STRATEGIA DLA TRANSPORTU KOLEJOWEGO DO ROKU 2009

Transkrypt

1 MINISTERSTWO TRANSPORTU I BUDOWNICTWA STRATEGIA DLA TRANSPORTU KOLEJOWEGO DO ROKU 2009 Warszawa, marzec 2006r. 1

2 SPIS TRECI Wprowadzenie Kierunki polityki transportowej i misja Rzdu w kształtowaniu transportu kolejowego do roku Misja i strategia oraz cele dla polskiego kolejnictwa Działania w zakresie zmiany społecznego odbioru kolei Cele strategiczne i narzdzia ich realizacji Grupa PKP Przedmiot działania PKP S.A Podatkowa grupa kapitałowa PKP Prywatyzacja spółek PKP PKP Polskie Linie Kolejowe S.A Przedmiot działania PLK S.A Majtek PLK S.A Zakłady napraw infrastruktury Dworce i przystanki kolejowe Ceny usług PLK S.A System informacji zarzdczej PLK S.A Zatrzymanie tendencji ograniczania długoci sieci kolejowej w Polsce Inwestycje w sie kolejow Finansowanie budowy, modernizacji i eksploatacji skrzyowa linii kolejowych z drogami publicznymi Rozwój kolei duych prdkoci Powizania kapitałowe PLK S.A PKP Cargo S.A Przewozy regionalne Usamorzdowienie przewozów regionalnych Przewozy midzywojewódzkie Alternatywna obsługa przewozów regionalnych przez PKP Przewozy Regionalne sp. z o.o PKP Intercity Wsparcie finansowania w zakresie przewozów midzynarodowych Zasady pomocy pastwa dla samorzdów w zakresie inwestycji taborowych dla przewozów pasaerskich Jednolity system taryfowy i koordynacja rozkładów jazdy w przewozach pasaerskich Gospodarka zasobami pracy Zakładane parametry finansowe wdroenia Strategii Finansowanie remontów i utrzymania infrastruktury kolejowej Finansowanie przewozów midzywojewódzkich i midzynarodowych Oddłuenie spółki PKP Przewozy Regionalne Obsługa zadłuenia zewntrznego PKP S.A Wykorzystanie rodków unijnych Harmonogram działa Rzdu do roku Zakres koniecznych prac legislacyjnych

3 Definicje i skróty Grupa PKP PGK PLK S.A. PKP S.A. PKP Cargo PKP PR PKP Intercity PO Ii PSP Rozporzdzenie o stawkach dostpu Program Strategia restrukturyzacji i prywatyzacji PKP S.A., PLK S.A.i spółki z wikszociowym udziałem PKP S.A. podatkowa grupa kapitałowa PKP S.A. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Polskie Koleje Pastwowe S.A. PKP Cargo S.A. PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o. PKP Intercity Sp. z o.o. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko Podmioty Specjalnego Przeznaczenia Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie warunków dostpu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U. Nr 83, poz. 768) Program dalszej restrukturyzacji i prywatyzacji spółek Grupy PKP do 2006 r. Strategia restrukturyzacji i prywatyzacji Grupy PKP S.A. przyjta przez Rad Ministrów w dniu 22 lutego 2005 r. obejmujca lata Strategia Strategia dla transportu kolejowego do roku 2009 SRK Strategia rozwoju kraju TK Ustawa o finansowaniu infrastruktury transportu ldowego Ustawa o restrukturyzacji Ustawa o transporcie kolejowym UTK Telekomunikacja Kolejowa Sp. z o.o. Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu ldowego (Dz.U. Nr 267, poz. 2251) Ustawa z dnia 8 wrzenia 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsibiorstwa pastwowego Polskie Koleje Pastwowe (Dz.U. Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 100, poz.1086 i Nr 154, poz. 1802, z 2002 r. Nr 205, poz i Nr 240, poz.2055, z 2003 r. Nr 6,poz. 63, Nr 80, poz. 720 i Nr 203, poz oraz z 2004 r. Nr 96, poz.959 i Nr 120, poz.1252 z 2005 Nr 157, poz.1315 i Nr 184 poz oraz z 2006 r. Nr 12, poz. 63) Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. Nr 86, poz. 789, Nr 170, poz i Nr 203, poz. 1966, z 2004 r. Nr 92, poz.883, Nr 96, poz. 959, Nr 97, poz. 962 i Nr 173, poz oraz z 2006 r. Nr 12, poz. 63) Urzd Transportu Kolejowego 3

