Cele i zadania hospitacji lekcji wychowania fizycznego

Transkrypt

1 Wykład VI Dr hab.halina Guła-Kubiszewska, prof. nadzw. Cele i zadania hospitacji lekcji wychowania fizycznego HOSPITACJA- UCZESTNICTWO PRZEDSTAWICIELI WŁADZ SZKOLNYCH LUB NAUCZYCIELI W ZAJĘCIACH SZKOLNYCH W CELU DOKONANIA ICH ANALIZY I EWENTUALNEJ OCENY; MOśE TO BYĆ RÓWNIEś UCZESTNICTWO W TYCH ZAJĘCIACH KANDYDATÓW NA NAUCZYCIELI W CELU ZDOBYWANIA ORIENTACJI W METODACH PRACY DOŚWIADCZONYCH NAUCZYCIELI (Okoń W.). Dziennik Ustaw z 2006 r. Nr 235 poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ1) z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a takŝe kwalifikacji osób, którym moŝna zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz: 1. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: mierzeniu jakości pracy szkół i placówek - naleŝy przez to rozumieć zespół zorganizowanych i systematycznych działań organów sprawujących nadzór pedagogiczny, słuŝących ocenie stanu, warunków i efektów pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek, a takŝe ocenie postępu w tym zakresie; 5) zewnętrznym mierzeniu jakości - naleŝy przez to rozumieć mierzenie jakości pracy szkół i placówek prowadzone przez kuratora oświaty oraz inne organy sprawujące nadzór pedagogiczny, z wyjątkiem dyrektora szkoły lub placówki; 6) wewnętrznym mierzeniu jakości - naleŝy przez to rozumieć mierzenie jakości pracy szkoły lub placówki prowadzone przez dyrektora szkoły lub placówki; 7) ewaluacji - naleŝy przez to rozumieć ocenę przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do załoŝonych celów, słuŝącą doskonaleniu tych działań; 8) monitorowaniu - naleŝy przez to rozumieć systematyczne i zorganizowane obserwowanie osiąganej jakości pracy szkół i placówek; 9) hospitacji - naleŝy przez to rozumieć formę nadzoru pedagogicznego, polegającą na prowadzeniu bezpośredniej obserwacji realizowania przez nauczycieli statutowych zadań szkoły lub placówki, w szczególności zajęć prowadzonych z uczniami, a takŝe czynności hospitacyjnych dyrektora i innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze w szkole lub placówce; 10) hospitacji diagnozującej - naleŝy przez to rozumieć hospitację, której celem jest ocena rezultatów procesu dydaktycznego, wychowawczego i opiekuńczego, na podstawie bezpośredniej obserwacji umiejętności, postaw i prezentowanej wiedzy uczniów; 11) wewnątrzszkolnym systemie zapewniania jakości - naleŝy przez to rozumieć zespół zorganizowanych, powiązanych ze sobą i spójnych działań podejmowanych przez dyrektora szkoły lub placówki, inne organy szkoły lub placówki oraz nauczycieli, niezbędnych do zapewnienia wysokiej jakości pracy szkoły lub placówki, w szczególności działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

