Kierownik Laboratorium Zakładowego, Apator Metrix S.A., Tczew, ul. Piaskowa 3 jozefdopke@wp.pl
|
|
- Beata Urban
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Kierownik Laboratorium Zakładowego, Apator Metrix S.A., Tczew, ul. Piaskowa 3 jozefdopke@wp.pl stopniodni grzania, gaz ziemny Liczbę stopniodni grzania stosuje się do określenia zapotrzebowania na energię do ogrzewania budynków podczas sezonu grzewczego. Stopniodni grzania oblicza się z minimalnej i maksymalnej temperatury dziennej i porównuje z założoną temperaturą bazową 18,3 o C (65 o F). Przedstawiono proste regresji zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych względem ważonej zaludnieniem liczby stopniodni grzania dla stanu Michigan, USA. Rysunki ilustrują trendy zmian zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych stanu Michigan, Nebraska, Illinois, Pensylwania, Minnesota, Wyoming, Oregon, Idaho, Iowa, Wisconsin, Nowy Jork, New Jersey, Floryda, Teksas, Kalifornia i USA. Prezentacja graficzna zużycia gazu ziemnego w sektorze komunalnym na jeden stopniodzień grzania służąca do prognozowania zużycia gazu ziemnego. Zużycie gazu ziemnego na stopniodzień grzania może być dobrym narzędziem dla inżynierów do prognozowania zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych i przez odbiorców komercyjnych. W 2002 r. największymi konsumentami gazu ziemnego były Stany Zjednoczone z zużyciem 651,4 mld m 3, Federacja Rosyjska 388,9 mld m 3, Wielka Brytania 93,8 mld m 3, Niemcy 90,7 mld m 3, Kanada 86,6 mld m 3, Ukraina 78,7 mld m 3, Japonia 75,3 mld m 3, Włochy 70,4 mld m 3, Uzbekistan 52,4 mld m 3, Holandia 50 mld m 3, Francja 44,9 mld m 3, Meksyk 42,3 mld m 3, Chiny 32,6 mld m 3, Korea Południowa 24 mld m 3, Hiszpania 20,4 mld m 3. W USA głównymi odbiorcami gazu ziemnego są gospodarstwa domowe, odbiorcy komercyjni, przemysł, elektrownie gazowe. Niewielką część gazu ziemnego zużywa się jako paliwo do napędu pojazdów. Wielkość dostaw gazu ziemnego do gospodarstw domowych zależy od liczby ludności, liczby gospodarstw domowych, wielkości zajmowanych mieszkań,
2 liczby osób w gospodarstwach, cen gazu, liczby stopniodni grzania obszaru zamieszkania (klimatu), izolacji termicznej budynków, wyposażenia w urządzenia gazowe i ich sprawności. Wpływ wymienionych czynników zostanie dalej omówiony. W 1996 r. liczba ludności w USA wynosiła 266,6 mln, w stanie Kalifornia 31,9 mln, Floryda 14,4 mln, Illinois 11,8 mln, Michigan 9,6 mln, Arizona 4,4 mln oraz Maine 1,2 mln. W okresie od 1996 do 2004 roku liczba ludności w USA wzrosła o 27,055 mln. W 2004 r. liczba ludności w USA wynosiła 293,655 mln, w najludniejszym stanie Kalifornia 35,894 mln, Teksas 22,49 mln, Nowy Jork 19,227 mln, Floryda 17,397 mln, Illinois 12,714 mln, Pensylwania 12,406 mln, Ohio 11,459 mln, Michigan 10,113 mln, New Jersey 8,699 mln. Najmniej zaludnione stany to Alaska 655,4 tys., Północna Dakota 634,4 tys., Vermont 621,4 tys., Wyoming 506,5 tys. Największy przyrost ludności w okresie od 1996 do 2004 r. wystąpił w południowych stanach takich jak Floryda 20,81%, Kalifornia 12,52%, mniejszy w Illinois 7,75%, Michigan 5,34%. Wzrost liczby ludności w południowych stanach o mniejszym, ze względu na klimat, średnim rocznym zużyciu gazu ziemnego w gospodarstwach domowych skutkuje zmniejszeniem średniego krajowego rocznego zużycia gazu w gospodarstwach domowych w USA. W 2004 r. liczba odbiorców gazu w USA wynosiła 67,817 mln ( ) w tym 62,469 mln to gospodarstwa domowe, 5,136 mln - to odbiorcy komercyjni i 0,212 mln - odbiorcy przemysłowi. Najwięcej gospodarstw domowych odbierających gaz ziemny jest w stanie Kalifornia 9,957 mln, następnie w stanie Nowy Jork - 4,199 mln, Teksas 3,939 mln, Illinois - 3,754 mln, Ohio - 3,249 mln, Michigan - 3,161 mln, Pensylwania - 2,591 mln, New Jersey - 2,583 mln. Tablica 1. Liczba odbiorców gazu ziemnego w USA według typów odbiorców Typ odbiorcy gazu Liczba odbiorców Gospodarstwa domowe Odbiorcy komercyjni Odbiorcy przemysłowi Razem
3 Najwyższy procent zgazyfikowanych gospodarstw domowych występuje w stanach: Utah 100%, Kolorado 90,2%, Kalifornia 86,6%, Nevada 86,3%, New Jersey 84,3%, Michigan 83,5%, Kansas 82,4%, Illinois 81,8% a najniższy w stanach Vermont 13,3%, Floryda 10,1% i Maine 3,6%. Około 55% wszystkich mieszkań w USA jest zasilanych gazem ziemnym a 67% nowo wybudowanych mieszkań w 2003 r. było ogrzewanych gazem ziemnym. Zużycie gazu ziemnego w 2005 r. w USA ( ) wynosiło 620,974 mld m 3, w tym dostarczono do konsumentów 574,909 mld. Zużycie gazu ziemnego przez gospodarstwa domowe wynosiło 136,994 mld m 3, przez odbiorców komercyjnych 86,628 mld m 3, przez odbiorców przemysłowych 186,557 mld m 3, przez elektrownie 164,129 mld m 3 oraz na Tablica 2. Produkcja i dostawy gazu ziemnego do odbiorców w USA w mld m 3 w latach Rok Produkcja netto 543, , , , , , Import gazu 107, , , , , , Export gazu 6, , , , , , Magazyny netto gaz 23, , , , , , Magazyny netto LNG 0, , , , , Zużycie ogółem 660, , , , , , Paliwo dla zakładów 32, , , , , , Zużycie na rurociągach 18, , , , , Dostawy do odbiorców 609, , , , , , Gospodarstwa domowe 141, , , , , , Odbiorcy komercyjni 90, , , , , , Odbiorcy przemysłowi 230, , , , , , Paliwo do pojazdów 0, , , , , , Elektrownie 147, , , , , ,129125
4 napęd pojazdów 0,63 mld m 3. Pozostałe ilości gazu przeznaczone były na napęd oraz na zużycie na rurociągach i w dystrybucji. Najwięcej gazu ziemnego zużywa się w stanie Teksas. W 1993 roku w Teksasie zużyto 96,3 mld m 3 gazu ziemnego prawie dwa razy więcej niż w stanie Kalifornia, który zajmuje drugą pozycję na liście największych konsumentów gazu ziemnego w USA. W Teksasie produkuje się około 155,7 mld m 3 gazu ziemnego rocznie, co stanowi 25% krajowej produkcji gazu ziemnego w USA. W USA gaz dostarczany do gospodarstw domowych służy do gotowania, podgrzewania wody użytkowej, ogrzewania mieszkania, suszenia wypranej odzieży i bielizny a ostatnio również do zasilania kominków. Stosowanie kominków opalanych drewnem jest ograniczane w wielu miejscowościach w trosce o środowisko naturalne. Zużycie gazu na przygotowanie posiłków i podgrzewanie wody zależy od liczby osób w gospodarstwie domowym. Zużycie gazu ziemnego na ogrzewanie zależy od: strefy klimatycznej, w której znajduje się gospodarstwo domowe, wielkości zajmowanego mieszkania przez gospodarstwo, stopnia izolacji termicznej budynku, rodzajów odbiorników gazu w gospodarstwie domowym (kocioł CO lub dwufunkcyjny CWU, tradycyjny lub kondensacyjny, ogrzewacz gazowy), zachowania członków gospodarstwa (wewnętrzna temperatura mieszkania), dochodów gospodarstw domowych, ceny oraz ciepła spalania gazu ziemnego. Zużycie gazu ziemnego na ogrzewanie pomieszczeń, grzanie wody i przygotowanie posiłków można przedstawić w postaci modelu: E = a + b Sd(t b ) + e (1) gdzie: E - zużycie gazu ziemnego (energii), a, b - współczynniki, Sd(t b ) - liczba stopniodni grzania zależna od temperatury bazowej t b, e błąd metody.