4 Wprowadzenie Strategia dla transportu kolejowego do roku 2009 obejmuje szczególny okres w funkcjonowaniu i rozwoju polskiego kolejnictwa. Przeprowadzone dotychczas reformy miały stworzy podstawy funkcjonowania mechanizmów rynkowych na kolei. Wprowadzone na wzór innych sektorów gospodarczych, bez uwzgldnienia specyfiki brany kolejowej i przy braku dowiadcze w demonopolizacji i deregulacji kolei w innych krajach, doprowadziły do pewnych patologii, a przede wszystkim nie zapewniły oczekiwanej poprawy sprawnoci działania kolei w Polsce. Realizacja kolejowego procesu przewozowego została w niektórych przypadkach w sposób nienaturalny rozczłonkowana midzy wiele podmiotów gospodarczych, funkcjonujcych według prawa handlowego, a zarazem w warunkach monopolu naturalnego wobec siebie. Sprawia to, e niektóre podmioty, realizujce okrelone fragmenty procesu przewozowego, znalazły si w korzystniejszej pozycji rozliczeniowej, jako naturalni monopolici, inne uzalenione mocno od zewntrznych warunków funkcjonowania, nie s w stanie prawidłowo realizowa swoich zada. Zła kondycja przedsibiorstw Grupy PKP, w zestawieniu z decyzjami pełnej liberalizacji rynku kolejowych przewozów rzeczy i dostpu do infrastruktury kolejowej od 1 stycznia 2007r (a po roku 2010 take przewozu osób), wymaga podjcia i wprowadzenia odpowiednich instrumentów wsparcia funkcjonowania polskiego transportu kolejowego. Dotychczasowe kierunki działa w zakresie restrukturyzacji finansowej PKP S.A. miały na celu: sfinansowanie restrukturyzacji zatrudnienia, zamian zobowiza krótkoterminowych na długoterminowe, dofinansowanie spółki PKP Przewozy Regionalne sp. z o.o., Przewozy kolej w Polsce realizowane s na podstawie udzielanej przez UTK licencji na wykonywanie przewozów osób, rzeczy i udostpnianie pojazdów trakcyjnych. Według stanu na dzie 22 grudnia 2005 roku, licencj na przewóz osób posiada 27 przewoników, na przewóz rzeczy 65 przewoników, za licencj na udostpnianie pojazdów trakcyjnych posiada 44 przewoników. 4

5 Funkcjonowanie przewoników towarowych jak i pasaerskich w Polsce realizowane jest z zachowaniem zasady równego dostpu do infrastruktury. Dotychczasowy przebieg działa restrukturyzacyjnych realizowanych w obrbie PKP oraz osignite rezultaty wskazuj, i zakres zmian w funkcjonowaniu PKP, wyznaczony przez: Ustaw z dnia 8 wrzenia 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsibiorstwa pastwowego Polskie Koleje Pastwowe, Program dalszej restrukturyzacji i prywatyzacji spółek Grupy PKP do 2006 roku, przyjty przez Rad Ministrów w dniu 16 grudnia 2003 r., Strategi restrukturyzacji i prywatyzacji Grupy PKP S.A., przyjt przez Rad Ministrów w dniu 22 lutego 2005 r. obejmujc lata , wyczerpał si w swojej formule. Powstałe w czerwcu 2001 r. spółki kolejowe zajmujce si przewozami i zarzdzaniem infrastruktur kolejow, które rozpoczły działalno w okresie wrzesie/padziernik 2001 r., nie doprowadziły do poprawy efektywnoci funkcjonowania kolei. Zadłuenie Grupy PKP wzrosło. Przyczyn takiego stanu mona upatrywa w fakcie, e dotychczasowe programy restrukturyzacji transportu kolejowego koncentrowały si na stworzeniu warunków do działania mechanizmów rynku i prywatyzacji wyodrbnionych czci PKP. Tego rodzaju działania nie przyniosły podanego rezultatu i nie doprowadziły do rozwoju polskiego kolejnictwa. Std wnioskowa naley, i zmianie naley podda dotychczasow koncepcj. Niniejszy dokument przedstawia strategiczne załoenia kształtowania instrumentów polityki Pastwa oraz sposoby i zakres rekonstrukcji narzdzi organizacyjnych, ekonomicznych i prawnych, które naley wypracowa i wdroy w polskim systemie transportu kolejowego. Schemat na rys. 1 ilustruje przedmiot i zakres merytoryczny niniejszej strategii w relacji do działa i rodków jakie zostały ju podjte i bd podejmowane w odniesieniu do polskiego transportu, w tym i transportu kolejowego. Naley jednoznacznie podkreli, e niniejsza strategia nie zastpuje i nie wypełnia swoj treci tych wszystkich funkcji, które bd realizowane czy to poprzez Master Plan dla polskiego kolejnictwa przygotowywany w perspektywie do roku 2030, czy te poprzez biznes plany poszczególnych podmiotów gospodarczych. Strategia nie zastpuje funkcji zwizanych zwłaszcza z biecym działaniem 5

