/13 5/8 t tniak w drodze odp ywu z prawej komory / / t tniak rozwarstwiajàcy aorty wst pujàcej 0/1 - Nieprawid owy sp yw y p ucnych 1/1 1/1 Podwójny uk aorty 1/1 1/1 Table 8. Results: angio-ct in children with kidney pathology Tabela 8. Wyniki badaƒ angio-tk u dzieci z patologià nerek: adne z dzieci z patologià nerek nie mia o wykonanego inwazyjnego badania naczyniowego. Wyniki Angio TK - wst pne doêwiadczenia w diagnostyce wad serca... WÊród 19 pacjentów z wadami serca i du ych naczyƒ u 13 wykonano badanie uku aorty. U 7 z nich rozpoznano Re- CoA (rycina a i b), pozosta e 6 badaƒ przedstawia o prawid owy uk aorty bez cech Re-CoA. W grupie 13 dzieci, u 8 przeprowadzono tak e badanie naczyniowe uku aorty, które potwierdzi o rozpoznanie Re-CoA u 5 z nich. Obraz aorty po operacji koarktacji metodà Waldhausena mo e sprawiaç trudnoêç w interpretacji wyniku badania TK jak równie w badaniu ECHO, w tej grupie pacjentów w dwóch przypadkach rozpoznaliêmy nieprawid owo Re-CoA. Badanie naczyniowe u tych dzieci przedstawia o si prawid owo. Badanie uku aorty metodà TK mia o tak e dwoje kolejnych dzieci. Jedno z podejrzeniem pierêcienia naczyniowego, u którego rozpoznano podwójny uk aorty. Pacjent ten mia tak e wykonane badanie naczyniowe, które potwierdzi o rozpoznanie tomograficzne. U drugiego z podejrzeniem t tniaka rozwarstwiajàcego aorty wst pujàcej w badaniu ECHO serca (wykonane z powodu zaburzeƒ rytmu) nie potwierdzono wady aorty. Dziecko to nie mia o wykonanego badania naczyniowego. Pozosta e dzieci ze z o onymi wadami serca mia y wykonane badanie angio-tk serca i naczyƒ, jedno z nich z podejrzeniem nieprawid owego sp ywu y p ucnych, dla potwierdzenia obecnoêci nieprawid owego naczynia zbierajàcego krew z prawego p uca do najprawdopodobniej y y g ównej górnej, mia o nast pnie wykonane badanie inwazyjne, w którym dok adnie uwidoczniono wszystkie sk adowe tej wady. Pozosta e dzieci tj. z t tniakowatym poszerzeniem drogi odp ywu z prawej komory oraz jedno z atrezjà zastawki t tnicy p ucnej i MAPCAS, poczàtkowo mia y wykonane badania naczyniowe, a nast pnie po up ywie kilku miesi cznej obserwacji wykonano badania kontrolne, angio-tk i ich wyniki potwierdzi y poprzednie rozpoznania. (tabela 7). WÊród 1 dzieci z chorobami nerek by o 7 dzieci z nadciênieniem t tniczym, u 5 z nich naczynia t tnicze nerek przedstawia y si prawid owo (tabela 8). U jednego dziecka z marskà nerkà t tnica by a w ca oêci w sza ni t tnica po stronie przeciwnej, ale bez zw eƒ odcinkowych. U kolejnego pacjenta wykryto zakrzep y y g ównej dolnej oraz zakrzep y y nerkowej, co by o przyczynà nadciênienia, badanie uwidoczni o dobrze rozwini te naczynia ylne krà enia obocznego (rycina 3 a i b). Wskazania kliniczne ostateczne rozpoznanie marska nerka 1 NadciÊnienie t tnicze (7) zakrzep y y g ównej dolnej 1 norma 5 zespó dziadka do orzechów () norma Wodonercze (1) pasmo àcznotkankowe w miejscu t.nerkowej 1 Zw enie podmiedniczkowe moczowodu (1) norma 1 Hipoplazja nerki (1) norma 1 103

