THE WILTSHIRE GUIDE FOR MIGRANT WORKERS AND THEIR FAMILIES AND EVERYONE CONCERNED ABOUT LEGAL AND LOCAL APPLICATIONS TO THEIR LIVING IN WILTSHIRE

Transkrypt

1 THE WILTSHIRE GUIDE FOR MIGRANT WORKERS AND THEIR FAMILIES AND EVERYONE CONCERNED ABOUT LEGAL AND LOCAL APPLICATIONS TO THEIR LIVING IN WILTSHIRE (UPDATED PUBLICATION IN POLISH AND ENGLISH LANGUAGE) UAKTUALNIONY POLSKO ANGIELSKI PRZEWODNIK INFORMACYJNY PO WILTSHIRE DLA POLSKICH IMIGRANTÓW I ICH RODZIN ORAZ WSZYSTKICH ZAINTERESOWANYCH ZASTOSOWANIAMI PRAWNYMI I LOKALNYMI ODNOSZĄCYMI SIĘ DO ŻYCIA CODZIENNEGO W REJONIE WILTSHIRE 2014

2 INTRODUCTION This guide is specifically for migrant workers coming to work and/or live in Wiltshire, to give them information on life in the UK and assist them in accessing services and understanding British systems. The guide is also for British people who are moving to live in Wiltshire, to give them information on services specific to Wiltshire. The information has been presented briefly for general guidance only. You should take an appropriate professional advice on your particular circumstances as a variety of different acts and regulations might apply. Therefore TCAF do not take any legal responsibilities for advice given here. We have tried our best to make sure that the information given is correct, but we cannot guarantee this. The information within is valid on the date at the bottom of each specific page. It should not be regarded as a statement of law. For further information, and to make sure facts are correct and up-to-date, please go to the Useful Contacts & Advice Section to find an agency that can assist you. If you have any queries in reference to this publication please contact TCAF on: tcaf@trowbridge.gov.uk or write to: Trowbridge Community Area Future St Stephens Place Trowbridge Wiltshire BA14 8AH WPROWADZENIE Niniejszy przewodnik został przygotowany szczególnie dla emigrantów przybywających do Wiltshire, aby pracować i/lub mieszkać. Ma on na celu udzielenie informacji na temat życia w UK oraz udzielenie pomocy w dostępie do usług, a także w zrozumieniu systemów brytyjskich. Przewodnik ten jest również przeznaczony dla osób z Wielkiej Brytanii, które przeprowadziły się do Wiltshire, aby udzielić im informacji na temat usług specyficznych dla Wiltshire. Informacje tu podane zostały zaprezentowane w skrócie by służyć jako przewodnik. Powinni Państwo zasięgnąć odpowiedniej profesjonalnej opinii w indywidualnych przypadkach jako że rożnorodność aktów i rozporządzeń prawnych może mieć zastosowanie. Tym samym TCAF nie bierze żadnej odpowiedzialności prawnej za informacje zawarte w tym przewodniku. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby upewnić się, że podane informacje są poprawne, jednak nie możemy tego zagwarantować. Podane informacje są aktualne z datą uwidocznioną na dole każdej strony. Informacje te nie powinny być traktowane jako oświadczenia prawne. W celu uzyskania dalszych informacji oraz upewnienia się, że podane fakty są poprawne i aktualne, prosimy przejść do Działu Użyteczne Kontakty i Porady, aby odnaleźć podmiot gospo -darczy, który może Wam posłużyć pomocą. Jeśli macie Państwo jakiekolwiek pytania dotyczące tej publikacji proszę zwrócić się do TCAF drogą elektroniczną na adres: tcaf@trowbridge.gov.uk lub pisemną na adres: Trowbridge Community Area Future St Stephens Place Trowbridge Wiltshire BA14 8AH This Guide was compiled and written in 2008/2009 by the West Wiltshire Wide Citizens Advice Bureau specifically for the Migrant Worker Project. The Guide, however, has been updated in 2014 by Trowbridge Community Area Future partnership and sponsored by Police & Crime Commissioner for Wiltshire and Swindon. It will be distributed to agencies and will be available in public places for individuals. Illustrations 2014 Izabela Wanoth There is no copyright on the content as the information is free for everyone. Niniejszy przewodnik został zebrany i napisany na przełomie 2008/2009 roku przez Biuro Porad Obywatelskich w Zachodnim Wiltshire specjalnie dla Projektu Migrant Worker. Przewodnik ten, jakkolwiek, został zaktualizowany przez Trowbridge Community Area Future i zasponsorowany przez Komisarza ds. Policji i Przestępczości dla obszaru Wiltshire i Swindon. Zostanie on rozpowszechniony pośród różnych instytucji i będzie dostępny w miejscach publicznych dla osób indywidualnych. Ilustracje 2014 Izabela Wanoth Zawartość nie jest chroniona prawem autorskim jako że informacja jest bezpłatna dla każdego. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families June 2014

3 CONTENTS SPIS TREŚCI INTRODUCTION 1 WSTĘP WORK 5 PRACA Working in the UK 6 Praca w Zjednoczonym Królestwie Contracts 6 Umowy Workers Registration Scheme (WRS) 6 Program Rejestracji Pracowników (WRS) National Insurance (NI) Ubezpieczenie Społeczne 6 (National Insurance NI) After One Year of Continuous Work 7 Po roku ciągłej pracy EEA Registration Certificate 7 Świadectwo Rejestracji w EOG EEA Permanent Residence 7 Zaświadczenie o Stałym Zamieszkiwaniu na obszarze EOG Changing Jobs 7 Zmiana pracy Starting Your Own Business 8 Rozpoczęcie własnego interesu Benefits 8 Zasiłki Jobseekers Allowance 8 Zasiłek dla osób bezrobotnych Jobcentre Plus 8 Urząd pracy Looking for Work 8 W poszukiwaniu pracy Training 8 Szkolenia Advice on Work & Benefits 8 Porady w zakresie pracy i zasiłków Applying for Benefits 8 Ubieganie się o zasiłki Unions 9 Związki zawodowe Bank Accounts 9 Konta bankowe Working Tax Credit 9 Ulga podatkowa dla osób o niskich dochodach Help & Advice 9 Pomoc i porady Your Rights in the Work Place 10 Wasze prawa pracownicze Health and Safety at Work 12 Bezpieczeństwo i Higiena Pracy Qualifications 13 Kwalifikacje Accreditation of Polish Qualifications 13 Akredytacje polskich kwalifikacji New Qualifications 14 Nowe kwalifikacje Working in the Construction Industry 15 Praca w przemyśle budowlanym Qualifications 15 Kwalifikacje Health & Safety Test 16 Test bezpieczeństwa i higieny pracy Cards 17 Karty ACCOMMODATION 19 ZAKWATEROWANIE Accommodation 20 Zakwaterowanie Finding Accommodation 20 Znalezienie zakwaterowania Accommodation Provided by Employer 20 Zakwaterowanie zapewniane przez pracodawcę Rent, Deposit & Council Tax 20 Czynsz, kaucja i podatek komunalny Utilities 21 Usługi komunalne Problems with Paying Rent (Housing Benefit) Problems 21 Problemy Rubbish 21 Śmieci 21 Problemy z opłacaniem czynszu (zasiłek mieszkaniowy) Council Tax and Council Tax Benefit 22 Podatek komunalny i ulgi w tym zakresie Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families June

4 Housing Benefit 24 Zasiłek mieszkaniowy Rented Government Accommodation 25 Wynajem od lokalnych władz If you are Homeless 26 Jeśli jesteś bezdomny Shelter 29 Schronisko EDUCATION 31 WYKSZTAŁCENIE Pre-School 0 5 years 32 Przedszkole wiek 0-5 Schools and Education 5 16 years 34 Szkoły i kształcenie w wieku 5-16 lat Adult Education 36 Kształcenie dla osób dorosłych Learning English 37 Nauka języka angielskiego BENEFITS 40 ZASIŁKI Introduction 41 Wstęp Status in the UK 41 Status w Zjednoczonym Królestwie Working Tax Credit (WTC) 41 Ulga dla osób o niskich dochodach (WTC) Child Tax Credit (CTC) 41 Ulga dla osób posiadających dziecko(ctc) Child Benefit 42 Zasiłek na dziecko Housing Benefit 42 Zasiłek mieszkaniowy Council Tax Reduction scheme 43 Program Redukcji Podatku Komunalnego Rented Local Government Accommodation 43 Kwatery wynajmowane od lokalnych władz Housing Register 43 Rejestr mieszkaniowy Changes in Your Income 44 Zmiany w twoim dochodzie Pensions 45 Emerytury HEALTH 48 ZDROWIE Health Services 49 Usługi zdrowotne/służba zdrowia GP Doctors Surgeries 49 GP (Lekarz pierwszego kontaktu) Gabinety Lekarskie Minor Injuries Unit 50 Oddział ds. Drobnych Obrażeń Accident & Emergency Department 51 Oddział Przyjęć ds. Nagłych Wypadków i do Oddziału Ratunkowego Emergency Medical Assistance 51 Pomoc medyczna w nagłych wypadkach Advice 52 Porady Hospitals 52 Szpitale Eye Care Services 52 Usługi okulistyczne Dental Services 53 Usługi dentystyczne Maternity & Infant Services 55 Usługi położnicze i opieka nad noworodkami Sexual Health Services 56 Usługi w zakresie zdrowia seksualnego Family Planning, Young Persons, Planowanie Rodziny, Kliniki dla Młodych Osób, Gay Men and Sexual Health Clinics Gejów oraz Kliniki ds.. Zdrowia Seksualnego Pharmacy Services 58 Usługi farmaceutyczne Drugs & Alcohol Services & Wilts Alcohol Strategy 59 Organizacje ds. walki z narkotykami i alkoholem a Program ds. Zwalczania Alkoholu Patient Advice Liaison Services (PALS) 61 Zespół ds. Współpracy z Pacjentami (PALS) COMMUNITY SERVICE & LEISURE AC- 63 USŁUGI LOKALNE I WYPOCZYNEK TIVITIES Civil Legal Service (CLS) 64 Cywilne Usługi Prawne (CLS) Wiltshire Integrated Youth Services( Wiltshire Integrated Youth Services (13-19 lat) years old) Leisure Centres & Swimming Pools 66 Centra wypoczynkowe i baseny Library Services 68 Biblioteki Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families June

5 Police 70 Policja Social Care Services 72 Opieka Socjalna Voluntary & Part Time Work 73 Wolontariat i praca w niepełnym wymiarze godzin Wiltshire Fire & Rescue Service 75 Straż Pożarna i Ratunkowa w Wiltshire Other Services Available 76 Inne dostępne usługi Young People s Leisure 78 Propozycje aktywności rekreacyjnych dla młodzieży USEFUL CONTACTS & ADVICE 80 UŻYTECZNE KONTAKTY I PORADY Banks 81 Banki Births & Deaths 83 Narodziny i zgony Citizens Advice Bureau (CAB) 85 Biuro Porad Obywatelskich (CAB) Check Lists 88 Listy Kontrolne On Arrival in the UK 88 Przybywając do Zjednoczonego Królestwa If You Change or Lose Your Job 88 Jeśli niespodziewanie zmienisz lub Unexpectedly stracisz swoją pracę Owning and Driving a Car 88 Posiadanie i Kierowanie Pojazdu Driving in the UK 90 Kierowanie pojazdem w Zjednoczonym Królestwie Gay & Lesbian 92 Geje i lesbijki General Information 94 Informacje ogólne Government Offices & Useful Addresses 96 Biura państwowe i użyteczne adresy Owning a car 100 Posiadanie samochodu Polish Websites 102 Polskie strony internetowe Religious Centres 103 Ośrodki religijne Voting in the UK 105 Głosowanie w Zjednoczonym Królestwie Wiltshire Racial Equality Council 107 Rada ds. Równości Rasowej w Wiltshire Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families June

6 . WORK Working in the UK Contracts Workers Registration Scheme (WRS) National Insurance (NI) After One Year of Continuous Work EEA Registration Certificate EEA Permanent Residence Changing Jobs Starting your Own Business Jobseekers Allowance Jobcentre Plus Looking for Work Training Advice on Work and Benefits Applying for Benefits Trade Unions Bank Accounts Working Tax Credit Help & Advice Your Rights in the Work Place Health and Safety at Work Qualifications Accreditation of Polish Qualifications New Qualifications Working in the Construction Industry Qualifications Health & Safety Test CSCS Cards Praca w WB PRACA Kontrakty System rejestracji pracowników (WRS) Ubezpieczenie społeczne (NI) Po roku ciągłej pracy Dowód zameldowania EOG Pobyt stały EOG Zmiana pracy Rozpoczynanie własnego interesu Zasiłek dla poszukujących pracy Jobcentre Plus W poszukiwaniu pracy Szkolenia Porady dotyczące pracy i zasiłków Występowanie o zasiłki Związki zawodowe Konta bankowe Ulga podatkowa dla osób pracujących Pomoc i doradztwo Wasze prawa pracownicze Bezpieczeństwo i higiena pracy Kwalifikacje Akredytacja polskich kwalifikacji Nowe kwalifikacje Praca w przemyśle budowlanym Kwalifikacje Testy z bezpieczeństwa i higieny pracy Karty CSCS Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

7 WORKING IN THE UK This is a brief outline of information that you might need when you come to work in the UK. For a full explanation of the laws and requirements and your rights as a worker, see the website for information in the Polish language. Contracts When you begin working, it is important that you receive a contract from your employer or employment agency explaining your responsibilities, and the responsibilities of your employer or employment agency. Workers Registration Scheme (WRS) Under the Work Registration Scheme the Polish were required to register their employment since 1 May After completing 12 months registered employment such a requirement was no longer exercised. The Work Registration Scheme ended on 30 April PRACA W WB Jest to krótki zarys informacji, które mogą być potrzebne w czasie pracy w WB. W celu uzyskania pełnych wyjaśnień odnośnie praw i wymagań oraz Państwa praw jako robotnika, prosimy odwiedzić stronę internetową dla informacji w języku polskim. Kontrakty Gdy zaczynają Państwo pracę, ważne jest, aby otrzymać kontrakt od pracodawcy lub agencji pracy wyjaśniający Państwa obowiązki oraz obowiązki pracodawcy, bądź agencji pracy. System rejestracji pracowników (WRS) Brytyjski System Rejestracji Pracowników wymagał od Polaków rejestracji zatrudnienia w WB od 1 Maja Wymóg ten ustawał po okresie 12-miesięcznego ciągłego zatrudnienia w WB. W dniu 30 kwietnia 2011 roku system ten oficjalnie zamknięto. National Insurance (NI) You need to obtain a National Insurance (NI) number in order to work legally. NI contributions pay for health care, pensions, and some benefits. NI contributions, along with tax on your income, will be deducted from your wages on a regular basis. You need to have a job first before you can apply for a NI number. To obtain this number telephone to arrange for an application. You will need to go for an interview at the nearest Jobcentre Plus (see Useful Contacts & Advice section for address). This is not a form of identity. Also you must not use someone else`s NI number. For more info please refer to Note that your employer does not need to keep your passport or identity documents, and has no right to hold them. They may make copies of them for their records. Ubezpieczenie społeczne (NI) Muszą Państwo uzyskać numer (NI) ubezpieczenia społecznego by pracować legalnie w WB. Składki NI opłacają ochronę zdrowia, pensje i niektóre zasiłki. Składki NI, wraz z podatkiem dochodowym, będą potrącone od Państwa wynagrodzenia na bieżąco. Aby ubiegać się o numer NI, należy najpierw mieć pracę. Aby uzyskać ten numer, prosimy zadzwonić pod numer , aby zaaranżować aplikację. Konieczne będzie udanie się na rozmowie kwalifikacyjnej w najbliższym Jobcentre Plus (patrz Użyteczne kontakty i Dział porad, w celu sprawdzenia adresów). NI nie jest dokumentem tożsamości. Ponadto, nie wolno wam posługiwać się NI należącym do kogoś innego. Warto zauważyć, iż pracodawca nie ma potrzeby zatrzymawania Państwa paszportu lub dowodu osobistego, a także nie ma prawa ich przetrzymywać. Dla celów formalnych może jedynie zrobić z nich kserokopie. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

8 EEA Registration Certificate & Permanent Residence After working continuously for 12 months you (and your family) can apply for an EEA Residence Permit, though this is not compulsory. To apply for a this, download form EEA1 from the website application-for-registration-certificate-formeea1 and send it and enclosures needed by mail to the relevant institution. After 5 years of living in the UK (and not absent from the UK for more than 6 months in one year) you can apply for Permanent Residence. Download form EEA3 from application-for-a-permanent-residence-cardform-eea3. If you need assistance with filling in forms, make an appointment with the Citizens Advice Bureau (see Useful Contacts & Advice Section). Please note that the certificates are not free, and must be accompanied by the specified fee. For more information please go to Dowód zameldowania na obszarze EOG i Rezydentura stała Po przepracowaniu 12 miesięcy można (wraz z rodziną) złożyć wniosek o Rezydenturę EOG, choć nie jest to przymusowe. Aby złożyć wniosek o dowód zameldowania należy ściągnąć formularz EEA1 ze strony application-for-registration-certificate-formeea1 i przesłać go, wraz z wymaganymi dokumentami do stosownej instytucji. Po 5 latach pobytu w UK (bez przerwy większej niż 6 miesięcy w jednym roku ) można się ubiegać o Rezydenturę Stałą. Należy w tym celu ściągnąć sobie formularz EEA3 ze strony publications/application-for-a-permanentresidence-card-form-eea3 i wypełnić. Jeżeli potrzebują Państwo pomocy w wypełnieniu formularza, prosimy umówić się na spotkanie z Biurem Porad Obywatelskich (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Proszę zauważyć, że certyfikaty te nie są darmowe i należy uiścić stosowną opłatę. W celu uzyskania dalszych informacji proszę się udać na stronę government/organisations/uk-visas-andimmigration. Changing Jobs It is your right to change your job as long as you have fulfilled any contract that you have signed. If you have signed a contract for a specific length of time, but want to leave earlier, it may say in your contract that you can do this, provided that you give a specified time of notice. If it does not say so, if you have worked for one month or more, you would need to give one week notice that you are leaving the job. If you are not sure about your rights, you can take your contract to the Citizens Advice Bureau who will give you advice on your rights.. Zmiana pracy Mają Państwo prawo zmienić pracę, pod warunkiem wykonania postanowień podpisanego kontraktu. Jeżeli podpisali Państwo umowę na czas określony, a chcą Państwo odejść wcześniej, może istnieć zapis w kontrakcie, iż można to zrobić, pod warunkiem że wniosek taki zostanie złożony z dostatecznym okresem wypowiedzenia. Jeżeli nie ma takiego zapisu, a pracują Państwo miesiąc lub dłużej, to należy wnieść wypowiedzenie na tydzień przed planowanym odejściem z pracy/wygaśnięciem stosunku pracy. Jeżeli nie są Państwo pewni swych praw, proszę skontaktować się z Biurem Porad Obywatelskich, które doradzi w przedmiocie Państwa praw. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

9 Starting your Own Business If you think of starting your own business in the UK and need more information about all its aspects please visit and click on self-employment or telephone or to speak to an adviser. If you seek the advanced guidance on the subject please refer to k and Benefits Benefits are government payments. If you have a child/children under certain age you may entitled to Child Benefit and in-work benefits such as Tax Credits. If you are on low income, you may also be entitled to Housing Benefit and Council Tax Reduction. See Benefits section. Under the new regulation Universal credit is now gradually replacing existing benefits and tax credits with a single monthly household payment (for new claims). See the Universal Credit (transitional Provisions) Regulations For more information please go to : Jobseekers Allowance You must register at the Jobcentre if you are not working and are looking for another job. You will be eligible to receive Jobseeker`s Allowance if you meet eligibility criteria and also skills training and various courses to assist you in finding a new job. Telephone for an appointment at Jobcentre Plus to register and for advice. (See Useful Contacts & Advice section for your local Jobcentre telephone number). Jobcentre Plus The Jobcentre Plus is the place you can go for the following (this is a free service): If you are looking for work If you need advice on training If you are making an application for Benefit If you need advice on work and Benefits. There are Jobcentres in many towns (see Useful Contacts & Advice section for addresses). Rozpoczynanie własnego interesu Jeśli myślicie Państwo o rozpoczęciu własnego biznesu i potrzebujecie wiedzieć więcej na ten temat proszę odwiedzić stronę i wybrać samozatrudnienie w WB lub zatelefonować na nr albo by porozmawiać z odpowiednim doradcą. Jeśli poszukują Państwo przewodników literackich zawierających zaawansowane informacje w tym zakresie proszę skorzystać z takich stron internetowych jak: i Zasiłki Zasiłki są rządowymi płatnościami. Jeśli posiadają Państwo dziecko/dzieci w określonym wieku, możecie być uprawnieni do zasiłku na dziecko/ dzieci i pozapłacowych świadczeń pracowniczych, tj. ulg podatkowych. Jeżeli mają Państwo niskie przychody, możecie się także kwalifikować do dodatku mieszkaniowego i redukcji podatku komunalnego. Patrz Dział Zasiłki. W oparciu o nowe regulacje prawne wprowadza się stopniowo w życie tzw. uniwersalny kredyt/zasiłek zastępujący dotych -czasowe zapomogi oraz ulgi podatkowe w formie jednej miesięcznej wypłaty (dla nowych roszczeń). Proszę sobie zobaczyć regulacje prawne z 2013 roku odnoszące się uniwersalnego kredytu. Proszę zasięgnąć więcej informacji na stronach i Dodatek dla poszukujących pracy Jeżeli Państwo nie pracują i szukają pracy musicie zarejestrować się w lokalnym Urzędzie pracy. Będą Państwo uprawnieni do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych i poszukujących pracy jeśli spełniacie wymagane kryteria, a także - szkoleń umiejętnościowych oraz/lub różnego rodzaju kursów, w celu pomocy w znalezieniu nowej pracy. Prosimy zadzwonić i umówić się na spotkanie w Jobcentre Plus, aby zarejestrować się i uzyskać poradę. (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady za nr telefonu do lokalnego Urzędu). Urząd pracy Urząd pracy, to miejsce, do którego można się udać w następujących celach (jest to darmowa usługa): Jeżeli szukają Państwo pracy Jeżeli potrzebują Państwo porady odnośnie danego szkolenia Jeżeli składają Państwo wniosek o zasiłek Jeżeli potrzebują Państwo porady odnośnie pracy i zasiłków. Urzędy pracy znajdują się w wielu miastach (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

