WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. akt I ACa 1842/14 Dnia 11 czerwca 2015 r. WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący Sędzia SA Robert Obrębski Sędzia SA Marzanna Góral Sędzia SO (del.) Beata Byszewska (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Baranowska po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w P. przeciwko A. K. o zobowiązanie i zapłatę na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 sierpnia 2014r. sygn. akt II C 489/12 1. oddala obie apelacje; 2. znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego. Sygn. akt I ACa 1842/14 UZASADNIENIE Wyrokiem z dnia 08 sierpnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie: I. nakazał A. K. złożenie dwukrotnie, w terminie 14 i 28 dni od uprawomocnienia się wyroku wydanego w niniejszej sprawie, na jego koszt, na trzeciej stronie dodatku (...) do Gazety (...) oraz na trzeciej stronie dodatku gospodarczego (...) do (...), czcionką co najmniej o 1 punkt większą niż tekst artykułów prasowych publikowanych na danej stronie, w ramce, oświadczenia o treści: A. K. oświadcza, iż dopuścił się naruszenia prawem chronionych dóbr osobistych (...) Sp. z o.o., w tym jej dobrego imienia i renomy, poprzez udział w założeniu i prowadzeniu serwisu internetowego (...). A. K. oświadcza, że przeprasza spółkę (...) Sp. z o.o.za zaistniałą sytuację, oświadcza, że zaniechał bezprawnych działań i zobowiązuje się do ich niepodejmowania w przyszłości., II. zasądził od A. K. na rzecz Fundacji (...), nr KRS (...) kwotę zł (pięć tysięcy złotych),

2 III. umorzył postępowanie w zakresie żądania wskazanego w pkt I pozwu, IV. oddalił powództwo w pozostałym zakresie, V. ustalił, że A. K. przegrał w 70% i powinien ponieść 70% kosztów postępowania, natomiast powód powinien ponieść 30% kosztów postępowania, przy czym szczegółowe wyliczenie kosztów pozostawił referendarzowi sądowemu. Powyższy wyrok zapadł po dokonaniu przez Sąd Okręgowy następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. począwszy od 23 października 2007 r. prowadzi działalność gospodarczą, obejmującą głównie usługi w zakresie pozycjonowania stron internetowych w wyszukiwarkach internetowych, tj. działania mającego na celu wypromowanie strony (...) Zleceniodawcy poprzez umieszczenie jej na jak najwyższej pozycji na liście w wyszukiwarkach internetowych według zadanych słów kluczowych. W 2010 roku powód stworzył ofertę skierowaną do przedsiębiorców, której istota polegała na tym, że przez pierwsze trzy miesiące trwania umowy usługi były świadczone bezpłatnie i w tym okresie istniała możliwość natychmiastowego rozwiązania umowy, bez okresu wypowiedzenia. Oferta była rozpowszechniana głównie drogą telefoniczną, poprzez działania telemarketerów. Klienci dowiadywali się o świadczonych przez powoda usługach od telemarketerów, bądź z Internetu. Nawiązanie współpracy rozpoczynało się od doboru słów kluczowych, co robił najczęściej klient we współpracy z pracownikiem działu sprzedaży. Dokonywano formalnej i merytorycznej weryfikacji słów/fraz kluczowych, optymalizowano kod strony pod kątem danej wyszukiwarki, tworzono i weryfikowano zaplecze dla serwisu internetowego klientów oraz monitorowano pozycję strony. Pracownicy powoda - telemarketerzy, który dobierali słowa kluczowe nie byli informatykami i nie mieli szczegółowej wiedzy z zakresu pozycjonowania. Proponowana treść umowy była wysyłana do klienta mailem bądź faksem. W marcu 2010 roku pracownik powoda skontaktował się z firmą pozwanego (...) z siedzibą w W., z ofertą dotyczącą pozycjonowania strony internetowej (...). Rozmowy były prowadzone pomiędzy telemarketerem, a pracownikiem pozwanego K. K. (1). Dnia 30 marca 2010 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P., a A. K. została zawarta umowa Nr (...) na pozycjonowanie strony internetowej. Zgodnie z jej postanowieniami: 2 (Postanowienia ogólne) Przedmiotem umowy było pozycjonowanie przez powoda serwisu (...) pozwanego, znajdującego się pod domeną (...) (lub dowolną inną domeną prowadzącą do serwisu (...) pozwanego), w wybranych