Tomasz Nowakowski NIEZAWODNOŚĆ SYSTEMÓW LOGISTYCZNYCH

Transkrypt

1

2 omasz Nowakowski NIZAWODNOŚĆ SYSMÓW LOGISYCZNYCH Oficyna Wyawnicza oliechniki Wrocławskiej Wrocław

3 Recenzenci Dionizy DUDK Zbigniew SMALKO Oracowanie reakcyjne Alina KACZAK Koreka Kaarzyna SOSNOWSKA Agnieszka ŚCIURO Wszelkie rawa zasrzeżone. Żana część niniejszej książki, zarówno w całości, jak i we fragmenach, nie może być reroukowana w sosób elekroniczny, foograficzny i inny bez zgoy wyawcy i właściciela raw auorskich. Coyrigh by Oficyna Wyawnicza oliechniki Wrocławskiej, Wrocław OFICYNA WYDAWNICZA OLICHNIKI WROCŁAWSKIJ Wybrzeże Wysiańskiego 7, 5-7 Wrocław www: oficyna.wr.wroc.l; oficwy@wr.wroc.l ISBN Drukarnia Oficyny Wyawniczej oliechniki Wrocławskiej. Zam. nr 477/.

4 SIS RŚCI. Wsę Rola logisyki we wsółczesnej gosoarce oliyka logisyczna Unii uroejskiej..... oliyka logisyczna olski..... Cele funkcjonowania logisyki rzykłay najleszych rozwiązań logisycznych Sysem logisyczny ojęcie sysemu Definicja sysemu Definicja rocesu Logisyka ojęcie logisyka Definicja sysemu logisycznego Klasyfikacja sysemów logisycznych Srukura sysemów logisycznych rocesy logisyczne Sysemy wsarcia logisycznego rzykła san infrasrukury logisycznej w olsce Moele sysemów logisycznych Moel elemenu sysemu Moel sysemu rzykła moel sysemu logisycznego olski Miary oceny sysemów logisycznych Koncecje niezawoności sysemu osawowe efinicje Miary niezawoności rzykła oceny goowości sysemu logisycznego Moele niezawoności elemenu echnicznego Moel niezawoności elemenu nieonawialnego Moel niezawoności elemenu onawialnego Moel rocesu onowy elemenu z omijalnym czasem onowy Moel rocesu onowy elemenu z nieomijalnym czasem onowy Moele niezawoności elemenu logisycznego Moel niezawoności elemenu nieonawialnego rzykła oceny niezawoności rocesu zaoarzenia rzykła oszacowania wskaźnika OIF rzykła niezawonościowej oceny rocesu magazynowania Moele niezawoności elemenu onawialnego Niezawoność elemenu z omijalnym czasem onowy Niezawoność elemenu z nieomijalnym czasem onowy Funkcja goowości nasysemu z rezerwą czasową rzykła roceur onowy elemenu logisycznego... 44

5 4 7. Moele niezawoności sysemu echnicznego roces Markowa rocesy semimarkowskie Moele niezawoności sysemu logisycznego Wielofazowy moel niezawoności rzykła analizy moelu fazowego niezawoności sysemu rzykła moelu niezawoności sysemu ransoru inermoalnego rójfazowy moel niezawoności sysemu ransoru inermoalnego ięciofazowy moel niezawoności sysemu ransoru inermoalnego roces Markowa ięciofazowy moel niezawoności sysemu ransoru inermoalnego roces semi-markowa orównanie moeli osumowanie... 9 Lieraura...

6 . WSĘ Nauka o niezawoności obieków echnicznych rozwija się już o ona ięćziesięciu la. O rzełomu la 5. i 6. XX wieku oracowano się zarówno znaczących moeli eoreycznych, jak i zasosowań rzemysłowych. Ciągle ojawiają się nowe roblemy rakyczne, wymagające oszukiwań w obszarze zaganień eoreycznych. a akywność rzejawia się w sekach czy nawe ysiącach arykułów naukowych rezenowanych corocznie na konferencjach naukowych i ublikowanych w czasoismach o szeroko rozumianych zaganieniach niezawoności. rzykłaem akiej akywności na erenie uroy mogą być konferencje SRL uroean Safey an Reliabiliy Conference gromazące 4 5 uczesników ze wszyskich krajów euroejskich i innych konynenów. W olsce każego roku obywa się arę konferencji emaycznych, a największą raycję ma Zimowa Szkoła Niezawoności AN, kóra w ciągu 4 la isnienia sworzyła liczące się śroowisko naukowe. Na ocząku XXI wieku okonano analizy sanu nauki o niezawoności [7]. Do rzyszłościowych kierunków rozwoju ej zieziny, obok klasycznych zaganień serowania jakością i niezawonością w roukcji masowej oraz roblemów moelowania srukury lub urzymania obieków zaliczono: analizę efekywności i zolności o orawnego funkcjonowania obieków związaną z możliwością wysęowania uszkozeń częściowych, nie rowazących o rzejścia obieku w san niezaności, a ylko o ograniczenia jego wyajności, moelowanie oorności obieku na nierzewiywalne oziaływania survivabiliy wynikające n. z błęów wewnęrznych sysemu, wływu ooczenia lub wrogich ziałań człowieka erroryzm; rzeciwny zakres analizy rezenują baania oaności na uszkozenia vulnerabiliy, roblemy moelowania, baania i zarzązania bezieczeńswem w asekcie wysęowania skuków uszkozeń obieku la człowieka i ooczenia nauralnego safey oraz zabezieczenia rze nieuoważnionym osęem o oziaływania na obiek securiy, niezawoność orogramowania sofware reliabiliy ze wzglęu na roblemy ze zefiniowaniem osawowych la klasycznej eorii niezawoności założeń oy-

