GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE LEŚNA NA 2014 ROK

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE LEŚNA NA 2014 ROK I. Wstęp Opracowana przez ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia IX wersja w 1978 roku w Klasyfikacji Chorób definiuje zespół uzależnienia od alkoholu jako: Stan zmian psychicznych i zwykle także somatycznych, spowodowany używaniem alkoholu, charakteryzujący się określonymi reakcjami behawioralnymi i innymi, które z reguły obejmują skłonność do stałego lub okresowego używania alkoholu w celu doznania jego efektów psychicznych, a czasem także, aby uniknąć złego samopoczucia wynikającego z braku alkoholu, może wystąpić wzrost tolerancji (...) (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów, Biuletyn Instytutu Psychoneurologicznego" 1-2, 1983, s.34). Kryteria diagnostyczne uzależnienia od alkoholu według Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-10), definiują uzależnienie jako: Zespół objawów somatycznych, behawioralnych i poznawczych, w których picie alkoholu staje się priorytetowe nad innymi poprzednio ważniejszymi zachowaniami. (Habrat B., Szkody zdrowotne spowodowane alkoholem, Springer, PWN Warszawa 1996, s.33). Alkoholizm jest chorobą, która może dosięgnąć każdego. Kłopoty w pracy, problemy małżeńskie, nieradzenie sobie z problemami dnia codziennego, to tylko niektóre z czynników, które sprawiają, że alkoholizm dotyczy coraz większej ilości ludzi. Z problemem, jakim jest alkoholizm trudno poradzić sobie samemu. Konsumentów napojów alkoholowych można podzielić na trzy grupy: - osoby kontrolujące swoje picie, którym także zdarzają się epizody alkoholowe dezorganizujące życie, - osoby nadużywające alkoholu czyli pijące w nieodpowiednim czasie, okolicznościach i ilościach, - osoby uzależnione czyli to te osoby, które utraciły kontrolę nad swoim piciem. Alkoholikiem jest osoba, która utraciła zdolność trafnego przewidywania czy i kiedy utraci kontrolę nad ilością wypijanego alkoholu. A zatem awanturnicze, lub inne społecznie nieakceptowane zachowania jakie mogą wystąpić podczas picia stanowią rezultat utraty kontroli nad alkoholem. Nie są to zachowania świadomie zamierzone przez tę osobę, co zresztą często powoduje u tej osoby konflikt wartości. Negatywne zachowania są efektem działania alkoholu, od którego alkoholik nie może się powstrzymać z chwilą wypicia pierwszego kieliszka. Niezdolność do zachowania kontroli nad ilością wypitego alkoholu, nie zaś samo upicie się, stanowi zatem kryterium pozwalające odróżnić osobę z problemem alkoholowym od osoby pijącej towarzysko. Problemy, z jakimi najczęściej spotykają się alkoholicy to: Zaburzenia życia rodzinnego Problemy w kontaktach z ludźmi Problemy finansowe Przemoc wobec bliskich Problemy z prawem (karalność) Obecnie społecznym problemem stało się spożywanie napojów alkoholowych przez osoby w coraz to młodszym wieku. Młodzież najczęściej przeżywa inicjację alkoholową w wieku lat (przełom szkoły podstawowej i gimnazjum), w okolicznościach takich jak prywatne spotkania towarzyskie, wagary, a nawet podczas wyjazdów na obozy czy kolonie.

