Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Centrum Dolnośląskie

Transkrypt

1 Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Centrum Dolnośląskie METODY KSIĘGOWOŚCI SAMODZIELNE PROWADZENIE RACHUNKOWOŚCI W ORGANIZACJACH POZARZĄDOWYCH, Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYZNANYCH PRZEZ POWIAT DOTACJI 12 grudnia 2008 Barbara Leśna

2 Organizacja pozarządowa - definicje To organizacja obywatelska (załoŝona przez obywateli lub ich organizacje) działająca z inicjatywy własnej na rzecz wybranego interesu publicznego Niebędąca jednostką sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałająca w celu osiągnięcia zysku, osoba prawna lub jednostka nieposiadająca osobowości prawnej, utworzona na podstawie przepisów ustawy, w tym fundacja i stowarzyszenie źródło ustawa o działalności poŝytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003r. (Dz. U. nr 96, poz.873 z późn. zm

3 Działalność statutowa nieodpłatna Działalność statutowa, to działalność organizacji w części obejmującej działalność poŝytku publicznego, za którą organizacja nie pobiera opłat (wynagrodzenia).

4 Działalność statutowa odpłatna Działalność organizacji pozarządowej, mieszcząca się w zestawie zadań publicznych, opisanych w ustawie o poŝytku, za którą organizacja pobiera wynagrodzenie. Przy czym nie moŝe ono być wyŝsze od wynikającego z kalkulacji kosztów bezpośrednich tej działalności. W przypadku braku takiej kalkulacji, uwzględnienia w kalkulacji kosztów pośrednich lub marŝy zysku lub przekroczenia przez osoby fizyczne wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia, przy statutowej działalności odpłatnej i nieodpłatnej, 1,5-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłaszanego przez GUS za rok poprzedni (dla 2008r. jest to kwota 4.332,30 zł. brutto) działalność taka będzie uwaŝana za działalność gospodarczą z wszystkimi tego konsekwencjami.

5 Działalność gospodarcza Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóŝ, a takŝe działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (źródło: art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095).

6 RACHUNKOWOŚĆ A KSIĘGOWOŚĆ ewidencja księgowa; zasady wyceny bilansowej i ustalania wyniku finansowego; zasady sporządzania sprawozdań finansowych, ich badania i ogłaszania. ewidencja księgowa, której celem jest rejestracja operacji gospodarczych

7 RACHUNKOWOŚĆ Pomiar rzeczywistości gospodarczej jednostki Pomiar rzeczywistości gospodarczej jednostki Zakres przedmiotowy REJESTRACJA (księgowość) KLASYFIKACJA AGREGACJA OPERACJI GOSPODARCZYCH Sporządzanie sprawozdania finansowego KSIĘGI RACHUNKOWE (księgowość, ewidencja) ZASADY RACHUNKOWOŚCI (polityka rachunkowości)

8 PODSTAWOWE REGULACJE PRAWNE RACHUNKOWOŚCI Ustawa z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz. U. z 2002r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) Krajowe Standardy Rachunkowości: Nr 1 Rachunek przepływów pienięŝnych Nr 2 Podatek dochodowy Nr 3 Nie zakończone usługi budowlane Nr 4 Utrata wartości aktywów Nr 5 Leasing, najem, dzierŝawa Nr 6 Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek nie będących spółkami handlowymi, nie prowadzących działalności gospodarczej. (Dz. U. Nr137, poz.1539 ze zm.)

