Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce"

Transkrypt

1 6.1. Wprowadzenie Współczesny rozwój gospodarczy cechuje odwrócenie proporcji midzy czynnikami produkcji, które decyduj o jego tempie. Nastpuje stopniowe przejcie od konkurencji zasobów do konkurencji regionów, które z kolei powoduje malejc rol rónego rodzaju zasobów materialnych oraz rosnce znaczenie szeroko rozumianego kapitału ludzkiego. Obecnie to włanie kapitał ludzki uwaany jest przez wielu badaczy za kluczowy czynnik kształtujcy poziom konkurencyjno- ci regionów, co w bezporedni sposób zwizane jest z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy i kreowaniem procesów innowacyjnych. Znaczenie kapitału ludzkiego ronie wraz z gwałtownym wzrostem znaczenia wiedzy we wszystkich procesach gospodarczych. Z uwagi na fakt, i kapitał ludzki jest kreatorem wiedzy, jego warto i jako musi pozostawa na odpowiednio wysokim poziomie, aby procesy tworzenia, transferu i wykorzystywania wiedzy przebiegały bez wikszych zakłóce. W gospodarce opartej na wiedzy umiejtno zarzdzania wiedz staje si jedn z kluczowych umiejtnoci menedera, organizacji, regionu, a nawet całego kraju. Tworzenie i dyfuzja wiedzy staj si najwaniejszymi czynnikami w walce o uzyskanie przewagi konkurencyjnej. Wiedza ucieleniona jest zarówno w dobrach i usługach, szczególnie, jeli chodzi o przemysł high-tech, ale take w postaci wiedzy jako towaru jak np. w prawach własnoci intelektualnej lub wiedzy cichej wysoko wykwalifikowanych pracowników. Kapitał ludzki moe by tworzony, odtwarzany i powikszany w wyniku inwestycji. Przez inwestycje w człowieka naley rozumie nakłady na podwyszenie potencjału ludzkiego, który mona zdefiniowa jako zasób moliwoci, wiedzy, zdrowia oraz mobilnoci i zdolnoci wytwórczej. Celem inwestycji w kapitał ludzki jest powikszanie zdolnoci człowieka zarówno do osigania korzyci materialnych (zwikszone dochody w przyszłoci), jak i niematerialnych. 75

2 76 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce Celem rozdziału jest uzasadnienie tezy, i pomidzy inwestycjami w kapitał ludzki a rozwojem regionalnym istnieje silna, dodatnia korelacja. Teza zostanie zweryfikowana w oparciu o istniejc w tym zakresie literatur przedmiotu i przeprowadzone badania empiryczne Zrónicowanie poziomu rozwoju regionalnego Pomidzy poszczególnymi województwami w Polsce wystpuj znaczce rónice w poziomie rozwoju regionalnego. Najczciej stosowanym miernikiem uwypuklajcym te dysproporcje jest poziom produktu krajowego brutto. Jednak- e miernik ten, odzwierciedlajcy w pewnym stopniu moliwoci gospodarcze danego regionu nie informuje gdzie naley szuka przyczyn dysproporcji midzyregionalnych. W literaturze przedmiotu odnale mona słuszny pogld, i przyczyny te maj charakter strukturalny i wynikaj przede wszystkim z iloci oraz jakoci potencjału produkcyjnego, w jaki wyposaone s poszczególne regiony. Wielu ekonomistów przychyla si do pogldu, i jednym z zasadniczych zada polityki regionalnej jest stymulowanie rozwoju regionalnego i pobudzanie tych czynników produkcji, które ograniczaj perspektywy wzrostu gospodarczego regionów. Inwestycje w materialne rodki produkcji s niewtpliwie szybk i skuteczn metod stymulowania rozwoju gospodarczego. Jednake wi si one z ponoszeniem znacznych nakładów finansowych przez długi okres, a efekty ich oddziaływania s zazwyczaj krótkoterminowe. W przypadku wystpowania znaczcych rónic w zakresie wyposaenia województw w niezbdne rodki trwałe włczajc w to infrastruktur, moliwoci niwelowania dysproporcji s bardzo szerokie, pod warunkiem posiadania wystarczajcych rodków finansowych. Z kolei w przypadku dysproporcji midzyregionalnych w zakresie kapitału ludzkiego moliwoci stymulowania jego jakoci s ograniczone i zwizane nie tylko z olbrzymimi nakładami inwestycyjnymi w infrastruktur edukacyjn, ale przede wszystkim z długim okresem oczekiwania na rezultaty takich inwestycji. Pierwsze efekty inwestowania w ten rodzaj kapitału mog pojawi si nawet po kilkunastu lub kilkudziesiciu latach. Z uwagi na bardzo długi cykl inwestycyjny oraz na nisk mobilno tego kapitału, co jest szczególnie widoczne w polskich realiach gospodarczych, naley wysun tez, i w cigu najbliszych kilkudziesiciu lat rónice w poziomie wyposaenia regionów w kapitał ludzki bd decydowa o dysproporcjach midzyregionalnych. Z tego powodu niezwykle istotnym zadaniem jest stymulowanie inwestycji w kapitał ludzki, które pozwol nie tylko na stopniowe zmniejszanie si rónic w poziomie rozwoju regionalnego, ale wpłyn take w pozytywny sposób na przyspieszenie wzrostu gospodarczego. Z punktu widzenia badacza zajmujcego si problematyk rozwoju regionalnego niezwykle interesujcym zagadnieniem jest prze-

3 Jacek witała 77 strzenne zrónicowanie aktywnoci ekonomicznej, a take zrozumienie mechanizmów rzdzcych tym zjawiskiem. Poszczególne regiony wchodzce w skład jednego kraju bardzo czsto wykazuj diametralne rónice w poziomie rozwoju gospodarczego, w poziomie wytwarzanej produkcji, a take iloci konsumowanych dóbr i usług. Próby wyjaniania tego typu zjawisk tylko i wyłcznie za pomoc regionalnych efektów makroekonomicznych i mechanizmów rynkowych obserwowanych na lokalnych rynkach s zdecydowanie niewystarczajce, gdy u podstaw wspomnianych zjawisk tkwi siły, które determinuj dystrybucj aktywnoci ekonomicznej w przestrzeni Główne załoenia przeprowadzonych bada Do analizy zrónicowania midzyregionalnego zostan wykorzystane metody ekonometryczno-statystyczne oparte na wskanikach poziomu rozwoju regionalnego stosowanych w Unii Europejskiej (np. poziom PKB, stopa bezrobocia itp.). Kapitał ludzki zostanie ujty w formie dwóch rodzajów mierników: najpierw zostanie dokonana jego estymacja poprzez wskanik zasobu (wyposaenia) human capital, a nastpnie obliczona zostanie warto wskanika jakoci kapitału ludzkiego dla poszczególnych polskich województw. Do pomiaru zasobów kapitału ludzkiego w Polsce w układzie wojewódzkim wykorzystano metod stworzon przez J. Kurkiewicz, A. Sokołowskiego oraz J. Tatara (Kot, 1999, 134). Zalet tej metody jest jej uniwersalno, gdy mona j stosowa dla dowolnie wybranej populacji. Plusem tej metody jest ponadto uwzgldnienie procesów deprecjacji kapitału ludzkiego rozumianych jako zapominanie i starzenie si wiedzy, a take procesów zwikszania zasobu kapitału ludzkiego w trakcie pracy zawodowej (1). Naley zaznaczy, i prezentowana metoda dotyczy pomiaru i opisu iloci kapitału ludzkiego w ujciu wojewódzkim, a nie pomiaru jego wartoci, dlatego te wielko zasobu kapitału ludzkiego nie została wyra- ona w pienidzu, lecz w jednostkach naturalnych zwanych ED-ami, przy czym jeden rok nauki jest równowany 1 ED-owi. HC r = I 2 6 r g = 1 x= 1 P xgr C xgr, (1) gdzie: HC r zasób kapitału ludzkiego w województwie r, I r współczynnik interakcji dla województwa r, P liczba ludnoci płci g w grupie wieku x w województwie r, xgr

4 78 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce C xgr redni zasób kapitału ludzkiego osoby płci g, z grupy wieku x, zamieszkałej w województwie r. Zadaniem współczynnika interakcji I r wystpujcego w powyszym wzorze jest uwzgldnienie korzyci wynikajcych z obcowania (interakcji) ludzi i ich kapitałów. Wad zaproponowanej metody jest konieczno wykorzystania bardzo szczegółowych danych statystycznych uzyskiwanych jedynie na podstawie spisów powszechnych, co zdecydowanie ogranicza moliwo jej zastosowania. Twórcy wskanika wyszli ze słusznego załoenia, i kapitał musi najpierw istnie w sensie fizycznym, a dopiero potem ma on okrelon jako, dlatego te wskanik wyposaenia województwa w kapitał ludzki akcentuje do mocno cechy demograficzne w przeciwiestwie do elementów jakociowych kapitału ludzkiego. Z tego powodu uzupełnieniem oszacowanych zasobów human capital w województwach bdzie skonfrontowanie otrzymanych wyników ze wskanikiem jakoci kapitału ludzkiego. n 1 xij WJKL j = α i j k = 1,2,3,...m) n i= x ; (, 1 ik, (2) gdzie: j oznaczenie województwa, m liczba województw, i numer zmiennej (cechy) wykorzystanej do budowy wskanika, n całkowita liczba zmiennych wykorzystanych do budowy wskanika, x ij warto cechy i dla województwa j, x ik maksymalna warto cechy i, k indeks województwa, dla którego cecha i przyjmuje warto maksymaln, i waga, jak cecha i ma przypisan w indeksie WJKL j ; α = 1, i Wskanik jakoci kapitału ludzkiego (WJKL) został oparty na mierniku jakoci kapitału ludzkiego (JKL) stworzonym przez Zakład Bada Statystyczno- Ekonomicznych Głównego Urzdu Statystycznego i Polskiej Akademii Nauk. W mierniku tym dokonano niewielkich zmian w szczególny sposób został podkrelony potencjał edukacyjny, niezwykle istotny z punktu widzenia teoretycznych koncepcji kapitału ludzkiego. W mierniku stworzonym przez ZBSE potencjał edukacyjny posiadał marginalny charakter m.in. z powodu braku dostpno- ci odpowiedniego materiału statystycznego.

