WYMIARY UCZENIA SIĘ POLAKÓW NA EMIGRACJI W WIELKIEJ BRYTANII
|
|
- Aleksandra Czajka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wymiary uczenia się Polaków na emigracji Edukacja Dorosłych 2011, nr 2 ISSN X WYMIARY UCZENIA SIĘ POLAKÓW NA EMIGRACJI W WIELKIEJ BRYTANII Słowa kluczowe: edukacja formalna, edukacja pozaszkolna, edukacja nieformalna (incydentalna), uczenie się z życia, emigracja. Streszczenie: Prezentowany artykuł podejmuje próbę określenia wymiarów edukacji dorosłych na emigracji. W artykule przedstawione zostały definicje edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej (incydentalnej). Celem artykułu jest ukazanie i zidentyfikowanie obszarów tych form edukacji. Autorka odnosi się do doświadczeń edukacyjnych emigrantów w Wielkiej Brytanii, gdyż, jak zakłada, jest to w Europie największa polska emigracja. W tekście można znaleźć przykłady form kształcenia oraz sytuacji codziennych, które mają charakter edukacyjny. Omówione zostały również najbardziej ogólne cechy polskiej emigracji, ze wskazaniem na jej obecne przyczyny. W tekście przytoczone są różne instytucje kształcące dorosłych w Anglii, są to tylko wybrane przykłady, napisane w oparciu o artykuły z gazety wydawanej w Bristolu oraz o doświadczenia emigrantów, studentów Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego w Łodzi. Emigracja i jej uwarunkowania na tle historycznym W Polsce emigracja obecna była od wielu lat, związane to było z bardzo burzliwymi dziejami kraju. Wiek XIX i XX to przede wszystkim czasy emigracji z powodów politycznych i społecznych. Wielu Polaków wyjechało wówczas do Stanów Zjednoczonych, osiedliło się tam, zakładając rodziny, a duża część już nigdy nie powróciła do kraju. Oprócz Ameryki bardzo popularnymi krajami, do których emigrowali Polacy były Anglia, Szwajcaria oraz kraje skandynawskie. Państwa te dawały schronienie i bezpieczeństwo w czasie II wojny światowej. Ówczesna emigracja miała wtedy inny wymiar. Pierwszorzędnym jej celem nie było poprawienie stanu ekonomicznego emigrantów, ale chęć uniknięcia represji i możliwość spokojnego życia. W okresie PRL ustrój polityczny bardzo utrudniał obywatelom podróżowanie oraz wyjazdy zagraniczne, dlatego też nie można mówić o emigracji na wysoką skalę. Polacy preferowali zatem migrację wewnątrz własnego kraju. Osiedlali się w innych miastach bądź wyjeżdżali z własnych wsi, aby móc zyskać posadę, która zapewni im życie na dostatecznym poziomie. Można było otrzymać służbowe mieszkania, aby ułatwić mieszkańcom opuszczenie domu i pomóc w uzyskaniu nowego miejsca zamieszkania w związku z podjętą pracą. Taka cyrkulacja ludzi nazwana została pracowniczą
2 58 migracją wahadłową (Grabowska-Lusińska, Okólski 2009, s. 25). W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych badacze tego zjawiska zaczęli obserwować na dużą skalę przypadki dziedziczenia tego typu emigracji. Kolejnym przełomowym okresem w dziejach polskiej migracji był upadek PRL-u. Upadek socjalizmu i otwarcie się Polski w stronę krajów Europy Zachodniej umożliwiły migrację i dały szansę na lepsze życie. Ta emigracja sprowadzała się do połączenia pracy (zarobkowania) osoby migrującej za granicę i konsumpcji (wydatkowania dochodów) większości członków jej gospodarstwa domowego w Polsce. Koszty utrzymania rodziny oraz domu w Polsce były bardzo niskie w porównaniu z zarobkami osoby żyjącej za granicą. Dlatego też migracja zyskała ogromną popularność i powszechne było, że ojciec lub matka pracują za granicą, a reszta rodziny mieszka w Polsce. Z czasem małżonkowie zaczęli stwarzać możliwość przyjazdu swojemu partnerowi, a opieka nad potomstwem spadła na dziadków. Pojawiło się wówczas bardzo popularne określenie dzieci pozostawionych przez rodziców pracujących za granicą jako eurosieroty. Najbardziej popularnymi krajami, do których udawali się polscy emigranci były: Niemcy, Austria, USA oraz Włochy i Francja. Oczywiście wyjazdy legalne, tzn. wyjazdy pracowników zarejestrowanych w kraju docelowym, były rzadkością. Wejście Polski do Unii Europejskiej zasadniczo zmieniło ten stan rzeczy. Powstały warunki do przyspieszenia i pogłębienia reform, między innymi napływ kapitału w formie inwestycji bezpośrednich oraz środków z funduszy strukturalnych UE, jak również zwiększony napływ innowacji. Zarazem zostały zniesione administracyjne przeszkody do przemieszczania się mieszkańców Polski na terenie Unii Europejskiej w innym charakterze niż turystyczny i do zamieszkiwania tam. Większość krajów Unii wprowadziła ułatwienia w podejmowaniu przez Polaków pracy na swoich rynkach pracy, a kilka z nich całkowicie te rynki otworzyło (Grabowska- -Lusińska, Okólski 2009). Zmiany, które zaszły otworzyły Polakom nowe możliwości zarobkowania, w tym legalnej pracy z wszystkimi niezbędnymi świadczeniami. Zniknęła też obawa przed deportacją ze względu na nielegalny pobyt za granicą. Bardzo popularne stały się wyjazdy całych rodzin, ponieważ jako obywatele Unii Europejskiej Polacy mają prawo umieszczenia dzieci w tamtejszych szkołach i korzystania z wszelkiego rodzaju świadczeń na rzecz posiadania rodziny. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej migracja gwałtownie się nasiliła i przybrała zróżnicowane formy. Nowym obiektem zainteresowań Polaków stały się Wyspy Brytyjskie oraz Irlandia. Emigracja jako przestrzeń do uczenia się Powodów współczesnej emigracji jest wiele i nie są to już jak przed laty wyjazdy z konieczności, ucieczka przed represjami czy obawa o własne życie. Współcześnie Polacy emigrują z powodu braku pracy w kraju lub aby za granicą pozyskać lepiej płatną niż dotychczas pracę, są to głównie względy ekonomiczne. Tę tezę potwierdzają również analizy przeprowadzone między innymi przez Ośrodek Badań nad Migracjami, według których motyw ekonomiczny to naj-
3 Wymiary uczenia się Polaków na emigracji ważniejszy powód współczesnej mobilności Polaków (Dębowska 2007). Wielu ludzi decyduje się na wyjazd z powodów zupełnie niezwiązanych z ekonomicznymi pobudkami. Są to często młodzi ludzie chcący podszkolić język, poznać nowe kultury i obyczaje, również podjąć pracę w danym kraju i spróbować ułożyć sobie życie w państwie zupełnie innym niż Polska. Wielu studentów studiujących filologię wyjeżdża, aby nabrać biegłości w języku oraz aby nie utracić kontaktu z danym językiem. Jako osoby władające dwoma lub jak niektórzy trzema językami są bardzo konkurencyjni na zagranicznym rynku pracy. Kolejną przyczyną emigracji, zwłaszcza wśród młodych ludzi jest chęć rozpoczęcia życia na własną rękę, z dala od opieki rodziców oraz chęć przeżycia przygody. Celem wyjazdu dla niektórych ludzi jest również bogactwo danego kraju w walory turystyczne, które są motywem poznania tradycji i kultury innych. Polacy od kilku lat zaczęli bardzo chętnie wyjeżdżać, co rozpoczęło nowy rozdziały w historii polskiej emigracji. Przyczyny leżące u podstaw decyzji w sprawie migracji stałej czy czasowej są wielorakie i są zwykle bardzo zróżnicowane i indywidualnie. Z doświadczeń Polaków przebywających na emigracji wynika, że ma ona charakter poznawczy i edukacyjny. Jest to przestrzeń do uczenia się formalnego i pozaformalnego. Wiąże się z koniecznością zmiany własnego życia, ale również i zmiany samego siebie, swoich upodobań, przyzwyczajeń. Często taki pobyt na emigracji wymaga pracy nad sobą, nad swoimi zachowaniami, postawami, dlatego że w nowym, obcym kraju trzeba rozpocząć życie od nowa. Pojawiają się niepewność jutra, nuda i rutyna towarzyszące dniom i tygodniom oczekiwania na pracę. Jako motyw i konieczność uczenia się może pojawić się lęk. Jak pisze Józef Kargul (2001), każda nowa