MATERIAŁ NAUCZANIA Monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych Nr programu /WODiDZ/Kluczbork/2019/BD

Transkrypt

1 MATERIAŁ NAUCZANIA Monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych Nr programu /WODiDZ/Kluczbork/2019/BD Przedmiot: Sieci komunalne Klasa I 6 Rodzaje przyłączy wodociągowych 6.1 Zasady wykonywania przyłączy wodociągowych 1 Przyłącze wodociągowe jest to odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową. Montuje się je w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym 2. Rysunek 6.1 Przykładowe przyłącze wodociągowe do budynku Źródło: Budowa przyłączy nie wymaga specjalnego, dodatkowego pozwolenia. Konieczne jest jedynie zgłoszenie tego faktu władzom i przedłożenie technicznego opisu instalacji wykonanego przez projektanta z uprawnieniami w zakresie sieci i instalacji sanitarnych

2 Wymagane jest uzyskanie odbioru przyłączy przez właściwe organy Zakładu Wodociągów i Kanalizacji. Trasy przyłączy wodociągowych: przyłącze wodociągowe należy projektować prostopadle do sieci wodociągowej, w miarę możliwości bez załamań; w przypadku przejścia przyłączem pod ławą fundamentową należy zachować odległość min. 1,5 m od narożnika budynku; przyłączy wodociągowych nie należy lokalizować wzdłuż skarpy; dopuszcza się poprzeczne przejścia przez skarpę pod warunkiem zachowania minimalnego przykrycia; w przypadku budynków dwurodzinnych (bliźniaczych, budynków w zabudowie segmentowej lub budynków o wydzielonych dwóch lokalach własnościowych) dopuszcza się wykonanie jednego wspólnego przyłącza dla dwóch segmentów, wprowadzonego do jednego z nich przy wewnętrznej ścianie łączącej oba segmenty. Trasy przyłącza nie należy lokalizować na granicy dwóch posesji. Należy zachować odległość 1 m od granicy posesji; należy zachować minimalne odległości od przewodów wodociągowych do podziemnego uzbrojenia zgodnie z Warunkami technicznymi wykonania i odbioru sieci wodociągowych ; należy unikać lokalizacji przyłączy pod wjazdami i bramami oraz pod wjazdami do garaży w budynkach wielorodzinnych

3 Rysunek 6.2 Schematy przyłączy wodociągowych w zależności od położenia nieruchomości względem sieci wodociągowej Źródło: 1,2 schematy montażowe dla przyłączy z wodomierzem dla budynków położonych nie dalej niż 15 m od linii rozgraniczającej posesję od ulicy; 3,4 schematy montażowe dla budynków położonych w odległości większej niż 15 m od linii rozgraniczającej. Wodomierz znajduje się w studzience; 5 schemat dla budynków z przyłączem przechodzącym przez ścianę równolegle do sieci ulicznej; 6,7,8 schematy przyłączy dla budynków położonych ukośnie do wodociągu; 3

