Edmund Phelps. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii Janina Godłów Legiędź Uniwersytet Łódzki

Transkrypt

1 Edmund Phelps Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii 2006 Janina Godłów Legiędź Uniwersytet Łódzki

2 Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii Ustanowiona w 1968 r. przez Centralny Bank Szwecji Pierwsi laureaci w 1969 r.: Ragnar Frisch i Jan Tinbergen Medal: Dyplom, który otrzymał Edmund Phelps:

3 Edmund Phelps 58. laureatem ; 38 nagród 58 laureatów E. Phelps jest 21. laureatem, który otrzymał samodzielnie Nagrodę; czternastokrotnie był dwóch laureatów, trzykrotnie trzech

4 Wartość nominalna Nagrody Nobla (w koronach szwedzkich) od

5 Wykres umieszczony w witrynie Fundacji Noblowskiej pozwala śledzić zmiany nominalnej i realnej wartości Nagrody Z wykresu moŝemy odczytać, Ŝe Wartość Nagrody przyznanej w 1901 r. wyraŝona w koronach szwedzkich z roku 2006 wynosiła 7 mln Do początku lat 50. realna wartość Nagrody ulegała znaczącym wahaniom, dominował ruch spadkowy wartość realna Nagrody przyznanej w 1953 r. stanowiła ok. 28% wartości początkowej. Dynamiczny wzrost wartości nominalnej i realnej Nagrody ma miejsce od 1980 r. W 1991 r. wartość realna Nagrody osiągnęła poziom z roku 1901, a kwota, którą laureaci otrzymali w 2006 r. jest realnie o ok.. 40% wyŝsza od pierwszej Nagrody

6 Wartość Nagrody Nobla w ujęciu nominalnym i realnym Copyright The Nobel Foundation 2006

7 Mamy wspaniałe Ŝycie. Dwie pasje: muzyka i ekonomia Dwaj idole: Harry James i Paul Samuelson Nauczyciele Viviana Podręczniki, banki centralne Nie pracuję dla nagród, ani pieniędzy

8 Mamy wspaniałe Ŝycie to zdanie z przemówienia E. Phelpsa. Dwie pasje: muzyka i ekonomia (jako nastolatek grał na trąbce) Dwaj idole: Harry James i Paul Samuelson Nauczyciele z róŝnych szkół ekonomii to dobra podstawa badań naukowych Największe odkrycie: Ŝona - Viviana Idee trafiają do podręczników i stają się podstawą działania banków centralnych Nie pracuję dla nagród, ani pieniędzy Edmund S. Phelps delivering his banquet speech. Copyright Nobel Web AB 2006 Photo: Hans Mehlin

9 Wykład Copyright Nobel Web AB 2006 Photo: Mirek Labedzki

10 Za co Edmund Phelps otrzymał Nagrodę Nobla? Oficjalne uzasadnienie Komitetu Noblowskiego: za analizę międzyokresowych zaleŝności w polityce makroekonomicznej. Dzieło Edmunda Phelpsa przyczyniło się do pogłębienia rozumienia związku między krótkookresowymi i długookresowymi skutkami polityki ekonomicznej. Jego wkład miał wielki wpływ zarówno na badania ekonomiczne jak i politykę. ess.html

11 Główne kierunki badań Phelpsa Teoria wyjaśniająca zaleŝność między inflacją a bezrobociem Naturalna stopa bezrobocia Złota reguła akumulacji kapitału Źródło:

12 Na czym polega znaczenie teorii E. Phelpsa? Wyjaśnienie relacji między celami polityki ekonomicznej (wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, niska inflacja) Wkład do sporu, czy polityka pienięŝna moŝe być skutecznym narzędziem realizacji wzrostu gospodarczego i obniŝania bezrobocia

13 Zrozumienie znaczenia wkładu Phelpsa wymaga przedstawienia wcześniejszego stanu wiedzy ekonomicznej na temat relacji między inflacją a bezrobociem

14 Nie ma sprzeczności między pełnym zatrudnieniem a stabilnym poziomem cen John M. Keynes Wielki kryzys i tzw. rewolucja keynesowska Polityka sterowania globalnym popytem pozwala zapewnić pełne zatrudnienie bez powodowania inflacji

15 A. Phillips, (1958) Związek między stopą bezrobocia i stopą zmiany płac nominalnych w Wielkiej Brytanii w latach Stopa zmiany płac nominalnych jest funkcją bezrobocia I = f (B)

16 Oryginalna krzywa Phillipsa Stopa zmian płac nominalnych Stopa bezrobocia Spadkowi stopy bezrobocia towarzyszy wzrost stopy wzrostu płac nominalnych

17 Krzywa Phillipsa interpretacja Samuelsona i Solowa Stopa inflacji P.A. Samuelson i R. M. Solow (Analytical Aspects of Anti- Inflation Policy, 1960) teza o istnieniu funkcyjnej zaleŝności między tempem wzrostu płac nominalnych i tempem wzrostu cen Krzywa Phillipsa jako ujemna zaleŝność między stopą bezrobocia a stopą inflacji. Stopa bezrobocia

18 Polityka ekonomiczna oparta na krzywej Phillipsa Krzywa Phillipsa przedstawia zbiór moŝliwych kombinacji bezrobocia i inflacji ( karta dań dla polityków) Wniosek: Polityka łatwego pieniądza moŝe być środkiem zmniejszania bezrobocia

19 Wkład Phelpsa Nowe ujęcie krzywej Phillipsa znaczenie oczekiwań inflacyjnych Koncepcja naturalnej stopy bezrobocia Zakwestionowanie poglądu, Ŝe wyŝsza inflacja jest antidotum na bezrobocie

20 Phelps, E. S. (1967), Phillips Curves, Expectations of Inflation and Optimal Unemployment over Time, Economica, Vol. 34, Phelps, E. S. (1968a), Money-Wage Dynamics and Labor-Market Equilibrium, Journal of Political Economy, Vol. 76, Phelps, E. S. (1994), Structural Slumps: The Modern Equilibrium Theory of Employment, Interest and Assets, Cambridge, MA: Harvard University Press.

