Raport POLACY CENIĄ SWÓJ CZAS WOLNY

Transkrypt

1 1 Raport POLACY CENIĄ SWÓJ CZAS WOLNY Raport przygotowany na podstawie badania przeprowadzonego przez MillwardBrown SMG/KRC na zlecenie marki Żubr Współpraca przy raporcie: dr Dorota Mroczkowska socjolog, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalistka w zakresie czasu wolnego Polaków

2 SPIS TREŚCI Wstęp str. 3 WYNIKI BADANIA: CZĘŚĆ I DEFINICJA CZASU WOLNEGO 1. Czym jest czas wolny? str Emocje czasu wolnego str Jak Polacy spędzają wolny czas str Typowy weekend a długi weekend str Towarzyskość Polaków wczoraj i dziś str Czas wolny wczoraj i dziś str Pogoda a czas wolny na świeżym powietrzu str. 14 WYNIKI BADANIA: CZĘŚĆ II JAK SPĘDZAMY CZAS WOLNY 8. Rekwizyty i sceneria str Czym jest dla nas grill str Czas wolny a telewizja str Polska a zagranica str. 25 WYNIKI BADANIA: CZĘŚĆ III JĘZYK CZASU WOLNEGO 12. Czas wolny po polsku str. 27 Spis wykresów i rysunków str. 28

3 3 WSTĘP Szanowni Państwo, miło nam oddać w Państwa ręce raport Polacy cenią swój czas wolny, przygotowany na podstawie badania przeprowadzonego przez MillwardBrown SMG/KRC na zlecenie marki Żubr. Badanie przeprowadzono w maju 2012 roku z wykorzystaniem metod ilościowych (na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków 18+ lat, w ciągu ostatniego roku kupili alkohol), jakościowych (wywiady pogłębione) oraz na podstawie wtórnej analizy istniejących danych na ten temat. Badanie zostało wzbogacone o wypowiedzi eksperta dr Doroty Mroczkowskiej, specjalistki w zakresie czasu wolnego Polaków a także o liczne grafiki i wykresy, aby urozmaicić jego formę i sprawić, że będzie on dla Państwa interesujący. Udział przy tworzeniu raportu wzięli też eksperci z innych dziedzin. Wszyscy odczuwamy prawo do czasu wolnego do próżnowania, leniuchowania, nicnierobienia, które w naszym odczuciu nam się należy. To nasze prawo do odpoczynku. Czas wolny możemy spędzać biernie lub aktywnie. Z badań wynika, że Polacy chętniej wybierają bierne spędzanie czasu, przy czym mimo, iż częściej deklarowane są potrzeby spędzania czasu z rodziną, to czas dla siebie jest również ważny. Tutaj Polacy szukają złotego środka. Rodzina jest jednak priorytetem. Polacy chętnie spędzają czas wolny na świeżym powietrzu. Grillowanie, spacery, drobne prace w ogrodzie to nasze ulubione zajęcia w ciepłe dni. Chętnie dzielimy je z najbliższymi rodziną, bliskimi przyjaciółmi i znajomymi, a to dlatego, że wyjątkowo cenimy sobie intymność, swobodę i niekrępującą atmosferę w bliskim, zaufanym gronie. Natomiast abstrahując od towarzystwa, spędzanie czasu wolnego pod chmurką i sam kontakt ze świeżym powietrzem jest dla nas przeżyciem wręcz fizycznym, zmysłowym i sam w sobie jest odprężający.

4 Czas wolny jest też dla nas wyznacznikiem zmian na lepsze Polacy wskazują grillowanie jako ważny symbol pozytywnych zmian w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu. Według nich grill jest naszą zdobyczą cywilizacyjną i jedną z największych polskich satysfakcji po 1989 roku! To obrazuje wagę, jaką przywiązujemy do formy spędzania czasu wolnego. Dziś możemy ją porównać do tej, która towarzyszyła nam przez 1989 rokiem na co wpływała ówczesna sytuacja społeczno-polityczna. Z badań, a także z wypowiedzi eksperckich wynika, że w ciągu minionego dwudziestolecia nasz czas wolny się sprywatyzował. Więcej szczegółów znajdą Państwo w niniejszym raporcie. Życzymy przyjemnej i inspirującej lektury! 4

