Rozwój klastrów w regionie dolnośląskim

Transkrypt

1 Raport z III etapu badania ABC jak załoŝyć klaster? Przewodnik dla przedsiębiorcy Rozwój klastrów w regionie dolnośląskim Projekt finansowany w części ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budŝetu państwa i Województwa Dolnośląskiego Zamawiający: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wykonawca: ECORYS Polska sp. z o.o. Warszawa, 3 lutego 2009 r. ECORYS Polska Sp. z o.o. Racławicka Warszawa T F E ecorys@ecorys.pl W

2 Autorzy Paulina Fabrowska Mateusz Halicki Daniel Kozdęba Paulina Piotrowska Anna Szerenos

3 Spis treści 1 Wprowadzenie Wstęp Charakterystyka ekonomiczna Dolnego Śląska pod kątem występowania klastrów Co to jest klaster i jak go powołać? Czym jest klaster? Na jakiej podstawie wyróŝniamy róŝne typy klastrów? Co składa się na klaster? Na czym polegają relacje między przedsiębiorstwami w klastrze? Na czym polegają relacje między przedsiębiorstwami a sferą badawczo-rozwojową? Motywy tworzenia klastrów a więc: po co nam klaster? Jakie czynniki decydują o sukcesie klastra? Jaką formę prawną moŝe przybrać klaster w Polsce? Czym się charakteryzują formy prawne przybierane przez klastry? Która forma prawna jest najlepsza dla klastra? Stowarzyszenie jako optymalne rozwiązanie formalno-prawne dla klastra MoŜliwości i źródła finansowania klastrów Studia przypadków klastrów dolnośląskich NutriBioMed Ceramika i Turystyka Studia przypadków klastrów spoza województwa dolnośląskiego Dolina Lotnicza OPTOKLASTER

4 1 Wprowadzenie 1.1 Wstęp ABC jak załoŝyć klaster? Przewodnik dla przedsiębiorcy został opracowany na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego w ramach badania Rozwój klastrów w regionie dolnośląskim. Ma on na celu przede wszystkim wpłynąć na wzrost świadomości znaczenia klastrów i sieciowej współpracy wśród przedsiębiorców. Otwartość, przyzwolenie, a nawet co jest najbardziej poŝądane chęć współpracy są podstawowym warunkiem zaistnienia i funkcjonowania klastra. Przeprowadzone w 2006 r. badanie Komisji Europejskiej Innobarometr, którego tematem były klastry i ich wpływ na poziom innowacyjności, wykazało bardzo niski udział polskich przedsiębiorstw działających w klastrze lub sieci kooperacyjnej tylko 4%, w porównaniu do Wielkiej Brytanii (84%) i Łotwy (67%) 1. Średnio w Unii Europejskiej jedna na cztery firmy działa w klastrze, choć w niektórych zachodnioeuropejskich państwach udział przedsiębiorstw działających w klastrach jest niŝszy np. w Austrii jest to 34%. Najsilniejsze sklastrowanie widoczne jest w Danii, Szwecji i Norwegii, gdzie większość firm działa w co najmniej dwóch sieciach kooperacyjnych. Pomimo tego, Ŝe niemal jedna trzecia przedsiębiorstw w Polsce nigdy nie podjęła próby współpracy z jakimkolwiek innym podmiotem (inna firma, instytucja badawczo-rozwojowa, samorząd), pośród przedsiębiorców obecna jest silna potrzeba takiej współpracy (88% wykazuje świadomość płynących z niej korzyści). Ponad połowa polskich firm jest zdania, Ŝe znaczącą rolę we wsparciu klastrów odgrywa administracja publiczna. Przykładem takich działań wspierających klastrowanie przez administrację publiczną jest opracowany przewodnik. Przedstawienie w prosty sposób działań klastrów oraz sposobów ich powoływania staje sie bardzo istotną kwestią. Oznaką nowoczesnej gospodarki są m.in. powstające struktury klastrowe, oparte na nieformalnych kontaktach i współpracy firm z pokrewnych branŝ, które konkurując i współpracując jednocześnie osiągają lepsze wyniki niŝ w pojedynkę. Nie chodzi tylko o podnoszenie jakości i poziomu technologicznego dóbr i usług, ale takŝe o przepływ wiedzy i informacji. Wszystko to sprawia, Ŝe przedsiębiorstwa zrzeszone w klastrze szybciej się rozwijają i osiągają lepsze wyniki, niŝ ich niezrzeszona konkurencja. Niestety, główną przeszkodą w klastrowaniu jest niewiedza dotycząca klastrów, bariery mentalne i brak zaufania do wspólnych przedsięwzięć. Działania takie, jak przedstawiany przewodnik mają na celu przede wszystkim wyjaśnienie specyfiki klastrów i przedstawienie rzetelnej informacji w formie zrozumiałej dla osoby nie mającej wcześniej kontaktu z taką formą współpracy, co winno skutkować zwiększeniem świadomości przedsiębiorców, a następnie wzrostem liczby inicjatyw klastrowych. W pierwszej części przewodnik w przystępny sposób objaśnia zjawisko powstawania klastrów oraz przedstawia korzyści, jakie moŝna osiągnąć, będąc jego członkiem. Opracowanie zawiera opis funkcjonującej struktury organizacyjnej oraz przedstawia specyfikę relacji w klastrze. Jest to część istotna z punktu widzenia tych przedsiębiorców, którzy chcieliby powołać strukturę klastrową lub zostać jej członkiem. Zaprezentowano sposób organizacji samego klastra, działania i zadania, a takŝe sposoby i źródła finansowania jego działań. Omówiono równieŝ dostępne formy prawne dla klastra, 1 European Commission - DG Enterprise and Industry, The Gallup Organization, 2006, Innobarometer on cluster s role in facilitating innovation in Europe. Analytical report, Flash EB Series No

