Informator FUNDUSZE VENTURE CAPITAL W POLSCE

Transkrypt

1 Informator FUNDUSZE VENTURE CAPITAL W POLSCE Warszawa

2 Autorzy Piotr Tamowicz Przemys³aw Rot Redakcja i korekta Arkadiusz ankowski Copyright by Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci, 2002 Projekt serii Tadeusz Korobkow Projekt ok³adki Jakub Osiñski, Jacek Pacholec Informator powsta³ na podstawie ekspertyzy Instytutu Badañ nad Gospodark¹ Rynkow¹ wykonanej na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiêbiorczoœci Publikacja przygotowana i wydana w ramach realizacji Kierunków dzia³añ Rz¹du wobec ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw do 2002 roku ISBN X Wydanie I Nak³ad 5000 Druk i oprawa Toruñskie Zak³ady Graficzne Zapolex Sp. z o.o Toruñ, ul. Gen. Sowiñskiego 2/4 tel./fax (056)

3 Spis treœci Wprowadzenie... 5 Rozdzia³ I. Charakterystyka us³ugi venture capital Uwagi ogólne wyjaœnienie pojêæ Formy finansowania venture capital... 7 Rozdzia³ II. Warunki uzyskania kapita³u Analiza projektów Przedmiot analizy szczegó³owej Rozdzia³ III. Zakoñczenie wspó³pracy z funduszem venture capital Rozdzia³ IV. Lista funduszy venture capital dzia³aj¹cych na polskim rynku

4 4

5 Wprowadzenie Oddajemy do Pañstwa dyspozycji pierwszy w Polsce informator o instytucjach oferuj¹cych kapita³ udzia³owy czêsto okreœlany mianem kapita³u ryzyka a w jêzyku angielskim venture capital. W informatorze mog¹ Pañstwo znaleÿæ podstawowe informacje o tym, czym jest kapita³ ryzyka, jakie korzyœci i koszty wi¹ ¹ siê z wykorzystaniem tego rodzaju wsparcia finansowego i wreszcie gdzie mo na znaleÿæ instytucje oferuj¹ce takie finansowanie. Dane prezentowane w niniejszym informatorze w najwiêkszym stopniu oparte s¹ na badaniach i ekspertyzie Instytutu Badañ nad Gospodark¹ Rynkow¹, zrealizowanych w paÿdzierniku i listopadzie 2001 roku, na zamówienie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiêbiorczoœci. 5

6 Rozdzia³ I. Charakterystyka us³ugi venture capital 1. Uwagi ogólne wyjaœnienie pojêæ Fundusze venture capital to fundusze zamkniête, których dzia³alnoœæ polega na tym, e grupa inwestorów (najwy ej kilkunastu) przeznacza pieni¹dze na inwestycje okreœlonego typu niepewne, ale mog¹ce przynieœæ wysokie stopy zwrotu. Najczêœciej, ten sposób finansowania inwestycji dotyczy spó³ek niep³ynnych (nie notowanych na gie³dzie), z których nie mo na wyjœæ z dnia na dzieñ, ale trzeba czekaæ, a firma w pe³ni siê rozwinie. Trzymaj¹c siê œciœle wzorów amerykañskich, nale y wspomnieæ, e fundusze typu venture capital inwestuj¹ w przedsiêwziêcia nowe, oparte na zaawansowanych technologiach (high-tech), które budz¹ du e nadzieje na zysk, ale wi¹ ¹ siê z wysokim ryzykiem inwestycyjnym. Jednak w Polsce domen¹ funduszy venture capital s¹ zwykle firmy, które maj¹ dobry produkt i odnios³y ju sukces rynkowy, podbudowany szybkim wzrostem przez ostatnie lata, a którym brakuje kapita³u na szybszy rozwój i zwiêkszenie zdolnoœci produkcyjnych, zdobycie kolejnych nisz rynkowych lub rozwój sieci sprzeda y. Kapita³ wysokiego ryzyka jest jedn¹ z form finansowania rozwoju przedsiêbiorstw prywatnych, dostêpn¹ zazwyczaj w postaci œrednio- i d³ugoterminowych kapita- ³ów inwestycyjnych. Fundusze venture capital poprzez objêcie udzia³ów oraz akcji prywatnych lub prywatyzowanych firm, dziel¹ wraz z przedsiêbiorstwami ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ gospodarcz¹, nie oczekuj¹c z tego tytu³u dodatkowych gwarancji czy zabezpieczeñ. Staj¹c siê wspó³w³aœcicielami firmy oraz maj¹c na uwadze fakt, e inwestowany kapita³ jest obarczony powa nym ryzykiem, inwestorzy finansowi licz¹ na wspó³pracê zarówno z przedsiêbiorcami, jak i pozosta³ymi udzia³owcami firmy, staraj¹c siê przyczyniæ do podniesienia wartoœci przedsiêbiorstwa i maksymalizacji d³ugoterminowych korzyœci. Zwykle venture capital nie anga uj¹ siê w bezpoœrednie zarz¹dzanie firm¹, utrzymuj¹ jednak kontrolê nad firm¹ poprzez udzia³ swoich przedstawicieli w radach nadzorczych spó³ek. Podstawowym celem inwestycji jest wzrost wartoœci rynkowej przedsiêbiorstwa. Zastrzyk kapita³u s³u y zawsze sfinansowaniu konkretnego, precyzyjnie opracowanego programu inwestycyjnego. Najczêœciej jest to wiêc zakup nowych maszyn i linii technologicznych, rozbudowa sieci sprzeda y, zakup nowoczesnych narzêdzi sterowania produkcj¹ i procesem zarz¹dzania. Czêsto kapita³ ten s³u y tak e restrukturyzacji finansowej czy te zwiêkszeniu œrodków obrotowych przedsiêbiorstwa. 6