5 DEFINICJA CZASU WOLNEGO WYNIKI BADANIA Część I 5 1. Czym jest czas wolny? Czas wolny Polaków jest przede wszystkim bierny, spędzany w domu. Jest to wynikiem hierarchii wartości promującej rodzinę i rodzinne spędzanie czasu co zachęca do wspólnego oglądania telewizji czy biesiadowania. W Polsce nie przyjęło się jeszcze aktywne spędzanie czasu z rodziną, jak np. wspólne uprawianie sportu. Z kolei korzystanie z oferty kulturalnej (np. wspólne wyjście do kina czy teatru) bądź wyjście do restauracji jest swego rodzaju przejawem luksusu dla wielu Polaków jest jeszcze zbyt drogie. Wykres 1. Ulubione zajęcia Polaków w czasie wolnym. W czasie wolnym Polacy najczęściej: oglądają telewizję przebywają z rodziną siedzę, leżę, odpoczywam chodzą na spacery wysypiają się Pracują na działce, w ogrodzie Wyjeżdżają na wycieczki za miasto Uprawiają sport Chodzą do kawiarni, pubu, restauracji, na Chodzą do kina, teatru, na koncert, 24% 22% 19% 13% 13% 11% 10% 7% 36% 52% Źródło: Czas wolny Polaków. Komunikat z badań, CBOS 2010, próba reprezentatywna, można było wskazać kilka odpowiedzi

6 Wykres 2. Preferencje Polaków w czasie wolnym.

7 Polacy mają silną potrzebę spędzania czasu wolnego w towarzystwie rodziny i przyjaciół. Ci, którzy zdecydowanie zgadzają się ze zdaniem W czasie wolnym chcę przede wszystkim spędzać czas z rodziną i\lub przyjaciółmi przeważają dwukrotnie nad tymi, którzy podkreślają wagę czasu dla siebie. Wyniki badań jakościowych wskazują, że dla ludzi istotne jest, by czas dla siebie nie stał w sprzeczności z czasem dla rodziny i przyjaciół. Zwłaszcza kobiety wspominały o tym, że czasem dopada je poczucie winy, gdy spędzają czas wolny same ze sobą. OPINIE 1 Rano sobie wstad, niech przyjedzie ktoś fajny na przykład, zje sobie śniadanie, na luzie, poopala się. Brakuje czasami takiego dnia. Nawet wziąd sobie 10 filmów z wypożyczalni, usiąśd sobie rzeczywiście na totalnym luzie, powyłączad w cholerę te wszystkie telefony i tak miło, sympatycznie sobie pogadad, pobawid się i tyle. 1 Opinie respondentów z badao jakościowych

8 8 2. Emocje czasu wolnego Badani pytani o ich emocje związane z czasem wolnym mówią o ciężarze zdjętym z pleców, jak na przykład odprężenie (58%) czy ulga (44%), ale najczęściej towarzyszy im radość (64%), zadowolenie (63%) i wesołość (62%). Znacznie częściej wskazywane są odczucia towarzyszące pasywnemu spędzaniu wolnego czasu jak zadowolenie (63%), odprężenie (58%) czy spokój (59%) niż aktywnemu jak entuzjazm (38%) i podekscytowanie (26%). Wykres 3. Odczucia towarzyszące spędzaniu czasu wolnego. Jak często w czasie wolnym towarzyszą Panu/Pani poszczególne odczucia?

9 W badaniach jakościowych respondenci opowiadali wręcz o fizycznym, zmysłowym doświadczeniu świeżego powietrza ciało działa inaczej, ma więcej tlenu, jest bardziej witalne, lepiej śpi. Proszeni o przyniesienie zdjęć obrazujących mój czas wolny, przynosili zdjęcia bardzo często zielone lub naturalne. Z nastrojów towarzyszącym Polakom w badaniach jakościowych z naturą kojarzone były szczególnie nastroje odprężenia, spokoju, ulgi i błogości. Wszystkie te nastroje rozkładają się podobnie w poszczególnych grupach wiekowych, są to zatem odczucia uniwersalne Jak Polacy spędzają wolny czas Badanie CBOS 2 z 2010 r. pokazuje, że istnieje duży rozdźwięk między rzeczywistością a marzeniami Polaków. Co trzeci oglądający telewizję nie wskazuje tej czynności jako preferowanej w czasie wolnym (nie wskazali jej jako jednej z trzech preferowanych). 13% chciałoby bawić się, wychodzić do pubu, kawiarni, restauracji lub dyskoteki, ale tego nie robi. 30% chciałoby wyjeżdżać na wycieczki za miasto, ale tego nie robi. Polacy odczuwają tęsknotę za naturą i świeżym powietrzem oraz bardziej aktywnymi formami spędzania wolnego czasu, ale nie widzą możliwości zmiany tej sytuacji. 4. Typowy weekend a długi weekend Przeprowadzone przez Millward Brown SMG/KRC w maju 2012 roku reprezentatywne badanie Omnibus dowodzi, że spędzanie czasu wolnego w majówkę pierwszy wiosenno-letni długi weekend w roku blisko odwzorowuje preferencje Polaków odnośnie spędzania czasu na wolnym powietrzu. Podczas weekendów Polacy najchętniej: Spacerują (59% w typowy ciepły weekend, 63% w minioną majówkę) i grillują (66% w typowy ciepły weekend, 56% w minioną majówkę) Te dwa sposoby spędzania wolnego czasu łączy niespieszny charakter oraz nieskrępowana atmosfera towarzysząca spotkaniom z rodziną i przyjaciółmi. Na świeżym powietrzu pogłębia się bliskie więzi. Praca w ogrodzie i na działce (29% w typowy ciepły weekend, 30% w minioną majówkę) to jedyna z aktywności na świeżym powietrzu wymienianych przez badanych badaniu jakościowym, która jest produktywna. A i tu produktywność ta dotyczy pracy nad obszarem przeznaczonym do odpoczynku właśnie. 2 Źródło: CBOS, Czas wolny Polaków, 2010