2 Jednym z częstszych powodów picia alkoholu jest chęć przypodobania się kolegom, poczucia się dorosłym. Picie jest w społeczności budowane na atrybut dorosłości - stąd stanowi element dążeń dorastającej dopiero młodzieży. Innymi powodami jest konformizm grupowy (trudno się wyłamać), ale także wynikający z życia rodzinnego - jak alkoholizm w rodzinie. Ponieważ uzależnienie od alkoholu jest chorobą demokratyczną, może zapaść na nią każdy, bez względu na płeć, wiek, poziom intelektualny, wykształcenie i uprawiany zawód. Każdemu też konieczna jest pomoc w powrocie do zdrowia. Podstawową formą leczenia jest psychoterapia uzależnienia, a sam proces terapeutyczny to ciężka i żmudna praca zawierająca w sobie wiele różnorodnych działań, których efektem powinny być głębokie i możliwie trwałe zmiany. Zmiany te powinny dotyczyć postaw, przekonań, zachowań, przyzwyczajeń, relacji z innymi, a także sposobów przeżywania, odczuwania, myślenia itp. (dr n. med. Bohdan Tadeusz Woronowicz - Kierownik Ośrodka Terapii Uzależnień w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie). W 1992 roku została wydana najnowsza, X wersja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób Urazów i Przyczyn Zgonów (ICD-10). Wyodrębniona jest w niej grupa zaburzeń spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych. Oprócz alkoholu zaliczono do nich także niektóre inne środki, jak np. stosowane w medycynie pochodne makowca (otrzymywane z maku ogrodowego), środki pobudzające (w tym kofeina), a także tytoń. W myśl ustaw o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii organy jednostek samorządu terytorialnego są obowiązane do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych, zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie. II. Podstawa prawna Artykuł 4 1 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. nr 70 poz. 473 z 2007r. ze zm.) III. Analiza problemów społecznych na terenie Gminy Leśna W celu właściwego zaplanowania podejmowanych działań niezbędne jest dokonanie analizy problemów społecznych z uwzględnieniem problemu nadużywania alkoholu. Gminy Leśna położona jest na południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego w powiecie lubańskim, w skład której wchodzi 13 sołectw (Miłoszów, Smolnik, Szyszkowa, Kościelniki, Grabiszyce, Bartoszówka, Stankowice, Złoty Potok, Pobiedna, Wolimierz, Świecie, Zacisze, Złotniki Lubańskie). Zamieszkuje ją mieszkańców, w tym 8447 mieszkańców powyżej 18 roku życia. Skala problemów zależy w znacznej mierze od postaw społeczeństwa wobec alkoholu, wiedzy na temat zagrożeń wynikających z picia, a także od wielkości spożycia napojów Z ostatniego raportu wynika, że co piąty mieszkaniec miasta uwikłany jest w jakiś sposób (osobiście lub przez członków rodziny) w problem alkoholowy. Ponadto potwierdza się teza o wzroście zachowań ryzykownych wśród młodzieży. Picie młodzieży przestaje być sporadycznym wyskokiem, a staje się obyczajem. Najczęściej spożywanym przez młodzież napojem alkoholowym jest piwo, gdyż wg przekonań młodych, alkohol w piwie jest mniej groźny niż w wódce. Badania wykazały, iż co czwarty uczeń III klasy gimnazjum uczestniczył w kłótni, sprzeczce lub bójce z powodu alkoholu. Badania pokazały, że osobami, które po raz pierwszy poczęstowały młodego człowieka alkoholem, byli dorośli. Co czwarty z uczniów był świadkiem przykrej sytuacji w życiu rodzinnym spowodowanej przez alkohol.