6 kolejowych podmiotów gospodarczych, poniewa jest to zadanie przynalene poszczególnym zarzdom firm i organom nadzorczym. W odniesieniu do tych elementów systemu transportu kolejowego, do których strategia nie nawizuje wprost, nie naley przyjmowa, e s one mniej wane, nieistotne. Wrcz przeciwnie. Jednak w ich funkcjonowaniu nie dostrzega si na obecnym etapie koniecznoci istotnych zmian. Rys. 1 Główne cele i narzdzia Strategii MASTER PLAN TRANSPORTU KOLEJOWEGO W POLSCE DO ROKU 2030 SZCZEGÓLOWE PROJEKTY I PROGRAMY DZIALAN RESTRUKTURYZACYJNYCH STRATEGIA DLA TRANSORTU KOLEJOWEGO DO ROKU 2009 R. BIZNES PLANY SPÓLEK GRUPY PKP Cele strategiczne: Ochrona miejsc pracy Wzrost efektywnosci Podnoszenie poziomu jakosci swiadczonych uslug GLÓWNE NARZEDZIA: PODATKOWA GRUPA KAPITALOWA NOWE FUNKCJE POLSKICH LINII KOLEJ. oraz: wdrozenie kontrolingowych technik zarzadzania, Zapewnienie transparentnosci kosztów oddzielenie funkcji utrzymaniowych od inwestycyjnych ODDLUZENIE KOLEJNICTWA PRYWATYZACJA USAMORZADOWIENIE KOLEI REGIONALNYCH RACJONALZACJA SYSTEMU ORGANIZACJI I FINASOWANIA PRZEWOZÓW REGIONALNYCH, MIEDZYWOJEW. I MIEDZYNAROD. Najwazniejsze obszary regulacyjnej dzialalnosci panstwa w kolejnictwie: -Zatrzymanie niekorzystnego trendu zmniejszajacego sie udzialu kolei w obsludze zadan przewozowych, -Sfinalizowanie procesu restrukturyzacji finansowej i organizacyjno-prawnej grupy PKP, -Zapewnienie absorpcji srodków pomocowych. -Zapewnienie wlasciwego systemu wsparcia finansowego kolejnictwa w zakresie utrzymania i rozwoju infrastruktury kolejowej. W niniejszej strategii zaprezentowano przede wszystkim kierunkowe zamierzenia działa, które przed ich praktycznym wdroeniem bd kadorazowo poddane szczegółowej analizie w postaci biznes planów lub projektów wykonawczych dla poszczególnych przedsiwzi. Złoony charakter zagadnie zwizanych z restrukturyzacj kolei, powodowa moe w przyszłoci potrzeb adaptacji niektórych rozwiza do powstajcych nowych uwarunkowa. Omawiana strategia to przede wszystkim plan działa w odniesieniu do polskiego kolejnictwa, który ma zapewni realizacj trzech celów: 1. Wzrost efektywnoci gospodarowania w sektorze kolejnictwa, 2. Sprzyjanie systematycznemu podnoszeniu jakoci obsługi uytkowników kolei, 3. Ochrona miejsc pracy. 6

7 Chodzi o tak formuł przekształce w pierwszych dwóch celach (jako podstawowych płaszczyznach walki konkurencyjnej na liberalnym rynku kolejowym), która w maksymalnie moliwym stopniu nie bdzie zmierzała do likwidacji miejsc pracy ale bdzie je racjonalizowa, stwarza nowe, w miejsce tych dla których funkcje zanikaj. W Ministerstwie Transportu i Budownictwa, niezalenie od Strategii i Master Planu trwaj prace nad trzema dokumentami planistycznymi, tj.: 1. Polityk transportow pastwa na lata (PTP) - wskazywa bdzie ona cele rozwojowe transportu, 2. Strategi rozwoju transportu na lata (SRT) (wyznaczy ona kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin transportu), 3. Programem operacyjnym Infrastruktura i rodowisko na lata (PO Ii). Dokumentem wiodcym (nadrzdnym) jest Strategia rozwoju kraju (SRK). Dokument ten zastpi Narodowy plan rozwoju na lata SRK bdzie okrela: główne kierunki rozwoju Polski, koordynacj polityki spójnoci z innymi politykami współfinansowanymi z funduszy unijnych, przestrzenie w których skoncentruje si wsparcie rodkami publicznymi, obszary na których skoncentruj si działania rzdu i innych instytucji publicznych. 31 stycznia br. Rada Ministrów zaakceptowała załoenia do opracowania Strategii rozwoju kraju W załoeniach tych uwzgldnia si zasad zrównowaonego rozwoju, polegajc na równorzdnym traktowaniu trzech podstawowych filarów: 1) gospodarczego, 2) społecznego, 3) rodowiskowego. Załoenia SRK okrelaj nastpujce priorytety: wzrost konkurencyjnoci i innowacyjnoci gospodarki, poprawa stanu infrastruktury podstawowej: społecznej i technicznej, 7

8 wzrostu zatrudnienia i podniesienia jego jakoci, budowa zintegrowanej wspólnoty, systemu bezpieczestwa i zasad współpracy, rozwój regionalny i podniesienie spójnoci terytorialnej kraju. Na podstawie Strategii rozwoju kraju opracowane zostan: 1. Narodowe strategiczne ramy odniesienia (NSRO), które s opracowywane na podstawie Strategicznych wytycznych Wspólnoty, 2. Programy operacyjne, 3. Rzdowe i samorzdowe programy rozwoju. Rada Ministrów 14 lutego b.r. zaakceptowała wstpny projekt dokumentu Narodowe strategiczne ramy odniesienia na lata (NSRO). Jest to dokument okrelajcy działania o charakterze rozwojowym jakie Rzd Polski zamierza podj w latach w zakresie: programowania stałego wzrostu gospodarczego, wzrostu konkurencyjnoci oraz wzrostu zatrudnienia, wykorzystujc rodki z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoci. NSRO bd realizowane przy pomocy 6 ciu programów operacyjnych oraz 16 regionalnych programów operacyjnych, zarzdzanych przez samorzdy poszczególnych województw. Program operacyjny Infrastruktura i rodowisko (PO Ii) zawiera bdzie list projektów, lub grup projektów, które bd mogły by współfinansowane ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz z Funduszu Spójnoci (FS). Zgodnie z projektem układu programów operacyjnych i priorytetów na lata (zaakceptowanym przez Rad Ministrów w dniu 24 stycznia 2006), w skład PO Infrastruktura i rodowisko, maj wej nastpujce priorytety rozwojowe: Transport miejski, Wsparcie rozwoju województw wschodniej Polski, Rozwój kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, Transeuropejskie sieci transportowe, Transport przyjazny dla rodowiska, Krajowe sieci transportowe, Infrastruktura rodowiskowa, 8