4 Uwagi: 9 schemat przyłącza do budynków szeregowych ze wspólną studzienką wodomierzową. niedopuszczalne jest bezpośrednie połączenie instalacji wodociągowej zasilanej z sieci wodociągowej z urządzeniami zasilającymi instalację z innych źródeł wody; instalacja wodociągowa powinna być tak zaprojektowana, aby w każdym odcinku przewodu zapewniony był ruch wody; nie należy projektować hydrantów na odcinku przyłącza przed wodomierzem (na terenie nieruchomości); zasilanie placów budowy należy projektować poprzez przyłącza docelowe. Istniejące stare przyłącze może być wykorzystane do celów budowy na zasadach ustalonych w warunkach technicznych. Minimalna odległość przyłącza wodociągowego od innych sieci i urządzeń wynosi: 1,5 m od kanalizacji i gazu; 1,0 m od słupów energetycznych; 0,8 m od kabli energetycznych; 0,5 m od kabli telekomunikacyjnych. Dodatkowo w pasie o szerokości 2,0 m nie należy sadzić drzew i krzewów. Do montażu przyłączy należy używać: rur z PE 100 o klasie ciśnieniowej 1 MPa o średnicy do 50 mm; rur z żeliwa sferoidalnego dla większych średnic Układanie przyłącza wodociągowego w wykopie Zaleca się układać przewody na podsypce z piasku o grubości minimum 10 cm. Obsypka piaskowa powinna być grubości 30 cm. Na obsypce należy wykonać taśmę ostrzegawczą, a obok rury przyłącza dodatkowo ułożyć przewód miedziany o grubości 1 mm 2. Przewód ten należy zakończyć w studzience przy zasuwie. Średnica przyłącza powinna zapewnić wydajność wymaganą na cele bytowo-gospodarcze i przeciwpożarowe. Maksymalna prędkość przepływu w przyłączu nie może przekraczać 1 m/s. Spadek przyłącza powinien wynosić minimum 3% w kierunku przewodu ulicznego; W terenie poza pasem jezdni należy zainstalować zasuwę odcinającą na przyłączu o wytrzymałości na ciśnienie minimum 1,0 Mpa; Przyłącza należy układać na głębokości: H = hp + 0,4 m, gdzie: hp głębokość przemarzania gruntu odczytana z mapy, 0,4 m współczynnik bezpieczeństwa; 4

5 UWAGA Większość zakładów wodociągowych zaleca układanie przyłączy na głębokości minimum 1,6 1,7 m oraz nie głębiej niż 2,5 m. Przed zasypaniem przyłącza należy poddać je próbie szczelności zgodnie z PN-B /1997. Należy przeprowadzić próbę na ciśnienie 1,0 MPa w obecności dostawcy wody, przy temperaturze zewnętrznej nie niższej niż +1 C; W przypadku stwierdzenia, że woda z płukanego rurociągu nie odpowiada pod względem bakteriologicznym warunkom wody do picia, konieczna jest dezynfekcja. Dezynfekcje przewodu przeprowadza się wodą chlorowaną (podchloryn wapnia lub sodu zawierający 50 mg Cl /dm 3 wody), przy czasie kontaktu 24 h. Pozostałość chloru w wodzie po tym okresie powinna wynosić 10 mg Cl/dm 3. Po przeprowadzeniu dezynfekcji należy ponownie dobrze przepłukać rurociąg czystą wodą i wykonać analizę bakteriologiczną. 6.2 Rodzaje przyłączy wodociągowych Łączenie przewodu rozdzielczego miejskiej sieci wodociągowej z przewodem połączenia wodociągowego może być wykonane z zastosowaniem trójnika lub opaski z urządzeniem nawiercającym nawiertką Przyłącze z zastosowaniem trójnika Zastosowanie trójnika jest możliwe w każdej sytuacji pod warunkiem że przewód sieci wodociągowej jest opróżniony z wody. Łączenie tą metodą wykonuje się, gdy średnica połączenia wodociągowego przekracza 50 mm albo gdy średnica połączenia jest większa od połowy średnicy przewodu ulicznego. W odwodnionym przewodzie wodociągowym wycina się odcinek rury o długości równej długości trójnika, zwiększonej o głębokość kielicha. Kiedy wycięty odcinek rury zostanie już usunięty, stosując nasuwkę dwukielichową, łączy się bosy koniec trójnika i bosy koniec przewodu. Między bosy koniec trójnika a przeciętą rurę wodociągu ulicznego wbija się klin dociskający kielich trójnika, umożliwiając wykonanie uszczelnienia w kielichu. Nasuwkę przesuwa się w taki sposób, aby objęła równocześnie bosy koniec trójnika i przewodu ulicznego. Po tak wykonanym połączeniu montuje się zasuwę kielichową połączoną z kielichem trójnika. Zmontowanie zasuwy i jej zamknięcie umożliwia napełnienie wodą ulicznego przewodu wodociągowego. 5

