Wskazówki techniczne 12 Sygnalizacja wzywania pomocy w Alpach 13 Wskazówki przy powietrznym ratownictwie górskim 13

Transkrypt

1

2 SPIS TREŒCI Uwagi do wydania polskiego 8 Wstêp 10 Wskazówki techniczne 12 Sygnalizacja wzywania pomocy w Alpach 13 Wskazówki przy powietrznym ratownictwie górskim 13 Wielkie samotne szczyty 15 Piz Bernina 15 Gran Paradiso 21 Barre des Écrins 25 Dôme de Neige 30 Alpy Berneñskie 31 Aletschhorn 31 Jungfrau 35 Mönch 40 Gross Fiescherhorn 43 Hinter Fiescherhorn 47 Gross Grünhorn 48 Wschodnia czêœæ Alp Berneñskich 53 Schreckhorn 53 Lauteraarhorn 57 Wie e Lauteraarhorn 61 Finsteraarhorn 62 Alpy Walijskie 66 Wschodnie Alpy Walijskie Grupa Weissmies 67 Lagginhorn 67 Weissmies 72 Alpy Walijskie Pó³nocne Grupa Mischabel 77 Grañ Nadel: Dürrenhorn, Hohberghorn, Stecknadelhorn, Nadelhorn 77 Nadelhorn 81 Lenzspitze 84 Dom 87 Täschhorn 90 Alpy Walijskie Grupa Allalin 95 Alphubel 95 Allalinhorn 99 Rimpfischhorn, Grosser Gendarm 104 Rimpfischhorn 104 Strahlhorn 108

3 Pó³nocno-zachodnie Alpy Walijskie 112 Bishorn 112 Weisshorn 114 Weisshorn Grand Gendarme 119 Zinalrothorn 119 Obergabelhorn 125 Dent Blanche 127 Wschodnia czêœæ g³ównego ³añcucha Alp Walijskich: Grupa Monte Rosa 132 Nordend 132 Dufourspitze 135 Zumsteinspitze 139 Signalkuppe (Punta Gnifetti) 141 Parrotspitze 145 Ludwigshöhe 145 Schwarzhorn (Corno Nero) 146 Balmenhorn 147 Piramida Vincenta 147 Punta Giordani 148 Centralna czêœæ g³ównego ³añcucha Alp Walijskich 149 Schneedomspitze/Il Naso 149 Liskamm Wschodni 149 Liskamm Zachodni 152 Castor 153 Pollux 155 Schwarzfluh (Roccia Nera) 157 Wschodni Breithornzwilling 158 Zachodni Breithornzwilling 158 Œrodkowy wierzcho³ek Breithornu 159 Breithorn 159 Matterhorn/Monte Cervino 162 Dent d Hérens 171 Spis treœci 5 Matterhorn widziany z okolic Zermatt

4 6 Spis treœci Na wierzcho³ku Zumsteinspitze Zachodnia czêœæ g³ównego ³añcucha Alp Walijskich 174 Grand Combin de Grafeneire 174 Combin de Valsorey 179 Combin de la Tsessette 179 Wschodni rejon Mont-Blanc 180 Aiguille Verte 180 Grande Rocheuse 186 Aiguille du Jardin 187 Les Droites 188 Grandes Jorasses (Pointe Walker) 189 Pointe Whymper 194 Pointe Croz 194 Pointe Hélène 194 Pointe Marguérite 194 Trawers Grandes Jorasses 195 Dôme de Rochefort, Aiguille de Rochefort 196 Dent du Géant 199 Masyw Mont Blanc 202 Mont Blanc du Tacul 202 Aiguilles du Diable Diabelska Grañ: Corne du Diable, Pointe Chaubert, Pointe Médiane, Pointe Carmen, Isolée (Pointe Blanchard) 205 Pilier du Diable 208 Mont Maudit 210 Pointe de l Androsace 213 Mont Blanc 214 Dôme du Goûter 224 Aiguille de Bionnassay 224 Mont Blanc de Courmayeur 227 Pic Luigi Amedeo 227 Mont Brouillard, Punta Baretti 229 Pic Eccles 232 Wielki Filar Naro ny 233 Aiguille Blanche: Pointe Güssfeldt, Pointe Seymour King 233