7 6 Rozział czących: sochasycznej naury uszkozeń, zależności uszkozeń o czasu i niezależności wysęowania uszkozeń. Nowe wyzwania wiążą się z analizą i oceną niezawoności, n.: jenoskowych unikaowych obieków lub sysemów o wyjąkowo użej nieuszkazalności, sysemów o zasięgu globalnym, sieci informacyjnych lub komunikacyjnych, sysemów rozwijających się, sysemów osawy części wymiennych, sysemów z rezerwą czasową, szacowania rzyszłych koszów eksloaacji i wyznaczania okresu gwarancji, moelowania sysemów o ciągłej srukurze niezawoności i sysemów wielosanowych, rowazenia baań rzysieszonych niezawoności czy synezy anych z baań eksloaacyjnych. Niekóre z wymienionych zaganień m.in. roblemy rezerwowania czasowego, moelowania sysemów wsarcia logisycznego, oceny efekywności sysemu były rozważane w rakcie rowazonych rzez auora rac naukowo-baawczych, a niniejsza ublikacja sanowi osumowanie części zrealizowanych rojeków ukierunkowanych na baania, ocenę i moelowanie niezawoności sysemów logisycznych. Zaganienie niezawoności sysemu logisycznego wymaga m.in. zmiany oejścia o sosobu efiniowania sysemu. Doychczas w baaniach niezawoności sysemów echnicznych ominowało oejście w sensie rzeczowym sysem echniczny jes worzony rzez zbiór elemenów echnicznych rzeznaczonych o wykonania określonego zaania. Na rzykła, sysem ransorowy jes zbuowany ze zbioru echnicznych śroków ransoru; w rzyaku mobilnych śroków ransoru wykonujących racę użykową i rzewozową [9]. Zaania sojące rze sysemem logisycznym są jenak barziej złożone. Ocena jakości i niezawoności wykonania zaania logisycznego jes określona oziomem sełnienia kilku kryeriów, w ym kryerium zaowolenia kliena. Wobec ego barziej aekwane o analizowanego roblemu wyaje się oejście w sensie czynnościowym. Sysem logisyczny sanowi zesół czynności związanych z celowym rzemieszczaniem i rozmieszczeniem w czasie i rzesrzeni łaunków i związanych z nimi informacji. Ocena sonia orawności wykonania oszczególnych czynności ozwala wówczas na ocenę jakości i niezawoności akże całego sysemu logisycznego. raca jes ozielona na 7 części meryorycznych. W rozziale rzesawiono rolę logisyki we wsółczesnej gosoarce, komenując akualną oliykę ransorowo-logisyczną Unii uroejskiej i olski oraz określając oczekiwany rzez rzesiębiorców wzros znaczenia niezawoności rocesów logisycznych w rzyszłej ziałalności gosoarczej. W rozziale skuiono się na omówieniu ojęcia sysemu logisycznego, onosząc się o efinicji sysemu i sysemu echnicznego oraz rzesawiając, znane z lieraury zaganienia, sosoby moelowania sysemów logisycznych i miarę oceny funkcjonowania ej klasy sysemów. W rozziale 4 zarezenowano różne sosoby rozumienia ojęcia niezawoności sysemu logisycznego, wskazano na różnice w efiniowaniu zaań logisyki biznesowej i wojskowej oraz określono znaczenie logisyki jako sysemu wsierającego funkcjonowanie

8 Wsę 7 sysemu oeracyjnego. W rozziałach o 5 o 8 omówiono moele niezawoności: elemenu echnicznego onawialnego i nieonawialnego, elemenu logisycznego realizującego elemenarne zaanie logisyczne, sysemu echnicznego zbuowanego z elemenów nieonawialnych srukury niezawoności i elemenów onawialnych moel Markowa i moel semi-markowa oraz sysemu logisycznego z użyciem moeli niezawoności sysemów wielofazowych. rezenowane moele, oyczące elemenu i sysemu logisycznego, uzuełniono o rzykłay oceny niezawoności rzeczywisych obieków logisycznych.