5 wymieniając korzyści i problemy związane z kaŝdą z nich. Ponadto, opracowanie zawiera rekomendacje optymalnych form prawnych dla klastrów, nastręczających koordynatorom klastra najmniejszych trudności z powołaniem i zarządzaniem. Przewodnik zamykają cztery przykłady funkcjonujących klastrów, dwa z województwa dolnośląskiego i dwa spoza województwa. Opisane klastry to: Ceramika i Turystyka z Bolesławca, klaster biotechnologiczny NutriBioMed, klaster Dolina Lotnicza oraz OPTOKLASTER. Klaster Grupa Ceramika i Turystyka Via Sudetica to przykład klastra istniejącego od wielu lat, powstałego wskutek koncentracji przedsiębiorstw tradycyjnego w tym regionie przemysłu ceramicznego. Koordynacja klastra rozpoczęła się jednak dopiero niedawno. Klaster NutriBioMed z uwagi na nowoczesność swych technologii i organizację opartą o innowacyjne firmy z Wrocławskiego Medycznego Parku Naukowo- Technologicznego bardzo dobrze rokuje na przyszłość. Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców Dolina Lotnicza, zlokalizowane w województwie podkarpackim to przykład klastra stosunkowo młodego, ale niezwykle pręŝnego i wkraczającego w stadium dojrzałe. Stale zyskuje on na znaczeniu i juŝ dziś w branŝy lotniczej obszar jego działania zaliczany jest do grupy najpręŝniej rozwijających się regionów w Europie. Ostatni omówiony przykład Klaster Innowacyjnych Technologii Fotonicznych OPTOKLASTER w województwie mazowieckim to klaster o mało sformalizowanej strukturze, ale bardzo innowacyjny i osiągający coraz bardziej widoczne efekty swych działań. W studiach przypadków klastrów przedstawiono pokrótce ich rozwój oraz działania podejmowane w zakresie finansowania, przełamywania przeszkód i określania kierunków rozwoju. 1.2 Charakterystyka ekonomiczna Dolnego Śląska pod kątem występowania klastrów W trakcie badania nad strukturami klastrowymi w województwie dolnośląskim pt. Rozwój klastrów w regionie dolnośląskim na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, według stanu na dzień 4 grudnia 2008 r. zidentyfikowano trzynaście istniejących klastrów: Ceramika Bolesławiecka klaster oparty na lokalnej tradycji produkcji ceramiki, a ponadto łączący takŝe przemysł turystyczny; Dolnośląski Klaster Ekoenergetyczny EEI klaster wyrosły z sieci naukowo-gospodarczej EKO- ENERGIA, działający przede wszystkim w sferze energii ze źródeł odnawialnych; Dolnośląski Klaster e-zdrowie klaster działający na rzecz stworzenia sieci telemedycznej i informatyzacji ośrodków zdrowia, jego źródłem była sieć naukowo-gospodarcza E-ZDROWIE; Dolnośląski Klaster Energii Odnawialnej najmłodszy klaster, funkcjonujący w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych i ochrony środowiska; Dolnośląski Klaster Surowcowy powołany na rzecz racjonalnego gospodarowania surowcami na Dolnym Śląsku; Grupa Kooperacyjna Przedsiębiorstw MTD klaster powołany dzięki projektowi EQUAL, skupiający przedsiębiorstwa branŝy drzewnej, metalowej i tworzyw sztucznych, których celem jest produkcja wspólnego wyrobu; Klaster AGD niesformalizowana struktura klastrowa, skupiona wokół czterech zagranicznych koncernów AGD Electrolux, Whirlpool, FagorMastercook i LG Electronics; 5