5 Original Article U dzieci z podejrzeniem zespo u dziadka do orzechów obraz lewych y nerkowych przedstawia si prawid owo. U dziecka z nerkà hipoplastycznà angio-tk naczyƒ nerkowych wykaza o prawid owy obraz naczyƒ t tniczych i ylnych tej nerki. U ch opca z wodonerczem - badanie angio-tk wykaza o pozanerkowe po o enie du ej miedniczki, z prawid owym przebiegiem naczyƒ. Natomiast u dziewczynki, z wodonerczem, która przeby a operacj podmiedniczkowego zw enia prawego moczowodu, stwierdzono brak t tnicy prawej nerkowej. W miejscu, w którym powinna si znajdowaç, widoczne by o jedynie àcznotkankowe pasmo bez widocznego przep ywu Êrodka cieniujàcego. Omówienie Badania angio-tk majà przewag nad badaniami naczyniowymi, jako krótko trwajàce i mniej inwazyjne. U wi kszoêci naszych pacjentów podawaliêmy bezpiecznà iloêç Êrodka cieniujàcego tj.1 ml/kg m.c. Wyjàtek stanowi y dzieci z masà cia a poni ej 10 kg, co wynika z ograniczeƒ konstrukcyjnych strzykawki automatycznej, która nie pozwala na podanie mniejszej obj toêci ni 10 ml. Oznacza to, e dziecku wa àcemu np. ok. 3 kg podajemy ok. 3ml/kg Êrodka cieniujàcego. Dawk t mo na uznaç za bezpiecznà pami tajàc, e u ma ych dzieci stosowana przez nas graniczna iloêç Êrodka cieniujàcego w badaniach naczyniowych i uroradio-logicznych wynosi ok. 5 ml/kg m.c. Dà yliêmy do skrócenia czasu badania poprzez wyd u anie wartoêci pitch. OgraniczaliÊmy pole napromienienia poprzez staranne planowanie badania, wyznaczajàc dok adnie tzw. skanogram. Bardzo istotnymi parametrami przy prowadzeniu badania u dzieci sà równie wartoêci kv i mas. Dà yliêmy maksymalnie do ich zmniejszania. Podczas ostatnio prowadzonych badaƒ, modyfikowaliêmy wartoêci tych parametrów opierajàc si na propozycjach podanych przez LF.Donnelly ego na 6 Zjeêdzie Europejskiego Towarzystwa Radiologów Pediatrycznych Genua 003 (tabela 5 i 6). Wa nymi parametrami sà tak e: opóênienie z jakim rozpoczynamy badanie po podaniu Êrodka cieniujàcego oraz gruboêç warstwy. Wykonanie angio-tk naczyƒ z odpowiednim opóênieniem podanym w sekundach pozwala na lepsze uwidocznienie albo naczyƒ t tniczych albo naczyƒ ylnych. GruboÊç warstwy wp ywa tak e na mniejsze nara enie pacjenta na napromieniowanie i wynosi dla badania uku aorty u najm odszych dzieci -3 mm, a dla dzieci starszych 3 do 5 mm. Natomiast dla badaƒ naczyƒ nerkowych odpowiednio od do 3 mm. Obecnie aparaty tomografii komputerowej we wtórnych rekonstrukcjach pozwalajà na dowolne modyfikowanie tego parametru, tak e co 1 mm. 104 Pol J Radiol, 004; 69(1): Nie zawsze jednak, zw aszcza u pacjentów operowanych z powodu wrodzonych wad serca i naczyƒ, mo emy wiarygodnie rozstrzygnàç wszystkie wàtpliwoêci diagnostyczne. OkreÊlenie przebiegu nieprawid owych naczyƒ krà enia obocznego - MAPCAS - w angio-tk, mo e okazaç si trudnym zadaniem. Drobny kaliber tych naczyƒ i ich mnogoêç mogà byç powodem ich nieuwidocznienia. Dok adny ich obraz ma du e znaczenie dla operujàcego chirurga. W razie wàtpliwoêciach konieczne mo e byç