10 You can access a list of jobs available on the website Unions It is your right to join a workers union that could assist you with your rights in your work place (see also f0.cfm for information in the Polish language). Bank Accounts Most employers and employment agencies will pay your wages straight into a bank, and so you will need to open a bank account in the UK. It is free to open certain kinds of bank accounts. Some banks offer better terms than others, so it is a good idea to go to a few banks and find out which would be good for you. See Useful Contacts & Advice section Banks. Working Tax Credit (WTC) WTC is connected to your wages. In general, WTC is available to a client who has a relatively low income. The eligibility requirements for WTC vary depending on a number of factors. See Benefits section. Help and Advice If you have any work related difficulty, or need help or advice you can contact a trade union or the Citizens Advice Bureau. (See Useful Contacts & Advice Section.) Możecie Państwo wejść na listę dostępnych prac na stronie internetowej Związki pracownicze Macie Państwo prawo wstąpienia do związku pracowników, który doinformuje Państwa odnośnie waszych praw w miejscu pracy (zobacz także f0.cfm dla informacji w języku polskim). Konta bankowe Większość pracodawców i agencji pracy będzie płacić Państwu pensje prosto na konto bankowe, więc należy otworzyć konto bankowe w Wielkiej Brytanii. Niektóre rodzaje kont bankowych są darmowe. Niektóre banki oferują lepsze warunki niż inne, więc dobrym pomysłem jest odwiedzenie kilku banków by wybrać stosowny bank dla Państwa. Patrz Użyteczne kontakty i porady Banki. Ulga podatkowa dla osób pracujących (WTC) WTC wiąże się z Państwa zarobkami. Ogólnie WTC dostępne jest dla klienta, który ma stosunkowo niski dochód. Zakwalifikowanie się do WTC zależy od kilku czynników. Patrz dział Zasiłki. Pomoc i doradztwo Jeżeli mają Państwo jakiekolwiek trudności związane z pracą lub potrzebują pomocy albo porady, prosimy o kontakt ze związkami zawodowymi lub Biurem Porad Obywatelskich (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady) You can also look on the following website for advice in Polish: Choose England and then click on Polish link to the right or you can go to international/tuc-8126-f0.cfm. Możecie Państwo także zajrzeć na następującą stronę internetową dla zasięgnięcia porady w języku polskim: Prosimy wtedy wybrać przycisk Anglia, a następnie pokierować się w dół i kliknąć po prawej stronie na link Polski, lub po prostu udać na stronę f0.cfm. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

11 YOUR RIGHTS IN THE WORK PLACE In the UK you have the right to expect to work in safety, without harassment because of race, nationality, religion, gender, age, disability or sexual orientation. Employers must ensure that you are paid at least the National Minimum Wage (from for 21 + years of age = 6.31 per hour, for years of age = 5.03 per hour) and there will be deductions from your wages for Income Tax and National Insurance (NI) where appropriate. You have the right to be paid on time and the correct amount. If accommodation is provided deductions can also be made to cover this, subject to a maximum amount (see Accommodation Section for more details). Deductions can be made for transport which is not regulated by law. Be careful that you are not being exploited. You have the right to have a written contract with details about the work you will be expected to do, the hours, the pay and the holidays. Your employer has a duty to provide you with a safe and healthy working environment. This should include training about the health and safety issues in your workplace. Special rules apply where there are special risks to workers. For more information see Health & Safety at Work section. WASZE PRAWA PRACOWNICZE W WB mają Państwo prawo oczekiwać pracy w bezpiecznych warunkach, bez nękania z powodów rasowych, narodowościowych, religijnych, płci, wieku, niepełnosprawności lub orientacji seksualnej. Pracodawcy muszą zapewnić przynajmniej minimalną płacę narodową (od za wiek od 21 lat i wzwyż = 6.31 funtów za godzinę, za wiek lat = 5.03 funtów za godzinę). Będą miały miejsce potrącenia od Państwa płacy na rzecz podatku dochodowego i ubezpieczenia społecznego (NI). Mają Państwo prawo otrzymywać płatność we właściwym czasie i kwocie. Jeżeli macie Państwo zapewnione zakwaterowanie, mogą wystąpić kolejne odliczenia na pokrycie z tego tytułu kosztów, aż do maksymalnej kwoty (patrz Dział Zakwaterowanie, aby dowiedzieć się więcej). Odliczenia mogą również zostać dokonane za transport, co nie jest już regulowane prawnie. Radzimy zachować ostrożność, aby nie zostać wykorzystanym. Mają Państwo prawo do pisemnego kontraktu zawierającego szczegóły odnośnie zaoferowanej pracy, godzin pracy, płacy oraz przysługującego urlopu. Państwa pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i zdrowe środowisko pracy. Obowiązek ten powinien obejmować szkolenie w ramach bezpieczeństwa i higieny w miejscu waszej pracy. Specjalne zasady mają miejsce tam, gdzie występuje specyficzne ryzyko dla robotników. Aby dowiedzieć się więcej, prosimy zobaczyć Dział Bezpieczeństwo i higiena pracy. You are entitled to a 20 minute break after 6 hours of work, and an 11 hour break between shifts. You cannot be forced to work more than 48 hours in one week if you don t want to. In one year if you work full time, you are entitled to 28 days (including Bank Holidays) paid holiday. After a period of time other rights, such as maternity leave, redundancy pay, etc. are applicable, depending on the length of time you have worked for an employer. For a specific information about your holiday pay entitlement please contact ACAS on (English only). Mają Państwo prawo do 20 minutowej przerwy po 6 godzinach pracy i 11 godzinnej przerwy pomiędzy zmianami. Nie możecie Państwo być zmuszani do pracy dłuższej niż 48 godzin tygodniowo, jeżeli sobie tego nie życzycie. W jednym roku, jeżeli pracujecie w pełnym wymiarze pracy, macie Państwo prawo do 28 dni (włączywszy państwowe dni wolne od pracy) płatnego urlopu. Po upływie określonego czasu inne prawa, tj. urlop macierzyński, płatności z tytułu zwolnienia z pracy z powodów ekonomicznych/ redukcji zatrudnień, itp. są dostępne w zależności od długości przepracowanego czasu dla danego pracodawcy. W celu zasięgnięcia specyficznej informacji na temat przysługujących Państwu ustawowych uprawnień do urlopu wypoczynkowego proszę kontaktować się z ACAS na nr (tylko w języku angielskim). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

12 As you are allowed to join a union you do not have to tell your employer if you are a member of a union, and you cannot be discriminated against for being a member. A Trade Union is an organisation made of workers that seeks to protect and advance the interest of its members by negotiating on pay and conditions of work. Union may also provide legal and financial as well as educational advice to its members. For more information about your rights at work, available in several different languages, visit the Trade Union website: and follow the Migration link. And again would be useful for more guidance. There is also help available for you if you join GMB. GMB are the Trade Union that is actively working with the migrant worker population with regard to rights, English lessons and skills training. For more information please call GMB Swindon office on and ask for a Polish staff member or or go to Jako że dopuszcza się wstępowanie do związku zawodowego, nie musicie Państwo informować swojego pracodawcy o fakcie przynależności do takiego związku i nie możecie być dyskryminowani za bycie jego członkiem. Związek zawodowy jest organizacją złożoną z pracowników/ robotników, który ma za cel chronić i zabezpieczać interesy swoich członków poprzez negocjacje płac i warunków pracy. Związek taki może również zapewniać doradztwo prawne i finansowe, a także edukacyjne dla jego członków. Więcej informacji odnośnie Waszych praw w pracy, dostępnej w różnych językach, można znaleść na stronie internetowej związków zawodowych: Proszę wtedy kliknąć na link z wyrazem międzynarodowy, a następnie odpowiednio na słowo imigracja i wybrać język Polski. Także strona może służyć jako użyteczny przewodnik. Możecie Państwo również otrzymać wsparcie ze strony GMB, gdy zostaniecie jego członkiem. GMB, jest związkiem zawodowym, który aktywnie współpracuje z imigrantami w zakresie ich praw pracy, lekcji z języka angielskiego oraz szkoleń umiejętnościowych. Jeśli chcielibyście zasięgnąć więcej informacji proszę dzwonić do GMB biura w Swindon pod nr i prosić o polskiego pracownika lub wysłać maila na info@gmb.org.uk albo udać się na stronę If you are working for the minimum wage or a low wage, you may be entitled to Benefits, such as Working Tax Credits, or assistance with paying for your accommodation. If you have children, you would be entitled to financial assistance for your children. See the Community Services Section for more information. You can also visit your local Citizens Advice Bureau for advice on specific problems (see Useful Contents & Advice section). Jeżeli pracują Państwo za minimalną stawkę lub niską stawkę, mogą się Państwo kwalifikować do zasiłków, tj. ulgi podatkowej dla osób pracujących lub zapomogi dla uregulowania należnego czynszu. Jeżeli mają Państwo dzieci, mogą być Państwo uprawnieni do wsparcia finansowego na dzieci. Patrz Dział Usług Społecznych. Możecie Państwo także odwiedzić lokalne Biuro Porad Obywatelskich, w celu uzyskania porady w poszczególnych kwestiach (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

13 HEALTH & SAFETY AT WORK It is advisable for all workers to find out for themselves about the laws for Health and Safety in the workplace. If you do not know these laws, unprincipled employers may ask you to do work that risks your health or safety. If you know the laws, you can legally refuse to do the work. If the employer then fires you for not doing the work, you can claim compensation. Also, it is your responsibility to carry out work safely. If you are asked to do some work, and do not carry out that work safely, you may be held responsible for any accidents that might happen, or you could lose your job. You are not required to pay for any clothes or equipment needed in order for you to perform your job safely. This is the responsibility of your employer. The Health and Safety Executive (HSE) website has detailed information in Polish. Scroll down to Other Languages on the right -hand side of home page. You can also telephone and ask for advice in Polish. If you telephone for advice, you do not have to give your name or the name of your workplace, unless you choose to do so. If you have questions about any health and safety issues in Wiltshire, you can contact the local HSE office: HSE 2 Rivergate Bristol BS1 6EW Telephone: (English only) Telephone: (Out of hrs after 5 pm) You can also visit your local Citizens Advice Bureau for advice on specific problems (see Useful Contents & Advice section). BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Wskazane jest, aby wszyscy pracownicy sami dowiadywali się o uregulowaniach prawnych odnośnie bezpieczeństwa i higieny w pracy. Jeżeli nie znają Państwo tych uregulowań, to pozbawieni skrupułów pracodawcy mogą nakazać Wam wykonywanie prac narażających Państwa zdrowie i bezpieczeństwo na ryzyko. Jeżeli znają Państwo te prawa, możecie legalnie odmówić wykonania tych prac. Jeśli pracodawca ten zwolni was z tego powodu możecie wystąpić o odszkodowanie. Mają Państwo obowiązek wykonywania pracy w sposób bezpieczny. Jeżeli zostaną Państwo poproszeni o wykonanie określonej pracy i wykonują ją w sposób niebezpieczny, możecie być pociągnięci do odpowiedzialności za powstałe w następstwie tego wypadki, lub możecie stracić pracę. Nie jest wymagane, aby płacili Państwo za odzież roboczą i sprzęt dla potrzeb bezpiecznego wykonania waszej pracy. To pracodawca jest za to odpowiedzialny. Strona egzekucyjnego urzędu do spraw BHP (HSE) posiada szczegółowe informacje w języku polskim. Po wybraniu strony prosimy przemieścić się w dół i wyszukać język polski w wyszukiwarce języków po prawej stronie. Można także zadzwonić pod nr i poprosić o poradę w języku polskim. Jeżeli zadzwonią Państwo po poradę, nie musicie Państwo podawać swojego nazwiska lub nazwy waszego miejsca pracy, chyba że sami chcą to Państwo uczynić W razie jakichkolwiek pytań odnośnie kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy w Wiltshire, możecie skontaktować się z lokalnym biurem tego urzędu: HSE 2 Rivergate Bristol BS1 6EW Telefon: (tylko angielski) Telefon: (Biuro czynne poza normalnymi godzinami pracy od godz ) Możecie także odwiedzić lokalne Biuro Porad Obywatelskich, w celu uzyskania porady odnośnie specyficznych kwestii (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

14 QUALIFICATIONS Accreditation of Polish Qualifications KWALIFIKACJE Akredytacja polskich kwalifikacji Certificates, degrees, diplomas, qualifications for craft and commercial professions, titles or sets of qualifications which attest a completed cycle of vocational training obtained in Poland these can be verified by an organisation recognised by the UK Government, called UK NARIC. UK NARIC is the National Agency responsible for providing information, advice and expert opinion on qualifications worldwide. You can gain the UK NARIC accreditation by contacting UK NARIC via website ecctis.co.uk/naric/default.aspx or telephone (0) Terms and conditions for the applications apply. Read more on ecctis.co.uk/naric/individuals/how%20to% 20Apply.aspx. Please bear in mind that it will cost approximately to translate and verify your qualifications, and more if you require a Certificate, and depending on how quickly you need the service done. Decision No 2241/2004/EC of the European Parliament and of the Council of 15 December 2004 on a single Community framework for the transparency of qualifications and competences between countries, for occupational purposes, established the Europass, a document to record knowledge and skills acquired in another European country. More info is accessible via: TXT/?uri=CELEX:32004D2241 as well as Based on the decision implemented you can apply for the Europass document/s via a National Europass Centre. More details on: about/national-europass-centres. Certyfikaty, stopnie naukowe, dyplomy, kwalifikacje w zakresie biegłości manualnych i komercyjnych profesji, tytuły oraz zestawy kwalifikacji, które zaświadczają o ukończeniu cyklu zawodowych szkoleń uzyskanych w Polsce te mogą zostać zweryfikowane przez organizację uznawaną przez Rząd WB, zwaną UK NARIC. UK NARIC jest krajową instytucją upoważnioną do udzielania informacji, poradnidztwa i ekspertyzy w zakresie międzynarodowych kwalifikacji. Akredytacje UK NARIC możecie uzyskać kontaktując się z UK NARIC poprzez ecctis.co.uk/naric/default.aspx lub telefonicznie na nr (0) Odpowiednie przepisy wewnętrzne w stosunku do aplikacji mają zastosowanie. Poczytajcie więcej na stronie Individuals/How%20to%20Apply.aspx. Proszę pamiętać, że trzeba będzie ponieść koszty tłumaczenia i potwierdzenia kwalifikacji w kwocie funtów, a nawet więcej, jeżeli potrzebny będzie certyfikat, i w zależności od pilności sprawy. Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie jednolitych ram wspólnotowych dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji pomiędzy państwami nr 2241/2004/WE, dla celów zawodowych, ustanowiono document zwany Europass mający za zadanie odzwierciedlać zakres wiedzy I umiejętności nabytych przez x osobę w x kraju europejskim. Informacja dostępna jest na stronie: TXT/?uri=CELEX:32004D2241 jak również na: Dzięki implementacji tej decyzji możecie Państwo zwrócić się o wydanie odpowiedniego/nich rodzaju/ów tego dokumentu do Krajowego Centrum Europass. Więcej szczegółów na stronie: national-europass-centres. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

15 New Qualifications Nowe kwalifikacje For those wanting to obtain new qualifications, courses and training are available at Colleges and from the GMB (see Useful Contacts & Advice Section). The National Career Service advisors can give you advice about your career, such as helping you if you decide to change your career, or want to get more skills. They can give you advice and information about studying and training. Telephone on to find out where your nearest Adviser will be, and to make an appointment (in the English language only). Courses and training are available in a great many fields from very practical, such as motor mechanics, to professional such as law, and artistic, such as dance. Most courses will give qualifications, and if the course applies to your work, this may lead to an increase in your wages. All courses will be taught in the English language. There are full time courses, part time courses, some in the evening and at weekends. If you are receiving Benefits you may be entitled to a reduction in the course fees. Information on available courses are available on websites, at colleges, and in libraries (see Useful Contacts & Advice for addresses). Dla tych, którzy chcieliby uzyskać nowe kwalifikacje, opowiednie kursy i treningi dostępne są w placówkach szkolnictwa oraz od GMB (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). National Career Service doradcy mogą ci doradzić odnośnie waszej kariery zawodowej, gdy postanowicie zmienić karierę lub będziecie chcieli uzyskać nowe umiejętności. Poinformują was oni także o dostępnych kursach i szkoleniach. Zadzwoń pod numer by sprawdzić gdzie znajduje sie wasz najbliższy potencjalny doradca, a także umówcie się na spotkanie (tylko w języku angielskim). Kursy i szkolenia dostępne są w wielu dziedzinach, od bardzo praktycznych, tj. mechanika silnikowa, po profesjonalne, tj. prawo aż do artystycznych, tj. taniec. Większość kursów gwarantuje kwalifikacje, a jeżeli kurs powiązany jest z Państwa pracą, mogą one prowadzić do podwyżki waszych płac. Wszystkie kursy prowadzone są w języku angielskim. Dostępne są kursy stacjonarne, zaoczne, niektóre wieczorami lub w czasie weekendu. Jeżeli otrzymują Państwo zasiłki, możecie być uprawnieni do zniżek w cenach kursów. Informacje odnośnie dostępnych kursów są dostępne na stronach internetowych, w placówkach szkolnictwa i w bibliotekach (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady, aby znaleźć adresy). For more information, see the Education section. Więcej informacji znajduje się w sekcji Edukacji. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

16 WORKING IN THE CONSTRUCTION INDUSTRY To work in the Construction Industry, skills qualifications are necessary plus you will need knowledge of Construction Skills Health and Safety regulations, and these lead to a card. 1. Skills qualifications For those who already have qualifications from Poland, these need to be translated and verified by UK NARIC. Please refer to the page 13 of this guide. In cases where you are skilled and experienced, but do not have formal qualifications, you can achieve this by methods such as On-Site Assessment and Training (OSAT) (i.e. or the Experienced Worker Practical Assessment (EWPA) (i.e. awards/qualifications-and-courses/ construction/ewpa/) to qualify to UK standards. OSAT type is available for you if you are employed in the industry. EWPA would be available if you cannot get assessed on site. NVQ courses are available via Wiltshire College and independent training providers. If you do not have any qualifications and would like to be assessed, you will be given an Experienced Worker card which is valid for 12 months whilst you achieve your NVQ. When you apply for this card, an assessor will be assigned to you who will usually contact you within 6 weeks. The assessor will arrange to watch you working and give an assessment. PRACA W PRZEMYŚLE BUDOWLANYM Aby pracować w przemyśle budowlanym niezbędne są określone kwalifikacje, a także określone umiejętności zawodowe i wiedza o zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy. Wszystkie te elementy prowadzą do otrzymania tzw. karty. 1. Kwalifikacje Dla tych, którzy mają już kwalifikacje uzyskane w Polsce, dokumenty je stwierdzające muszą zostać przetłumaczone a następnie zweryfikowane przez UK NARIC. Proszę przejść na stronę nr 13 tego przewodnika w tym przedmiocie. W przypadku gdy są Państwo wyszkoleni i doświadczeni, a nie mają formalnych kwalifikacji zawodowych, możecie je osiągnąć metodą OSAT (dla przykładu assessment-and training-osat) lub EWPA (dla przykładu by kwalifikować się do standardów WB. Jeśli jesteście Państwo zatrudnieni w przedmiotowym przemyśle możecie skorzystać z metody OSAT, jeśli nie - EWPA będzie dla was opcją. NVQ kursy są dostępne przez Wiltshire College oraz przez niezależne organizacje oferujące kursy z wymaganego zakresu. Jeżeli nie posiadają Państwo żadnych kwalifikacji, a chcielibyście być poddani profesjonalnej ocenie otrzymacie Państwo kartę Doświadczonego robotnika, która jest ważna przez 12 miesięcy, w czasie których należy osiągnąć swoje NVQ. Po otrzymaniu karty, zostanie przydzielony Państwu rzeczoznawca/ lektor, który zazwyczaj będzie kontaktować się z wami w przeciągu 6 tygodni. Rzeczoznawca będzie przyglądać się Państwu pracy, by was ocenić. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