9 Nadrzędne zasady rachunkowości Zasada kontynuacji działania art. 5 ust. 2 u o r Zasada memoriałowa art. 6 ust. 1 u o r Zasada jasnego i rzetelnego obrazu art. 4 ust. 1 u o r Zasada treści ekonomicznej (zasada wyŝszości treści nad formą) art. 4 ust. 2 uor Zasada ostroŝności art. 7 ust. 1 u o r Zasada współmierności kosztów i przychodów art. 6 ust. 2 u o r Zasada ciągłości metod art. 5 ust. 1 u o r Zasada istotności Zasada zakazu kompensat art.. 7 ust. 3 u o r Zasada indywidualnej wyceny

10 Elementy polityki rachunkowości organizacji 1) Określenie roku obrotowego i jego okresów sprawozdawczych 2) Podział kosztów na działalność statutową i administracyjną 3) Sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych (ZPK) 4) Zasady amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (metoda i sposób ustalania stawek) 5) Metody prowadzenia ewidencji zapasów 6) Zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego (cena nabycia, koszt wytworzenia, wartość godziwa, cena sprzedaŝy netto) 7) Dokumentowanie operacji dowodami zastępczymi i księgowymi 8) Sposób inwentaryzacji 9) Opis systemu przetwarzania danych oraz systemu zabezpieczania dokumentów 10) Archiwizację dokumentów i okres ich przechowywania; udostępnianie danych osobom trzecim.

11 Wykaz zespołów planu kont Zespół 0 Zespół 1 Zespół 2 Zespół 3 Zespół 4 Zespół 5 Zespół 6 Zespół 7 Zespół 8 Aktywa trwałe Aktywa i zobowiązania finansowe Rozrachunki i roszczenia Materiały i towary Koszty wg rodzajów i ich rozliczenie Koszty wg typów działalności i ich rodzaje Produkty i rozliczenia m/o kosztów Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem Kapitały, fundusze specjalne, rezerwy

12 POWIĄZANIE PLANU KONT Z PODSTAWOWYMI SPRAWOZDANIAMI FINANSOWYMI KONTA BILANSOWE Majątek Kasa Rozrachunki Zapasy RMK Kapitał trwały Bank Rezerwy Bilans AKTYWA PASYWA Aktywa trwałe Kapitał własny Aktywa obrotowe RMK Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe sytuacja finansowa jednostki

13 POWIĄZANIE PLANU KONT Z PODSTAWOWYMI SPRAWOZDANIAMI FINANSOWYMI KONTA WYNIKOWE Koszty Koszty Przychody rodzajowe wg typów i koszty współmierne Rachunek zysków i strat (rachunek wyników) Przychody Koszty wariant kalkulacyjny wariant porównawczy rentowność jednostki

14 PRZYKŁADOWY WYKAZ KONT KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ ORGANIZACJI Symbol grupy kont Symbol konta syntetyczne-go Analityka - poziom I Analityka - poziom II Nazwa konta ZESPÓŁ 5 KOSZTY WEDŁUG TYPÓW DZIAŁALNOŚCI 50 Koszty działalności statutowej 501 Działalność statutowa koszty programu Teatr, kino, muzeum dla dzieci 03 - koszty Ministerstwo Kultury 32 - koszty biletów

15 PRZYKŁADOWY WYKAZ KONT KOSZTÓW ADMINISTRACYJNYCH ORGANIZACJI Symbol grupy kont Symbol konta syntetyczn ego Analityka - poziom I Analityka - poziom II Analityka - poziom III Nazwa konta ZESPÓŁ 5 KOSZTY WEDŁUG TYPÓW DZIAŁALNOŚCI 55 Koszty administracyjne 550 Koszty administracyjne 02 - usługi obce 02 - koszty administracyjne organizacji lub np. Ministerstwa Kultury 01 - czynsz

16 Zgodnie z definicją Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR nr 16 i nr 38) amortyzacja to koszt obrazujący rozłoŝenie amortyzowanej wartości składnika aktywów na cały okres jego wykorzystania w jednostce. Umorzenie obrazuje natomiast zmniejszenie wartości środka trwałego. W rachunkowości, aby aktywa podlegały amortyzacji muszą być spełnione następujące warunki: 1) Okres przebywania w jednostce dłuŝszy niŝ 1 rok 2) Posiadanie ograniczonego okresu uŝywania 3) Przeznaczone na potrzeby jednostki

17 METODY AMORTYZACJI LINIOWA DEGRESYWNA PROGRESYWNA NATURALNA

18 Księgi rachunkowe organizacji prowadzone są wyłącznie na terytorium Polski i w jej siedzibie. Zapisów dokonuje się w języku polskim, a operacje gospodarcze wykazuje się w walucie polskiej. O miejscu prowadzenia ksiąg rachunkowych powiadamia się urząd skarbowy w terminie 15 dni, natomiast o przejęciu prowadzenia ksiąg przez biuro rachunkowe w terminie 30 dni od daty podpisania umowy.