2 STANDARDY OCENY JAKOŚCI PRACY SZKÓŁ I PLACÓWEK III. KSZTAŁCENIE Przykładowe wskaźniki*: Obszar: III. 1. Programy nauczania 1. Szkoła lub placówka posiada szkolne zestawy programów nauczania opracowane zgodnie z przepisami prawa. 2. Programy nauczania realizowane w szkole lub placówce spełniają wymagania określone w przepisach prawa. 3. Programy nauczania realizowane w szkole lub placówce są dostosowane do moŝliwości, potrzeb i aspiracji uczniów. 4. Nauczyciele mają dostęp do programów i planów nauczania oraz materiałów pomocniczych. 5. Dokonywana jest analiza i weryfikacja szkolnych zestawów programów nauczania. Obszar: III. 3. Przebieg procesu kształcenia Przykładowe wskaźniki*: 2. Treści kształcenia są realizowane zgodnie z przyjętymi planami nauczania. 4. Metody nauczania stosowane przez nauczycieli odpowiadają celom kształcenia i potrzebom uczniów. 5. W toku kształcenia nauczyciele wdraŝają uczniów do aktywności i odpowiedzialności za własny rozwój, a nauczanie jest ściśle związane z uczeniem się. 8. Wymagania edukacyjne wobec uczniów są precyzyjnie określone i dostosowane do ich indywidualnych moŝliwości i predyspozycji. 9. Uczniowie i rodzice znają zasady oceniania obowiązujące w szkole lub placówce. 11. Uczniowie i rodzice znają wymagania edukacyjne oraz formy i sposoby oceniania ustalone przez nauczycieli. 14. System wewnątrzszkolnego oceniania jest okresowo analizowany i oceniany. 15. Sposób realizowania poszczególnych programów nauczania jest systematycznie analizowany i na bieŝąco modyfikowany. HOSPITACJA LEKCJI PRZEZ NADZOR PEDAGOGICZNY (DYREKTOR, WIZYTATOR-METODYK PRZEDMIOTOWY): rzeczowa dyskusja oparta na wzajemnej wymianie poglądów w celu zwiększenia efektywności pracy nauczyciela na wszystkich kręgach procesu wf hospitujący winien posiadać głęboką wiedzę, być specjalistą w swoim przedmiocie hospitujący nie powinien być urzędnikiem kontrolującym, lecz słuŝyć radą i pomocą (wyŝsza wartość uwag pohospitacyjnych) CELE I ZADANIA HOSPITACJI podniesienie jakości pracy szkoły badanie realizacji programów nauczania mobilizacja aktywności twórczej nauczycieli

3 udzielanie pomocy nauczycielom kontrola przestrzegania praw dziecka- statut szkoły i wso realizacja wnioskow poradni psych.- pedag. ZASIĘG HOSPITACJI wszystkie czynności edukacyjne: proces lekcyjny, pozalekcyjny, wychowawczy, opiekuńczy ogół form pracy z rodzicami zajęcia dydaktyczno- wychowawcze nauczycieli, wychowawców, opiekunów poszczególne klasy i zespoly uczniów ETAPY PROCESU HOSPITACYJNEGO 1/ DYREKTOR PLANOWANIE HOSPITACJI (problematyka, harmonogram) PRZYGOTOWANIE HOSPITACJI (zapoznanie się z dokumentacją, hospitacja bezpośrednia, rozmowa przedhospitacyjna, rozmowa pohospitacyjna) 2/ NAUCZYCIEL zgłasza się osoby hospitującej w celu uzgodnienia terminu hospitacji i rozmowy przedhospitacyjnej na rozmowę przygotowuje dokumentację (plan, program nauczania, dzienniki, pso) po lekcji ustala termin rozmowy pohospitacyjnej ustala treść zapisu w arkuszu obserwacji realizuje zalecenia zapisane w arkuszu HOSPITACJA- ELEMENT NADZORU PEDAGOGICZNEGO (Borzęcki K, 1994) ZAPOWIEDZIANA moŝliwość wykazania się pełnymi zdolnościami nauczyciela, wpływa na niego motywująco i mobilizująco, zobowiązuje do rzetelnego przygotowania, redukuje stres, tworzy płaszczyznę zaufania i Ŝyczliwości, wpływa aktywizująco na uczniów NIEZAPOWIEDZIANA nauczyciel powinien zawsze być dobrze przygotowany do lekcji, pełny obraz sumienności pracy nauczyciela, lekcje nie są reŝyserowane, systematyczne przygotowywanie się do zajęć, większa moŝliwość obiektywnej oceny nauczyciela, nie wywołują niepotrzebnego zdenerwowania na jakiś czas przed ich rozpoczęciem RODZAJE HOSPITACJE ZE WZGLĘDU NA CEL (Borzęcki K, 1994) Tradycyjne (całościowe) Cykliczne Problemowe (tematyczne) Okolicznościowe (lustracja) RODZAJE HOSPITACJE w kontekście mierzenia jakości pracy szkoły (Półtorak, Warchoł, 2006))