5 Zużycie energii na grzanie pomieszczeń w małych przedziałach czasu zależy liniowo od liczby stopniodni grzania. Współczynnik b określa wielkość zużycia gazu ziemnego (energii) na jeden stopniodzień. Zużycie gazu ziemnego (energii) na cele nie związane z ogrzewaniem pomieszczeń (głównie grzaniem wody użytkowej i gotowaniem) określa współczynnik a. Jeżeli we wzorze (1) są stosowane dane miesięczne (lub roczne), to współczynniki a i b będą dotyczyły miesięcznego (lub rocznego) zużycia gazu. Jedną z metod określania wielkości zużycia energii na ogrzewanie mieszkania jest metoda stopniodni. Wymaga ona przyjęcia temperatury bazowej, która jest średnią temperaturą wewnątrz budynku pomniejszoną o zyski energii od wewnętrznych źródeł. Bardzo często jako temperaturę bazową t b wybiera się 18 o C (lub 65 o F=18,3 o C w USA). Jeżeli ogrzewanie od ludzi i urządzeń w domu wraz z energią od promieniowania słonecznego może podwyższyć temperaturę o 2 o C, to wystarczy aby przy temperaturze zewnętrznej 18 o C zapewnić temperaturę 20 o C w mieszkaniu bez ogrzewania. Za dni grzewcze przyjmuje się dni, w których średnia temperatura zewnętrzna jest niższa niż 18 o C. Stopniodni grzania Sd(t b ) są zdefiniowane jako t b - t śr, gdzie t śr jest średnią temperaturą danego dnia. Dzień ze średnią temperaturą dzienną 10 o C będzie miał 8 o Cdni grzania. Do obliczenia stopniodni grzania dla całego roku oblicza się stopniodni dla wszystkich 365 dni i sumuje. Stopniodni oblicza się dla miast, regionów, stanów w USA oraz jako średnią krajową. Do porównania zużycia energii na grzanie definiuje się średnie wieloletnie stopniodni grzania, np. dla lat w USA lub lat w Unii Europejskiej oraz średnie ważone liczbą ludności stopniodni grzania. W USA liczy się liczbę stopniodni grzania ważoną zaludnieniem gospodarstw domowych ogrzewających mieszkania gazem ziemnym, olejem opałowym i prądem elektrycznym. Liczba stopniodni grzania jest szeroko stosowana w USA i Kanadzie do prognozowania zużycia energii na cele grzewcze. Dalej przeanalizowane będą trendy zmian zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych wybranych stanów USA, których warunki klimatyczne są najbardziej zbliżone do terytorium Polski. Średnia wieloletnia dla lat liczba stopniodni grzania Sd(18,3 o C) dla temperatury bazowej 18,3 o C wynosiła dla stanu: Południowa Dakota 4360 o Cdni, Wisconsin o Cdni, Iowa 3921 o Cdni, Michigan o Cdni, Nebraska o Cdni, Nowy Jork o Cdni, Pensylwania o Cdni ( ). W Polsce najcieplejszy Tarnów ma o Cdni, Wrocław o Cdni, Szczecin, Hel 3610 o Cdni, Warszawa 3791 o Cdni, Suwałki o Cdni i najzimniejsze Zakopane o Cdni. Ta liczba stopniodni grzania jest różna dla różnych lat, wyższa dla zimniejszych zim i niższa dla cieplejszych zim.
6 Hawaje Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Missisipi Missouri Montana Nebraska Newada New Hampshire New Jersey Nowy Meksyk Nowy Jork Płn Karolina Płn Dakota Ohio Oklahoma Oregon Pensylwania Rhode Island Płd Karolina Płd Dakota Tennessee Teksas Utah Vermont Wirginia Waszyngton Zach Wirginia Wisconsin Wyoming Rys. 1. Średnia wieloletnia ( r.) ważona zaludnieniem liczba stopniodni grzania Sd(18,3 o C) dla wybranych stanów USA
7 W latach można zaobserwować ocieplenie klimatu w kresach sezonu grzewczego na terytorium USA. Spadek liczby stopniodni grzania powoduje dodatkowe zmniejszenie zużycia gazu ziemnego. Na i widać lata, w których zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych rośnie równocześnie (w 1996 r.) dla kilku sąsiednich stanów USA lub maleje zależnie od przebiegu pogody w sezonie grzewczym. Średnia wieloletnia dla Polski liczba stopniodni grzania ważona zaludnieniem wynosi 3719 o Cdni. Stany Michigan i Nebraska mają najbardziej zbliżoną średnią wieloletnią ( r.) ważoną zaludnieniem liczbę stopniodni grzania Sd(18,3 o C) do Polski. Dlatego zużycie gazu na ogrzewanie będzie podobne do zużycia w Polsce dla mieszkań o tej samej wielkości i podobnej izolacji. Tabela 3. Średnia wieloletnia ( ) ważona zaludnieniem liczba stopniodni grzania Sd(18,3 o C) dla wybranych stanów USA. Stan Liczba stopniodni grzania Sd(18,3 o C) Liczba gospodarstw domowych odbierających gaz Wartość średnia Odchylenie standardowe ziemny --- o Cdni o Cdni Sztuk Iowa 3921,1 275, Michigan 3861,1 240, Utah 3673,9 258, Nebraska 3625,0 267, Illinois 3530,6 251, Nowy Jork 3397,8 201, Ohio 3317,2 236, Pensylwania 3285,0 197, Liczba stopniodni grzania jest mocno skorelowana ze średnim miesięcznym zużyciem gazu ziemnego w gospodarstwach domowych. Na przedstawiono tę zależność dla stanu Michigan a na dla całego terytorium USA. Michigan jest najbardziej zbliżonym klimatycznie do Polski (3719 o Cdni) stanem USA ( ). Dla miesięcy o Sd(18,3 o C)=0 miesięczne zużycie gazu ziemnego jest większe od zera, ponieważ w całkowite zużycie gazu jest sumą stałego zużycia gazu niezależnego od stopniodni grzania (gotowanie, podgrzewanie wody użytkowej) oraz zmiennego zużycia gazu zależnego od liczby stopniodni grzania przeznaczonego na ogrzewanie pomieszczeń.
8 Minnesota Iowa Płn Dakota Płd Dakota Montana Wyoming Idaho Waszyngton Oregon Rys. 2. Średnie roczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w północnych stanach USA dla lat od 1967 do 2004.
9 Illinois Michigan Nebraska New Jersey Nowy Jork Ohio Pensylwania Wisconsin Teksas USA Rys. 3. Średnie roczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w wybranych stanach USA oraz średnie roczne zużycie krajowe dla USA
10 900 Średnie miesięczne zużycie gazu (m 3 ) Liczba stopniodni grzania ( o Cdni) Zużycie gazu Sd(18,3oC) Analizowany okres (1= , 54= r.) Rys. 4. Średnie miesięczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych oraz liczba stopniodni grzania Sd(18,3 o C) dla stanu Michigan [1] w okresie od r. (1) do r. (54).
11 W przedziale od stycznia 2002 r. do grudnia 2005 r. miesięczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych stanu Michigan jest mocno skorelowane liniowo z liczbą stopniodni grzania ( ) ze współczynnikiem korelacji r=0,977. Oszacowane wartości współczynników wynoszą a=47,23317 m 3 /miesiąc i b= 0, m 3 /( o Cdzień miesiąc) a równanie (1) ma postać: E[Sd(18,3 o C)]=47,23317 m 3 /miesiąc + 0, m 3 /( o Cdzień miesiąc) Sd(18,3 o C) + e gdzie: Sd(18,3 o C) miesięczna liczba stopniodni grzania dla t b =18,3 o C. Dla miesiąca o liczbie stopniodni grzania 600 o Cdzień/miesiąc oszacowane średnie miesięczne zużycie gazu w gospodarstwach domowych stanu Michigan wyniesie E(600 o Cdzień/miesiąc)=482,2±14,8 m 3 /miesiąc z poziomem ufności 0,95. Z wartości współczynnika a można obliczyć, że średnie stałe roczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych stanu Michigan wynosi 577 m 3 /rok, co odpowiada stałemu zużyciu gazu 225 m 3 /osobę przy liczbie 2,52 osób w gospodarstwie domowym. W 2004 r. średnie roczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych stanu Michigan wynosiło 3242 m 3 /rok (0,8641 m 3 / o Cdzień rok) z tego 577 m 3 /rok stałe zużycie i 2665 m 3 /rok zmienne zużycie zależne od stopniodni grzania. Liczba stopniodni grzania w 2004 r. wynosiła 3752 o Cdzień. Współczynnik b wynosił 0,7103 m 3 /( o Cdzień rok) w 2004 r., 0,736 m 3 /( o Cdzień rok) w 2003 r. i 0,7535 m 3 /( o Cdzień) rok w 2002 r. Zmienne zużycie gazu na jeden stopniodzień grzania maleje od 2002 r. do 2004 r. To jest przyczyna zastrzegania liniowej zależności zużycia gazu na ogrzewanie pomieszczeń tylko dla małych przedziałów czasu we wzorze (1).
12 Średnie miesięczne zużycie gazu (m 3 ) Miesięczna liczba stopniodni grzania Sd(18,3 o C) ( o Cdzień) Rys. 5. Prosta regresji średniego miesięcznego zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych względem liczby stopniodni grzania Sd(18,3 o C) dla stanu Michigan [1] w okresie od r. do r., współczynnik korelacji r=0,977, a=47,23317 m 3 /miesiąc, b=0, m 3 /( o Cdzień miesiąc).
13 +! 087) + 8* ' 67) 54( 3% ) 0! 2' &! & " 1% &%! 0( $! #/"(.! &-, &! Sd(18,3oC) Zużycie gazu Rys. 6. Średnie miesięczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych oraz liczba stopniodni grzania Sd(18,3 o C) dla USA [1] w okresie od r. (1) do r. (84).
