Kiedy należy rozważyć leczenie operacyjne? Chirurgiczne leczenie objawów ze strony dolnych dróg moczowych u pacjentów z łagodnym powiększeniem stercza

Transkrypt

1 Informacje dla pacjentów język polski 35 Chirurgiczne leczenie objawów ze strony dolnych dróg moczowych u pacjentów z łagodnym powiększeniem stercza Podkreślone słowa znajdują się w słowniczku. Po rozpoznaniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego lekarz zaleca leczenie chirurgiczne. W tej części opisano różne metody leczenia, które należy przeanalizować ze swoim lekarzem, aby wspólnie zdecydować, który sposób leczenia choroby jest najlepszy. Czynniki, które mają wpływ na tę decyzję: nasilenie objawów oraz obniżenie jakość życia, rozmiar prostaty, historia choroby, rodzaj leczenia dostępnego w danym szpitalu oraz opinia lekarza prowadzącego. Pacjenta zachęca się, aby zapytał urologa o doświadczenie w proponowanej metodzie leczenia. Pacjent ma ponadto prawo dowiedzieć się, jak często dochodzi do powikłań przy zabiegach przeprowadzanych przez danego chirurga. preferencje pacjenta dotyczące leczenia i jego system wartości. Nie ma jednej metody leczenia, która odpowiadałaby wszystkim pacjentom. W części tej przedstawiono ogólne informacje na temat leczenia operacyjnego. Opisane tutaj sytuacje mogą różnić się w poszczególnych państwach. Kiedy należy rozważyć leczenie operacyjne? Pomimo leczenia farmakologicznego objawy nasilają się. Występują powikłania łagodnego powiększenia gruczołu krokowego lub istnieje ryzyko ich pojawiania się. Potencjalne powikłania to: - niewydolność nerek, - powiększenie nerek, - utrudnienie mikcji (zastój moczu), - nawracające infekcje dróg moczowych, Strona 1 / 16

2 - nawracający krwiomocz, pacjent nie toleruje leczenia farmakologicznego, pacjent preferuje leczenie operacyjne od farmakologicznego. Podczas operacji lekarz usuwa powiększoną część gruczołu krokowego, zwaną gruczolakiem. Dostępne są różne metody leczenia operacyjnego, jednak wszystkie mają na celu zmniejszenie dolegliwości oraz umożliwienie przepływu moczu. Główne metody leczenia operacyjnego: przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego (TURP), przezcewkowe nacięcie gruczołu krokowego (TUIP), otwarta prostatektomia, leczenie laserowe, stenty wewnątrzcewkowe, przezcewkowa ablacja igłowa (TUNA), przezcewkowa termoterapia mikrofalowa (TUMT). W tej części omówiono także iniekcje etanolu i toksyny botulinowej do gruczołu krokowego. Nadal bada się efekty tych metod leczenia, a ich stosowanie jest wciąż w fazie eksperymentalnej. Każda metoda leczenia posiada swoje zalety i wady. Wybór określonej metody zależy od indywidualnej preferencji i sytuacji pacjenta. Przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego Przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego, w skrócie TURP, jest standardową metodą leczenia operacyjnego łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Celem tego zabiegu jest usunięcie części gruczołu krokowego powodującej objawy. Operacja jest przeprowadzana przez cewkę moczową bez nacinania powłok jamy brzusznej (ryc. 1). Taki typ leczenia nazywa się małoinwazyjnym. pęcherz moczowy powiększony gruczoł krokowy cewka moczowa resektoskop druciana pętla pęcherz moczowy odbytnica cewka moczowa resektoskop powiększony gruczoł krokowy Ryc. 1. Operacja przez cewkę moczową Ryc. 2. Usuwanie fragmentów tkanki prostaty przez resektoskop podczas TURP Strona 2 / 16

