ELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA

Transkrypt

1 ELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA

2 Adaptacje wywołane treningiem, czyli efekt kompleksowych działań mających na celu poprawę wyników sportowych, pojawiają się jako konsekwencja systematycznie powtarzanych ćwiczeń fizycznych o określonej objętości, intensywności i częstotliwości. Jak dotąd brak jest powszechnie akceptowanego sposobu obliczania wielkości obciążeń treningowych, czyli określenia siły bodźca wysiłkowego, oddziaływującego na organizm. Jednocześnie wiadomo, że odpowiedź organizmu na takie same obciążenia może być zróżnicowana, gdyż zależy od indywidualnego potencjału sportowca, którego jednak nie daje się dokładnie określić.

3 Niezależnie od dyscypliny sportu stosowane w treningu ćwiczenia mają na celu kształtowanie tych cech motorycznych, które najlepiej zaadaptują organizm do wymagań stawianych przez wysiłki startowe. Celem treningu fizycznego jest uzyskanie przez zawodnika jak najwyższego poziomu wydolności fizycznej i wykształcenie takich adaptacji, które umożliwią osiągnięcie sukcesu w uprawianej dyscyplinie sportu.

4 Właściwy dobór rodzaju i wielkości obciążeń wysiłkiem fizycznym odgrywa decydującą rolę w przygotowaniu zawodnika do uczestniczenia w walce sportowej. Wiadomo, że zbyt małe obciążenia treningowe nie wywołują pożądanych zmian adaptacyjnych, ale jednocześnie obciążenia zbyt duże, jak na możliwości organizmu zawodnika, również nie przyczyniają się do pojawienia takich zmian.

5 WYDOLNOŚĆ OPTYMALNY TRENING PRZETRENOWANIE NIEDOTRENOWANIE OBJĘTOŚĆ I INTENSYWNOŚĆ TRNINGU

6 WYDOLNOŚĆ 2 ADAPTACJA PRZETRENOWANIE CZAS

7 Wiadomo, że nowoczesny trening, szczególnie sportowców najwyższej klasy, zakłada okresowe stosowanie przeciążenia wysiłkiem fizycznym w celu uzyskania optymalnych adaptacji fizjologicznych i szczytowego wzrostu wydolności. Stwarza to zagrożenie pojawienia się zwiększonego ryzyka wystąpienia stanu przetrenowania, charakteryzującego się przede wszystkim spadkiem wydolności fizycznej oraz niekorzystnymi zmianami w metabolizmie i zmianami funkcjonalnymi.

8 WZRASTAJĄCA INTENSYWNOŚĆ, CZAS TRWANIA I CZĘSTOTLIWOŚĆ TRENINGU Stan niedotrenowania Ciężki trening* Przeciążenie** Przetrenowanie*** Niewielkie adaptacje fizjologiczne i brak zmian wydolności Adaptacje fizjologiczne i niewielka poprawa wydolności Optymalne adaptacje fizjologiczne i szczytowy wzrost wydolności Zanik adaptacji fizjologicznych i spadek wydolności Strefa wzrostu wydolności * planowy, systematyczny wzrost siły bodźców treningu, ** trening, w którym obciążenia okresowo przekraczają zdolności adaptacyjne, co pozwala w efekcie uzyskać szczytowy wzrost wydolności, *** zaburzona równowaga między treningiem i odpoczynkiem, między wysiłkiem a zdolnością wysiłkową, między wielkością stresu a jego tolerancją.

9 Uzyskanie optymalnego efektu treningowego wymaga precyzyjnego utrzymania równowagi miedzy wielkością bodźca wysiłkowego i czasem odpoczynku. Zbyt krotki czas odpoczynku, niewystarczający do odtworzenia stanu homeostazy ustrojowej, może stać się przyczyną stanu przeciążenia organizmu, prowadząc do naruszenia indywidualnej tolerancji stresu wysiłkowego.