wyszukiwarkach internetowych na wyrażenia kluczowe określone w Załączniku (...) (ust. 1); umowa została zawarta na okres 3 miesięcy począwszy od 1 kwietnia 2010 r. do 30 czerwca 2010 r. (ust. 2); 3 (Oświadczenie Zleceniodawcy) w celu zwiększenia skuteczności pozycjonowania, pozwany oświadczył, że wyraża zgodę na wprowadzanie przez powoda zmian w kodzie i strukturze należącego do niego serwisu (...) lub samodzielnie wprowadzi zmiany, zgodnie ze wskazówkami i wytycznymi powoda (ust. 1); 5 (Raporty pozycjonowania) powód zobowiązał się do udostępniania poprzez(...) comiesięcznego raportu pozycjonowania serwisu (...) pozwanego ( ) - comiesięczny raport miał się składać z czterech badań cząstkowych przedstawiających pozycję serwisu (...) pozwanego dla określonych wyrażeń kluczowych i wyszukiwarek (ust. 1 i 2); 6 (Warunki finansowe) w okresie od 1 kwietnia 2010 r. do 30 czerwca 2010 r., pozwany zwolniony był z opłat za pozycjonowanie (ust. 1); w przypadku kontynuowania umowy w kolejnych miesiącach jej trwania, powód miał pobierać od pozwanego miesięczną opłatę za pozycjonowanie serwisu (...), zależną od średniej pozycji poszczególnych wyrażeń kluczowych oraz zgodną z cennikiem określonym w Tabeli (...) znajdującym się w Załączniku (...). Po zakończeniu każdego miesiąca, w którym naliczona miała zostać opłata powód miał przesłać pozwanemu fakturę VAT z 14-dniowym terminem płatności (ust. 2); 7 w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2010 r. umowa mogła zostać rozwiązana ze skutkiem natychmiastowym przez każdą ze stron (ust. 1); jeżeli strony umowy nie wypowiedziałyby jej postanowień przed upływem okresu wskazanego w 2 ust. 2 umowa miała zostać przedłużona na czas nieokreślony z sześciomiesięcznym okresem wypowiedzenia, liczonym od końca miesiąca, w którym wypowiedzenie zostało złożone (ust. 2); po upływie okresu wskazanego w 2 ust. 2, w przypadku gdyby pozwany uniemożliwił powodowi prawidłowe wykonanie postanowień umowy lub posiadałby zaległości płatnicze, powód miał prawo do rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym, naliczając karę umowną w wysokości 50% maksymalnego miesięcznego wynagrodzenia należnego mu zgodnie z opłatami podanymi w Tabeli (...) z Załącznika (...), pomnożonego przez liczbę miesięcy okresu

3 wypowiedzenia określonego w 7 ust. 2 ( ) (ust. 3). W ust. 4 7 wskazano, że wypowiedzenie umowy uznaje się pod rygorem nieważności za skutecznie doręczone, jeżeli zostanie sporządzone na piśmie i doręczone drugiej stronie osobiście lub listownie. W tym okresie umowa o identycznej treści była zawierana z innymi klientami powoda. W późniejszym okresie jej treść ulegała nieznacznym zmianom. Wielu z klientów - w tym spośród osób, które twierdzą, że zostały oszukane przez powoda - bądź nie przeczytało umowy lub przeczytało ją niedokładnie (m.in. K. M., E. P., M. R., P. J., A. S. (1)) i albo jej nie wypowiadało albo też wypowiadało ją albo już po upływie bezpłatnego okresu trzymiesięcznego lub w sposób niewłaściwy (mailowo bądź telefonicznie m.in. E. P., M. R., P. S., P. J., T. B., B. M. (1)), co powodowało kontynuację umowy (na czas nieokreślony), bądź też w ogóle zapomniało o tym, że zawarło umowę i że konieczne jest jej wypowiedzenie, gdyż w przeciwnym wypadku rozpocznie się okres płatny (m.in. S. D.). Niektórzy z klientów (m.in. A. G. (1), P. S., M. K. (1)) nie otrzymali od powoda podpisanego przez osoby uprawnione do reprezentowania powoda egzemplarza umowy, co pozwalało im zakładać, że nie są związani z powodem żadną umową. Po upływie trzymiesięcznego okresu bezpłatnego klientom, którzy nie wypowiedzieli umowy lub wypowiedzieli ją niewłaściwie, powód wystawiał faktury oraz wezwania do zapłaty. Wielokrotnie zdarzyło się, że powód egzekwował swoje należności na drodze sądowej. Pozwany postanowił nie kontynuować realizacji umowy z powodem po okresie bezpłatnym i - na podstawie 7 pkt 1 umowy nr (...) - wypowiedział zawartą w dniu 30 marca 2010 r. umowę o świadczenie usługi pozycjonowania dla witryny (...)