9 Ochrona rodowiska naturalnego, Infrastruktura energetyczna przyjazna rodowisku, Bezpieczestwo energetyczne, Bezpieczestwo zdrowotne społeczestwa i poprawa efektywnoci systemu ochrony zdrowia. Prezentowana Strategia nawizuje do przedstawionych załoe albo w sposób bezporedni, albo tylko poredni, w tym sensie, e efekty przyjtych w strategii rozwiza bd współbiene z zarysowanymi kierunkami rozwojowymi. Strategia jest wic jednym z wielu narzdzi kształtowania i oddziaływania na polsk infrastruktur kolejow i kolejowych operatorów przewozowych. Rozwizania przyjte w Strategii musz umoliwia zarówno realizacj programu SRK, jak i by narzdziem realizacji tego programu. Jednak aby moliwe było właciwe oddziaływanie pastwa na sfer transportu kolejowego konieczne jest uporzdkowanie i zracjonalizowanie obecnego systemu kolejnictwa. Std te podstawowe elementy strategii zawarte w niniejszym dokumencie s zwizane z: długoterminowymi celami gospodarczymi dla transportu kolejowego, utrzymaniem niezalenego kapitałowo gospodarza narodowej sieci kolejowej, silniejsz integracj i koordynacj działa w Grupie PKP nie tylko w sferze techniki, technologii, organizacji, ale równie w zakresie spraw ekonomiczno-finansowych, nowymi lub usprawniajcymi zasadami finansowania wybranych obszarów działalnoci kolejowej, dostosowaniem rozwiza regulacyjnych (w tym ustawowych) do przyjtych załoe strategicznych, polegajcych na nadaniu transportowi kolejowemu nalenej pozycji w gospodarce kraju. Niniejsze komponenty strategii wpisa si musz w rzeczywisto finansow Grupy PKP. Zewntrzne zadłuenie Grupy PKP przekroczy w roku 2006 poziom 6 mld zł. W zwizku z tym, kluczowym zagadnieniem zwizanym z realizacj niniejszej Strategii jest pomoc pastwa w oddłueniu Grupy PKP, a zwłaszcza spółki PKP Przewozy Regionalne sp. z o.o. 9

10 Warunkiem realizacji tego rodzaju działa jest jednak stworzenie nowych systemowych rozwiza zapewniajcych właciwe mechanizmy funkcjonowania kolejnictwa, tak aby zapobiegały pogłbianiu si deficytu finansowego, tak w samej Grupie PKP, jak i innych przedsibiorstwach operatorskich i zarzdzajcych infrastruktur. Cho przedstawione w niniejszej strategii rozwizania koncentruj si przede wszystkim na przeobraeniach przedsibiorstw Grupy PKP, to jednak projekty kształtowania relacji rynku usług kolejowych, wsparcia finansowego kolei przez rzd i samorzdy odnosz si do wszystkich operatorów działajcych w zakresie transportu kolejowego w Polsce oraz zarzdów infrastruktury kolejowej. 10

11 1. Kierunki polityki transportowej i misja Rzdu w kształtowaniu transportu kolejowego do roku Misja i strategia oraz cele dla polskiego kolejnictwa Transport kolejowy stanowi istotne ogniwo polskiego systemu transportowego. W transporcie kolejowym upatrywa naley realizatora celów gospodarczych, społecznych, a take ekologicznych, zwizanych z podan obsług potrzeb przewozowych. Transport kolejowy, w sposób szczególny predestynowany jest do urzeczywistnienia idei zrównowaonego rozwoju, zwłaszcza wobec uwarunkowa wynikajcych z procesów integracyjnych w ramach Unii Europejskiej i nienaleytego stanu polskiej sieci dróg kołowych. Std te, za strategiczne uznaje si te wszystkie działania, które pozwol przywróci właciw rol kolei w realizacji zarówno krajowych jak i midzynarodowych zada przewozowych. Proces podanej rewitalizacji kolei przebiega powinien z wykorzystaniem regulatorów ekonomicznych właciwych dla otwartej gospodarki rynkowej i akceptowanych przez podmioty rynku przewozowego, tj. usługobiorców, przedsibiorstwa kolejowe, samorzdy i pastwo. Misj rzdu w kształtowaniu polskiego transportu kolejowego jest podejmowanie przedsiwzi promujcych i aplikujcych rozwój transportu kolejowego w zakresie i tempie najbardziej odpowiednim do współczesnych wymogów społecznych i moliwoci gospodarczych kraju. Działanie takie doprowadzi ma do zapewnienia zrównowaonego rozwoju kolei zarówno w relacji wewntrznej jak i w stosunku do innych gałzi transportu, a take do zbudowania trwałych mechanizmów proefektywnociowych w podmiotach gospodarczych zajmujcych si transportem kolejowym. Sformułowana w powyszy sposób misja wynika w bezporedni sposób z idei zrównowaonego rozwoju kraju i przekłada si w trzy zasadnicze kierunki działa rzdu, tj.: 1. Ochrona miejsc pracy w sferze polskiego kolejnictwa, 2. Zapewnienie efektywnoci, gospodarnoci i skutecznoci działania, 3. Podnoszenie jakoci wiadczonych usług i obsługi klientów. 11