3 W chwili obecnej trudno jest w sposób jednoznaczny określić wielkość zjawiska nadużywania alkoholu, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest tworzenie zintegrowanego systemu profilaktyki gminnej angażującego wiele grup społeczności lokalnej (np. młodzież, rodziców, sprzedawców napojów alkoholowych, przedstawicieli samorządu itp.). Celowe jest zapobieganie nadużywaniu alkoholu szczególnie przez dzieci i młodzież poprzez profilaktykę i stwarzanie im miejsc do spędzania w sposób aktywny wolnego czasu, jak i rozwijanie ich zainteresowań. IV. Cele programu 1) kształtowanie wzorców życia bez alkoholu wśród dzieci i młodzieży, szczególnie ze środowisk zagrożonych. 2) pomoc w kierowaniu do leczenia odwykowego dla mieszkańców gminy. 3) wspieranie psychospołeczne i prawne osób dotkniętych problemem alkoholizmu. 4) prowadzenie działań profilaktycznych ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki szkolnej i rodzinnej. 5) współdziałanie merytoryczne i wspieranie finansowe instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych realizujących zadania gminne z zakresu rozwiązywania problemów 6) kontrola punktów sprzedaży alkoholu i punktów gastronomicznych celem eliminacji naruszeń prawa na rynku handlu alkoholem. 7) podejmowanie działań w kierunku ograniczania ilości spożywanego alkoholu. W zakresie profilaktyki problemów alkoholowych: 1) Zwiększenie poziomu świadomości prozdrowotnej mieszkańców gminy. 2) Przekazywanie pozytywnych wzorców trzeźwego życia. 3)Podnoszenie kwalifikacji z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych wśród osób pracujących na rzecz środowiska lokalnego. W zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych: 1) Zapewnienie osobom uzależnionym dostępu do świadczeń terapeutycznych. 2) Podnoszenie stylu życia dzieci z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym poprzez szeroką ofertę przedsięwzięć i działań o charakterze profilaktycznym, rekreacyjnym, wychowawczym. 3) Monitorowanie sytuacji osób zgłoszonych do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w związku z nadużywaniem alkoholu. V. Zadania programu Zadania realizowane w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynikają wprost z treści art.4 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: I. Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu oraz osób zagrożonych uzależnieniem, w szczególności poprzez: 1) Udostępnianie w różnych formach informacji na temat placówek lecznictwa odwykowego oraz organizacji pozarządowych świadczących pomoc osobom uzależnionym od alkoholu. 2) Dofinansowywanie przedsięwzięć i działań związanych ze świadczeniem i otrzymywaniem specjalistycznej pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu oraz osób zagrożonych uzależnieniem od alkoholu mieszkających na terenie gminy.

4 3) Działalność wychowawcza i informacyjna w zakresie rozwiązywania problemów 4) Indywidualna pomoc terapeutyczna i medyczna osobom uzależnionym oraz współuzależnionym. 5) Prowadzenie punktu konsultacyjnego, którego podstawowymi zadaniami jest: motywowanie zarówno osób uzależnionych, jak i współuzależnionych do podjęcia psychoterapii w placówkach leczenia uzależnienia oraz kierowanie do leczenia specjalistycznego. Motywowanie osób pijących ryzykownie i szkodliwie, ale nie uzależnionych, do zmiany szkodliwego wzoru picia udzielenie wsparcia osobom po zakończonym leczeniu odwykowym rozpoznawanie zjawiska przemocy domowej, udzielanie stosownego wsparcia i informacji o możliwościach uzyskania pomocy i powstrzymania przemocy, inicjowanie interwencji w przypadku diagnozy przemocy domowej, gromadzenie aktualnych informacji na temat dostępnych miejsc pomocy i kompetencji poszczególnych służb i instytucji z terenu gminy, które powinny być włączone w systemową pomoc dla rodziny. II. Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. 1) Prowadzenie Punktu Konsultacyjnego. 2) Objęcie pomocą terapeutyczną całej rodziny - wspieranie pokrzywdzonych i ich edukacja. 3) Udzielanie informacji rodzinom pod kątem skorzystania z porad specjalistów. 4) Przeprowadzanie rozmów i motywowanie osób nadużywających alkoholu oraz członków ich rodzin do podjęcia leczenia i terapii. 5) Współpraca z Zespołem Interdyscyplinarnym. 6) Prowadzenie edukacji publicznej. 7) Organizowanie kampanii w szkołach na temat przeciwdziałania przemocy. 8) Organizowanie imprez integracyjnych dla dzieci i rodzin. 9) Kierowanie osób nadużywających alkoholu na badania prowadzone przez biegłych. 10) Organizowanie narad, konferencji w zakresie wdrażania systemu pomocy dziecku i rodzinie z problemem alkoholowym. III. Pomoc dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym: 1) Finansowanie zajęć, programów socjoterapeutycznych, opiekuńczowychowawczych i innych ukierunkowanych na realizację zadań wynikających z Programu. 2) Dofinansowanie wypoczynku letniego dla dzieci w miejscu i poza miejscem zamieszkania. 3) Dofinansowanie dożywiania dzieci. 4) Organizowanie imprez integracyjnych. IV. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, w szczególności dla dzieci i młodzieży, np. w formie zajęć sportowych. 1) Organizowanie i prowadzenie profilaktyki w szkołach na podstawie programów profilaktycznych. 2) Prowadzenie działalności edukacyjnej i profilaktycznej wśród dzieci i młodzieży poprzez organizowanie konkursów dla uczniów. 3) Uczestnictwo w ogólnopolskich kampaniach 4) Prowadzenie zajęć z zakresu profilaktyki w świetlicach.