9 . ROLA LOGISYKI W WSÓŁCZSNJ GOSODARC Ocenia się [], że uział branży logisycznej w świaowym KB wynosi około 4% 5,4 biliona euro w 6 r.. Roczne wyaki na realizacje zaań logisycznych w uroie i Ameryce ółnocnej kszałują się na oziomie około biliona euro w każym z ych regionów. Koszy logisyki w ym m.in. ransoru i magazynowania sanowią śrenio 5% końcowego koszu goowego rouku. O ocząku XXI wieku ynamika wzrosu sekora logisycznego rzekracza śreni wskaźnik wzrosu gosoarki ańsw członkowskich U [5]. Jenocześnie obserwuje się użą konkurencję w euroejskim sekorze logisycznym. Można o wyjaśnić [5] małą koncenracją niezależnych rzesiębiorsw logisycznych w uroie uział największych rzesiębiorsw w rynku wynosi zalewie %. Jenocześnie śroki logisyczne są niezbęne o urzymania i zwiększenia euroejskiej konkurencyjności i obrobyu, zgonie z onowioną sraegią lizbońską na rzecz wzrosu gosoarczego i zarunienia [4]. Inegralnym elemenem logisycznego łańcucha osaw jes ransor. Na sekor en rzyaa około 7% KB oraz ona 5% całkowiego zarunienia w U. ransor wymaga akich elemenów, jak: infrasrukura, ojazy, wyosażenie, ineligenne sysemy ransorowe oraz roceury oeracyjne, umożliwiające srawną wsółracę oczas efekywnego rzemieszczania luzi i owarów [5]. Zwiększenie liczby oeracji ransorowych buzi nieokój w związku z jego wływem na śroowisko. Weług anych uroejskiej Agencji Śroowiska ransor jes oowiezialny za blisko czwarą część,8% całkowiej emisji gazów cielarnianych i nieco ona czwarą część 7,9% całkowiej emisji CO w U-7 w 6 roku [5]. W 97% ransor jes uzależniony o aliwa koalnianego, ak więc sarania o ograniczenie zmian klimaycznych są związane z wysiłkiem zmierzającym o orawienia bezieczeńswa osaw energii. W orównaniu z anymi z roku 99 rys.. ylko w sekorze ransoru obserwuje się ciągły wzros emisji CO śrenio o około,4% rocznie. a syuacja była osawą o sformułowania w roku oliyki U oyczącej rzyszłości logisyki. Oublikowane nieawno barzo obszerne baania świaowego rynku logisycznego [6] ujawniły kilka nowych kierunków. Co rawa, baania zosały zrealizowane

10 Rola logisyki we wsółczesnej gosoarce 9 rze wysąieniem osaniego kryzysu w gosoarce świaowej, ale bieżąca analiza syuacji, n. [87], wskazuje na akualność uzyskanych wówczas wyników. Rys... misja gazów cielarnianych rzez oszczególne sekory gosoarki U-7 99 = % [5] Rys... Srukura baanych rzesiębiorsw weług branż Źróło: Oracowanie własne na osawie [6] Rys... Srukura baanych rzesiębiorsw weług rejonów geograficznych Źróło: Oracowanie własne na osawie [6]

11 Rozział Baania [6] rzerowazono wśró ona rzesiębiorsw hanlowych, rzemysłowych, ransorowych w uroie głównie Niemcy, Chinach i Sanach Zjenoczonych rys.. i.. Uział rzesiębiorsw usługowych i rzemysłowych w baanej róbce jes oobny około 45%. W rozkłazie eryorialnym ominują naomias firmy niemieckie 69%. W ocenie resonenów znaczenie rocesów logisycznych la efekywnego funkcjonowania firmy bęzie w najbliższych laach rosło rys..4. Zmiana oyczy oinii o barzo małym znaczeniu logisyki liczba akich oowiezi zmalała z około 5% o około 5% oraz ocen oyczących barzo użego znaczenia logisyki wzros z około % o około % resonenów. Rys..4. Znaczenie logisyki % wybranych oowiezi Źróło: Oracowanie własne na osawie [6] Analizując [6] ersekywę wzrosu znaczenia orawnej realizacji rocesów logisycznych w różnych branżach, uzyskano oowiezi o użym i barzo użym znaczeniu rzee wszyskim w rzemyśle elekronicznym i rzemyśle buowy maszyn rys..5. Dość oczywisa oinia oyczy wzrosu znaczenia orawnego funkcjonowania sysemów logisycznych w hanlu wysyłkowym i sosunkowo małego zaineresowania roblemem w rzemyśle wyobywczym. aki charaker oowiezi wskazuje na orawność sosowanej meoy baań i wiarygoność uzyskanych oinii.

12 Rola logisyki we wsółczesnej gosoarce Rys..5. Branże o użym i barzo użym wływie na rozwój logisyki Źróło: Oracowanie własne na osawie [6] O rzyszłym rozwoju ak znaczących la gosoarki krajowej i globalnej zieziny jaką jes logisyka, ecyuje w użym soniu oowienia oliyka ransorowa lub ujmując roblem szerzej oliyka logisyczna Unii uroejskiej i olski... OLIYKA LOGISYCZNA UNII UROJSKIJ uroejska oliyka ransorowa, a obecnie akże oliyka logisyczna, należy o ięciu najważniejszych obszarów ziałalności sołeczno-gosoarczej Unii uroejskiej [7]. ojęcie oliyki ransorowej oznacza ziałalność ańswa i jego organów w ym rzyaku Unii uroejskiej i jej komisji ransoru i energeyki mającą na celu zaewnienie ilościowej i rzesrzennej osęności usług ransorowych o możliwie najleszej srukurze, la osęnych zasobów inwesycyjnych i eksloaacyjnych [9]. Cele i założenia oliyki ransorowej Unii są rzee wszyskim uwarunkowane zaaniami wynikającymi z rocesu inegracji krajów członkowskich oraz orzebą ososowania euroejskiego sysemu ransorowego o warunków funkcjonowania w ramach wsólnego rynku. Do najważniejszych okumenów określających kierunki oliyki ransorowej Unii na rzełomie XX i XXI wieku należą [7]:

13 Rozział Zielona Księga Ku srawieliwemu i efekywnemu sanowieniu cen w ransorcie, CC, 995, Biała Księga Srawieliwe ołay za użykowanie infrasrukury, CC, 998, Biała Księga uroejska oliyka ransorowa ; czas na ecyzje, CC,, Dyrekywa o ołaach za infrasrukurę kolejową, CC /4, Kee uroe Moving Recenzja Białej Księgi, CC, 6. Biała Księga [7] zawiera rogram ziałania obejmujący szesnaście roozycji, kóre miały być zrealizowane w ramach wsólnoowej oliyki ransorowej. Srecyzowano śroki ziałania o roku wraz z zasaami oceny osęów w oszczególnych rzeziałach czasu; oceny czy cele określone rzez oowienie wielkości liczbowe zosały osiągnięe i czy inne ziałania ososowawcze są niezbęne. Szczegółowe roozycje ozielono na czery części oyczące []: I. Zrównoważenia gałęzi ransoru. II. Usunięcia wąskich gareł infrasrukury ransorowej. III. Umiejscowienia wymagań użykownika w cenrum oliyki ransorowej. IV. Oanowania globalizacji ransoru. Część I rogramu ziałań koncenruje się na []: uruchomieniu rzeczywisej konkurencji w obszarze ransoru rzez: o wzmocnienie jakości w sekorze rogowym, w ym: organizacja resrukuryzacji, rozwój rzeisów rawnych, wzmocnienie konroli i sankcji, o ożywienie kolei rzez: inegrację ransoru kolejowego na rynku wewnęrznym, oymalizację wykorzysania infrasrukury, moernizację usług, o moniorowanie wzrosu ruchu owierznego: walka z załoczeniem nieba, analiza rzeusowości i wykorzysania orów owierznych, ogozenie wzrosu ransoru owierznego z ochroną śroowiska; owiązaniu wykorzysania śroków ransoru rzez: o zaewnienie ołączenia morze żegluga śróląowa kolej: rozwój auosra morskich, oferowanie innowacyjnych usług, o omoc na sarcie oeraorom inermoalnym rogram Marco olo II, o worzenie srzyjających warunków echnicznych: srzyjanie wyłanianiu inegraorów łaunku, sanaryzacja konenerów i nawozi ruchomych. Część II rogramu ziałania oyczy []: oblokowania wielkich sieci ransorowych rzez:

14 Rola logisyki we wsółczesnej gosoarce o buowę koryarzy mulimoalnych naających riorye rzewozom owarowym, o buowę szybkich sieci ołączeń asażerskich, o orawę warunków ruchu, o realizację użych rojeków infrasrukuralnych obejmujących: okończenie róg alejskich, zaewnienie rzejazu rzez ireneje, wrowazenie nowych rojeków rioryeowych, oniesienie bezieczeńswa ruchu w unelach; rozwiązanie roblemów finansowania rojeków związanych z: o ograniczonymi bużeami ublicznymi, o zaewnieniem wsółziałania inwesorów rywanych, o uruchomieniem wsółfinansowania rojeków. Część III rogramu skuia się na roblemie uczynienia z użykownika sysemu ransorowego omiou ziałania i roonuje []: zmniejszenie niebezieczeńswa na rogach w celu: o ograniczenia rocznej liczby osób zabiych 4 w krajach sarej 5 w wyakach rogowych o ołowę, rzez: harmonizację kar, sosowanie nowych echnologii o orawy bezieczeńswa rogowego; onoszenie rzez użykowników rzeczywisych koszów ransoru: o sosowanie rogresywnej aryfikacji za korzysanie z infrasrukury, srukura cen owinna ozwiercielać koszy zewnęrzne, ujenolicenie rzeisów w krajach członkowskich, konieczność wrowazenia ram wsólnoowych, o konieczność wrowazenia harmonizacji ooakowania aliw; wrowazenie ransoru rzyjaznego la asażera: o inermoalność la asażerów, rozwój zinegrowanych bileów, rozszerzony zakres obsługi bagaży, zaewnienie konynuacji oróży, o rozszerzenie raw i obowiązków użykowników: wzmocnienie raw użykowników, orecyzowanie obowiązków użykowników, wzros jakości usług ransorowych; racjonalizację ransoru miejskiego: o ywersyfikacja energii la ransoru rzez: sworzenie nowych ram rawnych la aliw subsyucyjnych, symulowanie oaży orzez ekserymeny, o romocje obrej rakyki.