12 Pierwszy kierunek działa ma bezporedni wymiar społeczny i wynika z programowego załoenia, e rzd pragnie podnosi efektywno gospodarowania w sektorze kolejowym nie prost drog zmniejszania kosztów zatrudnienia, lecz stawia ostre wymagania menedmentowi firm kolejowych szukania oszczdnoci kosztowych tkwicych w wielu innych i w głbszych pokładach nieracjonalnego dzisiaj działania oraz szukania nowych ródeł przychodów: lepszej obsłudze rynku usług kolejowych, poszerzaniu oferty o nowe rodzaje i standardy usług. Cel drugi i trzeci zwizany jest bezporednio z wyznaczeniem głównych płaszczyzn na których powinna rozgrywa si konkurencja polskich firm kolejowych z firmami innych krajów, w zwizku z liberalizacj rynków kolejowych. Pomidzy osi efektywnoci (cicia kosztów i/lub zwikszania przychodów) a osi podnoszenia jakoci, znajduje si cały obszar działa do zastosowania przez zarzdy firm kolejowych, do poszukiwania i wykorzystywania których przyczynia si maj rozwizania niniejszej Strategii. Okrelone w ten sposób kierunkowe cele osiga si bdzie przy pomocy całego spektrum narzdzi właciwych gospodarce rynkowej, przy wykorzystaniu dowiadczenia w restrukturyzacji kolei krajów starej unii. Chodzi wic o zbudowanie takich mechanizmów organizacyjnych, prawnych, ekonomicznych i instytucjonalnych, które doprowadz w cigu najbliszych lat do właciwego ukształtowania podmiotów gospodarczych zajmujcych si wiadczeniem kolejowych usług przewozowych w formule jak najbardziej zblionej do tej, która wypełnia bdzie nastpujce postulaty: 1) sprzyja bdzie skutecznemu i efektywnemu funkcjonowaniu kolejnictwa w naszym kraju, 2) zapewnia bdzie transparentno podmiotów wiadczcych dotowane i wspomagane rodkami budetowymi usługi kolejowe, 3) umoliwia bdzie absorpcj rodków pomocowych, 4) dostosowywa bdzie potencjał zdolnoci przewozowej, tak pod wzgldem iloci jak i jakoci do oczekiwa społecznych, zarówno w perspektywie długookresowej jak i krótkookresowej, 5) stwarza bdzie warunki do walki konkurencyjnej na zliberalizowanym rynku kolejowym, 12

13 6) chroni bdzie miejsca pracy, a dalsz konieczn redukcj kosztów zatrudnienia pozwoli prowadzi w sposób i tempie odpowiednim do rozwoju postpu technicznego i organizacyjnego w polskim kolejnictwie, wykorzystujc w midzyczasie odejcia naturalne, przekwalifikowania, migracje, 7) pozwala bdzie na restrukturyzacj zadłuenia Grupy PKP siłami własnymi jak i poprzez oddłuenie przez budet pastwa, 8) tworzy bdzie warunki do spokoju społecznego w Grupie PKP, 9) pozwala bdzie na realizacj strategii zrównowaonego rozwoju. W ramach tak zdefiniowanej misji, podejmie si działania w nastpujcych obszarach: 1. Dokoczenie alokacji majtku produkcyjnego do poszczególnych podmiotów gospodarczych, stosownie do realizowanych przez te podmioty podstawowych zada. Dotyczy to w szczególnoci gospodarza narodowej infrastruktury kolejowej PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 2. Przejcie przez pastwo funkcji koordynacji działa w zakresie rozwoju sieci kolejowej, 3. Wzmocnienie funkcji włacicielskiej w ramach grupy kapitałowej PKP S.A. Podstawowym obszarem aktywnoci bdzie tu wzmocnienie nadzoru włacicielskiego oraz lepsza koordynacja przepływów finansowych, wspólnych przedsiwzi inwestycyjnych oraz zmian organizacyjnych. Niezbdnym warunkiem realizacji tego zakresu aktywnoci jest powołanie podatkowej grupy kapitałowej i wdroenie narzdzi, technik oraz metod zarzdzania holdingowego, 4. Koordynacja wydatków na transport kolejowy realizowanych ze ródeł zewntrznych. Podstawowym zadaniem rzdu bdzie okrelanie zakresu, poziomu i procedur realizacji wsparcia finansowego ze rodków publicznych i pomocowych dla podmiotów i procesów rynku kolejowego. Odbywa si to moe wyłcznie w warunkach odpowiedniego programowania rozwoju i funkcjonowania transportu kolejowego na szczeblu ogólnokrajowym, 5. Zbudowanie racjonalnych mechanizmów funkcjonowania i wsparcia finansowego w zakresie przewozów regionalnych, przewozów 13