5 5) Nauka aktywnych form spędzania wolnego czasu poprzez organizację zajęć rekreacyjno sportowych. 6) Udział dzieci i młodzieży w wojewódzkich i ogólnopolskich programach dydaktyczno-wychowawczych mających na celu przedstawienie innych form spędzania wolnego czasu. 7) Współpraca z prasą edukacja medialna. 8) Działalność na rzecz przeciwdziałania nietrzeźwości kierowców i bezpieczeństwa w miejscach publicznych (kampanie edukacyjne, współpraca z ośrodkami szkolenia kierowców, szkołami jazdy i policją, szkolenia dla kierowców). V. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych 1) Dofinansowanie zakupu materiałów i pomocy niezbędnych do realizacji zadań statutowych przez stowarzyszenia i instytucje, które realizują zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów 2) Wspieranie działań i współpraca z organizacjami pozarządowymi, które organizują zajęcia dla dzieci i młodzieży w zakresie zajęć socjoterapeutycznych, opiekuńczowychowawczych i sportowych. VI. Współpraca z instytucjami: 1) Miejsko - Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Leśnej, 2) Komisariatem Policji w Leśnej, 3) Poradnią Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu w Łużyckim Centrum Medycznym w Lubaniu, 4) Placówkami lecznictwa zamkniętego, 5) Kuratorami społecznymi i zawodowymi przy Sądzie Rejonowym w Lubaniu, 6) Powiatowym Centrum Pomocy w Rodzinie, 7) Zespołem Szkolno Przedszkolnym w Pobiednej, 8) Szkołą Podstawową im. Jana Pawła II w Smolniku, 9) Szkołą Podstawową w Stankowicach, 10) Szkołą Podstawową im. Jana Brzechwy w Grabiszycach Średnich, 11) Przedszkolami z terenu gminy, 12) Ośrodkiem Kultury i Sportu w Leśnej 13) NZOZ Mediton i Sanitas w Leśnej, 14) Strażą Miejską w Leśnej, 15) Kościołami, 16) Organizacjami abstynenckimi, 17) Zespołem Placówek Resocjalizacyjnych w Smolniku, 18) Organizacjami pozarządowymi. VI. Zadania GKRPA Komisja: 1) Uczestniczy w corocznym opracowaniu Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 2) Inicjuje, opiniuje i nadzoruje wykonanie GPRPA na rok ) Uczestniczy w realizacji Gminnego Programu, zatwierdza roczne sprawozdanie z jego wykonania i przedkłada je Burmistrzowi Leśnej oraz Radzie Miejskiej. 4) Współpracuje z Pełnomocnikiem Wojewody d/s Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz realizuje zadania określone w Wojewódzkim Programie Profilaktyki.