5 Spis treœci 7 Literatura na temat alpejskich czterotysiêczników 239 Czterotysiêczniki w liczbach 241 Wszystkie czterotysiêczniki wed³ug wysokoœci bezwzglêdnej 241 Czterotysiêczniki wed³ug wybitnoœci 246 Czterotysiêczniki wed³ug wysokoœci wzglêdnej 248 Czterotysiêczniki wed³ug trudnoœci dróg normalnych 249 Indeks alfabetyczny 252 Na Obergabelhornie

6 WSTÊP Alpejskie czterotysiêczniki s¹ wspania³e wysokie, zimne i dzikie. Choæ mierzone w metrach wygl¹daj¹ skromnie w porównaniu z wielkimi górami na innych kontynentach, to w odró nieniu od wielu wy szych szczytów w Himalajach czy Andach wznosz¹ siê ponad granicê wiecznego œniegu. W przeciwieñstwie do Andów czy Himalajów, Alpy le ¹ na tyle blisko, e dotarcie do nich nie wi¹ e siê z d³ugimi podró ami samolotem, wysokimi wydatkami ani kilkutygodniow¹ rezygnacj¹ z normalnego ycia zawodowego czy rodzinnego. Nic wiêc dziwnego, e wielu ludzi zdobywa i kolekcjonuje alpejskie czterotysiêczniki. Na tych szczytach nawet drogi normalne stanowi¹ powa ne wyzwanie. S¹ to na ogó³ drogi poprowadzone w sposób najbardziej logiczny, w zwi¹zku z czym to po nich najczêœciej przebiega³y trasy pierwszych wejœæ. Stanowi¹ one tym samym kawa³ek klasycznej historii alpinizmu. Œwiadomoœæ tego faktu nadaje dodatkowy wymiar prze- yciom zwi¹zanym z naszymi obecnymi wspinaczkami. Choæ drogi te s¹ odwiedzane przez licznych wspinaczy, to w zale noœci od pory roku i zmieniaj¹cych siê warunków atmosferycznych ka d¹ z nich mo na ujrzeæ w zupe³nie nowym œwietle i mieæ wra enie, e jest to zupe³nie inna trasa, zaskakuj¹ca coraz to nowymi wyzwaniami. Niekiedy konieczna bywa zmiana wybranej drogi, co jest charakterystyczne dla wspinaczki na tak wysokie szczyty. Dlatego tradycyjne drogi nadal przyci¹gaj¹ nawet tych wspinaczy, którzy przywykli do znacznie wiêkszych trudnoœci. Po co wydawaæ przewodnik taki jak ten? Jest przecie tak wiele przewodników, inny dla ka dej grupy ludzi chodz¹cych po górach i inny dla ka dej grupy gór. Mamy piêkne, grube ksi¹ ki w du ym formacie, z wieloma kolorowymi zdjêciami, na b³yszcz¹cym papierze wysokiej jakoœci. S¹ one jednak zbyt ciê kie i nieporêczne, by wzi¹æ je ze sob¹ na wysokogórsk¹ wyprawê. Z tego w³aœnie powodu taka kieszonkowa ksi¹ eczka mo e okazaæ siê przydatna. Dlatego te pominiêto tu m¹dre podrêcznikowe informacje. Nale y oczywiœcie byæ œwiadomym tego, jak wa na jest technika alpinistyczna, kondycja i aklimatyzacja. Nale y wiedzieæ, w jaki sposób zdobyæ potrzebne umiejêtnoœci. Trzeba te pamiêtaæ, e o powodzeniu wyprawy decyduj¹ odpowiednia pogoda i korzystne warunki,