6 Klaster Energia Mega Nano klaster energetyczny, którego głównym tematem zainteresowań jest pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych i racjonalne gospodarowanie energią; Klaster ICT Wspólnota Wiedzy i Innowacji w Zakresie Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych klaster informatyczno-komunikacyjny, obecnie funkcjonujący w celu opracowania nowych rozwiązań informatycznych; Klaster Przemysłowy LG klaster produkujący telewizory i monitory LCD oraz sprzęt AGD, powstały wskutek koncentracji przedsiębiorstw wokół fabryki LG Electronics; Klaster motoryzacyjny klaster niesformalizowany powstały w wyniku skupienia firm motoryzacyjnych zagranicznych fabryk Toyota, Volvo, Volkswagen, Bosch, Faurecia, WABCO i wielu mniejszych poddostawców; Klaster NutriBioMed biotechnologiczny klaster, którego źródłem jest sieć naukowogospodarcza Biotech, jego załoŝeniem jest opracowanie technologii produkcji Ŝywności nieprzetworzonej i suplementów diety; SIDE CLUSTER klaster drzewny, załoŝony w celu koordynacji działań przedsiębiorców z branŝy budowlanej i budowy domów fińskich na Dolnym Śląsku. Ponadto, przeprowadzono równieŝ badanie koncentracji podmiotów gospodarczych w powiatach województwa dolnośląskiego na podstawie danych statystycznych o zatrudnieniu. Badanie to wykazało istnienie koncentracji w wielu branŝach w powiatach województwa dolnośląskiego. Wiodącymi branŝami są m.in.: rolnictwo, przemysł tekstylny i uzdrowiskowy, turystyka, produkcja mebli oraz doradztwo i obsługa firm. Największą koncentracją działalności gospodarczej na Dolnym Śląsku cechuje się rolnictwo. Koncentracja rolnictwa występuje w większości powiatów województwa dolnośląskiego. Jednak tylko w jednym wypadku jest to znaczące powiat wrocławski charakteryzuje się wyjątkowym skupieniem rolnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem warzywnictwa i ogrodnictwa. Taka koncentracja działalności jest zrozumiała, gdyŝ uprawa warzyw i owoców w powiecie sąsiadującym z duŝym miastem (Wrocławiem) prowadzona jest na potrzeby tego miasta. Istotną działalnością w województwie dolnośląskim, koncentrującą się w czterech powiatach, jest przemysł tekstylny. Produkcja tekstyliów jest znacząca zwłaszcza w powiecie bolesławieckim, gdzie skupione są przedsiębiorstwa specjalizujące się w kaletnictwie, a ponadto w powiecie dzierŝoniowskim, gdzie produkuje się odzieŝ. Ponadto, w powiatach: kamiennogórskim i oławskim skoncentrowane jest włókiennictwo, z tym, Ŝe powiat kamiennogórski jest wyspecjalizowany w produkcji gotowych wyrobów włókienniczych, zaś oławski w pozostałej produkcji włókienniczej. Włókiennictwo jest przemysłem tradycyjnym na Ziemi Kamiennogórskiej i DzierŜoniowskiej oba tereny posiadają historyczne związki z tkactwem i włókiennictwem. Wśród przedstawicieli kamiennogórskich producentów wyrobów włókienniczych jest m. in. Dolnośląska Fabryka Maszyn Włókienniczych Dofama. Pomimo tego, Ŝe turystyka nie jest silnie skoncentrowana w całym województwie dolnośląskim, a jedynie w dwóch powiatach, jest to działalność generująca wysokie dochody i jako taka powinna być wspierana w regionie. W powiecie jeleniogórskim znaczące jest skupisko turystycznych obiektów noclegowych, co jest zrozumiałe, gdyŝ w tym powiecie leŝą takie znane w Polsce turystyczne miasta, jak Karpacz i Szklarska Poręba. Natomiast we Wrocławiu zarejestrowano koncentrację usług gastronomicznych (restauracje i inne placówki gastronomiczne), co jest waŝną składową atrakcyjności turystycznej miasta, ale takŝe działalnością samą w sobie, funkcjonującą na potrzeby mieszkańców. 6