21 Krzywa Phillipsa z oczekiwaniami inflacyjnymi Z perspektywy długookresowej gospodarka zmierza do naturalnej stopy bezrobocia Inflacja % I =f(b) I = f(b) + I Ceną obniŝenia stopy bezrobocia jest nie tylko wzrost inflacji dzisiaj, ale takŝe wyŝsza inflacja w przyszłości i gorsza karta dań w przyszłości E 2,5% 5% Bezrobocie

22 Teoria a empiria Teoria naturalnej stopy bezrobocia jest wynikiem niezaleŝnie prowadzonych badań Phelpsa i Friedmana opublikowanych w latach : Phelps, E. S. (1967), Phillips Curves, Expectations of Inflation and Optimal Unemployment over Time, Economica, Vol. 34, ; Friedman, M The role of monetary policy. American Economic Review 58, 1 17 Stagflacja początku lat potwierdziła słuszność stanowiska Phelpsa i Friedmana

23 Stopa bezrobocia i inflacji Stopa bezrobocia Stopa inflacji Stopa bezrobocia Stopa inflacji Francja 2,00 5,00 5,7 11,2 Niemcy 2,5 2,7 4,1 4,9 Wielka Brytania Europa (12) Zachodnia 2,8 4,6 7,0 10,2 2,6 4,3 6,0 11,2 USA 4,6 2,7 7,4 8,2 Źródło:A. Maddison, World Economy, t. 1, OECD 2006, s. 136.

24 Co to jest naturalna stopa bezrobocia? Stopa równowagi B* JeŜeli B > B*, to poziom cen obniŝa się JeŜeli B < B*, to rośnie poziom cen

25 Od czego zaleŝy naturalna stopa bezrobocia? Zachowań podmiotów gospodarczych Czynników realnych, a nie pienięŝnych Struktury popytu, a nie globalnego popytu

26 Czynniki określające zachowania na rynku pracy Koszty rotacji pracowników System zasiłków i prawo pracy Siła związków zawodowych Udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych Informacja o rynku pracy, efektywność usług pośrednictwa pracy Mobilność zawodowa, kwalifikacyjna i przestrzenna pracowników

27 Jak wysoka jest naturalna stopa bezrobocia? USA - wrzesień 2006: stopa faktyczna 4,6%, Naturalna 4,5-5,0%, 5,25% (oceny ekspertów) Źródło: M. Mandel, Why Edmund Phelps Economic Theory Matters, Business Week Online

28 Faktyczna (BF) i naturalna (NB) stopa bezrobocia w Polsce BF 14 14,4 13,3 12, ,5 13,9 16 BN 13 13,3 11,3 9,5 8,5 7,4-12,7 Źródło: E. Kwiatkowski, Strukturalne determinanty naturalnej stopy bezrobocia, Konferencja Naukowa NBP, Falenty 2002

29 Jaki kapitalizm, jaka polityka? Model wolnej przedsiębiorczości kontra model korporacjonistyczny (liczne odwołania do F. Hayeka) Polityka pienięŝna nie moŝe być narzędziem zwalczania bezrobocia. Twarda polityka pienięŝna to inwestycja w niską inflację. Inwestycje w edukację. Im wyŝsze wykształcenie, tym większa zdolność do innowacji i przyjmowania wysokich technologii

30 Literatura: Prize in Economic Sciences Information for the Public, Edmund Phelps s Contributions to Macroeconomics, E. Phelps, Dynamic Capitalism, The Wall Street Journal z , E. Kwiatkowski, Bezrobocie. Podstawy Teoretyczne, WN PWN, Warszawa 2002, s Snowdon, Vane, Wynarczyk, Współczesne nurty teorii makroekonomii WN PWN, Warszawa1998, s (Wywiad z E. Phelpsem). J. Godłów-Legiędź, Strukturalistyczna teoria zatrudnienia Edmunda Phelpsa, Gospodarka Narodowa 2008, nr 9.

31 Dawno temu (takŝe w sensie pojęciowym) był John Maynard Keynes. Keynes odwołał prawo Say a. ( ) Trochę później, Edmund Phelps i Milton Friedman przyjęli załoŝenie, Ŝe istnieje naturalna stopa bezrobocia. Friedman wywierał wtedy największy wpływ, ale Phelps był tym, który zbudował mikroekonomiczny model z naturalna stopą. Makroekonomia nie była juŝ odtąd taka sama. Z naturalna stopą prawo Say a wkroczyło ponownie do makroekonomii. Znów podaŝ tworzyła swój własny popyt. Zatem kierowanie globalnym popytem straciło teoretyczne uzasadnienie

32 Podobieństwa Podobieństwa i róŝnice

33 Janina Godłów-Legiędź