5 Jacek witała 79 Wykorzystane zostały ponadto metody taksonomiczne słuce do oceny trendu poziomu rozwoju gospodarczego regionów. Empiryczna kwantyfikacja rozwoju regionalnego opiera si na rónorodnych procedurach badawczych, w których główn rol odgrywaj wskaniki i mierniki czstkowe, grupowe, bd syntetyczne. Naley wyranie podkreli, i bez wzgldu na wybór metody badawczej i techniki pomiaru obserwowanych zjawisk ostateczny wynik jest zawsze wielkoci przyblion. Rozwój regionalny jest kategori niemierzaln empirycznie, mona jedynie w przyblieniu grupowa regiony według okrelonego wzorca, a kocowy efekt empirycznej kwantyfikacji zaley od doboru okrelonych wskaników. Zagadnienie zwizane z porzdkowaniem liniowym obiektów wielocechowych jest bardzo obszernie omawiane w specjalistycznej literaturze przedmiotu. Badacze maj do dyspozycji wiele rozmaitych kryteriów konstrukcyjnych oraz metod wykorzystywanych dla celów porzdkowania i klasyfikacji danych statystycznych. Do przyblionego pomiaru poziomu rozwoju regionalnego w polskich województwach zastosowano taksonomiczn metod wzorca rozwoju stworzon przez Z. Hellwiga. Metoda ta opiera si na tworzeniu syntetycznego miernika przy uyciu mierników o postaci zestandaryzowanych (znormalizowanych) zmiennych oraz przyjcia tzw. wzorca rozwoju, w stosunku do którego oblicza si odległoci (rónice) od wartoci obserwowanych. W badaniach dotyczcych oceny terytorialnego zrónicowania poziomu rozwoju regionalnego takim wzorcem rozwoju moe by jaka teoretyczna, bd rzeczywista jednostka terytorialna, np. powiat, bd województwo. Wartociami zmiennymi dla przyjtego wzorca rozwoju s maksymalne wartoci mierników, które wystpuj w charakterze stymulant, natomiast w przypadku destymulant bd to wartoci minimalne Analiza przestrzennego zrónicowania poziomu kapitału ludzkiego w przekroju wojewódzkim Do oszacowania zasobów kapitału ludzkiego w 2002 roku w Polsce w układzie wojewódzkim wykorzystano wzór 1. Wyniki estymacji zaprezentowane zostały w tabeli 1. Na podstawie uzyskanych rezultatów naley stwierdzi, i zasób kapitału ludzkiego w województwie zaley przede wszystkim od liczby ludnoci tam zamieszkałej, struktury ludnoci według wieku i płci, oraz redniego zasobu kapitału przypadajcego na osob danej płci i danego wieku. Najistotniejsz rol w zaprezentowanej metodzie szacowania zasobów kapitału ludzkiego odgrywaj czynniki demograficzne. Z tego wzgldu najwiksze zasoby kapitału ludzkiego posiadaj województwa o najwikszej liczbie ludno- ci.

6 80 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce Tabela 1. Zasoby kapitału ludzkiego w województwach w 2002 roku Województwo redni zasób Zasób kapitału ludzkiego w kapitału ludzkiego Współczynnik przypadajcy przypadajcy interakcji województwie na mczyzn na kobiet Dolnolskie 18, ,6023 1,6374 6, Kujawsko-pomorskie 17, ,3794 1,6249 4, Lubelskie 17, ,4804 1,6186 4, Lubuskie 17, ,3472 1,6143 2, Łódzkie 17, ,5277 1,6234 6, Małopolskie 17, ,5522 1,6420 7, Mazowieckie 17, ,8341 1, , Opolskie 16, ,6947 1,6255 2, Podkarpackie 17, ,3150 1,6242 4, Podlaskie 16, ,3072 1,6098 2, Pomorskie 17, ,6629 1,6450 5, lskie 17, ,9713 1, , witokrzyskie 17, ,1102 1,6179 2, Warmiskomazurskie 17, ,2268 1,6052 3, Wielkopolskie 17, ,7295 1,6336 7, Zachodniopomorskie 17, ,2708 1,6318 3, ródło: obliczenia własne na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoci i Mieszka Przedstawiciele teorii kapitału ludzkiego twierdz z kolei, i kapitał ten jest w duym stopniu niezaleny od potencjału demograficznego danego społeczestwa i nie zmienia si w takim samym stopniu jak liczba ludnoci. Twierdzenie to prowadzi do wniosku, i zasób kapitału ludzkiego nie jest dany z góry przez genetyczne właciwoci danej populacji a kapitał ludzki posiada zarówno cechy ilociowe, jak i jakociowe (Domaski, 1993, 170). wiadczy to o tym, i moliwe jest istnienie kraju liczebnie małego, który posiada zasoby kapitału ludzkiego znacznie przewyszajce kraje potne pod wzgldem demograficznym. Paradoksalnie, wnioski płynce z estymacji prezentowanej metody pomiaru zasobów kapitału ludzkiego nie s sprzeczne z teori kapitału ludzkiego, jeli wemie si pod uwag fakt, i teoria ta stworzona została na potrzeby analizy przestrzennego zrónicowania human capital w ujciu midzypastwowym. System szkolnictwa posiadajcy najwikszy wpływ na kształtowanie si zasobów kapitału ludzkiego jest w całej Polsce jednolity, a adne z województw nie wykazuje w tym zakresie jakichkolwiek rónic. Nic wic dziwnego, i w przypadku homogenicznego systemu edukacyjnego najistotniejsz rol w zrónicowaniu midzyregionalnym zasobów kapitału ludzkiego odgrywa bdzie liczba ludnoci (współczynnik korelacji liniowej Pearsona pomidzy finalnym poziomem kapitału ludzkiego a liczb ludnoci kształtuje si na poziomie 0,99). Wyrany jest

7 Jacek witała 81 jednake wpływ struktury demograficznej ludnoci, w szczególnoci wykształcenia na zasoby kapitału ludzkiego, co szczególnie widoczne jest w przypadku województw kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, podkarpackiego i pomorskiego, gdzie odwróceniu uległy pozycje zajmowane przez te województwa z uwagi na liczb ludnoci i zasób kapitału ludzkiego (miejsca w rankingu województw odpowiednio: z uwagi na ludno miejsca 10, 7, 9 i 8, a ze wzgldu na zasób kapitału ludzkiego lokaty 9, 8, 10 i 7). Ranking województw uwzgldniajcy liczb ludnoci i zasoby kapitału ludzkiego został przedstawiony w tabeli 2. Tabela 2. Ranking województw ze wzgldu na liczb ludnoci i zasób kapitału ludzkiego Zasób kapitału Liczba ludnoci rankingu rankingu Miejsce w Miejsce w ludzkiego w województwie Dolnolskie , Kujawsko-pomorskie , Lubelskie , Lubuskie , Łódzkie , Małopolskie , Mazowieckie , Opolskie , Podkarpackie , Podlaskie , Pomorskie , lskie , witokrzyskie , Warmisko-mazurskie , Wielkopolskie , Zachodniopomorskie , ródło: Obliczenia własne na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoci i Mieszka Po dokonaniu analizy obszaru zmiennoci ED-ów według województw wyniki estymacji zostały podzielone na pi przedziałów, przy czym zdecydowano, i interwał klasowy bdzie wynosi 20 milionów (rysunek 1). Województwo lskie i województwo mazowieckie wyróniaj si w sposób szczególny sporód pozostałych. Zasób kapitału ludzkiego w kadym z tych województw przekracza 110 mln ED-ów, dlatego zaliczono je do regionów o bardzo wysokim poziomie tego wskanika (obszar zmiennoci jest lewostronnie zamknity granic 100 mln ED-ów). W trakcie przeprowadzonej analizy nie zakwalifikowano adnej jednostki administracyjnej do regionów o wysokim poziomie kapitału ludzkiego (obszar zmiennoci od 80 do 100 mln ED-ów), chocia województwo wielkopolskie bardzo wyranie zbliyło si do dolnej granicy tego przedziału.

8 82 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce Rysunek 1. Zrónicowanie zasobów kapitału ludzkiego według województw ródło: Opracowanie własne, na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoci i Mieszka, rednim zasobem kapitału ludzkiego dysponuj województwa: dolnolskie, łódzkie, małopolskie oraz wspomniane ju wczeniej wielkopolskie (obszar zmiennoci od 60 do 80 mln ED-ów). Na podstawie poziomu kapitału ludzkiego województwa małopolskiego i wielkopolskiego, a take na podstawie relatywnie wysokiego przyrostu naturalnego (odpowiednio 1,39 oraz 0,79 ) oraz wysokiej dynamiki wzrostu osób z wykształceniem wyszym w tych województwach naley przypuszcza, i w najbliszej przyszłoci jednostki te zostan zaliczone do regionów o wysokim zasobie ED-ów. Kolejna grupa województw to regiony o niskim poziomie kapitału ludzkiego, do których zaliczono: kujawskopomorskie, lubelskie, podkarpackie oraz pomorskie (obszar zmiennoci od 40 do 60 mln ED-ów). Na szczególn uwag zasługuj w tej grupie województwa podkarpackie oraz pomorskie, które maj szanse przesun si w najbliszej przyszłoci do wyszej grupy (przyrost naturalny wynosi odpowiednio 1,89 oraz 2,01, przy czym ta ostatnia warto jest najwysza sporód wszystkich polskich województw). Ostatni wyodrbnion grup stanowi regiony o bardzo niskim zasobie kapitału ludzkiego, do których zaliczono województwa lubuskie, opolskie, witokrzyskie oraz warmisko-mazurskie.