14 0/ &. - # ( ' & ' * - % (, + % * ' ) ' $ ( ' $ &! % $ # "! Rys. 7. Prosta regresji średniego miesięcznego zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych względem miesięcznej liczby stopniodni grzania Sd(18,3oC) dla USA [1] w okresie od r. do r. współczynnik korelacji r=0,963, a=48,15712 m 3 /miesiąc, b=0, m 3 /( o Cdzień miesiąc).
15 Średnie gospodarstwo domowe w USA zużywało w 2004 r. o 38% mniej gazu ziemnego niż przed 24 laty. Średnie ogólnokrajowe zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych wynosiło 3058 m 3 w 1980 r., 2477 m 3 w 1990 r., 2387 m 3 w 2000 r., 2324 m 3 w 2003 r. i 2214 m 3 w 2004 r. ( ). Tylko zużycie gazu w bardzo zurbanizowanych stanach takich jak Nowy Jork (2548 m 3 /rok w 1980 r., 2443 m 3 /rok w 1990 r., 2722 m 3 /rok w 2000 r. i 2648 m 3 /rok w 2004 r.) i New Jersey (2492 m 3 /rok w 1980 r., 2452 m 3 /rok w 1990 r., 2633 m 3 /rok w 2000 r. i 2559 m 3 /rok w 2004 r.) nie maleje. W stanie Nowy Jork 37% budynków zbudowano przed 1940 r. podczas gdy na Florydzie jedynie 5%, w Kalifornii 10% a w Teksasie 8%. W aglomeracji Nowego Jorku 50% budynków zbudowano przed 1946 r. Badania zużycia energii wykonane przez Energy Information Adninistration w 1997 r. pozwalają określić wielkość zużycia gazu ziemnego na ogrzewanie na gospodarstwo domowe w wysokości: 136 m 3 na Florydzie, 544 m 3 w Kalifornii, 843 m 3 w Teksasie i 2093 m 3 w stanie Nowy Jork. Średnie krajowe stałe zużycie gazu niezależne od liczby stopniodni grzania wynosiło: 243 m 3 /osobę na podgrzewanie wody i 53 m 3 /osobę na inne cele. W USA w 2000 r. było średnio 2,6 osób w gospodarstwie domowym. Głównymi przyczynami spadku zużycia gazu ziemnego była: poprawa izolacji termicznej domów i sprawności gazowych urządzeń oraz nasycenie rynku gazowymi urządzeniami grzewczymi. Wzrost ceny gazu powodował zmniejszenie zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych. Przedmiotem dalszej analizy będą ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w USA, które w istotny sposób kształtowały zużycie gazu ziemnego.
16 ! " ) " )! ( ' & # % $ Zużucie gazu 3400 " # Sd(18,3oC) Liniowy (Sd(18,3oC)) Liniowy ( Zużucie gazu) Rys. 8. Średnie roczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych oraz liczba ważonych zaludnieniem stopniodni grzania Sd(18,3 o C) dla USA w latach od 1967 do 2004 r. Żródło: U.S. Energy Information Administration.
17 Większość gazu ziemnego zużywanego w USA pochodzi z krajowego wydobycia. Pozostały gaz pochodzi z importu, głównie rurociągami z Kanady. Wydobycie krajowe i import wystarcza podczas lata do pokrycia popytu i napełnienia zbiorników podziemnych, z których pobiera się gaz podczas zimy, kiedy dodatkowe zapotrzebowanie na gaz na ogrzewanie mieszkań przekracza produkcję krajową i import. Od 1992 r. ceny gazu ziemnego dla wszystkich odbiorców ( ) rosną. Wyjątkiem jest większy spadek cen w 2002 r. w większości stanów. Średnia cena krajowa w USA wzrosła z około 0,21 dolarów w 1992 r. do około 0,46 dolarów za 1 m 3 w 2005 r. W sezonie 2001/ % ceny to koszty samego gazu a 63% to koszty przesyłu i dystrybucji, w sezonie 2004/2005 r. 53% ceny to koszty gazu a 47% koszty przesyłu i dystrybucji, w sezonie 20005/2006 r. już 64% ceny to koszty gazu a tylko 36% to koszty przesyłu i dystrybucji Średnie miesięczne ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w USA podano na Najwyższe miesięczne ceny gazu występują w miesiącach letnich o najniższym zużyciu gazu ziemnego w gospodarstwach domowych. Np. lipcu i sierpniu 1999 r. (x=7 i 8), 2000 r. (19, 20), 2001 r. (31, 32), 2002 r. (43, 44), 2003 r. (55, 56), 2004 r. (67, 68) i 2005 r. (79, 80). Najniższe ceny występowały w miesiącach zimowych. Wzrost cen gazu ziemnego w USA jest spowodowany małym wydobyciem gazu, które w 2005 r. osiągnęło najniższy poziom od 1999 r. Rosnący import 122,49 mld m 3 i malejący eksport 20,63 mld m 3 nie zrekompensowały spadku produkcji w 2005 r. Całkowite zużycie gazu w 2005 r. wynosiło 620,974 mld m 3 i było najniższe od 2000 r. W 2005 r. wystąpił wysoki popyt na gaz ziemny spowodowany wysokimi temperaturami w okresie lata w całym kraju. Spowodowało to zapotrzebowanie na energię elektryczną do klimatyzacji pomieszczeń, wytwarzanej w elektrowniach stosujących jako paliwo gaz ziemny. Następnym czynnikiem wzrostu cen gazu była wysoka cena ropy naftowej. W sierpniu 2005 r. ceny ropy osiągnęły wysokość 69,91 dolara za baryłkę. Duża liczba odbiorców przemysłowych i elektrowni w USA może stosować jako paliwo zarówno gaz ziemny jak i produkty petrochemiczne. Wzrost cen ropy spowodował przejście tych odbiorców na tańszy gaz ziemny. W kilku stanach północno wschodnich USA również odbiorcy domowi korzystają zarówno z gazu jak i oleju opałowego zależnie od ceny tych paliw. W wyniku tych zależności wzrost cen ropy zwiększa popyt na gaz ziemny co pociąga za sobą wzrost jego cen. W sierpniu i wrześniu 2005 r. huragany Katrina i Rita zakłóciły wydobycie w Zatoce Meksykańskiej w rezultacie czego doszło do rekordowego wzrostu cen gazu.
18 .- #, + * ) ( ' $ &% $ # "! 0,7 gosp.dom. komercyj. 0,6 przemysł 0,5 0,4 elektrownie Liniowy (gosp.dom.) Liniowy (komercyj.) Liniowy (przemysł) Liniowy (elektrownie) 0,3 0,2 0, Rys. 9. Średnie miesięczne ceny gazu ziemnego dla odbiorców domowych, komercyjnych, przemysłowych i elektrowni gazowych w USA od stycznia 2002 r. do kwietnia 2006 r. wraz z prostymi regresji trendu wzrostu
19 0,8 0,7 0,6 0,5 Floryda Arizona Kalifornia Nebraska Pensylwania Illinois Michigan USA 0,4 0,3 0,2 0, Rys. 10. Średnie roczne ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w wybranych stanach USA oraz średnioroczne ceny krajowe dla USA
20 Tablica 4. Liczba ludności, liczba gospodarstw domowych (w 2000 r.), liczba gospodarstw domowych zgazyfikowanych, średnie roczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych, ważone zaludnieniem stopniodni grzania oraz cena za dostarczany gaz dla poszczególnych stanów USA w 2004 r. Źródło: Energy Information Administration. Natural Gas Annual 2004 Stan USA Alabama Alaska Arizona Arkansas Kalifornia Kolorado Connecticut Dystr. Kolumbia Delaware Floryda Georgia Hawaje Idaho Illinois Indiana Liczba ludności Liczba gospodarstw domowych w 2000 r. Liczba gospodarstw domowych odbierających gaz --- osoby sztuk sztuk Ważone zaludnieniem stopniodni grzania Sd(18,3 o C) Średnia cena gazu dla gospodarstw domowych Średnie roczne zużycie gazu w gospodarstwach o Cdni dolar/m 3 m ,4711 0,1724 0,4295 0,4143 0,3482 0,2991 0,4966 0,5054 0,4266 0,6269 0,4899 0,9589 0,3193 0,3323 0,
21 Tablica 4 c.d. Źródło: Energy Information Administration. Natural Gas Annual 2004 Stan USA Iowa Kansas Kentucky Luizjana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Liczba ludności Liczba gospodarstw domowych w 2000 r. Liczba gospodarstw domowych odbierających gaz --- osoby sztuk sztuk Missisipi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey Nowy Meksyk Nowy Jork Półn. Karolina Półn.Dakota Ważone zaludnieniem stopniodni grzania S(18,3 o C) Średnia cena gazu dla gospodarstw domowych Średnie roczne zużycie gazu w gospodarstwach o Cdni dolar/m 3 m ,3581 0,3786 0,3874 0,3959 0,4945 0,4369 0,5089 0,3009 0,3355 0,3730 0,3892 0,3246 0,3200 0,3549 0,5128 0,4083 0,3380 0,4415 0,4485 0,
22 Tablica 4 c.d. Źródło: Energy Information Administration. Natural Gas Annual 2004 Stan USA Liczba ludności Liczba gospodarstw domowych w 2000 r. Liczba gospodarstw domowych odbierających gaz Ważone zaludnieniem stopniodni grzania S(18,3 o C) Średnia cena gazu dla gospodarstw domowych Średnie roczne zużycie gazu w gospodarstwach --- osoby sztuk sztuk o Cdni dolar/m 3 m 3 Ohio Oklahoma Oregon Pensylwania Rhode Island ,3694 0,3613 0,3924 0,4334 0, Połud. Karolina Połud. Dakota Tennessee Teksas Utah ,4238 0,3362 0,3744 0,3662 0, Vermont Wirginia Waszyngton Zach. Wirginia Wisconsin Wyoming ,3896 0,4605 0,3500 0,3853 0,3588 0, USA , Ceny gazu ziemnego dostarczanego do gospodarstw domowych są bardzo zróżnicowane w poszczególnych stanach.w 2003 r. najniższe ceny gazu ziemnego były na Alasce 0,155 dolara/m 3, w stanie Kolorado 0,2335 dolara/m 3, Montana