7 Innym waŝnym przemysłem w województwie dolnośląskim jest produkcja mebli. Znacząca koncentracja przemysłu meblarskiego występuje w czterech powiatach: dzierŝoniowskim, kłodzkim, milickim i oleśnickim. Na Dolnym Śląsku jest zlokalizowanych kilka duŝych firm, produkujących meble, jak Lech-Pol, Bodzio i Gawin w powiecie oleśnickim, KPM Meble Kłodzko w powiecie kłodzkim, Ludwikstyle w powiecie dzierŝoniowskim i Deftrans w powiecie milickim. Poza wyŝej wymienionymi zakładami istnieje takŝe wielu mniejszych producentów mebli. Ciekawym przypadkiem jest koncentracja działalności, mającej na celu ochronę zdrowia w województwie dolnośląskim. Jest ona znacząca w przypadku powiatu jeleniogórskiego, w którym połączenie koncentracji działalności ochrony zdrowia i turystyki daje charakter uzdrowiskowy. Na tej kanwie moŝna rozwijać prywatną działalność zdrowotną (np. sanatoria, spa), zwłaszcza w tych powiatach, które mają duŝy potencjał turystyczny - jak np. górski powiat kłodzki, który jednak nie wykazuje znaczącej koncentracji działalności turystycznej. Niezwykle waŝnym przykładem koncentracji na Dolnym Śląsku, jest doradztwo i obsługa firm. Jest to działalność gospodarcza niezwykle waŝna dla nowoczesnej gospodarki i koncentrująca się wokół duŝych miast, gdzie występuje skupisko firm. Usługi doradcze i wszelka obsługa firm występują więc z największą intensywnością w Jeleniej Górze, gdzie najbardziej istotna jest działalność prawnicza i rachunkowo-księgowa, doradztwo oraz zarządzanie; w Legnicy (w większości obsługa nieruchomości i firm); oraz we Wrocławiu, gdzie występuje pełen wachlarz usług na potrzeby firm: działalność prawnicza i rachunkowo-księgowa, doradztwo, zarządzanie, pośrednictwo pienięŝne, oraz rekrutacja i udostępnianie pracowników. Ponadto, w województwie dolnośląskim zidentyfikowano kilka branŝ gospodarki, w których koncentracja została zarejestrowana w jednym lub dwóch powiatach. Są to: budownictwo, przemysł kamieniarski (zwłaszcza w powiecie świdnickim, o specjalizacji w obróbce kamienia ozdobnego i na potrzeby budownictwa dotyczy to zwłaszcza wydobycia granitu w okolicach Strzegomia, gdzie została podjęta inicjatywa stworzenia sieci przedsiębiorstw na kanwie tradycyjnego przemysłu kamieniarskiego na tym obszarze); przemysł maszynowy (znaczący w powiecie polkowickim, gdzie produkowane są maszyny specjalnego przeznaczenia na potrzeby górnictwa wydobycie rud miedzi w ramach Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej); transport lądowy; przemysł tworzyw sztucznych (przede wszystkim w powiatach: oleśnickim i wrocławskim, gdzie występuje koncentracja w produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych); przemysł metalowy (zwłaszcza obróbka i powlekanie metali w powiecie oławskim) oraz przemysł papierniczy (produkcja wyrobów z papieru i tektury w powiecie oławskim). 7