9 Jacek witała 83 Biorc pod uwag zarówno liczb ludnoci, jak i jej struktur społecznodemograficzn oraz redni zasób kapitału ludzkiego przypadajcy na mczyzn i na kobiet, a wic wszystkie determinanty wpływajce na ogólny zasób kapitału ludzkiego regionu w przeprowadzonej analizie, naley podzieli polskie województwa na trzy główne grupy: województwa o duym zasobie kapitału ludzkiego, w których wszystkie omawiane wskaniki kształtuj si na relatywnie wysokim poziomie, do których zaliczy naley dolnolskie, małopolskie, mazowieckie, pomorskie, lskie 1 oraz wielkopolskie województwa o rednim zasobie kapitału ludzkiego, czyli kujawskopomorskie, lubelskie, łódzkie, podkarpackie, warmisko-mazurskie oraz zachodniopomorskie, województwa o niskim zasobie kapitału ludzkiego: lubuskie, opolskie, podlaskie i witokrzyskie. Naley wyranie podkreli, i przeprowadzona analiza zrónicowania terytorialnego zasobów kapitału ludzkiego w Polsce ogranicza si do rozwaania tego kapitału jedynie od strony podaowej, czyli z punktu widzenia efektów procesu kształcenia na wszystkich szczeblach edukacji, procesu nabywania dowiadcze zawodowych w trakcie pracy, ale take z punktu widzenia procesów negatywnie wpływajcych na zasób ED-ów takich jak indywidualne zapominanie i ogólne starzenie si wiedzy. Uzupełnieniem powyszej analizy bdzie przeanalizowanie zalenoci pomidzy zasobem kapitału ludzkiego, jakim dysponuje dane województwo a wskanikiem jakoci kapitału ludzkiego Zrónicowanie terytorialne wskanika jakoci kapitału ludzkiego w Polsce Konstrukcja wskanika jakoci kapitału ludzkiego opiera si na połczeniu ze sob trzech kategorii charakteryzujcych potencjał demograficzny, edukacyjny oraz społeczno-gospodarczy polskich województw. W ramach kadej z tych kategorii wyodrbnione zostały pewne specyficzne cechy ludnoci i poszczególnych jednostek terytorialnych, którym przypisano okrelone mierniki statystyczne. Na podstawie wyników przedstawionych w tabeli 3 naley stwierdzi, i wskanik jakoci kapitału ludzkiego charakteryzuje si mał zmiennoci w cza- 1 Województwo lskie zaliczono do grupy województw o duym zasobie kapitału ludzkiego na podstawie jego potencjału demograficznego. Wyranie naley zaznaczy, i za zaliczeniem do tej grupy województw nie przemawia ani struktura ludnoci z uwagi na wykształcenie, ani rednie wartoci kapitału przypadajce na obie płcie.

10 84 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce sie 2. Dobierane w sposób arbitralny zmienne konstruujce wskanik nie podlegaj wikszym wahaniom sezonowym, a bardziej znaczca zmiana ich wartoci moe nastpi w okresie kilkunastoletnim. Tabela 3. Zrónicowanie przestrzenne wskanika jakoci kapitału ludzkiego w Polsce Województwo lokata Dolnolskie 7 0, , , , ,78399 Kujawsko-pomorskie 11 0, , , , ,75594 Lubelskie 6 0, , , , ,77845 Lubuskie 12 0, , , , ,74925 Łódzkie 13 0, , , , ,75195 Małopolskie 2 0, , , , ,85334 Mazowieckie 1 0, , , , ,89617 Opolskie 16 0, , , , ,68384 Podkarpackie 10 0, , , , ,77072 Podlaskie 8 0, , , , ,77612 Pomorskie 3 0, , , , ,83061 lskie 15 0, , , , ,73481 witokrzyskie 14 0, , , , ,73616 Warmisko-mazurskie 9 0, , , , ,77576 Wielkopolskie 4 0, , , , ,81494 Zachodniopomorskie 5 0, , , , ,78949 Ocena terytorialnego zrónicowania jakoci kapitału ludzkiego (por. rysunek 2) prowadzi do podziału polskich województw na cztery główne grupy: 1. województwa o bardzo wysokim poziomie jakoci kapitału ludzkiego (WJKL > 0,82) do których zaliczy naley mazowieckie i małopolskie, których wspólnym wyrónikiem były wysokie wartoci poszczególnych wskaników czstkowych, 2. województwa o wysokim poziomie jakoci kapitału ludzkiego (0,78 < WJKL < 0,82) zaliczono do nich pomorskie, wielkopolskie oraz zachodniopomorskie; z punktu widzenia kocowych rezultatów wskanika jakoci kapitału ludzkiego jest to grupa w miar jednorodna, natomiast mierniki czstkowe dla poszczególnych województw wykazuj znaczne rozbienoci, 3. województwa o rednim poziomie jakoci kapitału ludzkiego (0,74 < WJKL < 0,78), wród których wymieni naley dolnolskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, lubuskie, podkarpackie, podlaskie a take warmisko-mazurskie; z reguły s to regiony, które posiadaj mierniki czstkowe zblione do war- 2 Widoczny wyrany skok wartoci wskanika w roku 2002 wynika z faktu włczenia do miernika dodatkowej zmiennej charakteryzujcej frekwencj w wyborach samorzdowych władz gminnych w roku 2002.

11 Jacek witała 85 toci redniej, chocia niektóre wskaniki mog znacznie od niej odbiega (np. aktywno społeczno-gospodarcza w przypadku województwa podlaskiego), 4. województwa o niskim poziomie jakoci kapitału ludzkiego (WJKL < 0,74), czyli łódzkie, opolskie, witokrzyskie oraz lskie, w których wartoci poszczególnych mierników czstkowych daleko odbiegaj od przecitnej wartoci dla Polski; na kocowy, niski wynik województw łódzkiego i lskiego najwikszy wpływ miały niskie wartoci zmiennych charakteryzujcych cechy demograficzne ludnoci, a w szczególnoci parametr opisujcy płodno ogóln kobiet nalecy do najniszych w kraju. Rysunek 2: Zrónicowanie przestrzenne wskanika jakoci kapitału ludzkiego w Polsce ródło: Opracowanie własne, na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoci i Mieszka, 2002.

12 86 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce 6.6. Kwantyfikacja poziomu rozwoju regionalnego Zdecydowanym liderem w zastosowanej metodologii obliczania poziomu rozwoju regionalnego jest województwo mazowieckie (rysunek 3). Udział Warszawy w tworzeniu wskanika dla województwa mazowieckiego jest niewtpliwie ogromny, gdy pomimo znacznego zrónicowania poziomu rozwoju regionalnego na Mazowszu wkład Warszawy pozwolił na zajcie przez ten region pierwszego miejsca w rankingu. Warto taksonomicznego miernika rozwoju Hellwiga dla drugiego w kolejnoci województwa dolnolskiego była nisza o około 23%, co dobitnie wiadczy o przewadze Mazowsza nad pozostałymi regionami. Województwo dolnolskie wraz z pomorskim i wielkopolskim tworz w miar jednolit grup, w której warto wskanika rozwoju regionalnego naley do przedziału od 0,32 do 0,4. W kolejnej grupie regionów znalazły si dwa województwa: małopolskie i zachodniopomorskie (warto wskanika od 0,24 do 0,32), które posiadaj bardzo zbliony poziom rozwoju regionalnego. Pi regionów utworzyło nastpn grup województw o warto taksonomicznego miernika rozwoju poniej 0,24 i powyej 0,16. S to ssiadujce ze sob jednostki skoncentrowane w południowo-rodkowej czci kraju: łódzkie, opolskie oraz lskie, a take kujawsko-pomorskie i lubuskie. Szczegółowe wartoci miernika rozwoju regionalnego zaprezentowano tabeli 4. Tabela 4. Zrónicowanie przestrzenne wskanika rozwoju regionalnego Województwo lokata Dolnolskie 2 0, , , , ,38993 Kujawsko-pomorskie 7 0, , , , ,24977 Lubelskie 14 0, , , , ,09589 Lubuskie 9 0, , , , ,20949 Łódzkie 10 0, , , , ,20892 Małopolskie 5 0, , , , ,27732 Mazowieckie 1 0, , , , ,46096 Opolskie 11 0, , , , ,17271 Podkarpackie 15 0, , , , ,08503 Podlaskie 13 0, , , , ,10128 Pomorskie 3 0, , , , ,36797 lskie 8 0, , , , ,25163 witokrzyskie 16 0, , , , ,06946 Warmisko-mazurskie 12 0, , , , ,12093 Wielkopolskie 4 0, , , , ,32650 Zachodniopomorskie 6 0, , , , ,28733 Zdecydowanie najsłabiej w rankingu regionów z uwagi na warto wskanika rozwoju regionalnego obliczonego za pomoc metody Hellwiga wypadły województwa wschodniej czci kraju: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, witokrzyskie oraz warmisko-mazurskie. Warto wspomnie o olbrzymiej rozpitoci