14 midzywojewódzkich, przewozów midzynarodowych (zwłaszcza objtych porozumieniami i umowami midzynarodowymi) oraz zakupów taborowych realizowanych przez jednostki samorzdu terytorialnego, 6. Kształtowanie integracji polskiego systemu transportu kolejowego z systemem transportowym Unii Europejskiej. W tym obszarze zostan podjte działania majce na celu wdroenie postanowie II pakietu kolejowego Unii Europejskiej, przewidujcych harmonizacj bezpieczestwa i interoperacyjno, liberalizacj rynków przewozów towarowych (od 2007 r.) oraz podjte zostan działania w zakresie wdroenia III pakietu kolejowego, zwizanego z liberalizacj rynku midzynarodowych przewozów pasaerskich. Istotn spraw dla całego procesu naprawy funkcjonowania podmiotów Grupy PKP jest restrukturyzacja finansowa. Zakłada si, e warunkiem podstawowym do rozwizania tego problemu jest przede wszystkim doprowadzenie do stabilizacji finansowej PKP S.A. i całej Grupy PKP. W tym celu, jako najistotniejsze działania na rok 2006 przewiduje si pełn realizacj obsługi zobowiza publicznoprawnych. Tego rodzaju działania i nowa sytuacja w podmiotach grupy PKP powinna stanowi przesłank do oddłuenia całej grupy przez budet pastwa. Majc z jednej strony zobowizania wynikajce z zaprezentowanej wczeniej misji kolejnictwa w kraju z drugiej za realne przemiany organizacyjno prawne oraz proefektywnociowe, a take oddłuenie kolejnictwa wraz z perspektyw pełnej absorpcji rodków unijnych, niniejszy dokument staje si jedyn racjonaln drog dla strategicznych działa pastwa Działania w zakresie zmiany społecznego odbioru kolei Lata zaniedba i próby marginalizacji transportu kolejowego w Polsce, doprowadziły do sytuacji w której ta gał transportu jest traktowana przez społeczestwo jako zło konieczne bdce jedynie znaczcym obcieniem podatników, niejako pełnicym rol pasoytnicz na rynkowym organizmie pastwa. Wpłynło to na brak społecznej akceptacji do przeznaczania niezbdnych rodków na finansowanie słuby publicznej wykonywanej przez transport kolejowy oraz rozwój infrastruktury kolejowej. Dlatego w obecnej sytuacji, kiedy zmienia si w 14

15 kraju optyka patrzenia na kolejnictwo, niezbdne s działania realizowane niejako w otoczeniu kolei, aby przełoyły si one w przyszłoci na znaczc popraw sytuacji społeczno ekonomicznej w transporcie kolejowym w Polsce. Chodzi tu o szczególny awans społeczny kolei, który jest niezbdny równie do poprawy wyników ekonomicznych kolejowych podmiotów gospodarczych. Działania w tym zakresie zostan skoncentrowane w trzech głównych obszarach: 1. Kampania informacyjna o charakterze proekologicznym, ukazujca niskie koszty społeczne transportu kolejowego w zestawieniu ze społecznymi kosztami transportu drogowego (w tym kosztami zanieczyszczenia powietrza, kongestii, wypadków, hałasu). Konieczna jest prezentacja nowoczesnych kolei funkcjonujcych w krajach Europy zachodniej oraz zalet korzystania z nowoczesnej kolei: prestiu, moliwoci wypoczynku, bezpieczestwa, oszczdnoci czasu, 2. Opracowanie i wdroenie programów edukacyjnych, majcych na celu ukazanie kolei jako nonika postpu technicznego i ekologicznego, bezpiecznego, posiadajcego klimat kulturowy, 3. Stworzenie warunków do przywrócenia, w zakresie adekwatnym do potrzeb, kolejowego szkolnictwa na poziomie szkoły redniej (profilowane licea kolejowe). Realizacja dwóch pierwszych kierunków działa moe nastpi ze znaczcym udziałem organizacji pozarzdowych, działajcych na polu rozwoju transportu kolejowego w Polsce. Ostatni obszar działa bdzie moliwy do realizacji po konsultacji z wszystkimi zainteresowanymi przedsibiorstwami kolejowymi. 15

16 2. Cele strategiczne i narzdzia ich realizacji 2.1 Grupa PKP Od 1999 r. były realizowane trzy programy restrukturyzacji transportu kolejowego. Kolejne programy kontynuowały procesy rozpoczte Ustaw z dnia 8 wrzenia 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji Przedsibiorstwa Pastwowego Polskie Koleje Pastwowe. Funkcjonowanie grupy kapitałowej PKP S.A. w okresie od wdroenia ustawy o restrukturyzacji kolei w Polsce do chwili obecnej nie rozwizało podstawowych problemów ekonomiczno - finansowych kolei, a zwłaszcza nie doprowadziło do: zatrzymania trendu spadku iloci przewozów rzeczy i osób, zmniejszenia skali zadłuenia zewntrznego PKP, rozładowania zatorów płatniczych wewntrz Grupy PKP, naleytego przygotowania spółek do procesu prywatyzacji, uregulowania spraw zwizanych z wyposaeniem w majtek spółek utworzonych na podstawie ustawy o restrukturyzacji, wyranego oddzielenia zarzdcy infrastruktury od działalnoci komercyjnej spółek kolejowych Przedmiot działania PKP S.A. Z punktu widzenia niniejszej strategii głównym zadaniem PKP S.A. bdzie: 1) przeprowadzenie restrukturyzacji finansowej Grupy PKP poprzez: przygotowanie spółek Grupy do prywatyzacji (podniesienie wartoci spółek), zahamowanie zatorów płatniczych midzy spółkami kolejowymi, podniesienie efektywnoci gospodarowania w spółkach, ustabilizowanie zadłuenia Grupy PKP i zapewnienie biecej obsługi zadłuenia, biece zarzdzanie płynnoci w Grupie, 2) uregulowanie kwestii majtkowych (niezbdne dla urealnienia kosztów operacyjnych i okrelenia wielkoci kapitałów), 16