6 5) Prowadzi profilaktyczną działalność informacyjną i edukacyjną w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania przemocy, w szczególności dla dzieci i młodzieży. 6) Inicjuje i wspiera działania profilaktyczne zmierzające do ograniczania przemocy, spożywania napojów 7) Wspomaga działalność instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącą przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz rozwiązywaniu problemów 8) Rozpatruje wnioski na dofinansowanie zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie gminy. Wnioski muszą zawierać w szczególności: planowane cele, zadania i formy ich realizacji, wykonawców zadań, określenie uczestników, termin realizacji, zakładane rezultaty oraz preliminarz kosztów całkowitych i wnioskowanych o dofinansowanie. 9) Podejmuje działania zmierzające do poddania się leczeniu odwykowemu osób uzależnionych od alkoholu. 10) Kieruje do sądu wnioski o wydanie orzeczenia o obowiązkowym leczeniu oraz kieruje zawiadomienia do Policji lub Prokuratury w przypadku stwierdzenia, że w rodzinie występuje fizyczne lub moralne znęcanie się nad jej członkiem przez osoby wskazane we wniosku. 11) Na wniosek Burmistrza wydaje opinie o zgodności usytuowania miejsc punktów sprzedaży i podawania napojów alkoholowych na terenie gminy zgodnie z Uchwałami Rady Miejskiej, o których mowa w art. 12 ust. 1 i 2 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 12) Organizuje szkolenia członków Komisji w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów Przewodniczący Komisji tworzy, ze składu Komisji zespoły robocze: orzekający, kontrolny. Do zadań Zespołu Orzekającego należy: 1) podejmowanie działań zmierzających do poddania się leczeniu odwykowemu osób uzależnionych od alkoholu. 2) przeprowadzanie rozmowy motywującej do podjęcia leczenia odwykowego. 3) kierowanie na badanie do lekarza biegłego, a następnie kierowanie wniosku do sądu w wypadku konieczności zastosowania przymusowego leczenia odwykowego. 4) motywowanie rodziny osób uzależnionych do podjęcia działań służących zdrowiu i bezpieczeństwu ich samych; 5) informowanie i kierowanie rodzin osób uzależnionych do instytucji, stowarzyszeń i osób pomagających rodzinom dotkniętym chorobą alkoholową i przemocą; 6) współpraca z właściwymi instytucjami. Do zadań Zespołu d/s opiniowania wniosków o wydanie lub cofanie zezwoleń oraz kontroli sprzedaży napojów alkoholowych w zakresie przestrzegania prawa należy: 1) Opiniowanie wniosków w sprawie wydania lub cofnięcia pozwolenia na obrót napojami alkoholowymi. 2) Opracowanie zasad i zakresu prowadzenia kontroli punktów sprzedaży napojów 3) Kontrolowanie punktów sprzedaży i punktów podawania napojów alkoholu.

7 Zasady wynagradzania członków Komisji Rozwiązywania Problemów alkoholowych Ustala się zasady wynagradzania członków KRPA w Leśnej: 1) Członkowie Komisji otrzymują wynagrodzenie w wysokości 10% minimalnego wynagrodzenia, ustalonego w trybie i na zasadach określonych ustawą z dnia 10 października 2002r. (Dz. U. Nr 200, poz ze zmianami), zwanego dalej minimalnym wynagrodzeniem, za udział w posiedzeniu Komisji z zastrzeżeniem ust.2 2) Przewodniczącemu Komisji przysługuje wynagrodzenie w wysokości 20% minimalnego wynagrodzenia za pracę na posiedzeniu Komisji. 3) Członkom zespołów orzekającego i kontrolnego przysługuje wynagrodzenie w wysokości 5% minimalnego wynagrodzenia za pracę. 4) Wynagrodzenia, o których mowa w pkt. 1 i 3 nie mogą przekroczyć miesięcznie 20% minimalnego wynagrodzenia za pracę. 5) Od wynagrodzenia pobierany jest podatek dochodowy od osób fizycznych. 6) Warunkiem wypłaty jest obecność na posiedzeniu komisji, kontroli punktów sprzedaży alkoholu lub punktów gastronomicznych i podpisanie listy obecności. VII. Finansowanie programu Środki na realizację programu pochodzą wyłącznie z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów VIII. Kontrola efektywności Programu. 1) Każde zadanie sfinansowane w całości lub w części ze środków Programu będzie poddane ewaluacji, stanowiącej jeden z obowiązkowych elementów związanych z zakończeniem zadania i przyjęciem sprawozdania. 2) Sprawozdanie roczne z realizacji niniejszego Programu przedkładane jest Radzie Miejskiej w Leśnej w terminie wyznaczonym przez Radę Miejską. 3) Obsługę finansowo-księgową i organizacyjną Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zapewnia Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Leśnej, który jest odpowiedzialny również za realizację programu.