7 Zyski, które wypracuje firma s¹ z regu³y w ca³oœci przeznaczane na jej dalszy rozwój, st¹d podkreœla siê czêsto, e nie mo na liczyæ na dywidendy w firmie, której udzia³owcem jest venture capital. Fundusze venture capital tworzone s¹ przez inwestorów publicznych (agencje rz¹dowe, w³adze lokalne) i prywatnych (banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, korporacje, fundusze emerytalne, szko³y wy sze, osoby fizyczne). Fundusze dok³adnie badaj¹ szanse projektów inwestycyjnych. Dok³adnie sprawdzaj¹ informacje o partnerze i jego firmie, poznaj¹ odbiorców produktów, by przekonaæ siê, czy sprzeda bêdzie ros³a. W przypadku startuj¹cych biznesów przeprowadzaj¹ analizê rynku. G³ównie jednak chc¹ poznaæ ludzi, którzy bêd¹ prowadziæ lub prowadz¹ przedsiêbiorstwo: czy s¹ kompetentni, przekonani o sukcesie, co wiedz¹ o konkurencji i nowoczesnym zarz¹dzaniu. Bardzo du e znaczenie ma strategia firmy i jej biznes plan na kilka najbli szych lat. Inwestycje planowane s¹ zwykle na okres od 3 do 7 lat, po czym fundusze z przedsiêwziêcia wychodz¹ akcje czêœci firm wprowadzaj¹ na gie³dê, udzia³y innych zbywaj¹ na rynku poza gie³dowym. Szukaj¹ równie inwestorów strategicznych, którym sprzedaj¹ swoje udzia³y. Pierwotni w³aœciciele bardzo rzadko odkupuj¹ czêœæ udzia³ów nale ¹cych do funduszu, gdy po zwiêkszeniu wartoœci firmy najczêœciej brakuje im na to œrodków. W uzasadnionych przypadkach fundusz venture capital mo e podj¹æ decyzjê o pozostaniu strategicznym inwestorem d³ugoterminowym. 2. Formy finansowania venture capital Przedsiêbiorstwa jakie spotykamy na rynku znajduj¹ siê w ró nych stadiach rozwoju, s¹ takie, które dopiero powstaj¹, inne wchodz¹ na zupe³nie nowy rynek, jeszcze inne wymagaj¹ restrukturyzacji. Produkt finansowy oferowany w formie kapita³u ryzyka musi wiêc byæ dostosowany do problemów, z jakimi boryka siê dane przedsiêbiorstwo. Na ogó³ mo emy mówiæ o nastêpuj¹cych formach finansowania oferowanych przedsiêbiorstwom: Finansowanie fazy zasiewu (seed capital) kapita³ dostarczany na bardzo wczesnym etapie przedsiêwziêcia, najczêœciej na zbudowanie prototypu produktu, przeprowadzenie wstêpnych badañ rynkowych, przygotowanie dok³adnego biznes planu, op³acenie procedury patentowej lub skompletowanie zespo³u mened erskiego. Ze wzglêdu na du e ryzyko inwestycyjne instytucje oferuj¹ce kapita³ ryzyka bardzo rzadko podejmuj¹ siê finansowania tego typu przedsiêwziêæ, oferuje go niewiele funduszy. W Polsce praktycznie nie ma instytucji, dostarczaj¹cych kapita³u nasiennego na rozruch firmy. 7