23 0,2501 dolara/m 3, Wyoming 0,2522 dolara/m 3, Północna Dakota 0,2561 dolara/m 3, Michigan 0,2582 dolara/m 3, Utah 0,2589 dolara/m 3. Najwyższe ceny były w stanie Hawaje 0,9631 dolara/m 3, Floryda 0,5711 dolara/m 3, Connecticut i Main 0,451 dolara/m 3. Najniższe ceny gazu ziemnego były najbliżej jego zagłębi wydobywczych. Wzrost cen gazu ziemnego jest podstawowym czynnikiem ekonomicznym skłaniającym gospodarstwa domowe do ograniczenia jego zużycia. Poprawa izolacji ścian budynku i dachu powoduje zmniejszenie strat cieplnych i istotny spadek zużycia gazu na ogrzewanie mieszkania. Drugim czynnikiem zmniejszającym zużycie gazu na ogrzewanie mieszkania jest zmniejszenie strat ciepła na wentylacji. Jednym z zanieczyszczeń powietrza w mieszkaniach, wymagającym odpowiedniej ilości powietrza do jego odprowadzenia, jest para wodna. Źródłem pary wodnej w mieszkaniu są: ludzie (40-80 g/h), spalany gaz w kuchniach gazowych, podgrzewaczach wody (1,6 kg/m 3 gazu), gotowanie potraw, mycie naczyń, kąpiel ( g/h), suszenie bielizny w mieszkaniu ( g/kg), kwiaty g/doba. Dlatego wymagana jest pewna ilość powietrza potrzebna do odprowadzenia zysków wilgoci z mieszkania. Aby zminimalizować ilość powietrza niezbędnego do odprowadzenia wilgoci, należy zmniejszyć zyski wilgoci. Można to osiągnąć przez: gotowanie pod przykryciem lub w naczyniach typu ZEPTER, racjonalne korzystanie z palników kuchni gazowej, wymiana kuchni gazowej na elektryczną, zmywanie naczyń w zmywarce, suszenie bielizny na zewnątrz mieszkania lub w mieszkaniu po odwirowaniu na bardzo wysokich obrotach (1000 obr./min), stosowanie okapu nad kuchnią gazową z odprowadzeniem do kanału wentylacyjnego, zastosowanie boilera elektrycznego zamiast gazowego podgrzewacza wody, lokalizowanie kratek wentylacyjnych grawitacyjnych bezpośrednio nad źródłem wilgoci. W efekcie można wymienić tradycyjne okna na okna o dużej szczelności i doprowadzać do mieszkania powietrze w ilości uznawanych za minimalne przez obowiązujące przepisy. Minimalna ilość świeżego powietrza, która powinna w sposób ciągły dopływać do mieszkania, wynosi m 3 /h. Może ona pochłonąć i odprowadzić w warunkach obliczeniowych około 1,6 kg/h pary wodnej nie powodując przy tym przekroczenia wilgotności względnej powietrza wewnętrznego 70%. Przeważające zyski wilgoci powstają w kuchni i łazience, natomiast w pokojach są one nieznaczne i pochodzą od ludzi, kwiatów itp. nie stanowiąc żadnego problemu związanego z zawilgoceniem mieszkań, wręcz odwrotnie - zwiększają nieco wilgotność powietrza podnosząc komfort klimatyczny.
24 10 - /. + " $ - "%& ' &, + "%*) ( ' & "% $ # "! 800 Floryda 700 Arizona Kalifornia Nebraska Pensylwania Illinois Michigan USA Rys. 11. Średnie miesięczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstw domowych wybranych stanów i w USA w 2004 r. (1 styczeń, 12- grudzień)
25 Wszystkie te przedsięwzięcia modernizujące gospodarstwa domowe zmniejszają zużycie gazu bezpośrednio (likwidacja gazowego podgrzewacza wody i kuchni gazowej) lub pośrednio ograniczając straty ciepła do otoczenia. Mniejsza część spadku zużycia gazu będzie dotyczyła zużycia stałego związanego z modernizacją gazowych podgrzewaczy wody i kuchni gazowych. Najniższe miesięczne zużycia gazu występują w miesiącach letnich kiedy nie ogrzewa się mieszkań ( ) i jest to zużycie niezależne od liczby stopniodni grzania. Najwyższe stałe zużycie gazu w okresie od czerwca do września występuje w gospodarstwach stanów: Illinois (2,62-2,74 osób w gospodarstwie domowym), Michigan (2,48-2,56 osób) i Kalifornii (2,87-3,13 osób) a najmniejsze w stanach: Floryda (2,16 osób) i Arizona (2,62-2,74 osób). Na jego wielkość ma wpływ liczba osób w gospodarstwie domowym. Średnia liczba osób w gospodarstwie domowym w USA wynosiła 2,6. Gospodarstwa domowe w stanach Hawaje, Kalifornia i Utah liczą od 2,87 do 3,13 osób, w stanach Idaho, Nevada, Arizona, Nowy Meksyk, Teksas, Luizjana, Missisipi, Georgia, Illinois, Nowy Jork i New Jersey od 2,62 do 2,74 osób a najmniej liczne gospodarstwa składające się z 2,16 osób występują w stanach Floryda, Montana, Północna Dakota, Vermont, Maine, Iowa, Kentucky i Zachodnia Wirginia. Stałe zużycie gazu ziemnego niezależne od liczby stopniodni grzania maleje w USA ( ) wskutek modernizacji gazowych kuchni i podgrzewaczy wody (podwyższenie sprawności), większego nasycenia mieszkań zmywarkami do naczyń. W latach od 1987 do 2004 spadek stałego zużycia gazu był liniowy ( ).
26 Tabela 5. Średnie miesięczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w USA Miesiąc Średnie miesięczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w USA w m Rok Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Średnie roczne zużycie gazu Średnie roczne stałe zużycie gazu Średnie roczne zmienne zużycie gazu Stopniodni grzania Sd(18,3 o C) o Cdzień
27 Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Liniowy (Czerwiec) Liniowy (Sierpień) Liniowy (Lipiec) Liniowy (Wrzesień) Rys. 12. Proste regresji średniego miesięcznego zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w USA w czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu dla okresu od 1967 do 2004 r.
28 W stanie Nebraska w 2003 r. liczba odbiorców domowych wzrosła o 5 tys. do gospodarstw domowych. Średnie roczne zużycie gazu zmalało o 4% do 2435 m 3 /rok; a średni roczny koszt zakupu gazu ziemnego wzrósł o 21% do 673 dolarów USA w porównaniu do poprzedniego roku. Wysokość rachunku dla średniego gospodarstwa domowego była rekordowa w 2001 r. i wynosiła 854 dolarów USA i była najwyższa od 35 lat (. Każdy wzrost cen gazu powodował spadek zużycia gazu w gospodarstwach domowych. Pomimo spadku cen gazu w następnych latach nie następował powrót do poprzedniego większego zużycia gazu. Ocieplenie klimatu w stanie Nebraska w nieznacznym stopniu wpływało na zmniejszenie zużycia gazu (. W Nebrasce w 1970 roku liczba stopniowi wynosiła 3608 o Cdni przy średnim rocznym zużyciu gazu przez gospodarstwa domowe wynoszącym 5181 m 3 /rok co odpowiadało zużyciu około 1,436 m 3 / o Cdzień rok. W 2003 roku liczba stopniowi wynosiła 3487 o Cdni przy średnim rocznym zużyciu gazu wynoszącym 2435 m 3 /rok co odpowiadało zużyciu około 0,698 m 3 / o Cdzień rok. Modernizacja urządzeń gazowych i termoizolacji budynków wskutek wzrostu cen gazu w istotny sposób zmniejszyła zużycie gazu w gospodarstwach domowych. Na podano trendy zmian średniego zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych stanu Michigan, najbardziej zbliżonego klimatycznie liczbą stopniodni grzania do Polski. Analogiczne trendy zmian zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych spowodowane wzrostem cen gazu występują w Ohio, Illinois jak również w Kalifornii, Teksasie ( ) o znacznie cieplejszym klimacie niż w Polsce. Jedynie w stanie Nowy Jork ( ) i New Jersey średnie roczne zużycie gazu w gospodarstwach domowych nie maleje w latach od 1990 do Spadek średniego zużycia gazu ziemnego spowodowany wzrostem jego cen wspierany był w wielu stanach programem ekonomicznej stymulacji oszczędności energii. Wiele stanów opracowuje wieloletnie programy obniżki zużycia energii na cele komunalne.
29 ! $ $ & 2 * ) ( / 1' &, % $ 0 # / # -. -, !! " Zużycie Cena Liczba odbiorców Liniowy (Zużycie) Rys. 13. Prosta regresji średniego rocznego zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w stanie Nebraska, cena za zużyty gaz w analizowanym roku w dolarach oraz liczba gospodarstw domowych odbiorców gazu ziemnego dla lat od 1967 do 2003.