13 Jacek witała 87 regionalnej: wskanik rozwoju regionalnego dla pierwszego w rankingu województwa mazowieckiego jest prawie siedmiokrotnie wikszy od wartoci wskanika dla najsłabiej rozwinitego województwa witokrzyskiego. Rysunek 3. Zrónicowanie przestrzenne wskanika rozwoju regionalnego obliczonego za pomoc metody Hellwiga ródło: opracowanie własne, na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoci i Mieszka, Przeprowadzone obliczenia i analizy pozwalaj na wyodrbnienie ze wzgldu na poziom rozwoju regionalnego w podziale terytorialnym kraju piciu grup województw: 1. regiony o bardzo wysokim poziomie rozwoju, do których zaliczy naley bezkonkurencyjne w rankingu województwo mazowieckie, 2. regiony o wysokim poziomie rozwoju, czyli ssiadujce ze sob województwa dolnolskie, pomorskie i wielkopolskie, tworzce o przecinajc zachodni cz kraju, 3. regiony reprezentujce redni poziom rozwoju wród których wymieni naley małopolskie oraz zachodniopomorskie,

14 88 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce 4. regiony cechujce si niskim poziomem rozwoju, do których zaliczy mona województwa kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, opolskie oraz lskie; warto zwróci uwag na fakt, i to włanie w tej grupie znajduje si mediana wartoci wskanika Hellwiga, co wiadczy o niskim poziomie rozwoju regionalnego kraju, 5. oraz regiony charakteryzujce si bardzo niskim poziomem rozwoju znacznie odbiegajcym od wartoci redniej, która wynosi 0,22, do których zaliczono województwa wschodnie: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, witokrzyskie oraz warmisko-mazurskie Zakoczenie Na podstawie przeprowadzonych oblicze zbudowana została tabela korelacyjna, w której zaprezentowano wyniki analizy współzalenoci pomidzy głównymi grupami wskaników wykorzystanych do tworzenia wskanika jakoci kapitału ludzkiego, pomiaru zasobów tego kapitału w układzie wojewódzkim oraz poziomu rozwoju regionalnego oszacowanego za pomoc metody Hellwiga (por. tabela 5). Wszystkie obliczenia zostały przeprowadzone przy załoonym poziomie istotnoci korelacji p < 0,05. Tabela 5: Tabela korelacji pomidzy analizowanymi zmiennymi Zmien na WJKL PKB99 PKB00 PKB01 H00 H01 H02 HCr WJKL 1,0000 0,5888 0,5956 0,6051 0,6636 0,7018 0,6457 0,5401 p=--- p=0,016 p=0,016 p=0,013 p=0,005 p=0,002 p=0,007 p=0,031 PKB99 0,5888 1,0000 0,9998 0,9991 0,7257 0,7257 0,7155 0,9710 p=0,016 p=--- p=0,00 p=0,00 p=0,001 p=0,001 p=0,002 p=0,000 PKB00 0,5956 0,9998 1,0000 0,9995 0,7309 0,7324 0,7204 0,9679 p=0,015 p=0,00 p=--- p=0,00 p=0,001 p=0,001 p=0,002 p=0,000 PKB01 0,6051 0,9991 0,9995 1,0000 0,7284 0,7324 0,7174 0,9626 p=0,013 p=0,00 p=0,00 p=--- p=0,001 p=0,001 p=0,002 p=0,000 H00 0,6636 0,7257 0,7309 0,7284 1,0000 0,9893 0,9951 0,6703 p=0,005 p=0,001 p=0,001 p=0,001 p=--- p=0,000 p=0,000 p=0,004 H01 0,7018 0,7257 0,7324 0,7324 0,9893 1,0000 0,9858 0,6610 p=0,002 p=0,001 p=0,001 p=0,001 p=0,000 p=--- p=0,000 p=0,005 H02 0,6457 0,7155 0,7204 0,7174 0,9951 0,9858 1,0000 0,6670 p=0,007 p=0,002 p=0,002 p=0,002 p=0,000 p=0,000 p=--- p=0,005 HCr 0,5401 0,9710 0,9679 0,9626 0,6703 0,6610 0,6670 1,0000 p=0,031 p=0,000 p=0,000 p=0,000 p=0,004 p=0,005 p=0,005 p=--- Uwagi: WJKL wskanik jakoci kapitału ludzkiego, PKB99-PKB01 poziom PKB w województwach w latach , H00-H02 wskanik rozwoju regionalnego Hellwiga w latach , HCr oszacowany zasób kapitału ludzkiego w województwach.

15 Jacek witała 89 Na podobnym poziomie kształtuje si zaleno pomidzy poziomem rozwoju regionalnego a oszacowanym powyej wskanikiem dotyczcym zasobów kapitału ludzkiego. rednia warto współczynnika korelacji pomidzy dwoma analizowanymi zmiennymi w latach kształtowała si na poziomie 0,665 przy poziomie istotnoci p=0,005. Taka warto wiadczy o tym, i zaleno korelacyjna waha si w granicach znaczcej i umiarkowanej. Zarówno wskanik jakoci kapitału ludzkiego (WJKL) jak i miernik okrelajcy zasób kapitału ludzkiego w polskich województwach s skorelowane dodatnio ze wskanikiem poziomu rozwoju regionalnego, co oznacza, i jakikolwiek wzrost po stronie zmiennych opisujcych kapitał ludzki spowoduje jednoczesny wzrost wskanika Hellwiga. Warto zwróci uwag na fakt, i w przypadku obu zastosowanych mierników dotyczcych kapitału ludzkiego współczynniki korelacji ze wskanikiem rozwoju regionalnego pozostaj na podobnym poziomie. Otrzymane wyniki jednoznacznie wskazuj, i wskanik jakoci kapitału ludzkiego jest skorelowany dodatnio z wskanikiem zasobu kapitału ludzkiego (HCr), przy czym zaleno ta naley do umiarkowanych (współczynnik korelacji ukształtował si na poziomie 0,54 przy poziomie istotnoci p=0,031). Zaleno korelacyjna w tym przypadku wynika m.in. z faktu istnienia interakcji midzyludzkich. Wzrost liczebnoci populacji powoduje zwikszenie liczby interakcji, w konsekwencji czego nastpuje pełniejszy przepływ wiedzy, wymiana dowiadcze, których efektem jest ostatecznie wzrost jakoci kapitału ludzkiego. Take pomidzy poziomem rozwoju regionalnego obliczonego za pomoc metody Hellwiga a wskanikiem jakoci kapitału ludzkiego istnieje dodatnia zaleno korelacyjna, której waga waha si w granicach znaczcej i umiarkowanej. W latach współczynnik korelacji pomidzy tymi dwoma zmiennymi oscylował wokół wartoci 0,67 przy poziomie istotnoci korelacji p wynoszcym od 0,002 do 0,007. Fakt ten wiadczy o tym, i jakakolwiek zmiana wartoci wskanika kapitału ludzkiego bdzie powodowa zmian wartoci miernika rozwoju regionalnego w tym samym kierunku. Analizowane zmienne s wic ze sob skorelowane dodatnio, a wag tej współzalenoci naley uzna za do mocn (rednia warto współczynnika korelacji to 0,67). Na podobnym poziomie kształtuje si zaleno pomidzy poziomem rozwoju regionalnego a oszacowanym powyej wskanikiem dotyczcym zasobów kapitału ludzkiego. rednia warto współczynnika korelacji pomidzy dwoma analizowanymi zmiennymi w latach kształtowała si na poziomie 0,665 przy poziomie istotnoci p=0,005. Taka warto wiadczy o tym, i zaleno korelacyjna waha si w granicach znaczcej i umiarkowanej. Zarówno wskanik jakoci kapitału ludzkiego (WJKL) jak i miernik okrelajcy zasób kapitału ludzkiego w polskich województwach s skorelowane dodatnio ze wskanikiem poziomu rozwoju regionalnego, co oznacza, i jakikolwiek wzrost po stronie zmiennych opisujcych kapitał ludzki spowoduje jednoczesny wzrost wskanika Hellwiga, co

16 90 Wpływ kapitału ludzkiego na rozwój regionalny w Polsce w sposób jednoznaczny potwierdza zasadno tezy, i zasób i jako kapitału ludzkiego wpływaj na wzrost poziomu rozwoju regionalnego. Warto take zwróci uwag na fakt, i w przypadku obu zastosowanych mierników dotyczcych human capital współczynniki korelacji ze wskanikiem rozwoju regionalnego pozostaj na podobnym poziomie. Bibliografia: 1. Czyewski A.B., Góralczyk-Modzelewska M., Saganowska E., Wojciechowska M. (2001), Regionalne zrónicowanie kapitału ludzkiego w Polsce, Zeszyt 277, Zakład Bada Statystyczno-Ekonomicznych GUS i PAN, Warszawa 2. Domaski S.R. (1993), Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, Warszawa 3. Kurkiewicz J., Sokołowski A., Tatar J. (1999), Szacowanie zasobów kapitału ludzkiego w Polsce (w:) S. Kot (red.), Analiza ekonometryczna kształtowania si płac w Polsce w okresie transformacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków

Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005

Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005 Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005 Warszawa, maj 2006 Spis treci Wprowadzenie...3 Cz I Zbiorcze wykonanie budetów jednostek samorzdu terytorialnego...7 1. Cz operacyjna...7

Bardziej szczegółowo

Argumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku.

Argumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku. Warszawa, dnia 22 03 2007 Zrzeszenie Zwizków Zawodowych Energetyków Dotyczy: Informacja prawna dotyczca kwestii wydzielenia Operatora Systemu Dystrybucyjnego w energetyce Argumenty na poparcie idei wydzielenia

Bardziej szczegółowo

Sytuacja młodych na rynku pracy

Sytuacja młodych na rynku pracy Sytuacja młodych na rynku pracy Plan prezentacji Zamiany w modelu: w obrębie każdego z obszarów oraz zastosowanych wskaźników cząstkowych w metodologii obliczeń wskaźników syntetycznych w obrębie syntetycznego

Bardziej szczegółowo

W 1 liczba firm sektora IT (według definicji OECD tego sektora) na 10 000 mieszkaców (rys. 1),

W 1 liczba firm sektora IT (według definicji OECD tego sektora) na 10 000 mieszkaców (rys. 1), Jednym z paradoksalnych wymiarów globalizacji jest wzrastajce znaczenie regionów i miast, które jest wynikiem procesów erozji politycznej i gospodarczej pastw terytorialnych (Olechnicka, 2000). Regiony

Bardziej szczegółowo

GMINA MSZANA DOLNA. charakterystyka demograficzna. opracowanie mgr Marek Nawieniak

GMINA MSZANA DOLNA. charakterystyka demograficzna. opracowanie mgr Marek Nawieniak GMINA MSZANA DOLNA charakterystyka demograficzna opracowanie mgr Marek Nawieniak WSTP Celem scharakteryzowania przemian społeczno gospodarczych, na terenie omawianej gminy wykorzystano materiały statystyczne

Bardziej szczegółowo

RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA

RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA Projekt z dnia 22.03.2006 Załcznik do uchwały Nr Rady Ministrów z dnia r. RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA 1 Wstp Rzdowy program wyrównywania warunków

Bardziej szczegółowo

! "#$!%&'(#!) "34! /(5$67%&'8#!)

! #$!%&'(#!) 34! /(5$67%&'8#!) 3 4! " #"$ % # " &# & ' & & (! " % &$ #) * & & &*## " & + # % &! & &*),*&&,) &! "& &-&. && *# &) &!/ & *) *&" / &*0 & /$ % &&, # ) *&")",$&%& 1&&2& 3 '! "#$!%&'(#!) % *+ +, - (. /0 *1 ", + 2 + -.-1- "34!

Bardziej szczegółowo

Trendy upadłoci przedsibiorstw w Polsce

Trendy upadłoci przedsibiorstw w Polsce Dr Grzegorz Gołbiowski Trendy upadłoci przedsibiorstw w Polsce Wprowadzenie Upadłoci przedsibiorstw w gospodarce rynkowej nie s niczym nadzwyczajnym. W teorii ekonomii zjawisko upadku podmiotów gospodarczych

Bardziej szczegółowo

Amortyzacja rodków trwałych

Amortyzacja rodków trwałych Amortyzacja rodków trwałych Wydawnictwo Podatkowe GOFIN http://www.gofin.pl/podp.php/190/665/ Dodatek do Zeszytów Metodycznych Rachunkowoci z dnia 2003-07-20 Nr 7 Nr kolejny 110 Warto pocztkow rodków trwałych

Bardziej szczegółowo

1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1.

1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1. Spis treści 1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1. Zastosowana metodologia rangowania obiektów wielocechowych... 53 1.2.2. Potencjał innowacyjny

Bardziej szczegółowo

Procedura rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach

Procedura rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach Zał. do Zarzdzenia Nr 58/05 Starosty Kieleckiego z dnia 30 grudnia 2005 r. w sprawie wprowadzenia procedury rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach Procedura rekrutacji pracowników do

Bardziej szczegółowo

ISBN (wersja drukowana) ISBN (ebook)

ISBN (wersja drukowana) ISBN (ebook) Sylwia Roszkowska Katedra Makroekonomii, Instytut Ekonomii Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r., nr 41/43 RECENZENT Marek Bednarski PROJEKT OKŁADKI Barbara

Bardziej szczegółowo

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Wstp Przy podejciu do planowania adresacji IP moemy spotka si z 2 głównymi przypadkami: planowanie za pomoc adresów sieci prywatnej przypadek, w którym jeeli

Bardziej szczegółowo

Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej. Andrzej Regulski 28 września 2015 r.

Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej. Andrzej Regulski 28 września 2015 r. Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej Andrzej Regulski 28 września 2015 r. moduł 1 moduł 2 moduł 3 Analiza zmian społecznogospodarczych

Bardziej szczegółowo

Ułatwianie startu młodym rolnikom

Ułatwianie startu młodym rolnikom Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) Ułatwianie startu młodym rolnikom Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju

Bardziej szczegółowo

Żłobki i kluby dziecięce w 2013 r.

Żłobki i kluby dziecięce w 2013 r. Materiał na konferencję prasową w dniu 3 maja 214 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna Żłobki i kluby dziecięce w 213 r. W pierwszym kwartale

Bardziej szczegółowo

Klasówka po gimnazjum historia Opracowano w Gdañskiej Fundacji Rozwoju im. A. Mysiora Do programu zg³osi³y siê 53 szko³y. Wys³ano testy dla 521 uczniów. Raport obejmuje czêœæ z nich, gdy nie wszystkie

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach Notatka informacyjna PRODUKT KRAJOWY BRUTTO RACHUNKI REGIONALNE W 2008 R. 1 PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W 2008 roku wartość wytworzonego produktu krajowego

Bardziej szczegółowo

Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE. Stanisława Golinowska

Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE. Stanisława Golinowska Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE Stanisława Golinowska Dotychczasowe elementy wspólnej polityki społecznej UE Standardy minimalne BHP - 1987 Karta Wspólnoty o Fundamentalnych Prawach Socjalnych

Bardziej szczegółowo

Skd mamy pienidze i na co je wydajemy? czyli BUDET POWIATU KIELECKIEGO

Skd mamy pienidze i na co je wydajemy? czyli BUDET POWIATU KIELECKIEGO Skd mamy pienidze i na co je wydajemy? czyli BUDET POWIATU KIELECKIEGO Szanowni Pastwo! Po raz pierwszy macie Pastwo okazj zapozna si z informatorem budetowym dla mieszkaców Skd mamy pienidze. Za porednictwem

Bardziej szczegółowo

Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD

Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD AMME 2003 12th Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD M. Stawarz, J. Szajnar Zakład Odlewnictwa, Instytut Materiałów Inynierskich i Biomedycznych Wydział Mechaniczny Technologiczny,

Bardziej szczegółowo

Klasyfikacja województw według ich konkurencyjności przy pomocy metod taksonomicznych oraz sieci neuronowych.

Klasyfikacja województw według ich konkurencyjności przy pomocy metod taksonomicznych oraz sieci neuronowych. Klasyfikacja województw według ich konkurencyjności przy pomocy metod taksonomicznych oraz sieci neuronowych. Krzysztof Karpio, Piotr Łukasiewicz, rkadiusz Orłowski, rkadiusz Gralak Katedra Ekonometrii

Bardziej szczegółowo

B. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE

B. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE B. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE 1. Informacje o instrumentach finansowych. Ad.1 Lp Rodzaj instrumentu Nr not prezentujcych poszczególne rodzaje instrumentów finansowych w SA-P 2008 Warto bilansowa na 30.06.2007

Bardziej szczegółowo

Energia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy

Energia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy Energia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy Podstaw rozwoju kadego społeczestwa jest jego rozwój gospodarczy, a energia stanowi wan rol w jego realizacji. Z uwagi na cigły

Bardziej szczegółowo

! "#$%&$&'()(*+',-&./#0%($',%,+./#0! +,1&%($',%,#"&2

! #$%&$&'()(*+',-&./#0%($',%,+./#0! +,1&%($',%,#&2 ! ! "#$%&$&'()(*+',-&./#0%($',%,+./#0! +,1&%($',%,#"&2 ($',%,+."-(3456-"(758 ($',%,+."-(34561,$",95-/7*$+&4#(."&: ($',%,+."-(3456#$&*51,$,*+&-&."&%($1'&#/,'&$*+&;51'&#/: ($',%,+."-(345614#" ($',%,+."-(34569"()*#&$&9"(*$7&."&2

Bardziej szczegółowo

stopie szaro ci piksela ( x, y)

stopie szaro ci piksela ( x, y) I. Wstp. Jednym z podstawowych zada analizy obrazu jest segmentacja. Jest to podział obrazu na obszary spełniajce pewne kryterium jednorodnoci. Jedn z najprostszych metod segmentacji obrazu jest progowanie.

Bardziej szczegółowo

KARTA OCENY MERYTORYCZNEJ W RAMACH PROJEKTU PIERWSZY BIZNES AKTYWIZACJA LOKALNEJ SPOŁECZNOCI. Deklaracja bezstronnoci i poufnoci

KARTA OCENY MERYTORYCZNEJ W RAMACH PROJEKTU PIERWSZY BIZNES AKTYWIZACJA LOKALNEJ SPOŁECZNOCI. Deklaracja bezstronnoci i poufnoci Owiadczam, e: Nr wniosku Imi i nazwisko Kandydata/tki Imi i nazwisko Oceniajcego Imi i nazwisko Kandydata/tki Załcznik nr 5 do Regulaminu rekrutacji do Projektu PIERWSZY BIZNES aktywizacja lokalnej społecznoci

Bardziej szczegółowo

Barometr społeczno-gospodarczy Małopolski

Barometr społeczno-gospodarczy Małopolski Barometr społeczno-gospodarczy Małopolski to wieloletni projekt badawczy prowadzony przez Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, którego cykliczne raporty dotyczące różnych obszarów pozwalają na rozpoznanie,

Bardziej szczegółowo

Małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce na podstawie analiz PARP

Małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce na podstawie analiz PARP 2013 Paulina Zadura-Lichota Departament Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP Małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce na podstawie analiz PARP Warszawa, 14 marca 2013 r. Przedsiębiorczość w

Bardziej szczegółowo

Projektowanie i analiza zadaniowa interfejsu na przykładzie okna dialogowego.

Projektowanie i analiza zadaniowa interfejsu na przykładzie okna dialogowego. Projektowanie i analiza zadaniowa interfejsu na przykładzie okna dialogowego. Jerzy Grobelny Politechnika Wrocławska Projektowanie zadaniowe jest jednym z podstawowych podej do racjonalnego kształtowania

Bardziej szczegółowo

ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r.

ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r. ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzgldniajc

Bardziej szczegółowo

0,3 -1,6-2,7-2,7 II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I 2007

0,3 -1,6-2,7-2,7 II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I 2007 Według stanu na 31 sierpnia 2007 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzdach pracy województwa pomorskiego wyniosła 96019 osób. W porównaniu do miesica poprzedniego liczba bezrobotnych

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PORÓWNAWCZA KONIUNKTURY WOJEWÓDZTW POLSKI W LATACH

ANALIZA PORÓWNAWCZA KONIUNKTURY WOJEWÓDZTW POLSKI W LATACH Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 318 2017 Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Zarządzania Katedra Ekonometrii jozef.biolik@ue.katowice.pl

Bardziej szczegółowo

Powierzchnia województw w 2012 roku w km²

Powierzchnia województw w 2012 roku w km² - 10 %? powierzchnia w km2 lokata DOLNOŚLĄSKIE 19947 7 KUJAWSKO-POMORSKIE 17972 10 LUBELSKIE 25122 3 LUBUSKIE 13988 13 ŁÓDZKIE 18219 9 MAŁOPOLSKIE 15183 12 MAZOWIECKIE 35558 1 OPOLSKIE 9412 16 PODKARPACKIE

Bardziej szczegółowo

w sprawie wprowadzenia procedury naboru pracowników na kierownicze stanowiska urzdnicze i stanowiska urzdnicze w Starostwie Powiatowym w Krasnymstawie

w sprawie wprowadzenia procedury naboru pracowników na kierownicze stanowiska urzdnicze i stanowiska urzdnicze w Starostwie Powiatowym w Krasnymstawie ZARZDZENIE Nr 13/2005 STAROSTY KRASNOSTAWSKIEGO z dnia 29 sierpnia 2005 roku w sprawie wprowadzenia procedury naboru pracowników na kierownicze stanowiska urzdnicze i stanowiska urzdnicze w Starostwie

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach Materiał na konferencję prasową w dniu 30 listopada 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach Notatka informacyjna PRODUKT KRAJOWY BRUTTO RACHUNKI REGIONALNE W 2010 R. 1 PRODUKT

Bardziej szczegółowo

Statystyczna analiza poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce - w ujęciu regionalnym

Statystyczna analiza poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce - w ujęciu regionalnym Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu Nr 42/2012 Rafał Klóska Uniwersytet Szczeciński Statystyczna analiza poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce - w ujęciu regionalnym Streszczenie.

Bardziej szczegółowo

Ekonometryczna analiza popytu na wodę

Ekonometryczna analiza popytu na wodę Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Ekonometryczna analiza popytu na wodę Jednym z czynników niezbędnych dla funkcjonowania gospodarstw domowych oraz realizacji wielu procesów technologicznych jest woda.

Bardziej szczegółowo

ZMIANY W KRZYWIZNACH KRGOSŁUPA MCZYZN I KOBIET W POZYCJI SIEDZCEJ W ZALENOCI OD TYPU POSTAWY CIAŁA WSTP

ZMIANY W KRZYWIZNACH KRGOSŁUPA MCZYZN I KOBIET W POZYCJI SIEDZCEJ W ZALENOCI OD TYPU POSTAWY CIAŁA WSTP Elbieta CHLEBICKA Agnieszka GUZIK Wincenty LIWA Politechnika Wrocławska ZMIANY W KRZYWIZNACH KRGOSŁUPA MCZYZN I KOBIET W POZYCJI SIEDZCEJ W ZALENOCI OD TYPU POSTAWY CIAŁA WSTP siedzca, która jest przyjmowana

Bardziej szczegółowo

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek cz!"ci motoryzacyjnych nierozerwalnie #$czy si! z parkiem samochodowym, dlatego te% podczas oceny wyników sprzeda%y samochodowych cz!"ci zamiennych nie mo%na

Bardziej szczegółowo

REGULAMINU NABORU NA WOLNE STANOWISKA URZDNICZE W URZDZIE GMINY W URZDOWIE, ORAZ KIEROWNICZE W GMINNYCH JEDNOSTKACH ORGANIZACYJNYCH.

REGULAMINU NABORU NA WOLNE STANOWISKA URZDNICZE W URZDZIE GMINY W URZDOWIE, ORAZ KIEROWNICZE W GMINNYCH JEDNOSTKACH ORGANIZACYJNYCH. Załcznik Nr 1 do Zarzdzenia Nr 31/2005 Wójta Gminy Urzdów z dnia 12 sierpnia 2005 roku REGULAMINU NABORU NA WOLNE STANOWISKA URZDNICZE W URZDZIE GMINY W URZDOWIE, ORAZ KIEROWNICZE W GMINNYCH JEDNOSTKACH

Bardziej szczegółowo

Informacja miesiczna o rynku pracy

Informacja miesiczna o rynku pracy Informacja miesiczna o rynku pracy grudzie 2010 województwo pomorskie Opracowano w Zespole Bada i Analiz Gdask, stycze 2011 r. Informacje biece Według stanu na 31 grudnia 2010 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU.

PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU. Załcznik Nr 1 do Uchwały Nr 202/XXI/2004 Rady Powiatu w Kłobucku z dnia 23 listopada 2004 roku PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU. I. Wstp do załoe rocznego

Bardziej szczegółowo

Ekonometria - wykªad 8

Ekonometria - wykªad 8 Ekonometria - wykªad 8 3.1 Specykacja i werykacja modelu liniowego dobór zmiennych obja±niaj cych - cz ± 1 Barbara Jasiulis-Goªdyn 11.04.2014, 25.04.2014 2013/2014 Wprowadzenie Ideologia Y zmienna obja±niana

Bardziej szczegółowo

Wojciech Drzewiecki SYSTEMY INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ

Wojciech Drzewiecki SYSTEMY INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ Wojciech Drzewiecki SYSTEMY INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ Systemem Informacji Geograficznej (Systemem Informacji Przestrzennej, GIS, SIP) nazywamy skomputeryzowany system pozyskiwania, przechowywania, przetwarzania,

Bardziej szczegółowo

RYNEK PRACY/ADAPTACYJNOŚĆ ZASOBÓW PRACY W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM

RYNEK PRACY/ADAPTACYJNOŚĆ ZASOBÓW PRACY W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM RYNEK PRACY/ADAPTACYJNOŚĆ ZASOBÓW PRACY W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Urząd Statystyczny we Wrocławiu 50-950 Wrocław, ul. Oławska 31, tel. 71 371 63 00, fax 71 371 63 60 PLAN PREZENTACJI Wprowadzenie Województwo

Bardziej szczegółowo

1) Instytucje kształcce w tym zawodzie (w kraju i we Wrocławiu). 2) Moliwoci podnoszenia kwalifikacji i dokształcania w tym zawodzie.

1) Instytucje kształcce w tym zawodzie (w kraju i we Wrocławiu). 2) Moliwoci podnoszenia kwalifikacji i dokształcania w tym zawodzie. Spis treci: I. Wprowadzenie II. Zadania i czynnoci 1) Potencjalne miejsca pracy. 2) Zakres obowizków. III. Wymagania zawodu 1) Wymagania fizyczne i zdrowotne 2) Wymagania psychologiczne IV. Kształcenie

Bardziej szczegółowo

WYKRES 14. BEZROBOCIE W LATACH (ilo bezrobotnych)

WYKRES 14. BEZROBOCIE W LATACH (ilo bezrobotnych) 2.2.5 Bezrobocie i lokalny rynek pracy Lokalna sytuacja gospodarcza ma swoje bezporednie przełoenie na poziom lokalnego bezrobocia. winoujcie do koca lat dziewidziesitych było pod tym wzgldem miastem wyjtkowym

Bardziej szczegółowo

Elementy pneumatyczne

Elementy pneumatyczne POLITECHNIKA LSKA W GLIWICACH WYDZIAŁ INYNIERII RODOWISKA i ENERGETYKI INSTYTUT MASZYN i URZDZE ENERGETYCZNYCH Elementy pneumatyczne Laboratorium automatyki (A 3) Opracował: dr in. Jacek Łyczko Sprawdził:

Bardziej szczegółowo

IDENTYFIKACJA I DELIMITACJA OBSZARÓW WZROSTU I OBSZARÓW PROBLEMOWYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM

IDENTYFIKACJA I DELIMITACJA OBSZARÓW WZROSTU I OBSZARÓW PROBLEMOWYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM IDENTYFIKACJA I DELIMITACJA OBSZARÓW WZROSTU I OBSZARÓW PROBLEMOWYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Prezentowany raport przedstawia wyniki przeprowadzonych przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu badań, które

Bardziej szczegółowo

Urząd Statystyczny w Lublinie

Urząd Statystyczny w Lublinie Urząd Statystyczny w Lublinie ul. Leszczyńskiego 48 20-068 Lublin tel.: (81) 533 20 51 e-mail: sekretariatuslub@stat.gov.pl www.stat.gov.pl/lublin Plan konferencji prasowej 10.12.2012 r. Produkt krajowy

Bardziej szczegółowo

PIERWSZY OKRES WYKORZYSTANIA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH W POLSCE RAPORT IZ PWW

PIERWSZY OKRES WYKORZYSTANIA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH W POLSCE RAPORT IZ PWW PIERWSZY OKRES WYKORZYSTANIA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH W POLSCE RAPORT IZ PWW Rodzaje projektów, typy beneficjentów, rozkład przestrzenny udzielonej pomocy UE Instytucja zarzdzajca Podstawami Departament