3 s Ciekawostka Zabiegi TURP wykonuje się od lat s Ciekawostka W pierwszych latach stosowania tej metody trzydziestych XX wieku, a na przestrzeni lekarz musiał oglądać prostatę bezpośrednio ubiegłych 40 latach stały się one przez endoskop. W dzisiejszych czasach podstawową metodą leczenia. Dzięki kamera wyświetla powiększony obraz rozwojowi nowych technologii w ostatniej na monitorze umieszczonym przed lekarzem. dekadzie metodę tę znacznie ulepszono. Dzięki technologii wysokiej rozdzielczości lekarz może zobaczyć nawet najdrobniejsze szczegóły. Na czym polega metoda TURP? Do wykonania zabiegu metodą TURP niezbędne jest znieczulenie ogólne lub podpajęczynówkowe. Gdy pacjent jest znieczulony, lekarz przez cewkę moczową wprowadza do pęcherza moczowego resektoskop. Resektoskop jest typem endoskopu zakończonego cienką pętlą wykonaną z drutu, w którym do przecinania tkanek prostaty wykorzystuje się prąd wysokiej częstotliwości. Instrument ten wyposażony jest również w kamerę, która pozwala lekarzowi otrzymać na monitorze wysokiej jakości obraz gruczołu krokowego. Podczas operacji lekarz wycina pętlą elektryczną niewielkie części gruczolaka (ryc. 2). Następnie przez resektoskop wypłukuje skrawki wyciętej tkanki z pęcherza moczowego i cewki moczowej. Po operacji w celu odprowadzania moczu w pęcherzu moczowym umieszcza się cewnik. Służy on także do ciągłego płukania pęcherza moczowego i cewki moczowej sterylną solą fizjologiczną, aby zapobiec powstawaniu skrzepów krwi. Cewnik musi pozostać w pęcherzu moczowym na 1 3 dni, to jest do czasu, gdy rana się zagoi, a pacjent będzie mógł samodzielnie oddawać mocz. Kiedy należy rozważyć metodę TURP? Obecnie TURP jest zalecaną metodą chirurgiczną u osób ze średnimi i ciężkimi objawami powodowanymi przez łagodne powiększenie gruczołu krokowego. TURP jest odpowiednią metodą dla pacjentów z prostatą o rozmiarach mm. Jak należy przygotować się do zabiegu? Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. W celu przygotowania organizmu do znieczulenia przez sześć godzin przed operacją nie należy jeść, pić ani palić. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Kilka dni przed zabiegiem może być konieczne odstawienie leków. Jak długo zajmuje powrót do codziennych zajęć? Zazwyczaj pacjenci opuszczają szpital po 2 3 dniach od zabiegu. Długość pobytu w szpitalu może różnić się w poszczególnych państwach. Przez kilka dni po operacji w moczu może pojawiać się krew. Mogą wystąpić także parcia na mocz oraz ból podczas oddawania moczu, który w niektórych przypadkach trwa kilka tygodni. Przez 4 6 tygodni po operacji: pij codziennie 1 2 litry płynów, zwłaszcza wody, nie podnoś przedmiotów cięższych niż 5 kg, nie wykonuj forsownych ćwiczeń fizycznych i unikaj jazdy na rowerze, nie bierz gorących kąpieli i nie korzystaj z sauny, zapobiegaj zaparciom poprzez odpowiednią dietę, porozmawiaj z lekarzem o przepisanych lekach. Przez 2 3 tygodnie należy powstrzymać się od odbywania stosunku płciowego. Po zabiegu Strona 3 / 16

4 metodą TURP u pacjenta może pojawić się wytrysk wsteczny. Jest to przewlekły stan, w którym podczas orgazmu nasienie nie może wydostać się przez cewkę moczową. Dostaje się ono wtedy do pęcherza moczowego, a następnie wydalane jest z organizmu z moczem. Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do lekarza lub do szpitala, jeśli: wystąpi gorączka, nie jest w stanie oddać moczu, utraci dużą ilość krwi lub będzie odczuwać silny ból. Zalety TURP: bezpieczny i powszechnie stosowany zabieg, optymalne i długotrwałe złagodzenie objawów, krótki pobyt w szpitalu. Wady TURP: ryzyko krwawienia, ryzyko wstecznego wytrysku, ryzyko zwężenia cewki moczowej, ryzyko zastoju moczu, niewielkie ryzyko nawracających infekcji dróg moczowych i parć naglących, bardzo małe ryzyko nietrzymania moczu. Przezcewkowe nacięcie gruczołu krokowego Przezcewkowe nacięcie prostaty, w skrócie TUIP, jest skuteczną metodą leczenia u mężczyzn z prostatą mniejszą niż 35 mm, u których nie występują objawy ciężkiej przeszkody w odpływie moczu. Metodę tę rzadziej stosuje się w leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego, ponieważ jej efekty są porównywalne z leczeniem farmakologicznym. Zaleca się ją natomiast w przypadku braku tolerancji na leki przyjmowane w celu złagodzenia objawów tego schorzenia. Podczas zabiegu metodą TUIP lekarz za pomocą resektoskopu przecina gruczoł krokowy przez szyję pęcherza moczowego, aby umożliwić przepływ moczu. Po operacji w celu odprowadzania moczu w pęcherzu moczowym umieszcza się cewnik. Służy on także do ciągłego płukania pęcherza moczowego i cewki moczowej sterylną solą fizjologiczną, aby zapobiec powstawaniu skrzepów krwi. Otwarta prostatektomia Otwarta prostatektomia jest rodzajem operacji gruczołu krokowego, która polega na nacięciu skóry podbrzusza. Ponieważ zabieg metodą TURP daje podobne a niekiedy nawet lepsze efekty niż w przypadku otwartej prostatektomii, obecnie przeprowadza się ją jedynie u niektórych pacjentów. Na czym polega zabieg otwartej prostatektomii? Operację przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. Podczas zabiegu chirurg przecina powłoki dolnej części jamy brzusznej, aby uzyskać dostęp do pęcherza moczowego oraz gruczołu krokowego. Chirurg używa następnie swoich palców do usunięcia gruczolaka (ryc. 3). Po operacji w celu odprowadzania moczu w pęcherzu moczowym umieszcza się cewnik. Służy on także do ciągłego płukania pęcherza moczowego i cewki moczowej sterylną solą fizjologiczną, aby zapobiec powstawaniu skrzepów krwi. Cewnik musi pozostać w pęcherzu moczowym przez kilka dni, to jest do czasu, gdy rana się zagoi, a pacjent będzie mógł samodzielnie oddawać mocz. Strona 4 / 16

