Bezpieczeństwo inżynieryjnych konstrukcji oporowych w zmiennych warunkach eksploatacji

Transkrypt

1 SUROWIECKI Andrzej 1 BALAWEJDER Adam 2 ZIELIŃSKI Michał 3 Bezpieczeństwo inżynieryjnych konstrukcji oporowych w zmiennych warunkach eksploatacji WSTĘP Konstrukcje oporowe w budowlach komunikacji lądowej należą do zasadniczych elementów zabezpieczających niestabilne skarpy nasypów lub wykopów przed osuwiskiem. Ich zadaniem jest w wielu przypadkach zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania drogi kołowej lub kolejowej [1,2]. Wśród rozwiązań ścian oporowych wyróżniają się konstrukcje, nazywane lekkimi, których cechą charakterystyczną jest współpraca z ośrodkiem gruntowym, polegająca na przejmowaniu obciążenia eksploatacyjnego [3, 10, 11]. Tematem pierwszej części referatu są ściany oporowe złożone z elementów powtarzalnych (modułowych). Główną uwagę skupiono na analizie jakości funkcjonowania dwóch typów konstrukcji: złożonych z gabionów (gabiony są koszami siatkowymi wypełnionymi materiałem kamiennym) oraz ścian skonstruowanych z kształtowników o przekroju kątowym, ułożonych kolejno jeden na drugim [3, 10, 11]. Część druga zawiera omówienie głównych zadań i oczekiwanych rezultatów opracowanego projektu badawczego [5]. Planowany zakres badań obejmuje m. in. analizę wartości współczynników bezpieczeństwa ściany oporowej, przy założeniu przypadków zagrożenia: destrukcja układu geometrycznego ściany (lokalne obroty i przemieszczenia poszczególnych elementów ściany), jednostronny lub obustronny wpływ zwierciadła wody powodziowej (rozwiązywanie problemów filtracji w obszarze konstrukcji ściany oporowej i nasypu). 1. BADANIA WSTĘPNE FUNKCJONOWANIA WYBRANYCH TYPÓW KONSTRUKCJI OPOROWYCH (INFORMACJE OGÓLNE) Ściany oporowe złożone z elementów gabionowych Analizę nośności masywu gruntowego stabilizowanego ścianą oporową, złożoną z gabionów przeprowadzono na podstawie wyników badań doświadczalnych przestrzennego stanu odkształcenia i naprężenia fizycznych modeli, sporządzonych w skali laboratoryjnej. Modele badawcze nasypu (znajdujące się w stalowym zasobniku [11, 12]) o wymiarach w planie 0,54 x 0,54 m i wysokości 0,42 m składały się ze ściany gabionowej o wysokości 0,42 m i zasypki poza ścianą, wykonanej z ośrodka niespoistego (piasek rzeczny gruboziarnisty). Kosze gabionowe skonstruowano z siatki plastikowej o wymiarze oczek kwadratowych 0,008 x 0,008 m i wypełniono grysem bazaltowym 8/16 mm. Analizowano trzy typy modeli (rysunek 1): A model zawierający trzy gabiony zespolone, B model zawierający cztery gabiony zespolone, C model zawierający siedem gabionów zespolonych. Rozpatrywano dwa stany zagęszczenia masywu przylegającego do ściany oporowej: stan luźno nasypany (faza I) oraz stan po wstępnym zagęszczeniu realizowanym w procesie obciążania do wartości maksymalnej q = 239,5 kpa i odjęcia obciążenia do zera (faza II). 1 Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki; Wydział Nauk o Bezpieczeństwie;ul. Czajkowskiego 109; Wrocław; andrzejsurowiecki3@wp.pl 2 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji; Instytut Budownictwa; Plac Grunwaldzki Wrocław, adam.balawejder@up.wroc.pl 3 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji; Instytut Budownictwa; Plac Grunwaldzki Wrocław, michal.zielinski@up.wroc.pl 1474