przeprowadzenie inwazyjnego badania naczyniowego (3,4). Dzi ki angio-tk mo emy okreêliç morfologi naczyƒ np. uku aorty po operacji koarktacji, u dzieci z nadciênieniem t tniczym i podejrzeniem rekoarktacji. Jednak w zale noêci od rodzaju pierwotnie wykonanego zabiegu, obraz miejsca operowanego w badaniu TK mo e nie byç wystarczajàcy. Jest to obserwowane po operacjach metodà Waldhausena, tj. wykorzystania lewej t tnicy podobojczykowej do poszerzenia miejsca zw enia cieêni aorty (5). U dzieci operowanych takà metodà (wêród 13 badanych) rozpoznaliêmy w badaniu TK Re-CoA, ale badanie naczyniowe z dok adnym pomiarem ciênienia pomi dzy ukiem aorty a aortà piersiowà, wykluczy o obecnoêç hemodynamicznie czynnego zw enia. U dzieci z poszerzeniem drogi odp ywu z prawej komory, oraz u dziecka z atrezjà zastawki t tnicy p ucnej i MAPCAS, badanie TK serca i naczyƒ by o badaniem wykonanym po okresie 8-10 miesi cy po poprzedniej inwazyjnej diagnostyce i potwierdzi o wczeêniejsze rozpoznania. Tak wi c angio-tk mo e byç badaniem stosowanym nie tylko jako diagnostyczne, ale równie jako badanie kontrolne (4). Uwa amy, podobnie jak i inni autorzy (1,6,4), e bardzo pomocne w ocenie uwidocznienia nieprawid owoêci naczyniowych sà wtórne rekonstrukcje wielop aszczyznowe i przestrzenne 3D i MIP (maximum intensity projection). Schaffler i wsp. (4) porównywali wyniki obu metod TK z wynikami badaƒ naczyniowych. Stwierdzili, e wyniki te by y porównywalne, z tym, e badania naczyniowe poszerza y mo liwoêci diagnostyczne o niezb dne czasami informacje hemodynamiczne. Prezentacja stanu naczyƒ w obrazie przestrzennym wydaje si byç pomocna dla zespo u operujàcego. Interpretacja badaƒ angio-tk nie zawsze jest atwa. Szczególnie daje si to zauwa yç u najm odszych pacjentów, u których cz sto wykonanie badania w czasie pojedynczego g bokiego wdechu jest niemo liwe, co prowadzi do narastania artefaktów ruchowych. W grupie 1 dzieci z chorobami nerek 7 z nich badano z powodu nadciênienia t tniczego. U 5 pacjentów obraz naczyƒ nerkowych by prawid owy. U 1 pacjenta wykryto, e przyczynà nadciênienia by a marska nerka, która by a stwierdzana wczeêniej w obrazie ultrasonograficzym, ale badanie angio-tk mia o dok adnie przedstawiç obraz t tnicy tej nerki. Nie zawsze jest to mo liwe i dok adne w badaniu dopplerowskim. Natomiast u kolejnego dziecka nadciênienie rozwin o si w nast pstwie zakrzepu y y nerkowej prawej i y y g ównej dolnej (VCI). Dziecko to mia o przeprowadzonà tak e diagnostyk ultrasonograficznà, gdzie stwierdzano zakrzep VCI i nieprawid owe ylne unaczynienie nerki oraz rozwini te krà enie oboczne. W tych przypadkach badania angio-tk bardzo dobrze