7 Wstêp 11 a dobre wyposa enie, wystarczaj¹ca iloœæ po ywienia i sprzêt do jego podgrzania to prawdziwe ubezpieczenie na ycie. S¹dzimy jednak, e kolekcjonerzy i kolekcjonerki najwy szych szczytów Alp zdobêd¹ takie informacje przed wypraw¹. W przeciwnym razie nie zaszliby daleko ze swoj¹ pasj¹ zdobywania kolejnych czterotysiêczników. Zestaw informacji zosta³ podany w taki sposób, e nie wymaga adnej innej dokumentacji poza wskazanymi, dok³adnymi mapami. Podajemy równie informacje, jak przy pomocy publicznych œrodków komunikacji dotrzeæ do punktów wyjœcia w trasê. Taki dojazd jest jak wiadomo bardziej przyjazny dla œrodowiska ni podró samochodem. Wystêpuj¹cy coraz czêœciej brak œniegu oraz postêpuj¹ce topnienie lodowców w wielu miejscach doprowadzi³y do zmian. Powoduje to przejœciowe zablokowanie niektórych tras. Wiêkszoœæ dotychczasowych dróg nie zmieni³a siê istotnie, ale obecnie bardziej ni niegdyœ przy planowaniu wypraw wskazane jest zasiêganie informacji na temat aktualnych warunków panuj¹cych na drodze (na przyk³ad telefonicznie). Na drogi lodowe dobrze wybieraæ siê w okresie wczesnego lata, gdy mniejsze jest zagro enie lawinami,szczelinami czy obrywami seraków. Przewodnik ten powsta³ w oparciu o doœwiadczenie i wiedzê wspinaczy, zdobyte na przestrzeni dziesi¹tek lat spêdzonych w tych górach. Tak wiêc podziêkowania kierujê przede wszystkim do: Heinricha Baureggera, Gotlindy Blechschmidt, Hartmuta Eberleina, Klausa- -Jürgena Grana, Axela Hake, Andreasa Hartmanna, Sigurda Herbsta, Susanne Hornburg, Christiana Junglewitza, Markusa Kocha, Jürgena Koziola, Jutty Kühlmeyer, Joachima Linde, Helmuta Krämera, Matthiasa Rotha, Barbary Spies, Hansa Steinbichlera, Thomasa Stephana i Petry Weiss. W nowym wydaniu uwzglêdniono wierzcho³ki znajduj¹ce siê na nowej liœcie czterotysiêczników alpejskich UIAA. Je eli w polskiej edycji tego przewodnika bêd¹ b³êdy lub jeœli zmiany na trasach wejœciowych powoduj¹ powstanie innych dróg wspinaczkowych, by³bym wdziêczny za informacje, które pomog¹ w korekcie kolejnych wydañ. Wszystkim korzystaj¹cym z tego przewodnika yczê du o radoœci na drogach ku szczytom i szczêœliwego powrotu. Richard Goedeke