Bardziej szczegółowo

Informacja miesiczna o rynku pracy

Informacja miesiczna o rynku pracy Informacja miesiczna o rynku pracy kwiecie 2010 województwo pomorskie Opracowano w Zespole Bada i Analiz Gdask, maj 2010 r. Informacje biece Według stanu na 30 kwietnia 2010 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO GOSPODARKI SZANSE I MOLIWOCI ROZWOJU REGIONU POŁUDNIOWO - ZACHODNIEGO W PORÓWNANIU Z WYBRANYMI REGIONAMI UNII EUROPEJSKIEJ

MINISTERSTWO GOSPODARKI SZANSE I MOLIWOCI ROZWOJU REGIONU POŁUDNIOWO - ZACHODNIEGO W PORÓWNANIU Z WYBRANYMI REGIONAMI UNII EUROPEJSKIEJ MINISTERSTWO GOSPODARKI SZANSE I MOLIWOCI ROZWOJU REGIONU POŁUDNIOWO - ZACHODNIEGO W PORÓWNANIU Z WYBRANYMI REGIONAMI UNII EUROPEJSKIEJ Wrocław, 2 OPRACOWANIE WYKONAŁ ZESPÓŁ ROZWOJU REGIONALNEGO WE WROCŁAWIU

Bardziej szczegółowo

LICZBA SZKÓŁ. podstawowe gimnazja rednie

LICZBA SZKÓŁ. podstawowe gimnazja rednie LICZBA SZKÓŁ 24 774 97 553 400 200 00 podstawowe gimnazja rednie WSTP Opracowanie powicone jest nauczaniu jzyka ojczystego mniejszoci narodowych i grup etnicznych w Polsce, w roku szkolnym 2004/2005. Informacje

Bardziej szczegółowo

Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe

Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe W literaturze technicznej mona znale róne opinie, na temat okrelenia, kiedy antena moe zosta nazwana szerokopasmow. Niektórzy producenci nazywaj anten szerokopasmow

Bardziej szczegółowo

Informacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy

Informacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Informacja i Promocja Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Spis treci 1. Wstp... 3 2. Ogólne działania informacyjno - promocyjne... 3 3. Działania informacyjno-promocyjne projektu... 4

Bardziej szczegółowo

Przepisy projektowanego rozporzdzenia nie s objte regulacjami prawa Unii Europejskiej.

Przepisy projektowanego rozporzdzenia nie s objte regulacjami prawa Unii Europejskiej. Uzasadnienie W dniu 10 stycznia 2006 r. weszło w ycie rozporzdzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnie przez kierujcych pojazdami, instruktorów

Bardziej szczegółowo

Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO. Opole, 7 marca 2008

Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO. Opole, 7 marca 2008 Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO ElŜbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego Fundusze strukturalne jako instrument wsparcia rozwoju gospodarczego Opolszczyzny Opole,

Bardziej szczegółowo

2.5 Trwało projektu. 5 Metodologia tworzenia analiz ryzyk w projektach PPP i ich podziału pomidzy stron publiczn i prywatn w kontekcie ich wpływu

2.5 Trwało projektu. 5 Metodologia tworzenia analiz ryzyk w projektach PPP i ich podziału pomidzy stron publiczn i prywatn w kontekcie ich wpływu ryzyk w projektach PPP i ich podziału pomidzy stron publiczn i prywatn w kontekcie ich wpływu na klasyfikacj projektu pod ktem długu i deficytu sektora publicznego 5. 2.5 Trwało projektu Projekty ppp s

Bardziej szczegółowo

FUNKCJONOWANIE KLAS ŁĄCZONYCH W POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI Dr hab. prof. UR Ryszard Pęczkowski

FUNKCJONOWANIE KLAS ŁĄCZONYCH W POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI Dr hab. prof. UR Ryszard Pęczkowski FUNKCJONOWANIE KLAS ŁĄCZONYCH W POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI Dr hab. prof. UR Ryszard Pęczkowski Sulejówek, listopad 2014 KLASY ŁĄCZONE W LICZBACH Rok szkolny 1922/23 90,11% Rok szkolny 1936/37 57,34% Rok

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat

Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje

Bardziej szczegółowo

Art. 1. W ustawie z dnia 20 pa dziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nast puj ce

Art. 1. W ustawie z dnia 20 pa dziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nast puj ce Art. 1. W ustawie z dnia 20 padziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) art. 4 i 5 otrzymuj brzmienie: "Art. 4. 1. Rada

Bardziej szczegółowo

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział

Bardziej szczegółowo

STOPIE INFORMATYZACJI URZDÓW W POLSCE RAPORT GENERALNY Z BADA ILOCIOWYCH DLA MINISTERSTWA NAUKI I INFORMATYZACJI

STOPIE INFORMATYZACJI URZDÓW W POLSCE RAPORT GENERALNY Z BADA ILOCIOWYCH DLA MINISTERSTWA NAUKI I INFORMATYZACJI STOPIE INFORMATYZACJI URZDÓW W POLSCE RAPORT GENERALNY Z BADA ILOCIOWYCH DLA MINISTERSTWA NAUKI I INFORMATYZACJI Warszawa, wrzesie 2004 SPIS TRECI 1. NAJWANIEJSZE WNIOSKI Z BADANIA...3 2. OGÓLNE INFORMACJE

Bardziej szczegółowo

Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2013 roku

Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2013 roku Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2013 roku Wstęp Publikacja Głównego Urzędu Statystycznego Produkt krajowy brutto Rachunki regionalne w 2013 r., zawiera informacje statystyczne dotyczące podstawowych

Bardziej szczegółowo

Analiza polityki WOW NFZ w Poznaniu wobec mieszkaców regionu koniskiego

Analiza polityki WOW NFZ w Poznaniu wobec mieszkaców regionu koniskiego Analiza polityki WOW NFZ w Poznaniu wobec mieszkaców regionu koniskiego Pogarszajca si sytuacja finansowa WSZ w Koninie wymaga od osób zarzdzajcych podjcia prawidłowych działa, aby doprowadzi do stabilizacji

Bardziej szczegółowo

Przetarg nieograniczony poniej kwoty okrelonej w art. 11 ust 8 zgodnie z ustaw Prawo zamówie publicznych

Przetarg nieograniczony poniej kwoty okrelonej w art. 11 ust 8 zgodnie z ustaw Prawo zamówie publicznych Radziejów: Zorganizowanie i przeprowadzenie szkolenia w kierunku: projektowanie ogrodów Numer ogłoszenia:151938 2010; data zamieszczenia: 01.06.2010 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU usługi Przetarg nieograniczony

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PŁAC SPECJALISTÓW

ANALIZA PŁAC SPECJALISTÓW ANALIZA PŁAC SPECJALISTÓW Przygotowana dla Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Kontakt: Dział Analiz i Raportów Płacowych info@raportplacowy.pl www.raportplacowy.pl +48 12 350 56 00

Bardziej szczegółowo

Finansowanie przetwórstwa owoców i warzyw oraz sokownictwa w ramach PROW 2007-2013

Finansowanie przetwórstwa owoców i warzyw oraz sokownictwa w ramach PROW 2007-2013 Sytuacja na rynku przetworów owocowo-warzywnych i soków a reforma rynku ogrodniczego w UE Finansowanie przetwórstwa owoców i warzyw oraz sokownictwa w ramach PROW 2007-2013 Dr Jerzy Małkowski Pozna, 19

Bardziej szczegółowo

BIULETYN INFORMACYJNY PODSUMOWUJCY REALIZACJ W LATACH 2004/2005 PROJEKTÓW WSPÓŁFINANSOWANYCH Z EFS DZIAŁANIE 1.2A I 1.3A SPO RZL

BIULETYN INFORMACYJNY PODSUMOWUJCY REALIZACJ W LATACH 2004/2005 PROJEKTÓW WSPÓŁFINANSOWANYCH Z EFS DZIAŁANIE 1.2A I 1.3A SPO RZL BIULETYN INFORMACYJNY PODSUMOWUJCY REALIZACJ W LATACH 2004/2005 PROJEKTÓW WSPÓŁFINANSOWANYCH Z EFS DZIAŁANIE 1.2A I 1.3A SPO RZL CZERWIEC 2005 Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest jednym z czterech

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA URZDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA 2006 2013

STRATEGIA URZDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA 2006 2013 STRATEGIA URZDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA 2006 2013 Warszawa, maj 2006 Załoenia przyjte przy konstruowaniu Strategii Urzdu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego: horyzont

Bardziej szczegółowo

Platforma C. Czynniki demograficzne

Platforma C. Czynniki demograficzne Platforma C. Czynniki demograficzne W tabeli 1 (33). odpowiedz na pytania dotyczące zjawisk charakteryzujących twoje otoczenie dalsze. Pytania obejmują czynniki demograficzne. Odpowiedzi wymagają od ciebie

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNO KARANA NIELETNICH

ODPOWIEDZIALNO KARANA NIELETNICH ODPOWIEDZIALNO KARANA NIELETNICH Odpowiedzialno karn nieletnich reguluje w zasadniczej czci ustawa o postpowaniu w sprawach nieletnich i kodeks karny. 1. USTAWA z dnia 26 padziernika 1982 r. o postpowaniu

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie: Krystyna Gurbiel - Dyrektor Generalny Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Ma"ych i &rednich Przedsi'biorstw... 9

Wprowadzenie: Krystyna Gurbiel - Dyrektor Generalny Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Maych i &rednich Przedsi'biorstw... 9 SPIS TRE%CI Wprowadzenie: Krystyna Gurbiel - Dyrektor Generalny Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Ma"ych i &rednich Przedsi'biorstw... 9 Streszczenie raportu... 11 $. Stan sektora ma!ych i "rednich

Bardziej szczegółowo

% ł " & # ł $ & $ ł $ ł

% ł  & # ł $ & $ ł $ ł ł ł! ł ł "ł # $ %ł " & # ł $ & $ ł $ł * ' #() Innowacyjne podejcie do problematyki szacowania zasobów energetycznych (spójna, optymalna propozycja) Wskazanie sposobu dywersyfikacji zaopatrzenia w ciepło

Bardziej szczegółowo

ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY POLSKICH REGIONÓW A PROCESY MIGRACJI

ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY POLSKICH REGIONÓW A PROCESY MIGRACJI Katarzyna Warzecha Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY POLSKICH REGIONÓW A PROCESY MIGRACJI Wprowadzenie Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, procesy demograficzne i procesy

Bardziej szczegółowo

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r.