6 Pol J Radiol, 004; 69(1): i jednoznacznie przedstawi y obrazy naczyƒ nerkowych i dok adny zasi g nieprawid owoêci, co nie wymaga o potwierdzenia badaniami naczyniowymi. Pomocnymi w tym wypadku by y tak e rekonstrukcje wtórne wielop aszczyznowe i MIP (7,8). U dziecka z hypoplazjà nerki, jak i u dziecka z wodonerczem i ze zw eniem podmiedniczkowym lewego moczowodu, obraz naczyƒ by prawid owy. U ostatniego pacjenta wynik badania ultrasonograficznego nie by wystarczajàcy, poniewa okresowo stwierdzano obraz znamiennie poszerzonego uk adu kielichowo-miedniczkowego, a czasami obraz tej nerki by prawid owy. Wysuni to wi c przypuszczenie, e powodem mo e byç nieprawid owo przebiegajàce naczynie, czy naczynia, które uciskajà moczowód. Badanie TK wykonano w celu przedstawienia przebiegu naczyƒ tej nerki. Ostatecznie badanie TK potwierdzi o obecnoêç du ej miedniczki pozanerkowej, którà naczynia nerki okala y, nie uciskajàc jej. U dwójki dzieci, z utrzymujàcym si bez uchwytnej przyczyny bia komoczem, wysuni to podejrzenie zespo u dziadka do orzechów, czyli uciêni cia lewej y y PiÊmiennictwo 1. Farmer DW, Lipton MJ, Webb WR et al. Computed tomography in congenital heart disease. J Comput Assist Tomogr 1984; 8(4): Rogalla P: Body CT state-of-art. W.Zuckschwerdt Verlag, Munchen, Becker C, Soppa C, Fink U et al. : Spiral CT angiography and 3D reconstruction in patients with aortic coarctation. Eur Radiol 1997; 7(9): Schaffler GJ, Sorantin E, Groell R, et al. Helical CT angiography with maximum intensity projection in the assessment of aortic coarctation after surgery. AJR 000; 175(4): Mickley V, Fleiter T. Coarctations of descending and abdominal aorta; long-term results of surgical therapy. J Vasc Surg 1998; 8(): Angio TK - wst pne doêwiadczenia w diagnostyce wad serca... nerkowej przez aort i t tnic krezkowà górnà. Poniewa badania ultrasonograficzne nie wykazywa y nieprawid owego, przyspieszonego przep ywu w obr bie lewych y nerkowych, a objawy kliniczne bia komoczu utrzymywa y si, wykonano badanie TK w celu przedstawienia przebiegu t tnicy krezkowej górnej i lewej y y nerkowej. Angio-TK i rekonstrukcje MIP wykaza y prawid owe obrazy naczyƒ lewej nerki i odejêcia t. krezkowej i pozwoli y na odrzucenie rozpoznania klinicznego. U dzieci tych tak e nie by o potrzeby wykonywania badaƒ naczyniowych (9). Wnioski 1. Badania angio-tk powinny byç przeprowadzane wy àcznie z zastosowaniem strzykawki automatycznej, z odpowiednio dobranymi parametrami dawki, przep ywu i opóênienia podawania Êrodków cieniujàcych oraz z odpowiednio dobranymi parametrami badania.. Badania angio-tk w wybranych wadach serca i du ych naczyƒ, a zw aszcza u pacjentów z chorobami nerek mogà ograniczyç cz stoêç wykonywania inwazyjnych badaƒ naczyniowych. 6. Kim TS, Chung JW, Park JH, et al. Renal artery evaluation: comparsion of spiral CT angiography to intra-arterial DSA. J Vasc Interv Radiol 1998; 9(4): Malmed AS, Love L, Jeffrey RB. Medullary CT enhancement in acute renal artery occlusion. J Comput Assis Tomogr 199; 16(1): Vade A, Agrawal R, Lim-Dunham J, et al. Utility of computed tomographic renal angiogram in the management of chidhood hypertention. Pediatr Nephrol 00;17(9): Kaneko K, Kiya K, Nishimura K, et al. Nutcracker phenomenon demonstrated by three-dimensional computed tomography. Pediatr Nephrol 001; 16(9):