30 !-,!, + * ) ( ' & % $ # ! " Zużycie gazu Sd(18,3oC) Liniowy (Sd(18,3oC)) Liniowy (Zużycie gazu) Rys. 14. Proste regresji średniego rocznego zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych oraz liczby stopniodni grzania Sd(18,3 o C) w stanie Nebraska dla lat od 1970 do 2004.
31 Cena gazu Zużycie gazu Liczba gospod. Liniowy (Cena gazu) Liniowy (Zużycie gazu) Rys. 15. Proste regresji średniorocznego zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych i ceny gazu w dolarach za 1000 m 3 oraz liczba zgazyfikowanych gospodarstw domowych w stanie Michigan dla lat od 1987 do 2004 r.
32 ! Kalifornia Floryda Teksas USA Liniowy (USA) Liniowy (Teksas) Log. (Teksas) Liniowy (Floryda) Liniowy (Kalifornia) Rys. 16. Średnie roczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w Kalifornii, Teksasie i Florydzie dla lat od 1967 do 2004 r.
33 = / < ;/ > E9+,. 3, ;: D099< 6 > 8D 94= 3C7B6A< +,. 2? * , /: + *) 900 Sd(18,3oC) Zużycie/gosp 800 >? ! "# $% &# &"' ( Rys. 17. Średnie miesięczne zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych oraz liczba stopniodni grzania Sd(18,3oC) dla stanu Nowy Jork, USA w okresie od r. do r.
34 Średnie roczne zużycie gazu na osobę na podgrzewanie wody i przygotowanie posiłków wynosiło około: 300 m 3 w USA, 290 m 3 w Kanadzie, 285 m 3 w Polsce i na Ukrainie, 280 m 3 w Wielkiej Brytanii i 230 m 3 w Niemczech. To zużycie gazu jest więc bardzo zbliżone w tych krajach. Różne roczne zużycia gazu na ogrzewanie mieszkania uzależnione są od liczby stopniodni grzania w danym kraju. Maksymalne zużycia gazu ziemnego w USA i w Polsce są zbliżone. Ze względu na duże podobieństwo należy oczekiwać, że podobne trendy spadku zużycia gazu w gospodarstwach domowych jakie miały miejsce w USA wystąpią również w Polsce. Średnia cena gazu w USA dla gospodarstw domowych w kwietniu 2006 r. wynosiła 0,469 dolarów/m 3, co odpowiada 1,48 zł/m 3. Ceny gazu ziemnego w USA w 2005 r. były bardzo zróżnicowane i wynosiły 0,367 dolarów/m 3 (1,16 zł/m 3 ) w stanie Michigan, 0,369 dolarów/m 3 (1,16 zł/m 3 ) w stanie Wyoming, 0,371 dolarów/m 3 (1,17 zł/m 3 ) w stanie Montana, 0,374 dolarów/m 3 (1,18 zł/m 3 ) w stanie Idaho, 0,381 dolarów/m 3 (1,20 zł/m 3 ) w stanie Nebraska, 0,522 dolarów/m 3 (1,65 zł/m 3 ) w stanie Nowy Jork do 0,739 dolarów/m 3 (2,33 zł/m 3 ) na Florydzie. Średnie ceny gazu ziemnego w USA wynosiły 0,452 dolarów/m 3 (1,42 zł/m 3 ). Ceny gazu w Polsce odpowiadają cenom gazu w wielu stanach USA. Według wysokości cen i stawek opłat Mazowieckiej Spółki Gazownictwa z lipca 2006 r. w taryfie W-3 ceny zmienne wynoszą 0,681 zł/m 3 za gaz i 0,325 zł/m 3 za przesył gazu. Po uwzględnieniu VAT-u otrzymuje się cenę płaconą przez odbiorcę 1,23 zł/m 3 plus opłaty stałe 21,20 zł/miesiąc. Zakładając średnie zużycie gazu w taryfie W-3 w wysokości 2500 m 3 /rok opłaty stałe powodują dodatkowy wzrost ceny o 0,124 zł/m 3. Cena za gaz ziemny w taryfie W-3 wynosi 1,354 zł/m 3 i jest zbliżona do ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w USA w kwietniu 2006 r., która wynosiła 0,469 dolarów/m 3 (1,48 zł/m 3 ). Cena za gaz w Polsce jest wyższa niż w wielu stanach USA w 2005 r. Porównanie cen gazu ziemnego w krajach Unii Europejskiej ( ) wskazuje, że ceny w Polsce, w Wielkiej Brytanii, Czechach i Słowacji są zbliżone.
35 0 Łotwa 0,5 0,45 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 Dania Portugalia Szwecja Hiszpania Niemcy Holandia Francja Austria Belgia UE-15 Irlandia EU-25 Słowenia Luksemburg Słowacja W.Brytania Czechy Polska Węgry Litwa Rumunia Estonia Rys. 18. Ceny netto gazu ziemnego w 2005 r. w krajach Unii Europejskiej. Źródło: Eurostat
36 0/ +.' $ %-, ' (! + *) %)"( '&&% $ #"! 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Litwa Łotwa Estonia W.Brytania Węgry Czechy Polska Słowacja Luksemburg Francja Irlandia Belgia UE-25 Słowenia Austria Portugalia Hiszpania Włochy Niemcy Dania Szwecja Holandia Rys. 19. Ceny brutto z podatkami dla typowego odbiorcy domowego o rocznym zużyciu 2143 m 3 /h gazu ziemnego w krajach Unii Europejskiej w styczniu 2006 r. Źródło: Eurostat
37 Średnie zużycie gazu ziemnego na 1 m 2 powierzchni mieszkania w USA wynosiło około 19 m 3 /rok w 1980 r., 16 m 3 /rok w 1990 r., 13 m 3 /rok w 2001 r. i 11 m 3 /rok w 2004 r., podczas gdy w Polsce zakłada się obecnie zużycie około 20 m 3 /rok. Istnieje więc dalsza realna możliwość spadku zużycia gazu ziemnego w Polsce w części przeznaczanej na ogrzewanie pomieszczeń. Duży wzrost cen gazu w ostatnich miesiącach w Polsce przyśpieszy spadek zużycia gazu na ogrzewanie, analogicznie jak miało to miejsce w USA i w krajach europejskich. W USA wyznacza się zużycie gazu ziemnego oraz innych paliw na jeden stopniodzień grzania oraz wyznacza trend jego zmian. Na bazie analizy tych danych prognozuje się przyszłe zużycie gazu w krótkich przedziałach czasu w zależności od prognozowanego przebiegu pogody. Liczba stopniodni grzania jest dobrym narzędziem do przewidywania popytu na dowolne paliwo przeznaczone na ogrzewanie pomieszczeń [ ]. Powinna być wyznaczana systematycznie dla obszaru obsługiwania przez polskich dostawców energii cieplnej i gazu ziemnego i porównywana z zużyciem energii. Znajomość zużycia energii (gazu) na stopniodzień grzania ( ) pozwala obiektywnie badać trendy zmian zużycia energii spowodowanych termomodernizacjami budynków oraz poprawą sprawności kotłów i podgrzewaczy wody.
38 $ # "! Rys. 20. Zużycie gazu ziemnego do celów komunalnych (gospodarstwa domowe plus odbiorcy komercyjni) na jeden stopniodzień grzania w USA. Źródło: Monthly Energy Review and Short Term Energy Outlook
39 [1] U.S. Energy Information Administration. Updated on [2] Dopke J.: Stopniodni i metry. Nafta & gaz biznes 2006 (103) nr 2/3/4. [3] Dopke J.: Zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych i trendy jego zmian. Nowoczesne Gazownictwo 2005 (XI) nr 1. [4] Dopke J.: Prognozowanie zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych na podstawie liczby stopniodni grzania. Materiały konferencji Rynek gazu 2006, Kazimierz Dolny n. Wisłą, [5] Dopke J.: Zależność zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych od liczby stopniodni grzania. Rynek Energii nr 5 (66) [6] Dopke J.: Trendy zmian zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w USA. Wiadomości Naftowe i Gazownicze nr 11 (103) 2006, str [7] Dopke J.: Prognozuvannja vitrat prirodnogo gazu nasieliennjam za graduso-dnjami obigrivannja Forecasting of Natural Gas Consumption for Households Calculated by Heating Degree Days. Rinok Instaliacij 2006 (X) nr 10 i 11. [8] Matzarakis A., Balafoutis C.: Heating Degree-Days over Greece as an Index of Energy Consumption. International Journal of Climatology. 24: , 2004.