(...) Wypowiedzenie zostało sporządzone na piśmie i nadane w placówce pocztowej w dniu 29 czerwca 2010 r. Wypowiedzenie umowy wpłynęło do siedziby powoda w dniu 1 lipca 2010 r., tj. po upływie trzech miesięcy od dnia zawarcia umowy. Dnia 1 września 2010 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) za pozycjonowanie (...) w miesiącu sierpień 2010 r. na kwotę 829,60 zł brutto, uznając, że istotna jest data w jakiej otrzymał oświadczenie pozwanego o wypowiedzeniu umowy. Pismem z 15 września 2010 r. pozwany poinformował powoda, iż w związku z rozmowami z pracownikami powoda był zainteresowany wyłącznie darmową usługą pozycjonowania, zaś umowa z firmą powoda została wypowiedziana w formie i w terminie określonym w umowie, więc nie ma podstaw do wystawienia faktur VAT. Poinformował powoda także, iż bazując na internetowych opiniach o działalności firmy powoda i w porozumieniu z innymi firmami, rozważa złożenie doniesienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Pismem z 20 września 2010 r. powód poinformował pozwanego, iż termin do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy upływał w dniu 30 czerwca 2010 r., a zatem - na mocy postanowień umowy - została ona automatycznie przedłużona na czas nieokreślony z prawem do jej rozwiązania z zachowaniem 6-miesięcznego okresu wypowiedzenia, liczonym od końca miesiąca, w którym zostanie złożone oświadczenie o rozwiązaniu. Oświadczenie takie zostało złożone 1 lipca 2010 r., tym samym umowa ulegnie rozwiązaniu z dniem 31 stycznia 2011 r., a do tego czasu powód będzie świadczył na rzecz pozwanego usługi będące przedmiotem umowy, jednocześnie oczekując za ich świadczenie zapłaty wynagrodzenia zgodnie z zasadami określonymi w umowie. Dalszym pismem powód poinformował pozwanego, iż w związku z decyzją Zarządu (...) Sp. z o.o. z 1 lutego 2011 r. o interpretowaniu terminu wypowiedzenia umów, dotyczących usługi pozycjonowania ( ) i w związku z respektowaniem daty stempla pocztowego jako daty skutecznego terminu wypowiedzenia umowy, uznaje jego rezygnację jako otrzymaną przed zakończeniem 3-miesięcznego okresu promocyjnego, a umowę za rozwiązaną w tym właśnie dniu i proponuje skorygowanie wszystkich naliczonych opłat do kwoty 0 zł. Pozwany po zaistniałej sytuacji, zaczął przeglądać wypowiedzi na temat powoda na forach internetowych i odnalazł byłych bądź obecnych klientów powoda, niezadowolonych z jego usług głównie takich którzy, z różnych przyczyn, nie wypowiedzieli umowy przed zakończeniem trzymiesięcznego okresu bezpłatnego. Pozwany skontaktował się z kilkunastoma przedsiębiorcami, z którymi prowadził rozmowy na temat firmy powoda. W wyniku tych

4 kontaktów, powstał projekt, którego jednym z głównych pomysłodawców była pozwany, aby opisać doświadczenia przedsiębiorców, sposób funkcjonowania działalności powoda oraz zastrzeżenia, które mieli pod adresem powoda. W grudniu 2010 roku, na serwerze należącym do pozwanego, został założony serwis informacyjny pod (...), opublikowany pod koniec stycznia 2011 roku. Serwis zawierał informacje o spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.. Na stronie internetowej widniały m.in. zakładki: O (...) (podstrona Pracowali dla P. ), (...) (podstrony: Schemat działania grupy P. - 4 strony, Opinie innych ), (...) (3 linki do podstron Doniesienie o popełnieniu przestępstwa, (...), Sprawa w mediach ), (...) (linki do podstron (...), (...), Propozycja ugody, Odpowiedź na pismo, Zeznania świadka - wzór, Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa do Prokuratury w Ł., Odmowa wszczęcia postępowania Prokuratura w P., Pozew o zapłatę, Pozew o zapłatę, Sprzeciw od nakazu zapłaty sposób postępowania, Sprzeciw od nakazu zapłaty - wzór pisma, Sprzeciw od nakazu zapłaty wzór formularza ), (...), (...). W styczniu 2011 roku strona internetowa zawierała m.in. następujące sformułowania: - Grupa młodych osób w wieku ok. 26 lat, do której, należą: P. G. (1), M. V., M. K. (2) (...) jako (...) sp. z o.o. prowadzi działalność polegającą na oferowaniu tzw. darmowego pozycjonowania. ( załącznik nr (...)kolumna(...) linia (...) i n., załącznik nr (...) linia (...) n., załącznik nr (...), str. 