10 Zespół przetrenowania pojawia się wtedy, gdy równowaga między treningiem fizycznym i odpoczynkiem ulega zaburzeniu i zamiast wzrostu wydolności obserwowany jest jej spadek, nawet po okresie odpoczynku. Mechanizmy leżące u podłoża zespołu przetrenowania są złożone i nie w pełni wyjaśnione, a dane doświadczalne są niepełne i niejednoznaczne. Generalnie przyjmuje się, że w zespole tym pojawiają się zarówno objawy zmęczenia lokalnego jak i ogólnoustrojowego, spowodowanego zaburzeniami w funkcjonowaniu centralnego i autonomicznego układu nerwowego, podwzgórza i przysadki mózgowej. Objawy te mogą występować niezależnie lub łącznie i mieć różny stopień nasilenia.

11 EXCESSIVE EXERCISE REST

12 Stan przeciążenia krótkotrwałe (dni) obniżenie wydolności fizycznej spowodowane wzrostem intensywności i/lub objętości treningu. Zespół przetrenowania długotrwałe (tygodnie, miesiące) obniżenie wydolności fizycznej spowodowane wzrostem intensywności i/lub objętości treningu.

13 Niektóre objawy patofizjologiczne zespołu przetrenowania: 1. uszkodzenia mięśni - podwyższony poziom białek mięśniowych (mioglobina, enzymy), - ból mięśni, - redukcja zakresu ruchów, - obniżenie siły i mocy maksymalnej, 2. zaburzenia profilu hormonalnego, 3. zmiany immunologiczne, 4. zmiany nastroju.

14 Trening sportowców wyczynowych zakłada stosowanie ekstremalnych obciążeń wysiłkiem fizycznym. Te duże obciążenia treningowe mogą jednak wywołać trwały stan przeciążenia organizmu, który, bez interwencji trenera i zmiany planów treningowych, może przekształcić się w zespół przetrenowania, zmniejszający zdolności wysiłkowe zawodnika. W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia tego zespołu podejmowane są próby monitorowania treningu, co pozwala na uzyskanie informacji o stanie organizmu poszczególnych zawodników i ich reakcji na zastosowane obciążenia treningowe.

15 Wysiłek fizyczny jest czynnikiem zaburzającym stan homeostazy organizmu. Wielkość i charakter tych zaburzeń zależy głównie od czasu trwania i intensywności wysiłku, rodzaju wykonywanych skurczów mięśni, jak również od stanu wytrenowania badanej osoby. Zaburzeniom homeostazy towarzyszą zmiany składu krwi, obejmujące wskaźniki biochemiczne, endokrynologiczne czy immunologiczne.

16 Wykorzystanie oznaczeń wskaźników biochemicznych do oceny wywołanych wysiłkiem i treningiem fizycznym jest możliwe dzięki dynamicznemu rozwojowi wiedzy o metabolizmie komórkowym i mechanizmach jego regulacji, jak również dzięki wprowadzeniu nowoczesnych metod badawczych, opartych na najnowszych osiągnięciach techniki laboratoryjnej.

17 Podstawowe znaczenie przy wykorzystaniu wskaźników biochemicznych w praktyce sportowej jest ustalenie celu badań. Od tego uzależniony jest wybór materiału biologicznego, rodzaju wskaźnika i odpowiedniej metody jego oznaczania.

18 Wskaźniki, które mogą być przydatne w monitorowaniu wpływu wysiłku fizycznego czy treningu na organizm muszą charakteryzować się łatwością i szybkością wykonania oznaczeń. Jednocześnie oznaczenia te powinny wymagać pobrania niewielkiej ilości krwi, np. z opuszki palca czy płatka ucha. Musza też mieć wartość diagnostyczną, tzn. ulegać pod wpływem wysiłku zmianom w określonym kierunku, a uzyskany wynik pozwala na ustalenie przyczyny obserwowanych zmian.