10 10 Wykres 4. Weekendowe aktywności Polaków. Czy zdarzyło się Pani/Panu Byd na spacerze 59% 63% Grillowad z rodziną i\lub znajomymi 56% 66% Pracowad w ogrodzie lub na działce 29% 30% Zrobid sobie piknik, poleżed na trawie Wędkowad i\lub spędzad czas nad wodą 24% 18% 17% 11% W typowy weekend w okresie wiosenno-letnim Uprawiad sport Pójśd na festyn albo koncert na świeżym powietrzu Pojechad na wycieczkę w kraju 14% 11% 15% 8% 11% 8% W minioną "Majówkę" 2012 Pojechad na wycieczkę za granicą 3% 3% Nie wiem \ trudno powiedzied 4% 5% Źródło: Badanie Omnibus MillwardBrown SMG/KRC, maj 2012

11 11 5. Towarzyskość Polaków wczoraj i dziś Polacy poświęcają czas wolny na spotkania z rodziną, przyjaciółmi, bliskimi. Dopiero w dalszej kolejności wskazują realizowanie indywidualnych pasji, zainteresowań. OPINIE Ten czas, który mam wolny, poświęcam dla dziecka i dla żony. Poświęcam go dla rodziny. Według danych TNS OBOP dwie trzecie Polaków (66%) określa swoje usposobienie jako towarzyskie, zaś 70% respondentów uważa, że ma wielu znajomych ( Czy jesteśmy towarzyscy, TNS OBOP 2000 r.). Trzy czwarte z nich spotyka się z przyjaciółmi w domu, przy czym połowa równie często przyjmuje znajomych u siebie w domu, jak i bywa w ich domach. Da Polaków najważniejsze w kontaktach towarzyskich jest poczucie swobody. Relacje z gronem sprawdzonych i zaufanych przyjaciół są oparte na głębokiej znajomości, zaufaniu, luzie. Gdy jesteśmy w ich towarzystwie, jesteśmy sobą, zachowujemy się naturalnie. Dlatego swobodne spędzanie czasu wolnego ogranicza krąg towarzystwa do rodziny, bliskich przyjaciół i znajomych czyli enklaw spokoju. Nieco inaczej było przed 1989 rokiem, wtedy jednak sytuacja społeczno-polityczna wpływała na wzajemną samopomoc. System komunistyczny wymuszał pomaganie sobie, odwiedzanie się, kontakty twarzą w twarz. Długie kolejki generowały system zmianowy, cały dodatkowy obieg informacji np. o dostępności jakichś artykułów w jakimś miejscu miasta czy choćby pożyczanie przysłowiowej szklanki cukru. Nie istniała technologia służąca prywatnym kontaktom. Dziś relacje sąsiedzkie są inne, bardziej intymne. Ilość czasu przeznaczana na kontakty towarzyskie spadła, ludzie zajęli się sobą, zaś krąg, w którym spędzamy czas wolny, zawęził się do najbliższych. Czas wolny teraz różni się od tamtego niejako systemowo: został sprywatyzowany. Ponadto wiele ludzkich spraw załatwianych wcześniej przez znajomości, dziś załatwia rynek zatem również czas wolny się komercjalizuje mówi dr Dorota Mroczkowska, socjolog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalistka w zakresie czasu wolnego Polaków. OPINIE Jak jest w grupie przyjaciół? Fajnie, wesoło. Zawsze żartujemy, śmiejemy się, bawimy się razem. Fajnie jest spędzad czas z przyjaciółmi.