5 s Ciekawostka Otwarta prostatektomia była na początku XX wieku zabiegiem przełomowym. Mimo że zastąpiono ją metodą TURP, która stała się złotym standardem leczenia, nadal zaleca się ją w przypadku prostat o bardzo dużych rozmiarach. pęcherz moczowy gruczolak Ryc. 3. Usuwanie gruczolaka przez chirurga podczas otwartej prostatektomii Kiedy należy rozważyć otwartą prostatektomię? Otwartą prostatektomię zaleca się w przypadku powiększenia gruczołu krokowego do ponad 80 mm, ponieważ inne metody wymagają więcej czasu, aby osiągnąć porównywalne efekty. Lekarz może również zalecić powyższą metodę leczenia w przypadku współistnienia kamicy lub uchyłków pęcherza moczowego. Jak należy przygotować się do zabiegu? Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. W celu przygotowania organizmu do znieczulenia przez sześć godzin przed operacją nie należy jeść, pić ani palić. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Kilka dni przed zabiegiem może być konieczne odstawienie przyjmowanych leków. Jak długo zajmuje powrót do codziennych zajęć? Zazwyczaj pacjenci opuszczają szpital po 5 7 dniach od zabiegu. Długość pobytu w szpitalu może różnić się w poszczególnych państwach. Przez kilka dni po operacji w moczu może pojawiać się krew. Mogą Strona 5 / 16

6 wystąpić także parcia naglące oraz ból podczas oddawania moczu. Całkowity powrót do zdrowia po operacji może zająć kilka tygodni. Przez 4 6 tygodni po zabiegu: pij codziennie 1 2 litry płynów, zwłaszcza wody, nie podnoś przedmiotów cięższych niż 5 kg, nie wykonuj forsownych ćwiczeń fizycznych i unikaj jazdy na rowerze, nie bierz gorących kąpieli i nie korzystaj z sauny, zapobiegaj zaparciom poprzez odpowiednią dietę, porozmawiaj z lekarzem o przepisanych lekach. Zalety otwartej prostatektomii: optymalne i długotrwałe złagodzenie objawów Wady otwartej prostatektomii: blizna na skórze, dłuższy czas hospitalizacji, dłuższy czas utrzymywania cewnika w pęcherzu moczowym, ryzyko silnego krwawienia, ryzyko zastoju moczu, infekcji dolnych dróg moczowych i parć naglących, ryzyko zwężenia szyi pęcherza moczowego, niewielkie ryzyko nietrzymania moczu. Przez 2 3 tygodnie należy powstrzymać się od odbywania stosunku płciowego. Po otwartej prostatektomii u pacjenta może pojawić się wytrysk wsteczny. Jest to przewlekły stan, w którym podczas orgazmu nasienie nie może wydostać się przez cewkę moczową. Dostaje się ono wtedy do pęcherza moczowego, a następnie wydalane jest z organizmu z moczem. Leczenie laserowe W leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego powszechnie stosuje się metody leczenia laserowego. Intensywne światło lasera wykorzystuje się do cięcia i odparowania tkanek prostaty. Jednocześnie ciepło generowane przez laser służy do zamykania naczyń. Dzięki temu podczas tego typu zabiegów utrata krwi jest znikoma. W leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego wykorzystuje się dwie metody leczenia laserowego. Są to: laserowa waporyzacja (odparowanie) prostaty, laserowa enukleacja (wyłuszczenie) prostaty. W metodach tych można użyć różnych typów laserów. Wybór konkretnego typu zależy od doświadczenia lekarza oraz sprzętu dostępnego w szpitalu. Strona 6 / 16