15 4 Rozział Część IV Białej Księgi oyczy roblemów z oanowaniem globalizacji ransoru i zajmuje się []: zmianami związanymi z rozszerzeniem Unii o nowych członków w ym olskę: o wyzwania infrasrukuralne, o szansa na rozwój sieci kolejowej, o nowe zaganienia związane z bezieczeńswem morskim; umocnieniem się rozszerzonej Unii na scenie świaowej: o jenolią rerezenacją Unii w organizacjach mięzynaroowych, o naaniu ransorowi owierznemu wymiaru zewnęrznego, o realizacji rogramu nawigacji saeliarnej Galileo. Zaganienia niezawoności i bezieczeńswa sysemu ransorowego wymagają barziej szczegółowego oniesienia się o rogramów oniesienia jakości oszczególnych gałęzi ransoru. orzeba ożywienia kolei [] wiąże się ze sraegicznym znaczeniem ransoru kolejowego. Ożywienie ej gałęzi ransoru wymaga wzmocnienia konkurencji omięzy rzesiębiorswami kolejowymi. owsanie nowych rzesiębiorsw kolejowych może rzyczynić się o wzmocnienia konkurencyjności w ym sekorze. Biorąc o uwagę aseky socjalne i warunki racy, wzmocnieniu konkurencji owinny owarzyszyć śroki zabezieczające resrukuryzację rzesiębiorsw. Głównym celem o osiągnięcia jes owarcie rynku la mięzynaroowego ransoru owarów oraz kaboażu na rynkach krajowych. Dąży się akże o owarcia ransoru mięzynaroowego asażerów. rocesom owinien owarzyszyć harmonijny rozwój ineroeracyjności i bezieczeńswa w ruchu kolejowym. Komisja zaroonowała akie śroków, kóre owinny umożliwić ozyskanie, w szczególności la rzewozów owarowych, wiarygoności ransoru; rzee wszyskim w sosunku o regularności i unkualności oeraorów. określono orzebę soniowego włączania sieci linii kolejowych rzeznaczonej wyłącznie o rzewozów owarowych, co owinno rowazić o zwiększenia znaczenia rzewozów owarowych la rzesiębiorsw w sosunku o rzewozów asażerskich. Wzmocnienie jakości ransoru rogowego [] oyczy jego zolności o rzewożenia owarów o całej uroie rzy bezkonkurencyjnej elasyczności i o sosunkowo niskiej cenie. Sekor en ogrywa ominującą rolę w sysemie ransorowym, ale jes barziej wrażliwy o wzglęem ekonomicznym niż ozosałe gałęzie. W sekorze rogowym różnice mięzy cenami usług ransorowych są nieznaczne ze wzglęu na rozrobnienie rzesiębiorsw i uże możliwości wywierania rzez usługobiorców resji na ceny. Niekóre rzesiębiorswa ransoru rogowego są również skłonne o sosowania rakyk umingu cenowego i rzekraczania innych rzeisów socjalnych i bezieczeńswa, aby zrównoważyć sobie gorszą syuację rynkową. Komisja zaroonowała wrowazenie rzeisów umożliwiających harmonizację określonych klauzul zawieranych w umowach w celu ochrony rzewoźników wobec załaowców, ak aby mogli oni zmieniać swoje aryfy w rzyaku nagłego zwiększenia ceny aliwa. Zmieniono również

16 Rola logisyki we wsółczesnej gosoarce 5 śroki zmierzające o moernizacji funkcjonowania ransoru rogowego w zakresie rzeisów socjalnych i rawa racy. Konieczna sała się harmonizacja i wzmocnienie roceur konroli w celu wyeliminowania rakyk zakłócających konkurencję. romowanie ransoru morskiego i żeglugi śróląowej [] wynika ze zolności ych wóch gałęzi ransoru o rzejęcia owarów z zakorkowanej infrasrukury rogowej i nieoinwesowanej infrasrukury kolejowej. Ożywienie żeglugi morskiej bliskiego zasięgu miało być rzerowazone rzez sworzenie auosra morskich w ramach sysemu ransorowej sieci ranseuroejskiej. Założono uruchomienie leszego ołączenia orów z siecią kolejową i siecią róg wonych śróląowych oraz zwiększenie jakości usług orowych. Niekóre ołączenia morskie szczególnie e, kóre ozwalają na obchozenie wąskich gareł, wysęujące m.in. w Alach i irenejach mają worzyć część sieci ranseuroejskiej, ak jak rogi lub linie kolejowe. Unia uroejska owinna rozwinąć rzeisy wzmacniające bezieczeńswo morskie. Komisja, w orozumieniu z Mięzynaroową Organizacją Morską i Mięzynaroową Organizacją racy, miała zaroonować scalenie rzeisów oyczących minimów socjalnych olegających konroli rzez insekcję na saku i rozwoju skuecznego euroejskiego sysemu zarzązania ruchem morskim. Jenocześnie, w celu wsierania zwiększenia liczby saków o banerami wsólnoowymi, Komisja miała rzesawić roozycję yrekywy oyczącej oaku onażowego na wzór legislacji, jaką rozwijają niekóre ańswa członkowskie. Dla żeglugi śróląowej zaroonowano wzmocnienie jej ozycji rzez usanowienie ogałęzień róg wonych śróląowych i insalację urzązeń o rzełaunku, ak aby umożliwić wykonywanie usług rzez cały rok. ełna harmonizacja rzeisów echnicznych, oyczących saków, ceryfikaów kierowników saków i warunków socjalnych skłau załóg saków, ma zynamizować rozwój ego sekora. Skoorynowania ransoru loniczego z wymaganiami ochrony śroowiska nauralnego [] oczekiwano o wrowazeniu w 4 r. akieu konkrenych roozycji sanowiących rzeisy wsólnoowe oyczące ruchu loniczego i sworzenia skuecznej wsółracy, zarówno z włazami wojskowymi, jak i z uroconrol. Reorganizacji euroejskiego ruchu owierznego miała owarzyszyć oliyka ążąca o ego, aby nieunikniony rozwój wyajności orów loniczych, związany rzee wszyskim z rozszerzeniem, bezośrenio olegał nowym rzeisom oyczącym zmniejszenia hałasu i zanieczyszczenia owoowanego rzez samoloy. Znaczącego wzrosu uziału ransoru kombinowanego [] oszukiwano w ziałaniach ojęych w celu leszej inegracji gałęzi, oferujących znaczący oencjał wyajności ransoru w ramach ołączeń ransorowych oowienio zarzązanych, gzie wszyskie świaczenia są zinegrowane. Śroki harmonizacji echnicznej i ineroeracyjności mięzy sysemami sanowiły riorye, zwłaszcza la ransoru konenerów. Nowe rogramy omocowe n. [5], [6] Marco olo I i Marco olo II, nakierowane na rojeky innowacyjne, miały orowazić o rozwoju ransoru kombinowanego i uzyskania rzeczywisej konkurencyjności i użej efekywności ekonomicznej.