sytuacja społeczna, zawodowa, polityczna, w jakiej może znaleźć się człowiek, zwłaszcza gdy ma za sobą młodość, wywołuje lęk spowodowany perspektywą zmiany dotychczasowego znanego, oswojonego stanu. Na ogół każdy w mniejszym lub większym stopniu odczuwa niepokój przed nieznanym, boi się, że to nieznane przyniesie negatywną zmianę w jego dotychczasowym życiu. Ta obawa rodzi opór wobec wszelkich zmian, ale jednocześnie może motywować do uczenia się, do pracy nad sobą. Można wysunąć tezę, że w sytuacji poczucia osamotnienia, bezradności na emigracji edukacja może być sposobem na niezależność czy też samodzielność. Wymiary uczenia się dorosłych na emigracji wybrane przykłady Cechą współczesnej edukacji dorosłych jest to, że uczenie się człowieka dorosłego stało się nie obligatoryjnym obowiązkiem, ale dobrowolnym wyborem, akceptowanym lub odrzucanym elementem stylu życia (Kargul 2001). Człowiek obecnie sam wybiera aktywność edukacyjną, jej rodzaj, zakres treściowy, formę i ponosi konsekwencje owego wyboru, takie są również cechy edukacji dorosłych na emigracji. Proces edukacji dorosłych może odbywać się w formie kształcenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego (incydentalnego). Kształcenie formalne oparte jest na stałych pod względem czasu i treści nauki formach, od szkoły początkowej po uniwersytet. W edukacji dorosłych systema-
4 60 tyczny przekaz wiedzy, umiejętności i postaw odbył się w ustalonym miejscu i czasie. Celem tego procesu jest uzyskanie formalnych kwalifikacji potwierdzonych odpowiednimi świadectwami i dyplomami (Pachociński 1998, s. 17). Edukacja formalna Polacy mieszkający w Wielkiej Brytanii mają bardzo wiele możliwości skorzystania z uczenia się formalnego. Mogą podjąć edukację zarówno na studiach, jak i na kursach specjalistycznych. Ich poszukiwanie najczęściej rozpoczyna się od British Council lub na portalu Higher Education & Reserch Opportunities in the United Kingdom, gdzie znajduje się wiele informacji na temat różnych kursów 1. Opłaty na brytyjskich uniwersytetach i w colleges są bardzo zróżnicowane i rozpoczynają się od ok funtów za rok. Jednak mogą osiągnąć i funtów za rok za prestiżowe kursy MBA czy studiowanie medycyny lub prawa (Rudnik 2005, s. 187). Polacy decydujący się na podjęcie studiów na uniwersytetach muszą liczyć się z tym, że nie przewidują one studiów zaocznych. Możliwość studiowania jest jedynie w formie dziennej, dlatego też jedyną możliwą opcją pracy dla studentów są weekendy lub praca na pół etatu. Ale ponieważ bardzo trudno jest utrzymać się i opłacić, pracując w takim wymiarze, Wielka Brytania przewiduje pomoc finansową dla studentów. Polacy bardzo chętnie zapisują się na studia, zwłaszcza że nie ma na nich takiego oblężenia jak w Polsce. Anglicy niechętnie studiują, preferują raczej kursy lub college, dlatego też więcej miejsc pozostaje dla obcokrajowców. Pomimo globalnych różnic kulturowych i obcego języka, w Anglii studiuje się przyjemnie i bezstresowo. Coraz więcej Polaków decyduje się na zdobycie wyższego wykształcenia w Anglii. Z roku na rok przybywa liczba Polaków studiujących w samym Bristolu. Dziś studiuje tu około 150 osób (Rynkiewicz 2008). Polacy bardzo chwalą sobie studiowanie w Anglii i dostrzegają wiele zalet innej niż w Polsce formy studiowania. Pozytywnymi słowami zachęcają rówieśników do podejmowania nauki na uniwersytetach. Zajęcia odbywają się w małych grupach i prowadzone są w formie dyskusji. Wspólnie rozwiązuje się problemy oparte na opracowanych wcześniej materiałach. Tymczasem na uczelniach w Polsce kładzie się nacisk przede wszystkim na teorię. Studenci muszą zapamiętywać pokłady informacji. W Anglii przeciwnie. Tu nauka opiera się na praktycznych zajęciach, prezentacjach i badaniach, które łatwiej się przyswaja i wykorzystuje w przyszłej pracy (Karbowiak 2008). Studenci polscy decydują się jednak w większości na korzystanie z rodzimych polskich uczelni, na przykład kształcących na odległość, takich jak Polski Uniwersytet Wirtualny lub Polska Akademia Otwarta czy Polish Open University oferujący dwa dyplomy, polski i brytyjski. Zaletą tych uczelni jest to, że studenci mogą pracować w pełnym wymiarze godzin. Polacy 1 Część informacji na temat edukacji w Wielkiej Brytanii i pobytu na emigracji została pozyskana w czasie zajęć ze studentami Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego, kształcącymi się na odległość i przebywających na czasowej emigracji w Wielkiej Brytanii.
5 Wymiary uczenia się Polaków na emigracji na emigracji, decydując się na studia mają świadomość tego, że ich ukończenie otwiera im więcej możliwości w zdobyciu lepszej pracy. Część jednak zdaje sobie sprawę, że niewiele im studia pomogą w otrzymaniu innej, lepszej pracy, a niektórzy wcale nie zamierzają jej zmienić, niemniej jednak decydują się podjąć dalszą naukę dla własnej satysfakcji, realizacji własnych wcześniejszych marzeń o zdobyciu wyższego wykształcenia. Edukacja pozaformalna Popularną formą kształcenia wśród polskich emigrantów są różnego rodzaju kursy wchodzące w zakres edukacji pozaformalnej, czyli każdej zorganizowanej działalności oświatowej odbywającej się poza ustalonym systemem kształcenia formalnego, podejmowanej samodzielnie czy też w ramach jakiejś szerszej akcji jako jej ważny składnik, mający określone cele oświatowe oraz dające się wyróżnić grupy uczestników (Lowe 1982). Obecnie źródeł wiedzy jest wiele. Kraje Unii Europejskiej wprowadziły wiele udogodnień i programów wspomagających osoby korzystające z nauki pozaformalnej. Między innymi poprzez wprowadzenie Europejskich i Krajowych Ram Kwalifikacji, które stwarzają możliwość walidacji uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego i powinny być zgodne z najważniejszymi elementami przedstawionymi w europejskich zasadach walidacji tych typów uczenia się i europejskich zasadach zapewniania jakości kształcenia. Narzędzia i ramy opracowane na poziomie europejskim (Europejskie Ramy Kwalifikacji, Europass, Europejskie Systemy Punktowe itp.) można wykorzystać w celu promowania walidacji oraz zwiększenia porównywalności i przejrzystości efektów kształcenia, a tym samym porównywania dyplomów, certyfikatów czy innych dokumentów potwierdzających kwalifikacje 2. Polacy mieszkający w Anglii mają wiele możliwości korzystania z edukacji pozaszkolnej. Są to różnego rodzaju kursy NVQ, dające możliwość nauki danego zawodu. Odbywają się one w systemie poziomowym, od 1 do 3 i uczeń sam decyduje, czy po zakończeniu jednego poziomu chce uczestniczyć w następnym. Uczeń ma określone ramy czasowe, w których powinien zdać egzaminy, są to na przykład dwa lata i w tym czasie w dowolnym terminie wybiera daty egzaminów, do których może podchodzić wielokrotnie. Nie zdobywa po ich ukończeniu tytułu zawodowego, ale certyfikat potwierdzający uczestnictwo. Kursy te odbywają się w każdej dziedzinie życia zawodowego, począwszy od pomocnika murarza, przez hydraulika, pomocnika nauczyciela, po opiekuna ludzi starszych i pielęgniarzy. Kursy te w Anglii cieszą się bardzo dużą popularnością, choć są stosunkowo drogie: jeżeli uczestnik zda egzaminy w umownym terminie dwóch lat, płaci 2000 funtów, a resztę dofinansowu- 2 Więcej na temat walidacji i europejskich wskazówek dotyczących edukacji pozaformalnej można znaleźć w: Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury: Europejskie Wskazówki dotyczące walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego, Luksemburg 2009; Biuro Urzędowych Publikacji Wspólnot Europejskich;