17 3) zarzdzanie budynkami dworcami i przystankami kolejowymi oraz infrastruktur wokół dworcow, 4) zarzdzanie majtkiem zbdnym, do czasu jego upłynnienia lub innego rodzaju zagospodarowania, 5) zarzdzanie procesami inwestycyjnymi w sferze infrastruktury kolejowej, 6) organizowanie i kierowanie pracami badawczo-rozwojowymi kolejnictwa z wykorzystaniem struktur midzynarodowej współpracy kolejowej, 7) zarzdzanie holdingiem, 8) wiadczenie usług w zakresie kolejowej medycyny pracy. Zarzdzanie holdingowe ma zapewni pełniejsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego spółek, przede wszystkim w zakresie usług informatycznych, telekomunikacyjnych, taborowych, energetycznych, itd. Holding nie bdzie ograniczał moliwoci funkcjonowania spółek zalenych na rynkach poza kolejowych. Wszystkie tego rodzaju działania prorynkowe i racjonalizacyjne prowadzi bd do zachowania (przy uwzgldnieniu naturalnych odej) liczby dotychczasowych miejsc pracy. Nie wyklucza si jednak procedur migracyjnych wewntrz Grupy PKP. Holder bdzie uzyskiwał przychody z nastpujcych ródeł: sprzeday zbdnego majtku (nastpi aktywizacja działa w zakresie sprzeday zbdnego majtku oraz mieszka kolejowych, powinno nastpi przyspieszenie w regulowaniu statusu prawnego nieruchomoci), sprzeday mniejszociowych pakietów udziałowych w spółkach, prywatyzacji (przychody z czciowej lub pełnej sprzeday spółek kolejowych nalecych do podatkowej grupy kapitałowej PKP S.A.), dywidend ze spółek podatkowej grupy kapitałowej PKP S.A., czynszów i opłat ze wiadczonych usług (np. kolejowej medycyny pracy, przychody z dzieraw pomieszcze i lokali, reklam), zarzdzania działalnoci inwestycyjn w infrastruktur kolejow, usług wiadczonych w zakresie prac rozwojowych i na potrzeby transportu szynowego, opłat z dzieraw majtku produkcyjnego (do czasu zakoczenia przemieszczania majtku z PKP S.A. do spółek kolejowych). 17

18 W odniesieniu do Zarzdu PKP SA oraz zarzdów spółek Grupy PKP, rozpatrzy si moliwo wykorzystania kontraktów menederskich. Działanie to uzalenione jest od zakresu i kierunku modyfikacji ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujcych niektórymi podmiotami prawnymi, zwanej kominow. Podstawowymi kryteriami zawieranych kontraktów na zarzdzanie spółkami bd dwie grupy celów finansowo ekonomicznych: wzrost wartoci rynkowej spółki oraz wzrost efektywnoci gospodarowania Podatkowa grupa kapitałowa PKP Podatkowa grupa kapitałowa (PGK) jest prawn form konsolidacji fiskalnej podmiotów prawa handlowego spełniajc warunki zapisane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. PGK mog tworzy co najmniej dwie spółki prawa handlowego majce osobowo prawn, tj. spółki akcyjne bd spółki z ograniczon odpowiedzialnoci, z siedzib na terytorium Polski, które zawarły umow o utworzeniu PGK zarejestrowan we właciwym urzdzie skarbowym. PGK nie jest nowym podmiotem gospodarczym. Grupy podatkowe tworzone s jako: Podatkowe grupy kapitałowe w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), Podatkowe grupy kapitałowe w zakresie podatku od towarów i usług (VAT). Przepisy polskie nie przewiduj moliwoci utworzenia podatkowej grupy kapitałowej w zakresie podatku od towarów i usług. Moliwo taka jest natomiast zawarta w art. 4 Szóstej Dyrektywy Rady Unii Europejskiej, z dnia 17 maja W przypadku, gdy z rónych wzgldów niemoliwe bdzie wprowadzenie zmian w ustawie o VAT pozwalajcych na utworzenie grupy podatkowej VATowskiej, wówczas aby zapobiec sytuacjom tworzenia si uciliwych zatorów płatniczych, zaburzajcych czsto płynno finansow spółek kolejowych, zostan podjte działania, majce na celu wprowadzenie usprawnie w rozliczaniu podatku VAT pomidzy firmami Grupy PKP. Dokona tego mona poprzez odpowiedni zmian ustawy Ordynacja podatkowa, w tym kierunku, aby za zgod organu podatkowego mona było wprowadzi rozliczenia VAT-u na zasadzie kompensowania w ramach PGK PKP VAT-u nalenego z VAT-em naliczonym. 18