2 Rys. 1. Modele [11, 12]: A- system trzech gabionów, B - system trzech gabionów na materacu gabionowym, C - układ siedmiu materacy gabionowych, 1 - gabiony bez połączeń, 2 - gabiony połączone Uogólnienia teoretyczne polegały na oszacowaniu wartości współczynnika poziomego parcia i efektu zwiększenia nośności oraz wytrzymałości na ścinanie dla modeli, w funkcji przyjętych parametrów zmiennych [11]. W efekcie zrealizowanych badań modeli masywu wzmocnionego gabionami z zastosowaniem zewnętrznego nacisku statycznego odwzorowującego obciążenie eksploatacyjne, stwierdzono znaczny pozytywny wpływ wzmocnienia na zmianę cech mechanicznych tego ośrodka, w szczególności [11]: efekty wzrostu nośności: przy ustalonej wartości poziomego odkształcenia (parcia bocznego) dopuszczalne obciążenie zewnętrzne masywu wzmocnionego jest wielokrotnością obciążenia dopuszczalnego dla masywu bez wzmocnienia, wzrost wytrzymałości ośrodka gruntowego na ścinanie (efekt zwiększenia kąta tarcia wewnętrznego oraz zjawisko oporu spójności ), powiększenie wartości modułu odkształcenia i modułu podatności (obliczonych ze wzorów teorii sprężystości). Ściany oporowe złożone z kształtowników o przekroju kątowym Analiza funkcjonowania modeli ścian oporowych polegała na oszacowaniu wartości współczynników stateczności modeli ściany na obrót i przesunięcie, w funkcji przyjętych czynników zmiennych dotyczących struktury modeli. Modele, różniące się wymiarami elementarnych kątowników posiadały jednakową wysokość 5,0 m [11, 13]. W zakresie tej wysokości wyszczególniono 6 poziomów pomiarowych, na których obliczono wartości współczynników stateczności. Rozpatrywano dwa typy modeli: bez dodatkowego zbrojenia i z dodatkowymi wkładkami zbrojącymi nasyp poza ścianą. Rysunki 2, 3 i 4 ilustrują schematy wybranych modeli, różniących się konfiguracją lica ściany i strukturą wewnętrzną. 1475

3 Rys. 2. Przekrój pionowy przez ścianę z kątowników modułowych (lico tarasowe) [11, 13] Rys. 3. Przekrój pionowy przez ścianę z kątowników modułowych (lico pionowe) [11, 13] Rys. 4. Przekrój pionowy przez ścianę z kątowników i zbrojeniem nasypu poza ścianą [11, 13] Rezultaty analizy modeli ściany oporowej z prefabrykatów o przekroju kątownika dowiodły istotny wpływ zmiany struktury ściany na zmianę wartości współczynników stateczności na obrót i przesunięcie, przy czym bardziej podatny jest współczynnik stateczności ze względu na obrót ściany. Zainstalowanie w modelu wkładek stanowiących zbrojenie nasypu i współpracujących z kątownikami ściany przyczynia się do zmiany schematu statycznego pracy ściany i w rezultacie staje się powodem radykalnego przyrostu wartości współczynnika stateczności na obrót. Wartość współczynnika stateczności na przesunięcie przyrasta w mniejszym stopniu. 2. WYBRANE ZAGADNIENIA PROJEKTU BADAŃ FUNKCJONOWANIA WYBRANYCH TYPÓW LEKKICH KONSTRUKCJI OPOROWYCH Informacje ogólne Tematem projektu jest analiza bezpieczeństwa eksploatacji wybranych typów lekkich konstrukcji oporowych w budownictwie komunikacyjnym [5]. Cel ogólny stanowi ocena bezpieczeństwa użytkowania wybranych typów lekkich konstrukcji oporowych stabilizujących komunikacyjne 1476

4 budowle ziemne (z zastosowaniem miar niezawodności), eksploatowane w zmiennych warunkach obciążenia użytkowego oraz wyjątkowego (np. filtracja wody w przypadku działania fali powodziowej). Obiekt badań Obiektem badań i analiz teoretycznych stanu odkształcenia jest nasyp komunikacyjny (bez obciążenia lub obciążony na koronie w sposób równomiernie rozłożony) [5]: 1) Klasyczny (model wzorcowy, dla celów porównawczych) posadowiony na podłożu niewzmocnionym (grunty nośne), poddany działaniu superpozycji obciążenia użytkowego i wyjątkowego - napór wody jednostronny lub obustronny (w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej, np. powódź); 2) Klasyczny (model wzorcowy, dla celów porównawczych) posadowiony na podłożu wzmocnionym (grunty słabonośne) geosyntetykami/matą komórkową GEOWEB, poddany działaniu obciążenia jak 1); 3) Nasyp posadowiony na podłożu niewzmocnionym, ze skarpą zabudowaną lekką ścianą oporową o konstrukcji gabionowej, poddany obciążeniom