1, linia (...) i n.), - Działalność P. od pierwszego kontaktu z potencjalnym klientem jest w zamyśle wyłudzeniem. ( załącznik nr (...) kolumna (...), linia (...) i n., załącznik nr(...), linia (...) i n., załącznik nr (...) str. 1, linia (...) i n.), - Wychodząc od propozycji darmowej usługi, klient podstępem doprowadzany jest do sytuacji prawnej, w której pozornie lub faktycznie jest związany z firmą (...) umową o wartości zwykle od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. ( załącznik nr (...), kolumna (...), linia (...) i n., załącznik nr(...), linia (...) i n., załącznik nr (...) str. 1, linia (...) i n.), - Portal (...) ma być gwarancją na to, że informacje o praktykach firmy (...) będą stale dostępne dla potencjalnych zainteresowanych. ( załącznik nr (...), kolumna(...) linia (...)i n.), - Portal (...) ma być (...) przestrogą dla innych, którzy mają takie lub podobne pomysły na wyłudzanie. ( załącznik nr (...), kolumna(...), linia(...) i n.), -(...) - (...) W części Schemat działania opisany jest dokładnie sposób postępowania P. prowadzący do zawarcia umowy o tzw. darmowe pozycjonowanie ( załącznik nr(...) kolumna (...) linia (...) i n.), - Firmy, które (...) Sp. z o.o. próbuje oszukać (...) (z ałącznik nr (...), linia (...)), - Działania P. od pierwszego kontaktu z klientem polegają na celowym i świadomym wprowadzaniu w błąd celem doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzania własnym majątkiem. ( załącznik nr(...), linia (...) i n., załącznik nr(...), linia (...)i n.), - Działalność ta jest prowadzona od dłuższego czasu według tego samego schematu, na szeroką skalę (...). ( załącznik nr (...), linia(...) załącznik nr(...) str.(...) linia(...)i n.), - Istota wyłudzenia polega na celowym wprowadzaniu w błąd i nie ma znaczenia, że błędnego działania można było uniknąć. ( załącznik nr (...) linia (...)i n., załącznik nr(...), str. 1, linia (...) i n.), - Istota działania firmy (...) Sp. z o.o. polega na tym, żeby podstępem i poprzez wielokrotne wprowadzenie w błąd doprowadzić do sytuacji gdy klient nie wypowie bezpłatnej umowy w sposób skuteczny. ( załącznik nr (...), linia (...) i n., załącznik nr (...), str. 1, linia (...) i n.), - Umowa jest tak skonstruowana, iż gwarantuje firmie (...) zysk bez konieczności wykonywania usługi pozycjonowania. ( załącznik nr (...) linia (...) i n., załącznik nr(...), str. 1, linia (...) i n.),

5 - T. doprowadza do wskazania znacznie większej niż wynikająca z potrzeb firmy liczby wyrażeń kluczowych. ( załącznik nr (...) linia (...) i n., załącznik nr (...), str. 2, linia (...) i n.), - Schemat działania. Podpisana umowa rodzi całkiem odmienne konsekwencje prawne, niż te, które są przedstawiane przez telemarketera. ( załącznik nr (...), linia (...) i n., załącznik nr (...), str. 2, linia (...) i n.), - W przypadku niektórych firm (...) manipulowało terminami odbioru listów poleconych celowo opóźniając ich odbiór lub w oficjalnej korespondencji podając nieprawdziwe daty odbioru. ( załącznik nr (...), linia (...) i n., załącznik nr (...), str. 3, linia (...)i n.), - Jeśli na mocy umowy zaczyna obowiązywać okres płatny - umowa gwarantuje P. zysk nawet jeśli nie podejmie ono żadnych działań (wyrażenia kluczowe w wielu przypadkach już znajdowały się w wyszukiwarkach na premiowanych pozycjach przed podjęciem działań pozycjonowania. ( załącznik nr(...), linia nr(...) i n., załącznik nr (...), str. 3, linia (...) i n.), - Schemat działania. Reasumując, działania podejmowane przez (...) Sp. z o.o. mają na celu stworzenie i wykorzystanie sytuacji, w której (...) Klient nie będzie w stanie wypowiedzieć umowy z przyczyn losowych (choroba, wypadek, itd.). Klient wypowie umowę w terminie, ale w ostatnich dniach obowiązywania okresu bezpłatnego. Daje to P. możliwość manipulowania terminem odbioru wypowiedzenia wykorzystując niezbyt precyzyjny zapis określania daty wypowiedzenia. ( załącznik nr (...), linia (...) i n., załącznik nr (...), str. 3, linia(...) i n.), - (...) Sp. z o.o. stosuje także inne metody manipulacji (...) Wywieranie nacisków poprzez