8 Finansowanie startu (start-up) kapita³ ryzyka w tym wypadku s³u y rozpoczêciu dzia³alnoœci i wejœciu przez przedsiêbiorcê ze swoimi produktami na rynek. Ta forma finansowania chocia generalnie jest równie rzadko spotykana, najczêœciej zwi¹zana jest z przedsiêwziêciami z obszaru tzw. wysokich technologii, zwykle z finansowaniem koñcowych prac nad rozwojem produktu i uruchomieniem przedsiêbiorstwa. Finansowanie wczesnego rozwoju oraz finansowanie ekspansji i wzrostu wiêkszoœæ funduszy preferuje inwestycje w rozwój ju dzia³aj¹cych firm i woli wspieraæ ich ekspansjê na rynku kapita³ dostarczany jest wtedy g³ównie dla sfinansowania du ych potrzeb inwestycyjnych lub rozwiniêcie sieci dystrybucji. Inwestycje te przybieraj¹ formê dofinansowania lub dokapitalizowania firmy. Ta druga forma realizowana jest poprzez niepubliczn¹ emisjê akcji i ma kilka zalet. Po pierwsze, inwestor w postaci venture capital zwiêksza poziom zaufania do firmy, czego wynikiem jest z kolei powodzenie publicznej emisji akcji. Po trzecie, venture capital obejmuj¹c akcje firm wchodz¹cych na gie³dê w transzy du ych inwestorów lub w ramach emisji kierowanej stabilizuje akcjonariat firmy. Finansowanie operacji wykupu mened erskiego wykupy mened erskie s¹ jedn¹ z bardziej popularnych w krajach Europy Zachodniej form finansowania oferowanych przez kapita³ ryzyka. Operacja ta polega na sfinansowaniu transakcji zakupu przez istniej¹ce kierownictwo firmy akcji (udzia³ów) od dotychczasowych w³aœcicieli. Innym wariantem tej transakcji jest zakup akcji przez zewnêtrzn¹ grupê mened ersk¹, która w ten sposób przejmuje zarz¹dzanie w firmie. Zdarza siê, e fundusz udziela po yczki lub gwarancji kredytowej firmie, w któr¹ zainwestowa³. Innymi rodzajami inwestycji funduszy venture capital s¹: prywatyzacja charakterystyczny rodzaj inwestycji dla gospodarek Europy Wschodniej. Udzia³ venture capital polega na przeprowadzeniu transakcji prywatyzacyjnej, restrukturyzacja venture capital pomaga firmie w przeprowadzeniu restrukturyzacji finansowej, gdy problemem jest zad³u enie i brak kapita³u lub te przygotowuje program restrukturyzacji operacyjnej, kiedy problemem s¹ b³êdy w zarz¹dzaniu, joint venture rola venture capital w tego rodzaju przedsiêwziêciach polega na zbudowaniu silnej struktury organizacyjnej (znajomoœæ rynku lokalnego). W przypadku, gdy partner osi¹gnie swoje cele strategiczne fundusz odsprzedaje mu swoje udzia³y lub akcje w joint venture. Tak w zarysie wygl¹daj¹ g³ówne typy finansowania oferowane przez instytucje dostarczaj¹ce kapita³ ryzyka. W rzeczywistoœci mo na jeszcze natkn¹æ siê na takie nietypowe produkty finansowe, jak finansowanie pomostowe, czy finansowanie procesu sanacji. 8

9 Obok kapita³u, instytucja oferuj¹ca finansowanie ryzyka mo e przedsiêbiorstwu pomóc tak e w inny, niezwykle cenny sposób, np. jej przedstawiciele zasiadaj¹cy w radzie nadzorczej to zazwyczaj œwietni fachowcy znaj¹cy wszystkie tajniki finansów, prawa, marketingu czy produkcji. Ich pomoc w wielu sytuacjach mo e okazaæ siê nieoceniona. Równie cenne s¹ kontakty jakie posiada instytucja oferuj¹ca kapita³ ryzyka zarówno w œwiecie finansów jak i biznesu. Mog¹ one zaowocowaæ nowymi znajomoœciami, kontraktami i formami wspó³pracy. Kapita³ ryzyka ma jednak swoj¹ cenê. Przede wszystkim od przedsiêbiorstwa oczekuje siê, e realizowany proces inwestycyjny doprowadzi do znacznego wzrostu wartoœci przedsiêbiorstwa. Dlatego te, nikogo nie powinno dziwiæ pytanie ze strony funduszu, czy roczna stopa zwrotu z inwestycji osi¹gnie poziom co najmniej 30% 40%. Instytucja oferuj¹ca kapita³ ryzyka jest dodatkowo bardzo wymagaj¹cym udzia³owcem. Jej przedstawiciele praktycznie zawsze zasiadaj¹ w radzie nadzorczej œciœle kontroluj¹c czy program inwestycyjny realizowany jest zgodnie z planem. 9