6 Rysunek 6.3 Schemat przyłącza wodociągowego za pomocą trójnika Źródło: 1 przewód wodociągowy, 2 trójnik kielichowy, 3 zasuwa kielichowa, 4 kosz żeliwny (obudowa), 5 skrzynka uliczna, 6 szczelne przejście przewodu przez ścianę, 7 wodomierz, 8 zawór główny (zasuwa), 10 przewód wodociągowy Przyłącze z zastosowaniem opaski z urządzeniem nawiertnym Zastosowanie opaski nie wymaga opróżnienia przewodu sieci wodociągowej z wody. Stosuje się ją w przypadkach, gdy średnica nawiercanego otworu na przewodzie sieciowym jest mniejsza od połowy średnicy przewodu rozdzielczego wodociągu. Średnica odcinka połączenia nie powinna przekraczać 50 mm. Połączenie polega na umocowaniu na przewodzie sieciowym kształtki (nawiertki) za pomocą opaski. Uszczelka między kształtką a rurą zapewnia szczelność połączenia. Do nawiertki mocuje się zasuwę, a do niej ramę z wiertłem i przewierca się otwór w ściance przewodu wodociągowego. Kiedy otwór jest wykonany, a wiertło cofnięte, należy zamknąć zasuwę i zdjąć urządzenie do nawiercania. Zasuwę należy zamocować na stabilnym i równym podłożu, najlepiej betonowym lub na podmurówce. Zasuwa posiada trzpień przedłużony, wyprowadzony do poziomu przyszłego gruntu, zakończony nasadą do klucza i zabezpieczony skrzynką uliczną z literą W. Miejsce umieszczenia skrzynki oznakowane jest tabliczką umieszczaną na najbliższej ścianie budynku, a w przypadku jej braku na słupku betonowym

7 Rysunek 6.4 Schemat przyłącza wodociągowego za pomocą opaski Źródło: 1 przewód wodociągowy, 4 kosz żeliwny (obudowa), 5 skrzynka uliczna, 6 szczelne przejście przewodu przez ścianę, 7 wodomierz, 8 zawór główny (zasuwa), 9 nawiertka typu NN, 10 przewód wodociągowy, 11 opaska, 12 zasuwa przewiertna Rysunek 6.5 Przekrój przez rurę wodociągową podczas zakładania przyłącza z zastosowaniem opaski z urządzeniem nawiercającym nawiertką Źródło: Rozróżniamy nawiertki wodociągowe zwykłe oraz samonawiercające. Przy użyciu nawiertek samonawiercających przyłączenie do instalacji wodociągowej odbywa się pod ciśnieniem, bez użycia urządzeń pomocniczych. Używa się ich do rur PVC i PE. Natomiast przyłączenie do instalacji wodociągowej przy użyciu nawiertki wodociągowej zwykłej odbywa się pod ciśnieniem, przy użyciu aparatu nawiercającego. Używa się ich zarówno do rur PVC i PE, jak i do rur żeliwnych i stalowych. 7

8 Nawiertka ciśnieniowa samonawiercająca do rur PVC i PE Rysunek 6.6 Nawiertka samonawiercająca do rur PVC i PE Źródło: Nawiertka wodociągowa do rur żeliwnych i stalowych Rysunek 6.7 Nawiertka wodociągowa do rur żeliwnych i stalowych Źródło: 8

9 Nawiertka wodociągowa do rur PVC i PE Układanie w wykopie Rysunek 6.8 Nawiertka wodociągowa do rur PVC i PE Źródło: Szerokość wykopu powinna umożliwić swobodne jego wykonanie i układanie przewodu. Z tych powodów powinien on być szerszy od średnicy nominalnej przewodu o 0,3 0,4 m z każdej jego strony. Szerokość wykopu powiększa się w przypadku obudowy o 0,1 m i w odniesieniu do wykopu w gruncie nawodnionym o 0,1 m. Rysunek 6.9 Szczelna obudowa pozioma wykopu prostopadłościennego Źródło: Heidrich Z., Wodociągi cz. I, WSiP, Warszawa 1999 Oznaczenia: 1 rozpora drewniana, 2 bale przyścienne poziome, 3 bale podrozporowe, 4 przewód wodociągowy, 5 ziemia z wykopu, 6 zdjęta nawierzchnia, 7 bal drewniany osłaniający ciek uliczny, 8 stalowa rozpora śrubowa 9