jak powyżej (modele zasadnicze-ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego, parametry zmienne: wysokość ściany, wymiary i liczba gabionów, szerokość fundamentu); 4) Nasyp jak 3), lecz posadowiony na podłożu wzmocnionym jak powyżej; 5) Nasyp posadowiony na podłożu niewzmocnionym, ze skarpą zabudowaną ścianą gabionową typu Kombi, poddany obciążeniom jak powyżej (modele zasadnicze-ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego, parametry zmienne: wysokość ściany, wymiary i liczba gabionów, szerokość fundamentu); 6) Nasyp jak 5), lecz posadowiony na podłożu wzmocnionym jak powyżej; 7) Nasyp posadowiony na podłożu niewzmocnionym, ze skarpą zabudowaną ścianą złożoną z kątowników modułowych, poddany obciążeniom jak powyżej (modele porównawcze-ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego, parametry zmienne: wysokość ściany, wymiary i liczba kątowników, szerokość fundamentu); 8) Nasyp jak 7), lecz posadowiony na podłożu wzmocnionym jak powyżej; 9) Nasyp posadowiony na podłożu niewzmocnionym, ze skarpą zabudowaną ścianą złożoną z kątowników modułowych (współdziałających ze zbrojeniem w postaci warstw tkaniny poliestrowej lub geosiatki), poddany obciążeniom jak powyżej (modele porównawcze; ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego, parametry zmienne: wysokość ściany, wymiary i liczba kątowników, szerokość fundamentu); 10) Nasyp jak 9), lecz posadowiony na podłożu wzmocnionym jak powyżej; 11) Nasyp posadowiony na podłożu niewzmocnionym, ze skarpą zabudowaną ścianą wykonaną z klasycznego gruntu zbrojonego, poddany obciążeniom jak powyżej (modele porównawcze; ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego, parametry zmienne: wysokość ściany, charakterystyki wytrzymałościowe wkładek syntetycznych, szerokość fundamentu); 12) Nasyp jak 11), lecz posadowiony na podłożu wzmocnionym jak powyżej; 13) Nasyp posadowiony na podłożu niewzmocnionym, ze skarpą zabudowaną ścianą złożoną z lekkich prefabrykowanych elementów typu T-WALL, poddany obciążeniom jak powyżej (modele porównawcze; ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego, parametry zmienne: wysokość ściany, wymiary i liczba elementów modułowych, szerokość fundamentu); 14) Nasyp jak 13), lecz posadowiony na podłożu wzmocnionym jak powyżej. Obszar zagadnień objęty projektem Tematyka projektu obejmuje obszar zagadnień [5]: 1477

5 1) Analiza zachowania się nasypu komunikacyjnego (w zakresie: stanu naprężenia, odkształcenia i stateczności), posadowionego na podłożu nie wzmocnionym (i alternatywnie wzmocnionym), pełniącego podczas powodzi dodatkową funkcję wału przeciwpowodziowego (zakładając jednostronne lub obustronne piętrzenie wody); 2) Analiza funkcjonowania nasypu (w zakresie naprężeń, odkształceń i stateczności), ze skarpą zabudowaną ścianą oporową (złożoną z gabionów; z kątowników modułowych; wykonaną z klasycznego gruntu zbrojonego; złożoną z lekkich prefabrykowanych elementów typu T- WALL ), znajdującego się na terenie zalewanym okresowo wodą (nasyp posadowiony na podłożu nie wzmocnionym/wzmocnionym), 3) Analiza zachowania się nasypu (w zakresie naprężeń, odkształceń i stateczności), znajdującego się na terenie zalewanym okresowo wodą, ze skarpą zabudowaną ścianą oporową (złożoną z gabionów; z kątowników modułowych i stanowiącą układ wielu półek poziomych; wykonaną z klasycznego gruntu zbrojonego; złożoną z lekkich prefabrykowanych elementów typu T- WALL ), przy założeniu, że ściana lub jej elementy składowe są poddawane przemieszczeniom (tzw. imperfekcjom) spowodowanym czynnikami zewnętrznymi (nasyp posadowiony na podłożu nie wzmocnionym /wzmocnionym). Główne zadania projektu Zakres prac projektowych sprowadza się w ogólnym zarysie do