19 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Data wpływu pierwszych środków do kasy lub na rachunek bankowy, nie wcześniej niŝ na dzień zarejestrowania Uruchomienie rachunkowości i otwarcie ksiąg rachunkowych

20 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Na dzień 1 stycznia nowego roku obrotowego Otwarcie ksiąg rachunkowych następnego roku obrotowego w terminie do 15 dnia nowego roku

21 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Do dnia obowiązku sporządzenia deklaracji, sprawozdania itp. (najczęściej do 15 dnia następnego miesiąca) Zakończenie księgowania dokumentów za miesiące styczeń listopad (przy roku obrotowym zgodnym z kalendarzowym) i sporządzenie zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej

22 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Do 85 dnia po dniu bilansowym Zakończenie księgowania dokumentów za grudzień poprzedniego roku i sporządzenie zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej i kont ksiąg pomocniczych

23 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Od 1 października do 15 stycznia roku następnego Przeprowadzenie i rozliczenie inwentaryzacji aktywów i pasywów np. materiałów, środków trwałych, naleŝności i zobowiązań

24 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI 31 grudnia lub wcześniej po dokonaniu ostatniej operacji kasowej w roku obrotowym Przeprowadzenie inwentaryzacji środków pienięŝnych w kasie organizacji

25 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Do 90 dnia po dniu bilansowym Sporządzenie sprawozdania finansowego

26 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI W ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego Zatwierdzenie sprawozdania finansowego i podjęcie uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty

27 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Do 15 dnia od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego Zamknięcie ostateczne ksiąg rachunkowych starego roku i przeniesienie bilansu zamknięcia/otwarcia do ksiąg nowego roku

28 TERMINY WYKONANIA OBOWIĄZKÓW W ZAKRESIE RACHUNKOWOŚCI Do 15 dnia od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego ZłoŜenie sprawozdania finansowego wraz z uchwałą zatwierdzającą do urzędu skarbowego i KRS

29 Sprawozdania finansowe organizacji Bilans Rachunek zysków i strat Dodatkowe informacje i wyjaśnienia Wprowadzenie do sprawozdania Sprawozdanie z działalności

30 Art. 64 u o r obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań (spełnienie dwóch z trzech warunków) Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty co najmniej 50 osób Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego równowartość w walucie polskiej co najmniej euro Przychody netto o równowartości w walucie polskiej co najmniej euro Przeliczone wg kursu średniego NBP na dzień bilansowy.

31 Organizacja poŝytku publicznego obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań (spełnienie wszystkich warunków) Realizacja zadania publicznego zleconego jako powierzone do wykonywania lub wspierania zadania publicznego Otrzymanie w roku obrotowym łącznej kwoty dotacji na realizację w. w. zadań co najmniej ,00 zł. Przychody netto o równowartości w wysokości co najmniej zł.

32 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) Grupa 0 - Grunty Grupa 1 - Budynki i lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu niemieszkalnego Grupa 2 - Obiekty inŝynierii lądowej i wodnej Grupa 3 - Kotły i maszyny energetyczne Grupa 4 - Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania Grupa 5 - Specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty Grupa 6 - Urządzenia techniczne Grupa 7 - Środki transportu Grupa 8 - Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposaŝenie Grupa 9 - Inwentarz Ŝywy

33 Ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych Zwolnienie przedmiotowe działalności statutowej organizacji non-profit, organizacji poŝytku publicznego oraz uzyskiwanych środków pomocowych (bezzwrotnej pomocy zagranicznej).