17 You can apply for an Experienced Worker card by calling on (English language only) and pay 30 for the card. Please note, if you do not finish your NVQ within one year, you can apply for maximum 2 card extensions for further 6 months provided that you can prove your ongoing NVQ enrolment. The cost of each extension Both the accredited Polish qualifications and the OSAT and EWPA will lead to a National Vocational Qualification (NVQ). There are 7 levels of NVQs for the Construction Industry. Level 1 equivalent to site skilled operative/ labourer Level 2 craftsperson Level 3 advanced craftsperson/tradesman and supervisor Level 4 manager Level 5-7 senior manager 2. Health and Safety Test This is mandatory for you to qualify for a CSCS card. The test costs You can buy tests, books to study for the test via You can buy Polish DVD revision for 20. Możecie Państwo ubiegać się o kartę Doświadczonego robotnika dzwoniąc na nr (tylko po angielsku) i uiszczając opłatę w kwocie 30 funtów za kartę. Prosimy zauważyć, że jeżeli nie ukończą Państwo swego NVQ w przeciągu roku, możecie Państwo starać się o przedłużenie tej karty maksymalnie 2 razy na dalsze 6 miesięcy pod warunkiem że udowodnicie swoje uczestnictwo w profesjonalnym kursie nauczania (NVQ). Opłata każdego przedłużenia ważności karty to 30 funtów. Zarówno zatwierdzone kwalifikacje polskie, jak i OSAT oraz EWPA prowadzą do otrzymania kwalifikacji zawodowych zwanych NVQ. Istnieje 7 poziomów NVQ dla przemysłu budowniczego. Poziom 1 odpowiednik doświadczonego operatora maszyn/robotnika Poziom 2 robotnik budowlany Poziom 3 robotnik budowlany z zaawansowanym doświadczeniem zawodowym/ nadzorca Poziom 4 kierownik/zarządca/ Poziom 5-7 starszy kierownik / zarządca 2. Test z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy Jest on obowiązkowy przy ubieganiu się o kartę CSCS. Koszt testu wynosi funtów. Na stronie istnieje możliwość zakupienia testów, materiałów/książek przygotowujących do testu. Za cenę 20 funtów możecie nabyć materiał powtórkowy w języku polskim zarejestrowany na nośniku DVD. To book the Test, telephone (English language only) and declare a test you need to take and whether you require a special assistance and make the payment (more on Aby zarezerwować test, prosimy o telefon pod numer (tylko w języku angielskim) i zadeklarować rodzaj testu, do którego potrzebujecie podejść, zgłosić jeśli wymagacie specyficznej pomocy oraz uiścić stosowną odpłatność (więcej na stronie Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

18 You can book and pay for the Health & Safety only and apply for a card in person. 3. CARDS Most of the construction trades are now covered by a card from the Construction Skills Certification Scheme (CSCS). There are different cards for plant operators, scaffolders, demolition operatives and heating and venting operatives and others, as well as separate cards for electricians and plumbers. However, all card schemes require if the individuals working in the built environment to have the necessary training and qualifications. To find out which card you need, you can use the following website: cardfinder. Once you have passed the correct test contact CSCS contact centre on You will need to pay 30 for the card. Check the requirements for the card you are applying for. The cards can last from one to five years. Most of them are renewable. Non-renewable cards are issued on a temporary basis. For more information please go to Możecie Państwo osobiście zarezerwować i opłacić test z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz złożyć podanie o kartę CSCS. 3. KARTY Większość stanowisk w przemyśle budowlanym wymaga już wydania karty CSCS zgodnie z programem kwalifikacji zawodowych w branży budowlanej. Istnieją różne karty dla operatorów maszyn, specjalistów od rusztowań, od wyburzeń, ogrzewania, odpowietrzeń oraz innych osób, a także indywidualne karty dla elektryków i hydraulików. Jednakże wszystkie te karty wymagają od osób pracujących w budownictwie, by przeszli odpowie -dnie szkolenia i posiadali niezbędne kwalifikacje. Aby dowiedzieć się, której karty Państwo potrzebują, prosimy skorzystać z następującego strony: cardfinder. Jak tylko zdali Państwo prawidłowy test proszę się kontaktować z centrum obsługi CSCS na nr Będziecie musieli uiścić 30 funtów za kartę. Sprawdzcie wymogi dla karty, o której wydanie wnosicie. Karty wydawane są na okres od 1 roku do 5 lat. Większość z nich można przedłużyć na dalszy określony okres. Te, o których przedłużenie nie można wnosić są wydawane na okres tymczasowy. Aby zaczerpnąć więcej informacji na powyższe proszę się udać na stronę Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

19 Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

20 . ACCOMMODATION ZAKWATEROWANIE Accommodation Looking for Accommodation Accommodation Provided by Employer Rent, Deposits & Council Tax Utilities Problems with Paying Rent (Housing Benefit) Problems Rubbish Zakwaterowanie W poszukiwaniu miejsc zakwaterowania Zakwaterowanie zapewniane przez pracodawcę Czynsz, kaucja i podatek komunalny Usługi komunalne Problemy z płatnością czynszu (dodatek mieszkaniowy) Problemy Śmieci Council Tax and Council Tax Reduction Housing Benefit Government Provided Accommodation If you are Homeless Podatek komunalny i tytuł do jego obniżki Dodatek mieszkaniowy Zakwaterowanie zapewniane przez władze lokalne Jeżeli jest Pan(Pani) bezdomny(-a) Shelter Schronisko Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

21 ACCOMMODATION Finding Accommodation If you are looking for a place to live, you can go to a letting agency, an estate agency or check the local newspaper which will have advertisements of places to rent or buy. Accommodation Provided by Employer An employer cannot take more than per week ( 4.51 per day) for accommodation if your pay is at or below the national minimum wage. The national minimum wage is currently 6.31 Contact the National Minimum Wage helpline for the latest figure on Contact the Citizens Advice Bureau (see Useful Contacts & Advice section) if you feel you are being charged too much. Rent, Deposit and Council Tax When you rent a place to live, most landlords will ask for a deposit plus the first month s rent. There should be a written agreement which you and the landlord can sign, so that you know your responsibilities, and your landlord s responsibilities. You will need to pay the rent, plus a monthly tax to the local authority which is for the use of local services. This is called a Council Tax. Sometimes the Council Tax is included within the rent. Sometimes you need to pay this separately to the Council. Ask your landlord to make this clear for you, as it is the law that you have to pay this tax. For more information see section below on Council Tax. Make sure that your landlord gives you a receipt for the rent every time you pay it. It is also important to get a receipt for the deposit, so that if you want to change your accommodation you can get your deposit back, provided you have fulfilled all the responsibilities in the written rental agreement. ZAKWATEROWANIE Poszukiwanie miejsc zakwaterowania Jeżeli szukacie Państwo miejsca do zamieszkania, możecie wybrać się do agencji zajmujących się najmem lub sprzedażą nieruchomości, bądź sprawdzić lokalne gazety zawierające ogłoszenia wynajmu lub kupna. Zakwaterowanie zapewniane przez Pracodawcę Pracodawca nie może pobierać za zakwaterowanie więcej niż funtów tygodniowo (4.51 dziennie), jeżeli twoje zarobki są w, lub poniżej minimalnej płacy krajowej. Obecnie kwota ta wynosi 6.31 funtów. Prosimy skontaktować się z linią pomocy Minimalnej Płacy Krajowej w celu uzyskania najnowszych danych pod numerem Prosimy skontaktować się z Biurem Porad Obywatelskich (zobacz Użyteczne kontakty i Dział porad), jeżeli sądzicie Państwo, że płacicie za dużo. Czynsz, kaucja i podatek lokalny Jeżeli wynajmujecie Państwo mieszkanie, większość właścicieli poprosi o kaucję wraz z czynszem za pierwszy miesiąc z góry. Powinniście Państwo otrzymać pisemną umowę, którą możecie Państwo podpisać z właścicielem, aby znali Państwo obowiązki swoje i właściciela. Czynsz należy płacić wraz z miesięcznym podatkiem komunalnym dla władz lokalnych, za świadczone usługi komunalne. Nazywane jest to podatkiem komunalnym (ang.: Council Tax). Podatek ten wliczony jest czasami w czynsz. Czasem należy płacić go WC osobno. Prosimy zapytać właściciela o wyjaśnienie, ponieważ płacenie tego podatku jest obowiązkiem płynącym z regulacji prawnych. Więcej informacji można uzyskać w dziale poniżej, poświęconemu podatkowi komunalnemu. Prosimy upewnić się, że właściciel dostarczy Państwu potwierdzenie wpłaty za każdorazowo wpłacony czynsz. Ważne jest także, aby otrzymać potwierdzenie wpłaty za kaucję, by w razie zmiany miejsca zamieszkania można było ją otrzymać z powrotem, oczywiście pod warunkiem wywiązania się obowiązków nałożonych przez umowę najmu. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

22 Utilities Sometimes your rent will include utilities such as water, electricity and gas. Sometimes you will need to pay for these separately. Find out exactly how you need to pay for everything and if possible include this information in the agreement that you and your landlord sign when you decide to rent a place to live. If you are paying for utilities directly to the utilities companies, they will send you bills and tell you how to pay them, for example monthly or quarterly. These will all be in the English language. You may have a telephone in your home. This you will need to pay for separately. It will not be included in your rent. Problems with Paying Rent (Housing Benefit) You may find that you are struggling to pay your rent, as your wages are not enough. You may be entitled to assistance from the government. See this section on Housing Benefit or the section on Benefits. Problems If you are experiencing problems such as damp, noise or poor maintenance, you can contact the local Environmental Health Department at Wiltshire Council for advice (see Useful Contacts & Advice section). If you are having any problems connected to your accommodation contact the Citizens Advice Bureau (see Contacts & Advice Section). Rubbish The local Council will collect your rubbish. Ask you landlord to let you know where you can put your rubbish, and when it will be collected. A lot of rubbish can be recycled. Ask your landlord where and what you can recycle in your area. Usługi komunalne Czasami czynsz obejmuje usługi komunalne, tj. dostawę wody, elektryczności i gazu. Czasem trzeba za nie płacić osobno. Prosimy dowiedzieć się, jak Państwo mają płacić za wszystko i czy możliwe jest włączenie tych informacji do umowy, podpisanej wraz z właścicielem, gdy zdecydują się Państwo wynająć dane miejsce. Jeżeli płacą Państwo za usługi komunalne bezpośrednio do firm, firmy te prześlą wam rachunki, jak również wskażą wymagany sposób zapłaty, przykładowo miesięcznie, czy kwartalnie. Informacje te zostaną podane w języku angielskim. Mogą mieć Państwo usługę telefoniczną w domu. Będziecie musieli za to płacić osobno. Nie będzie to wliczone do czynszu. Problemy z płatnością czynszu (Dodatek mieszkaniowy) Może okazać się, iż ciężko jest płacić Państwu czynsz, jako że Wasze płace nie są wystarczające. Mogą być Państwo uprawnieni do wsparcia ze strony samorządu. Prosimy zobaczyć dział dotyczący dodatku mieszkaniowego lub dział dotyczący zasiłków. Problemy Jeżeli doświadczają Państwo problemów, tj. wilgoci, hałasu lub kiepskich warunków utrzymania, mogą Państwo skontaktować się z lokalnym Wydziałem Ochrony Środowiska przy Radzie Okręgowej w celu uzyskania porady (zobacz sekcję Użyteczne kontakty i porady). Jeżeli mają Państwo problemy łączące się z zakwaterowaniem, prosimy skontaktować się z Biurem Porad Obywatelskich (zobacz dział kontaktów i porad). Śmieci Lokalna Rada zajmuje się wywozem śmieci. Prosimy zapytać się właściciela, gdzie mają Państwo umieszczać swoje śmieci i kiedy będą wywiezione. Wiele śmieci może być przetworzone. Prosimy zapytać właściciela, gdzie i co można przetworzyć na danym obszarze. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

23 COUNCIL TAX Council Tax is money paid by tenants, home owners and others that occupy property, to the local Authority to help towards paying for all the services the Council provides within their area. The amount you pay will depend on the size of the property you live in, where you live, and the number of people in your property. PODATEK KOMUNALNY Podatek komunalny to opłata dokonywana przez lokatorów, właścicieli domów i innych wynajmujących posesje, lokalną władzę, za świadczone usługi zapewnianie przez Radę na danym obszarze. Płacona kwota zależy od wielkości własności, w której Państwo mieszkają oraz ilości osób zamieszkujących w danej własności. It is very important to pay your Council Tax on time. It is illegal not to pay your Council Tax. You can pay your Council Tax in monthly instalments in any of the following ways: Direct Debit telephone to set up a direct debit, visit the website to download a form, or collect a form from the Council Offices. Standing Order telephone to find out the information needed to quote to your bank. Telephone payments can be made by credit or debit card by telephone Internet visit the Wiltshire Council website to pay online using a credit or debit card Payment card used to pay by cash or credit/debit card at post offices and shops displaying the Payzone sign, and by cheque at post offices By post cheques and postal orders made payable to Wiltshire Council. If you are a single person living alone you can claim for a Single Person s Discount by telephoning Wiltshire Council (see Useful Contacts & Advice section). Bardzo ważne jest, aby płacić podatek komunalny na czas. Nie płacenie tego podatku jest nielegalne. Podatek ten można płacić w miesięcznych ratach poprzez: Bezpośrednie obciążenie prosimy zadzwonić, aby założyć bezpośrednie obciążenie, odwiedzić stronę internetową, aby ściągnąć formularz lub odebrać go w biurach Rady. Zarządzenie porządkowe prosimy zadzwonić, aby zaczerpnąć informacji niezbędnych dla banku. Telefon płatności mogą zostać dokonane kartą kredytową bądź debetową, przez telefon Internet prosimy odwiedzić stronę internetową Rady Okręgowej, aby zapłacić kartą kredytową, bądź debetową Kartę płatniczą używana do płacenia gotówką lub kartą kredytową/debetową w placówkach pocztowych, w sklepach ze znakiem Payzone lub czekiem na poczcie Pocztę czeki i zamówienia pocztowe płatne Radzie Okręgowej. Jeżeli mieszkacie Państwo sami, możecie wówczas ubiegać się o stosowną zniżkę poprzez zadzwonienie do Rady Okręgowej (patrz dział Użyteczne kontakty i porady). Council Tax Reduction If you are on a low income or are receiving benefits, you may be able to get help with the payments. Your claim for Council Tax Reduction will depend on your status in the UK, eligibility to receive benefits, income and family circumstances. Redukcja podatku komunalnego Jeżeli mają Państwo niskie przychody lub otrzymujecie państwowe zasiłki, można wówczas uzyskać pomoc przy płatnościach. Ubieganie się o tytuł do obniżki podatku komunalnego będzie zależało od Państwa położenia w WB, zakwalifikowania do otrzymania zasiłków, dochodów oraz okoliczności rodzinnych. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

24 You can find out if you are eligible to receive Council Tax Reduction by contacting the Revenues and Benefits team at Wiltshire Council offices or the Citizens Advice Bureau (see Useful Contacts & Advice section.) Application forms are available from the Jobcentre Plus or Wiltshire Council offices. They are also available for download from Wiltshire Council s website. If you have any difficulty completing the forms, you can contact your local Citizens Advice Bureau for assistance (see Useful Contacts & Advice section). Można przekonać się, czy kwalifikują się Państwo do obniżki podatku komunalnego poprzez kontakt z Zespołem ds. Przychodów i Zasiłków w biurach Rady Okręgowej (WC) lub w Biurze Porad Obywatelskich (patrz dział Użyteczne kontakty i porad.) Wnioski dostępne są w Urzędzie Pracy lub w biurach Rady Okręgowej (WC). Są one także dostępne do ściągnięcia na stronie internetowej Rady Okręgowej. Jeżeli mają Państwo problemy z wypełnieniem formularzy, prosimy o kontakt z lokalnym Biurem Porad Obywatelskich, w celu uzyskania pomocy (patrz dział Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

25 HOUSING BENEFIT DODATEK MIESZKANIOWY Housing Benefit is paid by Wiltshire Council to help you pay rent. If you are on a low income or receiving other benefits, you may be able to claim Housing Benefit. This will be determined by your status in the UK and your eligibility for benefits, your family circumstances and income. Regarding your status in the UK, you are eligible for Housing Benefit if you continue to remain in employment. You can find out if you are able to receive Housing Benefit by contacting the Revenues and Benefits team at Wiltshire Council. You can get Housing Benefit application forms from Jobcentre Plus or Wiltshire Council. They are also available for download from the Council s website. If need assistance or have any difficulty completing the forms, you can contact your local Citizens Advice Bureau (see Useful Contacts & Advice section). List of Wiltshire Council offices addresses, telephone number and website in Useful Contacts & Advice section. Dodatek mieszkaniowy płacony jest przez Wiltshire Council, w celu pomocy w płaceniu czynszu. Jeżeli mają Państwo niskie dochody lub otrzymują inne zasiłki, można ubiegać się o dodatek mieszkaniowy. Państwa status w WB, uprawnienie do zasiłków, okoliczności rodzinne i dochody będą wzięte pod uwagę. Co do Państwa statusu w WB, kwalifikowanie się do dodatku mieszkaniowego jest możliwe jeśli pozostajecie w stanie zatrudnienia. Można przekonać się, czy kwalifikują się Państwo do dodatku mieszkaniowego, poprzez kontakt z Zespołem ds. Przychodów i Zasiłków przy Radzie Okręgowej (WC). Formularze dla ubiegania się o dodatek mieszkaniowego dostępne są w Urzędzie Pracy lub w biurach Rady Okręgowej lub do ściągnięcia na stronie internetowej Rady. Jeżeli potrzebują Państwo pomocy lub mają trudności w wypełnieniu formularzy, można skontaktować się z lokalnym Biurem Porad Obywatelskich (patrz dział Użyteczne kontakty i porady). Lista adresów biur Rady Okręgowej, numerów telefonów i strony internetowej są zamieszczone w sekcji Użyteczne kontakty i porady. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

26 RENTED LOCAL GOVERNMENT ACCOMMODATION WYNAJEM OD LOKALNYCH WŁADZ Housing Register As a member of the EU you may be entitled to accommodation provided by the local government (authority/council). This is rented accommodation belonging to a Housing provider and is allocated through a system called Homes 4 Wiltshire. To apply for this accommodation, you need to put your name on the Housing Register, by completing an online application. Rejestr mieszkaniowy Jako członkowie UE mogą być Państwo uprawnieni do zakwaterowania zapewnianego przez lokalne władze. Kwatera taka podlega wynajęciu od zarządcy zasobów mieszkań i są rozdzielane poprzez system zwany Homes 4 Wiltshire. Aby ubiegać się o takie zakwaterowanie, trzeba zarejestrować się w Rejestrze mieszka-niowym poprzez wypełnienie aplikacji internetowej. Please note that there is a waiting list for these homes. If you would like to apply for a home under this category, contact Homes 4 Wiltshire at Wiltshire Council offices or visit the website You can also contact the Citizens Advice Bureau for assistance. (See Useful Contacts & Advice section). Prosimy zauważyć, że istnieje lista oczekujących na te domy. Jeżeli chcieliby Państwo złożyć wniosek o przydzielenie domu, prosimy o kontakt z Homes 4 Wiltshire przy Radzie Okręgowej lub skorzystać za strony Można także się skontaktować z Biurem Porad Obywatelskich, w celu uzyskania pomocy (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

27 IF YOU ARE HOMELESS JEŻELI SĄ PAŃSTWO BEZDOMNI People are homeless if: They have nowhere to stay that night They have no legal right to stay where they are living They have a home but are in fear of violence at that address They cannot live in the same house as the people with whom they would normally live. If any of these circumstances apply, or are likely to apply within the next 28 days then the Council must provide assistance. In normal circumstances you will be given an appointment to discuss your circumstances with a housing officer. In an emergency you may be seen straight away. The Council has a legal duty to ensure that all applicants for housing meet the eligibility criteria set out in law. This means they must ask you questions about your immigration status and whether you meet the legal requirements for assistance. It is an offence to make a false statement, knowingly withhold relevant information or fail to inform them of any changes in your circumstances. If you commit any of these offences, you could be liable to a fine of up to 5,000. Ludzie są bezdomni, gdy: Nie mają gdzie się zatrzymać na noc Nie mają prawa do zatrzymania się tam, gdzie mieszkają Mają dom, ale boją się przemocy w miejscu zamieszkania Nie mogą mieszkać w tym samym domu z ludźmi, z którymi normalnie by żyli. Jeżeli występuje którakolwiek z tych okoliczności lub istnieje prawdopodobieństwo ich wystąpienia w ciągu następnych 28 dni, Rada musi wówczas zapewnić pomoc. W normalnych okolicznościach zostanie umówione spotkanie w celu omówienia Państwa okoliczności wraz z urzędnikiem ds. mieszkaniowych. W nagłym wypadku spotkanie takie może być zorganizowane bezzwłocznie. Rada ma prawny obowiązek upewnienia się, aby wszyscy kandydaci ubiegający się o dom spełnili odpowiednie kryteria ustalone przez prawo. Oznacza to, że muszą oni zapytać Państwa o status imigracyjny i ocenić, czy spełniają Państwo prawne wymagania do udzielenia pomocy. Składanie fałszywych zeznań, świadomie ukrywanie stosownych informacji lub nie poinformowanie ich o zmianach w Państwa okolicznościach stanowi przestępstwo. W razie popełnienia dowolnego z powyższych przestępstw, można podlegać karze w wysokości do 5,000 funtów. Priority Need for Housing Certain people have a priority need for housing if they are threatened with homelessness. If you are not in priority need the Council does not have a legal duty to secure housing for you. Priorytetowe zapotrzebowania na domy Określone osoby mają priorytetowe zapotrzebowanie na dom, jeżeli są zagrożone bezdomnością. Jeżeli nie są Państwo w priorytetowej potrzebie, to Rada nie ma prawnego obowiązku zapewnienia Państwu domu. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