10 Rozdzia³ II. Warunki uzyskania kapita³u Decyzje o inwestycji podejmowane s¹ w oparciu o znajomoœæ rynków, ocenê perspektyw rozwoju firmy, czy ocenê jakoœci zarz¹dzania kwalifikacji w³aœcicieli i kadry firmy, ich zdolnoœci mened erskich, umiejêtnoœci poruszania siê na rynku. Pozyskanie œrodków finansowych z venture capital nie jest jednak rzecz¹ ³atw¹. Przyk³adowo fundusz zagraniczny Kleiner Perkins, który pomóg³ ju stworzyæ ponad 200 spó³ek, otrzymuje rocznie oko³o 2500 biznes planów od szukaj¹cych finansowego wsparcia spó³ek. Z tej liczby tylko oko³o 100 spó³ek ma szansê otrzymaæ zaproszenie na szczegó³owy przegl¹d ich oferty, a praktyczne wsparcie w postaci kapita³u otrzymuje niewiele ponad 20 spó³ek. 1. Analiza projektów Analiza projektów sk³ada siê z kilku faz, w których stopniowo ogranicza siê liczbê ocenianych koncepcji. Najczêœciej ca³y proces dzieli siê na ocenê ogóln¹ i ocenê szczegó³ow¹. Najwa niejszymi kryteriami s³u ¹cymi do wyboru przedsiêbiorstw maj¹cych stanowiæ przedmiot inwestowania venture capital s¹: mened erowie, rynek, produkt, finanse. Na tym etapie, wskutek bardzo du ej liczby z³o onych wniosków, ostra selekcja musi byæ prowadzona tak, aby zminimalizowaæ prawdopodobieñstwo wyeliminowania projektów, które mog³yby przynieœæ wysoki dochód. Dla szybkiej selekcji niektóre fundusze stosuj¹ formularze, w których dokonuje siê krótkiego opisu projektu. Jeœli chodzi o kadrê, to wa ne s¹ kwalifikacje zarówno specjalistów od produkcji, jak i od marketingu z danej bran y. Do oceny szczegó³owej trafia jedynie 1/3 z³o- onych wniosków. Warunki przeprowadzania analizy szczegó³owej przez fundusz: 1. Utrzymanie dobrej renomy i dop³ywu œrodków w przysz³oœci przez zapewnienie odpowiedniego wzrostu kapita³u, 2. Obiektywna ocena nadmiernie optymistycznych projektów, 10

11 3. Ocena s³abych punktów przedsiêbiorstwa w celu stwierdzenia, gdzie potrzebna jest najwiêksza pomoc, 4. Podjêcie decyzji o wielkoœci kapita³u i warunkach inwestycji. Celem dokonania szczegó³owej analizy, sk³adaj¹cy wniosek musi przedstawiæ potencjalnemu inwestorowi szereg dokumentów. W sk³ad takiego standardowego pakietu wchodz¹: bilanse i rachunki wyników za okres ostatnich kilku lat w przypadku przedsiêbiorstw ju istniej¹cych, a symulacyjne dla jednostek dopiero tworzonych, informacje o stosunkach kapita³owych w przedsiêbiorstwie kapita³ w³asny, ciche rezerwy, po yczki udzielone przez wspólników na rzecz spó³ki i ich zobowi¹zania, plany i analizy dotycz¹ce rozwoju przedsiêbiorstwa na tle bran y, projekcje zysku przeprowadzone na podstawie planowanych inwestycji oraz sprzeda y na rynku krajowym i zagranicznym; projekcje zad³u enia przedsiêbiorstwa oraz jego obs³ugi; wariantowe plany finansowe okreœlaj¹ce dochodowoœæ i p³ynnoœæ przedsiêbiorstwa. Plany rozwoju przedsiêbiorstwa s¹ poddawane weryfikacji i ocenie przez analityków funduszu b¹dÿ zewnêtrznych specjalistów. Jedn¹ z metod stosowanych przy podejmowaniu decyzji o wniesieniu kapita³u jest zestawienie i ocena mocnych i s³abych stron przedsiêwziêcia. Do mocnych stron nale ¹ nastêpuj¹ce fakty i ustalenia: wysokoœæ planowanych udzia³ów pozwala na realizacjê projektu, przedsiêbiorstwo i jego w³aœciciele nie s¹ zad³u eni w stopniu zagra aj¹cym bezpieczeñstwu finansowemu projektu, szanse i ryzyko dla przedsiêbiorstwa udzia³owego i funduszu venture capital s¹ wywa one w odpowiednich proporcjach, przedsiêbiorstwo, po wniesieniu kapita³u przez fundusz venture capital, bêdzie mia³o zapewnione finansowanie, tak e w oparciu o inne Ÿród³a, w okresie co najmniej 2 lat, po wejœciu kapita³owym funduszu venture capital dojdzie do ograniczenia w dostatecznym stopniu ryzyka specyficznego zarówno dla samego projektu, jak i dla bran y. Do s³abych stron nale ¹: przewidywany zysk nie stwarza adnego pola manewru w przypadku wyst¹pienia b³êdów w planowaniu b¹dÿ powstania nieprzewidzianych kosztów, potencja³ finansowy przedsiêbiorstwa nawet po wniesieniu udzia³ów przez fundusz venture capital bêdzie zbyt niski, w szczególnoœci w celu uzyskania kredytów bankowych, 11

