ERAZM JÓZEF JERZMANOWSKI

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ERAZM JÓZEF JERZMANOWSKI"

Lech Zych
8 lat temu
Przeglądów:

1 ERAZM JÓZEF JERZMANOWSKI CZŁOWIEK, KTÓRY ŻYŁ NIE TYLKO DLA SIEBIE Broszura prezentuje postać polskiego Nobla. Wydanie zostało sfinansowane przez Zespół Szkół Mechanicznych nr 2 w Krakowie, w ramach środków programu COMENIUS.

2 Erazm Józef Jerzmanowski ( ) to jeden z najwybitniejszych Polaków końca XIX wieku; uczestnik powstania styczniowego, inżynier wynalazca, emigrant, przedsiębiorca, właściciel milionowej fortuny. Kawaler Orderu świętego Sylwestra. Przyjaciel Adama Chmielowskiego (św. brata Alberta), Adama Asnyka i wielu innych znanych Polaków, gorący patriota, który nie szczędził swej fortuny dla Polski. Po upadku Powstania Styczniowego wyjeżdża do Francji, gdzie kontynuuje naukę; angażuje się również w wojnę francusko-pruską, walcząc jako oficer w obronie Paryża. Po wojnie pracuje jako inżynier w firmie zajmującej się produkcją gazu do oświetlania. Firma wysyła go do Stanów Zjednoczonych, gdzie staje się prężnie działającym biznesmenem, zakładającym kompanie gazowe w różnych miastach Ameryki. Dzięki swojej pracowitości i 17 opatentowanym wynalazkom staje się jednym z najbogatszych ludzi w tym kraju, tu również żeni się z Amerykanką - Anną z Koesterów. W Stanach Jerzmanowski hojnie wspiera emigrantów z Polski, jest mecenasem polskiej sztuki, wspiera działalność muzeum polskiego w Raperswille. W 1889 roku papież Leon XIII, w uznaniu zasług dla Kościoła Katolickiego nadaje Erazmowi Jerzmanowskiemu Order Komandorski św. Sylwestra. W 1895 roku Erazm Jerzmanowski zakupił majątek ziemski w Prokocimiu, gdzie od 1896 zamieszkał wraz z żoną. Na stałe powrócił do ojczyzny, prowadząc działalność społeczno-charytatywną. Przed swoją śmiercią (7 lutego 1909), zapisem testamentowym, Erazm Jerzmanowski postanawia przeznaczyć swój majątek na nagrodę dla twórców kultury polskiej, uczonych, społeczników. Fakt ten pozwala nazywać Jerzmanowskiego polskim Noblem. W latach fundacja uhonorowała 17 laureatów.

3 English translation/source : Laureaci nagrody im. Erazma i Anny Jerzmanowskich: Wikipedia,translation: Agnieszka Jadczak ks. biskup Adam Sapieha ( ) Henryk Sienkiewicz ( ) Antoni Osuchowski ( ) Napoleon Cybulski ( ) Ignacy Jan Paderewski ( ) Oswald Balzer ( ) Emil Godlewski senior ( ) Józef Tretiak ( ) Benedykt Dybowski ( ) Stanisław Smolka ( ) Tadeusz Browicz ( ) Jan Kasprowicz ( ) Siostra Maria Samuela - Anna Piksa ( ) Stanisław Zaremba ( ) Władysław Abraham ( ) ks. Wacław Bliziński ( ) Aleksander Brückner ( ) Janina Ochojska Profesor Jerzy Nowosielski W 1989 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Prokocimia. Starania członków Towarzystwa doprowadziły do reaktywacji nagrody im. Erazma i Anny Jerzmanowskich. Od 2009 roku nagrodę finansują władze samorządowe województwa małopolskiego. Erazm Józef Jerzmanowski ( ) - a Polish engineer, industrialist, community worker and philanthropist known as a man who lit America. For over 20 years he lived in New York being the most prominent figure of the Polish community in the USA of that time. As an energetic industrialist, a patron of the arts and founder of the Equitqble Gas Light Co. in 1882 and its chairman for 13 years, he soon won himself recognition in the industrial spheres. He also established gas companies in Chicago, Baltimore, Troy, Albany, Yonkers, Brookly, Utica and Memphis. He improved the technologies of the gas industry with 17 inventions patented by him in the USA. Erazm Jerzmanowski soon made a fortune and become a Polish millionaire in the USA. Born on 2nd June 1844 in Tomisławice, completed secondary education in Warsaw and then took part in the January Uprising He also fought in Franco-Prussian War in 1870 and afterwards stayed in France working for the Jessie de Moteya, a French industrialist specializing in the lighting gas production. In 1873 the company sent him to the USA. Although concentrating intensely on his career, he never forgot about the Polish community. In 1886 he founded The Central Commitee of Charity in New York helping Polish immigrants. It is assumed that in the years he donated $ to different social matters. In 1896 Erazm Jerzmanowski together with his wife Anna decided to leave America and settled down in Prokocim (at that time a small village near Kraków, now a district of the city). Erazm Józef Jerzmanowski died on 7th February Before he died, Jerzmanowski set up a prize dubbed The Polish Nobel Prize, which after a seventy one year break is granted again by the Polish Academy of Skills. He donated a part of his fortune an equivalent of 12 kilograms of gold to fund the prize. Its aim was to honor literary, scientific and humanitarian work to the benefit of the home country.

4 Prezentacja projektu Comenius Presentation of Comenius Project Od 2009 roku Zespół Szkół Mechanicznych nr 2 uczestniczy w międzynarodowym projekcie Comenius. Biorą w nim udział szkoły z: Since 2009 ZSM nr 2 has been taking part in an international project Comenius. There are schools from: Polski Poland Kraków Niemiec Germany Darmstadt - koordynator projektu /coordinating school/ Hiszpanii Spain Barcelona Francji France Agde / Celem projektu jest przedstawienie sławnych inżynierów, architektów, ludzi nauki i ich związków ze sztuką. Program posiada stronę internetową, na której publikowane są artykuły. The goal of the project is to present famous engineers, scientists and architects, and their connections with the art. The project has its own website where some articles are published : Turcji Turkey Stanbuł Włoch Italy Rzym

Podobne dokumenty

The historical influences Poland-Turkey

The historical influences Poland-Turkey XIX-XX century W czasie zaborów Turcja często postrzegana była jako kraj sprzyjający sprawie polskiej i potencjalny sojusznik. Turcja nigdy nie uznała rozbiorów