28 You will, however, be given advice and assistance as appropriate to help you find somewhere to live. Priority needs are: People with dependent children Pregnant women People made homeless by fire, flood or other emergency People who are vulnerable. This may include their age; people with a physical disability; people who are mentally ill; people with a learning disability; in fear of violence, or people leaving institutional care or prison. If you have a priority need but are considered to be intentionally homeless the Council may only have a legal duty to provide you with temporary accommodation for a reasonable time to enable you to find your own home (normally 28 days). Otrzymają Państwo jednakże, poradę i pomoc w odnalezieniu miejsca do zamieszkania. Priorytetowe potrzeby to: Ludzie z dziećmi na utrzymaniu Kobiety w ciąży Ludzie, którzy stali się bezdomni na skutek pożaru, powodzi lub innych nagłych wypadków Ludzie bezbronni. Może to odnosić się to do ich wieku, ich fizycznej niepełnosprawności, choroby umysłowej, z upośledzeniem w procesie uczenia się; wystraszonych przemocy lub opuszczających zakład opieki, bądź więzienie. Jeżeli posiadają Państwo priorytetową potrzebę, ale zostali Państwo uznani za osoby umyślnie bezdomne, Rada ma jedynie prawny obowiązek zapewnienia tymczasowego zakwaterowania na uzasadniony okres czasu, aby umożliwić Państwu odnalezienie własnego domu (normalnie 28 dni). People are considered to be intentionally homeless if they have done something or failed to do something which results in them losing their accommodation. This can include causing a nuisance to neighbours, committing criminal acts in their home, failing to pay their rent or voluntarily leaving a secure tenancy. Ludzie zostają uznani za umyślnie bezdomnych, jeżeli zrobili coś lub nie zrobili czegoś, co poskutkowało utratą zakwaterowania. Może to obejmować naruszenie porządku publicznego wobec sąsiadów, popełnienie przestępstw w ich własnym domu, niezapłacenie czynszu lub dobrowolne opuszczenie zapewnionego najmu. If you are eligible for assistance, in priority need and not intentionally homeless your application will go forward. The Council will then consider where you should be housed, and this can depend on your connection with Wiltshire. Jeżeli kwalifikują się Państwo do pomocy, będąc w priorytetowej potrzebie i nie są Państwo osobami umyślnie bezdomnymi, Państwa aplikacja będzie wzięta pod uwagę. Rada następnie rozważy gdzie Państwa ulokować i będzie to zależało od Państwa powiązań z Wiltshire. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

29 If it appears you may be in priority need and you have nowhere to stay while your application is being assessed, the Council may provide you with temporary accommodation which may be a hostel, private sector property or council / housing provider property. Permanent accommodation will be provided by a Housing Provider through Homes 4 Wiltshire. Contacts for Wiltshire Council offices in Useful Contacts & Addresses section. If you are unsure of your rights or need assistance, you can contact the Citizens Advice Bureau (Useful Contacts & Advice section). Jeżeli okazuje się, że są Państwo w priorytetowej potrzebie, a nie mają się Państwo gdzie zatrzymać, podczas procesu rozpoznawania waszego wniosku, Rada może wówczas zaaranżować zakwaterowanie tymczasowe, typu Bed and Breakfast (łóżko i śniadanie), lub pochodzące z prywatnego sektora, albo z zasobów Rady/ zarządcy mieszkań. Stałe zakwaterowanie będzie zapewnione przez dostawcę/zarządcę mieszkań za pośrednictwem systemu Homes 4 Wiltshire. Dane dotyczące biur Rady Okręgowej znajdują się w sekcji Użyteczne kontakty i adresy. Jeżeli nie są Państwo pewni swoich praw lub potrzebują pomocy, można skontaktować się z Biurem Porad Obywatelskich (dział Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

30 SHELTER Housing (accommodation) law is very complicated and you may need advice. Shelter is an organisation that offers a range of information and a free, independent and confidential advice service on accommodation. It does not provide accommodation. Shelter can help with problems including: Homelessness Mortgage/rent problems Bad housing conditions/repairs Tenancy problems Housing Benefit disputes Landlord/tenant disputes Illegal eviction Harassment Contact: Shelter Bristol Housing Aid Centre First Floor, Kenham House Wilder Street St Pauls, Bristol BS2 8PD Tel: (For leaving messages only they will telephone back) Website: bristol@shelter.org.uk Emergency advice: if English is not your first language, you can ask for an interpreter. If you want to visit the organisation to speak to someone, Drop in sessions are on Tuesdays and Fridays You can make an appointment for Tuesday or Thursday afternoon. SCHRONISKO Prawo mieszkaniowe jest bardzo skomplikowane i mogą Państwo potrzebować porady. Schronisko jest organizacją, która oferuje zakres informacji i bezpłatne, niezależne i poufne poradnictwo odnośnie zakwa -terowania. Nie zapewnia jednakże zakwaterowania. Schronisko może pomóc w problemach, włączając: Bezdomność Problemy z hipoteką/czynszem Naprawy/złe warunki mieszkaniowe Problemy z najmem Spory dotyczące dodatku mieszkaniowego Spory dotyczące najemców/właścicieli Nielegalna eksmisja Znęcanie Kontakt: Shelter ( Schronisko ) Bristol Housing Aid Centre First Floor, Kenham House Wilder Street St Pauls, Bristol BS2 8PD Tel: (jedynie do zostawiania wiadomości oni do Państwa oddzwonią) Strona internetowa: bristol@shelter.org.uk Porady w nagłych wypadkach: jeżeli angielski nie jest Państwa pierwszym językiem, można poprosić o pomoc tłumacza. Jeżeli chcą Państwo odwiedzić organizację, aby z kimś porozmawiać, Sesje wizytacyjne są we wtorki i piątki w godzinach Można także umówić się na spotkanie na wtorek lub czwartek wieczorem. You can also get advice and information from your local Citizens Advice Bureau and Council offices (see Useful Contacts & Advice section). Można także uzyskać poradę i informację z lokalnego Biura Porad Obywatelskich lub biur Rady (patrz Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

31 Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February

32 . EDUCATION EDUKACJA Pre-school 0-5 Years Przedszkole wiek 0-5 Schools and Education for 5 to 16 years of age Szkoły i edukacja dla wieku od 5 do 16 lat Adult Education Edukacja dla dorosłych Learning English (ESOL) Nauka angielskiego (ESOL) Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

33 PRE-SCHOOL 0 5 YEARS There is a wide range of choices for the care of children (childcare) of all ages in Wiltshire. In the UK the law states that you must not leave your child alone in a manner which is likely to cause suffering. The law defines a child as a person / human under the age of 18. Whilst you are at work, it is your responsibility as a parent to provide care for your children and to make sure they are safe. Childminders Childminders are people that look after other people s children for reward, usually in the childminder s own home. They are self-employed and usually provide care between and All childminders must be registered with Office for Standards in Education (OFSTED) and inspected on a regular basis according to the Nurseries and Child-Minders Regulation Act Pre-School Playgroup or playgroup for children under 5 years of age is an organised group made up of private individuals or charities, providing care for children under five. They operate for only a few hours a day during school term time, often in the mornings only. Playgroup is less formal than the pre-school education of nursery schools. Day nursery for 3 5 years of age is a educational establishment offering early childhood education to three and five years of age, prior to the commencement of compulsory education at primary school. The nursery may be operated privately or by a state. They usually close during school holidays. Free early education can be claimed by parents for all three and four year olds up to a maximum of 15 hours per week. A total maximum entitlement is 570 hours each year. From September 2014 more 2 years of age will benefit from free childcare under Better 2gether Funding. The terms and conditions apply ( see schoolseducationandlearning/ earlyyearsandchildcare/ earlyyearschildcareprofessionals/ freenurseryentitlement/twoyearoldfunding.htm). PRZEDSZKOLE WIEK 0 5 Istnieje szeroki wachlarz wyborów, jeżeli chodzi o opiekę nad dziećmi każdego wieku w Wiltshire. W WB prawo stwierdza, iż nie można zostawić dziecka samego sobie w sposób, który prawdopodobnie doprowadziłby do jego cierpienia. Prawo definiuje dziecko jako osobę / istotę ludzką w wieku poniżej 18 lat. Gdy są Państwo w pracy, zapewnienie opieki nad dziećmi i upewnienie się, że są one bezpieczne stanowi Państwa rodzicielski obowiązek. Opiekunowie dzieci Opiekunowie to osoby opiekujący się dziećmi osób trzecich za wynagrodzeniem, zazwyczaj we własnym domu. Są oni samozatrudniającymi się i zazwyczaj zapewniają opiekę w godzinach Wszyscy opiekunowie muszą być zarejestrowani są w Biurze standardów edukacyjnych (OFSTED) i kontrolowani na bieżąco zgodnie z ustawą z 1948 roku o instytucjach zapewniająch formalną wczesną edukację dla dzieci w wieku 3 5 lat oraz osobach fizycznych sprawujących opiekę nad dziećmi poniżej 5 lat za opłatą. Przedszkole dla dzieci poniżej 5 lat - instytucja, złożona z prywatnych osób lub stanowiąca organizację charytatywną, oferuje opiekę nad dziećmi poniżej 5 roku. Przedszkole funkcjonuje kilka godzin dziennie, często tylko w godzinach porannych. Ma ono mniej formalny charakter w porównawniu do wczesnego nauczania w formalnym ośrodku edukacyjnym dla dzieci w wieku 3-5 lat. Całodzienne przedszole dla dzieci w wieku 3 5 lat jest instytucją edukacyjną oferującą wczesne nauczanie dla dzieci w wieku 3 5 lat przed rozpoczęciem obowiązkowej edukacji w szkole podstawowej. Instytucja może być zarządzana prywatnie lub państwowo. Jest ona zazwyczaj zamykana na czas szkolnych wakacji. Darmowe wczesne nauczanie dla wszystkich dzieci w wieku 3-4 lat może być roszczone przez rodziców maksymalnie 15 godzin tygodniowo. Roczne uprawnienie to maksymalnie 570 godzin na każde dziecko. Od września 2014 r. więcej dwulatków skorzysta z darmowej opieki jeśli rodzice i/lub ich dziecko znajdują się w okolicznościach określonych w warunkach dofinansowania Better 2gether funding (zobacz schoolseducationandlearning/ earlyyearsandchildcare/ earlyyearschildcareprofessionals/ freenurseryentitlement/twoyearoldfunding.htm). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

34 Out of school hours and holiday schemes These are usually based in or near schools and offer a wide range of indoor and outdoor activities to meet the needs of children. The clubs available are: Godziny pozaszkolne i programy wakacyjne Są zazwyczaj umiejscowione w lub blisko szkół i oferują szeroki zakres aktywności zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku, aby sprostać potrzebom dzieci. Dostępne kluby to: Breakfast clubs open in the mornings before school After school clubs open in the afternoons usually between Holiday playschemes open during school holidays usually between Kluby śniadaniowe otwarte rano przed rozpoczęciem nauki w szkole Kluby pozaszkolne otwarte popołudniami, zazwyczaj pomiędzy Programy zabaw wakacyjnych otwarte podczas szkolnych wakacji pomiędzy Financial arrangements are between the parents and the care providers. Charges can vary depending on the services offered. Finansowe sprawy są regulowane pomiędzy rodzicami a opiekunami. Opłaty różnią się w zależności od oferowanych usług. In order to find a right childminder, day nursery, pre-school playgroup, after school club, breakfast club, holiday playscheme in your area please go to Childcare Online Directory at For further information and advice please go to and choose education and learning. Jeśli poszukują Państwo odpowiedniego opiekuna dla dziecka, ośrodka edukacyjnego z programem wczesnego nauczania lub kilkugodzinnej opieki nad dzieckiem w mniej formalnym miejscu, klubu śniadaniowego, pozaszkolnego, miejsca z programem zabaw na czas wakacji szkolnych w waszym rejonie proszę skorzystać z wirtualnej wyszukiwarki regulującej kwestie opieki na dzieckiem na stronie W celu uzyskania dalszej informacji i porad, prosimy o udanie się na stronę i wybrać zakładkę zatytułowaną edukacja i nauczanie. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

35 SCHOOLS AND EDUCATION FOR 5-16 YEARS OF AGE SZKOŁY I EDUKACJA DLA WIEKU 5-16 LAT All children between the ages of 5 and 16 years old must attend school by law in the UK. State education is free and available to all children. The school year is divided into three terms, starting in September and ending the following July. Girls and boys are usually taught together, and the class they join will be decided by their age and not their previous learning. There may be several classes in the same age range making a Year Group. Children will have progress tests to assess their learning progress and to assist them with appropriate teaching at ages 7, 11 and 14. At the end of each school year (July) you will receive a report on the work your child has done. There will be an opportunity to discuss your child s progress with the teachers at a Parents Evening. Finding a School The first step is to find a school. This will depend on your child s age and the schools available in the area where you live. Wszystkie dzieci w wieku pomiędzy 5 a 16 lat muszą uczęszczać do szkoły, zgodnie z prawem w WB. Państwowa edukacja jest darmowa i dostępna dla wszystkich dzieci. Rok szkolny podzielony jest na trzy okresy, zaczynając od września i kończąc na lipcu. Chłopcy i dziewczęta najczęściej uczą się razem, a klasa, do której wstępują, zazwyczaj wybierana jest w oparciu o wiek, a nie wcześniejsze nauki. Może być kilka klas dla tego samego przedziału wiekowego, które razem będą tworzyć grupę roczną. Dzieci będą miały robione testy rozwojowe, aby ocenić ich postęp w nauce i wesprzeć je stosownym nauczaniem w wieku lat 7, 11 i 14. Pod koniec każdego roku szkolnego (lipiec) otrzymacie Państwo raport odnośnie całokształtu prac wykonanych przez wasze dziecko. Będzie istniała możliwość porozmawiania na temat postępu waszego dziecka z nauczycielami na wieczornym spotkaniu rodziców. Znalezienie szkoły Pierwszym krokiem jest znalezienie szkoły. Zależeć to będzie od wieku waszego dziecka oraz dostępnych szkół na obszarze, w którym Państwo mieszkają. By znaleźć odpowiednią szkołę proszę udać się na stronę i wybrać zakładkę szkoły i nauczanie. Wiltshire Ethnic Minority Achievement Service (EMAS) EMAS works with teachers in schools to support the education of pupils from minority ethnic backgrounds. Urząd ds. Wyrównywania szans dla mniejszości etnicznych w Wiltshire (EMAS) EMAS działa z nauczycielami w szkołach, w celu wsparcia edukacji uczniów pochodzących z mniejszości etnicznych. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

36 The Ethnic Minority Achievement Service (EMAS) works with schools to support the education of pupils from minority ethnic backgrounds. Most EMAS staff are either Advisory Teachers, who assess children and young people and advise schools on how to meet their needs, or Bilingual Assistants, who work with children in class and also help schools and parents work together. Currently, our Bilingual Assistants speak Bengali, Fijian, German, Hindi, Nepali, Polish, Portuguese, Russian, Spanish, Turkish and Ukrainian. It becomes involved when a school refers a child to the service; schools need to get parental consent to do this. EMAS is also concerned with equality in regard to race, religion and culture in schools. EMAS provides resources and gives advice and training to teachers. For more information visit : EMAS współpracuje ze szkołami w zakresie udzielania wsparcia edukacyjnego dla uczniów pochodzących z etnicznych mniejszości narodowych. EMAS zatrudnia nauczycieli doradców, którzy oceniają dzieci i młodzież i w oparciu o te obserwacje doradzają oni szkołom jak sprostać ich potrzebom. EMAS posiada także asystentów mówiących co najmniej dwoma językami obcymi, którzy pracują z dziećmi w klasie oraz pomagają szkołom i rodzicom wzajemnie współpracować. Asystenci ci to osoby mówiące językiem bengalskim, fidżyjskim, niemieckim, hinduskim, nepalskim, polskim, portugalskim, rosyjskim, hiszpańskim, tureckim and ukraińskim. EMAS angażuje się w przypadkach poszczególnych dzieci, gdy szkoła przekaże ich sprawy do EMAS kompetencji. Szkoły potrzebują uzyskać zgodę rodziców w tym zakresie. EMAS jest także przejęty równością w oparciu o rasę, religię i kulturę w szkołach. Zapewnia on zasoby i udziela porad i szkoleń dla nauczycieli. W celu uzyskania więcej informacji, prosimy odwiedzić stronę Information For all information on schools, including opening times, performance tables, maps, facilities etc you can also visit the website and move on to education and learning. Informacje Aby uzyskać informacje o szkołach, włączając dni otwarcia, rozkłady zajęć, mapy, ośrodki, itp. możecie Państwo odwiedzić stronę internetową a następnie przenieść się do sekcji edukacja i nauczanie. You can also get assistance from your local Citizens Advice Bureau (See Useful Contacts and Advice section). Możecie także uzyskać pomoc od lokalnego Biura Porad Obywatelskich (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

37 ADULT EDUCATION There are a wide variety of courses for adults at Wiltshire College sites all over the county. They can be full time or part time. You can continue your education, upgrade or learn new skills for your work, or study something completely new. Prices vary according to the courses. Depending on your circumstances you may be entitled to financial assistance to take various courses. Wiltshire College has a comprehensive website The College has a number of campuses throughout Wiltshire. Brochures are available at Colleges or at your local library (see Useful Contacts & Advice section for addresses of libraries and Colleges). To find out about courses, or if you would like advice on which courses to take, you can contact Wiltshire College on and make an appointment (in the English language only). For independent advice and information about advancing or changing your career, and how to find appropriate training, telephone to National Career Service on The National Careers Service provides information, advice and guidance to help you make decisions on learning, training and work opportunities. The service provides specific advice for people in certain situations or groups, including: Dealing with redundancy Aged Returning to work after having children Being an older worker Looking for work with a criminal record Returning to work after long-term sickness or injury Working overseas Advice for students with disabilities Working in the UK Working from home EDUKACJA DLA DOROSŁYCH Istnieje szeroki wachlarz kursów dla dorosłych dostępnych w placówkach Wiltshire College na terenie całego hrabstwa. Dostępne sa kursy dzienne i zaoczne. Mogą Państwo kontynuować swą edukację, rozwijać istniejące lub uczyć się nowych umiejętności koniecznych dla waszej pracy lub studiować coś zupełnie nowego. Ceny różnią się w zależności od kursów i ich stopnia. Państwa indywidualne okoliczności mogą kwalifikować was w uzasadnionych przypadkach do wsparcia finansowego przy podejmowaniu różnych kursów. Wiltshire College ma wszechstronną stronę internetową Uczelnia ma kilka placówek na obszarze hrabstwa Wiltshire. Broszury dostępne są w ośrodku szkolnictwa wyższego lub lokalnej bibliotece (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady, w celu zapoznania się z adresami bibliotek i uczelni). Aby dowiedzieć się więcej o dostępnych kursach lub uzyskać poradę, który kurs będzie dla was odpowiedni możecie skontaktować się z Wiltshire College pod nr i umówić się na spotkanie (wyłącznie w języku angielskim). By uzyskać niezależną poradę i informację o rozwinięciu lub zmianie swojej kariery, oraz jak znaleźć odpowiedni kurs/szkolenie zadzwoń do National Career Service pod nr The National Careers Service udostępnia szereg informacji, porad i wskazówek by pomóc wam w podjęciu decyzji w zakresie nauki, szkolenia i dostępnych ofert pracy. NCS świadczy swoje usługi : W przypadku przymusowych zwolnień z powodów ekonomicznych Osobom w wieku W instancji powrotu do pracy po urodzeniu i odchowaniu dzieci Starszym wiekiem pracownikom W poszukiwaniu pracy dla osób z karalnością karną W sytuacji powrotu do pracy po długoterminowej zachorowalności lub wypadku W ramach pracy za granicą Studentom ze stopniem inwalidztwa Informacyjne - o pracy w WB oraz - pracy z domu. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

38 The trade union GMB offer courses particularly for upgrading skills for their members. See Work section for indication only. If you are continuing your education or training, you may have Polish qualifications that you need to have accredited. See Work section: Qualifications for information on this. For English courses, see Learning English section. LEARNING THE ENGLISH LANGUAGE ESOL (English for Speakers of Other Languages) courses are held throughout Wiltshire. Wiltshire College To enrol for these courses, you need to go for an interview during which your level of English will be assessed and the best class and time will be decided for you. To make an appointment for an interview, go to your local Wiltshire College centre (see below). You can begin to study at any time, and it could be in the day or in the evening. For the study year September 2014 to July 2014, the cost is 240 per person for the year. You need to pay the total amount upfront. Please note that there are no refunds. If your job changes and your hours change, you can transfer to another class at a different date and time. Wiltshire Racial Equality Council Wiltshire Racial Equality Council sometimes runs free ESOL classes for women only. These classes run at the same time as school terms. Telephone for information. GMB The Trade Union GMB runs classes for members in cooperation with Wiltshire College. Classes can also take place in places of work, provided the workplace agrees. Związek zawodowy GMB oferuje kursy skierowane w szczególności do swoich członków w celu polepszenia ich kwalifikacji. Zobacz Dział Praca wyłącznie dla nakierowania. Jeżeli kontynuują Państwo edukację lub szkolenie, i mają Państwo polskie kwalifikacje wymagające akredytacji prosimy o zapoznanie się z Działem Pracy: Kwalifikacje w celu uzyskania więcej informacji na ten temat. W przypadku anglojęzycznych kursów, prosimy zapoznać się z Działem Nauka języka angielskiego. NAUKA JĘZYKA ANGIELSKIEGO Kursy ESOL (Angielski dla cudzoziemców) są prowadzone na obszarze całego hrabstwa Wiltshire. Wiltshire College Aby zapisać się na te kursy, musisz przejść przez rozmowę kwalifikacyjną sprawdzającą poziom twojego angielskiego tak, aby umieścić cię w odpowiedniej grupie. By umówić się na rozmowę kwalifikacyjną zgłoś się do lokalnej placówki Wiltshire College (zobacz poniżej). Możesz rozpocząć naukę w każdym momencie, na kursach dziennych lub wieczorowych. Za rok akademicki od września 2014 do lipca 2015 koszt takiego kursu wynosi 240 za osobę. Będziecie musieli zapłacić całą tą kwotę z góry. Proszę zauważyć, że nie ma możliwości zwrotu kosztów. Jeśli zmienicie Państwo prace lub zmienią się wam godziny w których jesteście dostępni, jest możliwość przeniesienia się do innej grupy mającej zajęcia w innym dniu lub/i o innej porze dnia. Wiltshire Racial Equality Council- Rada ds. Równości Rasowej w Wiltshire Rada ds. Równości Rasowej w Wiltshire prowadzi czasami darmowe zajęcia ESOL wyłącznie dla kobiet. Zajęcia te odbywają się w trakcie roku szkolnego. Zadzwoń pod po więcej informacji. GMB Związek zawodowy GMB prowadzi zajęcia dla członków, współpracując z Wiltshire College. Zajęcia mogą się ponadto odbywać w miejscu pracy, pod warunkiem wyrażenia zgody przez wasz zakład pracy. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