12 przedsiêbiorstwo jest w du ym stopniu uzale nione od w¹skiej grupy klientów b¹dÿ krajów (w przypadku importu czynników produkcji b¹dÿ eksportu swoich wyrobów), produkcja przedsiêbiorstwa jest uzale niona od rzadkich czynników produkcji, przedsiêbiorstwo posiada s³ab¹ pozycjê konkurencyjn¹ na rynku, a w szczególnoœci niekorzystn¹ ocenê inwestora wywo³uje obawa, e planowane do sfinansowania przedsiêwziêcie bêdzie mia³o zbyt ma³y udzia³ w rynku, przewidziany do sfinansowania projekt by³by op³acalny tylko przy du ej skali produkcji, której nie mo e zapewniæ dane przedsiêbiorstwo, przedsiêbiorstwo sprzedaje nieliczne produkty dla ma³ej liczby du ych odbiorców, a w szczególnoœci niekorzystn¹ okolicznoœci¹ jest sytuacja, gdy wysokoœæ pojedynczych zamówieñ ma zbyt du y wp³yw na wysokoœæ ³¹cznych obrotów przy nieregularnie nap³ywaj¹cych zamówieniach. Zestaw problemów bêd¹cych przedmiotem szczegó³owej analizy z regu³y obejmuje nastêpuj¹ce kwestie: jakoœæ zespo³u zarz¹dzaj¹cego przedsiêbiorstwem i mo liwoœci realizacji przez niego innowacyjnego projektu, charakter produktu (us³ugi) w aspekcie jego nowoczesnoœci oraz problemów technicznych i technologicznych zwi¹zanych z jego wytwarzaniem, potencja³ rynku i perspektywy jego wzrostu, w szczególnoœci przy uwzglêdnieniu mo liwoœci rozwoju nowej generacji wyrobów oraz wejœcia na rynki zagraniczne, w aspekcie szans zapewnienia przedsiêbiorstwu sukcesu i doprowadzenia do oczekiwanego wzrostu jego wartoœci w perspektywie 8 12 lat, sposób finansowania projektu w oparciu o kapita³ w³asny i obcy, koszty wniesienia kapita³u i ich optymalna wysokoœæ, przy uwzglêdnieniu koniecznoœci zachowania niezbêdnego zakresu samodzielnoœci decyzyjnej przez przedsiêbiorstwo udzia³owe. 2. Przedmiot analizy szczegó³owej a) Przedsiêbiorca i mened erowie Dla wielu funduszy venture capital, management przedsiêbiorstwa jest najwa - niejszym czynnikiem branym pod uwagê przy podejmowaniu decyzji o nabyciu w nim udzia³ów. Do przeprowadzenia oceny przedsiêbiorcy i zespo³u mened erskiego fundusz venture capital ¹da przedstawienia opisu stanowisk pracy wraz z informacjami dotycz¹cymi wykszta³cenia i doœwiadczenia zawodowego osób je zajmuj¹cych. Ocena kwalifikacji przeprowadzana jest na podstawie dyplomów wykszta³cenia, ukoñczonych szkoleñ i kursów, certyfikatów, uprawnieñ, wyró nieñ. Niezmiernie wa ne jest przy tym doœwiadczenie zawodowe oraz osi¹gane dotychczas wy- 12

13 niki w zarz¹dzaniu projektami. Du ¹ wartoœæ maj¹ pozytywne referencje uzyskane od ciesz¹cych siê odpowiednim autorytetem by³ych prze³o onych b¹dÿ wspó³pracowników. Od mened erów przedsiêbiorstw innowacyjnych wymaga siê posiadania nastêpuj¹cych cech osobowoœci: energii, wiary we w³asne si³y, d¹ noœci do rozwi¹zywania problemów, wytrwa³oœci w realizacji przedsiêwziêæ o charakterze d³ugookresowym, umiejêtnoœci podejmowania ambitnych, ale realnych zadañ, akceptacji celów dzia³ania i mierników oceny opartych na zysku, gotowoœci do ponoszenia ryzyka w okreœlonych granicach, zdolnoœci do wyci¹gania wniosków i wynikaj¹cej z nich niezbêdnej zmiany postêpowania, gotowoœci do ponoszenia osobistej odpowiedzialnoœci za podejmowane decyzje, umiejêtnoœci pracy w zespole. b) Produkt Szczególne znaczenie ma techniczna wykonalnoœæ produktu, stopieñ jego nowoœci, mo liwoœci wprowadzenia w przysz³oœci nowych generacji produktu, spe³nianie przez produkt norm bezpieczeñstwa, ochrony œrodowiska, itp. Podobnie ocenia siê technologiê, mo liwoœæ jej wprowadzenia i wykorzystania, implikacje jej wprowadzenia. W zale noœci od fazy projektu przedmiotem oceny s¹ rezultaty dotychczasowych prac badawczych i rozwojowych odnosz¹cych siê do produktu (us³ugi) b¹dÿ technologii, harmonogram i koszty ewentualnych dalszych prac badawczo-rozwojowych, opinie na temat prototypów oraz reakcje na nie rynku. Ponadto, wa ne s¹ informacje na temat przebiegu procesu produkcyjnego. Nale- y okreœliæ ewentualne krytyczne punkty, jak np. trudno dostêpne surowce, pracownicy o bardzo specjalistycznych kwalifikacjach, koniecznoœæ dotrzymania norm bezpieczeñstwa i jakoœci. c) Rynek Najwa niejsze dla oceny rynku jest okreœlenie jego typu konkurencji, potencja³u popytu i jego przewidywanego rozwoju, rodzaju wystêpuj¹cych na rynku grup klientów i ich wymagañ odnoœnie ceny, jakoœci, obs³ugi. W przypadku produktów innowacyjnych, przedsiêbiorstwo wystêpuj¹ce z wnioskiem o sfinansowanie projektu musi przedstawiæ przekonuj¹c¹ strategiê marketingow¹ maj¹c¹ na celu wykreowanie nowego segmentu rynku i jego jak najszersze wykorzystanie. Przy ocenie rynku stwierdza siê czy wyrób korzysta z ochrony patentowej. Je eli nie ma na nim aktualnie konkurencji, nale y stwierdziæ dlaczego i jakie jest prawdopodobieñstwo pojawienia siê jej w najbli szej przysz³oœci. Nale y te opisaæ konkurencjê od strony jej mo liwoœci produkcyjnych i pozycji rynkowej. Oprócz analizy rynku zbytu, istotne znaczenie ma istnienie stabilnych rynków zaopatrzeniowych oraz ich stabilnoœæ. To samo odnosi siê do rynku pracy. 13