12 12 Czas wolny a dom, rodzina, obowiązki Rodzina to jeden z priorytetów Polaków. Ponad 70% przedkłada rodzinę nad karierę i czerpie przyjemność ze spędzania z czasu z najbliższymi. To ściśle wiąże się z podejściem Polaków do czasu wolnego jest on drogą OD pracy KU rodzinie. Czterech na pięciu Polaków zgadza się ze zdaniem: w czasie wolnym chcę przede wszystkim spędzić czas z rodziną i/lub przyjaciółmi. Wykres 5. Przywiązanie do wartości rodzinnych. 90% 80% 70% 60% 50% W niedzielę zazwyczaj jemy rodzinny obiad Spędzanie czasu z rodziną sprawia mi przyjemność Rodzina jest dla mnie ważniejsza niż kariera 40% 30% Lubię spędzać czas wolny w domu Źródło: MillwardBrown SMG/KRC, badanie TGI 6. Czas wolny wczoraj i dziś Pod koniec XIX wieku przeciętny Niemiec pracował prawie trzy tysiące godzin rocznie, a sto lat później już tylko Tydzień pracy w PRL wynosił sześć dni, okazjonalnie przeciętny Polak miał wolną sobotę. Choć trudno w to uwierzyć w dzisiejszym pędzącym świecie, kiedyś czasu wolnego było mniej, niż dziś. Zawdzięczamy to technologii, która zastąpiła ludzi i uwolniła ich czas. Tego czasu jednak więcej nie będziemy mieli, za to jest on dla Polaków coraz cenniejszy. Mamy coraz krótsze urlopy, za to z roku na rok wydajemy na nie więcej. Ponadto podczas badań Omnibus przeprowadzonych przez markę Żubr, połowa badanych zgadza się ze zdaniem: z roku na rok mam coraz mniej wolnego czasu 3 Źródło: Tomasz Szlendak, Co się dzieje z czasem wolnym? Od codziennego znoju i odpoczynku do codzienności, w której czas eksplodował, w: Barwy codzienności. Analiza socjologiczna, Małgorzata Bogunia-Borowska (red.)

13 dla siebie 4. Badania jakościowe nie potwierdzają jednak tezy, że ludzie stale nie nadążają osoby ze stałą i regularną etatową pracą mówiły raczej o momentach nienadążania, niż o stałym problemie z czasem. Zresztą być zajętym dziś też niejako wypada. Powszechne jest narzekanie na brak czasu, bycie zarobionym, zagonionym. Funkcjonuje przeświadczenie, że tylko leń ma czasu w nadmiarze. Człowiek posiadający ambicje, człowiek odpowiedzialny, rodzinny cierpi na deficyt czasu wolnego. Czas wolny staje się coraz cenniejszy Wykres 6. Łączny koszt ostatniego wyjazdu powyżej 1000 zł na osobę % 10% 5% 0% Wykres 7. Polacy, którzy mieli ponad 15 dni urlopu w ciągu ostatnich wakacji. 10% 5% 0% Źródło: Badanie TGI MillwardBrown SMG/KRC 4 Źródło: Badanie Omnibus, MillwardBrown SMG/KRC, maj 2012

14 14 7. Pogoda a czas wolny na świeżym powietrzu Telewizja i inne formy spędzania wolnego czasu w domu cieszą się wśród Polaków dużą popularnością. Chętnie jednak wychodzimy na zewnątrz, gdy wywabi nas dobra pogoda. Wykres 8-10: Średnia temperatura (w st. C) i średnie opady (w mm) w ciągu 24 godzin oraz liczba dni deszczowych w roku. TEMPERATURA 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0-5,0 Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Sty Lut Mar OPADY 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Sty Lut Mar LICZBA DNI DESZCZOWYCH 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Sty Lut Mar

15 15 Wykres 11: Średni czas spędzany dziennie przed telewizorem (w minutach)