firmę windykacyjną (...) Witryna firmowa sugerująca, iż firma jest profesjonalną firmą, w dodatku międzynarodową. W istocie firma należy do trzech 27 latków, można przypuszczać, iż nie prowadzi prawnie żadnej realnej biznesowej działalności związanej z pozycjonowaniem oraz nie stoi za nią żadne zaplecze techniczne. Usługa pozycjonowania nie musi być wykonywana, gdyż umowa gwarantuje zysk bez wykonywania jakiejkolwiek usługi. ( załącznik nr (...) linia (...)i n., załącznik nr (...), str. 4, linia(...) i n.), - Jeśli ktoś włamuje się do naszego mieszkania, to nie negocjujmy z nim warunków zwrotu skradzionych przedmiotów. Na podobnej zasadzie nie należy tolerować prób wyłudzania (...) Sp. z o.o. i tego rodzaju nieuczciwych praktyk biznesowych. ( załącznik nr (...), linia nr(...) i n.), - Większość z nas nie toleruje nieuczciwości i nieetycznych zachowań i tego samego oczekuje od swoich kontrahentów. Każdy przypadek działań niezgodnych z etyką rynkową i zasadami uczciwej konkurencji stanowi podstawę do zakończenia współpracy. Firma (...) jest najlepszym tego przykładem wobec czego nie należy podejmować z nią żadnych dyskusji (...). ( załącznik nr (...), linia (...) i n.), - Schemat działania grupy funkcjonującej pod firmą (...), oferującej tzw. bezpłatne pozycjonowanie (...). ( załącznik nr (...), str. 1, linia(...)i n.), - Dalsze działania P. wobec klienta polegają na stosowaniu manipulacji mającej doprowadzić do podpisania ugody lub regulowania należności. ( załącznik nr (...), str. 1, linia (...) i n.), - (...) działalność ta kwalifikuje się jako czyn określony w art. 286 l ( załącznik nr (...) str.(...), linia (...) i n.), - W procederze wprowadzania w błąd zaangażowani byli także pracownicy najemni P. (...) Jesteśmy przekonani, iż osoby te były instruowane jak wprowadzać w błąd klientów P.. ( załącznik nr (...)str. (...), linia (...) i n.). Serwis internetowy (...) pojawiał się wśród pierwszych wyników, które zwracały wyszukiwarki internetowe po wpisaniu określenia (...) Dnia 10 stycznia 2011 r. pomiędzy pozwanym, a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., reprezentowaną przez członka zarządu K. K. (2) została zawarta umowa hostingu portalu (...). Zgodnie z umową pozwany zobowiązał się skonfigurować,

6 udostępnić oraz prowadzić usługę hostingu portalu (...), dostępnego w Internecie pod adresem (...) lub (...) W umowie ustalono, że spółka (...) Sp. z o.o. staje się właścicielem portalu (...) i ponosi wyłączną odpowiedzialność za jego zawartość i administrację. Działalność powoda była opisywana negatywnie również w innych mediach i na forach internetowych. W listopadzie 2011 roku zespół pracowników Uniwersytetu Ekonomicznego w P. - na podstawie umowy zlecenia zawartej z powodem - zrealizował badania, obejmujące m.in. pomiar poziomu satysfakcji klientów powoda (będących nimi w chwili badania). Listę klientów do badania wskazał powód. Wyniki badań wskazały, iż klienci powoda wysoko oceniają jakość świadczonych usług. Satysfakcja z jakości usług rosła wraz z długością okresu współpracy. Ponad 80% badanych klientów wskazało, że świadczona przez powoda usługa pozycjonowania strony jest godna polecenia, zaś 90% menadżerów firm korzystających z pozycjonowania uważa, że poprawia ona ich konkurencyjność i rozpoznawalność na rynku. Dnia 12 grudnia 2011 r. odbyło się badanie jakościowe zrealizowane przez (...), oceniające zrozumienie warunków współpracy oraz przejrzystość dokumentów. Zgodnie z badaniem: język sformułowania umowy proponowanej przez powoda uznany został przez część respondentów jako przystępny, niezawierający nadmiernie skomplikowanych terminów, większość badanych poprawnie odczytało główne założenia współpracy, w tym: 3-miesięczny okres bezpłatnego świadczenia usług na pozycjonowanie, możliwość natychmiastowego rozwiązania umowy w tym czasie oraz konieczność ponoszenia opłat po upływie 3 miesięcy. Przejrzystość graficzna umowy była ocenia pozytywnie przez większość respondentów. Dalej Sąd Okręgowy poczynił ustalenia dotyczące postanowień o zabezpieczeniu wydawanych w procesach cywilnych