14 d) Finansowanie Przedsiêbiorstwo zobowi¹zane jest przez inwestora do z³o enia odpowiednich dokumentów: symulacyjnych bilansów, rachunków zysków i strat oraz zestawienia przep³ywów pieniê nych, które s¹ sporz¹dzane najczêœciej na okres trzech lat. Okreœlaj¹ one potencja³ wzrostu wartoœci przedsiêbiorstwa. Dlatego te, przedsiêbiorstwo musi dok³adnie okreœliæ za³o enia, na podstawie których przygotowa³o plany finansowe i podaæ materia³ wyjœciowy wykorzystany do wyliczenia zawartych w nich wskaÿników. Ocena finansowych aspektów projektów uwzglêdnia równie koszty wniesienia udzia³ów kapita³owych do przedsiêbiorstwa, planowane kszta³towanie siê p³ynnoœci, wysokoœæ kapita³u w³asnego potrzebnego do sfinansowania projektu, warunki na jakich wnoszone s¹ udzia³y oraz mo liwoœci i koszty skorzystania z dodatkowych Ÿróde³ finansowania. 14

15 Rozdzia³ III. Zakoñczenie wspó³pracy z funduszem venture capital Po kilku latach, gdy wreszcie zostan¹ osi¹gniête zak³adane cele, przychodzi czas na zdyskontowanie zysków z inwestycji. Wycofanie z inwestycji ( wyjœcie z funduszu ) mo e byæ zrealizowane na kilka sposobów: a) Sprzeda akcji/udzia³ów inwestorowi strategicznemu Rozwi¹zanie to jest stosowane najczêœciej. Wszystkie akcje b¹dÿ udzia³y posiadane przez instytucjê oferuj¹c¹ kapita³ ryzyka sprzedawane s¹ wybranemu inwestorowi. Najczêœciej jest to inwestor dzia³aj¹cy w tej samej bran y zainteresowany dalszym inwestowaniem w przedsiêbiorstwo. Mo e siê jednak zdarzyæ, e kupuj¹cym bêdzie inwestor finansowy, co tak e mo e mieæ dla przedsiêbiorstwa wiele zalet. b) Wprowadzenie przedsiêbiorstwa na gie³dê Czêsto spotykanym rozwi¹zaniem jest tak e wprowadzenie przedsiêbiorstwa na gie³dê papierów wartoœciowych. Akcje posiadane przez instytucjê oferuj¹c¹ kapita³ ryzyka sprzedawane s¹ wówczas najczêœciej w kilku transakcjach gie³dowych na rzecz z góry wybranego inwestora. c) Sprzeda mened erom Innym rozwi¹zaniem rzadziej stosowanym ale równie realnym mo e byæ sprzeda akcji/udzia³ów obecnemu kierownictwu firmy, pracownikom czy te pozosta³ym w³aœcicielom. d) Umorzenie akcji/udzia³ów Kapita³ ryzyka jest wynalazkiem tak starym, jak kapitalizm. Historycy zajmuj¹cy siê gospodark¹ czêsto wspominaj¹ o finansowaniu przez zamo nych kupców i magnatów ryzykownych wypraw morskich dla zdobycia cennych kruszców i towarów. Chocia pierwowzorów kapita³u ryzyka mo na doszukiwaæ siê w œredniowieczu, ta niezwykle praktyczna forma finansowania w swojej obecnej formie narodzi³a siê pod koniec II Wojny Œwiatowej. Œwiat³o dzienne ujrza³o wówczas wiele atrakcyjnych rozwi¹zañ i patentów dotychczas s³u ¹cych wy³¹cznie wojsku. Do ich cywilnego wdro enia i zastosowania potrzeba by³o jednak kapita³u. Banki bardzo konserwatywne w swojej polityce kredytowej nie by³y zainteresowane finansowaniem prac nad produktami, których nazwy nie by³y zbyt ³atwe do zapamiêtania komputer, tranzystor. W ten w³aœnie sposób narodzi³ siê ca³y prze- 15