16 JAK SPĘDZAMY CZAS WOLNY WYNIKI BADANIA Część II Rekwizyty i sceneria Do czasu wolnego podchodzimy materialistycznie wciąż poszukujemy jego rekwizytów, atrakcyjniejszej scenerii, gadżetów. Zmieniające się formy czasu wolnego wymagają coraz większej ich liczby (np. przybory do grilla). Jednak podstawowym zestawem rekwizytów towarzyszących nam podczas spędzania czasu wolnego wymienianym spontanicznie w każdym wywiadzie pogłębionym są rzeczy do leżenia, jedzenia (grill) czy piwo. Rekwizyty czasu wolnego wymieniane przez respondentów: Grill, służący do gromadzenia wokół siebie ludzi oraz akcesoria: brykiety, podpałka, narzędzia Sprzęty do biernego, przyjemnego wypoczynku: łóżka, leżaki, fotele, hamaki Piwo, zdecydowanie rzadziej mocniejsze alkohole Aparat fotograficzny Polacy, zwłaszcza ci z dziećmi, robią w wolnym czasie dużo zdjęć Rower, rzadziej wędka Sceneria czasu wolnego (zarówno ta wymarzona, jak i ta sprawiająca najwięcej przyjemności na co dzień) to świeże powietrze i natura, które uspokajają, wyciszają, dają okazję do oderwania myśli, poczucia odprężenia, ulgi i błogości. Dominującą scenerią czasu wolnego oprócz domu jest natura, zarówno ta bardziej oswojona (przydomowy ogródek, działka, park), jak i mniej (las, plaża). Ilość czasu spędzanego na wolnym powietrzu rośnie wraz z wiekiem. Sceną życia towarzyskiego i czasu wolnego w ogóle jest dom, w który Polacy dużo inwestują pieniędzy, energii, emocji. Domy i mieszkania, które w ostatnich latach bardzo wypiękniały, podbudowują znaczenie gościnności w czasie wolnym i ograniczają krąg znajomych, których wpuszczamy do swojego domu oraz do naszego czasu wolnego mówi dr Dorota Mroczkowska.

17 17 Wykres 12: Czas spędzany na wolnym powietrzu w ciepły weekend. 20% 3% 4% 20% Mniej niż 1 godzinę dziennie 1-2 godziny dziennie 19% 34% 2-4 godziny dziennie 4-6 godzin dziennie Więcej niż 6 godzin dziennie Nie wiem \ trudno powiedzieć OPINIE Lubię przebywad na świeżym powietrzu. Wyciszyd się. Zawsze w ogrodzie jest coś do zrobienia przy czymś tam. Mogę sobie pochodzid w brudnych spodniach kosząc np. trawnik. Czasem nie planowo, po prostu wyjeżdżamy i jedziemy gdzieś tam. Mamy taką świetną trasę. Wzdłuż rzeki, przez las, troszkę taką drogą nie asfaltową. To jest trasa około dziesięciu kilometrów. Strasznie fajnie, latem to w ogóle sama przyjemnośd. W Warszawie nie jeździłam rowerem, ale bałabym się tutaj, straszny ruch. Tam jest mniejszy ruch, nie jeździ tyle samochodów. Czasami się spotyka innych rowerzystów. Można sobie pośpiewad. Można jechad środkiem drogi. Wtedy zadowolona jestem, wyluzowana. Myślę o tym, żeby to trwało jak najdłużej. Bo zawsze tak jest przyjemnie, fajnie.

18 18 OPINIE W lato jest więcej, bo się nie siedzi w domu. Możemy sobie pograd w ping ponga, w badmintona czy na hamaku, na kocu sobie poleżed. Na pewno na powietrzu inaczej. Granie w piłkę czy coś. 48% Polaków zgadza się ze zdaniem: w czasie wolnym staram się wyjechać za miasto / na zieloną trawkę 9. Czym jest dla nas grill? Grill przybył do nas z Zachodu rozwinął się w USA jako barbecue. Oryginalnie anglosaski, do Polski przywędrował prawdopodobnie przez Niemcy. Słowo grill pochodzi z języka angielskiego. W Polsce wcześniej funkcjonował jako ruszt, zaś inną dawną formą przygotowania jedzenia na ogniu był rożen. Grill dla Polaków jest symbolem pozytywnych zmian w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu, związanym z naszym stylem życia. Jak wskazują badania MillwardBrown SMG/KRC, grill jest uznawany za naszą zdobycz cywilizacyjną i jedną z największych polskich satysfakcji po 1989 roku aż 81% Polaków wskazało popularność grillowania jako zmianę, która im się podoba 5. Pięć największych według badania satysfakcji (zdobyczy) po 1989 roku według Polaków to: Grillowanie jest popularnym sposobem spędzania wolnego czasu Wielu Polaków zakłada własne firmy i pracuje na własny rachunek Wielu Polaków wyjeżdża na wakacje za granicę Więcej kobiet robi karierę zawodową Pojawiły się prywatne media 5 Źródło: Badanie MillwardBrown SMG/KRC, 2010 r.