8 2 Co to jest klaster i jak go powołać? 2.1 Czym jest klaster? Klaster jest taką formą współpracy między partnerami gospodarczymi, która moŝe powstać wszędzie tam, gdzie: na określonym terytorium występuje koncentracja małych i średnich przedsiębiorstw; występujące na tym terytorium zgrupowanie małych i średnich firm jest względnie jednorodne (tzn. naleŝą do tych samych segmentów rynku) lub wyspecjalizowały się w relacjach produktrynek; istnieją silne i trwałe relacje między przedsiębiorstwami, które to relacje mogą przybierać róŝne formy; przedsiębiorstwo istniejąc w systemie ma dostęp do usług handlowych i niehandlowych; istnieje wspólna kultura, szczególnie kultura przemysłowa - a więc charakterystyczny dla danego regionu i danej branŝy w tym regionie typ produktu, sposób jego wytwarzania, kontaktów między podmiotami gospodarczymi. Klaster to forma współpracy między podmiotami działającymi w ramach rynku, której zadaniem jest wykorzystanie w jak największym stopniu silnych stron partnerów działających w klastrze, a przeciwdziałanie ich słabym stronom. WaŜną cechą klastra jest działanie zgodne z zasadą: jeden za wszystkich, wszyscy za jednego gdyŝ w przeciwdziałaniu słabym stronom jednego partnera biorą udział wszyscy pozostali partnerzy w klastrze. Klaster staje się więc podmiotem zdecydowaniem silniejszym i bardziej konkurencyjnym na rynku, niŝ jakikolwiek z podmiotów na ów klaster się składających, a działających w pojedynkę. 2.2 Na jakiej podstawie wyróŝniamy róŝne typy klastrów? O klastrach moŝna mówić wykorzystując róŝne ich cechy jako kryteria podziału. Podstawowymi cechami, ze względu na które dzieli się klastry na róŝne typy są: faza rozwoju klastra moŝna mówić o klastrach w fazie embrionalnej (początkowej), wzrostowej, dojrzałej oraz schyłkowej, zdolność klastra do wytwarzania nowych miejsc pracy wyróŝnia się klastry o rosnącym zatrudnieniu, zatrudnieniu stabilnym oraz klastry o malejącym zatrudnieniu, zasięg terytorialny klastra uzaleŝniony od tego, jak bardzo oddalone od siebie (w sensie geograficznym) są podmioty będące partnerami w klastrze. Mówi się o klastrach o zasięgu lokalnym (partnerzy w klastrze umieszczeni są w swojej bezpośredniej bliskości), regionalnym (partnerzy z tego samego regionu, złączeni szczególną kulturą przemysłową), krajowym (pochodzący z jednego kraju, ale bez względu na reprezentowany region tego kraju) i ponadnarodowym (partnerzy wywodzący się z róŝnych państw), liczba horyzontalnie powiązanych sektorów a więc, czy dany klaster zamyka się w obrębie jednego sektora, czy teŝ partnerzy działający w ramach danego klastra reprezentują róŝne 8