34 Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług Zwolnienie przedmiotowe usług świadczone przez organizacje członkowskie, gdzie indziej niesklasyfikowane (wyłącznie statutowe (PKWiU 91) bez względu na wielkość obrotów Zwolnienie podmiotowe przy prowadzeniu innej działalności niŝ wyŝej wymieniona - roczny obrót nie przekraczający równowartości w PLN euro (na rok 2008 jest to kwota ,00 zł.)

35 Przychody statutowe organizacji Darowizny jeŝeli wartość jednorazowej darowizny przekracza zł. lub wartość wszystkich darowizn otrzymanych od jednego darczyńcy w danym roku przekracza zł. naleŝy złoŝyć roczną deklarację CIT- D (chyba, Ŝe dochód organizacji za dany rok nie przekroczył ,00 zł.) Sponsoring 1% naleŝnego podatku dla OPP Przychody z tytułu składek członkowskich Zbiórki publiczne (z wył. sprzedaŝy przedmiotów z darowizn) Dotacje, subwencje

36 Dotacje Dotacje podmiotowe umoŝliwiające funkcjonowanie organizacji zwolnione z VAT Dotacje przedmiotowe bezpośrednio związane z ceną dostarczanych towarów lub usług opodatkowana VAT wg stawki, jaką objęte są dostarczane towary lub usługi W podatku dochodowym od osób prawnych dotacje z budŝetu państwa lub budŝetów jednostek samorządu terytorialnego są zwolnione z podatku

37 Wykaz typowych księgowań na kontach księgi głównej w organizacji pozarządowej prowadzącej nieodpłatną działalność statutową nie będącej podatnikiem VAT czynnym

38 Zakup i przyjęcie środka trwałego (nie wymagającego montaŝu) lub wartości niematerialnej i prawnej - dowód zakupu (faktura, umowa) i OT Konto rozrachunków 2 Konto środków trwałych 010 Dt. Ct. lub Wartości niem.i prawnych 020 Dt. Ct. Dowód zakupu + OT

39 Przyjęcie środka trwałego otrzymanego w formie darowizny - dowód przyjęcia OT Środki trwałe 010 Rozl. m/o przychodów 840 Dt. Ct. Dt. Ct. OT

40 Naliczenie odpisu umorzeniowo/amortyzacyjnego od środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej - dowód księgowy PK, sporządzony na podstawie tabeli amortyzacyjnej Koszty statutowe 510 Umorzenie środków trwałych lub lub Koszty administracyjne 550 Umorzenie WNiP 070 Dt. Ct. PK Dt. Ct.

41 Równorzędny do odpisu amortyzacyjnego odpis aktywowanej wartości darowanego środka trwałego Dt. Pozostałe przychody operacyjne 76 Ct. PK Rozliczenia m/o przychodów 840 Dt. Ct.

42 Zapłata zobowiązań - dowód przelew bankowy (wyciąg) zastępcza asygnata kasowa KW kasa wypłaci Dt. Kasa 100 lub Rachunek bankowy 130 Ct. KW lub przelew Rozrachunki z dostawcami 2 Dt. Ct.

43 Księgowanie wynagrodzeń - dowód PK na podstawie listy płac i deklaracji Dt. Rozrachunki z pracownikami z tyt. wynagrodzeń 23 Ct. Koszty statutowe 510 lub Koszty administracyjne 550 Dt. Ct. PK Rozrachunki publicznoprawne z ZUS i US 22 Dt. Ct. Zaliczka pdof i składki ZUS potrącone pracownikowi Składki ZUS płacone przez organizację od wypłat wynagrodzeń

44 Wpływ przychodów statutowych (zgodnych ze statutem organizacji) - dowód zastępcza asygnata kasowa KP- kasa przyjmie lub wyciąg bankowy albo PK na podstawie umowy dotacyjnej Przychody statutowe 710 lub Pozostałe przychody operacyjne 760 Kasa 101 lub Rachunek bankowy 131 lub Rozrachunki z tytułu dotacji 225 Dt. Ct. Dt. Ct.