19 Grillowanie jest powszechne i lubiane przez wszystkich, ogólnodostępne, nie ma przeciwników (bądź jest ich niewielu). Gdy tylko pogoda pozwoli, jest jedną z ulubionych form spędzania czasu na świeżym powietrzu. Jest pretekstem, który wyciąga Polaków z domów. Jest momentem wyciszenia w wąskim gronie rodziny i przyjaciół, zacieśnia więzy bliskości. Zainteresowanie grillowaniem spada wraz z wiekiem oraz rośnie wraz z dochodami. Wykres 13: Odsetek osób deklarujących dane zajęcie w czasie ostatniej Majówki (w odniesieniu do dochodu) % 70% Grillowad z rodziną i\lub znajomymi Byd na spacerze 60% Zrobid sobie piknik, poleżed na trawie 50% Uprawiad sport 40% Wędkowad i\lub spędzad czas nad wodą 30% Pracowad w ogrodzie lub na działce Pojechad na wycieczkę w kraju 20% Pojechad na wycieczkę za granicą 10% Pójśd na festyn albo koncert na świeżym powietrzu 0% do 2,5 tys. PLN 2,5-4 tys. PLN 4 i więcej tys. PLN Nie wiem \ trudno powiedzied

20 Wykres 14: Odsetek osób deklarujących dane zajęcie w czasie ostatniej Majówki (w odniesieniu do sytuacji rodzinnej) % Grillować z rodziną i\lub znajomymi 90% Być na spacerze 80% 70% Zrobić sobie piknik, poleżeć na trawie 60% Uprawiać sport 50% 40% 30% 20% 10% Wędkować i\lub spędzać czas nad wodą Pracować w ogrodzie lub na działce Pojechać na wycieczkę w kraju Pojechać na wycieczkę za granicą 0% Bez dzieci Z dziecmi do lat 14 Z dziecmi Osoby 40+ pow. 15 r.ż. bez dzieci Osoby 60+ Pójść na festyn albo koncert na świeżym powietrzu Nie wiem \ trudno powiedzieć

21 Wykres 15: Odsetek osób deklarujących spędzanie czasu w typowy weekend wiosenno-letni % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% i wiecej

22 22 Choć grill jest postrzegany jako kontynuator tradycji spędzania czasu przy ogniskach, ma jednak inny charakter. W przeciwieństwie do ognisk, jest rozrywką bardziej uniwersalną nawet rozpalany OPINIE Jak rozpala to bardziej jest mistrz mój Artur. Łukasz, Leszek też grillują. Ja im oczywiście muszę pokroid tę kiełbaskę. Chyba, że są jakieś koleżanki, baby, no to wtedy wszystkie razem to robimy. Jakąś sałatkę, zależy co tam zrobimy. w przydomowym ogródku czy na działce, nie wymaga dalekich wypadów za miasto. W porównaniu do ognisk, grill kojarzy się nam jako rozrywka bardziej współczesna. Jest połączeniem tradycji z nowoczesnością, powiewem zachodu. Trend ten pokazuje, jak przejmujemy światowe wzory spędzania wolnego czasu oraz jak razem celebrujemy czas wolny, którego jakość jest dla nas coraz ważniejsza. Zresztą ognisko to rozrywka typowo wieczorna. Wywiady z Polakami prowadzone na potrzeby badania wykazują zaś, że grillowanie może zacząć się po śniadaniu trwać nawet kilkanaście godzin zatem grillujemy o każdej porze dnia, a także po zmroku. Wywiady pogłębione z Polakami przeprowadzone przez MillwardBrown SMG/KRC pokazują, że grillowanie to działanie w tandemie: kobiety i mężczyźni działają razem, uzupełniają się, mają przypisane swoje role (patrz rys. 2). Wykres 16: Jakie napoje piją Polacy podczas grillowania? Piwo bezalkoholowe Wina, nalewki, alkohole domowej roboty Mocne alkohole Wino Napoje izotoniczne/energetyczne Drinki z alkoholem 1% 2% 2% 3% 3% 3% Wódka 13% Soki / słodkie napoje niegazowane Słodkie napoje gazowane 21% 23% PIWO 67% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Źródło: dane ATP okazje konsumpcji napojów i alkoholi Millward Brown SMG/KRC; badania jakościowe MB SMG/KRC w maju 2012