39 WILTSHIRE COLLEGE CENTRES PLACÓWKI WILTSHIRE COLLEGE Chippenham Campus Cocklebury Road Chippenham SN15 3QD Chippenham Campus Cocklebury Road Chippenham SN15 3QD Corsham 26 Martingate Corsham SN13 0HL Corsham 26 Martingate Corsham SN13 0HL Devizes Southbroom Devizes SN10 5AB Devizes Southbroom Devizes SN10 5AB Lackham Lacock Chippenham SN15 2NY Lackham Lacock Chippenham SN15 2NY Salisbury Campus Southampton Road Salisbury SP1 2LW Salisbury Campus Southampton Road Salisbury SP1 2LW Trowbridge Campus College Road Trowbridge BA14 0ES Trowbridge Campus College Road Trowbridge BA14 0ES Warminster The Avenue Warminster BA12 9AA Warminster The Avenue Warminster BA12 9AA Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

40 Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

41 . BENEFITS ZASIŁKI Status in the UK Status w WB Working Tax Credit (WTC) Ulga podatkowa dla osób pracujących (WTC) Child Tax Credit (CTC) Ulga podatkowa dla osób wychowujących dzieci (CTC) Child Benefit Zasiłek na dziecko Housing Benefit Dodatek mieszkaniowy Council Tax Reduction Redukcja podatku komunalnego Rented Local Government Accommodation Housing Register Zakwaterowania wynajmowane od lokalnego samorządu Rejestr mieszkaniowy Changes in Your Income Zmiany w dochodach Advice & Assistance Porady i pomoc Pensions Emerytury Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

42 BENEFITS Benefits are government grants, usually but not always, of money. During your initial 12 month period of registered work (WRS see Work section) you could be entitled to Child Benefit and in-work benefits such as Tax Credits. If you are on low income, you may also be entitled to Housing Benefit and Council Tax Benefit. After you have worked for 12 consecutive months, you will be entitled to the same Benefits as others in the UK and subject to the same criteria. To claim Benefits there are many different criteria for each Benefit. This is a complicated field and if you need assistance it is recommended you seek advice from the Citizens Advice Bureau (see Useful Contacts & Advice section). Status in UK For most Benefits, you will need to prove your status in the UK. As long as you are working (or your spouse is working) you have the right to reside in the UK. Working Tax Credit (WTC) WTC is connected to your wages. In general, WTC is available to a client with a relatively low income. The eligibility requirements for WTC vary depending on a number of factors. These include the amount of money you earn, weekly hours you work, whether you are responsible for a child or qualifying young person, whether you are a lone parent, whether you have a disability and so on, at the time of the claim. Child Tax Credit (CTC) Child Tax Credit (CTC) is a benefit paid to people on a low income who are responsible for at least one child. It is paid by HM Revenue and Customs (HMRC). You can get CTC whether or not you're working. If you live with someone as a couple, you need to make a claim for CTC as a couple. From 1 July 2014 you must have been living in the UK for three months before you can get Child Tax Credit. Exceptions to the rule may apply. For more information please contact the HMRC Tax Credits Helpline on ZASIŁKI Zasiłki to rządowe dotacje zazwyczaj, choć nie zawsze, w formie pieniężnej. Podczas początkowego 12 miesięcznego okresu waszej pracy mogą być Państwo uprawnieni do zasiłku na dziecko i pozapłacowych świadczeń pracowniczych, tj. ulgi podatkowe. Jeżeli mają Państwo niskie przychody, mogą być Państwo także uprawnieni do dodatku mieszkaniowego, a także lokalnej ulgi podatkowej. Po przepracowaniu 12 kolejnych miesięcy, będą Państwo uprawnieni do tych samych zasiłków, co inni w WB oraz będą Państwo podlegać tym samym kryteriom. Przy ubieganiu się o zasiłki brane są pod uwagę różne kryteria, w zależności od zasiłku. Jest to skomplikowane dziedzina i jeżeli potrzebują Państwo pomocy, wskazane jest, aby szukać porady w Biurze Porad Obywatelskich (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Status w WB Przy większości zasiłków będą Państwo zobowiązani udowodnić swój status w WB. Dopóki Państwo pracują (lub Państwa współmałżonek pracuje) mają Państwo prawo do zamieszkiwania w WB. Ulga podatkowa dla osób pracujących (WTC) Ulga (WTC) jest powiązana z Państwa płacami. Ogólnie rzecz biorąc, ulga ta jest dostępna dla klienta ze stosunkowo niskimi dochodami. Kryteria kwalifikujące do WTC różnią się w zależności od kilku czynników. Obejmują one wysokość waszego zarobku, liczby godzin pracy w tygodniu, czy są Państwo odpowiedzialni za dziecko lub młodą osobę (w wieku 16-20), czy jesteście osobą samotnie wychowującą dziecko, czy są Państwo inwalidami i tak dalej, w czasie składania roszczeń. Ulga podatkowa dla osób wychowujących dzieci (CTC) Ulga ta jest zasiłkiem wypłacanym osobom z niskim dochodem, którzy są odpowiedzialni za co najmniej 1 dziecko. Jest on płacony przez Urząd podatkowy. Możecie go otrzymać nawet jeśli nie pracujecie. Osoby żyjące w konkubinacie lub związku małżeńskim muszą wspólnie wystąpić o przyznanie tego zasiłku. Od 1 lipca 2014 zasiłek będzie mógł być przyznany jedynie osobom zamieszkującym w WB od co najmniej 3 miesięcy. Wyjątki od tej zasady mogą mieć zastosowanie. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

43 Child Benefit Since January 2013 Child Benefit has been connected to your wages. If you and your partner have an income just below the 50,000 limit, you'll still continue to receive the full amount of Child Benefit and won't have to pay any extra tax which applies If you exceed the limit. CB is a tax free benefit paid to a person who is responsible for a child under 16, and sometimes up to 20. Usually the child must be living in the UK, but there are some circumstances where Child Benefit can be claimed for children living in other EU countries. This is a complex situation, and you will need advice about this from the Citizens Advice Bureau (See Useful Contacts & Advice Section). Please note that the same UK residence condition will apply. Housing Benefit Housing Benefit is paid by Wiltshire Council to help you pay rent. If you are on a low income or receiving other benefits, you may be able to claim Housing Benefit. This will be determined by your status in the UK and your eligibility for benefits, your family circumstances and income. You can find out if you are able to receive Housing Benefit by contacting the Revenues and Benefits team at Wiltshire Council. You can also ask for assistance from the Citizens Advice Bureau. Zasiłek na dziecko Od stycznia 2013 zasiłek na dziecko jest powiązany z Państwa płacami. Jeśli ty i twój partner zarabiacie poniżej 50,000 funtów rocznie, będziecie otrzymywać go bez konieczności płacenia dodatkowego podatku, który obowiązuje przy przekroczeniu powyższego limitu. Zasiłek ten jest wolny od podatku i wypłacany osobie, która jest odpowiedzialna za dziecko poniżej 16, czasem aż do 20 rok życia. Zazwyczaj dziecko musi mieszkać w WB, ale istnieją okoliczności, kiedy zasiłek na dziecko może zostać uzyskany dla dzieci żyjących w innych krajach UE. Jest to złożona sytuacja i w takich przypadkach będziecie wymagać porady Biura Porad Obywatelskich (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Proszę zauważyć, że ten sam warunek zamieszkiwania w WB będzie miał zastowanie. Dodatek mieszkaniowy Dodatek mieszkaniowy wypłacany jest przez Wiltshire Council jako zapomoga przeznaczona do uregulowania należnego czynszu. Jeżeli mają Państwo niskie dochody lub otrzymują inne zasiłki, możecie ubiegać się o dodatek mieszkaniowy. Ocenione to będzie na podstawie Państwa statusu w WB oraz kwalifikacji do zasiłków, sytuacji rodzinnej i przychodów. Mogą Państwo przekonać się, czy mogą otrzymywać dodatek mieszkaniowy poprzez kontakt z Zespołem ds. przychodów i zasiłków w Wiltshire Council. Możecie także prosić o pomoc Biuro Porad Obywatelskich. Please note that from 2013 onwards, Housing Benefit is gradually being replaced by a new benefit called Universal Credit. If you rent from the local government an amount of the benefit will be subject to 'bedroom tax' rule as from April This could happen if your home is considered too large for you. List of Wiltshire Council s addresses, telephone numbers and websites in Useful Contacts & Advice section. Proszę zauważyć, że od 2013 roku dodatek mieszkaniowy jest stopniowo zastępowany przez nowy zasiłek zwany Universal credit. Jeśli wynajmujecie Państwo lokal/dom od władz rządowych zasiłek ten będzie przedmiotem weryfikacji zgodnie z zasadą 'bedroom tax' i to już od kwietnia 2013 roku. Sytuacja ta będzie miała miejsce, gdy wasze lokum/dom oceni się jako za duże jak na wasze potrzeby. Lista biur Wiltshire Council, ich adresów, numerów telefonów i stron internetowych znajduje się w Dziale Użytecznych kontaktów i porad. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

44 Council Tax Reduction scheme known before as Council Tax Benefit Program redukcji podatku komunalnego znany poprzednio jako lokalna ulga podatkowa (Council Tax Benefit) If you're on a low income, you may get help with paying your council tax. Before April 2013, this was called Council Tax Benefit. From April 2013, this benefit has been replaced by new local schemes called Council Tax Reduction, hence no new claims for Council Tax Benefit (CTB) will be accepted. Your claim for Council Tax Benefit will depend on your status in the UK, your address, income and family circumstances. You can find out if you are eligible to it by contacting the Revenues and Benefits team at Wiltshire Council offices or the Citizens Advice Bureau (see Useful Contacts & Advice section.) You can apply for CTR in writing, on a form provided by your local authority or you may do it online or by telephone provided that the local authority accepts online and telephone applications. If you have any difficulty completing the forms, you can contact your local Citizens Advice Bureau for assistance (see Useful Contacts & Advice section). Rented Local Government Accommodation As a member of the EU you may be entitled to accommodation provided by the local government (authority/council). This is rented accommodation provided by Homes 4 Wiltshire. To apply for this accommodation, you need to put your name on the Housing Register. Housing Register Only certain people are entitled to be on the Housing Register. This would enable you to apply for a home from Homes 4 Wiltshire. You are not eligible if you or your immediate family have accommodation in another country or in another part of the UK. You need to satisfy the criteria of the Council that you are eligible. If you become homeless, particularly if you have children, you are entitled to assistance from Wiltshire Council provided you are still working or actively seeking employment. Jeżeli mają Państwo niskie przychody możecie uzyskać pomoc w płatności podatku komunalnego. Przed kwietniem 2013 pomoc ta objęta była przez komunalną ulgę podatkową. Od kwietnia 2013 r. zasiłek ten został zastąpiony przez program redukcji podatku komunalnego, stąd nowe roszczenia pod starą nazwą (o ulgę lokalnego podatku) nie będą akceptowane. Uzyskanie takiej redukcji będzie zależało od waszego statusu w WB, miejsca waszego zamieszkania, waszego dochodu i okoliczności rodzinnych. By sprawdzić czy kwalifikujecie się do powyższego proszę o kontakt z Zespołem ds. przychodów i zasiłków w Wiltshire Council lub z Biurem porad obywatelskich (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Możecie Państwo złożyć taki wniosek na stosownym formularzu od lokalnego samorządu lub za pośrednictwem internetu albo telefonu, pod warunkiem że wirtualne i / lub telefoniczne wnioskowanie jest dopuszczalne. W razie jakichkolwiek problemów z wypełnieniem formularzy, proszę kontaktować się z lokalnym Biurem Porad Obywatelskich w celu uzyskania pomocy (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Kwatery wynajmowane od lokalnych władz Jako członkowie UE mogą być Państwo uprawnieni do otrzymania zakwaterowania zapewnianego przez lokalne władze (władze/rada). Zakwaterowania takie są dostępne za pośrednictwem wydziału zw. Homes 4 Wiltshire. Aby ubiegać się o takie lokum, należy zarejestrować swoje nazwisko w tzw. Rejestrze mieszkaniowym. Rejestr mieszkaniowy Tylko niektóre osoby są uprawnione do wpisu do Rejestru mieszkaniowego. Pozwala to ubiegać się o zakwaterowanie za pośrednictwem systemu Homes 4 Wiltshire. Posiadanie mieszkania przez Państwa lub najbliższą rodzinę w innym kraju lub w innej części WB dyskwalifikuje was od powyższego przywileju. Należy spełnić kryteria do tego kwalifikujące. Jeżeli staną się Państwo bezdomni, szczególnie w przypadku posiadania dzieci, są Państwo uprawnieni do pomocy od lokalnych władz, pod warunkiem, pozostawania w stosunku pracy lub aktywnego jej poszukiwania. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

45 If you believe you may be entitled to a Homes 4 Wiltshire home, or would like to find out if you are entitled to one, you can contact Homes 4 Wiltshire or Wiltshire Council offices. You can also contact the Citizens Advice Bureau for assistance. (See Useful Contacts & Advice section). Changes in your Income If you are claiming Benefits connected to your wages, such as WTC or CTC, you must report certain changes within one month. If you do not, you may be liable to pay a penalty. Changes which reduce your Benefit will always take effect from the date of the change. Advice & Assistance There is a helpline (English only) for WTC (Working Tax Credit) and CTC (Child Tax Credit) advice. The number is Telephone Jobcentre Plus for information on Benefits (English only) or visit the website For advice on which Benefits you may be eligible for, and for assistance with filling in forms, contact your local Citizens Advice Bureau. (See Useful Contacts & Advice section). Please also read a note on Universal Credit included on page 8 this guide. Jeżeli uważają Państwo, że mogą być uprawnieni do otrzymania domu od Home 4 Wiltshire lub chcieliby przekonać się, czy kwalifikują się do tego, prosimy o kontakt z Homes 4 Wiltshire lub Wiltshire Council. Możecie także kontaktować się z Biurem Porad Obywatelskich w celu uzyskania pomocy (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Zmiany w dochodach Jeżeli ubiegają się Państwo o zasiłki powiązane z waszymi płacami, tj. WTC lub CTC, wszelkie zmiany określone w warunkach ich przyznawalności należy zgłaszać w przeciągu jednego miesiąca. Brak zastosowania się do powyższego może podlegać karze. Zmiany, które powodują zmniejszenie wysokości zasiłku, zawsze wchodzą w życie od momentu nastąpienia zmiany. Porady i pomoc Istnieje infolinia udzielająca pomocy (jedynie anglojęzyczna) odnoszącej się WTC (Ulga podatkowa dla osób pracujących) i CTC (Ulga podatkowa dla osób wychowujących dzieci). Oto jej numer: Dla informacji odnośnie zasiłków skontaktuj się z Jobcentre Plus pod nr (tylko po angielsku) lub odwiedź stronę internetową Jeżeli szukają Państwo porady odnośnie tego, do których zasiłków możecie się kwalifikować lub potrzebują Państwo pomocy w wypełnieniu formularzy, prosimy o kontakt z lokalnym Biurem Porad Obywatelskich. (patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Proszę również przeczytać wzmiankę o uniwersalnym credycie/zasiłku na stronie 8 tego przewodnika. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

46 PENSIONS Individual government pensions are complicated and depend on many factors. Following is a brief outline only. At the moment the maximum basic state pension is per week. Under current regulations you need 30 years of NIC payments to receive the full basic state pension. From April 2016 there will be a flat-rate state (1-Tier) pension only. You will need 35 qualifying years for the full pension. The state pension age will rise to 67 between and 68 between The gradual increase from has been put forward to See the Pensions Act To find out more on the subject please go to or call the service on In order to qualify for a government (called state retirement) pension, you need to have worked and paid national insurance for a minimum of 10 complete years. This will entitle you to the minimum pension. EMERYTURY Indywidualne emerytury państwowe są skomplikowane i zależą od wielu czynników. Następujące informacje mają jedynie charakter szkicowy. W chwili obecnej maksymalna wysokość podstawowej emerytury to tygodniowo. W oparciu o istniejące regulacje prawne musicie Państwo wpłacać NI przez 30 lat aby otrzymać pełną wysokość podstawowej emerytury. Od kwietnia 2016 roku dostępna będzie tylko 1-Tier kwalifikacja emerytalna. Wiek emerytalny zwiększy się do 67 w latach , a do 68 w okresie Kwestia stopniowego wzrostu wieku emerytalnego od została przedstawiona na rok Proszę sobie przejrzeć akt prawny z 2014 roku o obowiązujących unormowaniach emerytalnych. By dowiedzieć się więcej na przedmiotowy temat proszę odwiedzić stronę internetową lub zadzwonić na nr Aby zakwalifikować się do emerytury państwowej, należy przepracować i płacić składki ubezpieczenia społecznego przez okres co najmniej 10 pełnych lat. Dzięki temu będziesz uprawniony do minimalnej emerytury. Once you have reached retirement age, you will be entitled to a state retirement pension if you fulfil all the required criteria. However, you can continue working and agree not to take your pension immediately. Beginning to take your pension at a later date will entitle you to receive additional benefit. From 1 October 2012 the UK government have been gradually introducing a new pension process called auto-enrolment. Any employer that has five or more employees must offer their employees access to an appropriate pension scheme (i.e. NEST). If you are aged 22 and have a certain level of earnings, you will be enrolled automatically. You do not have to stay in the pension scheme if you do not wish to. More information is available via uk. Wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego będziecie uprawnieni do państwowej emerytury, jeśli spełnicie wszystkie wymagane kryteria. Jednakże możecie dalej pracować, nie musicie natychmiastowo przechodzić na emeryturę. Przejście na emeryturę w późniejszym okresie umożliwi wam otrzymanie dodatkowych korzyści. Od 1 października 2012 roku Rząd Wielkiej Brytanii rozpoczął stopniowo wprowadzanie procesu automatycznego wciągania pracowników do zakładowego systemu emerytalnego. Każdy pracodawca, który zatrudnia 5 i więcej pracowników, musi zaoferować swoim pracownikom dostęp do programu emerytalnego (np. NEST). Jeśli osiągnęli Państwo wiek 22 lat i posiadają określony poziom zarobków, będziecie wciągnięci do przedmiotowego systemu automatycznie. Nie musicie Państwo w nim pozostać, jeśli sobie tego nie życzycie. Więcej informacji możecie znaleźć na stronie www. gov.uk. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

47 There is an agreement between the UK and Poland, and if you have paid into a government pension fund in Poland, and you have also paid your national insurance contributions in the UK, your Polish contributions will be taken into account when you are paid your UK state retirement pension. You will need to contact the UK International Pension Centre 4 months before you become of pensionable age, and they will make the arrangements for you. International Pension Centre Tyneview Park Benton Newcastle-upon-Tyne NE98 1BA Telephone: (English only, but they can arrange for an interpreter) For correspondence only: The Pension Service 11 Mail Handling Site A Wolverhampton WV98 1LW Zjednoczone Królestwo i Polska zawarły umowę, na mocy której jeśli płaciliście składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce, a także składki w Zjednoczonym Królestwie, wasze polskie składki zostaną wzięte pod uwagę, kiedy będziecie otrzymywali emeryturę w Zjednoczonym Królestwie. Będziecie musieli skontaktować się z Centrum ds. międzynarodowych emerytur w Zjednoczonym Królestwie ( UK International Pension Centre ) na 4 miesiące przed osiągnięciem przez was wieku emerytalnego. Centrum to wszystko to dla was zorganizuje. International Pension Centre Tyneview Park Benton Newcastle-upon-Tyne NE98 1BA Telefon: (Jeżeli angielski nie jest Państwa pierwszym językiem, można poprosić o pomoc tłumacza.) Adres dla korespondencji: The Pension Service 11 Mail Handling Site A Wolverhampton WV98 1LW It must be stressed that there are many factors that affect the state retirement pension. The information given here is a brief outline only. For more information visit the website Go to the International Pensions Centre link. If you need any assistance, you can contact the Citizens Advice Bureau (see Useful Contacts & Addresses section). Należy podkreślić, że istnieje wiele czynników, które mogą wpłynąć na waszą państwową emeryturę. Podane informacje mają zaledwie charakter szkicowy. W celu uzyskania więcej informacji, prosimy odwiedzić stronę internetową Przejdź do linku International Pensions Centre (Centrum ds. Międzynarodowych emerytur). Jeśli potrzebujesz pomocy, możecie skontaktować się z Biurem Porad Obywatelskich (patrz Dział Użyteczne Kontakty i Adresy) Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