45 Zarachowanie podatków i opłat lokalnych (tzw. podatków kosztowych: od nieruchomości, od środków transportowych itp.) w koszty organizacji pozarządowej Dt. RóŜne konta zespołów: 1, 2, 3 Ct. Koszty statutowe 510 lub Koszty administracyjne 550 Dt. Dowód poniesienia kosztu lub PK na podstawie deklaracji Ct.

46 Zarachowanie kosztów rodzajowych organizacji pozarządowej z przypisaniem ich do poszczególnych miejsc powstawania Dt. RóŜne konta zespołów: 1, 2, 3 Ct. Koszty statutowe 510 lub Koszty administracyjne 550 Dt. Ct.

47 Zarachowanie przychodów i kosztów finansowych (np. odsetki, róŝnice kursowe, prowizje od kredytów bankowych) w księgach organizacji pozarządowej Przychody finansowe 750 Dt. Ct. Dt. Koszty finansowe 751 Ct. Konta zespołów: 1 i 2 Dt. Ct.

48 Przeksięgowanie roczne (na dzień bilansowy) sald kont wynikowych na konto Wynik finansowy wycena wyniku finansowego organizacji pozarządowej za rok obrotowy Koszty działalności statutowej 510 Koszty administracyjne 550 Pozostałe koszty operacyjne 761 Koszty finansowe 751 Straty nadzwyczajne 771 Dt. Ct. PK Wynik finansowy 860 Dt. Ct. PK Przychody z działalności statutowej 710 Pozostałe przychody operacyjne 760 Przychody finansowe 750 Zyski nadzwyczajne 770 Dt. Ct. Uwaga! Saldo konta 860 za dany rok obrotowy musi być zgodne z rachunkiem wyników, stanowiącym składnik sprawozdania finansowego organizacji za ten rok obrotowy.

49 Otwarcie ksiąg roku następnego i przeksięgowanie wyniku finansowego przed zatwierdzeniem sprawozdania i po powzięciu uchwały zatwierdzającej roczne sprawozdanie organizacji pozarządowej - róŝnica zwiększająca przychody roku następnego (zysk) Rozliczenie wyniku finansowego 820 lub Rozliczenie m/o przychodów 840 Dt. Ct. Wynik finansowy 860 Dt. Ct. B.O. -ZYSK Przychody z działalności statutowej 710 PK przed zatwierdzeniem Dt. Ct. PK po zatwierdzeniu Uwaga! JeŜeli statut dopuszcza to moŝna taki zysk przeznaczyć na zwiększenie funduszu statutowego - Ct Fundusz Statutowy

50 Otwarcie ksiąg roku następnego i przeksięgowanie wyniku finansowego przed zatwierdzeniem sprawozdania i po powzięciu uchwały zatwierdzającej roczne sprawozdanie organizacji pozarządowej - róŝnica zwiększająca koszty roku następnego (strata) Rozliczenie wyniku finansowego 820 lub Rozliczenie m/o kosztów 641 Dt. Ct. PK Dt. Wynik finansowy 860 B.O. -STRATA przed zatwierdzeniem Ct. Dt. Koszty działalności statutowej 510 Ct. PK po zatwierdzeniu

51 Literatura Meritum Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa Wolters Kluwer Polska Sp.z o.o., Warszawa 2008r. Rachunkowość i podatki organizacji pozarządowych Andrzej Michalik, Warszawa 2004r., Jak przygotować sprawozdanie finansowe organizacji poŝytku publicznego Jacek Paluch, Warszawa 2007r., Rachunkowość organizacji pozarządowej w praktyce poradnik, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka Warszawa