zadań, które zaszeregowano w dwóch etapach, następująco [5]: Zadania etapu przygotowawczego 1) Synteza wyników badań doświadczalnych (w formie analitycznych zależności funkcyjnych), dotyczących stanu odkształcenia fizycznych laboratoryjnych modeli zachowania się obciążonej statycznie oporowej konstrukcji gabionowej (na podstawie dokumentacji wyników badań doświadczalnych, wykonanych przez autorów projektu [10, 11]) 2) Synteza wyników badań doświadczalnych (uprzednio wykonanych przez autorów [10, 11]) jako analityczne zależności poszczególnych wielkości mierzonych, od szeregu przyjętych czynników zmiennych, odnośnie stanu odkształcenia modeli fizycznych laboratoryjnych zachowania się obciążonej statycznie warstwy podłoża (stanowiącego posadowienie nasypu drogowego/kolejowego) ze wzmocnieniem geosyntetykami lub matą komórkową GEOWEB. Zadania etapu zasadniczego (kierunek badań - nasypy konwencjonalne, ze skarpą niezabudowaną lekkimi ścianami oporowymi) 3) Numeryczna analiza stateczności nasypu posadowionego na podłożu bez zbrojenia, poddanego zmiennym warunkom działaniu obciążenia użytkowego i jednostronnego lub obustronnego naporu wody, 4) Numeryczna analiza stateczności nasypu jak 3), lecz posadowionego na podłożu ze zbrojeniem (geosyntetykami w systemie jedno- lub wielowarstwowym oraz wariantowo przestrzennym materacem komórkowym typu GEOWEB), Zadania etapu zasadniczego (kierunek badań - nasypy ze skarpą zabudowaną ścianami oporowymi gabionowymi klasycznymi 5) Numeryczna analiza stateczności nasypu posadowionego na podłożu bez zbrojenia, obudowanego oporową ścianą skonstruowaną z gabionów, poddanego działaniu złożonych układów zewnętrznego obciążenia użytkowego i jednostronnego lub obustronnego naporu wody; ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego (parametry zmienne: wysokość ściany; wymiary i liczba gabionów; konfiguracja ściany-lico zewnętrzne gładkie, lico w układzie tarasowym; szerokość fundamentu), 6) Numeryczna analiza stateczności nasypu jak 5), lecz posadowionego na podłożu ze zbrojeniem jak powyżej, Zadania etapu zasadniczego (kierunek badań - nasypy ze skarpą zabudowaną ścianami oporowymi gabionowymi typu Kombi 1478

6 7) Numeryczna analiza stateczności nasypu posadowionego na podłożu bez zbrojenia, poddanego działaniu złożonych układów zewnętrznego obciążenia użytkowego i jednostronnego lub obustronnego naporu wody; ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego (parametry zmienne: wysokość ściany; wymiary i liczba gabionów; długość wkładek zbrojenia masywu będących przedłużeniem dna koszy siatkowych; szerokość fundamentu). 8) Numeryczna analiza stateczności nasypu jak 7), lecz posadowionego na podłożu zbrojonym jak powyżej, Zadania etapu zasadniczego (kierunek badań- nasypy ze skarpą zabudowaną ścianami oporowymi: złożonymi z kątowników modułowych / wykonanymi z klasycznego gruntu zbrojonego / złożonymi z lekkich prefabrykowanych elementów typu T-WALL ) 9) Numeryczna analiza stateczności (w oparciu o autorskie programy) nasypów posadowionych na podłożu bez zbrojenia, poddanych działaniu złożonych układów zewnętrznego obciążenia użytkowego i jednostronnego lub obustronnego naporu wody; ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego (parametry zmienne: dotyczące konstrukcji ściany; dotyczące szerokości fundamentu), 10) Numeryczna analiza stateczności nasypów jak 9), lecz posadowionych na podłożu ze zbrojeniem jak powyżej, Zadania etapu zasadniczego (kierunek badań- nasypy ze skarpą zabudowaną ścianami oporowymi złożonymi z kątowników, tworzących kompozycję wielu półek poziomych współpracujących ze zbrojeniem masywu, w postaci warstw geosyntetyku lub geosiatki): 11) Numeryczna analiza stateczności (w