4 hospitacja kontrolno- oceniająca hospitacja doradczo- doskonaląca hospitacja diagnozująca HOSPITACJA ELEMENT MIERZENIA JAKOŚCI PRACY SZKOŁY (MEN, DZ.U. 2004,, NR 89, POZ.845) 1/ HOSPITACJA KONTROLNO- OCENIAJĄCA obserwacja połączona z dokonaniem oceny pracy nauczyczyciela prowadzi ją dyrektor, wicedyrektor lub wizytator 2/ HOSPITACJA DORADCZO- DOSKONALĄCA obserwacja warsztatu pracy nauczyciela, sposobu planowania pracy, konstrukcji lekcji, wykorzystania środków dydaktycznych, indywidualizacji nauczania, motywowania uczniów do nauki, właściwego oceniania celem jest ocena mocnych i słabych stron nauczyciela, pomoc w doskonaleniu warsztatu metodycznego prowadzi dyrektor bądź jego zastępcy HOSPITACJA DIAGNOZUJĄCA obserwacja uczniów, ich wiedzy, umiejętności i postaw ocena pracy nauczyciela opiera się na osiągnięciach ucznia- jest to wskaźnik efektywności oddziaływań pedagogicznych prowadzi dyrektor lub jego zastępca, termin proponuje nauczyciel CELE I ZADANIA HOSPITACJI STUDENCKIEJ: sprawdzenie najwaŝniejszych czynników efektywności nauczania i wychowania oddziaływanie na te czynniki w toku pracy rzeczowe i metodyczne przygotowanie nauczycieli do lekcji ocena stopnia zaawansowania w pracy samokształceniowej uczenie się krytycyzmu oraz rozwijanie zainteresowania doskonaleniem własnego warsztatu pracy zapoznanie z róŝnymi układami i strukturami lekcji oraz ich organizacją w praktyce zdobycie doświadczenia w operacjonalizacji ogólnych treści programowych na zadania konkretnej lekcji, do danej grupy wiekowej, klasy płci... zapoznanie się z zasadami i metodami ćwiczeń i efektami ich stosowania obserwacja nauczyciela prowadzącego lekcję, jego postawy, umiejętności nauczania, komunikowania się i kierowania klasą obserwacja i ocena młodzieŝy w czasie realizacji zadań lekcji obserwacja i ocena warunków materialno-technicznych do prowadzenia lekcji i powiązanie ich z pozostalymi elementami lekcji zdobycie umiejętności utrwalania w pamięci przebiegu lekcji przez obserwację oraz sporządzania odpowiedznich notatek. ZE WZGLĘDU NA CEL HOSPITACJĘ DZIELIMY NA (Maszczak, 1976): merytoryczną