16 mys³ oparty na venture capital. Obecnie tylko w Europie dzia³a kilkaset funduszy oferuj¹cych kapita³ ryzyka. W roku 2000 dysponowa³y one na cele inwestycyjne kwot¹ ok. 48 mld Euro. Z kapita³ów tych skorzysta³o ok przedsiêbiorstw g³ównie z takich sektorów, jak dobra konsumpcyjne, telekomunikacja, komputery, dobra inwestycyjne, ochrona zdrowia. W nastêpnym rozdziale, prezentujemy listê fuduszy venture capital inwestuj¹cych w Polsce. 16

17 Rozdzia³ IV. Lista funduszy venture capital dzia³aj¹cych na polskim rynku Podlaski Fundusz Kapita³owy Sp. z o.o. Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej Osoba do kontaktu Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego Podlaski Fundusz Kapita³owy Sp. z o.o. Adam Kowalczuk, Andrzej Parafiniuk, Jolanta Wawrzeniuk Adam Kowalczuk, Andrzej Parafiniuk, Jolanta Wawrzeniuk Adres Bia³ystok, ul. Starobojarska 15 Telefon /70, Fax Ca³kowity kapita³ bêd¹cy 8,4 mln z³ fundusz@pfrr.bialystok.pl Kapita³ pozosta³y 5,9 mln z³ do zainwestowania Zatrudnienie osób Inne Sektory pomijane Preferowana wielkoœæ maks. 0,8 mln z³ min. 51% udzia³ kapita³u krajowego, lokalizacja w woj. podlaskim przemys³ zbrojeniowy, spirytusowy, tytoniowy, bezpoœrednia produkcja rolna 2-6 lat inwestor strategiczny, sprzeda kadrze mened erskiej i pracownikom, umorzenie udzia³ów/ akcji z czystego zysku STEKOP SA, U Zbyszka sp. z o.o., Melinsoft sp. z o.o., Agrikur PLUS sp. z o.o. 17

18 bmp Polska Sp. z o.o. Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej Osoba do kontaktu bmp AG/CEEV GmbH, bmp Polska bmp Polska Sp. z o.o. Jens Spytka Katarzyna G³adek Adres Warszawa, al. Jana Paw³a II 15 Telefon Fax bmp@bmp.pl Adres biura regionalnego Poznañ, ul. Piekary 6/13 Ca³kowity kapita³ bêd¹cy Sektory preferowane Preferowana wielkoœæ 20 mln EURO sektor TMT, rozrywka, biotechnologie, medycyna start-up, udzia³ w prywatyzacji, miêdzynarodowe joint venture (jv), pre-ipo (inwestycja w spó³kê przed jej wejœciem na gie³dê) 0,25-5 mln USD do 3 lat gie³da krajowa, inwestor strategiczny IDS SA, K2 Internet SA, Bankier.pl SA, Internet Service SA 18

19 CARESBAC-POLSKA SA Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej SEAF (Small Enterprise Assistance Funds /USA/), EBRD (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju), Fundusz Wspó³pracy CARESBAC-POLSKA SA Piotr Kalman Osoba do kontaktu Izabela Cichocka Adres Warszawa, ul Polna 40 Telefon Fax Adres biur regionalnych caresbac@it.com.pl Ca³kowity kapita³ bêd¹cy 38 mln z³ Kapita³ inwestycyjny pozosta³y 10 mln z³ do zainwestowania Sektory preferowane Poznañ, ul. Zakrêt 1A handel detaliczny, sektor IT Preferowana wielkoœæ 0,2-2,5 mln z³ start-up, prywatyzacja, miêdzynarodowe j-v, pre-ipo 3-5 lat gie³da krajowa, inwestor strategiczny, sprzeda kadrze mened erskiej i pracownikom Internet Technologies, Sharp-Hanmar, BPSC, LDS 19

20 Central Poland Fund LLC Osoba do kontaktu Adres Copernicus Capital Partners, Pekao SA, EBRD, IFC (International Finance Corporation) Janusz Skrzypkowski Telefon Fax Janusz Skrzypkowski, Marek Bernatek ódÿ, ul. Tymienieckiego 30A Ca³kowity kapita³ bêd¹cy 39,78 mln z³ Sektory pomijane Preferowana wielkoœæ 2-7 mln z³ przemys³ zbrojeniowy, spirytusowy, tytoniowy, produkcja niezgodna z normami ekologicznymi start-up, miêdzynarodowe jv 3-5 lat gie³da krajowa, gie³da zagraniczna, inwestor strategiczny Nowakowski Piekarnie, NC Virtual, itelecom, Agropharm 20

21 Environmental Investment Partners Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej Osoba do kontaktu Adres CDC-IXIS Private Equity, EBRD, VMH, SECO (The Swiss Government s State Secretariat for Economy Affairs) Environmental Asset Management Claude Sauvageot Adam de Sola Pool Telefon Fax Konstancin, Chylice, ul. Piaskowa 12C pool@eip.com.pl, rafal@eip.com.pl Adres zagraniczny Strawinskylaan 3105 P.O. Box BL Amsterdam Ca³kowity kapita³ bêd¹cy Kapita³ inwestycyjny pozosta³y do zainwestowania Sektory preferowane Preferowana wielkoœæ 32 mln EURO 15 mln EURO przedsiêwziêcia zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska 0,5-3,5 mln EURO 3-6 lat gie³da krajowa, gie³da zagraniczna, inwestor strategiczny Prochem S.A., Finesco S.A., Detox (S³owacja), Gaz West (Rumunia) 21