23 W zgodnej opinii Polaków piwo i grill są nierozłączne. Złocisty napój towarzyszy aż 2/3 spotkań przy grillu. Grillowaniu towarzyszy wiele smaczków i rytuałów, jak np. rozpalanie ognia, marynowanie mięsa czy polewanie go piwem, a za początek grilla uważane jest symboliczne otwarcie pierwszego piwa. Według badań Millward Brown SMG/KRC w szczycie sezonu spotkania grillowe stanowią nawet 6-8% okazji picia piwa, w gorących miesiącach nawet co ósme piwo jest wypite przy grillu (12%). Piwo z kilku względów idealnie nadaje się na grillowanie w wiosenne i letnie dni. Mamy tu zarówno aspekt społeczny, czyli spotkanie z rodziną i przyjaciółmi, jak i czysto kulinarny a więc dopasowanie piwa do smaku grillowanych potraw. Słodowość piwa, chmielowy zapach i goryczka to cechy, które pasują zarówno do mięs, jak i warzyw, czyli do tego, co najczęściej grillujemy. Poza tym chmielowa goryczka znakomicie pobudza apetyt i oczyszcza nasze kubki smakowe pozwalając dłużej i lepiej cieszyć się smakiem potraw. Jedno jest pewne grill bez piwa obejść się nie może mówi Maciej Chołdrych, sensoryk, jeden z najlepszych znawców piwa w Polsce, autor portalu piwoznawcy.pl. 23 OPINIE Na grillu piję piwo, jak każdy Polak.

24 Rys. 1. Obraz spotkania przy grillu, podział ról.

25 10. Czas wolny a telewizja Telewizja jest najbardziej dostępną domową rozrywką Polaków. Oglądamy coraz więcej telewizji, ale interesują nas coraz bardziej zróżnicowane treści, mamy coraz więcej możliwości. To wzmacnia proces indywidualizacji czasu wolnego. Ponadto w dzisiejszym świecie nasyconym mediami granice między czasem wolnym i czasem pracy się często zacierają. Pojawia się jednak nowy trend, wynikający z przesytu mediami zjawisko odcinania się od mediów. Likwidowanie konta na facebooku, niezabieranie laptopa na wakacje, wyłączanie telefonu. Spotkanie fizyczne ze znajomymi staje się ekskluzywne, pożądane. Takie spotkania, jak np. spotkanie przy grillu, odcinają od nas media, skupiamy się na towarzystwie. OPINIE Telewizja, seriale to jest w ogóle pożeracz czasu. Odmóżdżacz. Jak się czuję przed telewizorem? Na pewno zrelaksowana. Czasami mogę się zdenerwowad, jak usłyszę coś, co nie odpowiada moim poglądom. 11. Polska a zagranica Przez ostatnie 14 lat odsetek preferujących wakacje w kraju niż za granicą nie zmienił się, ale jednocześnie więcej osób wyjeżdża. Zagraniczne wakacje przestają być luksusem. I eksperci, i badani, nawet ci nie najlepiej sytuowani, przyznają, że da się spędzić dwa tygodnie nad Morzem Śródziemnym za podobną cenę, jak nad Bałtykiem. Spośród wyjeżdżających na wakacje co czwarty Polak jeździ za granicę. OPINIE Piękne widoki. Strasznie tam pięknie. Błogo. Mogłabym tam zostad na zawsze. Można się upajad tymi widokami. W badaniu Millward Brown SMG/KRC Omnibus 43% Polaków zgodziło się ze stwierdzeniem: Gdybym mógł/mogła, zawsze spędzał(a)bym wakacje za granicą. Ponadto respondenci mówili o zagranicznych wyjazdach przede wszystkim nad ciepłe morze w samych superlatywach. Podkreślano pewność pogody (w odróżnieniu od Bałtyku) i finansową dostępność nawet dość luksusowych warunków typu all inclusive. Wyraźnie rozróżniano wycieczki (na których zwiedza się miasta, jeżdżąc od jednego do drugiego) od relaksu nad basenem czy na plaży

26 26 wzorem idealnie spędzonego czasu wolnego jest zdecydowanie to drugie. Z kolei w badaniach TGI MillwardBrown SMG/KRC z 2011 roku 35% Polaków deklarowało, ze woli spędzać wakacje w kraju, niż za granicą. Powoli zaczynamy jako Polacy dorównywad innym w spędzaniu weekendów. Bardziej opłaca się jechad za granicę niż nad polskie morze, bo jest taniej. Jak rozmawiam ze znajomymi, to większośd już nie jeździ nad polskie morze, tylko wybierają zagraniczne wojaże. Turcja, Maroko, Cypr. Może nawet cenowo troszkę droższe niż u nas w Polsce, ale takie bardziej atrakcyjne. Wyłożyd nawet więcej parę złotych i zobaczyd coś naprawdę konkretnego niż jechad nad polskie morze lub gdziekolwiek.