17 6 Rozział Buowa ransorowych sieci ranseuroejskich [] jes związana z roblemem kongesii wysęującym na wielu głównych rasach komunikacyjnych. Zgonie z wnioskami Ray uroejskiej z Göeborga Komisja zaroonowała skoncenrowanie się na usunięciu wąskich gareł w zakresie ransoru kolejowego i uosęnieniu rioryeowych róg w celu sworzenia możliwości rzejęcia ooków łaunków związanych z rozszerzeniem Unii rzee wszyskim w regionach rzygranicznych oraz zwiększenia osęności regionów eryferyjnych. Aby oleszyć osę o sieci ranseuroejskiej, rioryeem realizowanym w ramach funuszy srukuralnych ozosał rozwój sieci rugorzęnej. W ym konekście swierzono, że lisa czernasu użych rioryeowych rojeków zaakceowanych rzez Raę uroejską w ssen i rzyjęych o realizacji w ecyzji z 996 r. owinna zosać zmieniona. Doano w kolejnych ranszach szesnaście nowych rojeków. Sośró rzyziesu rojeków rioryeowych o 9 roku zakończono ięć rojeków m.in. mos rogowo-kolejowy mięzy Malme a Koenhagą oraz kolej użej rękości mięzy aryżem a Lonynem. W celu zagwaranowania omyślnego rozwoju sieci ranseuroejskich złożono roozycję jenoczesnej zmiany rzeisów finansowych oyczących rzyznawania omocy finansowej, ak aby ozwolić na maksymalny uział Wsólnoy w ransgranicznych rojekach kolejowych okonujących bariery nauralne, akie jak rojek Lyon uryn. Biorąc o uwagę niski oziom finansowania z bużeów krajowych i ograniczenia arnerswa ublicznorywanego, uznano za niezbęne innowacyjne rozwiązania oare na wsomaganiu finansowania ze srony ochoów z oła za wykorzysanie infrasrukury. Aby wzmocnić bezieczeńswo rogowe [], należy w sosób ilościowy ukierunkować zmniejszenie liczby ofiar o 5%. ańswa członkowskie nie wyrażają chęci o ziałań na oziomie wsólnoowym, jeśli chozi o użykowanie asów bezieczeńswa rzez zieci i w auokarach oraz o rzyjęcia maksymalnego ouszczalnego oziomu alkoholu we krwi. Komisja zamierzała już o 5 r. naać riorye rzykłaom obrej rakyki, z zachowaniem możliwości ojęcia inicjaywy rawoawczej, jeśli liczba wyaków się nie zmniejszy. Zawano sobie srawę, że liczba ofiar śmierelnych jes szczególnie uża w krajach kanyujących o Unii. Komisja miała ojąć wie inicjaywy ograniczone o sieci ranseuroejskich: ujenolicać oznaczenia miejsc szczególnie niebeziecznych, ujenolicać la mięzynaroowego zarobkowego ransoru rzeisy onoszące się o konroli i sankcji oyczących rzekraczania ozwolonej rękości i ouszczalnego oziomu alkoholu we krwi kierowców. rzyjęcie oliyki oyczącej efekywnych oła w ransorcie [] jes związane z fakem, że gałęzie ransoru nie onoszą na ogół żanych koszów. Syuacja znacznie różni się w oszczególnych ańswach i różnych rozajach ransoru. ociąga o zakłócenia w funkcjonowaniu rynku wewnęrznego i zakłóca konkurencję w ramach sysemu ransorowego. W rezulacie nie isnieje realny sosób umożliwiający skłonienie o użykowania gałęzi ransoru mniej zanieczyszczających śroowisko nauralne lub sieci mniej załoczonych.