6 62 je państwo, jeśli jednak nie, płaci pełną kwotę, która w zależności od wybranego kursu wynosi od 5000 funtów w wzwyż. Ale warto uczestniczyć w tych kursach, ponieważ oprócz niewątpliwie dużej wiedzy uczestnik ma bardzo duże szanse zdobycia pracy w konkretnym zawodzie, przy czym ciągle się rozwijając realizuje swoje pasje. Bardzo wiele ofert pracy obwarowanych jest właśnie posiadaniem pierwszego lub drugiego stopnia danego kursu NVQ, co w praktyce oznacza, że nawet polski fachowiec posiadający wykształcenie pozwalające mu wykonywać daną pracę może tej posady nie otrzymać, ponieważ nie zawsze polskie szkoły czy uczelnie uczą i egzaminują według europejskich wymogów i standardów, co stanowi ogromny problem. Kolejna zaletą tych kursów jest fakt, iż przedmioty są ściśle związane z tematyką kursu i danym zawodem, uczestnicy mają więc wiele zajęć praktycznych i nie muszą przyswajać wiedzy ze zbędnych przedmiotów. Kolejnymi kursami również refundowanymi przez państwo są lekcje języka angielskiego dla obcokrajowców. Uczestnicy kursu mają możliwość skorzystania z nauki w collegu wieczorami bądź w weekendy. W niektórych zakładach pracy, gdzie zatrudnionych jest wielu obcokrajowców, to zakład pracy organizuje i opłaca lekcje języka na trzech stopniach zaawansowania. Bardzo często zajęcia te odbywają się w przeznaczonej na ten cel sali w budynku firmy, co jest ogromnym udogodnieniem dla uczestników. Podobną inicjatywę wykazał Kościół polski w Bristolu. W każdą sobotę w sali przykościelnej odbywają się zajęcia z języka polskiego, historii, geografii oraz ZPT dla dzieci polskich. Odbywają się również zajęcia z języka angielskiego dla dorosłych. Zarówno dzieci, jak i dorośli są wysoko zmotywowani i chętnie poświęcają wolny czas, aby się dokształcać i rozwijać. Następną bardzo znaną na Wyspach inicjatywą na rzecz rozwoju dorosłych jest istniejące już od ponad 100 lat Stowarzyszenie Kształcenia Zawodowego Workers Educational Assotiation. Jest największą w Anglii placówką o charakterze wolontariatu, która edukuje dorosłych. WEA to ponad 650 oddziałów prowadzących setki rozmaitych kursów, z których korzysta łącznie ponad 100 tysięcy osób w różnym wieku. Prowadzą kursy polegające na usprawnianiu i rozwijaniu dziedzin życia, zaczynając od nauki czytania i pisania dla dorosłych, wprowadzenia do korzystania z komputera, na nauce masażu i szkoleniach językowych kończąc (Karbowiak 2008). Bardzo duży wachlarz możliwości oferuje Filton College. W ramach Collegu uczestniczyć można w różnego rodzaju kursach, szkoleniach, praktykach oraz otrzymać pomoc w znalezieniu pracy zgodnej z kwalifikacjami. Najbardziej popularne kursy to: FCE (First Certificate In English), CAE (Cambridge Advanced English), CLAIT (kurs informatyki), kurs księgowości, ESOL (angielski dla obcokrajowców), przygotowanie do GCSE (odpowiednika testu gimnazjalnego), angielski w biznesie oraz kursy przygotowujące do angielskiej matury. Kursy te są odpłatne, ale koszt nie jest wysoki, ceny wahają się w granicach 500/700 funtów za semestr. Jest kilka programów unijnych oferujących rozwój dla młodych ludzi w poszczególnych sektorach zawodowych. Możliwość skorzystania z nich mają również Polacy mieszkający za granicą. Przykładem może być Erasmus i Socrates. W ramach tych programów pojawiła się szansa dla studentów i ab-
7 Wymiary uczenia się Polaków na emigracji solwentów psychologii i pedagogiki. Polish Psychologists' Association (poprzednia nazwa Polish Psychologists' Club) 3 zrzesza polskich specjalistów z dziedziny psychologii i nauk pokrewnych, mieszkających i praktykujących w Wielkiej Brytanii. Oferują wsparcie i pomoc psychologiczną dla rodaków żyjących na emigracji poprzez oferowanie szerokiego zakresu bezpłatnych usług: poradnictwa psychologicznego, psychoterapii, interwencji kryzysowej, coachingu i doradztwa zawodowego. Polish Psychologists Association (Club) od maja 2009 r. oferuje studentom ostatnich lat psychologii, socjologii i pedagogiki możliwość odbycia 3-miesięcznych praktyk studenckich w ramach programów typu Socrates-Erasmus lub wyjazdów zorganizowanych indywidualnie. Studenci w ramach zespołu Executive Team (działającego przy Radzie PPA) obejmują wiele obowiązków związanych z pracą organizacji. Praktykanci uczestniczą także w projektach związanych z zarządzaniem i koordynowaniem prac organizacji charytatywnej zrzeszającej ok. 200 członków, biorą udział w procesie diagnozowania potrzeb i realizacji wsparcia psychologicznego dla polskich migrantów. Edukacja nieformalna (incydentalna) Trzecią formą edukacji mającą swój szczególny wymiar ze względu na pobyt w nowym, często obcym miejscu jest edukacja nieformalna (incydentalna) emigrantów. Większość kształcenia dorosłych ma miejsce poza edukacją formalną. Ten proces uczenia się, oparty na doświadczeniu, zwykle nazywamy edukacją nieformalną, zbliżony jest do procesu akulturacji i uspołecznienia. Od dawna zwraca się uwagę na rolę doświadczenia w uczeniu się. Co więcej, uwaga poświęcona obecnie uczeniu opartemu na doświadczeniu oraz wiedzy nabytej na drodze doświadczenia pozwala na nowe konstruktywne podejście, ukazujące wiedzę jako nieustannie zmieniającą się i tworzoną społecznie. (Dominicé 2006). Kształcenie incydentalne to proces trwający przez całe życie, niezorganizowany i niesystematyczny proces nabywania przez każdego człowieka wiadomości, sprawności, przekonań i postaw na podstawie codziennego doświadczenia oraz wpływów wychowawczych otoczenia: rodziny, rówieśników, sąsiadów, środowiska społecznego, publikacji, dzieł sztuki, innych środków masowego oddziaływania, szczególną rolę w edukacji incydentalnej spełnia rodzina (Okoń 1992, s.102). Z reguły kształcenie nieformalne związane jest z czasem wolnym lub rozrywką. Dzięki temu nie ma w nim przymusu, który tak często blokuje proces nauki. Dorośli uczestniczą w nim przede wszystkim z własnej woli. Kształcenie incydentalne jest mimowolnym procesem zdobywania wiedzy w niezamierzony sposób, a świat na emigracji jest światem odkrywanym, światem, którego trzeba się nauczyć. Do kształcenia incydentalnego zaliczymy 3 Działalność tej organizacji szeroko opisała studentka Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Karolina Becker, w pracy magisterskiej pt. Edukacyjny wymiar życia na emigracji, napisanej pod moim kierunkiem. Więcej informacji można pozyskać również ze strony internetowej
8 64 wszelkie działania podejmowane w trakcie codziennego życia, które nie są związane z nauczaniem formalnym, ale w trakcie ich trwania dostarczają nowych umiejętności. To wiadomości, jakie można pozyskać we wszelkiego rodzaju urzędach, przy organizowaniu i załatwianiu codziennych spraw. Cennym źródłem wiedzy są również kontakty z innymi ludźmi. Ten proces uczenia się opiera się w dużym stopniu na komunikacji interpersonalnej, która jak określa J. Kargul (2001) jest procesem kulturotwórczym, osobotwórczym. Odgrywa szczególną rolę w edukacji, która jest dialogiem zaangażowanych w proces poznawczym podmiotów, interpretujących świat, negocjujących znaczenia, sensy, wartości poprzez spotkanie osób dzielących się kulturą. W przypadku pobytu za granicą ten proces jest osobo- i kulturotwórczy. Ponadto nie tylko w sposób sformalizowany emigranci uczą się języka obcego, rozwijają go również w rozmowie z drugą osobą. Uczenie się z życia często przebiega nieświadomie i nie zdajemy sobie sprawy z faktu, jak wiele wiedzy dostarcza nam codzienne życie. Piere Dominicé (2006) wskazuje na różnorodne sytuacje życiowe, które będą miały wymiar edukacyjny, np. wtedy, kiedy ludzie znajdują nową pracę i przystosowują się do nowego środowiska zawodowego, wówczas rozpoczynają proces społecznego uczenia się, ponadto utrata bliskiej osoby czy bycie uchodźcą