7 Laserowa waporyzacja prostaty Na czym polega laserowa waporyzacja prostaty? Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. Gdy pacjent jest znieczulony, lekarz przez cewkę moczową wprowadza do pęcherza moczowego resektoskop. Zabieg wykonywany jest bez konieczności nacinania powłok jamy brzusznej (ryc. 1). Resektoskop ten wyposażony jest w laser do waporyzacji oraz małą kamerę, która pozwala lekarzowi uzyskać na monitorze wysokiej jakości obraz gruczołu krokowego. Podczas zabiegu laser podgrzewa niewielkie fragmenty prostaty. Gdy tkanki gruczołu osiągają temperaturę wrzenia, dochodzi do ich odparowania. Tym sposobem leczyć można cały narząd (ryc. 4). Po operacji w celu odprowadzania moczu w pęcherzu moczowym umieszcza się cewnik. Służy on także do ciągłego płukania pęcherza moczowego i cewki moczowej sterylną solą fizjologiczną, aby zapobiec powstawaniu skrzepów krwi. Cewnik musi pozostać w pęcherzu moczowym przez kilka dni, to jest do czasu, gdy cewka moczowa się zagoi, a pacjent będzie mógł samodzielnie oddawać mocz. pęcherz moczowy powiększony gruczoł krokowy laser tkanka gruczołu krokowego usunięta po tej stronie resektoskop laserowy cewka moczowa Ryc. 4. Fragmenty tkanki gruczołu krokowego odparowywane ciepłem generowanym przez laser Strona 7 / 16

8 Kiedy należy rozważyć laserową waporyzację prostaty? Waporyzację laserową stosuje się w przypadku gruczołu krokowego o wielkości poniżej 80 mm. Ponieważ ten sposób leczenia powoduje jedynie znikomą utratę krwi, zaleca się go szczególnie u mężczyzn, którzy w związku z innymi chorobami stosują leki przeciwzakrzepowe (tzw. antykoagulanty). Jak należy przygotować się do zabiegu? Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. W celu przygotowania organizmu do znieczulenia przez sześć godzin przed operacją nie należy jeść, pić ani palić. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Kilka dni przed zabiegiem może być konieczne odstawienie przyjmowanych leków. Jak długo zajmuje powrót do codziennych zajęć? Zazwyczaj pacjenci opuszczają szpital po 1 2 dniach od zabiegu. Długość pobytu w szpitalu może różnić się w poszczególnych państwach. Po operacji w moczu może pojawiać się krew, a oddawaniu moczu może towarzyszyć ból. Objawy te zwykle ustępują po kilku tygodniach. Przez 4 6 tygodni po zabiegu: pij codziennie 1 2 litry płynów, zwłaszcza wody, nie podnoś przedmiotów cięższych niż 5 kg, nie wykonuj forsownych ćwiczeń fizycznych i unikaj jazdy na rowerze, nie bierz gorących kąpieli i nie korzystaj z sauny, zapobiegaj zaparciom poprzez odpowiednią dietę, porozmawiaj z lekarzem o przepisanych lekach. nie może wydostać się przez cewkę moczową. Dostaje się ono wtedy do pęcherza moczowego, a następnie wydalane jest z organizmu z moczem. Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do lekarza lub do szpitala, jeśli: wystąpi gorączka, nie jest w stanie oddać moczu, utraci dużą ilość krwi lub będzie odczuwać silny ból. Zalety laserowej waporyzacji prostaty: natychmiastowa poprawa w przepływie moczu, krótki pobyt w szpitalu, krótszy czas utrzymania cewnika pęcherzowego, małe ryzyko powikłań, brak potrzeby odstawienia leków przeciwkrzepliwych. Wady laserowej waporyzacji prostaty: mniejsza efektywność w przypadku dużego stopnia rozrostu prostaty, bolesne oddawanie moczu przez pewien czas po operacji, prawdopodobieństwo ponownej operacji po kilku latach w związku z dalszym rozrostem gruczołu, brak możliwości oceny tkanek prostaty po zabiegu, ryzyko zastoju moczu, infekcji dolnych dróg moczowych oraz parć naglących, bardzo małe ryzyko nietrzymania moczu. Przez 2 3 tygodnie należy powstrzymać się od odbywania stosunku płciowego. Przed kilka tygodniu od laserowej waporyzacji prostaty u pacjenta może pojawić się wytrysk wsteczny. Jest to przewlekły stan, w którym podczas orgazmu nasienie Strona 8 / 16