10 Przed przystąpieniem do wykonania wykopu należy zdjąć nawierzchnię i ułożyć ją w odległości 0,6 m po jednej stronie wykopu. Rysunek 6.10 Rozplanowanie stanowiska roboczego w wykopie Źródło: Cieślowski S., Instalacje sanitarne, WSiP, Warszawa 1988 Wykopy prowadzi się ręcznie lub mechanicznie. Ziemię z wykopu składa się po przeciwnej stronie niż nawierzchnię, pozostawiając wolny pas transportowy wzdłuż krawędzi wykopu o szerokości 0,6 1,0 m. Na dnie wykopu należy pozostawić ok. 10 cm warstwę ziemi, którą zdejmuje się bezpośrednio przed ułożeniem przewodu. W celu umożliwienia wykonania złączy przewodów wodociągowych konieczne jest wykonanie gniazd, których wymiary zależą od średnicy przewodu i rodzaju połączenia. Rysunek 6.11 Wymiary gniazd pod złącza kielichowe Źródło: Heidrich Z., Wodociągi cz. I, WSiP, Warszawa 1999 a przewody średnicy 300 mm, b przewody średnicy 600 mm 10

11 Wykopy powinny posiadać zabezpieczone ściany w postaci obudowy pełnej lub ażurowej, której wykonanie zależy od głębokości układania przewodu i rodzaju gruntu. Bezwzględnie należy przewidzieć odwodnienie wykopu w przypadku napływu wód gruntowych. Sposób składowania rur zaleca ich producent. Technika opuszczania rur do wykopu zależy od masy i długości rury. Każdy z układanych odcinków rur powinien być ułożony na wyrównanym dnie, na 2/3 swej długości. Po ułożeniu rur w wykopie podbija się je z obydwu stron ziemią sypką (bez kamieni i gliny) lub piaskiem. Montaż złączy zależy od rodzaju materiału rur i od kształtki połączeniowej. Układając rury z PVC, kształtki i uzbrojenie na przewodzie należy zabezpieczyć, m.in. przed wyboczeniami, poprzez wykonanie bloków oporowych. Rysunek 6.12 Bloki oporowe w węzłach przewodów z PVC Źródło: Heidrich Z., Wodociągi cz. I, WSiP, Warszawa 1999 a trójniki, b końcówki, c łuki, d zasuwy 6.3 Zestaw wodomierzowy Zakończeniem połączenia wodociągowego jest zestaw wodomierzowy. Przyłącze wodociągowe jest własnością dostawcy wody. Zestaw wodomierzowy powinien zostać usytuowany: w budynku, w części podpiwniczonej jeśli jego odległość od ulicy z przewodem rozdzielczym sieci wodociągowej nie przekracza 15 m; 11

12 w studzience wodomierzowej wybudowanej 2 m od ogrodzenia nieruchomości gdy odległość budynku od ulicy przekracza 15 m albo gdy budynek nie jest podpiwniczony. W skład zestawu wchodzą: wodomierz; dwa zawory odcinające; komplet niezbędnych kształtek. Dopuszczalne jest, aby w skład zestawu wodomierzowego wchodziły również: dwa zawory odcinające kulowe; filtr; zawór antyskażeniowy. Sposób wbudowania zestawu wodomierzowego zależy od układu wysokościowego podłogi piwnicy w budynku. Umieszcza się go na wspornikach przyściennych. Długość odcinka prostego przed wodomierzem powinna być równa co najmniej pięciu średnicom połączenia wodomierzowego, a za wodomierzem odcinek prosty powinien odpowiadać trzem średnicom połączenia wodomierza. Wodomierze określonej średnicy mogą być wbudowywane w przewód o średnicy większej za pomocą łączników redukcyjnych. Dla wodomierzy ustawianych poza budynkiem średnica studzienek kołowych powinna wynosić 1,2 lub 1,8 m. 12