stanowią źródła uczenia się. Osoby mieszkające za granicą o wiele bardziej niż ludzie pozostali w kraju doświadczają kształcenia incydentalnego. Na każdym kroku, w pracy, w urzędach czy w sklepach, a nawet w kontaktach międzyludzkich napotykają na nowe sytuacje, a przede wszystkim bariery językowe, których muszą uczyć się przezwyciężać. Każda z takich sytuacji prowadzi jednak do sukcesu, ponieważ w każdej rozmowie uczą się czegoś nowego, poznają nowe słownictwo, zdobywają umiejętności praktyczne oraz uczą się sposobu życia i postępowania ludzi zamieszkujących dany kraj. Działa to również w drugą stronę dzielą się własnymi doświadczeniami i poglądami, zapoznając w ten sposób rozmówcę z własną kulturą. Uczenie się incydentalne procentuje w tym wymiarze na szerszą skalę. Uczenie się incydentalne ma również miejsce w organizacjach i instytucjach o polskich korzeniach i tradycjach, przeznaczonych dla emigrantów. Takimi są polskie stowarzyszenia, organizacje charytatywne i inne. Mają one charakter kulturowy, oświatowy, towarzyski. organizują obchody świąt i uroczystości. Klub Polski to stowarzyszenie istniejące najdłużej, liczy coraz więcej członków. Inny przykład seniorzy w Swindon założyli Klub Seniora (Adamska 2008). Grupa ta powstała 25 lat temu w domu parafialnym. Najstarsi członkowie klubu mają 92 lata, a klub liczy 65 osób. Seniorzy działają bardzo aktywnie, starają się o uzyskanie grantów z funduszu miasta, które pomogą im w realizacji przedsięwzięć i własnego rozwoju. Takich klubów jest wiele, prawie w każdym większym angielskim mieście istnieje jeden. Innymi organizacjami, które stwarzają możliwość rozwoju polskim emigrantom jest np. Stowarzyszenie Polskich Zespołów Ludowych w Bristolu i drużyna harcerska istniejąca od ponad pół wieku. Powstała latach 50. XX w., kiedy zamknięto obóz dla Polaków w Daligworth. Są to organizacje, które stwarzają możliwość swoim członkom zdobywania nowych doświadczeń, kształtowania własnej tożsamości. Jest to edukacja,
9 Wymiary uczenia się Polaków na emigracji która poprzez uczestnictwo i przeżywane doświadczenia w relacjach z innymi ma wymiar osobotwórczy. Polacy zamieszkujący Wielka Brytanię mają wiele możliwości korzystania z kursów, szkoleń, przekwalifikowania zawodowego. Jedynym warunkiem uczestnictwa jest motywacja oraz czas wolny. Ofert jest wiele, część z nich jest bardzo elastyczna w doborze godzin czy dni, w których odbywają się spotkania, zatem każdy może znaleźć coś dla siebie. Chętnych i zdeterminowanych do rozwoju nie brakuje, a ich liczba ciągle rośnie. Obecnie edukacja dorosłych w Europie jest szeroko promowana, ma to na celu jej rozpowszechnienie i dotarcie do każdego rodzaju odbiorców. Ogromną zaletą współczesnej oferty edukacyjnej jest wolność wyboru przez uczestników formy i zakresu kształcenia, a zarazem przekazanie uczącym się takiej wiedzy, jakiej oczekują i jakiej potrzebują. Potrzeba uczenia się dorosłych na emigracji łączy się ściśle z ich dynamiką życia zarówno społecznego, jak i osobistego, a kontekst uczenia się wychodzi daleko poza formalne programy kształcenia. Bibliografia 1. Adamska A. (2008), Stara emigracja umie się bawić, Bristol pl Rok I, nr 23, Bristol. 2. Becker K. (2010), Edukacyjny wymiar życia na emigracji, niepublikowana praca magisterska, Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi. 3. Dębowska O. (2007), Migracje wyniki aktualnych badań i analiz, Wydawnictwo Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Kraków. 4. Dominicé P. (2006), Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych, tłum. M. Kopytowska, Wydawnictwo WSH-E w Łodzi, Łódź. 5. Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury (2009), Europejskie Wskazówki dotyczące walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego, Biuro Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg. 6. Grabowska-Lusińska I., Okólski M.(2009), Emigracja ostatnia? Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa. 7. Karbowiak E. (2008), Jak studia, to tylko w Bristolu, Bristol pl, Rok I, nr 12, Bristol. 8. Kargul J. (2001), Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych, Przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej, Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji, Wrocław. 9. Lowe J. (1982), Rozwój oświaty dorosłych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. 10. Okoń W. (1992), Słownik pedagogiczny, PWN Warszawa. 11. Pachociński R. (1998), Andragogika w ujęciu międzynarodowym, Wydawnictwo IBE Warszawa. 12. Rudnik J. (2005), Jak znaleźć pracę w Wielkiej Brytanii, Wydawnictwo Sorus Poznań. 13. Rynkiewicz A. (2009), Można studiować za darmo, Bristol pl, Rok II, nr 7, Bristol.
10 66 Education of Poles, who emigrated to Great Britain Key words: formal education, extracurricular education, informal education (incidental), learning from life, emigration. Summary: The presented article makes an attempt at defining adult education of emigrants. Definitions for formal, non-formal and informal (incidental) education are presented in the article. The author discusses the educational experiences of emigrants in Great Britain, as she assumes this to be the largest emigrant community of Poles in Europe. The text discusses examples of forms of education and everyday situations that are educational in character. The most general traits of the Polish emigration were discussed with an indication of current reasons behind it. The text discusses different institutions in the field of adult education in Britain, these are only chosen examples, written on the basis of articles from a newspaper published in Bristol and experiences of emigrants, students of the Polish Virtual University [Polski Uniwersytet Wirtualny] in Łódź. Dane do korespondencji: Dr Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi Wydział Humanistyczny Katedra Andragogiki i Pracy Socjalnej ul. Rewolucji 1905 r nr 52, Łódź e_woznicka@wp.pl
KSZTAŁCENIE USTAWICZNE
KSZTAŁCENIE USTAWICZNE Wykład do projektu: Doradztwo edukacyjne dorosłych szansą na rynku pracy w powiecie poznańskim Wielkopolski rynek pracy we wrześniu 2013r. 141 787 osób bezrobotnych w urzędach pracy,
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SZKOLENIU METODYCZNYM
INFORMACJA O SZKOLENIU METODYCZNYM W sierpniu b.r. uczestniczyłem w kursie metodycznym: Współczesne trendy: teoria i praktyka nauczania języka angielskiego (tłumaczenie własne) zorganizowanym przez International
Bardziej szczegółowoFUNDACJA BRITISH COUNCIL
FUNDACJA BRITISH COUNCIL PROGRAM PARTNERSKI DLA SEKTORA EDUKACYJNEGO W obecnym roku szkolnym nawiązaliśmy współpracą z fundacją British Council. Jest to brytyjska organizacja znana i działająca na całym
Bardziej szczegółowoFilologia angielska - uzupełniające studia magisterskie (II stopnia)
Wydział Nauk o Zdrowiu i Nauk Społecznych KIERUNEK FILOLOGIA ANGIELSKA SPECJALNOŚĆ NAUCZYCIELSKA uzupełniające studia stacjonarne magisterskie (II stopnia) 1 / 5 FILOLOGIA ANGIELSKA - STUDIA II STOPNIA
Bardziej szczegółowoAndragogika. 1. Wprowadzenie do andragogiki. Opr. Katarzyna Verbeek
Andragogika Opr. Katarzyna Verbeek 1. Wprowadzenie do andragogiki Andragogika to dziedzina zajmująca się szeroko pojętym kształceniem dorosłych, ich edukowaniem, wychowaniem i rozwojem. Wywodzi się z pedagogiki,
Bardziej szczegółowoEuropejski system przenoszenia i akumulowania osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET)
Europejski system przenoszenia i akumulowania osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) Akumulowanie i przenoszenie osiągnięć Za każdym razem, gdy nauczymy się czegoś nowego i zostanie to potwierdzone,