40 : heating degree days, natural gas Head of Factory Laboratory APATOR METRIX S.A. The heating degree days (HDDs) are used to estimate the amount of energy required for residential space heating during the cool season. HDDs are calculated by using daily maximum and minimum air temperature and then compared with an determined basic air temperature equal 18,3 o C (65 o F). The paper presents regression line for relationship between natural gas use in households and heating degree days weighted by population for state Michigan and United States. Figures illustrate the historical residential natural gas consumption trends for Michigan, Nebraska,California, Illinois, Wisconsin, Oregon, Texas, Idaho, Iowa, Minnesota, Wyoming, Florida, Pensylvania, New York, New Jersey and United States. The graphical presentation of buildings sector natural gas consumption per heating degree day for forecasting of natural gas use. Natural gas consumption per heating degree days can be a useful tool to engineers, in forecasting the residential and commercial natural gas consumption. Head of Factory Laboratory APATOR METRIX S. A., PL Tczew, Poland, ul. Piaskowa 3 Factory Phone: Home Phone: jozefdopke@wp.pl
Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w USA i Unii Europejskiej Józef Dopke e-mail: jozefdopke@wp.pl
Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w USA i Unii Europejskiej Józef Dopke e-mail: jozefdopke@wp.pl Słowa kluczowe: gaz ziemny, cena Streszczenie. Omówiono rynek gazu ziemnego dla odbiorców domowych
Bardziej szczegółowoDynamika wzrostu cen nośników energetycznych
AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 13 Dynamika wzrostu cen nośników energetycznych W 880.13 2/24 SPIS TREŚCI 13.1
Bardziej szczegółowoPrognozowanie sprzedaży gazu ziemnego z liczby stopniodni grzania Józef Dopke
Prognozowanie sprzedaży gazu ziemnego z liczby stopniodni grzania Józef Dopke (jozefdopke@wp.pl) Stopniodni grzania Stopniodni grzania są ilościowym wskaźnikiem określającym zapotrzebowanie na energię
Bardziej szczegółowoSystem centralnego ogrzewania
System centralnego ogrzewania Zadaniem systemu ogrzewania jest zapewnienie odpowiedniej temperatury powietrza wewnątrz pomieszczeń w okresie zimy. Ogrzewanie wodne Ciepło dostarczane jest do budynku (instalacji
Bardziej szczegółowoMagurski Park Narodowy
Magurski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 32.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 90/XII/2011 RADY GMINY MAŁA WIEŚ. z dnia 24 listopada 2011 r.
UCHWAŁA NR 90/XII/2011 RADY GMINY MAŁA WIEŚ z dnia 24 listopada 2011 r. w sprawie zatwierdzenia taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków Na podstawie art. 24 ust. 1, 6 i 9a
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
Bardziej szczegółowoRegulamin. rozliczania kosztów centralnego ogrzewania i kosztów podgrzewania wody użytkowej w lokalach Spółdzielni Mieszkaniowej Domy Spółdzielcze
Załącznik do uchwały Rady Nadzorczej nr 76/05 z dnia 15.12.2005 r. ze zmianą uchwałą nr 31/06 z dnia 21.06.2006 roku Regulamin rozliczania kosztów centralnego ogrzewania i kosztów podgrzewania wody użytkowej
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011 Cel zadania: Zaplanować 20-letni plan rozwoju energetyki elektrycznej w Polsce uwzględniając obecny
Bardziej szczegółowoInstalacje grzewcze w budynkach mieszkalnych po termorenowacji
Instalacje grzewcze w budynkach mieszkalnych po termorenowacji dr inż. Małgorzata Basińska Politechnika Poznańska Instytut Inżynierii Środowiska 1 Współzależności źródło ciepła dostarcza ciepło instalacja
Bardziej szczegółowoTABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych
-...~.. TABELA ZGODNOŚCI Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz.
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw. Grupy przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r.
Materiał na konferencję prasową w dniu 28 stycznia 2010 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r. Wprowadzenie * Badanie grup przedsiębiorstw prowadzących działalność
Bardziej szczegółowoMichigan, 4,2 mld m 3 w Indiana, 3,7 mld m 3 w Wisconsin i 1,9 mld m 3 w Iowa.
Rynek energii zależy mocno od przebiegu pogody w sezonie grzewczym. Analiza korelacji zużycia energii elektrycznej, oleju opałowego lub gazu ziemnego względem liczby stopniodni grzania daje odpowiedź czy
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Notatka informacyjna Warszawa 5.10.2015 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Notatka informacyjna Warszawa 5.10.2015 r. Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004 2014 Wprowadzenie Prezentowane dane dotyczą szacunkowej
Bardziej szczegółowoXLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA
-2/1- XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA pieczątka Komitetu Okręgowego Zawody II stopnia pisemne podejście 2 Zadanie 6. Poniżej przedstawiono schematyczny przekrój geologiczny przez konwencjonalne złoże gazu
Bardziej szczegółowoWarszawska Giełda Towarowa S.A.
KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości
Bardziej szczegółowoPrezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Bardziej szczegółowoInnowacyjna gospodarka elektroenergetyczna gminy Gierałtowice
J. Bargiel, H. Grzywok, M. Pyzik, A. Nowak, D. Góralski Innowacyjna gospodarka elektroenergetyczna gminy Gierałtowice Streszczenie W artykule przedstawiono główne elektroenergetyczne innowacyjne realizacje
Bardziej szczegółowoOjcowski Park Narodowy
Ojcowski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 16.
Bardziej szczegółowoWyszczególnienie. Wyszczególnienie
TARYFY DLA ZBIOROWEGO ZAOPATRZENIA W WODĘ I ZBIOROWEGO ODPROWADZANIA ŚCIEKÓW obowiązujące na terenie Gminy Miasta Tarnowa w roku taryfowym 2009 (od 1 marca 2009 r. do 28 lutego 2010 r.) Niniejsze taryfy
Bardziej szczegółowoJózef Dopke Kierownik Laboratorium Zakładowego APATOR METRIX S.A., Tczew Head of Factory Laboratory APATOR METRIX S.A., Tczew
Analiza korelacji sprzedaży gazu ziemnego dla odbiorców domowych, komercyjnych i przemysłowych względem liczby stopniodni grzania Correlation Analysis Between Natural Gas Sales For Residential, Commercial
Bardziej szczegółowoWyniki badania PISA 2009
Wyniki badania PISA 2009 Matematyka Warszawa, 7 grudnia 2010 r. Badanie OECD PISA 2009 w liczbach Próba 475.460 uczniów z 17.145 szkół z 65 krajów, reprezentująca populację ponad 26 milionów piętnastolatków
Bardziej szczegółowoInfrastruktura techniczna. Warunki mieszkaniowe
Daniela Szymańska, Jadwiga Biegańska Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Instytut Geografii, Gagarina 9, 87-100 Toruń dostępne na: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/rl_charakter_obszar_wiejskich_w_2008.pdf
Bardziej szczegółowoBiuro Ruchu Drogowego
KOMENDA GŁÓWNA G POLICJI Biuro Ruchu Drogowego Kampania pod hasłem ODBLASKI ŻYCIA W okresie od stycznia do października 2008 roku miało miejsce: 40 725 wypadków drogowych, w wyniku których 51 987 osób
Bardziej szczegółowoKto poniesie koszty redukcji emisji CO2?
Kto poniesie koszty redukcji emisji CO2? Autor: prof. dr hab. inŝ. Władysław Mielczarski, W zasadzie kaŝdy dziennikarz powtarza znaną formułę, Ŝe nie ma darmowych obiadów 1. Co oznacza, Ŝe kaŝde podejmowane
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.
Bardziej szczegółowoRZECZPOSPOLITA POLSKA. Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu. wszystkie
RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, dnia 11 lutego 2011 r. MINISTER FINANSÓW ST4-4820/109/2011 Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu wszystkie Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 listopada
Bardziej szczegółowoKrótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie
Bardziej szczegółowoUchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku
Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy
Bardziej szczegółowoUwarunkowania rozwoju miasta
AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 06 Uwarunkowania rozwoju miasta W 880.06 2/9 SPIS TREŚCI 6.1 Główne czynniki
Bardziej szczegółowo4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
Bardziej szczegółowoZASOBY MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2013 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: październik 2014 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464-23-15 faks 22 846-76-67
Bardziej szczegółowoFinansujący: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
WARSZTATY pn. Aktywna edukacja stacjonarna i terenowa warsztaty dla dzieci i młodzieży realizowane w ramach projektu: Człowiek energia środowisko. Zrównoważona przyszłość Mazowsza, Kujaw i Ziemi Łódzkiej.
Bardziej szczegółowoZdrowie: wybierasz się na wakacje? Weź swoją europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ)!
MEMO/11/406 Bruksela, dnia 16 czerwca 2011 r. Zdrowie: wybierasz się na wakacje? Weź swoją europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ)! Na wakacjach bądź przygotowany na wszystko! Planujesz podróż
Bardziej szczegółowoZadania powtórzeniowe I. Ile wynosi eksport netto w gospodarce, w której oszczędności równają się inwestycjom, a deficyt budżetowy wynosi 300?
Zadania powtórzeniowe I Adam Narkiewicz Makroekonomia I Zadanie 1 (5 punktów) Ile wynosi eksport netto w gospodarce, w której oszczędności równają się inwestycjom, a deficyt budżetowy wynosi 300? Przypominamy
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny towarami rolno-spoŝywczymi Polski z Norwegią w latach 2009 2013 i w okresie I VII 2014 r.
BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA Warszawa, 2014-09-26 Handel zagraniczny towarami rolno-spoŝywczymi Polski z Norwegią w latach 2009 2013 i w okresie I VII 2014 r. Norwegia jest państwem zbliŝonym pod względem
Bardziej szczegółowonewss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach
Listopadowi kredytobiorcy mogą już cieszyć się spadkiem raty, najwięcej tracą osoby, które zadłużyły się w sierpniu 2008 r. Rata kredytu we frankach na kwotę 300 tys. zł zaciągniętego w sierpniu 2008 r.