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Szczecinie Warszawa, październik 2013 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r. Wprowadzenie Niniejsza informacja

Bardziej szczegółowo

OCENA DOBORU RODKÓW TRANSPORTOWYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH W ASPEKCIE WYKORZYSTANIA ŁADOWNOCI. Stanisław Kokoszka, Stanisława Roczkowska-Chmaj

OCENA DOBORU RODKÓW TRANSPORTOWYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH W ASPEKCIE WYKORZYSTANIA ŁADOWNOCI. Stanisław Kokoszka, Stanisława Roczkowska-Chmaj Acta Sci. Pol., Technica Agraria 6(2) 2007, 15-21 OCENA DOBORU RODKÓW TRANSPORTOWYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH W ASPEKCIE WYKORZYSTANIA ŁADOWNOCI Stanisław Kokoszka, Stanisława Roczkowska-Chmaj Akademia

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 42,4% ludności w wieku 15 lat i więcej co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym. W województwie

Bardziej szczegółowo

Rynek pracy w Polsce i Unii Europejskiej próba analizy źródeł danych polskich i zagranicznych

Rynek pracy w Polsce i Unii Europejskiej próba analizy źródeł danych polskich i zagranicznych Rynek pracy w Polsce i Unii Europejskiej próba analizy źródeł danych polskich i zagranicznych Wojciech Roszka Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Jabłonowo, 29.03.2012; Współczesne środowisko gospodarcze

Bardziej szczegółowo

analiza rynku prący w Polsce i krajach Unii Europejskiej

analiza rynku prący w Polsce i krajach Unii Europejskiej R analiza rynku prący w Polsce i krajach Unii Europejskiej Pod redakcją A n n y M a l i n y B 366677 Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie Kraków 2008 SPIS TREŚCI Wstęp 9 Rozdział 1 WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

Informacja miesiczna o rynku pracy

Informacja miesiczna o rynku pracy Informacja miesiczna o rynku pracy listopad 2010 województwo pomorskie Opracowano w Zespole Bada i Analiz Gdask, grudzie 2010 r. Informacje biece Według stanu na 30 listopada 2010 r. liczba bezrobotnych

Bardziej szczegółowo

Rola i miejsce szkół w tym obszarze działa, zadania dla krajów kandydujcych.

Rola i miejsce szkół w tym obszarze działa, zadania dla krajów kandydujcych. ! " Opracował Krzysztof Trzak dyrektor Szkoły Podstawowej w Alojzowie 23.05.2002. Rola i miejsce szkół w tym obszarze działa, zadania dla krajów kandydujcych. Unia Europejska tworzy sprzyjajce warunki,

Bardziej szczegółowo

Średnia wielkość powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie za rok 2006 (w hektarach) Jednostka podziału administracyjnego kraju

Średnia wielkość powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie za rok 2006 (w hektarach) Jednostka podziału administracyjnego kraju ROLNYCH W GOSPODARSTWIE W KRAJU ZA 2006 ROK w gospodarstwie za rok 2006 (w hektarach) Województwo dolnośląskie 14,63 Województwo kujawsko-pomorskie 14,47 Województwo lubelskie 7,15 Województwo lubuskie

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne

WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne WYKŁAD 2 Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne PLAN WYKŁADU Przedmiot makroekonomii Wzrost gospodarczy stagnacja wahania koniunktury Inflacja bezrobocie Krzywa Phillipsa (inflacja a bezrobocie)

Bardziej szczegółowo

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015 Teresa Karwowska 1 z 6 NARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015 1 : Okrela gówne kierunki polityki zdrowotnej pastwa Jest prób zjednoczenia wysików rónych organów administracji rzdowej, organizacji pozarzdowych

Bardziej szczegółowo

Raport z cen korepetycji w Polsce Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net

Raport z cen korepetycji w Polsce Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net Raport z cen korepetycji w Polsce 2016 Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net Spis treści WSTĘP... 3 ZAŁOŻENIA DO RAPORTU... 3 ANALIZA WOJEWÓDZTW... 3 Województwo dolnośląskie... 6 Województwo kujawsko-pomorskie...

Bardziej szczegółowo

Statystyka. Šukasz Dawidowski. Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski

Statystyka. Šukasz Dawidowski. Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski Statystyka Šukasz Dawidowski Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski Statystyka Statystyka: nauka zajmuj ca si liczbowym opisem zjawisk masowych oraz ich analizowaniem, zbiory informacji liczbowych. (Sªownik

Bardziej szczegółowo

GOSPODARKA POLSKI TRANSFORMAaA MODERNIZACJA DROGA DO SPÓJNOŚCI SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ

GOSPODARKA POLSKI TRANSFORMAaA MODERNIZACJA DROGA DO SPÓJNOŚCI SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ GOSPODARKA POLSKI 19 9 0-2 0 11 TRANSFORMAaA MODERNIZACJA DROGA DO SPÓJNOŚCI SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 2012 Wstęp ROZDZIAŁ 1. Modernizacja technologiczna, potencjał społeczny

Bardziej szczegółowo

Napd i sterowanie hydrauliczne i pneumatyczne

Napd i sterowanie hydrauliczne i pneumatyczne Napd i sterowanie hydrauliczne i pneumatyczne Hydraulika wykład 13 Klasyfikacja olejów smarowych pod wzgldem składu chemicznego Oleje parafinowe, Oleje naftenowe, Oleje aromatyczne, Oleje mieszane (Jeeli

Bardziej szczegółowo

Gospodarka oparta na wiedzy i regionalne programy operacyjne: porównanie wydatków w województwach

Gospodarka oparta na wiedzy i regionalne programy operacyjne: porównanie wydatków w województwach Justyna Sokołowska - Woźniak Gospodarka oparta na wiedzy i regionalne programy operacyjne: porównanie wydatków w województwach Innowacja i kooperacja symbioza nauki i biznesu WSB NLU Nowy Sącz, 7 października

Bardziej szczegółowo

Główne tezy wystąpienia

Główne tezy wystąpienia Rozwój gospodarczy a rozwój miast Grzegorz Ślusarz UNIWERSYTET RZESZOWSKI 2 Rozwój społeczno-gospodarczy jest złożonym procesem, który w dobie globalizacji coraz silniej jest determinowanyczynnikami zewnętrznym.

Bardziej szczegółowo

Raport z cen korepetycji w Polsce 2016/2017. Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net

Raport z cen korepetycji w Polsce 2016/2017. Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net Raport z cen korepetycji w Polsce 2016/2017 Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net Spis treści WSTĘP... 3 ZAŁOŻENIA DO RAPORTU... 3 ANALIZA WOJEWÓDZTW... 3 Województwo dolnośląskie... 5 Województwo

Bardziej szczegółowo

Zmiany w Prospekcie Informacyjnym PZU Funduszu Inwestycyjnego Otwartego Akcji Małych i rednich Spółek

Zmiany w Prospekcie Informacyjnym PZU Funduszu Inwestycyjnego Otwartego Akcji Małych i rednich Spółek 08.05.2009 Zmiany w Prospekcie Informacyjnym PZU Funduszu Inwestycyjnego Otwartego Akcji Małych i rednich Spółek 1. W Rozdziale II pkt 4 otrzymuje brzmienie: Wysoko kapitału własnego Towarzystwa na dzie

Bardziej szczegółowo

Program rewitalizacji obszarów po-wojskowych w Gnienie

Program rewitalizacji obszarów po-wojskowych w Gnienie Program rewitalizacji obszarów po-wojskowych w Gnienie Tło historyczne Miasto Gniezno liczce 70 tys. mieszkaców połoone jest w centrum Niziny Wielkopolsko - Kujawskiej na Pojezierzu Gnienieskim - otaczaj

Bardziej szczegółowo

Europejska karta jakości staży i praktyk

Europejska karta jakości staży i praktyk Europejska karta jakości staży i praktyk www.qualityinternships.eu Preambu!a Zwa!ywszy,!e:! dla m"odych ludzi wej#cie na rynek pracy po zako$czeniu edukacji staje si% coraz trudniejsze m"odzi ludzie s&

Bardziej szczegółowo

Innowacyjność Mazowsza na tle innych regionów w Polsce i UE. Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Innowacyjność Mazowsza na tle innych regionów w Polsce i UE. Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Innowacyjność Mazowsza na tle innych regionów w Polsce i UE Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Cele wystąpienia - udzielenie odpowiedzi na pytania: Jak

Bardziej szczegółowo

Wniosek w sprawie zwikszenia finansowania wiadczenia pielgniarki szkolnej w ramach grupowej profilaktyki fluorkowej:

Wniosek w sprawie zwikszenia finansowania wiadczenia pielgniarki szkolnej w ramach grupowej profilaktyki fluorkowej: Wniosek w sprawie zwikszenia finansowania wiadczenia pielgniarki szkolnej w ramach grupowej profilaktyki fluorkowej: Kod wiadczenia: 43.25 1 Kod wiadczenia: wg NFZ 100501 2 Nazwa wiadczenia: wiadczenie

Bardziej szczegółowo

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1 Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Fundusze unijne a zróżnicowanie regionalne kraju Warszawa, 27 marca 2008 r. 1 Proces konwergencji w wybranych krajach UE (zmiany w stosunku do średniego PKB

Bardziej szczegółowo