48 Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

49 . HEALTH ZDROWIE Health Services Doctor s Surgery Minor Injuries Unit Accident & Emergency Department Emergency Medical Assistance Advice Eye Care Services Usługi Zdrowotne Gabinet lekarski Oddział ds. drobnych urazów Oddział ratunkowy i nagłych wypadków Pomoc medyczna w nagłych wypadkach Porady Usługi okulistyczne Dental Services Maternity Services Sexual Health Services Family Planning Young Persons, Gay Men and Sexual Health Clinics Usługi dentystyczne Usługi położnicze Usługi ds. zdrowia seksualnego Planowanie rodziny, Kliniki dla młodych osób, gejów oraz Kliniki ds. zdrowia seksualnego Pharmacy Services Usługi farmaceutyczne Drug and alcohol services Organizacje ds. walki z narkotykami i alkoholem Patient Advice Liaison Services (PALS) Zespół ds. Współpracy z Pacjentami (PALS) Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

50 HEALTH SERVICES In the UK, if you have a problem with your health, you can access health services through 3 main channels. 1. A Doctor s Surgery For all health problems including chest and virus infections 2. Minor Injuries Unit For minor injuries only 3. Accident & Emergency Department For major accidents and emergencies All of the above are run by the National Health Service (NHS). As an EU citizen you are entitled to free services from the NHS. If you are not sure which health care outlet to use you can telephone NHS Direct on 111 for advice. Registration It is very important to register yourself and your family with a local Doctor s Surgery as soon as you arrive. Do not wait until something goes wrong with your health. Each person in your family needs to fill out a separate registration form. You may also be asked for some form of identification, such as a passport or other document. The GP practice will send your details to the CCG (Clinical Commissioning Group), who will confirm your registration with the GP in writing. You can change your GP at any time. Doctor s Surgery The Doctor s Surgery is sometimes just called the Surgery, or the Doctor s, and sometimes the Doctor is referred to as a GP (General Practitioner of Medicine). Doctor s Surgeries offer consultations and treatment by appointment as well as other health related services. Depending on the nature of your health care need, you may have to wait (maximum 2 weeks) for an appointment, though urgent cases are seen as soon as possible. USŁUGI ZDROWOTNE Jeśli masz problem ze zdrowiem w Zjednoczonym Królestwie, możesz uzyskać pomoc zdrowotną poprzez 3 główne drogi. 1. Gabinet lekarski Wszystkie problemy zdrowotne, w tym infekcje klatki piersiowej i wirusowe 2. Oddział ds. Drobnych Obrażeń Wyłącznie dla drobnych obrażeń 3. Oddział Ratunkowy i Nagłych Wypadków Poważniejsze wypadki i nagłe wypadki Wszystkie z powyższych są prowadzone przez National Health Service (Narodowy Fundusz Zdrowia NHS). Jako obywatel Unii Europejskiej jesteś uprawniony do darmowych usług od NHS. Jeśli nie jesteś pewien, z którego punktu pomocy medycznej skorzystać, możesz zadzwonić do NHS Direct na numer 111 w celu uzyskania porad. Rejestracja Bardzo ważne, aby natychmiast po przyjeździe do kraju zarejestrować siebie i rodzinę w lokalnej przychodni lekarskiej. Nie czekaj, aż zachorujesz. Każda osoba w rodzinie musi wypełnić oddzielny formularz zgłoszeniowy. Możecie być ponadto poproszeni o dowód tożsamości, taki jak paszport lub inny dokument. Przychodnia ta wyśle informację o waszych danych do the CCG, która następnie potwierdzi szczegóły tej rejestracji na piśmie. Możecie zmienić waszą przychodnię w każdym czasie. Przychodnia lekarska Przychodnia lekarska jest czasem nazywana the Surgery lub the Doctor's, a lekarz jako GP (Lekarz medycyny ogólnej). Przychodnie lekarskie oferują konsultacje i leczenie, jak również inne usługi lekarskie, w trakcie uprzednio umówionej wizyty. W zależności od potrzeby stanu waszego zdrowia, możesz czekać (maksymalnie 1-2 tygodni) na wizytę, jednak w nagłych przypadkach jest ona umawiana na jak najbliższy termin. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

51 If the surgery cannot deal with your health problem they may refer you to another more appropriate service or specialist for treatment and advice. If you are referred to see a specialist you may have to wait some time (up to 8 weeks) unless your doctor considers the matter urgent. Looking for a Doctor s Surgery A list of local GPs is available from: GPlocationsearch/4 or local-health-services. Jeśli wasza przychodnia lekarska nie jest w stanie poradzić sobie z waszym problemem zdrowotnym, może skierować was na odpowiednie badanie lub do specjalisty na leczenie i w celu uzyskania porady. Jeśli zostaniecie skierowani do specjalisty, przypuszczalnie będziecie trochę czekać (aż do 8 tygodni), chyba że lekarz uzna wasz przypadek za pilny. W poszukiwaniu przychodni learskiej Lista lokalnych przychodni lekarskich jest dostępna ze strony lub Jeśli macie problemy z rejestracją w Przychodni lekarskiej, możecie skontaktować się z PALS ( strona 60) lub odwiedzić lokalne Biuro Porad Obywatelskich (Patrz Dział Użyteczne kontakty i porady). Language If you need the help of a translator when you go to visit a doctor, let the surgery know when you make an appointment, and they will arrange this. You might choose to take a friend with you to translate. Mi- Minor Injuries Unit Patients with minor injuries should visit a nor Injury Unit (MIU). If you have any problems in registering with a Doctor s Surgery, you can contact PALS (page 61) or visit the local Citizens Advice Bureau office (See Useful Contacts & Advice section). Minor Injury Units are staffed by nurses with special training in treating minor injuries such as: Minor cuts and lacerations Bruises Sprains and strains Simple fractures Burns Dogs and cats bites Insects bites and stings Foreign bodies in the skin, the eye, the ear or the nose. If you have a cold or chest infection, or an upset stomach, you need to go your Doctor s Surgery, not the Minor Injury Unit. This Unit is for injuries only. Język Jeśli potrzebujecie pomocy tłumacza, kiedy idziecie do lekarza, powiadom gabinet lekarski podczas umawiania się na wizytę, a oni to zorganizują. Możecie zdecydować się na zabranie ze sobą znajomego, który pomoże w tłumaczeniu. Oddział ds. Drobnych Obrażeń Pacjenci z drobnymi obrażeniami powinni odwiedzić Oddział ds. drobnych obrażeń (MIU). W Oddziałach ds. Drobnych Obrażeń pracują pielęgniarki ze specjalnym przeszkoleniem w leczeniu drobnych obrażeń, takich jak: Drobne rany cięte i szarpane Stłuczenia Skręcenia i zwichnięcia Proste złamania Oparzenia Ugryzienia przez psy i koty Ciala obce, które dostały się pod skórę, do oczu, uszu lub nosa. Jeśli masz przeziębienie lub infekcję w klatce piersiowej albo boli was brzuch, musicie udać się do przychodni lekarskiej, nie do Oddziału drobnych obrażeń. Oddział ten służy pomocą wyłącznie w obrażeniach. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

52 There are 2 Minor Injury Units in Wiltshire W Wiltshire znajdują się 2 Oddziały ds. Drobnych Obrażeń ADDRESS OPENING TIMES ADRES GODZINY PRZYJĘĆ Chippenham Chippenham Community Hospital Rowden Hill SN15 2AJ Trowbridge Trowbridge Community Hospital Adcroft Street BA14 8PH Everyday 7.00 am 1.00am 7 days a week Tel: /4 Everyday 24 hours per day 7 days a week Tel: Chippenham Chippenham Community Hospital Rowden Hill SN15 2AJ Trowbridge Trowbridge Community Hospital Adcroft Street BA14 8PH Codziennie 7.00 rano 1.00 w nocy 7 dni w tygodniu Tel: /4 Codziennie 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu Tel: Accident and Emergency Department There are Accident and Emergency (A & E) departments at the Royal United Hospital in Bath (BA1 3QE) and the Great Western Hospital in Swindon (SN3 6BB). Please do not go to an Accident and Emergency department for non emergency treatment. Emergency medical assistance In a medical emergency telephone the number 999 for an ambulance (see Community Services section). Examples of situations when you should call for an ambulance include : Chest pain Sudden collapse Suspected spinal injuries Complex fractures Dislocations Penetrating injuries Oddział Ratunkowy i Nagłych Wypadków Oddziały ratunkowy i nagłych wypadków znajdują się w Royal United Hospital w Bath (BA1 3QE) i w Great Western Hospital w Swindon (SN3 6BB). Prosimy nie udawać się do Oddziału Ratunkowego i Nagłych wypadków w przypadkach nie wymagających natychmiastowej opieki medycznej. Pomoc medyczna w nagłych wypadkach W przypadku potrzeby nagłej pomocy medycznej, zadzwoń pod numer 999 po karetkę (patrz dział Usługi lokalne). Powinieneś zadzwonić po karetkę pogotowia, w przypadku: Bólów w klatce piersiowej Nagłej utraty przytomności Podejrzenia obrażeń kręgosłupa Złożonych złamań Przemieszczeń Pogłębiających się obrażeń Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

53 Advice on Health and Health Care Services Telephone. If you need advice out of normal Doctor s Surgery hours, telephone 111 (English only). Or contact PALS for any kind of advice on health or health care services Internet At the bottom of page click other languages and choose Polish HOSPITALS Unless there is an emergency (see above) do not go to a Hospital. Go to your Doctor s Surgery (GP) and you will be sent to a hospital if it is necessary. Information on Hospitals is available in Polish LocationSearch/8/Hospitals. EYE CARE SERVICES If you have already registered at a Doctor s Surgery and are working in the UK, you can have an eye test and some services at National Health Service prices, which are cheaper than normal prices. You will need to show that you are working in UK. If you are thinking about making a complaint in respect to treatment received or not received, you can contact your local Healthwatch (see for further assistance. The time limit applies. Porady w sprawie zdrowia i opieki zdrowotnej Telefon Jeśli potrzebujesz pomocy poza normalnymi godzinami przyjęć w przychodni lekarskiej zadzwoń pod numer 111 (wyłącznie w języku angielskim). Lub skontaktuj się z PALS dla wszelkich porad odnośnie zdrowia i opieki zdrowotnej pod nr Internet W celu uzyskania informacji i porad w języku polskim, kliknij na link other languages and wybierz Polski w części dolnej strony. SZPITALE Jeżeli nie jest to nagły wypadek (patrz powyżej), nie udawaj się do szpitala. Zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego (GP), a jeśli będzie to konieczne, zostaniesz skierowany do szpitala. Informacje na temat szpitali dostępne są w języku polskim na stronie LocationSearch/8/Hospitals. OPIEKA OKULISTYCZNA Jeśli zapisałeś się już do przychodni lekarskiej i pracujesz w Zjednoczonym Królestwie, możesz przejść badanie wzroku oraz uzyskać inne usługi po cenach National Health Service, które są niższe od normalnych cen. Będziesz musiał wykazać, że pracujecie Państwo w WB. Jeśli myślicie Państwo o złożeniu skargi na otrzymane leczenie medyczne lub jego brak możecie skontaktować się z lokalnym Healthwatch (zobacz dla dalszych informacji. Ograniczenie czasowe ma zastosowanie. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

54 DENTAL CARE SERVICES There are two kinds of dental care services: those run privately and those run by the National Health Services (NHS). Those run by the NHS are subsidised by the Government and are not as expensive as privately run dental care. You can find lists of the local NHS Dental Practices via Search/Dentists/LocationSearch/3 or It is advisable to register with a dentist when you first arrive in Wiltshire. All NHS dental treatment costs are set by the Government and will be the same at all NHS practices. This excludes any private treatments you and your dentist decide upon. Treatment is free for those who are: Under 18 or aged 18 and in full time education Pregnant or have had a baby within the last 12 months Receiving certain types of benefits or tax/child credits Private Dental Care Private dentists can also provide you with treatment, although the cost of this may be higher than NHS charges. Details of local private dentists can be found in the telephone book. Private Dental complaints need to be referred to the Dental Complaints Service. Telephone: info@dentalcomplaints.org.uk Website: Address: Dental Complaints Service Stephenson House 2 Cherry Orchard Road Croydon CR0 6BA More info also can be found on General Dental Council website - USŁUGI DENTYSTYCZNE Istnieją dwa rodzaje usług dentystycznych: prowadzonych prywatnie oraz prowadzonych przez National Health Services (Publiczna Służba Zdrowia). Te prowadzone przez NHS są subsydiowane przez rząd i nie są tak drogie jak prywatne leczenie dentystyczne. Listy lokalnych gabinetów dentystycznych NHS możecie Państwo znaleźć za pośrednictwem strony Service-Search/Dentists/LocationSearch/3 lub Zaleca się rejestrację u dentysty po pierwszym przyjeździe do Wiltshire. Wszystkie koszty leczenia dentystycznego NHS są ustalone przez Rząd i będą na tym samym poziomie we wszystkich gabinetach NHS. Nie obejmuje to prywatnych leczeń, na które wy i wasz dentysta się zdecydujecie. Leczenie jest darmowe dla osób, które są: W wieku 18 lat lub poniżej i uczą się w systemie dziennym W ciąży lub urodziły dziecko w przeciągu ostatnich 12 miesięcy Otrzymują określone rodzaje zasiłków lub ulgi podatkowe/na dzieci Prywatna opieka dentystyczna Prywatni dentyści mogą również zapewnić wam leczenie, mimo że koszty tego mogą być wyższe niż opłaty NHS. Szczegóły lokalnych prywatnych gabinetów lekarskich znajdują się w książce telefonicznej. Skargi na prywatne praktyki należy kierować do the Dental Complaints Service. Telefon: info@dentalcomplaints.org.uk Strona internetowa: Adres: Dental Complaints Service Stephenson House 2 Cherry Orchard Road Croydon CR0 6BA Możecie także dowiedzieć się więcej ze strony General Dental Council - gdc-uk.org/pages/.default.aspx. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

55 Urgent Dental Care If you are registered with a dentist, you can go to them for urgent dental care. If you are not registered with a dentist but are in a lot of pain, you can contact the Dental Helpline on Telephoning on this phone is in English only. However, when you book an appointment you can request that an interpreter be present during your appointment. If you change your mind and do not want the appointment, please let them know in good time so that someone else can have your appointment and the interpreter need not come. Nagła opieka dentystyczna Jeśli jesteście zarejestrowani u dentysty, możecie udać się do niego, aby uzyskać opiekę dentystyczną w nagłych wypadkach. Jeśli nie jesteście zarejestrowani u dentysty, ale bardzo cierpicie możecie skontaktować się z Infolinią Dentystyczną pod numerem Infolinia służy pomocą wyłącznie w języku angielskim. Jeśli jednak zarezerwujecie wizytę, możecie poprosić o obecność tłumacza na czas wizyty. Jeśli zmienicie zdanie i nie chcecie przyjść na spotkanie, prosimy powiadomić ich z odpowiednim wyprzedzeniem, aby inna osoba mogła się umówić na wizytę oraz aby tłumacz nie musiał niepotrzebnie przychodzić. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

56 MATERNITY AND INFANT SERVICES Pregnant women are cared for by a team of Health Care specialists. Pregnant women need to register at a Doctor s Surgery (see Health Services Section). During the first appointment with the Doctor, s/he will arrange a further appointment with a specialist midwife, who will perform all the screening necessary to monitor the health of the mother and unborn child. In the UK, most babies are born with the assistance of a midwife (who may also be referred to as a maternity nurse), who is a specialist in this field. You can give birth at home, in a unit run by midwives or in hospital. Your midwife will be able to assist you in your choice. When the baby is born, the midwife will notify a Health Visitor who will visit you and your baby. She will inform you about immunisations, and keep a record of your baby s health. She will also give you information on any benefits (see Benefits Section) that you might be able to receive to help with the cost of the care of your child. If you have any problems you can phone the Health Visitor. USŁUGI POŁOŻNICZE I OPIEKA NAD NIEMOWLĘTAMI Kobietami w ciąży zajmuje się Zespół specjalistów opieki zdrowotnej. Kobiety w ciąży muszą się zarejestrować w przychodni lekarskiej (patrz Dział Usługi Zdrowotne). Podczas pierwszej wizyty lekarskiej, Doktor umówi dalsze spotkanie ze specjalistą położnikiem, który wykona wszelkie konieczne badania, aby sprawdzić stan zdrowia matki i nienarodzonego dziecka. W Zjednoczonym Królestwie większość dzieci rodzi się z pomocą położnej (która może się również nazywać pielęgniarką położną), specjalisty w tym zakresie. Kobiety ciężarne mogą urodzić w domu, na oddziale prowadzonym przez położniczą lub w szpitalu. Położna będzie mogła pomóc wam w dokonaniu wyboru. Kiedy dziecko się urodzi, położna powiadomi pielęgniarkę środowiskową, która odwiedzi was i wasze dziecko. Poinformuje ona was o immunizacji oraz będzie prowadziła rejestr zdrowia waszego dziecka. Udzieli ona ponadto informacji na temat wszelkich zasiłków (patrz Dział Zasiłki), które możecie otrzymać jako pomoc w kosztach opieki nad dzieckiem. W razie jakichkolwiek problemów, możecie kontaktować z pielęgniarką środowiskową. For information on registering the birth at the Register of Births, and getting a Birth Certificate see page 80 this guide. If you have infant children who were born in Poland, but have now come to the UK, please register the child at a Doctor s Surgery. They will contact a Health Visitor who will visit you and your baby. Informacje na temat rejestracji urodzenia dziecka oraz aktu urodzenia znajdują się na stronie 80 tego przewodnika. Jeśli masz małe dzieci urodzone w Polsce, ale które przybyły obecnie do Zjednoczonego Królestwa, prosimy zareje-strować dziecko w przychodni lekarskiej. Przychodnia ta skontaktuje się z pielęgniarką środowiskową, która odwiedzi was i wasze dziecko. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

57 SEXUAL HEALTH SERVICES: Family Planning, Young Persons, Gay Men and Sexual Health Clinics These services are provided at clinics where you can call in without an appointment at the times given below. You may also be able to telephone to make appointments at other times. What you can get: Pregnancy tests Cervical smear tests Screening and treatment for Sexually Transmitted Diseases (STD) HIV test for AIDS Leaflets Free contraception: Free male and female condoms Emergency contraception Oral contraceptive pill Injections and implants Intra-uterine devices/system Diaphragms and cervical caps Advice on natural methods Help and information on: Safer sex Sexual Infections Pre pregnancy and pregnancy advice Psycho-sexual counselling Stopping smoking Advice on contraception Telephone Helplines (incl. registration): DAY Monday Thursday 9.00 am 4.45 pm Friday 9.00 am - 4 pm EVENINGS pm Mondays Chippenham Tuesday Calne Thursday Trowbridge Thursday Devizes USŁUGI W ZAKRESIE ZDROWIA SEKSUALNEGO: Planowanie rodziny, Kliniki dla młodych osób, gejów oraz Kliniki d/s zdrowia seksualnego Usługi te są świadczone w klinice, do której możecie przyjść bez umawiania się na wizytę w poniżej podanych godzinach. Możesz również zadzwonić, aby umówić się na wizytę w innych godzinach. Co możesz otrzymać: Testy ciążowe Testy na podstawie wymazu z szyjki macicy Badanie i leczenie chorób przenoszonych drogą płciową (STD) Test na obecność wirusa HIV, na AIDS Ulotki Darmowa antykoncepcja: Darmowe prezerwatywy dla mężczyzn i kobiet Antykoncepcja doraźna Doustne pigułki antykoncepcyjne Zastrzyki i implanty Wkładki/system wewnątrzmaciczny Krążki maciczne i kapturki naszyjkowy Porady na temat metod naturalnych Pomoc i informacje na temat: Bezpiecznego seksu Infekcji przeniesionych drogą płciową Porady przed zajściem w ciążę i w jej trakcie Porady psychoseksualne Rzucenie palenia. Porady na temat antykoncepcji Infolinie (włączając rejestrację) DZIEŃ Poniedziałek Czwartek 9 16:45 Piątek 9-16 WIECZORY Poniedziałek Chippenham Wtorek Calne Czwartek Trowbridge Czwartek Devizes Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

58 Clinics are based at: ADDRESS OPENING TIMES Kliniki są położone w następujących miejscowościach: ADRES GODZINY PRZYJĘĆ Amesbury Health Centre Smithfield Street SP4 7AN Tuesday 4.30 pm 6.30 pm Tel: Amesbury Health Centre Smithfield Street SP4 7AN Wtorek Tel: Calne Health Centre Broken Cross SN11 8BN 6.00 pm 8.30 pm Tel: Calne Health Centre Broken Cross SN11 8BN Tel: Chippenham Community Hospital Rowden Hill SN15 2AJ Wednesday 4 pm 7.30 pm Tel: Chippenham Community Hospital Rowden Hill SN15 2AJ Środa Tel: Devizes Health Clinic New Park Street SN10 1EF Thursday 6.00 pm 8.30 pm Tel: Devizes Health Clinic New Park Street SN10 1EF Czwartek Tel: Durrington Durrington Youth Clinic The Ham SP4 8HW Monday 3 pm 5 pm (under 25 years old) Durrington Durrington Youth Clinic The Ham SP4 8HW Poniedziałek (poniżej 25 roku życia) Melksham Community Hospital Spa Road SN12 7NZ Tuesday 9.15 am am Tel: Melksham Community Hospital Spa Road SN12 7NZ Wtorek Tel: Salisbury Central Health Centre Avon Approach SP1 3SL Tue and Fri pm Tel: Salisbury Central Health Centre Avon Approach SP1 3SL Poniedziałek I Wtorek Tel: Trowbridge Community Hospital Minor Injury Unit Adcroft Street BA14 8PH Thu pm Tel: Trowbridge Community Hospital Minor Injury Unit- Adcroft Street BA14 8PH Czwartek Tel: Warminster Community Hospital The Avenue BA12 8QS Contact for details Tel: Warminster Community Hospital The Avenue BA12 8QS Zadzwoń, by dowiedzieć się szczegółów Tel: Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