Bardziej szczegółowoKarta informacyjna przedsięwzięcia Przebudowa budynku warsztatu
Karta informacyjna przedsięwzięcia Przebudowa budynku warsztatu Realizowanego na działce numer 33/4, k.m. 4, obręb Wojnowice ul. Ogrodowa 1, 47 470 Wojnowice gmina Krzanowice powiat raciborski województwo
Bardziej szczegółowoWrocław, dnia 14 grudnia 2015 r. Poz. 5734 UCHWAŁA NR XVI/96/15 RADY MIEJSKIEJ W BOGUSZOWIE-GORCACH. z dnia 30 listopada 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 14 grudnia 2015 r. Poz. 5734 UCHWAŁA NR XVI/96/15 RADY MIEJSKIEJ W BOGUSZOWIE-GORCACH z dnia 30 listopada 2015 r. w sprawie ustalenia trybu udzielania
Bardziej szczegółowodr inż. Robert Geryło Seminarium Wyroby budowlane na rynku europejskim wymagania i kierunki zmian, Warszawa 16.3.2010
Nowy zakres wymagań stawianych wyrobom budowlanym związanych z efektywnościąenergetyczną budownictwa dr inż. Robert Geryło Seminarium Wyroby budowlane na rynku europejskim wymagania i kierunki zmian, Warszawa
Bardziej szczegółowoRaport z realizacji Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) dla Miasta Bydgoszczy na lata 2012 2020
Raport z realizacji Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) dla Miasta Bydgoszczy na lata 2012 2020 FORUM Bydgoskie Dni Energii Roman Adrych Główny specjalista ds. zarządzania energią Energetyk
Bardziej szczegółowoGruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO Bezprzeponowy Płytowy Gruntowy Wymiennik Ciepła PROVENT-GEO to unikatowe, oryginalne rozwiązanie umożliwiające pozyskanie zawartego gruncie chłodu latem oraz ciepła
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO 2 1. Cel ćwiczenia : Dokonać pomiaru zuŝycia tulei cylindrowej (cylindra) W wyniku opanowania treści ćwiczenia student
Bardziej szczegółowo7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH
OBWODY SYGNAŁY 7. EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH 7.. ZJAWSKO EZONANS Obwody elektryczne, w których występuje zjawisko rezonansu nazywane są obwodami rezonansowymi lub drgającymi. ozpatrując bezźródłowy obwód
Bardziej szczegółowoNarodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii Cel programu Dofinansowanie dużych inwestycji wpisujących się w cele: Zobowiązań
Bardziej szczegółowoCONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015
CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015 Najwyższy wzrost od Q2 2005 Poziom zadowolenia polskich konsumentów w Q3 15 wyniósł 80 punktów, tym samym wzrósł o 10 punktów względem
Bardziej szczegółowoLublin, dnia 16 lutego 2016 r. Poz. 775 UCHWAŁA NR XIV/120/16 RADY GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI. z dnia 29 stycznia 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Lublin, dnia 16 lutego 2016 r. Poz. 775 UCHWAŁA NR XIV/120/16 RADY GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie przyjęcia Wieloletniego programu
Bardziej szczegółowoPOLISH INFORMATION AND FOREIGN INVESTMENT AGENCY. Wpływ polityki podatkowej na atrakcyjność inwestycyjną Polski
POLISH INFORMATION AND FOREIGN INVESTMENT AGENCY Wpływ polityki podatkowej na atrakcyjność inwestycyjną Polski Dr Paweł Wojciechowski, Prezes Zarządu PAIiIZ Warszawa, 2 marca 2009 I. Podatki a BIZ II.
Bardziej szczegółowoKorekcja klimatyczna wolumenu sprzedaży gazu ziemnego dla odbiorców domowych i komercyjnych Józef Dopke
Korekcja klimatyczna wolumenu sprzedaży gazu ziemnego dla odbiorców domowych i komercyjnych Józef Dopke Słowa kluczowe: stopniodni grzania, gaz ziemny, sprzedaż gazu ziemnego, odbiorcy domowi, odbiorcy
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 18 listopada 2015 r. Poz. 4391 UCHWAŁA NR XII/82/15 RADY GMINY SĘDZIEJOWICE z dnia 29 września 2015 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wieloletniego programu
Bardziej szczegółowoKWIECIEŃ 2008 RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI
RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ KWIECIEŃ 2008 ANALIZA DANYCH OFERTOWYCH Z SERWISU GAZETADOM.PL Miesięczny przegląd rynku mieszkaniowego w wybranych miastach Polski
Bardziej szczegółowo1 Postanowienia ogólne
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXV/494/2014 Rady Miejskiej w Miechowie z dnia 19 lutego 2014 r. Regulamin określający zasady udzielania dotacji celowych z budżetu Gminy i Miasta Miechów do inwestycji służących
Bardziej szczegółowoREGULAMIN rozliczania dostaw ciep ej i zimnej wody w lokalach mieszkalnych i u ytkowych S. M. OSIEDLE STARÓWKA W WARSZAWIE
Za cznik do Uchwa y Nr 1/2013 Rady Nadzorczej Spó dzielni Mieszkaniowej Osiedle Starówka z dnia 15.01.2013 REGULAMIN rozliczania dostaw ciep ej i zimnej wody w lokalach mieszkalnych i u ytkowych S. M.
Bardziej szczegółowoURZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Wyniki monitorowania pomocy publicznej udzielonej spółkom motoryzacyjnym prowadzącym działalność gospodarczą na terenie specjalnych stref ekonomicznych (stan na
Bardziej szczegółowoPodatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek
Bardziej szczegółowoRYNKI ENERGII ELEKTRYCZNEJ
RYNKI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W STANACH ZJEDNOCZONYCH dr inż. Tomasz Siewierski Instytut Elektroenergetyki Politechnika Łódzka Konferencja ZET 2012 Nałęczów 15-17 luty 2012 1 Rozwój rynku energii w Polsce
Bardziej szczegółowoNACZYNIE WZBIORCZE INSTRUKCJA OBSŁUGI INSTRUKCJA INSTALOWANIA
NACZYNIE WZBIORCZE INSTRUKCJA OBSŁUGI INSTRUKCJA INSTALOWANIA Kraków 31.01.2014 Dział Techniczny: ul. Pasternik 76, 31-354 Kraków tel. +48 12 379 37 90~91 fax +48 12 378 94 78 tel. kom. +48 665 001 613
Bardziej szczegółowo4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach Baza noclegowa stanowi podstawową bazę turystyczną, warunkującą w zasadzie ruch turystyczny. Dlatego projektując nowy szlak należy ją
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE
WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Powierzenie pracy cudzoziemcom na podstawie oświadczenia pracodawcy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Opracowanie:
Bardziej szczegółowoI. Postanowienia ogólne. 2. 1. Koszty ciepła na centralne ogrzewanie ustala się odrębnie dla każdego budynku. W skład tych kosztów wchodzą :
Załącznik nr 1 do uchwały Rady Nadzorczej nr 4/2012 z dnia 13.03.2012 r. Regulamin rozliczania kosztów centralnego ogrzewania przy zastosowaniu podzielników kosztów ogrzewania oraz ciepłomierzy lokalowych
Bardziej szczegółowoLKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
LKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/13/151 Zapewnienie prawa do jednakowego wynagradzania
Bardziej szczegółowoR E G U L A M I N FINANSOWANIA PRAC REMONTOWYCH REALIZOWANYCH W POSZCZEGÓLNYCH NIERUCHOMOŚCIACH / BUDYNKACH/ ŚRODKAMI WSPÓLNYMI SPÓŁDZIELNI
R E G U L A M I N FINANSOWANIA PRAC REMONTOWYCH REALIZOWANYCH W POSZCZEGÓLNYCH NIERUCHOMOŚCIACH / BUDYNKACH/ ŚRODKAMI WSPÓLNYMI SPÓŁDZIELNI PODSTAWA PRAWNA 1. 1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.kodeks
Bardziej szczegółowoI. Minimalne wymagania. Tool Form s.c. Jacek Sajan, Piotr Adamiak. ul. Pafalu 11, 58-100 Świdnica, NIP: 884-267-64-98
Świdnica, 20.11.2015r. Tool Form s.c. Jacek Sajan, Piotr Adamiak ul. Pafalu 11, 58-100 Świdnica, NIP: 884-267-64-98 w związku z realizacjąprojektu pn. Rozpoczęcie produkcji matryc i stempli wykonanych
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1
Warszawa, 26 czerwca 2012 r. Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1 W końcu 2011 r. na polskim rynku finansowym funkcjonowały 484 fundusze inwestycyjne
Bardziej szczegółowoPowiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim
Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy Załącznik do Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Trzebnica, wrzesień 2009 Opracowanie:
Bardziej szczegółowoPodatki bezpośrednie cz. I
ANNA STĘPNIAK jest prawnikiem specjalizującym się w europejskim prawie podatkowym, doktorantką SGH System podatkowy po przystąpieniu do UE. Podatki bezpośrednie cz. I Zharmonizowanie opodatkowania spółek
Bardziej szczegółowoMetrologia cieplna i przepływowa
Metrologia cieplna i przepływowa Systemy, Maszyny i Urządzenia Energetyczne, I rok mgr Pomiar małych ciśnień Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń Ochrony Środowiska AGH Kraków
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR VII/39/2015 RADY GMINY KRZESZYCE. z dnia 11 czerwca 2015 r.
UCHWAŁA NR VII/39/2015 RADY GMINY KRZESZYCE z dnia 11 czerwca 2015 r. w sprawie uchwalenia cen i stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków Działając na podstawie art.