oparciu o autorskie programy) nasypu posadowionego na podłożu bez zbrojenia, poddanego działaniu złożonych układów zewnętrznego obciążenia użytkowego i jednostronnego lub obustronnego naporu wody; ściana posadowiona na fundamencie w formie materaca gabionowego (parametry zmienne: wysokość ściany; wymiary i liczba kątowników; szerokość fundamentu), 12) Numeryczna analiza stateczności nasypu jak 11), lecz posadowionego na podłożu zbrojonym jak powyżej, Zadania etapu zasadniczego (kierunek badań- nasypy ze skarpą zabudowaną ścianami oporowymi gabionowymi klasycznymi, po wygenerowaniu zadanej formy deformacji) 13) Numeryczna analiza wartości współczynników stateczności ściany gabionowej klasycznej, stabilizującej nasyp posadowiony na podłożu bez zbrojenia, przy założonym programie wymuszonych wstępnie przemieszczeń lub obrotów, czyli tzw. imperfekcji poszczególnych gabionów lub grup gabionów, 14) Numeryczna analiza wartości współczynników stateczności ściany jak 13), lecz stabilizującej nasyp posadowiony na podłożu zbrojonym jak powyżej, 15) Numeryczna analiza wartości współczynników stateczności ściany gabionowej stabilizującej nasyp, uwzględniając poślizgu ściany w płaszczyźnie posadowienia; przyjmując parametry zmienne odnośnie konfiguracji ściany (przypadek niezbrojonego podłoża i zbrojonego jak powyżej, 16) Numeryczna analiza stanu naprężeń i przemieszczeń konstrukcji modeli nasypów, w aspekcie kontroli dopuszczalnych przemieszczeń, ujętych w odpowiednich zapisach normowych (ograniczenie dopuszczalnych przemieszczeń wynika z konieczności uniknięcia propagacji uszkodzeń w obręb nawierzchni drogowych/kolejowych zlokalizowanych na nasypach o podpartych zboczach (przypadek niezbrojonego podłoża i zbrojonego), 17) Model funkcjonowania oporowej konstrukcji: gabionowej, złożonej z kątowników modułowych / wykonanej z klasycznego gruntu zbrojonego / złożonej z lekkich prefabrykowanych elementów typu T-WALL, przedstawiony równaniem analitycznym nośności granicznej, opierając się na metodzie asymptotycznej homogenizacji w mechanice gruntów [4, 6] (przypadek niezbrojonego podłoża pod nasypem i zbrojonego), 18) Ocena bezpieczeństwa oporowej konstrukcji: gabionowej / złożonej z kątowników modułowych / wykonanej z klasycznego gruntu zbrojonego / złożonej z lekkich prefabrykowanych elementów typu T-WALL, przy zastosowaniu teorii niezawodności konstrukcji (oszacowanie 1479

7 wartości wskaźnika niezawodności zależnie od przyjętych parametrów zmiennych). Przypadek niezbrojonego podłoża i zbrojonego. Oczekiwane rezultaty projektu Model analityczny pracy rozpatrywanych typów ścian oporowych (w zakresie stanu naprężenia i odkształcenia), przy założeniu zmiennych warunków obciążenia eksploatacyjnego oraz procesu przepływu filtracyjnego. Algorytm oceny bezpieczeństwa nasypów komunikacyjnych za skarpą stabilizowaną ścianami oporowymi, przy zastosowaniu teorii niezawodności konstrukcji (dobierając stosowne miary niezawodności i metody ich obliczania). Rozwiązanie analityczne przepływu filtracyjnego przez nasyp ze skarpą zabudowaną ścianami oporowymi oraz sporządzenie modelu przepływu według [7-9] 3. PODSUMOWANIE Wdrożenie medium gruntowego wzmocnionego do praktyki projektowej, wymaga zdaniem autorów wszechstronnego zbadania zachowania się (w złożonych warunkach eksploatacji) konstrukcji wykonanych z tego materiału. Badania zaprojektowane przez autorów, sprowadzające się głównie do teoretycznych opracowań wyników uprzednio zrealizowanych badań stanu odkształcenia fizycznych modeli laboratoryjnych, czyli do teoretycznej analizy zagadnień brzegowych, mogą stanowić istotny element procesu wdrożeniowego. Streszczenie Przedmiotem referatu są szczególne rozwiązania konstrukcji