Bardziej szczegółowoUczniowie z Malborka wybierają zawody z przyszłością
Projekt numer: ESF01-2013 1 PL1 LEO01 37042 Uczniowie z Malborka wybierają zawody z przyszłością Projekt: Staże i praktyki zagraniczne dla osób kształcących się i szkolących zawodowo, realizowany przez
Bardziej szczegółowoAgenda: Ocena efektów uczenia się -przykłady dobrych praktyk. Uznanie efektów uczenia się poza edukacją formalną
Ocena efektów uczenia się -przykłady dobrych praktyk Dr inż. Justyna M. Bugaj Instytut Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytet Jagielloński Agenda: 1. Ocena Kompetencji i Rozwój Pracowników moje zainteresowania
Bardziej szczegółowoW przyszłości jedyną stałą wartością będzie proces nieustannego uczenia się i zmian Edgar H.Schein materiały zebrane
W przyszłości jedyną stałą wartością będzie proces nieustannego uczenia się i zmian Edgar H.Schein materiały zebrane 10 zasad uczącej się osoby dorosłej (według Wirginii Gostomczyk-Urbańskiej): 1. Uczę
Bardziej szczegółowoZagraniczne praktyki zawodowe dla uczniów ZS NR 26 w Warszawie
Zagraniczne praktyki zawodowe dla uczniów ZS NR 26 w Warszawie 1. UCZESTNICY Liczba uczestników: I tura praktyk - II SEMESTR R.SZK. 2010/2011 12 uczniów klasa 3AT 3 słuchaczy SP II tura praktyk - I SEMESTR
Bardziej szczegółowoObszar 3. Katarzyna Trawińska-Konador. Elżbieta Lechowicz
Obszar 3. System potwierdzania efektów uczenia się oraz mechanizmy zapewniające jakość kwalifikacji dla wiarygodności edukacji i kwalifikacji w kraju i w Europie Katarzyna Trawińska-Konador Elżbieta Lechowicz
Bardziej szczegółowoPO WER. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój. Ponadnarodowa mobilność uczniów.
PO WER Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Ponadnarodowa mobilność uczniów Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Projekt Ponadnarodowa mobilność uczniów Projekt Ponadnarodowa mobilność uczniów
Bardziej szczegółowoFundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass. Suwałki 09/04/2010
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass Suwałki 09/04/2010 Europass obejmuje portfolio 5 dokumentów funkcjonujących w takiej samej formie na obszarze UE, w Islandii, Norwegii, Lichtenstainie
Bardziej szczegółowoFundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass Europass jest Inicjatywą Komisji Europejskiej umożliwiającą każdemu obywatelowi Europy lepszą prezentację kwalifikacji i umiejętności zawodowych.
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI PLAN ROZWOJU NA LATA ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 2 IM. LEONA RUTKOWSKIEGO W PŁOŃSKU
EUROPEJSKI PLAN ROZWOJU NA LATA 2019-2025 ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 2 IM. LEONA RUTKOWSKIEGO W PŁOŃSKU WSTĘP Ucząc we współczesnej szkole mamy świadomość szybko zmieniającej się rzeczywistości. Warunkiem świadomego
Bardziej szczegółowoEUROPASS równe szanse na europejskim rynku pracy
Agnieszka Luck, Kinga Motysia Krajowe Centrum Europass Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr Fundacja Fundusz Współpracy EUROPASS równe szanse na europejskim rynku pracy Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoPunkty ECTS uzyskane w ramach specjalizacji nauczycielskiej są zaliczane do specjalizacji językoznawczej jako specjalizacji pierwszej
Specjalizacja nauczycielska STARY PROGRAM Zgodnie z Rozporządzeniem MENiS z dnia 07.09.2004 dotyczącym standardów kształcenia nauczycieli na postawie ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 12.09.1990, kształcenie
Bardziej szczegółowoMIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW Agenda
Agenda Migracje Zarobkowe Polaków Emigracja z Polski o o o o o o Skala emigracji Kierunki emigracji Profil potencjalnego emigranta Długość wyjazdów Bariery i motywacje Sytuacja geopolityczna Imigracja
Bardziej szczegółowoPRZYGOTOWANIE PEDAGOGICZNE
PRZYGOTOWANIE PEDAGOGICZNE DO NAUCZANIA JĘZYKA NIEMIECKIEGO Niniejszy program studiów podyplomowych przygotowano zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Edukacji i Sportu z dnia 7 września 2004 r.
Bardziej szczegółowoAdministracja, Bezpieczeństwo wewnętrzne, Finanse i rachunkowość, studia licencjackie V i VI semestr: V semestr 130 godz. VI semestr 120 godz.
Liczba godzin praktyk w roku akademickim 2018/2019 Administracja, Bezpieczeństwo wewnętrzne, Finanse i rachunkowość, studia licencjackie III i IV semestr: III semestr 90 godz. IV semestr 90 godz. Administracja,
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA STUDIA STACJONARNE I STOPNIA
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA STUDIA STACJONARNE I STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE: Studia na kierunku filologia, specjalność filologia słowiańska
Bardziej szczegółowoPo czym poznać lidera? roczne brytyjski czterech
Po czym poznać lidera? Wyższa Szkoła Zarządzania / Polish Open University we współpracy z brytyjskim partnerem, Oxford Brookes University (Oxford, Wielka Brytania), już od września 2011 roku uruchamia
Bardziej szczegółowoP1 III (Sprawności) 09.1-xxxx-111 Praktyczna nauka języka angielskiego IV (Fonetyka)
PLAN STUDIÓ STUDIA NIESTACJONARNE PIERSZEGO STOPNIA Kierunek: Filologia Specjalność: filologia angielska Specjalizacja zawodowa: nauczycielska semestr: 1. zajęcia dydaktyczne I (Sprawności) 180 180 1 15
Bardziej szczegółowoStaże zagraniczne szansą na lepszą przyszłość zawodową
Staże zagraniczne szansą na lepszą przyszłość zawodową Projekt Staże zagraniczne szansą na lepszą przyszłość zawodową 2016-1-PL01-KA102-023673 realizowany w Zespole Szkół Nr 9 w Koszalinie współfinansowany
Bardziej szczegółowoMigracje w demografii
Migracje w demografii ze szczególnym uwzględnieniem emigracji i repatriacji Wykład z 14 lub 21 stycznia 2015 roku Definicje Migracja wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przyczyny migracji
Bardziej szczegółowoFundacja Rozwoju Systemu Edukacji http://www.frse.org.pl/
Jak przygotować i realizować projekt, pozyskiwanie środków, partnerów, wątpliwości, pytania, wymiana doświadczeń - fora, przykłady dobrych praktyk, narzędzia pomocne w realizacji Fundacja Rozwoju Systemu
Bardziej szczegółowoFundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass Europass obejmuje portfolio 5 dokumentów funkcjonujących w takiej samej formie na obszarze UE, w Islandii, Norwegii, Lichtensteinie oraz krajach
Bardziej szczegółowoPartnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka. Małgorzata Członkowska-Naumiuk
Partnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka Małgorzata Członkowska-Naumiuk Plan prezentacji Partnerstwo strategiczne cechy formalne projektu Projekty dotyczące jednego
Bardziej szczegółowoDoświadczenie zawodowe kluczem do kariery
Doświadczenie zawodowe kluczem do kariery Projekt numer: 2012 1 PL1 LEO01 27554 Projekt: Staże i praktyki zagraniczne dla osób kształcących się i szkolących zawodowo, realizowany przez Fundację Rozwoju
Bardziej szczegółowoMiędzykulturowa Wymiana Młodzieżowa:
SZUKAMY UCZESTNIKÓW PROJEKTÓW! Szkolenia międzynarodowe, wymiany młodzieżowe oraz Wolontariat Europejski (EVS) to świetne okazje do zdobycia nowego i cennego doświadczenia, przydatnej wiedzy, poznania
Bardziej szczegółowoRegionalny Punkt Kontaktowy Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego Warszawa, 29.05.2015
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass Regionalny Punkt Kontaktowy Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego Warszawa, 29.05.2015 EUROPASS Powołany z końcem 2004 na mocy Decyzji
Bardziej szczegółowoFunkcjonowanie kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów języków obcych. Stan obecny, planowane zmiany.