9 Laserowa enukleacja prostaty Na czym polega laserowa enukleacja prostaty? Zabieg laserowego wyłuszczania prostaty przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym, podpajęczynówkowym lub dożylnym. Gdy pacjent jest znieczulony, lekarz przez cewkę moczową wprowadza do pęcherza moczowego resektoskop laserowy bez konieczności nacinania powłok jamy brzusznej (ryc. 1). Resektoskop ten wyposażony jest w małą kamerę, która pozwala lekarzowi uzyskać na monitorze obraz gruczołu krokowego. Podczas zabiegu lekarz używa lasera do przecinania tkanek gruczołu krokowego. Tym sposobem leczyć można cały narząd (ryc. 5). Następnie gruczoł krokowy jest kawałkowany za pomocą morcelatora, a jego fragmenty wypłukiwane przez pęcherz moczowy i cewkę moczową. pęcherz moczowy powiększony gruczoł krokowy laser tkanka gruczołu krokowego usunięta po tej stronie cewka moczowa resektoskop laserowy Ryc. 5. Fragmenty gruczołu krokowego wycinane laserem podczas enukleacji Po operacji w celu odprowadzania moczu w pęcherzu moczowym umieszcza się cewnik. Służy on także do ciągłego płukania pęcherza moczowego i cewki moczowej sterylną solą fizjologiczną, aby zapobiec powstawaniu skrzepów krwi. Cewnik musi pozostać w pęcherzu moczowym przez kilka dni, to jest do czasu, gdy cewka moczowa się zagoi, a pacjent będzie mógł samodzielnie oddawać mocz. Kiedy należy rozważyć laserową enukleację prostaty? W laserowym wyłuszczaniu usuwa się całego gruczolaka, więc metoda ta może być najlepsza w przypadkach, w których objętość gruczołu krokowego przekracza 80 ml. Ten typ zabiegu jest również dobrą opcją dla mężczyzn z mniejszym przerostem. Enukleacja laserem jest odpowiednią metodą także u mężczyzn, którzy w związku z innymi chorobami stosują leki przeciwzakrzepowe (tzw. antykoagulanty). Ważne jest, aby pacjent omówił swoją indywidualną sytuację z lekarzem. Jak należy przygotować się do zabiegu? Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. W celu przygotowania organizmu do znieczulenia przez Strona 9 / 16

10 sześć godzin przed operacją nie należy jeść, pić ani palić. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Kilka dni przed zabiegiem może być konieczne odstawienie przyjmowanych leków. do pęcherza moczowego, a następnie wydalane jest z organizmu z moczem. Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do lekarza lub do szpitala, jeśli: Jak długo zajmuje powrót do codziennych zajęć? Zazwyczaj pacjenci opuszczają szpital po 1 2 dniach od zabiegu. Długość pobytu w szpitalu może różnić się w poszczególnych państwach. Przez kilka tygodni po operacji w moczu może pojawiać się krew, a czynności oddawania moczu może towarzyszyć ból. Przez 4 6 tygodni po zabiegu: pij codziennie 1 2 litry płynów, zwłaszcza wody, nie podnoś przedmiotów cięższych niż 5 kg, nie wykonuj forsownych ćwiczeń fizycznych i unikaj jazdy na rowerze, nie bierz gorących kąpieli i nie korzystaj z sauny, zapobiegaj zaparciom poprzez odpowiednią dietę, porozmawiaj z lekarzem o przepisanych lekach. Przez 2 3 tygodnie należy powstrzymać się od odbywania stosunku płciowego. Po laserowej enukleacji prostaty u pacjenta może pojawić się wytrysk wsteczny. Jest to przewlekły stan, w którym podczas orgazmu nasienie nie może wydostać się przez cewkę moczową. Dostaje się ono wtedy wystąpi gorączka, nie jest w stanie oddać moczu, utraci dużą ilość krwi lub będzie odczuwać silny ból. Zalety laserowej enukleacji prostaty: natychmiastowa poprawa przepływu moczu, krótki pobyt w szpitalu, krótszy czas utrzymywania cewnika, niskie ryzyko powikłań, skuteczna dla wszystkich gruczołów krokowych, zwłaszcza dużych, możliwość analizy tkanki gruczołu krokowego po zabiegu. Wady laserowej enukleacji prostaty: dłuższy czas zabiegu w przypadku niektórych małych gruczołów krokowych, ból odczuwany przy oddawaniu moczu przez pewien czas po zabiegu, ryzyko zastoju moczu, infekcji dróg moczowych i parć naglących, bardzo niskie ryzyko nietrzymania moczu. Stenty wewnątrzcewkowe Stenty wewnątrzcewkowe, zwane też implatami wewnątrzcewkowymi, są używane do utrzymania drożności cewki moczowej, co poprawia przepływ moczu (ryc. 6). Stenty te zaleca się głównie u mężczyzn, u których nie można wykonać operacji, a którzy są jeszcze w stanie samodzielnie opróżnić pęcherz moczowy. Stosuje się je zamiast cewnika wewnętrznego. W jaki sposób wprowadza się stent? Stent może być założony w znieczuleniu miejscowym w gabinecie lekarskim lub w przychodni. Wprowadza się go do cewki moczowej, aż jego koniec sięgnie pęcherza moczowego (ryc. 6). Za pomocą badania USG lub cystoskopu można sprawdzić, czy stent znajduje się w prawidłowej pozycji. Strona 10 / 16