oporowych, stabilizujących skarpy nasypów komunikacyjnych. Zasygnalizowano wybrane aspekty badań o charakterze rozpoznawczym, wykonanych przez autorów, na modelach fizycznych i teoretycznych ścian oporowych dwóch typów: skonstruowanych z gabionów i prefabrykatów o przekroju kątownika. Badania dotyczyły nośności i stateczności tych obiektów. Omówiono ponadto temat sporządzonego do realizacji projektu badawczego. Zakres tych badań obejmuje problemy bezpieczeństwa funkcjonowania wybranych typów inżynieryjnych ścian oporowych, przy założeniu szczególnych przypadków zagrożeń, np. destrukcja struktury ściany lub filtracja wody powodziowej w obrębie obiektu. Security of engineering retaining structures under varying conditions of use and operation Abstract The paper describes the special arrangements retaining structures, slope stabilizing embankments communication. Signaled to selected aspects of intelligence tests, performed by the authors on physical models and theoretical retaining walls of two types: constructed of gabions and precast section angle. Research related to mechanical resistance and stability of these objects. They also discussed the subject prepared for the research project. The scope of this research includes the security problems of engineering the operation of selected types of retaining walls, assuming the specific cases of threats, such as. Destruction of the wall structure or flood water filtration within an object. BIBLIOGRAFIA 1. Chrzan T., Autostrady i materiały do ich budowy,: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław Chrzan T., Motorways: cement or asphalt. Repair, Rejuvenation and Enhancement of Concrete: Proceedings of the International Seminar. Dundee, Wielka Brytania, [B.m.], 2002, s

8 3. Jarominiak A.: Light retaining walls, WKiŁ Warszawa Łydżba D.; Zastosowania metody asymptotycznej homogenizacji w mechanice gruntów i skał, Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2002; 5. Projekt badawczy: Analiza bezpieczeństwa eksploatacji wybranych typów lekkich konstrukcji oporowych w budownictwie komunikacyjnym. Opracowanie pod kier. A. Surowieckiego, NCBiR, Kraków, wrzesień Strzelecki T. (red.); Mechanika ośrodków niejednorodnych. Teoria homogenizacji, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 1997]. 7. Strzelecki T.: Proces przepływu filtracyjnego przez ośrodki niejednorodne. DWE, Wrocław 1996; 8. Strzelecki T., Kostecki S.: Analiza rozwiązania analitycznego przepływu przez groblę ziemną. Sympozjum Hydrotechnika VIII, Wyd. Śląska Rada NOT FSNT w Katowicach, Ustroń ; 9. Strzelecki T., Kostecki S., Żak S.: Modelowanie przepływów przez ośrodki porowate. DWE, Wrocław 2008; 10. Surowiecki A., Izbicki R., Mazurkiewicz R.; Specjalne konstrukcje w budownictwie komunikacyjnym-badania modelowe i teoria, grant KBN, NR 7 TO7E , PWr, , etap I- Raport serii SPR nr 16/99, etap II- Raport serii SPR Nr 1/2001, etap III-SPR Nr 136/2001, Wrocław 2001; 11. Surowiecki A., Balawejder A., Kozłowski W.; Badanie możliwości wzmacniania nasypów kolejowych przy zastosowaniu zbrojenia gruntu, lekkich konstrukcji oporowych i maty komórkowej. Raport serii SPR nr 6, projekt bad. MNiI nr 5 T07E 06024, Politechnika Wrocławska, Instytut Inż. Ląd., Wrocław 2006]. 12. Surowiecki A.; Modernizacja konstrukcji dróg szynowych. Badania modelowe i eksploatacyjne. Wyd. Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych im. Gen. T. Kościuszki, Wrocław Surowiecki A., Balawejder A., Zieliński M.; Numerical estimation of stability of retaining walls constructed with modular-elements. Proc. 6 th International Conference on Safety and Durability of Structures. Wrocław University of Environmental and Life Sciences, May 13-15, Wrocław 2014, P