19 Czynniki, które należy brać pod uwagę przy wyborze wskaźników biochemicznych wykorzystywanych w praktyce sportowej: wartość diagnostyczna (na podstawie uzyskanego wyniku można ustalić przyczynę obserwowanych zmian), jednoznaczny kierunek indukowanych wysiłkiem zmian stężenia/aktywności badanego wskaźnika (zawsze wzrasta lub zawsze maleje), ilość materiału (krwi) potrzebnej do wykonania oznaczeń, unikanie niekorzystnych skutków dla zdrowia (np. stanu zapalnego spowodowanego infekcją po pobraniu krwi), możliwość wykonania oznaczeń poza laboratorium, czas konieczny do uzyskania wyników oznaczeń, koszt oznaczeń.

20 Istnieje wiele hipotez, próbujących wyjaśnić mechanizm (lub mechanizmy) pojawienia się zespołu przetrenowania, ale najczęściej każda z nich wyjaśnia tylko jeden z wielu aspektów tego stanu. Istnieje coraz więcej dowodów sugerujących, że zespołowi przetrenowania towarzyszą różnorodne, powiązane ze sobą, zmiany metabolizmu węglowodanów, lipidów i białek, jak również procesów oksydacyjnych oraz funkcji hormonalnych i immunologicznych.

21 Hipotezy wyjaśniające mechanizm/mechanizmy zespołu przetrenowania: Obniżone zasoby glikogenu w mięśniach i wątrobie Wzrost stężenia tryptofanu we krwi Zaburzenia hormonalne (T/C) Spadek stężenia glutaminy we krwi Uszkodzenia mięśni.

22 Jedną z hipotez pojawienia się zespołu przetrenowania jest założenie, że główną jego przyczyną jest spadek stężenia glikogenu mięśniowego, co powoduje, że do celów energetycznych mięśnie wykorzystują aminokwasy rozgałęzione (Leu, Ileu, Val) pobierane z krwi, co wywołuje spadek ich stężenia, a jednocześnie we krwi wzrasta stężenie tryptofanu. W tych warunkach dochodzi do zwiększonego pobierania tryptofanu przez mózg i nasilonej syntezy serotoniny. Serotonina jest neuroprzekaźnikiem, którego zwiększone stężenie powoduje zmiany nastroju i zachowania, hamuje pobudzenie motoneuronów oraz, za pośrednictwem podwzgórza, ma wpływ na autonomiczny układ nerwowy i układ hormonalny.

23 Wykazano również, że w zespole przetrenowania obniża się stężenie glutaminy we krwi. Obniżone stężenie tego związku jest odpowiedzialne za zaburzenia komórkowego układu immunologicznego i zwiększone ryzyko infekcji, ponieważ glutamina jest głównym substratem energetycznym wykorzystywanym przez leukocyty

24 Wpływ stężenia glutaminy na układ immunologiczny TRENING Spadek stężenia glutaminy w osoczu Supresja układu immunologicznego Obniżenie zdolności leukocytów do fagocytozy Spadek stężenia IgA w ślinie Zwiększone ryzyko wystąpienia infekcji

25 Podczas wysiłku fizycznego dochodzi do zwiększenia produkcji reaktywnych form tlenu (RFT), głównie w mitochondriach. Co prawda komórki tkanek i narządów wyposażone są w systemy antyoksydacyjne, to jednak może dojść do sytuacji, gdy systemy te są niewystarczające do unieszkodliwienia produkowanych podczas wysiłku RFT powodując stres oksydacyjny. Reaktywne formy tlenu powodują uszkodzenia cząsteczek białek, tłuszczów, węglowodanów i DNA komórkowego. Tak więc w warunkach stresu oksydacyjnego dochodzi do zaburzenia równowagi między produkcją RFT i odpowiedzią antyoksydacyjną, co może być przyczyną uszkodzeń komórkowych.

26 Reaktywne formy tlenu uczestniczą w inicjacji indukowanych wysiłkiem uszkodzeń mięśni i rozwoju odpowiedzi zapalnej. Jedna z hipotez dotycząca mechanizmów leżących u podłoża zespołu przetrenowania zakłada, że jego pierwszą przyczyną są uszkodzenia mięśni, a w konsekwencji pojawiają się inne, znane objawy tego zespołu. Wiadomo, że umiarkowane uszkodzenia włókien mięśniowych, po których następuje odnowa, są integralnym elementem procesu treningowego.