59 PHARMACY SERVICES Pharmacists (sometimes called chemists) are experts on medicines and how they work. You can buy various medicines from Pharmacies or Chemist shops, but for some medicines will need authorisation from your doctor. When you need to take medication your doctor or perhaps your dentist will give you a prescription to take to a Pharmacist to obtain your medicine. A charge is payable for National Health Service (NHS) prescriptions but you may be entitled to free prescriptions if you are: Under 16 Aged in full time education Aged over 60 Pregnant or a nursing mother In an NHS Low Income Scheme Suffering from certain long term illnesses or disabilities Or you have: Prescribed contraception An exemption certificate. USŁUGI FARMACEUTYCZNE Farmaceuci są ekspertami w dziedzinie leków i sposobu ich działania. Możecie Państwo zakupić różne leki w aptece, ale czasami będzie wymagana do tego recepta od lekarza. Jeśli będziecie potrzebowali danego leku, wasz lekarz lub być może wasz dentysta da wam receptę, którą będziecie musieli przedstawić w aptece aby zakupić lek. Za taką receptę należy zapłacić, ale możecie być uprawnionym do darmowych recept, jeśli jesteście: Poniżej 16 roku życia W wieku lat, i uczycie się w systemie dziennym W wieku powyżej 60 lat W ciąży lub okresie karmienia W programie NHS dla osób o niskich dochodach Niepełnosprawni lub cierpicie na przewlekłe choroby lub w przypadku: antykoncepcji przepisanej na receptę posiadania certyfikatu zwolnienia. Your Doctor s Surgery will be able to tell you where to find a local Pharmacy/Chemist. Some surgeries have one on site. You can also search for a local pharmacy on: or Wasza przychodnia lekarska będzie w stanie powiedzieć Państwu gdzie możecie znaleźć najbliższą aptekę. Niektóre przychodnie posiadają aptekę na miejscu. Możecie ponadto poszukać lokalnej apteki za pośrednictwem wyszukiwarki na stronie: lub Pharmacists can also give advice on some minor illnesses such as: Farmaceuci mogą ponadto pomóc w drobnych zachorowaniach typu: Aches and pains Minor injuries Stomach upsets Women s health Skin conditions Allergies Colds and flu Bóle ogólne Niewielkie obrażenia Bóle żołądka Problemy natury kobiecej Choroby skórne Alergie Przeziębienia i grypa. The service is usually in the English language. Zazwyczaj usługa ta jest dostępna wyłącznie w języku angielskim. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

60 DRUGS & ALCOHOL SERVICES AND THE WILTSHIRE ALCOHOL STRATEGY The Wiltshire Alcohol strategy is a programme aiming is to minimise the harm to your health, reduce / eliminate violence and antisocial behaviour associated with alcohol. For details of the drug and alcohol services available across the county please refer to the Wiltshire Directory of Drug and Alcohol Services via drug-and-alcohol-services.pdf. Here is a few of them. ORGANIZACJE D/S WALKI Z NARKOTYKAMI I ALKOHOLEM A THE WILTSHIRE ALCOHOL STRATEGY The Wiltshire Alcohol strategy to program mający na celu zmniejszenie szkody wyrządzanej zdrowiu, redukcji lub eliminacji przemocy i antyspołecznego zachowania związanego z nadużyciem alkoholu. Szczegóły na temat dostępnych w Wiltshire usług w przypadkach nadużyć narkotyków i alkoholu zawarta jest w katalogu przedmiotowych usług na stronie : -alcohol-services.pdf. A oto kilka z nich. The service Specialist Drug and Alcohol Service (Kennet, North and West Wiltshire) Contact details Telephone: (Trowbridge) Website: Swindon and Wiltshire Alcohol and Drug Service (SWAD) Wiltshire Addiction Support Project (WASP) Motiv8 Help Counselling Service (Trowbridge) (Swindon) Telephone: (Trowbridge) Website: Telephone: (Trowbridge) (Devizes) Website: Telephone: (Trowbridge) Website: Carer Support Wiltshire Telephone: Amber Alabare Website: Telephone: (Trowbridge) Website: Website: Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

61 Please be aware that these services offer appointments and/or drop-ins and some accept referrals or/and self-referrals. Proszę mieć na uwadze, że usługi te offerują wizyty na termin i/lub bez terminu, a niektóre z nich akceptują skierowania przez osoby/ instytucje upoważnione i/lub zgłoszenia individualne. Here are also helplines. Oto także niektóre z infolini. Helplines available Adult Services for Alcoholics Anonymous Al-Anon & Alateen Cocaine Anonymous or or Drinkline Dostępne Infolinie Dla osób powyżej 18 lat Anonimowi Alkoholicy Al-Anon & Alateen Anonimowi Narkomani Ogólna linia dla uzależnionych od alkoholu lub lub Families Anonymous Anonimowa linia pomocy dla całych rodzin Frank Re-solv Frank Re-solv Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

62 PATIENTS ADVICE & LIAISON SERVICE (PALS) ZESPÓŁ Ds. WSPÓŁPRACY Z PACJENTAMI (PALS) Patients Advice & Liaison Service (PALS) offers a free, confidential National Health Service for patients, carers, family and friends. Their aim is to: Provide information on NHS services Listen to concerns, suggestions and queries Help sort out problems quickly on your behalf Advise and support patients and their families and carers. If you need help, advice or have concerns about NHS health services, contact PALS (For Bath and North East Somerset, Swindon and Wiltshire). Zespół ds. Współpracy z Pacjentami (PALS) oferuje darmowe i poufne usługi zdrowotne dla pacjentów, opiekunów, rodziny i znajomych. Ich celem jest: Zapewnianie informacji na temat usług NHS Wysłuchiwanie problemów, sugestii i pytań Pomoc w szybkim rozwiązaniu problemów w waszym imieniu Doradztwo i wsparcie pacjentów oraz ich rodzin i opiekunów. Jeśli potrzebujecie Państwo pomocy, porady lub macie uwagi odnośnie usług zdrowotnych NHS, prosimy o kontakt z PALS (dla obszaru Bath i North East Somerset, Swindon i Wiltshire). Address: Kempthorne House St Martin`s Hospital Clara Cross Lane Bath BA2 5RP Adres dla doręczeń: Kempthorne House Martin`s Hospital Clara Cross Lane Bath BA2 5RP Telephone: hour free phone service English only. Telefon: godzinna darmowa infolinia Dostępna wyłącznie w języku angielskim. Website: feedbackwiltshireccg@nhs.net Strona www: feedbackwiltshireccg@nhs.net Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

63 Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families July

64 . COMMUNITY SERVICES & LEISURE ACTIVITIES USŁUGI LOKALNE I WYPOCZYNEK Civil Legal Service (CLS) Cywilna Pomoc Prawna (CLS) Integrated Youth Services (13 19 years old) Zintegrowane Usługi dla Młodzieży (13-19 lat) Leisure Centres & Swimming Pools Centra wypoczynkowe i baseny Library Services Usługi biblioteczne Police Policja Social Care Services Opieka Społeczna Voluntary & Part Time Work Wolontariat i praca w niepełnym wymiarze godzin Wiltshire Fire & Rescue Service Straż Pożarna i Ratownicza w Wiltshire Other Services Available Inne Dostępne Usługi Young People s Leisure Propozycje aktywności rekreacyjnych dla młodzieży Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

65 CLS CIVIL LEGAL SERVICE CLS The CLS is a national network of merchants who provide legal aid. The service aims to: Help you with finding a solicitor or legal adviser Answer questions on your rights, on Employment, Welfare, Benefits and Debt in the England and Wales Assist you in finding information from other sources Advise on Legal Aid Get you free initial advice from qualified legal advisers Give you an access to legal information leaflets Allow you to record messages about common legal problems 24 hours a day (in English) You can find out more about their services on (in English). Civil Legal Advice helpline If you are eligible for civil legal advice you may call Civil Legal Advice helpline on for free advice about benefits, tax credits, housing, employment, discrimination, education or debt problems. They can arrange for translation if you inform them that you cannot speak English. The line is open Mon Fri 9 am 8 pm, Sat 9 am pm. Citizens Advice Bureau You can also ask for advice at your local Citizens Advice Bureau (addresses in Useful Contacts & Advice Section), which is part of the CLS network, on your rights, legal proceedings, employment, welfare, benefits, debt and housing issues. For more information please refer to CYWILNA POMOC PRAWNA CLS CLS jest krajową siecią osób prawnych i fizycznych udzielających cywilnej pomocy prawnej. Usługa ta obejmuje: Pomoc w odnalezieniu prawnika lub doradcy prawnego Udzielanie odpowiedzi na pytania związane z twoimi uprawnieniami, kwestiami zatrudnienia, aspektami socjalnymi, zasiłkami i długami w Angli i na Wali Pomoc w odnalezieniu informacji z innych źródeł Porady prawne Darmową pomoc wstępną wykwalifikowanych doradców prawnych Dostęp do ulotek z informacjami prawnymi Możliwość nagrania wiadomości dotyczących powszechnych problemów natury prawnej 24 godzin na dobę (w języku angielskim) Więcej informacji na temat ich usług możecie odnaleźć na stronie (w języku angielskim). Infolinia Cywilnej Pomocy Prawnej Jeśli kwalifikujecie się do otrzymania takiej cywilnej porady prawnej, możecie zadzwonić na CLS krajową infolinię , aby uzyskać darmowe porady dotyczące zasiłków, ulg podatkowych, zakwaterowania, zatrudnienia, dyskryminacji, edukacji lub problemów z zadłużeniem. Mogą oni ponadto zorganizować tłumaczenie języka mówionego jeśli poinformujecie ich, że nie mówicie w języku angielskim. Linia ta otwarta jest od poniedziałku do piątku w godzinach 9 20 i w soboty Biuro Porad Obywatelskich Po poradę możecie również zgłosić się do lokalnego Biura Porad Obywatelskich (Dział ds. adresów, użytecznych kontaktów i porad), stanowiącego część sieci CLS, w celu uzyskania pomocy na temat twoich uprawnienień, procedur prawnych, zatrudnienia, aspektów socjalnych, zasiłków, długu i problemów mieszkaniowych. Dodatkowych informacji można zasięgnąć na stronie Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

66 Wiltshire Integrated Youth Services years old The service is designed to give advice, guidance and support to all 13 to 19 year old people on an individual level. The centre ensures that young people have an appropriate meeting place for their personal and social development activities, set programme in connection to youth work values and so on. The service also guides and advices on: Young people living independently Childcare Alcohol and drugs Sexual health Help with children`s behaviour Assistance with communication Assertiveness training Anger and anxiety management Racial abuse For more information please go to : If you need help or advice contact an appropriate Youth Development Centre. Main offices in Wiltshire: ADDRESS Bradford on Avon Frome Road BA15 1LE Chippenham The Bridge Bath Road SN15 2AA Devizes Southbroom London Rd The Green SN10 5AB Melksham 56 Spa Road SN12 7NY Salisbury Wilton Youth Centre Hollows Wilton Road SP2 0JE Trowbridge Polebarn Road Court Mills Centre BA14 7EG TELEPHONE To be confirmed Wiltshire Integrated YouthServices lat Usługa ma na celu udzielanie porad, wskazówek i wsparcia osobom pomiędzy 13 a 19 rokiem życia na indywidualnym poziomie. Centrum zapewnia młodym ludziom odpowiednie miejsce dla swoich działań na rzecz rozwoju osobistego i społecznego, ustawia program mający na celu pielęgnowanie wartości płynących z pracy z młodzieżą i tak dalej. Centrum również udziela wsparcia w kwestiach: Samodzielnego zamieszkania Opieki nad dziećmi Alkoholu i narkotyków Zdrowia seksualnego Wzorców dziecięcego zachowania Komunikacji międzyludzkiej Assertywności Kontroli złości i pobudzenia nerwowego Dyskriminacji rasowej. Więcej informacji można zasięgnąć na stronie internetowej Jeśli potrzebujecie pomocy lub porady, skontaktujcie się z odpowiednim Ośrodkiem Rozwoju Młodzieży. Jego główne biura w Wiltshire to: Główne biura w Wiltshire: ADRES Bradford on Avon Frome Road BA15 1LE Chippenham The Bridge Bath Road SN15 2AA Devizes Southbroom London Rd The Green SN10 5AB Melksham 56 Spa Road SN12 7NY Salisbury Wilton Youth Centre Hollows Wilton Road SP2 0JE Trowbridge Polebarn Road Court Mills Centre BA14 7EG TELEFON To be confirmed Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

67 LEISURE CENTRES & SWIMMING POOLS There are Leisure Centres all over Wiltshire, with different facilities available including swimming pools, gyms, bowls, courts for squash, badminton and other sporting activities. There are also various groups and classes. To find your nearest centre, and what is available in each centre, use the website and browse for Leisure and Recreation, or contact a centre directly. Centres are situated at: EAST WILTSHIRE TOWN & LEISURE CENTRE TELEPHONE Devizes Devizes Leisure Centre Southbroom Road, SN10 5AB Marlborough Marlborough Leisure Centre Barton Dene, SN8 1PB Tidworth Tidworth Leisure Centre Nadder Road, SP9 7QN CENTRA WYPOCZYNKOWE I BASENY W całym Wiltshire istnieje wiele centrów rekreacyjnych, z różnymi dostępnymi obiektami takimi jak baseny, siłownie, kręgielnie, boiska dla squash, badminton i innych aktywności sportowych. Istnieje wiele różnych grup i klas zajęć. Aby znaleźć najbliższe centrum i dowiedzieć się, co jest dostępne w każdym z nich, skorzystajcie ze strony następnie z zakładki Wypoczynek i Rekreacja, lub skontaktujcie się bezpośrednio z danym centrum. Centra są ulokowane w następujących miejscach: Wschodnia część Wiltshire CENTRUM MIEJSKIE TELEFON I WYPOCZYNKU Devizes Devizes Leisure Centre Southbroom Road, SN10 5AB Marlborough Marlborough Leisure Centre Barton Dene, SN8 1PB Tidworth Tidworth Leisure Centre Nadder Road, SP9 7QN NORTH WILTSHIRE TOWN & LEISURE CENTRE TELEPHONE Chippenham The Olympiad Leisure Centre Monkton Park, SN15 3PA Corsham Springfield Leisure Centre Beechfield Road, SN13 9DN Malmesbury The Activity Zone Bremilham Road, SN16 0DQ Wootton Bassett Lime Kiln Leisure Centre Lime Kiln, SN4 7HG Północna część Wiltshire TELEFON CENTRUM MIEJSCE I WYPOCZYNKOWE Chippenham The Olympiad Leisure Centre Monkton Park, SN15 3PA Corsham Springfield Leisure Centre Beechfield Road,SN13 9DN Malmesbury The Activity Zone Bremilham Road SN16 0DQ Wootton Bassett Lime Kiln Leisure Centre Lime Kiln, SN4 7HG Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

68 SOUTH WILTSHIRE TOWN & LEISURE CENTRE TELEPHONE Salisbury Five Rivers Leisure Centre Hulse Rd, SP1 3NR Durrington Durrington Swimming and Fitness Centre Recreation Road, SP4 8HH Tisbury Tisbury & District Sports Centre Weaveland Road, SP3 6HJ Południowa część Wiltshire CENTRUM MIEJSKIE I WYPOCZYNKOWE TELEFON Salisbury Five Rivers Leisure Centre Hulse Rd, SP1 3NR Durrington Durrington Swimming and Fitness Centre Recreation Road, SP4 8HH Tisbury Tisbury & District Sports Centre Weaveland Road, SP3 6HJ WEST WILTSHIRE TOWN & LEISURE CENTRE TELEPHONE Bradford-on-Avon Bradford-on-Avon Swimming Pool Station Approach, BA15 1DF Melksham Christie Miller Sports Centre, Lancaster Way, Bowerhill, SN12 6QU Melksham Blue Pool, Market Place, SN12 6ES Westbury Leighton Recreation Centre, Wellhead Lane, BA13 3PT Westbury Swimming Pool, Church Street, BA13 3BY Warminster Warminster Sports Centre, Woodcock Road, BA12 9DQ Trowbridge Castle Place Leisure Centre, Level 5a, Multi Storey Car Park, BA14 8AL Trowbridge Sports Centre, Frome Road, BA14 0DJ Zachodnia część Wiltshire CENTRUM MIEJSKIE TELEFON I WYPOCZYNKOWE Bradford-on-Avon Bradford-on-Avon Swimming Pool, Station Approach, BA15 1DF Melksham Christie Miller Sports Centre, Lancaster Way, Bowerhill, SN12 6QU Melksham Blue Pool, Market Place, SN12 6ES Westbury Leighton Recreation Centre, Wellhead Lane, BA13 3PT Westbury Swimming Pool, Church Street, BA13 3BY Warminster Warminster Sports Centre, Woodcock Road, BA12 9DQ Trowbridge Castle Place Leisure Centre, Poziom 5a wielopoziomowego parkingu samochodowego BA14 8AL Trowbridge Sports Centre, Frome Road, BA14 0DJ Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

69 LIBRARY SERVICES & INTERNET ACCESS Libraries lend books free of charge to members, and offer free internet access. They are also excellent sources of information on local and national amenities. It is free to become a member. To join, you will need to show your passport, and a utility bill or proof of work or accommodation. Most libraries have selections of books in languages other than English. These selections are changed from time to time to ensure readers have a good variety of choice. Polish books are available in most libraries. Libraries also have local and national newspapers, talking books, DVDs and CDs, story times for children, and other facilities such as photocopying, for a small charge. All libraries have computers that you can use for free for writing letters, CVs, etc, and for free Internet access. Libraries are a good place for finding out what is going on in your local area. To find your nearest library, information and opening times, go to click on the picture of libraries on the right hand side, scroll down to Library locations and opening hours. You can also telephone for information. The main libraries in Wiltshire are: ADDRESS Chippenham Timber Street SN15 3EJ Devizes Sheep Street SN10 1DL Salisbury Market Place SP1 1BL Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday OPENING TIMES 10 am 7 pm 9 am 5 pm 9 am 1 pm 9 am 7 pm 9 am 7 pm 9 am 5 pm Monday 10 am 7 pm Tuesday 9.30 am 5 pm Wednesday 9.30 am pm Thursday 9.30 am 7pm Friday 9.30 am 5 pm Saturday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday 9.30 am 4 pm 10 am 7 pm 9 am 7 pm 9 am 5 pm 9 am 5 pm 9 am 7 pm 9 am 5 pm USŁUGI BIBLIOTECZNE I DOSTĘP DO INTERNETU Biblioteki oferują darmowe wypożyczanie książek swoich członkom, a także oferują darmowy dostęp do internetu. Są one również wyśmienitym źródłem informacji na temat lokalnych i krajowych obiektów. Członkostwo jest bezpłatne. Aby stać się członkiem, należy okazać swój paszport, rachunek za usługi medialne lub dowód na podjęcie pracy albo zakwaterowanie. Większość bibliotek posiada selekcję książek w językach innych niż angielski. Asortyment jest od czasu do czasu zmieniany, aby zapewnić czytelnikom różnorodność wyboru. Polskie książki są dostępne w większości bibliotek. Biblioteki oferują ponadto gazety lokalne i krajowe, książki audio, DVD i CD, czytanie bajek dla dzieci i inne usługi takie jak xero, za niewielką opłatą. Wszystkie biblioteki mają komputery, do których dostęp jest darmowy w celu napisania listów, CV etc, i darmowego internetu. Biblioteki są dobrym miejscem, aby dowiedzieć się, co się dzieje na twoim lokalnym obszarze. Aby odnaleźć informację o najbliżej położonej bibliotece i jej godzin otwarcia, prosimy przejść do kliknąć na napis biblioteki po prawej stronie, i skorzystać z wyszukiwarki lokalizacji bibliotek i ich godzin otwarcia. Możecie ponadto zadzwonić pod numer , celem uzyskania informacji. Główne biblioteki w Wiltshire znajdują się w: ADRES GODZINY PRZYJĘĆ Chippenham Poniedziałek Timber Street Wtorek 9 17 SN15 3EJ Środa 9 13 Czwartek Piątek 9 19 Sobota 9 17 Devizes Sheep Street SN10 1DL Salisbury Market Place SP1 1BL Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Poniedziałek Wtorek 9 19 Środa 9 17 Czwartek 9 17 Piątek 9 19 Sobota 9 17 Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

70 Trowbridge Ground Floor County Hall BA14 8JN Monday 8.30 am 7pm Tuesday 8.30 am 5.30 pm Wednesday 8.30 am 5.30 pm Thursday 8.30 am 7 pm Friday 8.30 am 7 pm Saturday 9 am 5 pm Trowbridge Ground Floor County Hall BA14 8JN Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota 9 17 To find addresses and information on opening times of other libraries in Wiltshire please use the specification below. TOWN TELEPHONE Aldbourne Amesbury Box Bradford-on-Avon Calne Corsham Cricklade Downton Durrington Ludershall Lyneham Malmesbury Market Lavinton Marlborough Melksham Mere Netheravon Performing Arts Library Pewsey Purton Ramsbury Tidworth Tisbury Warminster Westbury Wilton Wootton Basset W celu uzyskania adresu i informacji dotyczącej godzin otwarcia innych bibliotek w Wiltshire proszę posłużyć się poniższym zestawieniem. MIEJSCOWOŚĆ TELEFON Aldbourne Amesbury Box Bradford-on-Avon Calne Corsham Cricklade Downton Durrington Ludershall Lyneham Malmesbury Market Lavinton Marlborough Melksham Mere Netheravon Performing Arts Library Pewsey Purton Ramsbury Tidworth Tisbury Warminster Westbury Wilton Wootton Basset Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