Ul. Szkolna 3, 77-400 Złotów, tel. (067) 265 01 85, fax.(67) 265 01 90 Małgorzata Chołodowska NKJO w Złotowie Funkcjonowanie kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów języków obcych. Stan obecny,
Bardziej szczegółowoPraktyki zawodowe Rimini. Praktyki zawodowe Sofia
Praktyki zawodowe Rimini 21.09.2015 16.10.2015 Praktyki zawodowe Sofia 24.05.2015 06.06.2015r. Zawartość 01 02 03 04 Wstęp Uczestnicy Projekt Potrzeby 05 Korzyści i rezultaty Linia czasu Kilka słów o praktykach
Bardziej szczegółowoKomvux. Oto co oferuje komvux : Kto może korzystać z nauki w komvux? Prawo do edukacji na poziomie podstawowym POLSKI POLSKA
Komvux Gminna edukacja dorosłych (komvux) jest skierowana do każdego, kto potrzebuje edukacji na poziomie podstawowym lub średnim. Można uczestniczyć w jednym lub większej ilości kursów, co uprawnia np.
Bardziej szczegółowoKształcenie i szkolenia zawodowe Edukacja szkolna
Struktura i możliwości programu ERASMUS+ Typy działań Sektory: Kształcenie i szkolenia zawodowe Edukacja szkolna Szkolnictwo wyższe Edukacja dorosłych Młodzież Potrzeba pomysł realizacja - Technik mechatronik
Bardziej szczegółowoPolska Rama Kwalifikacji szansą na kompetencje dostosowane do potrzeb rynku pracy
Polska Rama Kwalifikacji szansą na kompetencje dostosowane do potrzeb rynku pracy Tomasz Saryusz-Wolski Politechnika Łódzka, Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie Projekt Opracowanie założeń merytorycznych
Bardziej szczegółowoBibliotekarze - koordynatorzy projektu: Joanna Drabowicz Joanna Pietrzyńska Justyna Szymańska
Witamy Państwa Bibliotekarze - koordynatorzy projektu: Joanna Drabowicz Joanna Pietrzyńska Justyna Szymańska Wraz z Dyrekcją i nauczycielami oraz Samorządem Uczniowskim realizujemy projekt Narodowy Program
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE: Studia na kierunku filologia, specjalność filologia słowiańska
Bardziej szczegółowoProjekt realizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie się przez całe życie
finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie się przez całe 1. Forma brytyjskiej edukacji w przeszłości 2. Dziś systemem brytyjskiej edukacji zarządza państwo 3. Niektóre zmiany w systemie
Bardziej szczegółowoErasmus+ Młodzież
Młodzież Mobilność edukacyjna (KA 1) Akcja 1 Mobilność młodzieży Wymiany młodzieżowe Są to spotkania edukacyjne co najmniej dwóch grup rówieśników z dwóch różnych krajów. Powodem do spotkania może być
Bardziej szczegółowoMOBILNOŚĆ STUDENTÓW W UNII EUROPEJSKIEJ. Katarzyna Kurowska Kamil Zduniuk
MOBILNOŚĆ STUDENTÓW W UNII EUROPEJSKIEJ Katarzyna Kurowska Kamil Zduniuk Plan prezentacji 1) Wprowadzenie do tematyki mobilności 2) Międzynarodowa mobilność studentów 3) Program Erasmus 4) Opłacalność
Bardziej szczegółowoBruksela, dnia 13 maja 2011 r. Badanie Eurobarometru na temat strategii Mobilna młodzież
MEMO/11/292 Bruksela, dnia 13 maja 2011 r. Bruksela, dnia 13 maja 2011 r. Badanie Eurobarometru na temat strategii Mobilna młodzież 53 proc. młodych Europejczyków chce pracować za granicą Ponad połowa
Bardziej szczegółowonajwiększy wpływ na decyzje uczniów mają rodzice oraz tradycje rodzinne
ZS Narewka ZS Narewka 2014 O wyborze szkoły i zawodu uczeń szkoły gimnazjalnej może oczywiście zdecydować samodzielnie, zdarza się jednak, że wyboru dokona pod wpływem innych osób, sytuacji, czy tez okoliczności.
Bardziej szczegółowoPreparing students graduating from Educational centres for independent life.
Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy Promyk w Goniądzu im. UNII EUROPEJSKIEJ Sławomir Moczydłowski Preparing students graduating from Educational centres for independent life. Preparing students graduating
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr./2013 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu z dnia 21 czerwca 2013 r.
PSP.40- /13 (projekt) UCHWAŁA Nr./2013 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu z dnia 21 czerwca 2013 r. w sprawie utworzenia specjalności kształcenia Nauczyciel języka angielskiego w
Bardziej szczegółowoOgólna charakterystyka kierunku studiów
Instytut Kultury Fizycznej Ogólna charakterystyka kierunku studiów 1. Nazwa kierunku studiów: Wychowanie fizyczne 2. Poziom kształcenia: studia I stopnia 3. Profil kształcenia: praktyczny 4. Forma studiów:
Bardziej szczegółowoPRAKTYKI STUDENCKIE JAK ZNALEŹĆ DOBRYCH KANDYDATÓW?
PRAKTYKI STUDENCKIE JAK ZNALEŹĆ DOBRYCH KANDYDATÓW? www.nauka.gov.pl/praktyki SPIS TREŚCI 1. CZYM SĄ STUDENCKIE PRAKTYKI ZAWODOWE 2. CO ZYSKUJE PRACODAWCA 3. GDZIE SZUKAĆ STUDENTÓW NA PRAKTYKI 3.1 Portal
Bardziej szczegółowoSZKOŁY PONADGIMNAZJALNE
SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE Typy szkół ponadgimnazjalnych Do wyboru są trzy typy szkół ponadgimnazjalnych: 1. liceum ogólnokształcące (LO) 2. technikum (T) 3. zasadnicza szkoła zawodowa (ZSZ) Każdy typ szkoły
Bardziej szczegółowoSTUDIA Z GWARANCJĄ SUKCESU
Wyższa Szkoła Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica w Białymstoku Wyższa Szkoła Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica w Białymstoku ul. Ks.Stanisława Suchowolca 6, 15-567 Białystok
Bardziej szczegółowoJacy są, skąd przyjechali, co planują? - wyniki badania studentów z Ukrainy w UMCS
Jacy są, skąd przyjechali, co planują? - wyniki badania studentów z Ukrainy w UMCS prof. dr hab. Stanisław Michałowski Rektor UMCS Cel badań oraz charakterystyka respondentów 1. Badania miały na celu poznanie:
Bardziej szczegółowoELIEMENTAL: breaking down barriers to enterprise
Prezentacja na temat założeń i osiągnięć projektu ELIEMENTAL: breaking down barriers to enterprise Od dnia 1 stycznia 2013 roku Uniwersytet Łódzki jest partnerem w trzyletnim, międzynarodowym projekcie
Bardziej szczegółowoKomvux. Oto co oferuje komvux: Kto może korzystać z nauki w komvux? Prawo do edukacji na poziomie podstawowym POLSKI POLSKA
Komvux Gminna szkoła dla dorosłych (komvux) jest przeznaczona dla każdego, kto potrzebuje dokształcenia na poziomie podstawowym lub średnim. Można uczestniczyć w jednym lub większej ilości kursów, co uprawnia
Bardziej szczegółowo"Young Academic Entrepreneurs" - projekt mobilności LLP/LDV VETPRO
"Young Academic Entrepreneurs" - projekt mobilności LLP/LDV VETPRO Young Academic Entrepreneurs - projekt mobilności LLP / LdV VETPRO Nr projektu: 2011-1-PL1-LEO03-18834 Okres realizacji projektu: 01.11.2011
Bardziej szczegółowoANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Szanowny Studencie, ANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA bardzo prosimy o anonimową ocenę osiągnięcia kierunkowych efektów kształcenia w trakcie Twoich studiów. Twój głos pozwoli
Bardziej szczegółowoIzabela Piela KrDZEk2003Gn
Izabela Piela KrDZEk2003Gn Migracjami ludności nazywamy całokształt przemieszczeń, połączonych z przekroczeniem granicy administracyjnej podstawowej jednostki terytorialnej, prowadzących do stałej lub
Bardziej szczegółowoWioletta Paciorek Mariusz Paciorek Konferencja sprawozdawcza 19 kwietnia 2013 r.