27 W warunkach dużych obciążeń treningowych i niewystarczającego czasu odpoczynku umiarkowane uszkodzenie mięśni rozwija się w stan chroniczny, któremu towarzyszy ból mięśni i ich osłabienie. Jednocześnie we krwi wzrasta stężenie białek wewnątrzmięśniowych, w tym enzymów, takich jak kinaza kreatynowa (CK) oraz podwyższa się poziom wskaźników stanu zapalnego (np. stężenie białka C-reaktywnego), wskazując na uszkodzenie tkanek. Mikrouszkodzenia mięśni powodują obniżenie ich siły i zakresu ruchów, co może zakłócać wykonywanie zadań treningowych.

28 Uszkodzenie mięśni Mózg Stan zapalny Cytokiny ( ) Wątroba Aktywność CK w osoczu ( ) Stężenie IgA w ślinie ( ) Układ immunologiczny (supresja) Zmiany zachowania Zmiany hormonalne Wzrost stężenia CPR pobieranie Spadek stężenia glutaminy Testosteron ( ) Kortyzol ( ) Degradacja białek Schemat zależności między czynnikami wywołującymi zespół przetrenowania (główne objawy zaznaczone na pomarańczowym tle); ( ) spadek, ( ) wzrost

29 Kluczową rolę w indukowaniu zintegrowanej odpowiedzi organizmu na nadmierne obciążenie wysiłkiem pełnią cytokiny. Są to białka lub peptydy o małej masie cząsteczkowej, produkowane i wydzielane przez różne komórki, np. makrofagi czy uszkodzone komórki mięśniowe. Uczestniczą w przekazywaniu sygnałów między komórkami różnych tkanek i narządów. Niektóre cytokiny mają działanie prozapalne, chociaż znane są również cytokiny o właściwościach antyzapalnych.

30 Wzrost stężenia cytokin we krwi może stymulować niektóre obszary mózgu powodując m. in. depresję, utratę apetytu czy zaburzenia snu, a wiec te objawy, które są charakterystyczne dla zespołu przetrenowania. Cytokiny prozapalne stymulują również wątrobę do produkcji białek ostrej fazy, np. białka C-reaktywnego.

31 Jedną z metod stosowaną w bieżącej kontroli treningu jest obserwacja zmian aktywności kinazy kreatynowej (CK) we krwi. Wybór tego wskaźnika nie jest przypadkowy. Jedną z dobrze udokumentowanych teorii o przyczynach występowania zespołu przetrenowania uważa uszkodzenia mięśni za główny czynnik całej kaskady zmian prowadzących do objawów tego zespołu.

32 Wysiłek fizyczny może powodować uszkodzenia włókien mięśniowych, naruszona może zostać ultrastruktura miocytów, obejmująca zmiany w błonie komórkowej, uszkodzenia białek kurczliwych i stabilizujących, a nawet rozpad organelli komórkowych. Bodźcem wywołującym uszkodzenia mięśni jest stres mechaniczny lub metaboliczny. Stres mechaniczny, związany ze wzrostem napięcia podczas skurczu mięśnia, powoduje uszkodzenie sarkolemmy, siateczki śródplazmatycznej i struktur białkowych. Do czynników metabolicznych zalicza się m. in. Podwyższoną temperaturę, obniżone ph, produkcję reaktywnych form tlenu, czy zmianę stosunku ATP/ADP.