71 POLICE In the UK the Police Force is divided into Constabularies. Our local force is the Wiltshire Constabulary. The Headquarters are at Hampton Park West, Melksham, Wiltshire, SN12 6QQ. Their aims are to: Respond promptly to emergency calls Reduce crime and anti-social behaviour Detect crime and bring more offenders to justice Deliver a quality service to the public which is accessible, visible and reassures. To contact the Police in an EMERGENCY telephone 999 and ask for POLICE. Translation services are available via a language telephone line. An emergency is described as: A threat to life by another person or by an injury When there is a need for immediate police action The operator will need the following information: Your name, address and telephone number Where the incident is taking place be as specific as possible What is happening POLICJA W Zjednoczonym Królestwie Siły Policyjne są podzielone na policje okręgowe. Nasze lokalne siły to Wilshire Okręg. Główna siedziba tej Policji mieści się w Hampton Park West, Melksham, Wiltshire, SN12 6QQ. Oto następujące cele policji: Niezwłoczna reakcja w nagłych wypadkach Zredukowanie przestępczości i zachowania antyspołecznego Wykrycie przestępstw i postawienie więcej przestępców przed wymiarem prawiedliwości Udostępnienie społeczeństwu usług wysokiej jakości. Aby skontaktować się z Policją W NA- GŁYM WYPADKU należy zadzwonić na 999 i poprosić o POLICJĘ. Dostępne są telefoniczne usługi tłumaczeniowe. Nagły wypadek to: Zagrożenie życia - przez inną osobę lub odniesienie obrażenia ciała Potrzeba natychmiastowego działania policji Operator będzie potrzebował następujących informacji: Imię, nazwisko, adres i numer telefonu osoby dzwoniącej Gdzie ma miejsce incydent należy być jak najbardziej szczegółowym Co się dzieje If your call is of NON- emergency nature, telephone 101. Your call will be answered 24 hours a day, seven days a week. There may be a delay at busy times but it will be answered. If your call requires advice, or if you wish to report a crime or incident that does not require an immediate response, your call will be dealt with by the Public Service Desk. Jeśli sprawa NIE odnosi się do nagłego wypadku, prosimy zadzwonić pod numer 101. Wasz telefon będzie odebrany w każdym czasie - 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu. Może zaistnieć opóźnienie w godzinach szczytu, ale telefon zostanie odebrany. Jeśli wymagacie porady lub jeśli chcecie zgłosić przestępstwo lub incydent, który nie wymaga natychmiastowej reakcji, Biuro Usług Publicznych będzie tego dochodziło. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

72 You can also go to your local Police Station or approach any police officer to report any incident. Hate Crime If you have been abused because of your nationality or your sexuality, telephone 101 and tell the operator that you want to report a hate crime, and you will be directed to someone who can help you. Please do not be afraid to report this kind of crime to the police. They deal with it regularly and can offer you help and support. You will be taken seriously. By reporting hate crime you may be able to prevent these crimes from happening to someone else. Crime Stoppers If you want to call anonymously with information about crime please dial Knives In the UK it is illegal to carry knives on your person when you are out in public. Complaints The Police are particularly interested in your complaints so that they may improve their service. If you feel you have been treated badly by a police officer, you can: 1. Contact Customer Service Team by dialling , or by using online general enquiry form, or by sending an to enquiries@ipcc.gsi.gov.uk 2. Complain by writing (in Polish or English) to: Independent Police complaints Commission PO Box 473 Sale M33 0BW For more information please go the website or relatively. Możecie również wybrać się do waszego lokalnego posterunku policji lub podejść do dowolnego policjanta, aby zgłosić incydent. Zbrodnie nienawiści Jeśli jesteście prześladowani na tle waszej narodowości lub orientacji seksualnej, zadzwońcie na 101 i zgłoście operatorowi, że chcielibyście poinformować o "zbrodni nienawiści", po czym zostaniecie skierowani do osoby, która może wam pomóc. Prosimy nie obawiać się zgłaszania tego rodzaju przestępstwa policji. Policja regularnie zajmuje się problemami tego rodzaju i może zaoferować wam pomoc i wsparcie. Zostaniecie potraktowani w sposób poważny. Zgłaszając zbrodnie nienawiści, możecie zapobiec przydarzenie się tego rodzaju przestępstw innym. Crime Stoppers Jeśli chcecie zgłosić przestępstwo anonimowo proszę wybrać Noże W UK noszenie noży przy sobie jest nielegalne. Zażalenia Policja zwraca szczególną uwagę na wszelkiego rodzaju zażalenia, jako że dzięki temu może ona podnieść poziom swoich usług. Jeśli uważacie, że zostaliście źle potraktowani przez policjanta, możecie 1. Skontaktować się z Punktem Obsługi Klienta pod nr , lub skorzystać z gotowego formularza dostępnego na stronie internetowej albo przesłać zapytanie pocztą elektroniczną na: enquiries@ipcc.gsi.gov.uk 2. Wystosować pisemną skargę do: Independent Police complaints Commission PO Box 473 Sale M33 0BW W celu uzyskania więcej informacji proszę odwiedzić stronę internetową pod adresem lub odpowiednio. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

73 SOCIAL CARE SERVICES Wiltshire Council provides social care services for people living in Wiltshire. Their aim is to help people live safely and independently in their local communities. There is a wide range of services for children and families, and for adults and carers. Services include family support, home care, residential care, fostering and adoption. Children s services are delivered through the Department for Children & Education. They deal with children in foster or residential care, with issues of child protection, children with special needs and young offenders. Adult Social Care is provided by the Adult Social Care team. It arranges a range of social care services for people with learning disabilities or physical impairments. It aims to deliver services to people who need a rapid response to a crisis, need help to maintain their independence where they have complex needs, and to promote preventative services which help people remain well and independent. You can find out more about their services and where to get appropriate help on the website: You can contact them at: Wiltshire Council Bythesea Road Trowbridge BA14 8JN Telephone from 9 am 5 pm. This service is in English only. If you don t speak English, please ask a friend who speaks English to telephone for you. Out of hours in case of emergency telephone (English only). OPIEKA SOCJALNA Rada Okręgowa Wiltshire oferuje usługi opieki socjalnej dla osób mieszkających w Wiltshire. Ich celem jest pomoc osobom, aby mogły one żyć w sposób bezpieczny i niezależny w swojej lokalnej społeczności. Istnieje szeroki wachlarz usług świadczonych dla dzieci i rodzin oraz dla osób dorosłych i opiekunów. Usługi obejmują wsparcie dla rodziny, opiekę domową, opiekę w domu opieki, zastępczą opiekę rodzicielską i adopcję. Usługi opieki nad dziećmi są dostępne poprzez Dział ds. Dzieci i Edukacji. Zajmuje się on dziećmi umieszczonymi w zastępczych rodzinach, w domach opieki, a także kwestiami ochrony dzieci, dzieci ze specjalnymi potrzebami oraz młodocianymi przestępcami. Opieka socjalna dla osób dorosłych jest zapewniana przez pracowników Sekcji ds. Opieki nad Osobami Dorosłymi. Świadczą oni szereg usług opieki socjalnej dla osób z upośledzeniami umysłowymi lub niepełnosprawnymi fizycznie. Ma to na celu świadczenie usług osobom, które potrzebują szybkiej reakcji na kryzys, potrzebują pomocy w zachowaniu niezależności, gdy mają złożone potrzeby, a także ma na celu promocję profilaktycznych działań ochronnych, które pomagają osobom w utrzymaniu dobrego fizycznego samopoczucia i niezależności. Więcej informacji na temat tych usług, możecie uzyskać na stronie: Możecie również skontaktować się z nimi pod następującym adresem: Wiltshire Council Bythesea Road Trowbridge BA14 8JN Prosimy dzwonić na numer w godzinach Usługa ta jest dostępna wyłącznie w języku angielskim. Jeśli nie mówicie w języku angielskim, poproście znajomego, aby zadzwonił w waszym imieniu. Poza normowanymi godzinami pracy, wyłącznie w sytuacjach nagłych możecie kontaktować się z sekcją pod nr: (wyłącznie w języku angielskim). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

74 Voluntary Work Voluntary Action VOLUNTARY & PART TIME WORK Voluntary Action organisations support local voluntary and community groups. They can advise on local volunteering openings, and help by matching your skills to an appropriate opening. Being a volunteer can be of great benefit to you and your new community, bringing opportunities to: Get to know your community Learn about the local amenities and services available Make new friends Learn new skills Improve job prospects Improve language skills There are four centres: WOLONTARIAT I PRACA W NIEPEŁNYM WYMIARZE GODZIN Wolontariat Działania wolontariatu Organizacje wolontariatowe wspierają lokalne wolontariatowe i społeczne zgrupowania. Mogą one poinformować was o dostępnych lokalnych stanowiskach pracy świadczonej bezpłatnie w ramach wolontariatu albo pomóc w dobraniu odpowiedniego stanowiska wolontariatowego. Bycie wolontariuszem może przysporzyć ogromnych korzyści Tobie i Twojej społeczności, dając możliwości: Poznania swojej społeczności Dowiedzenia się o dostępnych lokalnych udogodnieniach i usługach Nawiązania przyjaźni Nabycia nowych umiejętności Polepszenia swoich perspektyw pracy Rozwinięcia swoich umiejętności językowych ADDRESS Chippenham Develop Enhancing Community Support Volunteer Centre Wiltshire, which is a part of Develop ECS 3 4 New Road SN15 1EJ TELEPHONE ADRESS Chippenham Develop Enhancing Community Support Volunteer Centre Wiltshire, which is a part of Develop ECS 3 4 New Road SN15 1EJ TELEFON Salisbury Wessex Community Action Cheviot House Castle Street SP1 3SP Salisbury Wessex Community Action Cheviot House Castle Street SP1 3SP Trowbridge Voluntary Action Community Trust Bridge House Stallard Street BA14 9AE Trowbridge Voluntary Action Community Trust Bridge House Stallard Street BA14 9AE Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

75 Citizens Advice Bureaux (CAB) are staffed mainly by volunteers. People volunteer either as interpreters, or as advisors, or for particular positions such as administration or to assist with research. If you wish to be an advisor, the Bureaux will train you, and on completion you would receive a certificate that is nationally recognised which could be used in any advisory work within the CAB or in many other organisations. Biuro Porad Obywatelskich (CAB) składa się głównie z ochotników. Ochotnicy pracują jako tłumacze języka mówionego lub doradcy lub na konkretnych stanowiskach, takich jak administracja lub pomoc w badaniu rynku. Jeśli chcielibyście zostać doradcą, Biuro was wyszkoli, a w rezultacie otrzymacie, uznawany na szczeblu krajowym, certyfikat który będziecie mogli użyć w dowolnej pracy doradczej w ramach CAB lub w wielu innych organizacjach. Part Time Work If you have skills that you would like to teach, you could teach part time without a British Teaching Certificate, and without a degree. You could, for example, teach the Polish language to British people. Or you could teach any skill or knowledge that you might have, such as carpentry, first aid, driving, in the Polish language to other Polish people. To do this your level of English would have to be good. This could be either paid or unpaid work. If you are working at a college or school, teaching for a period of time would go towards your studies if you would like to obtain a Teaching Certificate. A Teaching Certificate would enable you to teach anywhere in the UK. Praca w niepełnym wymiarze godzin Jeśli posiadacie umiejętności, których chcielibyście nauczać, możecie nauczać w niepełnym wymiarze godzin bez Brytyjskiego Certyfikatu Nauczania i bez stopnia naukowego. Możecie przykładowo nauczać Brytyjczyków języka polskiego. Moglibyście ponadto nauczać innej umiejętności lub przekazywać wiedzę, którą posiadacie, np. o stolarstwie, pierwszej pomocy, kierowaniu pojazdem w języku polskim dla Polaków. Aby to uczynić, wasz poziom języka angielskiego musi być dobry. Mogłaby to być praca o charakterze odpłatnym lub nieodpłatnym. Jeśli pracujecie w college'u lub szkole, nauczanie przez pewien okres czasu może zostać zaliczone na poczet waszych studiów, jeśli chcielibyście otrzymać Certyfikat Nauczania. Certyfikat Nauczania pozwoli wam na podjęcie pracy w charakterze nauczyciela w dowolnym miejscu w Zjednoczonym Królestwie. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

76 WILTSHIRE FIRE & RESCUE SERVICE STRAŻ POŻARNA I RATUNKOWA W WILTSHIRE The Wiltshire Fire & Rescue Service is part of the Emergency Services. Firefighters are available and ready to deal with emergencies 24 hours a day, 365 days a year. The Fire Service responds to emergencies such as: Fires Floods Road traffic accidents Chemical spillages Rope rescues. The Fire Service does not charge for attending genuine emergencies. If you need the assistance of the Fire Service: Telephone the number 999 and tell the operator you need the Fire Service Give them details of the emergency such as location and type of emergency Give them as much information as possible. If you are not confident giving the information necessary in English, when the operator answers your call say the English word for the language you require and wait, and an interpreter will speak to you in the language you need. Wiltshire Fire & Rescue Service can also give you advice about how to keep your home and workplace safe. Please call the Community Safety Team for more information, telephone Straż Pożarna i Ratunkowa w Wiltshire jest częścią służb ratunkowych. Strażacy są gotowi do pomocy w nagłych wypadkach 24 godziny na dobę, 365 dni w roku. Straż Pożarna pomaga w następujących wypadkach: Pożary Powodzie Wypadki drogowe Wycieki substancji chemicznych Pomoc przy użyciu liny. Straż Pożarna nie pobiera opłaty za uczestnictwo w prawdziwych wypadkach. Jeśli potrzebujecie pomocy Straży Pożarnej: Zadzwońcie pod numer 999 i powiedzcie operatorowi, że potrzebujecie pomocy Straży Pożarnej Podajcie im szczegóły dotyczące wypadku, takie jak lokalizacja i rodzaj wypadku Podajcie im jak najwięcej informacji. Jeśli nie czujecie się pewnie w podaniu koniecznych informacji w języku angielskim, kiedy operator odbierze wasz telefon, powiedzcie nazwę waszego języka w języku angielskim i poczekajcie, tłumacz porozmawia z wami w wymaganym przez was języku. Straż Pożarna i Ratunkowa w Wiltshire może ponadto doradzić w sprawach bezpieczeństwa waszego domu jak i miejsca waszej pracy lub działalności zawodowej. Lokalny Zespoł ds. Bezpieczeństwa służy pomocą pod numerem Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

77 Motiv8 Other Services Available Motive8 Ltd is a service for young people aged 17 and under who are using drugs and/or alcohol. See more at: publichealthwiltsdrugalcoholservicesyoungpeople.htm Wiltshire Bobby Van Trust The Wiltshire Bobby Van Trust provides a home security service for elderly, vulnerable and disadvantaged people throughout Wiltshire such as victims of, or at risk of, house crime, hate crime or domestic violence. Their coordinators, working closely with the Police, receive referrals, based on which they conduct a security audit and then fit necessary security equipment as well as to a Fire Risk Assessment and fit smoke detectors when this is appropriate to ensure the home is safe. Dorothy House Dorothy House Hospice Care offer physical, psychological, social and spiritual care to patients facing life threatening illness. Sexual Assault Referral Centre The Centre specialises in counselling, immediate medical care and a forensic examination for victims of sexual assault Sexualassault.aspx Friends of Wiltshire Mind Voluntary organisation helps people, diagnosed (or not), and treated as mentally ill, to lead an independent life within the community, undertake volunteering or training, or paid employment if possible. Inne Dostępne Usługi Motiv8 Motive8 Ltd jest usługą działającą na rzecz osób młodych w wieku 17 lat i poniżej biorących narkotyki i spożywających alkohol. Zobacz więcej na stronie: publichealthwilts/ drugalcoholservicesyoungpeople.htm Wiltshire Bobby Van Trust Organizacja Wiltshire Bobby Van świadczy usługi dla osób starszych, bezbronych i pokrzywdzonych na terenie Wiltshire, takich jak ofiar przestępstwa, lub zagrożonych przestępstwem na tle nienawiści lub przemocy w rodzinie. Ich koordynatorzy, w ścisłej współpracy z Policją, otrzymują zlecenia, na podstawie których przeprowadzają oni kontrolę pod względem bezpieczeństwa, a następnie instalują niezbędny sprzęt, jak również dokonują oceny ryzyka pożarowego i sprawności czujników dymu, gdzie jest to niezbędne w celu zapewnienia bezpieczeństwa. Dorothy House Hospicjum oferuje profesjonalną fizyczną, psychiczną, socjalną i duchową opiekę pacjentom będącym w terminalnym stadium choroby. Sexual Assault Referral Centre Centrum specjalizuje się w doradztwie, natychmiastowej opiece lekarskiej i obdukcji sądowej dla ofiar przestępstw o charakterze seksualnym Sexualassault.aspx Friends of Wiltshire Mind Organizacja udziela wsparcia osobom z rozpoznaniem chorób umysłowych umożliwiającego im prowadzenie niezależnego stylu życia w społeczeństwie, podjęcie przez nie wolontariatu lub szkolenia albo płatnego zatrudnienia jeśli to możliwe. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

78 Other Services Available Inne Dostępne Usługi Victim Support National charity provides free support to victims and witnesses of crime, their families and friends. Richmond Fellowship One of the largest organizations in the voluntary sector working for people with mental health problems. PH, Stop Smoking Service The service offers a support at quitting smoking. Relate Mid Wiltshire The provider offers relationship counselling in the United Kingdom for families, couples, individuals and young people aged West Wilts Credit Union The Union aims to help people in financial crisis gain control of their money by offering a combination of savings and loans. Alzheimer s Support The charity provides support to people affected by Alzheimer's disease (loss of memory). Victim Support Narodowa organizacja charytatywna udziela bezpłatnego wsparcia ofiarom i świadkom przestępstw, ich rodzinom i przyjaciołom. Richmond Fellowship Jedna z największych organizacji w sektorze ochotniczym działająca na rzecz osób z proble -mami natury psychicznej. PH, Stop Smoking Service Podmiot oferuje usługi w zakresie porzucenia palenia papierosów. Relate Mid Wiltshire Placówka oferuje usługi doradcze w zakresie relacji międzyludzkich dla rodzin (rodziców, opiekunów), par / związków partnerów, indywiduum/indiwidualistów jak i dla osób w przedziale wiekowym West Wilts Credit Union Związek wspiera osoby znajdujące się w kryzysie finansowym poprzez doradztwo i oferty w zakresie kombinacji oszczędności i pożyczek. Alzheimer s Support Organizacja charytatywna udziela wsparcia dla osób dotkniętych chorobą Alzheimera (zanikiem pamięci). Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

79 YOUNG PEOPLE S LEISURE PROPOZYCJE AKTYWNOŚCI REKREACYJNYCH DLA MŁODZIEŻY BLUZ N ZUZ (launched in 2005) Roving Disco is run by Wiltshire Police for young people (year 7 11). The Disco takes place all around the county. Posters are regularly displayed in schools and around the town. You also can check the website www. wiltshire.police.uk or www. Facebook.com/ blueznzuz and click on the Events link and you will see the Bluz n Zuz link, giving towns, dates etc. so that you can find out when the next Disco will be held near you. BLUZ N ZUZ (założone w 2005) Roving Disco prowadzone jest przez Wiltshire Policję dla młodzieży (7-11 lat). Disco jest oganizowane na terenie całego hrabstwa. Plakaty informacyjne są umieszczane odpowiednio w szkołach i w mieście. Szczegóły można także zobaczyć na stronie lub www. Facebook.com / blueznzuz. Kliknij na link wydarzenia i odszukaj Bluz 'n' Zuz Link, by zlokalizować miejsca i terminy najbliższego Roving Disco. Splash The charity, supporting young people between the ages of 9-16 years, organises holiday activities which aim to attract young people into positive and inspiring leisure activities and divert from negative and anti-social behaviour. Splash Organizacja charytatywna, działająca na rzecz osób w wieku 10-16, oferuje dla nich szereg aktywności rekreacyjnych w okresie wakacyjnym. Zajęcia mają na celu pozytywne zainspirowanie ich i odwrócenie od negatywnego jak i antyspołecznego zachowania. Active Trowbridge The service offers a variety of sports, educational and social activities in Trowbridge. Active Trowbridge Pośrednictwo oferuje kompleks aktywności sportowych, edukacyjnych i społecznych na terenie Trowbridge. Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

80 Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families January

81 . USEFUL CONTACTS & ADVICE UŻYTECZNE KONTAK- TY I PORADY Banks Banki Births & Deaths Narodziny i zgony Citizens Advice Bureau (CAB) Check Lists Biuro Porad Obywatelskich (CAB) Lista Kontrolna Driving in the UK Prowadzenie pojazdu w Zjednoczonym Królestwie Gay & Lesbian Geje i Lesbijki General Information Informacje Ogólne Government Offices & Useful Addresses Urzędy państwowe i użyteczne adresy Owning a Car Posiadanie samochodu Polish Websites Polskie strony internetowe Religious Centres Centra religijne Voting in the UK Głosowanie w Zjednoczonym Królestwie Wiltshire Racial Equality Council Rada ds. Równości Rasowej w Wiltshire Wiltshire Guide for Migrant Workers & Their Families February