8 Gran Paradiso, 4061 m Gran Paradiso 21 F+ Trudnoœci: F+. A do grani szczytowej trasa doœæ monotonna, po piar ysto- -œnie nym stoku o nachyleniu 35, który pod koniec roku pokrywa siê lodem. Ostatnie metry podejœcia na oba wierzcho³ki wymagaj¹ eksponowanej wspinaczki po blokach skalnych (II i I). Wysi³ek: Podejœcie do schroniska 700 mh (2 3 godz.), wejœcie na szczyt 1350 mh (4 5 godz.). Doœæ uci¹ liwe jest pokonywanie noc¹ gruzowisk skalnych na zboczu zaraz za schroniskiem *. Mêcz¹ce byæ mog¹ równie t³umy w schronisku, na podejœciu i na szczycie. Nieraz trzeba czekaæ w kolejce, by postawiæ stopê na wierzcho³ku. Niebezpieczeñstwa: Na lodowcu wprawdzie wystêpuj¹ szczeliny, ale w niewielkiej iloœci, w ogóle obiektywnych przeszkód jest niewiele. Prawdziwe niebezpieczeñstwo polega raczej na b³êdnej ocenie w³asnej kondycji oraz warunków atmosferycznych. Przy z³ej widocznoœci, ze wzglêdu na znaczne rozmiary szczytu, mo e dojœæ do wypadków. Powy ej schr. Rifugio Chabod lodowiec jest naprawdê niebezpieczny. Wra enia: W porównaniu z wierzcho³kami, które dziêki kolejkom linowym sta³y siê ogólnodostêpne, Gran Paradiso dostarcza wiele satysfakcji, wynikaj¹cej z mo - liwoœci sprawdzenia w³asnych si³ i umiejêtnoœci. Szczególnie wielkie wra enie, po monotonnej wspinaczce na grañ szczytow¹, robi otwieraj¹cy siê nagle na wszystkie strony widok. Najwy szy szczyt Alp Graickich, usytuowany miêdzy Mont Blanc na pó³nocy a Alpami Delfinatu na po³udniu, jest dobrze ukryty za otaczaj¹cymi go górami. W ca³ej okaza³oœci mo na go zobaczyæ jedynie z oddalonych wierzcho³ków. Nazwa masywu ( wielki raj ) budzi w nas wyobra enie o ogromnym, dziewiczym œwiecie. Rzeczywiœcie, na widok idyllicznych jeziorek w odosobnionych kotlinach, samotnych zwalisk skalnych poœród wiecznego œniegu czy stad powabnych kozioro ców alpejskich, mo na poczuæ siê tu jak w rajskim ogrodzie. Poniewa jednak nadmierne oczekiwania s¹ nader czêsto przyczyn¹ wielu rozczarowañ, to trzeba szczerze i bez os³onek powiedzieæ, e najmniejszych œladów tego ogromnego, dziewiczego œwiata mimo (lub z powodu) rozreklamowanej etykiety Parku Narodowego nie znajdziemy ani na dnie wielkich dolin, ani na drodze normalnej na Gran Paradiso. To, co nas tam czeka, to zat³oczona trasa turystyczna na jeden z ³atwiejszych czterotysiêczników. Taka w³aœnie opinia o Gran Paradiso gwarantuje nam wspinaczkê w towarzystwie bardziej zró nicowa- * Wiedzie tamtêdy niezbyt wyraÿna œcie ka (przyp. red.).

9 22 Wielkie samotne szczyty Na Gran Paradiso, podczas zejœcia po grzbiecie os³a nym, chocia by wiekowo, ni siê to zazwyczaj zdarza w górach tej wysokoœci. Nie jest to natomiast czterotysiêcznik, który mo na zdobyæ w ogóle bez wysi³ku. Trzeba pokonaæ na w³asnych nogach ponad 2000 m przewy szenia, licz¹c od blaszanych s³upków parkingu Pont a do szczytu. Przy pierwszym wejœciu, dokonanym przez J. J. Cowella i W. Dundasa wraz z przewodnikami J. Payotem i J. Tairrazem w 1860 r., nie by³o tu jeszcze schr. Vittorio Emanuelle II, które dziœ jest jedynym punktem wsparcia na tej trasie. Nazwa schroniska upamiêtnia króla W³och, za³o yciela Parku Narodowego, zas³u onego dla Alp przez ochronê kozioro ców alpejskich. Mapy: IGC 1:50 000, Nr Gran Paradiso; Carta dei sentieri e dei rifugi 1:25 000, Nr 101 Gran Paradiso. Dojazd: Poci¹giem przez dolinê Aosty do Sarre, 6 km na zachód od miasteczka Aosta. Autobusem przez Villeneuve, 11 km na zachód od Aosty, potem 25 km drog¹ w kierunku po³udniowym przez Val Savaranche w górê do Pont (1960 m; hotel, kemping, sklep, parking). Dojœcie do schroniska: Z Pont pod¹ amy w górê doliny szerok¹ œcie k¹, z której wkrótce, przy opadaj¹cym wodospadami strumieniu skrêcamy w lewo (na wschód). Dalej wspinamy siê szerokimi zakosami przez jasny las na stokach doliny. Nastêpnie przechodzimy przez ³¹ki i moreny ze sk¹p¹ roœlinnoœci¹, by dotrzeæ do oryginalnego schroniska w kszta³cie beczki, schr. Vittorio Emanu-