33 MITOCHONDRIA CYTOPLAZMA PRZECHODZENIE ENZYMÓW DO PŁYNU POZAKOMÓRKOWEGO NIEZNACZNE USZKODZENIE CIĘŻKIE USZKODZENIE

34 Zawartość enzymów w komórkach tkanek i narządów jest znacznie zróżnicowana zarówno co do ilości jak i proporcji między poszczególnymi enzymami. Tak więc każdy narząd na określony, charakterystyczny zestaw enzymów, tworzący specyficzny profil enzymatyczny. Po uszkodzeniu komórki jej profil enzymatyczny odzwierciedla się we krwi i pozwala na określenie, w którym narządzie lub tkance doszło do uszkodzeń (wywołanych stanem chorobowym czy wysiłkiem fizycznym).

35 Komórki mięśni szkieletowych posiadają specyficzny profil enzymatyczny. Zawierają one w swoim wnętrzu zarówno enzymy występujące w innych tkankach jak i enzymy narządowo specyficzne. Szczególną uwagę zwrócono na specyficzny dla tkanki mięśniowej enzym o nazwie kinaza kreatynowa (CK). Enzym ten występuje także w mięśniu sercowym i mózgu, jednakże w przypadku obserwowania zmian wywołanych wysiłkiem zakłada się, że wzrost aktywności kinazy kreatynowej we krwi wynika z uszkodzenia komórek mięśniowych. Wzrost aktywności kinazy kreatynowej w osoczu uważany jest powszechnie za pośredni wskaźnik uszkodzenia włókien mięśniowych.

36 Wywołany wysiłkiem wzrost aktywności CK w osoczu zależy od wielu czynników, takich jak czas trwania i intensywność wysiłku, rodzaj wykonywanych skurczów mięśni czy stan wytrenowania. Zawodnicy Czas trwania wys. Aktywność CK (U/l) Przed wys. Po wys. % wzrostu aktywn. CK Piłka nożna 2 x 45 min 81±42 148±66** 83 Zapasy 5 x 5 min* 118±70 427±170** 260 Maraton 220±42 min 61±47 339±294** 455 * 4 walki zapaśnicze trwające 5 min ** Statystycznie istotnie wyższe w porównaniu z aktywnością wyjściową (p<0,05)

37 Czas trwania wysiłku Intensywność wysiłku Rodzaj skurczów mięśni Stan wytrenowania 1. Wzrost przepuszczalności błon włókien mięśniowych 2. Urazy mechaniczne Wzrost aktywności kinazy kreatynowej (CK) w osoczu Czynniki wpływające na powysiłkową aktywność kinazy kreatynowej (CK) w osoczu

38 Mikrouszkodzenia włókien mięśniowych pojawiają się po pracy o różnym charakterze i maja najczęściej zasięg lokalny. Najsilniejszym bodźcem uszkadzającym włókna mięśniowe są skurcze ekscentryczne, które mogą spowodować mechaniczne uszkodzenia komórek.

39 Wywołane wysiłkiem uszkodzenia włókien mięśniowych występują nie tylko pod wpływem skurczów ekscentrycznych, ale również pod wpływem niemal wszystkich rodzajów wysiłku związanych z treningiem sportowców wyczynowych. W praktyce sportowej ocena stopnia tych uszkodzeń dokonywana jest najczęściej na podstawie dowodów pośrednich, takich jak utrata funkcji mięśni, opóźniony ból mięśniowy czy aktywność enzymów wewnątrzmięśniowych we krwi.

40 Wykazano, że wzrost aktywności CK w osoczu po wysiłku jest indywidualnie zróżnicowany, co oznacza, że reakcja zawodników na taki sam bodziec wysiłkowy może, mając ten sam kierunek, różnić się w wartościach bezwzględnych.

41 h:min 4:30 4:00 3:30 Aktywność CK w osoczu u zawodników różniących się wrażliwością mięśni na bodziec wysiłkowy 3:00 2:30 2:00 1:30 Aktywność CK zawodnik 1 zawodnik 2 1: VII 10 VII 15 VII 20 VII 25 VII 1 VIII 5 VIII 9 VIII

42 Analizując przebieg zmian aktywności CK w osoczu można określić zwiększone ryzyko wystąpienia przeciążenia wysiłkiem mięśni szkieletowych. Wiedząc, że kumulacja przeciążeń może skutkować pojawieniem się zespołu przetrenowania można tak modyfikować trening, aby temu niekorzystnemu zjawisku zapobiec. Ma to szczególne znaczenie w okresach treningu poprzedzających start na ważnych zawodach, gdyż nadmierne uszkodzenia mięsni szkieletowych, a co za tym idzie pogorszenie stanu funkcjonalnego mięśni zawodnika zmniejsza jego szansę na wygraną.