Projekt Język Biznesu okiem informatyka Wioletta Paciorek Mariusz Paciorek Konferencja sprawozdawcza 19 kwietnia 2013 r. Projekt Język Biznesu okiem informatyka http://www.mojawyspa.co.uk/forum/78/44146/technik-informatyk-w-polsce-a-w-anglii,0
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe Rozwój osobisty- studia coachingu
Załącznik do Uchwały Rady Instytutu INHS w Płocku Nr /16 z dnia 8 września 16 roku Studia podyplomowe Rozwój osobisty- studia coachingu I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia zawodowe inżynierskie, licencjackie, magisterskie.
Bardziej szczegółowoStudium Pedagogiczne dla absolwentów szkół wyższych
Studium Pedagogiczne dla absolwentów szkół wyższych Rok akademicki 2015/2016 dr Marian Piekarski Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej www.cpip.pk.edu.pl 2 Formy kształcenia i doskonalenia
Bardziej szczegółowoProgram Leonardo da Vinci
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Program Uczenie się przez całe życie Program Leonardo da Vinci Łódź, 3 grudnia
Bardziej szczegółowoSpotkanie z rodzicami uczniów klas gimnazjalnych. Opracowanie : mgr Elwira Zadęcka i mgr Beata Oprocha
Spotkanie z rodzicami uczniów klas gimnazjalnych Opracowanie : mgr Elwira Zadęcka i mgr Beata Oprocha Kilka słów o projekcie PLAN SPOTKAŃ: Zajęcia lekcyjne grupowe dla uczniów Spotkanie z rodzicami. Konsultacje
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRAKTYKACH Z AIESEC
PRZEWODNIK PO PRAKTYKACH Z AIESEC Praktyki z AIESEC dają niepowtarzalną możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego nie tylko studentom, ale także absolwentom uczelni wyższych. Praktyki AIESEC łączą przyjemne
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI WYBORU DROGI EDUKACYJNO-ZAWODOWEJ
CZYNNIKI WYBORU DROGI EDUKACYJNO-ZAWODOWEJ Cieszyn, 18.10.2012r. Od 01.09.2012 Zespół Poradni Psychologiczno- Pedagogicznych w Cieszynie Na mocy uchwały nr XXII/177/12 Rady Powiatu Cieszyńskiego ZDANIA
Bardziej szczegółowoKrajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego
Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego Kształcenie językowe Warszawa, 12.I.2012 Jolanta Urbanikowa, UW Ramy kwalifikacji 2005 Ramy Kwalifikacji dla EOSzW 2008 Europejskie Ramy Kwalifikacji
Bardziej szczegółowoWalidacja i uznawanie efektów uczenia się zdobytych poza uczelnią
Walidacja i uznawanie efektów uczenia się zdobytych poza uczelnią RECOGNITION OF PRIOR LEARNING AND VALIDATIONOF NON-FORMAL AND INFORMAL LEARNING, A CHALLENGE FOR POLISH HIGHER EDUCATION SYSTEM University
Bardziej szczegółowoZintegrowany System Kwalifikacji. Nowe wyzwania. Nowe możliwości.
Ewa Nieć 10.12.2018 Zintegrowany System Kwalifikacji. Nowe wyzwania. Nowe możliwości. Jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana Heraklit z Efezu Świat INNOWACJE ZMIENIAJĄCE SIĘ ZAWODY, KWALIFIKACJE ZMIENIAJĄCE
Bardziej szczegółowoProjekty mobilności ponadnarodowej finansowane z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój realizowane przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji
Projekty mobilności ponadnarodowej finansowane z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój realizowane przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Oś IV: Innowacje
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI PLAN ROZWOJU SZKOŁY. Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stefana Żeromskiego w Stykowie
EUROPEJSKI PLAN ROZWOJU SZKOŁY Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stefana Żeromskiego w Stykowie 2014 2019 CELE: 1. Podniesienie umiejętności językowych całej kadry nauczycielskiej oraz kadry kierowniczej.
Bardziej szczegółowoKRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI
KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI Rola uczelni w procesie uczenia się przez całe życie Warszawa, 20.I.2012 Jolanta Urbanikowa, Uniwersytet Warszawski Krajowy system kwalifikacji Ogół działań państwa związanych
Bardziej szczegółowoFundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji www.frse.org.pl Krajowe Centrum Europass www.europass.org.pl e-mail: europass@frse.org.pl European Centre for
Bardziej szczegółowoNajczęściej zadawane pytania e-warsztaty metodyczne 3 grudnia 2014 roku.
Najczęściej zadawane pytania e-warsztaty metodyczne 3 grudnia 2014 roku. 1. Czy wszyscy nauczyciele w danej placówce muszą mieć kwalifikacje do nauki języka obcego czy wystarczy, że jeden z nauczycieli
Bardziej szczegółowoProgram Erasmus+ będzie wspierał:
Zawartość Program Erasmus+ będzie wspierał:... 2 EDUKACJA SZKOLNA... 3 Mobilność kadry... 3 Partnerstwa strategiczne... 3 Wsparcie dla reform w obszarze edukacji... 3 SZKOLNICTWO WYŻSZE... 4 Mobilność
Bardziej szczegółowo1 (Podstawa prawna: ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw).
UWAGA - NOWOŚĆ! Na kierunku informatyka uznajemy doświadczenie zawodowe zdobyte poza systemem edukacji formalnej. Osobom posiadającym: kilkuletnie doświadczenie zawodowe świadectwo dojrzałości umożliwiamy
Bardziej szczegółowoSEMINARIA STUDIA STACJONARNE II STOPNIA INSTYTUT PEDAGOGIKI. Zakład Wczesnej Edukacji. Katedra Podstaw Pedagogiki
SEMINARIA STUDIA STACJONARNE STOPNIA INSTYTUT PEDAGOGIKI lp. Nazwisko i imię promotora 1 Józefa Bałachowicz tytuł naukowy 2. Danuta Gielarowska Sznajder Prof. Katedra/Zakład Zakład Wczesnej Katedra Podstaw
Bardziej szczegółowoKrajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego
Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego Kształcenie językowe Łódź, 2.III.2012 Jolanta Urbanikowa, UW Ramy kwalifikacji 2005 Ramy Kwalifikacji dla EOSzW 2008 Europejskie Ramy Kwalifikacji dla
Bardziej szczegółowoO programie Erasmus+
Erasmus+ to program Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji, szkoleń, młodzieży i sportu na lata 2014-2020. Do krajów uczestniczących w programie należą: 28 państw członkowskich Unii Europejskiej; państwa
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2011/2012
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta Instytut Pedagogiczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 011/01 Kierunek studiów: Pedagogika Profil: Ogólnoakademicki Forma
Bardziej szczegółowoRaport: Oczekiwania studentów względem rynku pracy
Raport: Oczekiwania studentów względem rynku Wyniki badań Plany kariery Brak planów rozwoju zawodowego jest powszechnym problemem występującym w Polsce. Zdaniem ekspertów tego rodzaju plany powinny być
Bardziej szczegółowoJak uczą się dorośli Polacy?