18 Rola logisyki we wsółczesnej gosoarce 7 Biała Księga roonuje nasęujące ziałania: harmonizację ooakowania aliwa la ransoru zarobkowego, rzee wszyskim ransoru rogowego; zbliżenie rzeisów oyczących oła za użykowanie infrasrukury; uwzglęnienie koszów zewnęrznych, co owinno zachęcić o użykowania śroków ransoru mających mniejszy negaywny wływ na śroowisko i umożliwić inwesycje, z ochoów w en sosób uzyskanych, w nową infrasrukurę. aki rozaj reformy wymaga równego rakowania oszczególnych oeraorów i oszczególnych gałęzi ransoru. Cena za użykowanie infrasrukury owinna zmieniać się weług ej samej zasay w zależności o kaegorii użykowanej infrasrukury, okresu nia, oległości, rozmiaru i ciężaru ojazu i innego czynnika, kóry ma wływ na załoczenie, egraację infrasrukury lub śroowiska. Uznanie raw i obowiązków użykowników [] sysemu ransorowego wiąże się z rawem obywaeli euroejskich o osęu o usług ransoru o wysokiej jakości, zawierających zinegrowane świaczenia o rzysęnych cenach. Uważa się, że zmniejszenie ceny za ransor nie musi oznaczać rezygnacji z najbarziej elemenarnego rawa. rzykłaem jes kara rawa asażerów ransoru loniczego, kóra n. zaewnia informację, rekomensaę w rzyaku omowy zabrania na okła z owou narezerwacji, oszkoowanie w razie wyaku. Swierzono, że en sosób osęowania owinien być rozciągnięy na inne rozaje ransoru. Wrowazenie baań i echnologii o usług ransorowych [] wymagało użych inwesycji w zakresie baania i rozwoju echnologii ona miliar euro w laach 997 zainwesowanych w zieziny ak zróżnicowane, jak ransor kombinowany, czyse ojazy lub zasosowanie elemayki w ransorcie. Sworzona uroejska rzesrzeń Baawcza realizuje kolejne Ramowe rogramy Baawcze, m.in. baania zmierzające o uzyskania efeku barziej czysego i beziecznego ransoru rogowego i morskiego, jak również o inegracji ineligennych sysemów we wszyskich gałęziach, ających możliwość skuecznego zarzązania infrasrukurą. lan ziałania e-uroa roonuje ojęcie rzez ańswa członkowskie i Komisję akich ziałań, jak rozszerzenie nowoczesnych usług informaycznych i konroli na sieciach ranseuroejskich i w miasach oraz wrowazenie akywnych sysemów bezieczeńswa w ojazach. rzesawiono roozycję yrekywy harmonizującej śroki łanicze la określonej infrasrukury, zwłaszcza oła za rzejaz o auosraach i yrekywę oyczącą norm bezieczeńswa w unelach. W zakresie ransoru loniczego riorye zosał ołożony na zmniejszenie negaywnego wływu na śroowisko emisji i hałasu ochozącego z silników, jak również na oleszenie bezieczeńswa i zużycia aliwa rzez samoloy. Serowanie globalizacją [] jes związane z runościami wsólnoowej oliyki w zakresie ransoru. roblem olega na wyważeniu akywności, z jenej srony w wyawaniu norm mięzynaroowych na olu uworzonych organizacji, z rugiej w koorynacji rzeisów krajowych częso chroniących rynek wewnęrzny. Unia uroejska owinna chronić rze kaasrofami morskimi oraz znosić nieososowane