19 W przypadku PGK utworzonej dla podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), status PGK uregulowany jest w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Jednak podmioty nalece do Grupy PKP nie spełniaj zapisanych w ustawie warunków dla utworzenia PGK. Z uwagi na wany problem społeczny i ekonomiczno-gospodarczy, zwizany z restrukturyzacj polskiego kolejnictwa, konieczne bdzie wprowadzenie stosownych zmian w ustawie z dnia 8 wrzenia 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsibiorstwa pastwowego Polskie Koleje Pastwowe, umoliwiajcych utworzenie CIT-owskiej podatkowej grupy kapitałowej PKP. Utworzenie podatkowej grupy kapitałowej PKP poprawi warunki biecej obsługi zadłuenia PKP S.A., poprzez ograniczenie w skali całej grupy wysokoci płaconego podatku dochodowego, co wpłynie na popraw kondycji finansowej grupy PKP. Zrónicowana struktura dochodowoci poszczególnych spółek z grupy PKP ma charakter stały m.in. z uwagi na specyfik działalnoci niektórych spółek. Spółki takie jak PKP Przewozy Regionalne sp. z o.o., Szybka Kolej Miejska w Trójmiecie Sp. z o.o., czy Warszawka Kolej Dojazdowa Sp. z o.o., wykonuj usługi o charakterze uytecznoci publicznej, w niepełnej wysokoci subsydiowane przez pastwo. Z kolei PKP CARGO S.A., PKP Energetyka sp. z o.o., realizujc inne funkcje w kolejowym procesie przewozowym, s dochodowe i odprowadzaj do budetu pastwa znaczce kwoty z tytułu podatku dochodowego. Tworzc PGK Grupa PKP bdzie mogła rozlicza si z podatku CIT wynikowo, odprowadzajc podatek w zalenoci od wyniku całej grupy. Niewtpliw korzyci wynikajc z utworzenia podatkowej grupy kapitałowej PKP bdzie równie moliwo kształtowania kosztów i przychodów w poszczególnych spółkach poprzez stosowanie cen transferowych, co jest konieczne w obecnym przejciowym okresie, przed osigniciem zakładanych celów restrukturyzacji grupy PKP. Spółki tworzce tak grup mogłyby swobodnie kształtowa wzajemne rozliczenia bez ryzyka oszacowania dochodów przez organy podatkowe. Narzdzie w postaci podatkowej grupy kapitałowej PKP S.A. przyczyni si do skutecznej i bardziej racjonalnej regulacji stanu prawnego majtku PKP S.A. PGK posłuy bowiem do przeprowadzenia właciwej alokacji majtku produkcyjnego pomidzy spółkami Grupy PKP. Głównym kryterium alokacji pozostanie niezbdno 19

20 danego składnika majtkowego do realizacji podstawowego zakresu działalnoci danego podmiotu gospodarczego. Szczegółowe zasady funkcjonowania Grupy PKP w formule PGK s przedmiotem szczegółowych analiz i projekcji, tak od strony realnoci jak i od strony skutecznoci wykorzystania tego narzdzia w racjonalizacji funkcjonowania kolei Prywatyzacja spółek PKP Procesy prywatyzacyjne obejm trzy rodzaje spółek nalecych do PKP S.A.: spółki które utworz podatkow grup kapitałow, spółki spoza podatkowej grupy kapitałowej PKP S.A., nalece do PKP S.A., spółki, których mniejszociowe udziały s w posiadaniu PKP S.A. Proces prywatyzacji spółek tworzcych PGK bdzie przeprowadzony po okresie przygotowawczym. Celem tego okresu bdzie podniesienie wartoci rynkowej spółek i dostosowanie mechanizmów zarzdzania wewntrz spółek do działania w warunkach rozwinitego rynku przewozów kolejowych. Prywatyzacja powinna dokonywa si przede wszystkim, poprzez sprzeda akcji na regulowanych rynkach kapitałowych oraz poprzez sprzeda udziałów, z uwzgldnieniem indywidualnych warunków sprzeday, takich jak: moliwo dofinansowania, zapewnienie rozwoju ze strony inwestora, zachowanie i ewentualny wzrost poziomu zatrudnienia, poszerzenie rynków zbytu, zwikszenie oferty usług, poprawa jakoci wiadczonych usług przewozowych itp. Przewiduje si, e w pierwszej kolejnoci na regulowany rynek kapitałowy mog by wprowadzone spółki PKP Intercity i PKP Cargo. Sprzeda spółek nie wchodzcych w skład podatkowej grupy kapitałowej PKP, a bdcych w posiadaniu PKP S.A. bdzie dokonywana po analizie szans rozwojowych tych podmiotów. Mniejszociowe pakiety akcji i udziałów bd sprzedawane w zalenoci od potrzeb finansowych PKP S.A. Generaln zasad, któr kierowa si bdzie PKP S.A. w zarzdzaniu portfelem własnociowym bdzie strategia zmniejszania liczby spółek, w których PKP S.A. posiada lub bdzie posiadała mniejszociowe udziały. 20