z powództwa (...) sp. z o.o. przeciwko (...) sp. z o.o. W okresie od 1 stycznia 2010 r. do 30 września 2012 r. liczba spraw z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. w Sądzie Rejonowym Poznań - Stare Miasto w Poznaniu X Wydziale Gospodarczym wynosiła 544: z repetytorium GC 92 sprawy 41 uwzględniono, 15 oddalono, 29 umorzono, 5 przekazano, 2 załatwiono w inny sposób, z repetytorium GNc 452 sprawy 358 uwzględniono, 1 odrzucono, 1 umorzono, 25 przekazano, 2 zwrócono, 62 przeniesiono do innego Repertorium, 2 załatwiono w inny sposób. Na dzień 19 listopada 2012 r. w X Wydziale Gospodarczym w Sądzie Rejonowym Poznań - Stare Miasto w Poznaniu z powództwa powoda toczyło się 147 postępowań. Obecnie powód nadal prowadzi działalność gospodarczą w zakresie pozycjonowania stron internetowych, poszerzając systematycznie bazę klientów ma ich aktualnie ok Większość klientów zostaje zaproszona do współpracy z powodem poprzez działania telemarketerów za pomocą oferty telefonicznej, zdarzają się też klienci, którzy sami znajdują powoda, najczęściej drogą internetową. Szereg klientów powoda jest zadowolonych ze współpracy z powodem oraz z jakości świadczonych przez niego usług, tj. zarówno z realizacji samej obsługi jak i z cen, które oferuje powód. Od momentu powstania działalności powoda, struktura jego firmy rozwinęła się, powstały nowe działy, pracownicy powoda przechodzą bieżące szkolenia. W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Zdaniem Sądu Okręgowego nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut braku legitymacji biernej pozwanego, gdyż to przede wszystkim pozwany jest osobą odpowiedzialną za powstanie i prowadzenie serwisu internetowego i treści, które się tam znajdują. Pozwany był głównym pomysłodawcą i inicjatorem jego powstania i dostarczył środki umożliwiające jego założenie w tym swoją wiedzę informatyczną oraz serwer. Żadna z innych przesłuchanych osób (mających poczucie, że zostali oszukani przez powoda) nie wykazywała zaangażowania w funkcjonowanie tej strony, a jedynie ewentualnie - wskazywała ją jako źródło informacji o powodzie i sposobach przeciwdziałania roszczeniom powoda. Wbrew twierdzeniom pozwanego był on również zdaniem Sądu Okręgowego jednym z głównych autorów zawartych w tym serwisie treści oraz formy ich zaprezentowania, podobne stanowisko zajmował w procesie. Nadto początkowo pozwany nie kwestionował tego, że to on założył stronę internetową pod wskazanym adresem (w porozumieniu z innymi niezadowolonymi klientami powoda), co, jak wskazał Sąd Okręgowy, wynika wprost z

7 odpowiedzi na pozew, gdyż odwoływanie się przez pozwanego do wolności słowa i działania w interesie publicznym, potwierdza tezę, że to właśnie pozwany miał i ma nadal zasadniczy wpływ na treść i formę portalu i to on przede wszystkim dąży do tego, żeby treść ta ukazywała się pod kolejnymi adresami internetowymi. Sąd Okręgowy podkreślił, że w początkowej fazie procesu pozwany kładł nacisk na to, że powód nie wykazał, że informacje znajdujące się w serwisie są nieprawdziwe. Dopiero z czasem zaczął twierdzić, że jest jedynie administratorem danych i nie jest autorem zawartych na stronie tekstów. Fakt, że to powód był założycielem przedmiotowej strony potwierdza, zdaniem Sądu Okręgowego, również umowa hostingu zawarta 10 stycznia 2011 r. pomiędzy pozwanym, a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Pozwany odmówił wskazania nazwisk osób, które jego zdaniem są odpowiedzialne za treści umieszczane na portalu. Stwierdził jedynie, że większość kwestionowanych przez powoda tekstów pochodzi z formularza Zeznania świadka i wskazał, że ani on, ani przedstawiciele E. nie podpisali tego dokumentu. Okoliczność ta nie miała żadnego jednak w ocenie Sądu Okręgowego znaczenia, gdyż skoro pozwany zdecydował o zamieszczeniu tego dokumentu na swoim portalu odpowiada za zawartą w nim treść w takim samym stopniu co osoby pod nim podpisane. Dodatkowo Sąd Okręgowy wskazał, że zamieszczenie w umowie z K. K. (2), zastrzeżenia, że E. staje się właścicielem portalu (...) i ponosi wyłączną odpowiedzialność za jego zawartość i administrację, nie zdejmuje z pozwanego odpowiedzialności za treści zamieszczone na przedmiotowej stronie internetowej. W ocenie Sądu Okręgowego zabieg ten miał jedynie na celu utrudnienie powodowi dochodzenia swoich praw i znalezienia osób odpowiedzialnych za naruszenie jego dóbr osobistych, a w istocie pozwany miał decydujący wpływ na treści zamieszczane na stronie i formę ich prezentacji. W konsekwencji należy uznać, że jest on odpowiedzialny za naruszenie dóbr osobistych powoda. Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę na treść art k.s.h., z którego wynika, że w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W niniejszej sprawie zarówno K. K. (2) jak i A. K. byli członkami zarządu spółki (...). Sąd Okręgowy uznał, że pozwany bez wątpienia miał wpływ na treści zamieszczane w serwisie i brał aktywny udział w ich tworzeniu doradzając innym przedsiębiorcom, jaki jest skuteczny sposób obrony przed roszczeniami powoda. Nie ulega wątpliwości, że cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych oparta jest na konstrukcji prawa podmiotowego niemajątkowego, o charakterze bezwzględnym. Oznacza to powszechny, obciążający wszystkie inne podmioty obowiązek nieingerencji w określoną sferę podmiotu uprawnionego, niewkraczania w sferę jego uprawnień. Bezwzględny charakter prawa osobistego oznacza, że potencjalne roszczenia ochronne kierowane są przeciwko każdemu, kto bezprawnie narusza chronione prawo. Z chwilą, gdy taki ogólny zakaz zostanie pogwałcony, między osobą naruszającą zakaz a osobą uprawnioną nawiązuje się stosunek prawny, w ramach którego uprawniony może wystąpić z odpowiednimi roszczeniami. Tym samym pozwany posiada legitymację bierną w niniejszej sprawie i ponosi odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych powoda. Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że powód w przedmiotowej sprawie dochodzi ochrony jego dóbr osobistych w postaci dobrego imienia i nazwy i przywołał wyrok z 17 czerwca 2004 r., w którym Sąd Najwyższy, stwierdził, że rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych Sąd powinien w pierwszej kolejności ustalić, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne, zaś dowód w takiej sprawie, że dobro zostało w ogóle naruszone ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej na podstawie art. 24 k.c., natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające dobru osobistemu innej osoby lub naruszające to dobro, spoczywa ciężar dowodu, że nie było ono bezprawne (wyrok Sądu Najwyższego V CK 609/03). Sąd Okręgowy podniósł, że zgodnie z art. 43 k.c. przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do ochrony dóbr osobistych osób prawnych. Odpowiednie stosowanie oznacza, że katalog dóbr osobistych osoby fizycznej i osoby prawnej nie jest taki sam. Osobom prawnym mogą być przypisane pewne wartości o charakterze niemajątkowym, mające istotne znaczenie nie dla pojedynczego człowieka, ale dla określonej jednostki organizacyjnej. Te wartości dobra osobiste odgrywają ważną rolę we właściwym identyfikowaniu tej jednostki i umożliwiają funkcjonowanie takich jednostek zgodnie z ich zakresem działania (tak J. Frąckowiak w: System Prawa

8 Prywatnego, Prawo Cywilne część ogólna, tom 1 pod red. M. Safjana, Wydawnictwo C.H, BECK, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2007 r., str. 1075). W przypadku osób prawnych, których zadaniem jest prowadzenie działalności gospodarczej, występuje wyraźne powiązanie niektórych dóbr osobistych ze sferą majątkową takiej osoby. Odpowiednikiem czci osoby fizycznej, w przypadku osoby prawnej jest jej dobre imię (sława, reputacja, renoma). Prawo gwarantuje zatem osobom prawnym ochronę przed formułowaniem pod ich adresem ocen, które mogą je narażać na utratę dobrego imienia. Do naruszenia dobrego imienia osoby prawnej może dojść zatem w wyniku analogicznych działań jak przy naruszeniu dóbr osobistych osoby fizycznej. Przyjmuje się, że dobre imię osoby prawnej to dobre mniemanie innych osób o danym podmiocie prawa, w szczególności z uwagi na prowadzoną przez