19 8 Rozział rzeisy oyczące walki z hałasem z silników samoloowych oraz oszkoowania la asażerów w razie wyaku. W ramach negocjacji rowazonych w Świaowej Organizacji Hanlu, Unia uroejska konynuowała ziałania zmierzające o owarcia głównych świaowych rynków ransorowych, srzegąc jakości usług ransorowych i bezieczeńswa użykowników. Komisja lanowała złożenie roozycji wzmocnienia miejsca Wsólnoy na forum organizacji mięzynaroowych, akich jak Mięzynaroowa Organizacja Morska, Mięzynaroowa Organizacja Lonicwa Cywilnego oraz Komisja Dunajska, w celu zabezieczania na oziomie świaowym ineresów euroejskich. Uznano, że jes wiele śroków i insrumenów oliycznych niezbęnych o wrowazenia rocesu rowazącego o sysemu zrównoważonego ransoru oraz że orzebny jes czas, aby osiągnąć cel finalny, a śroki zalecane w Białej Księze sanowią ylko ierwszy ea, kóry wyznacza sraegię ziałania w ługim okresie. W czerwcu 6 r. rzerowazono ocenę realizacji celów oliyki ransorowej sformułowanych w Białej Księze z r. Wyniki omówiono w okumencie.: uroa w ruchu: oliyka ransorowa służąca zrównoważonej mobilności []. określono, że mobilność sanowi niezbęny czynnik obrobyu uroy i swoboy rzemieszczania się jej obywaeli. Swierzono, że naal należy zmniejszyć negaywne skuki mobilności związane z zużyciem energii i ogarszaniem się jakości śroowiska i wobec ego obok ziałań rzewizianych w Białej Księze z r. niezbęne bęą oakowe ziałania, akie jak, m.in.: ineligenne sysemy ransorowe, zięki kórym mobilność sanie się barziej wyajna i rzyjazna la śroowiska; ebaę na ema zmian charakeru mobilności na obszarach miejskich; lan ziałań mający na celu rozwój szlaków żeglugi śróląowej oraz ambiny rogram wrowazenia naęu ekologicznego w ojazach samochoowych. Insrumeny rzewiziane w Białej Księze z r. zosały ososowane o nowych warunków związanych z rozszerzeniem U, wzrosem cen aliwa, zobowiązaniami z Kioo oraz globalizacją []. W celu oymalizacji ziałania każej formy ransoru oraz ich ołączenia, euroejska oliyka zrównoważonej mobilności wymaga zasosowania narzęzi oliycznych. Komisja rzyjęła w 7 r. lan ziałań oyczący logisyki, kóry zaewnił lesze wsółziałanie ransoru rogowego, morskiego, kolejowego i rzecznego oraz zinegrowała różne formy ransoru w łańcuchy logisyczne. akie ziałania rzyczyniły się o wzrosu konkurencyjności rzemysłu, a akże zmniejszyły soień oziaływania ransoru owarów na śroowisko. rzeglą [] kłazie wzmożony nacisk na ineligenne sysemy ransorowe. Zwrócono uwagę, że nie ma owou, la kórego saki, samochoy ciężarowe i ociągi nie miałyby korzysać z równie skomlikowanych sysemów komunikacji i nawigacji, akich jak samoloy. Zarzązanie rzeływem ruchu i zolnością rzewozową w czasie rzeczywisym, a akże wykorzysanie sysemów ślezenia owinno ozwolić na obniżenie koszów, orawę jakości śroowiska oraz wzros bezieczeńswa. Kluczową rolę w romowaniu nowych echnologii ma ogrywać rogram Galileo.

20 Rola logisyki we wsółczesnej gosoarce 9 Dokumen [] wskazuje również na konieczność ojęcia barziej ambinych ziałań oyczących zmiany charakeru mobilności na obszarach miejskich uroy. Komisja chce oegrać rolę kaalizaora, zachęcając ecyenów o zajęcia się kwesiami naężenia ruchu, zanieczyszczenia i wyaków rzez ojęcie innowacyjnych ziałań. Część ebay sanowi wyraźne określenie, jaki szczebel rząowy jes oowiezialny za nowe ziałania. W osumowaniu swierzono [], że osiągnięcia osanich la są ozyywne, ale niezbęne jes wrowazenie kolejnych insrumenów. Kierunek oliyczny nakreślony w Białej Księze zosanie orecyzowany na osawie ublicznych konsulacji ze wszyskimi zaineresowanymi sronami oraz baań oyczących rzyszłości ransoru. Jenym z nowych ojęć wrowazonych rzez Komisje w 6 r. jes komoalność comoaliy [8]. Komoalność oznacza wyajne wykorzysanie form ransoru ziałających orębnie lub zinegrowanych mulimoalnie w ramach euroejskiego sysemu ransorowego w celu oymalnego i zrównoważonego wykorzysania zasobów. o ojęcie wrowaza nowe oejście o euroejskiej oliyki ransorowej, w kórym nie rzeciwsawia się jenej gałęzi ransoru rugiej n. ransoru rogowego innym alernaywom, a oszukuje się oymalnych warunków eksloaacji la oszczególnych gałęzi ransoru i wsółziałania. o analizie skuków realizacji oliyki ransorowej Unii w laach swierzono [5], że isnieje rosnąca orzeba rzyjęcia rzez Unię uroejską sójnego oejścia o logisyki, co zaewni możliwość wzmocnionej wsółracy i koorynacji mięzy różnymi łaszczyznami oliyki ransorowej i owinno sać się najisoniejszym czynnikiem branym o uwagę w oejmowaniu ecyzji. roonowany lan ziałań na rzecz logisyki ransoru owarowego [66] należy o całej serii inicjayw jenocześnie rozoczęych rzez Komisję uroejską w celu orawy wyajności ransoru owarowego w uroie i zmniejszenia obciążenia, jakie sanowi la śroowiska nauralnego. rzesawiono w nim króko- i śrenioerminowe ziałania, n. [5], kóre omogą uroie srosać obecnym i rzyszłym wyzwaniom oraz zaewnią jej konkurencyjny i zgony z zasaami zrównoważonego rozwoju sysem ransoru owarowego. Konieczne jes skueczne włączenie w łańcuch logisyczny krajów rzecich, a zwłaszcza krajów sąsiaujących z Unią. Sraegia uroa, omówiona w [5], w części oyczącej ransoru kłazie nacisk na wa obszary: ekarbonizacja : o ziałania, akie jak: wczesne worzenie infrasrukury sieci mobilności elekrycznej, ineligenne zarzązanie ruchem, lesza logisyka, oracowanie euroejskiej inicjaywy ekologicznych samochoów; o wizja zmian srukuralnych i echnologicznych; rozwój infrasrukury: o wykorzysanie insrumenów finansowych U, o rzyśieszenie rozłaowania największych rzeciążeń,