11 Kiedy należy rozważyć założenie stentu? Obecnie stenty nie są zalecane jako docelowa opcja leczenia. Rozwiązanie to należy rozważyć, jedynie, jeśli pacjent nie toleruje znieczulenia wymaganego do operacji. Jak należy przygotować się do zabiegu? Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Kilka dni przed zabiegiem może być konieczne odstawienie przyjmowanych leków. Jak długo zajmuje powrót do codziennych zajęć? Do codziennych czynności można powrócić nawet już w dniu zabiegu. Przez kilka tygodni po zabiegu w moczu może pojawiać się krew, a czynności oddawania moczu może towarzyszyć ból. Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do lekarza lub do szpitala, jeśli: wystąpi gorączka, nie jest w stanie oddać moczu, utraci dużą ilość krwi lub będzie odczuwać silny ból. Zalety stentów wewnątrzcewkowych: alternatywa dla cewników wewnętrznych, brak konieczności hospitalizacji, zabieg założenia w znieczuleniu miejscowym. Wady stentów wewnątrzcewkowych: możliwość przemieszczania się stentów, ból przy oddawaniu moczu przez pewien czas po zabiegu prawdopodobieństwo braku skuteczności, niskie ryzyko nietrzymania moczu, ryzyko tworzenia kamieni w stencie. pęcherz moczowy powiększony gruczoł krokowy stent cewka moczowa Ryc. 6. Stent wewnątrzcewkowy poprawiający przepływ moczu Strona 11 / 16

12 Przezcewkowa ablacja igłowa Przezcewkowa ablacja igłowa prostaty, w skrócie TUNA, jest małoinwazyjnym zabiegiem, w którym wykorzystuje się wysoką temperaturę do uszkodzenia części tkanki gruczołu krokowego. Proces ten nazywany jest koagulacją. Skoagulowane części gruczołu krokowego są absorbowane przez organizm lub usuwane z moczem po zabiegu. Celem przezcewkowej ablacji igłowej jest zmniejszenie objętości stercza i złagodzenie objawów. Na czym polega przezcewkowa ablacja igłowa? Przezcewkową ablację igłową przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym, podpajęczynówkowym lub miejscowym. Po znieczuleniu lekarz przez cewkę moczową wprowadza do pęcherza endoskop, który posiada dwie igły (anteny) oraz kamerę. Za pomocą igieł nakłuwa prostatę i, przy wykorzystaniu ciepła powstającego w obszarze miejscowej emisji fal radiowych, podgrzewa jej tkanki (ryc. 7). Proces ten powtarza się od 4 do 8 razy, aby zniszczyć całość gruczolaka. Kamera pozwala lekarzowi otrzymać na monitorze wysokiej jakości obraz gruczołu krokowego. Po zabiegu pacjentowi zakładany jest cewnik, który musi pozostać w pęcherzu moczowym przez kilka dni, to jest do czasu, gdy cewka moczowa się zagoi, a pacjent będzie mógł samodzielnie oddawać mocz. Cewnik jest następnie usuwany przez urologa w szpitalu lub przychodni. pęcherz moczowy obszary leczone powiększony gruczoł krokowy igła endoskop cewka moczowa Ryc. 7. Igła rozgrzewająca tkankę gruczołu krokowego za pomocą energii o częstotliwości radiowej Strona 12 / 16