27 27 JĘZYK CZASU WOLNEGO 12. Czas wolny po polsku WYNIKI BADANIA Część III Zmieniające się formy czasu wolnego mają swoje odwzorowanie również w tym, jak Polacy o nim mówią. Słowo wolny oznacza w polszczyźnie zarówno, coś co jest pozbawione ograniczeń, ale też to, co przebiega powoli, ma niskie tempo. To ma uzasadnienie historyczne i etymologiczne jeżeli coś szło po naszej woli, nie musieliśmy się spieszyć, mogliśmy to robić powoli. Bo spieszenie się, brak czasu, wiąże się z zatrudnieniem, a także z pewnym przymusem dlatego też ten czas wolny kojarzy się ze spokojem, odpoczynkiem, a jego przeciwieństwem jest praca. Dziś rzadziej używa się słowa wczasy, które było kiedyś zupełnie naturalne, tak jak było słowo wczasować, wczasowicz. Obecnie kojarzy się z PRL-em. Wówczas wczasy były bardziej zinstytucjonalizowane był np. Fundusz Wczasów Pracowniczych. To słowo nie wyszło jeszcze z użycia, ale dziś Polak raczej jedzie na wakacje (słowo pochodzące od łacińskiego vacatio przerwa) bądź na urlop (z niemieckiego Urlaub, czyli coś do wykorzystania, coś poza czasem naturalnym). Czas wolny to też weekend. To słowo jednak do dziś nie ma polskiego odpowiednika mimo prób jego znalezienia. I wygląda na to, że weekend już na zawsze pozostanie weekendem Synonimy czasu wolnego: odpoczynek wytchnienie urlop wakacje ferie wczasy laba fajrant bezczynność zabawa

28 28 SPIS WYKRESÓW I RYSUNKÓW Wykres 1. Ulubione zajęcia Polaków w czasie wolnym str. 5 Wykres 2. Preferencje Polaków w czasie wolnym str. 6 Wykres 3. Odczucia towarzyszące spędzaniu czasu wolnego str. 8 Wykres 4. Weekendowe aktywności Polaków str. 10 Wykres 5. Przywiązanie do wartości rodzinnych str. 12 Wykres 6. Łączny koszt ostatniego wyjazdu powyżej 1000 zł na os. str. 13 Wykres 7. Polacy, którzy mieli ponad 15 dni urlopu w ciągu ostatnich wakacji str. 13 Wykres 8-10: Średnia temperatura (w st. C) i średnie opady (w mm) w ciągu 24 godzin oraz liczba dni deszczowych w roku str. 14 Wykres 11: Średni czas spędzany dziennie przed telewizorem (w minutach) str. 15 Wykres 12: Czas spędzany na wolnym powietrzu w ciepły weekend str. 17 Wykres 13: Odsetek osób deklarujących dane zajęcie w czasie ostatniej Majówki (w odniesieniu do dochodu) str. 19 Wykres 14: Odsetek osób deklarujących dane zajęcie w czasie ostatniej Majówki (w odniesieniu do sytuacji rodzinnej) str. 20 Wykres 15: Odsetek osób deklarujących spędzanie czasu w typowy weekend wiosenno-letni str. 21 Wykres 16: Jakie napoje piją Polacy podczas grillowania? str. 22 Rys. 1. Obraz spotkania przy grillu, podział ról str. 24

29 29 Dziękujemy za lekturę raportu Polacy cenią swój czas wolny. Mamy nadzieję, ze dostarczył on Państwu wielu ciekawych inspiracji na temat tego, jak Polacy odpoczywają. W razie jakichkolwiek pytań związanych z obszarem badań, jesteśmy do dyspozycji. Jędrzej HUGO-BADER Account Manager Alert Media Communications jedrzej.hugo-bader@alertmedia.pl Tel Tel. kom Tomasz KANTON Brand PR manager Kompania Piwowarska Tomasz.Kanton@kp.sabmiller.com Tel Fax Tel. kom