43 Aktywność CK(U/I) 800 obciążenia zawodnik A zawodnik B Dzień treningu Obciążenie treningowe (pkt.) Przebieg zmian aktywności CK w osoczu u zawodnika A i B wywołany obciążeniami treningowymi, których wielkość wyrażono w arbitralnych punktach. Zawodnik A - prawidłowa reakcja na wysiłki treningowe, zawodnik B brak zależności między wielkością obciążeń treningowych i aktywnością CK, co sugeruje zwiększone ryzyko przeciążenia mięśni pracą.

44 Zmiany metabolizmu komórkowego pod wpływem jednorazowego wysiłku fizycznego mogą również dotyczyć białek i aminokwasów. Organizm ludzki nie gromadzi zapasów białek, jednakże aminokwasy, z których białka są zbudowane, mogą być podczas wysiłku wykorzystywane do celów energetycznych.

45 Odzwierciedleniem zwiększonej degradacji białek i katabolizmu aminokwasów jest zwiększona produkcja mocznika, końcowego metabolitu przemian tych związków. Wzrost stężenia mocznika w osoczu może być wywołany długotrwałym wysiłkiem, gdy dochodzi do wyczerpania zasobów węglowodanów (glikogenu) w mięśniach i wątrobie. Wysiłki o krótkim czasie trwania nie wywołują zmian stężenia mocznika we krwi.

46 Interpretacja zmian stężenia mocznika w osoczu wywołanych wysiłkiem fizycznym powinna uwzględniać wpływ dodatkowych czynników takich jak: spożycie białka w diecie zwiększone spożycie powoduje podwyższenie stężenia mocznika we krwi, spożycie węglowodanów w diecie zbyt małe spożycie powoduje, że do celów energetycznych wykorzystywane są aminokwasy, co powoduje wzrost stężenie mocznika we krwi, stan odwodnienia organizmy efektem jest podwyższone stężenie mocznika we krwi, zaburzona podczas wysiłku praca nerek konsekwencją jest zbyt małe wydalanie mocznika z moczem, co powoduje podwyższenie stężenia tego związku we krwi.

47 Diagnozowanie zespołu przetrenowania jest jednym z bardziej skomplikowanych zadań medycyny sportu, przede wszystkim z uwagi na niewielka liczbę danych doświadczalnych. Świadome doprowadzenie zawodnika do stanu przetrenowania i w efekcie do utraty wydolności fizycznej natrafia na przeszkody natury etycznej. Powszechnie uważa się, że brak jest pojedynczego wskaźnika, dającego wiarygodną odpowiedź o stanie zawodnika i jego zdolności do treningu, jak również nie znaleziono uniwersalnego narzędzia przydatnego do wykrywania przetrenowania w jego subklinicznej fazie.

48 Proponowane metody biochemiczne wykrywania zespołu przetrenowania i ocena ich trafności Metoda Próg przemian beztlenowych Stężenie mleczanu we krwi Aktywność CK w osoczu (w spoczynku) Stężenie mocznika w osoczu (w spoczynku) Stężenie testosteronu (w spoczynku) Stężenie kortyzolu (w spoczynku) Stężenie amin katecholowych w moczu Ocena trafności Nie ma wartości diagnostycznej, zmiany mogą być wywołane treningiem i dietą Nie ma wartości diagnostycznej, zmiany mogą być wywołane treningiem Wzrost może wskazywać na przeciążenie mięśni Wzrost może wskazywać na długotrwały niedobór węglowodanów Spadek może wskazywać na przemęczenie? Wzrost wskazuje na przemęczenie Znaczny spadek wskazuje na stan przetrenowania

49 Przyczyny braku spójności wyników badań: mała liczba badań sportowców z zespołem przetrenowania (problemy etyczne związane z doświadczalnym wywołaniem zespołu przetrenowania), niejednolite kryteria stosowanie w diagnozowaniu (brak powszechnie akceptowanych wskaźników, nie ustalona terminologia), wpływ czynników zaburzających diagnozę (choroby, kontuzje).