13 6.3.1 Wodomierz główny 5 Rysunek 6.13 Zestaw wodomierzowy Źródło: Przyłącze wodociągowe to odcinek od miejsca włączenia do sieci wodociągowej do zestawu wodomierzowego. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami na połączeniu wewnętrznej instalacji wodociągowej zimnej wody w budynku lub zewnętrznej na terenie działki budowlanej z siecią wodociągową (przyłączem wodociągowym) powinien być zainstalowany zestaw wodomierza głównego. Zestaw wodomierza głównego, na połączeniu z siecią wodociągową (przyłączem wodociągowym), powinien być umieszczony w piwnicy budynku lub na parterze, w wydzielonym, łatwo dostępnym miejscu, zabezpieczonym przed zalaniem wodą, zamarzaniem oraz dostępem osób niepowołanych. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej miejscem tym powinno być odrębne pomieszczenie. Dopuszcza się umieszczenie zestawu wodomierza głównego w studzience poza budynkiem, jeżeli jest on niepodpiwniczony i nie ma możliwości wydzielenia na parterze budynku miejsca dla lokalizacji wodomierza. Szczegóły ustala się na etapie uzgadniania dokumentacji projektowej u gestora sieci. Lokalizacja zestawu wodomierzowego w budynku musi znajdować się bezpośrednio za ścianą budynku max. do 1 m od ściany zewnętrznej. W przypadku lokalizacji zestawu wodomierzowego w studni na zewnątrz budynku musi znajdować się ona przy granicy działki przeważnie w odległości około 1 m. Za każdym zestawem wodomierza głównego od strony instalacji należy zainstalować zabezpieczenie, uniemożliwiające wtórne zanieczyszczenie wody. Wymóg ten spełnia zawór antyskażeniowy odpowiedniej klasy. Miejscem rozdziału własności sieci wodociągowej i instalacji wodociągowej użytkownika jest zawór odcinający za wodomierzem (patrząc od strony przyłącza wodociągowego) Podstawowe rodzaje wodomierzy Wodomierze przeznaczone do pomiaru zużycia wody pitnej różnią się konstrukcją układu zliczającego ilość przepływającej wody. W budownictwie mieszkaniowym stosowane są dwa podstawowe rodzaje wodomierzy: wodomierze śrubowe stosowane przez zakłady wodociągowe i montowane w budynkach wielorodzinnych jako tzw. wodomierze główne (dla średnic większych niż 50 mm);

14 Rysunek 6.14 Wodomierz śrubowy z poziomą osią Źródło: wodomierze skrzydełkowe (wirnikowe) stosowane jako wodomierze domowe w budynkach wielorodzinnych (dla średnic mniejszych niż 50 mm), w budynkach jednorodzinnych lub jako tzw. wodomierze mieszkaniowe w budynkach wielorodzinnych: wodomierze jednostrumieniowe (oznaczenie JS), wodomierze wielostrumieniowe (oznaczenie WS). 14

15 Rysunek 6.15 Wodomierz skrzydełkowy jednostrumieniowy Źródło: Do wody ciepłej (do 90 C, niektórzy producenci proponują nawet do 130 C) i zimnej (do 50 C) przeznaczone są różne rodzaje wodomierzy. Wodomierz do wody zimnej ma kolor niebieski, a do wody ciepłej czerwony Oznaczenia tablice orientacyjne Oznaczenie uzbrojenia na przewodach wodociągowych wykonuje się za pomocą tablic tworzywowych, umieszczonych na istniejących, trwałych obiektach budowlanych lub specjalnych słupkach. Powinny się one znajdować na wysokości ok. 2 m nad terenem, w miejscach widocznych, w odległości nie większej niż 5 m od oznaczanego uzbrojenia. Dla tablic oznaczających zasuwy wodociągowe obowiązkowe jest białe tło, natomiast cyfry, litery, układ współrzędnych i obrzeża są w kolorze niebieskim. Wzory tablic i wymagania co do treści, wymiarów, materiałów, wykonania i wykończenia określa norma PN-86/B (Tablice orientacyjne do oznaczenia uzbrojenia na przewodach wodociągowych)

16 Rysunek 6.16 Tablice orientacyjne dla wodociągów Źródło: 6.5 Literatura Literatura obowiązkowa Cieślowski S., Instalacje sanitarne, WSiP, Warszawa 1988; Heidrich Z., Wodociągi cz. I, WSiP, Warszawa 1999; Kieślowski S., Krygier K., Instalacje sanitarne cz.1, WSiP, Warszawa