Bardziej szczegółowoOSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356
OSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356 w celu wszczęcia postępowania i zawarcia umowy opłacanej ze środków publicznych 1. Przedmiot zamówienia:
Bardziej szczegółowo(Tekst ujednolicony zawierający zmiany wynikające z uchwały Rady Nadzorczej nr 58/2011 z dnia 22.02.2011 r.)
(Tekst ujednolicony zawierający zmiany wynikające z uchwały Rady Nadzorczej nr 58/2011 z dnia 22.02.2011 r.) REGULAMIN REALIZACJI WYMIANY STOLARKI OKIENNEJ W SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ RUBINKOWO W TORUNIU
Bardziej szczegółowoOgólnopolska konferencja Świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych. Oświetlenie publiczne. Kraków, 27 września 2010 r.
w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz postanowienia przekształconej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Ogólnopolska konferencja Świadectwa charakterystyki energetycznej
Bardziej szczegółowoMiejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej EMPEGEK Sp. z o.o. w Sierpcu zgodnie z Art. 24 ust. 8 i 9 Ustawy z dnia 07.06.2001 r.
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej EMPEGEK Sp. z o.o. w Sierpcu zgodnie z Art. 24 ust. 8 i 9 Ustawy z dnia 07.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (
Bardziej szczegółowoEugeniusz Gostomski. Ryzyko stopy procentowej
Eugeniusz Gostomski Ryzyko stopy procentowej 1 Stopa procentowa Stopa procentowa jest ceną pieniądza i wyznacznikiem wartości pieniądza w czasie. Wpływa ona z jednej strony na koszt pozyskiwania przez
Bardziej szczegółowoNasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK
https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/biuro-informacji-kredytowej-bik-koszty-za r Biznes Pulpit Debata Biuro Informacji Kredytowej jest jedyną w swoim rodzaju instytucją na polskim rynku
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA BUDYNKU
CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA BUDYNKU BUDYNEK OCENIANY PP_BUDYNEK_OCENIANY RODZAJ BUDYNKU Budynek wolnostojący CAŁOŚĆ/CZĘŚĆ BUDYNKU Całość budynku ADRES BUDYNKU Wiązownica, gm. Wiązownica, dz. nr 1530/1,
Bardziej szczegółowoFinansowanie inwestycji w OZE - PO Infrastruktura i Środowisko
Finansowanie inwestycji w OZE - PO Infrastruktura i Środowisko Dofinansowanie projektów związanych z inwestycjami w OZE w ramach Polskich Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007 2013 moŝe
Bardziej szczegółowoBiznesplan - Projekt "Gdyński Kupiec" SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA
Załącznik nr 5 do regulaminu Biznesplan - Projekt "Gdyński Kupiec" SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA SEKCJA C - PLAN MARKETINGOWY/ANALIZA
Bardziej szczegółowoGAZ-3. Sprawozdanie o działalności przedsiębiorstw gazowniczych. za okres od początku roku do końca miesiąca:... 2006 r 1) za rok 2005 1)
MINISTERSTWO GOSPODARKI, pl. Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny - REGON 1) Niepotrzebne skreślić. GAZ-3 Sprawozdanie o działalności przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM realizacji ogólnospółdzielczych wniosków Walnego Zgromadzenia Członków Kieleckiej Spółdzielni Mieszkaniowej w 2011 r.
I. HARMONOGRAM realizacji ogólnospółdzielczych wniosków Walnego Zgromadzenia Członków Kieleckiej Spółdzielni Mieszkaniowej w 2011 r. Treść wniosków Sposób realizacji Termin realizacji OSIEDLE ZAGÓRSKA
Bardziej szczegółowoIII. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%
Bardziej szczegółowoZestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv stan na: lipiec 2016 r. RWE Stoen Operator Sp. z o.o. 28/06/2016 STRONA 1 Podstawa
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 24/2010 Wójta Gminy Pawonków z dnia 30 kwietnia 2010r.
ZARZĄDZENIE NR 24/2010 Wójta Gminy Pawonków z dnia 30 kwietnia 2010r. w sprawie: wprowadzenia norm zużycia paliw płynnych pojazdów samochodowych i sprzętu silnikowego eksploatowanych w jednostkach ochotniczych
Bardziej szczegółowoVII Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna ( Krynica Zdrój, 24-26 maja 2006r )
Jerzy Materek BrunPol Serwis Zaostrzenie norm dla podzielników kosztów c.o. gwarancją dokładnych pomiarów zużycia ciepła z grzejnika i rzetelnego rozliczania zmiennych kosztów c.o. Streszczenie: W referacie
Bardziej szczegółowoRegulamin programu "Kredyt Hipoteczny Banku BPH. Obowiązuje od dnia: 26.11.2014 r.
Regulamin programu "Kredyt Hipoteczny Banku BPH Obowiązuje od dnia: 26.11.2014 r. 1 Rozdział I Postanowienia ogólne 1 Zakres Przedmiotowy Niniejszy Regulamin określa zasady ustalania warunków cenowych
Bardziej szczegółowoU S T AWA. z dnia 2015 r. Art. 1.
Projekt U S T AWA z dnia 2015 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę Art. 1. W ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2002 r., Nr 200, poz.
Bardziej szczegółowoPrzykładowa analiza zwrotu inwestycji na instalację fotowoltaiczną o łącznej mocy 40kW
EKOSERW BIS Sp j Rososzyca ul Koscielna 12 tel/fax: ekoserw@ekoserwcompl wwwekoserwcompl Spis streści: 1 Informacje Wstępne 2 Lokalizacja 3 Symulacja Instalacji 31 Wstęp 32 Instalacja On-Grid po wejściu
Bardziej szczegółowoINSTRUMEWNTY FINANSOWE umożliwiające pomoc rolnikom w usuwaniu skutków niekorzystnych zjawisk atmosferycznych
INSTRUMEWNTY FINANSOWE umożliwiające pomoc rolnikom w usuwaniu skutków niekorzystnych zjawisk atmosferycznych Aleksandra Szelągowska Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rozporządzenie Rady Ministrów z
Bardziej szczegółowoRozwój małych elektrowni wodnych w kontekście sytemu wsparcia OZE
Rozwój małych elektrowni wodnych w kontekście sytemu wsparcia OZE Radosław Koropis Poznań 28.05.2013 r. DOTYCHCZASOWE WARUNKI SYSTEMU WSPARCIA ANALIZA RENTOWNOŚCI MEW ILE KOSZTUJE ZANIECHANIE SYSTEMU WSPARCIA?
Bardziej szczegółowoFinansowy Barometr ING
Finansowy Barometr ING Międzynarodowe badanie ING na temat postaw i zachowań konsumentów wobec bankowości mobilnej Wybrane wyniki badania przeprowadzonego dla Grupy ING przez IPSOS O badaniu Finansowy
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 19 września 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I półroczu 2014 r. 1 W końcu czerwca 2014 r. działalność
Bardziej szczegółowoOd redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
Bardziej szczegółowoS T A N D A R D V. 7
S T A N D A R D V. 7 WYCENA NIERUCHOMOŚCI GRUNTOWYCH POŁOśONYCH NA ZŁOśACH KOPALIN Przy określaniu wartości nieruchomości połoŝonych na złoŝach kopali rzeczoznawca majątkowy stosuje przepisy: - ustawy
Bardziej szczegółowoPASAśERSKIEGO W KONTEKŚCIE POSTANOWIEŃ PRAWA. Lądek Zdrój, 18-19 marca 2010 r.
SEMINARIUM PERSPEKTYWY ROZWOJU KOLEJOWEGO TRANSPORTU PASAśERSKIEGO W KONTEKŚCIE POSTANOWIEŃ PRAWA EUROPEJSKIEGO ORAZ PRAWA KRAJOWEGO WSTĘP DO DYSKUSJI O LIBERALIZACJI RYNKU KOLEJOWEGO Wiesław Jarosiewicz
Bardziej szczegółowoRYNEK MIĘSA. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2013
RYNEK MIĘSA TENDENCJE CENOWE Zbliżające się święta sprzyjają wzrostowi cen skupu żywca oraz zbytu mięsa wieprzowego i wołowego. W pierwszym tygodniu grudnia br. wzrosły także ceny skupu gęsi. Ceny skupu
Bardziej szczegółowoMontowanie styropapy za pomącą łączników mechanicznych
Montowanie styropapy za pomącą łączników mechanicznych Podłoże, zarówno nowe jak i stare, trzeba dobrze oczyścić z brudu oraz usunąć istniejące nierówności. Należy pamiętać, aby przed ułożeniem styropapy
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR IV/27/15 RADY GMINY SANTOK. z dnia 29 stycznia 2015 r.
UCHWAŁA NR IV/27/15 RADY GMINY SANTOK z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie uchwalenia wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Santok na lata 2015-2019. Na podstawie art. 18 ust.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r. PROJEKT w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi i wzoru tej dokumentacji
Bardziej szczegółowoMechanizm samonaliczania w VAT - półprodukty z metali nieżelaznych
Mechanizm samonaliczania w VAT - półprodukty z metali nieżelaznych Senat Komisja Gospodarki Narodowej Komisja Budżetu i Finansów Publicznych 18 listopada 2014, Warszawa 1 sty-10 lut-10 mar-10 kwi-10 maj-10
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl Warszawa: Dostawa materiałów i wypełnień stomatologicznych dla Mazowieckiego
Bardziej szczegółowoObjaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Nowa Ruda
Załącznik Nr 3 do Uchwały nr 106/XIII/15 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 29 grudnia 2015 roku Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Nowa Ruda Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach
Bardziej szczegółowo