5 organizacyjno-formalną typu mieszanego (merytoryczno- formalną) 1/ HOSPITACJA MERYTORYCZNA: ASPEKT POZNAWCZY: jaki zakres materiału wprowadza nauczyciel wf na zajęciach czy właściwie stosuje nowoczesne formy i metody pracy jaką drogą utrwala nawyki ruchowe zdobyte podczas zajęć wf czy i w jaki sposób wykorzystuje na zajęciach wf zasób wiedzy uczniów z innych przedmiotów nauczania czy zna zasady budowy lekcji wf i umiejętnie dobiera typ lekcji do formułowanych zadań 2/ HOSPITACJA MERYTORYCZNA ASPEKT KSZTAŁCĄCY: czy swiadomie kieruje rozwojem fizycznym i psychomotorycznym uczniów w toku zajęć w jakim stopniu rozwija umiejętności i nawyki ruchowe uczniów niezbędne w ich codziennym Ŝuciu w jaki sposób sprawdza lub zamierza sprawdzić poziom nabytych umiejętności i nawyków ruchowych oraz wiedzy uczniów na ten temat 3/ HOSPITACJA MERYTORYCZNA ASPEKT WYCHOWAWCZY: czy realizuje postulat prospekcji w wf (do zdrowia, do rekreacji) w jakim stpniu budzi u uczniów zainteresowania własnym rozwojem psychomotorycznym, działając z pozycji doradcycy troszczy się o uczniów mniej sprawnych czy i w jakim stopniu zwraca uwagę na cele ogólnorozwojowe: kulturę Ŝycia codziennego, szacunek do poprządku, dyscypliny, czystości i higieny osobistej, poszanowania pracy, zasad bezpieczeństawa na lekcji wf 4/ HOSPITACJA ORGANIZACYJNO- FORMALNA czy zajęcia odbywały się zdodnie z programem nauczania oraz planem dydaktycznym szkoły sposób przygotowania przyrządów i przyborów i ich wykorzystania, punktualność rozpoczynania i kończenia lekcji, sprawność manewrowania grupą 5/ HOSPITACJA TYPU MIESZANEGO- zawiera elementy w/w rodzajów, z przewagą jednego lub drugiego zakresu WARTOŚCI PŁYNĄCE Z HOSPITACJI: rady i wskazówki metodyczne merytoryczna wymiana poglądów rzeczowa ocena i krytyka pracy nauczyciela udostępnienie specjalistycznej literatury prezentowanie innowacji pedagogicznych inspiracje do twórczych poszukiwań

6 pomoc w rozwiązywaniu trudnych problemów nauczania, wychowawczych i warunków realizacji procesu wf PRZEBIEG HOSPITACJI: zanotowanie danych formalnych o klasie zapisanie celów i zadań lekcji sporządzenie notatek z przebiegu lekcji z równoczesnym zapisywaniem własnych uwag, pytań przydatnych do póŝniejszej analizy lekcji (zapis przebiegu lekcji powinien by bardzo szczegółowy) analiza hospitowanej lekcji składająca się z pytań i uwag uczestników hospitacji, uwag prowadzącego lekcję i podsumowania dokonanego przez osobę prowadzącą hospitację Piśmiennictwo 1. POLECHOŃSKI Jacek, POŚPIECH Dariusz : Hospitacja diagnozująca w wychowaniu fizycznym. - Bibliogr. // Kultura Fizyczna , nr 1/2, s Hospitacja jako element pracy dydaktycznej i wychowawczej nauczyciela. 1. PÓŁTORAK Witold, WARCHOŁ Krzysztof : Hospitacja lekcji jako diagnozujący element mierzenia jakości pracy szkoły // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne , nr 8/9, dod. s REJN Ewa : Lekcja diagnozująca umiejętności uczniów : wykorzystywanie zdobytej wiedzy i umiejętności w nowych sytuacjach // Języki Obce w Szkole , nr 3, s ROZPORZĄDZENIE Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a takŝe kwalifikacji osób, którym moŝna zlecać prowadzenie badań i opracowywania ekspertyz / / Dziennik Ustaw , nr 235, poz Madejski E., Węglarz J. (2008) wybrane zagadnienia współczesnej metodyki wychowania fizycznego, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 1. Borzęcki K. (1994) Jak hospitować. Poradnik dla dyrektora szkoly, Wyd. Księgarnia Oświata, Olsztyn. 1. Guła- Kubiszewska H. (2000) Hospitacja lekcji- przyczyna stresu czy element motywacji w pracy nauczyciela WF?, WfiZ, nr 4, 1. Maszczak T(1976) Hospitacja jako element postępu pedagogicznego. Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna nr4, 2. Maszczak T.(1992) Metodyka wychowania fizycznego. Warszawa