50 Zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu przetrenowania wynika w znacznym stopniu z braku możliwości ustalenia strefy optymalnych obciążeń treningowych, gdyż nie jest dokładnie zdefiniowana, brak jest również jednoznacznych wskazówek, jaki powinien być czas odpoczynku między kolejnymi sesjami treningowymi. Z tego też względu łatwiejsze wydaje się zapobieganie zespołowi przetrenowania poprzez indywidualizację i periodyzację treningu, monitorowanie reakcji organizmu na stres wysiłkowy czy okresową ocenę wydolności, jak również zapewnienie właściwej diety odpowiedniego stylu życia.

51 Bieżąca kontrola (monitorowanie) treningu pozwala na ocenę reakcji organizmu zawodnika na stosowane obciążenia wysiłkiem fizycznym. W oparciu o uzyskane wyniki możliwa jest korekta rodzaju, objętości i intensywności ćwiczeń dla poszczególnych zawodników. Należy pamiętać, że metody stosowane do monitorowania treningu powinny być dopasowane do specyfiki danej dyscypliny sportu.

52 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

53 Zakładając, że uszkodzenia mięśni mogą być przyczyną pojawienia się zespołu przetrenowana, zaproponowano następująca kaskadę oddziaływań. Uszkodzone pod wpływem wysiłku włókna mięśniowe produkują prozapalne cytokiny, inicjujące powstawanie stanu zapalnego, który związany jest z infiltracją neutrofili i makrofagów do miejsc objętych uszkodzeniem. Sygnał z mięśni wywołuje odpowiedź ze strony mózgu, wątroby i systemu immunologicznego.

54 Aktywacja centralnego układu nerwowego przez prozapalne cytokiny odbywa się przez podwzgórze, w którym zlokalizowane są receptory cytokin. Związanie się cytokiny z receptorem powoduje aktywację osi podwzgórze-przysadka-kora nadnerczy i jednocześnie pogorszenie funkcjonowania osi podwzgorze-przysadka-gonady. W konsekwencji wzrasta stężenie katecholamin i kortyzolu i obniża się stężenie testosteronu we krwi, tak więc dochodzi do zmian profilu hormonalnego, obserwowanego w zespole przetrenowania, a następnie do zmian nastroju i zachowania. Wzrost stężenia kortyzolu we krwi przyczynia się również do nasilenia degradacji białek mięśniowych.

55 Prawidłowa reakcją układu mięśniowego jest wzrost aktywności CK w osoczu po dniach treningu, w których stosowane były duże obciążenia wysiłkiem fizycznym i jej spadek po zmniejszeniu obciążeń lub dniu odpoczynku.

56 Zwiększone pobieranie aminokwasów przez wątrobę do syntezy tych białek może być jedną z przyczyn spadku stężenia aminokwasów, w tym glutaminy, we krwi. Obniżone stężenie glutaminy, substratu energetycznego leukocytów, wywołuje supresję funkcji komórek układu immunologicznego, czego następstwem jest zwiększoną częstość występowania infekcji. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że stan zapalny, jako zintegrowana reakcja organizmy na uszkodzenie, jest jedynym czynnikiem zdolnym zainicjować procesy regeneracyjne.

57 Czynniki wpływające na wielkość powysiłkowych zmian aktywności CK w osoczu: 1. Czas trwania wysiłku, 2. Intensywność wysiłku 3. Rodzaj skurczów mięśni a. koncentryczne b. izometryczne c. ekscentryczne 4. Stan wytrenowania.