niego działalność. W wyroku z 22 października 1991 r. (I ACr 400/90) Sąd Apelacyjny w Poznaniu stwierdził, że firma, pod którą prowadzi swoje przedsiębiorstwo dany podmiot, ma w stosunkach prawnych, w jakie wchodzi, takie znaczenie, jak dla osoby fizycznej przedstawia jej nazwisko. Szczególne znaczenie ma także renoma osoby prawnej przedsiębiorcy, bowiem wpływa na klientelę przedsiębiorcy, a przez to na korzyści jakie uzyskuje (por. wyrok SN z 29 października 1971 r., II CR 455/71 oraz z 8 października 1987 r., II CR 269/87 i wyrok z 9 czerwca 2005 r., III CK 622/2004). Naruszenie dobrego imienia (renomy, dobrej sławy) osoby prawnej polega na nieuzasadnionym przypisywaniu jej niewłaściwego postępowania w prowadzonej przez nią działalności, skutkującego utratą zaufania potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania, zgodnie z zakresem jej zadań. Dobre imię osoby prawnej naruszają wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują jej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania w zakresie swych zadań. Dobre imię przysługuje wszystkim osobom prawnym. Nie ma znaczenia zakres i przedmiot działalności, rozpoznawalność na rynku, długość istnienia itd. Naruszenie dobrego imienia czy renomy firmy może polegać bądź na rozpowszechnianiu zarzutów określonej treści, bądź na ujemnej ocenie jej działalności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04, niepublikowany, tak też Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 21 maja 2010 r. I ACa 430/10, niepublikowany). Sąd Okręgowy podniósł, że przedmiotem oceny w niniejszej sprawie było to, czy działalnie pozwanego, polegające na stworzeniu strony internetowej, zawierającej niepochlebne treści na temat powoda, było bezprawne i czy skutkowało naruszeniem dóbr osobistych (...) Sp. z o.o. w P. w postaci dobrego imienia i renomy przedsiębiorstwa. W doktrynie i w orzecznictwie podkreśla się powszechnie, że ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby (wyrok Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2002 r., sygn. akt II CKN 953/10, wyrok z 11 marca 1997 r., sygn. akt III CKN 33/97), lecz musi mieć charakter obiektywny. Przy ocenie naruszenia dobra osobistego należy zatem uwzględnić szerszy kontekst społeczny i pod tym kątem dopiero dokonać ustalenia, czy dane zachowanie w powszechnym odbiorze społecznym miało charakter naruszenia dobra osobistego. Zatem przy ocenie czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego należy odnieść się do poglądów panujących w społeczeństwie i posługiwać się w tym celu wzorcem przeciętnego obywatela, nie zaś odwoływać się do jednostkowych ocen i odczuć. W ocenie Sądu Okręgowego, jak wynika z dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie, a przede wszystkim zrzutów z ekranu, wymieniony portal internetowy faktycznie zawierał wskazane przez powoda treści. Pozwany twierdził co prawda, że powód nie wykazał, jak długo treści te znajdowały się na przedmiotowej stronie internetowej, a treść ta podlegała modyfikacjom, jednak pozwany sprecyzował jedynie, że ze strony, po krótkim czasie, zostały usunięte wizerunki i dane osobowe pracowników powoda i nie umiał wskazać żadnych innych informacji (spośród tych wskazywanych przez powoda jako naruszające jego dobra osobiste), które zostały usunięte lub zmienione. Zdaniem Sądu Okręgowego ciężar dowodu w tym zakresie obciążał pozwanego, gdyż powód wykazał w sposób dostateczny, że kwestionowane przez niego treści znajdowały się na tej stronie internetowej i to pozwany powinien ewentualnie wykazać, że były na stronie na tyle krótko, że jedynie nieliczne osoby mogły się zapoznać z daną informacją. Nadto jak sam pozwany wskazał większość sformułowań wskazanych przez powoda jako obraźliwe znajdowało się w formularzu Zeznania świadka, a odesłanie do niego znajduje się również na aktualnie istniejącej stronie pl. Zdaniem Sądu Okręgowego oznacza to, że sformułowania te znajdowały się na przedmiotowej stronie internetowej przez cały okres jej istnienia. Podkreślenia wymaga, że przedmiotowa strona internetowa nie przestała istnieć z