13 Kiedy należy rozważyć przezcewkową ablację igłową? Przezcewkową ablację igłową zaleca się u mężczyzn z prostatą o objętości od 30 do 80 ml, którzy preferują leczenie małoinwazyjne lub z powodu określonych schorzeń nie kwalifikują się do innych zabiegów. Jak przygotować się do zabiegu? Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. W celu przygotowania organizmu do znieczulenia przez sześć godzin przed operacją nie należy jeść, pić ani palić. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Kilka dni przed zabiegiem może być konieczne odstawienie przyjmowanych leków. Jak długo zajmuje powrót do codziennych zajęć? Zazwyczaj pacjenci opuszczają szpital lub przychodnię już kilka godzin po zabiegu. Ze względu na senność spowodowaną znieczuleniem tuż po zabiegu nie należy prowadzić samochodu. W dniu zabiegu należy zadbać o właściwy odpoczynek. Z cewnikiem w drogach moczowych można powrócić do swoich codziennych zajęć już w następny dzień po zabiegu. Przez kilka tygodni mocz może zawierać śladowe ilości krwi. Przez 4 6 tygodni po zabiegu: pij codziennie 1 2 litry płynów, zwłaszcza wody, nie podnoś przedmiotów cięższych niż 5 kg, nie wykonuj forsownych ćwiczeń fizycznych i unikaj jazdy na rowerze, nie bierz gorących kąpieli i nie korzystaj z sauny, zapobiegaj zaparciom poprzez odpowiednią dietę, porozmawiaj z lekarzem o przepisanych lekach. wsteczny. Jest to przewlekły stan, w którym podczas orgazmu nasienie nie może wydostać się przez cewkę moczową. Dostaje się ono wtedy do pęcherza moczowego, a następnie wydalane jest z organizmu z moczem. Ponadto w nasieniu mogą przez kilka tygodni pojawić się niewielkie ilości krwi. Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do lekarza lub do szpitala, jeśli: wystąpi gorączka, pojawi się problem z cewnikiem, nie jest w stanie oddać moczu po usunięciu cewnika. Zalety przezcewkowej ablacji igłowej gruczołu krokowego: brak konieczności hospitalizacji (w większości przypadków), niskie ryzyko powikłań, brak konieczności odstawiania leków przeciwzakrzepowych. Wady przezcewkowej ablacji igłowej gruczołu krokowego: niższa skuteczność w przypadku dużych gruczołów krokowych oraz ciężkiej niedrożności, konieczność korzystania z cewnika w domu przez kilka dni po zabiegu, powolne ustępowanie objawów i poprawa przepływu moczu, w niektórych przypadkach konieczność ponownego leczenia po kilku latach ze względu na wzrost gruczołu krokowego. Przez 2 3 tygodnie należy powstrzymać się od odbywania stosunku płciowego. Po przezcewkowej ablacji igłowej u pacjenta może pojawić się wytrysk Strona 13 / 16

14 Przezcewkowa termoterapia mikrofalowa Przezcewkowa termoterapia mikrofalowa prostaty, w skrócie TUMT, jest małoinwazyjnym zabiegiem, w którym do uszkodzenia części tkanki gruczołu krokowego wykorzystuje się energię mikrofalową. Proces ten nazywany jest koagulacją. Skoagulowane części prostaty są absorbowane przez organizm lub usuwane z moczem po zabiegu. Celem przezcewkowej termoterapii mikrofalowej jest zmniejszenie objętości stercza oraz złagodzenie objawów. Na czym polega przezcewkowa terapia mikrofalowa? Przezcewkową termoterapię mikrofalową przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, które niekiedy łączy się z dożylnym. Po znieczuleniu lekarz wprowadza do cewki moczowej narzędzie wyposażone w antenę mikrofalową i balon. Antena podgrzewa tkankę gruczołu krokowego za pomocą energii mikrofalowej, natomiast balon stabilizuje jej pozycję (ryc. 8). Po zabiegu w pęcherzu moczowym umieszcza się cewnik w celu ułatwienia odpływu moczu. Cewnik ten musi pozostać w pęcherzu moczowym przez kilka dni, to jest do czasu, gdy cewka moczowa się zagoi, a pacjent będzie mógł samodzielnie oddawać mocz. Jest on następnie usuwany przez urologa w szpitalu lub przychodni. pęcherz moczowy powiększony gruczoł krokowy cewnik balonowy rozgrzewana tkanka gruczołu krokowego antena mikrofalowa cewka moczowa Ryc. 8. Ciepło generowane przez antenę mikrofalową koagulujące część powiększonego gruczołu krokowego Strona 14 / 16

15 Kiedy należy rozważyć przezcewkową terapię mikrofalami? Przezcewkową termoterapię mikrofalami zaleca się u mężczyzn z prostatą o objętości od 30 do 100 ml, którzy preferują leczenie małoinwazyjne lub z powodu innych schorzeń nie kwalifikują się do innych zabiegów. Jak należy przygotować się do zabiegu? Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. W celu przygotowania organizmu do znieczulenia przez sześć godzin przed zabiegiem nie należy jeść, pić ani palić. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Przed zabiegiem może być konieczne odstawienie przyjmowanych leków. Jak długo zajmuje powrót do codziennych zajęć? Zazwyczaj pacjenci opuszczają szpital już kilka godzin po zabiegu. Ze względu na senność spowodowaną znieczuleniem tuż po zabiegu nie należy prowadzić samochodu. W dniu zabiegu należy zadbać o właściwy odpoczynek. Z cewnikiem w drogach moczowych można powrócić do swoich codziennych zajęć już w następny dzień po zabiegu. Przez kilka tygodni mocz może zawierać śladowe ilości krwi. Przez 4 6 tygodni po zabiegu: pij codziennie 1 2 litry płynów, zwłaszcza wody, nie podnoś przedmiotów cięższych niż 5 kg, nie wykonuj forsownych ćwiczeń fizycznych i unikaj jazdy na rowerze, nie bierz gorących kąpieli i nie korzystaj z sauny, zapobiegaj zaparciom poprzez odpowiednią dietę, porozmawiaj z lekarzem o przepisanych lekach. u pacjenta może pojawić się wytrysk wsteczny. Jest to przewlekły stan, w którym podczas orgazmu nasienie nie może wydostać się przez cewkę moczową. Dostaje się ono wtedy do pęcherza moczowego, a następnie wydalane jest z organizmu z moczem. Ponadto w nasieniu mogą przez kilka tygodni pojawiać się niewielkie ilości krwi. Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do lekarza lub do szpitala, jeśli: wystąpi gorączka, pojawi się problem z cewnikiem, nie jest w stanie oddać moczu po usunięciu cewnika. Zalety przezcewkowej termoterapii mikrofalami: zabieg w znieczuleniu miejscowym, w większości przypadków brak konieczności hospitalizacji, niskie ryzyko powikłań, brak potrzeby odstawiania leków przeciwzakrzepowych. Wady przezcewkowej termoterapii mikrofalami: niższa skuteczność w przypadku dużych prostat oraz ciężkiej niedrożności, konieczność korzystania z cewnika w domu przez kilka dni po zabiegu, powolne ustąpienie objawów i poprawa przepływu moczu, w niektórych przypadkach konieczność ponownego leczenia po kilku latach ze względu na wzrost gruczołu krokowego. Przez 2 3 tygodnie należy powstrzymać się od odbywania stosunku płciowego. Po przezcewkowej termoterapii mikrofalami przez kilka tygodni Strona 15 / 16