Jak uczą się dorośli Polacy? W ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających trzecią turę badania (a więc przez niemal cały rok 2011 r. i w pierwszej połowie 2012 r.) łącznie 36% Polaków w wieku 18-59/64
Bardziej szczegółowoDwujęzyczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Przedszkolnymi Smart School w Zamościu. www.smartschool.edu.pl
Dwujęzyczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Przedszkolnymi Smart School w Zamościu www.smartschool.edu.pl EDUKACJA DWUJĘZYCZNA CLIL (Content and Language Integrated Learning Zintegrowane Kształcenie Przedmiotowo-Językowe)
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO W ZESPOLE SZKÓŁ IM. JANUSZA KORCZAKA W SZYDŁOWIE
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO W ZESPOLE SZKÓŁ IM. JANUSZA KORCZAKA W SZYDŁOWIE SPIS TREŚCI: I. Cele II. Podstawa prawna III. Podstawowe pojęcia związane z doradztwem zawodowym IV. Zadania
Bardziej szczegółowowww.erasmusplus.org.pl Współpraca na rzecz innowacji i dobrych praktyk (KA 2) ECVET Europejski system akumulowania i przenoszenia osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET European Credit System
Bardziej szczegółowoINNOWACJA PEDAGOGICZNA PRZEDSZKOLA MIEJSKIEGO NR 24 W OLSZTYNIE
INNOWACJA PEDAGOGICZNA PRZEDSZKOLA MIEJSKIEGO NR 24 W OLSZTYNIE 1. Tytuł innowacji Z angielskim za pan brat już od najmłodszych lat 2. Typ innowacji Programowa i organizacyjna: - wprowadzenie zajęć z języka
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET PEDAGOGICZNY IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ W KRAKOWIE
UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ W KRAKOWIE BIURO PROMOCJI I KARIER LOSY ZAWODOWE ABSOLWENTÓW UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO ROCZNIK 212/213 RAPORT Z BADANIA KRAKÓW 214 Streszczenie
Bardziej szczegółowoEGZAMINY JĘZYKOWE W CZTERNASTCE. Certyfikaty Cambridge English (FCE, CAE) Test z języka angielskiego IELTS
EGZAMINY JĘZYKOWE W CZTERNASTCE Certyfikaty Cambridge English (FCE, CAE) Test z języka angielskiego IELTS Czym charakteryzują się egzaminy językowe? Egzaminy Cambridge English są dobrze znane na całym
Bardziej szczegółowoPotwierdzanie efektów uczenia się uzyskanych poza systemem formalnym w kontekście polityki na rzecz uczenia się przez całe życie
Potwierdzanie efektów uczenia się uzyskanych poza systemem formalnym w kontekście polityki na rzecz uczenia się przez całe życie Seminarium organizowane we współpracy MEN i IBE 20 listopada 2013, Warszawa
Bardziej szczegółowoWYKAZ OSÓB, KTÓRE BĘDĄ UCZESTNICZYĆ W WYKONANIU ZAMÓWIENIA
Podnoszenie kwalifikacji pracowników Instytucji Certyfikującej Instytucji Pośredniczących w Certyfikacji zaangażowanych w proces certyfikacji wydatków do Komisji Europejskiej w 2013 roku, WYKAZ OSÓB, KTÓRE
Bardziej szczegółowoPROGRAM ORIENTACJI I DORADZTWA ZAWODOWEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 40 W KATOWICACH. z oddziałami gimnazjalnymi
PROGRAM ORIENTACJI I DORADZTWA ZAWODOWEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 40 W KATOWICACH z oddziałami gimnazjalnymi Rok Szkolny 2017/2018 1 WSTĘP Z chwilą ukończenia szkoły gimnazjalnej uczniowie musza dokonać
Bardziej szczegółowoJęzyk Biznesu. Projekt realizowany w ramach programu Leonardo da Vinci Akcja Projekty Mobilności VETPRO
Język Biznesu Projekt realizowany w ramach programu Leonardo da Vinci Akcja Projekty Mobilności VETPRO Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie się przez
Bardziej szczegółowoPROGRAM ORIENTACJI I DORADZTWA ZAWODOWEGO GIMNAZJUM NR 14 W KATOWICACH. Rok Szkolny 2013/2014
PROGRAM ORIENTACJI I DORADZTWA ZAWODOWEGO GIMNAZJUM NR 14 W KATOWICACH Rok Szkolny 2013/2014 WSTĘP Z chwilą ukończenia szkoły gimnazjalnej uczniowie musza dokonać bardzo ważnego wyboru życiowego - wybrać
Bardziej szczegółowoEDUKACJA FORMALNA, POZAFORMALNA I NIEFORMALNA W NAUCZANIU. Beata Pełech, konsultantka ds. nauczania języków obcych, ZCDN Szczecin
EDUKACJA FORMALNA, POZAFORMALNA I NIEFORMALNA W NAUCZANIU LIFELONG LEARNING uczenie się przez całe życie UCZĘ SIĘ RODZAJE AKTYWNOŚCI EDUKACYJNYCH KSZTAŁCENIE FORMALNE KSZTAŁCENIE POZAFORMALNE KSZTAŁCENIE
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET PEDAGOGICZNY IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ W KRAKOWIE
UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ W KRAKOWIE BIURO PROMOCJI I KARIER LOSY ZAWODOWE ABSOLWENTÓW UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO ROCZNIK 211/212 RAPORT Z BADANIA KRAKÓW 213 Streszczenie
Bardziej szczegółowoJęzyk to podstawa Ucz się języków! Akcja przyznawania bezpłatnych etykiet
Język to podstawa Ucz się języków! Akcja przyznawania bezpłatnych etykiet Bożena Ziemniewicz BRITISH CENTRE Centrum Szkoleniowo-Egzaminacyjne Polska w Europie Łódzkie w Europie POLITYKA JĘZYKOWA TO: zbiór
Bardziej szczegółowoMOBILNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA - SZANSA NA ROZWÓJ UCZNIÓW ZSP NR 2 RCKUIP IM. TADEUSZA KOŚCIUSZKI W ŁOWICZU
MOBILNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA - SZANSA NA ROZWÓJ UCZNIÓW ZSP NR 2 RCKUIP IM. TADEUSZA KOŚCIUSZKI W ŁOWICZU Projekt numer: 2017-1-PL01-KA102-037872 Projekt realizowanego ze środków Unii Europejskiej na zasadach
Bardziej szczegółowoRAPORT WYBORY ABSOLWENTÓW MAZOWIECKICH SZKÓŁ ŚREDNICH. Studenckie Koło Naukowe Metod Ilościowych Warszawa, 2012 r.
RAPORT WYBORY ABSOLWENTÓW MAZOWIECKICH SZKÓŁ ŚREDNICH Studenckie Koło Naukowe Metod Ilościowych Warszawa, 2012 r. Spis treści 1. Cel i opis założeń badania... 3 2. Zasięg i zakres badania... 4 a) Struktura...
Bardziej szczegółowoMieszkania chronione dla młodzieży opuszczającej pieczę zastępczą w Małopolsce Analiza dostępności i zapotrzebowania Wyniki badania
Mieszkania chronione dla młodzieży opuszczającej pieczę zastępczą w Małopolsce Analiza dostępności i zapotrzebowania Wyniki badania 22.04.2015 r., Kraków O badaniu Cel przedsięwzięcia: Wypracowanie rekomendacji
Bardziej szczegółowoERASMUS+ WYJAZDY STUDENTÓW NA STUDIA CZĘŚCIOWE NA ROK AKADEMICKI
ERASMUS+ WYJAZDY STUDENTÓW NA STUDIA CZĘŚCIOWE NA ROK AKADEMICKI 2015/2016 Zasady rekrutacji, organizacji, finansowania i rozliczania wyjazdów w ramach Programu Erasmus+ na Uniwersytecie Technologiczno-Humanistycznym
Bardziej szczegółowoSzkoły Ponadgimnazjalne. Co warto o nich wiedzieć?
Szkoły Ponadgimnazjalne. Co warto o nich wiedzieć? Absolwent gimnazjum ma do wyboru trzy typy szkół ponadgimnazjalnych: Liceum Ogólnokształcące Technikum Zasadniczą Szkołę Zawodową TYPY SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH
Bardziej szczegółowoDobry zawód otwiera drzwi do Europy 2014-1-PL01-KA102-000428. Prezentacja: Mateusz Sokolnicki, Patryk Witkowski
Dobry zawód otwiera drzwi do Europy 2014-1-PL01-KA102-000428 Prezentacja: Mateusz Sokolnicki, Patryk Witkowski Projekt Dobry zawód otwiera drzwi do Europy powstał dzięki współpracy naszej szkoły: Zespołu
Bardziej szczegółowoProgram A-level u progu zmian Spojrzenie praktyczne
Program A-level u progu zmian Spojrzenie praktyczne Konferencja nauczycieli polskich szkół sobotnich 10-12 lipca 2015 Elżbieta Grabska-Moyle Polska Szkoła w Luton i Dunstable www.polskaszkolaluton.org.uk
Bardziej szczegółowo