10 Gran Paradiso 23 elle II (2775 m; CAI, 143 miejsca, schron zimowy, na ogó³ przepe³nione, czynne od kwietnia do wrzeœnia, tel ). Alternatywa: 2 km przed Pont z kempingu Paradiso na wschód œcie k¹ do schr. Rifugio Chabod (2750 m; CAI, 100 miejsc, tel ). Droga na wierzcho³ek (od strony zachodniej): Ze schroniska na pó³noc, po wyboistej, noc¹ nieprzyjemnej, drodze *,przezbry³y skalne do moren znajduj¹cych siê poni ej lodowca Gran Paradiso. Wspinamy siê po morenach, a potem dalej w górê przez swego rodzaju dolinkê. Nastêpnie pod¹ amy za kopczykami przez stosunkowo stromy, nieprzyjemny teren, usiany piargiem i ska³ami. Dochodzimy do grzbietu, którym wspinamy siê dalej w górê. Wy ej grañ staje siê wê sza (zwana jest na tym odcinku Eselsrüken, dos³. grzbiet os³a ; tutaj do³¹cza droga z Rifugio Chabod). Droga prowadzi wzd³u krawêdzi lodowca do prze³êczy przed turni¹ Becco del Moncorvé, wznosz¹c¹ siê na prawo od krawêdzi po³udniowego urwiska. Teraz wspinamy siê w kierunku pó³nocnym przez strome stoki, przechodz¹c pod skaln¹ grani¹ Roc do szczeliny brze nej. Zazwyczaj pokonuje siê j¹ bez problemu **. Dalej po skalnej grani dociera siê, pod ko- * Droga miejscami zanika i jest s³abo oznaczona (przyp. red.). ** Zwykle po metalowych drabinach (przyp. red.).

11 24 Wielkie samotne szczyty Wschodni wierzcho³ek Gran Paradiso z wierzcho³ka Madonna niec w niespodziewanie eksponowanym terenie (I), do przedwierzcho³ka (Madonna). Usytuowany za nim prawie tej samej wysokoœci g³ówny wierzcho³ek mo na zdobyæ po ok. 15 min dalszej eksponowanej wspinaczki (II i I, od pó³nocno-zachodniego krañca grani szczytowej). Widok: Na pó³nocnym zachodzie mo na ujrzeæ masyw Mont Blanc, na pó³nocnym wschodzie graniczny masyw Alp Walijskich, na po- ³udniowym zachodzie obszar Delfinatu z masywem Barre des Écrins i na po³udniu Monteviso. Du e wra enie robi tak e widok na stronê wschodni¹. S¹siednie wierzcho³ki: Wierzcho³ek Madonna jest jedynie odrobinê ni szy od g³ównego wierzcho³ka. Œrodkowy wierzcho³ek (ok m) mo na ³atwo zdobyæ z drogi normalnej, podobnie jak wychylaj¹cy siê z grani, nieco trudniejszy (II) wierzcho³ek wschodni (il Roc, 4026 m). Szczyt Piccolo Paradiso (3923 m) wyrasta ze schodz¹cej z g³ównego wierzcho³ka w kierunku pó³nocnym grani. Inne ciekawe drogi: Flanka wschodnia (AD; II, droga mikstowa 50, 900 mh od Bivacco Pol). Œciana pó³nocno-zachodnia(d; lód lub œnieg 50, 600 mh od podnó a œciany). Grañ pó³nocna (D; IV i III, 1700 mh, 15 godz. od Bivacco Leonessa). Szczegó³owy przewodnik: G. Klotz, Gran Paradiso. Gebietsfürer, Bergverlag Rother, München 1989.