Mikroekonomia Wykład 9

Transkrypt

1 Mikroekonomia Wykład 9

2 Efekty zewnętrzne Przez długie lata ekonomiści mieli problemy z jednoznacznym zdefiniowaniem efektów zewnętrznych, które oddziaływały na inne podmioty gospodarcze przez powodowanie zmian cen Producent filmu rysunkowego może wylansować wizerunek jakiegoś ulubionego bohatera, dzięki czemu koszulki z odpowiednim nadrukiem sprzedawane przez firmę tekstylną będą osiągały wyższą cenę Moda na fotografię cyfrową spowodowała spadek popularności (czyli też cen) kamer typu polaroid

3 Efekty zewnętrzne Takie pieniężne efekty zewnętrzne nie wymagają specjalnej troski ponieważ mechanizm rynkowy jest w stanie wyciągać z nich właściwe informacje dzięki czemu równowaga ma szanse ustalić się w optymalnym położeniu. Natomiast wobec niepieniężnych efektów zewnętrznych rynek jest bezsilny Palenie papierosów w miejscu publicznym Zrzucanie zanieczyszczeń do rzeki przez fabrykę prowadzi do spadku połowów

4 Dobrowolne negocjacje Jeśli prawa własności są dobrze zdefiniowane i istnieją mechanizmy pozwalające na prowadzenie negocjacji, to podmioty mogą wymieniać swoje prawa do wytwarzania efektów zewnętrznych w taki sam sposób w jaki wymieniają prawa do produkowania i konsumowania zwykłych dóbr. Jednak słuszność twierdzenia Coase a jest wątpliwa w dłuższym okresie czasu

5 Dobrowolne negocjacje w długim okresie Przypadek 1: Poszkodowany powinien być skłonny do zaoferowanie sprawcy rekompensaty w wysokości co najwyżej swoich strat, a sprawca zaakceptuje rekompensatę jeśli będzie ona wyższa od kosztów wstrzymania szkodliwej działalności. Takie postępowanie nie zachęca sprawcy do innowacji

6 Dobrowolne negocjacje w długim okresie Przypadek 2: Sprawca zostaje obciążony opłatami w wysokości kosztów powodowanych szkód i postępując racjonalnie będzie chciał uniknąć tych opłat, jeśli koszty jakie należałoby ponieść w tym celu nie są wyższe od naliczonych opłat. Taka sytuacja zniechęca poszkodowanych do podejmowania działań, które być może pozwoliłyby zmniejszyć szkody tańszym sposobem (jak w przypadku 1)

7 Dobrowolne negocjacje Więc twierdzenie Coase a jest prawdziwe w krótkim okresie czasu w przypadku 1 sprawcy i 1 poszkodowanego.

8 Internalizacja Innym sposobem naprawy błędnej alokacji rynku jest internalizacja efektów zewnętrznych scalenie oddziałujących na siebie podmiotów. Warunek optimum bez efektów zewn.: dla firm MC = MR dla konsumentów MC = MU warunek równowagi krótkookresowej: MC = MB MPB krańcowe korzyści prywatne MSB krańcowe korzyści społeczne

9 Efekty zewnętrzne Negatywne efekty zewnętrzne: MPC < MSC koszty zewnętrzne = =koszty społeczne koszty prywatne Dodatnie efekty zewnętrzne: MPB < MSB Brak efektów zewnętrznych: MPC = MSC oraz MPB = MSB czyli MB = MC

10 Koszty zewnętrzne Koszty zewnętrzne koszty, które ponosi nie ten kto je spowodował Mamy doczynienie z poszkodowanym i sprawcą MEC = MSC MPC Działalność sprawców powoduje zmiany w wyniku których poszkodowani zmuszeni są ponosić wyższe nakłady albo zadowolić się mniejszymi korzyściami.

11 Koszty zewnętrzne Przyczyną pojawiania się kosztów zewnętrznych jest występowanie pewnych defektów w istniejących prawach własności Dlatego jest to powód by niektóre decyzje gospodarcze były podejmowane przez rząd albo inne organy władzy publicznej W sytuacji gdy sprawca efektu zewnętrznego nie bierze pod uwagę kosztów ani korzyści społecznych, poszkodowani są narażeni na MEC (czyli MSC > MPC)

12 Koszty zewnętrzne Naprawa błędnej alokacji rynkowej oznacza ograniczenie kosztów zewnętrznych do poziomu społecznie optymalnego. W punkcie społecznie optymalnym nie musi następować eliminacja kosztu zewnętrznego, lecz tylko jego ograniczenie do poziomu minimalizującego sumę strat sprawcy (w wyniku ograniczenia produkcji lub konsumpcji) i poszkodowanych (w wyniku wzrostu ceny).

13 Optimum społeczne Optimum społeczne: suma kosztów krańcowych sprawcy i poszkodowanych musi być równa zero Taki poziom negatywnych efektów zewnętrznych będzie efektywny Pareto Przy efektywnym poziome efektów zewnętrznych suma jaką sprawca jest skłonny zapłacić za dodatkową jednostkę negatywnego efektu zewnętrznego powinna równać się kosztom zaakceptowania dodatkowej jednostki tego efektu przez poszkodowanych.

14 Podatek Pigou Założenie: poszkodowanym coś się należy Podatek ten obciąża sprawców efektów zewnętrznych konsekwencjami działań szkodzących innym Wysokość podatku powinna być równa MEC występującemu przy poziomie Q s i jest naliczana od każdej jednostki Q p powyżej pewnego poziomu Q 0 : PT(Q p ) = [MSC(Q s ) MPC(Q s )] [Q p Q 0 ]

15 Podatek Pigou Podatek Pigou obciąża działalność Q powodującą powstanie efektu zewnętrznego. [MSC(Q s ) MPC(Q s )] jednostkowa stawka podatku [Q p Q 0 ] za to liczymy podatek Jeśli chcemy dużo zebrać podatku, to Q 0 ustala się na bardzo niskim poziomie (i na odwrót). W efekcie sprawca jest zmuszony uwzględniać w swoim rachunku nie tylko koszt prywatny, ale również koszt społeczny swojej działalności. Koszt zewnętrzny staje się kosztem wewnętrznym.

16 Podatek Pigou Gdy występują korzyści zewnętrzne, to PT(Q p ) < 0 czyli dotacja Problem z podatkiem Pigou polega na tym, że musimy znać Q s (optymalny poziom), Gdybyśmy znali Q s, to pożądaną alokacje można byłoby osiągnąć za pomocą nakazu. Aby obliczyć stawkę podatku Pigou należy mieć dane, które posiadają tylko firmy, a nie organy władzy publicznej. Najczęściej poziom tego podatku w praktyce jest zbyt wysoki aby mógł być wprowadzony w życie.