16 Wstrzyknięcie etanolu lub toksyny botulinowej do gruczołu krokowego Iniekcje etanolu i toksyny botulinowej są obecnie przedmiotem badań pod kątem zastosowania w leczeniu chorych na łagodne powiększenie gruczołu krokowego. W przyszłości mogą stać się one alternatywnymi zabiegami, lecz w tej chwili są nadal w fazie eksperymentalnej i przeprowadza się je przeważnie w badaniach klinicznych. Wstrzyknięcie etanolu do gruczołu krokowego Etanol, będący czystym alkoholem, wstrzykuje się do tkanki gruczołu krokowego przez cewkę moczową lub odbytnicę. Celem tego zabiegu jest zmniejszenie rozmiarów stercza i poprawa przepływu moczu. Wstrzyknięcie toksyny botulinowej do gruczołu krokowego Toksyna botulinowa, potocznie zwana jadem kiełbasianym i powszechnie znana pod nazwą handlową Botox, jest silnie toksyczną substancją stosowaną w chirurgii kosmetycznej. Wstrzyknięcie toksyny botulinowej do gruczołu krokowego powoduje zablokowanie zakończeń nerwowych i relaksację mięśniówki gładkiej stercza. Toksyna botulinowa zmniejsza wielkość gruczołu krokowego i poprawia przepływ moczu. Może być wstrzykiwana przez cewkę moczową, odbytnicę lub krocze. Ostatnie badania nie potwierdzają jednak zasadności jej stosowania w leczeniu objawów ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn z łagodnym powiększeniem gruczołu krokowego. Informacje tu zawarte zostały po raz ostatni uaktualnione w październiku 2013 roku. Prezentowana ulotka jest częścią programu informowania pacjentów na temat łagodnego powiększenia gruczołu krokowego realizowanego przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne (European Association of Urology, EAU). Zawiera ona ogólne informacje na temat łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Z ewentualnymi pytaniami dotyczącymi własnego przypadku należy zwrócić się do swojego lekarza lub innego pracownika służby zdrowia. Niniejsze informacje zostały opracowane przez EAU we współpracy z działającą w ramach EAU Sekcją Urotechnologii (EAU Section of Uro-Technology, ESUT), organizacją Europa Uomo oraz Europejskim Towarzystwem Pielęgniarek Urologicznych (European Association of Urology Nurses, EAUN). Treść tej ulotki jest zgodna z wytycznymi EAU. Więcej informacji na temat łagodnego powiększenia gruczołu krokowego oraz innych chorób urologicznych można znaleźć na naszej stronie internetowej: Twórcy serii: prof. Thorsten Bach prof. Alexander Bachmann prof. Louis Denis dr Günter Feick prof. Stavros Gravas dr Hashim Hashim prof. Rolf Muschter dr. Cosimo De Nunzio Hans Ransdorp prof. Jens Rassweiler Maria Russo dr Roman Sosnowski prof. Andrea Tubaro Hamburg, Niemcy Basel, Szwajcaria Antwerpia, Belgia Gehrden, Niemcy Larisa, Grecja Bristol, Wielka Brytania Rotenburg, Niemcy Rzym, Włochy Bussem, Holandia Heilbronn, Niemcy Orbassano, Turyn, Włochy Warszawa, Polska Rzym, Włochy Polska wersja opracowana przez Roman Sosnowski oraz studentów CMUJ. we współpracy z PTU: Strona 16 / 16