22 European Renaissance Capital II/ABN AMRO Renaissance Capital Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej osoba do kontaktu ABN AMRO Bank, ASSET Management Partners Renaissance Partners Sp. z o.o. Kornel Spiro Witold Grabowski, Piotr Bardadi Adres krajowy Warszawa, ul. owicka 44 Telefon , Fax office@rp.pol.pl Adres zagraniczny Renaissance Partners Praha s.r.o., Praha 2, Blanicka 28 Ca³kowity kapita³ bêd¹cy Kapita³ inwestycyjny pozosta³y do zainwestowania 50 mln USD 48 mln USD Roczny obrót od 5 mln z³ Sektory preferowane Preferowana wielkoœæ IT, us³ugi o du ym stopniu innowacyjnoœci, firmy produkcyjne z wyraÿna przewaga konkurencyjn¹ 1-5 mln USD 3-7 lat gie³da krajowa, gie³da zagraniczna, inwestor strategiczny Bielsko Busieness Center 22

23 Fundusz Pó³nocny SA Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej Osoba do kontaktu SEAF, Fundusz Wspó³pracy, Fundacja na rzecz Rozwoju Rolnictwa Polskiego Fundusz Pó³nocny (North Fund) SA Sylwia Taras Sylwia Taras Adres krajowy Olsztyn, ul Linki 5/5 Telefon Fax Ca³kowity kapita³ bêd¹cy 8 mln z³ Kapita³ inwestycyjny pozosta³y 5 mln z³ do zainwestowania Minimalne zatrudnienie powy ej 5 osób Roczny obrót powy ej 0,6 mln z³ Inne Sektory preferowane Sektory pomijane Preferowana wielkoœæ 0,1-1,6 lokalizacja Polska Pó³nocna przetwórstwo rolno-spo ywcze, budownictwo, dzia³alnoœæ produkcyjna handel i us³ugi start-up, udzia³ w prywatyzacji, miêdzynarodowe jv, pre-ipo 2-5 lat gie³da krajowa, inwestor strategiczny, sprzeda kadrze mened erskiej i pracownikom 23

24 Hals Fundusz Kapita³owy Sp. z o.o. Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej Bank Gospodarki ywnoœciowej SA Hals Fundusz kapita³owy sp. z o.o. Udzia³owcy firmy zarz¹dzaj¹cej Bank Gospodarki ywnoœciowej SA osoba do kontaktu Marcin Zagórski Marek Cioroch Adres Gdañsk, ul. D³ugi Targ 1/7 Telefon Fax gdansk@hals.pl Adres biur regionalnych Warszawa, ul. Wilcza 46, tel , , , fax , warszawa@hals.pl Ca³kowity kapita³ bêd¹cy 26 mln z³ Kapita³ inwestycyjny pozosta³y 12 mln z³ do zainwestowania Roczny obrót mln z³ Sektory preferowane Sektory pomijane Preferowana wielkoœæ 1-4 mln z³ sektor rolno-spo ywczy przemys³ tytoniowy, spirytusowy 2-5 lat gie³da krajowa, inwestor strategiczny, sprzeda kadrze mened erskiej i pracownikom ZPNO w Burkatowie Sp. z o.o., ASPROD Sp. z o.o., TB Opakowania Sp. z o.o. 24

25 Innova / 3 L.P. Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej Osoba do kontaktu Adres europejscy inwestorzy instytucjonalni Innova Capital LLC Telefon Fax Ca³kowity kapita³ bêd¹cy Kapita³ inwestycyjny pozosta³y do zainwestowania Preferowana wielkoœæ Steven J. Buckley, Robert L. Conn Steven J. Buckley, Robert L. Conn Warszawa, ul. Waliców 11, budynek Aurum mail@innovacap.com mln EURO 150 mln EURO Udzia³ w prywatyzacji, miêdzynarodowe jv, pre-ipo, inne 5-15 mln EURO 3-8 lat inwestor strategiczny Globtel (us³ugi GSM na S³owacji) 25

26 Innova/98 L.P. Nazwa firmy zarz¹dzaj¹cej osoba do kontaktu Adres krajowy amerykañscy inwestorzy instytucjonalni Innova Capital LLC Telefon Fax Ca³kowity kapita³ bêd¹cy Kapita³ inwestycyjny pozosta³y do zainwestowania Sektory preferowane Preferowana wielkoœæ Steven J. Buckley, Robert L. Conn Steven J. Buckley, Robert L. Conn Warszawa, ul. Waliców 11, budynek Aurum mln USD 10 mln USD sektor TMT prywatne, prywatyzowane, miêdzynarodowe jv, pre-ipo 5-12 mln USD 3-8 lat gie³da zagraniczna, inwestor strategiczny Ceramika Gres, Carman, Liberty, MobilRom 26