9 sektory gospodarki. WyróŜniamy: klastry wąskie (jednosektorowe) oraz klastry szerokie (wielosektorowe), liczba stadiów łańcucha produkcyjnego jeśli w ramach klastra dochodzi do wytworzenia określonego produktu od samego początku procesu technologicznego do samego końca wtedy mówimy o klastrze głębokim. JeŜeli zaś w klastrze dany produkt przechodzi tylko jeden, bądź kilka etapów produkcji mówimy o klastrze płytkim, pozycja konkurencyjna klastra pozwala na wyróŝnienie klastrów będących krajowymi lub światowymi liderami (najwyŝsza pozycja konkurencyjna), klastry o przeciętnej konkurencyjności oraz klastry charakteryzujące się słabą pozycją konkurencyjną, znaczenie technologii w funkcjonowaniu klastra klastry wysokich, średnich lub niskich technologii w zaleŝności od sektora i poziomu zaawansowania oferowanego przez klaster produktu. 2.3 Co składa się na klaster? Im bardziej róŝnorodne podmioty wchodzić będą we współpracę w ramach klastra tym lepiej dla klastra. Większa róŝnorodność moŝe bowiem oznaczać większy stopień samowystarczalności klastra. NajwaŜniejszymi typami podmiotów, których obecność w klastrze moŝe sprzyjać wzrostowi konkurencyjności tego klastra są: przedsiębiorstwa funkcjonujące w klastrze (firmy produkcyjne i usługowe, wyspecjalizowani dostawcy, firmy w pokrewnych sektorach, kanały dystrybucji, klienci, producenci komplementarnych wyrobów); instytucje sektora badawczo-rozwojowego (m. in.: szkoły wyŝsze, instytuty naukowe); instytucje pośredniczące (organizacje pozarządowe, organizacje branŝowe, ośrodki innowacji i przedsiębiorczości); instytucje finansowe. Z punktu widzenia struktury klastrowej najwaŝniejszą jej cechą jest utrzymywanie relacji przez róŝnorodne podmioty w ramach klastra, co w efekcie składa się na tzw. efekt synergii, czyli wzmocnienie skuteczności kaŝdego pojedynczego partnera w klastrze (dzięki innym partnerom) oraz nieporównywalnie zwiększone moŝliwości całego klastra w porównaniu z potencjałem jego części składowych. NajwaŜniejszymi relacjami w ramach klastra są: relacje między przedsiębiorstwami: zachodzące bezpośrednio lub przy pomocy instytucji pośredniczących; relacje między przedsiębiorstwami a sferą badawczo-rozwojową (B+R): zachodzące bezpośrednio lub przy pomocy instytucji pośredniczących. rynkowa dyfuzja technologii: nabywanie przez przedsiębiorstwa technologii i innowacji, np. w postaci zakupu licencji; transfer wiedzy przez pracowników: przemieszczanie się pracowników pomiędzy sferą B+R i systemem edukacji oraz przedsiębiorstwami, wszelkie formy podnoszenia innowacyjności 9

10 przedsiębiorstwa, m.in. poprzez: szkolenia pracowników, wymianę informacji podczas targów i konferencji. 2.4 Na czym polegają relacje między przedsiębiorstwami w klastrze? Relacje między przedsiębiorstwami w klastrze wyznaczone są przez główny cel klastra: osiągnięcie przez partnerów w klastrze wspólnie takiego celu, który leŝy poza ich zasięgiem w wypadku działań samodzielnych, nieskoordynowanych. Podmioty wchodzące w skład klastra powinny zatem: działać wspólnie w kierunku niwelowania słabych punktów współpartnerów, umiejętnie rozdzielać zadania między współpartnerów zgodnie z ich kompetencjami (a więc zgodnie z ich mocnymi punktami), unikać dublowania wysiłków (czasu i pieniędzy) skoro działamy razem, to nie musimy wszyscy zajmować się danym zagadnieniem, ale zrobi to jeden z nas (współpartnerów) i podzieli się wynikami z resztą, budować relacje trwałe, oparte na zaufaniu dzielić się swoimi, sprawdzonymi sposobami postępowania ze swoimi współpartnerami na niŝszym stopniu rozwoju np. technologicznego. Ich skuteczniejsze działanie to skuteczniejszy klaster, a więc i więcej profitów dla mnie, podejmować wspólną odpowiedzialność zarówno sukces, jak i poraŝka to dzieło KLASTRA, a nie poszczególnych współpartnerów. Partnerzy winni podejmować wspólne działania w kierunku inicjowania wspólnych badań naukowych, zakupu nowych technologii, wynajmowania sobie powierzchni lokalowych, wypoŝyczania oprzyrządowania, itp. 2.5 Na czym polegają relacje między przedsiębiorstwami a sferą badawczorozwojową? Aby klaster (a tym samym podmioty na niego się składające) odniósł sukces, konieczne jest odpowiednie zarządzanie sferą najistotniejszą z punktu widzenia współczesnej gospodarki: wiedzą i informacją. Kontakty przedsiębiorstw tworzących klaster z podmiotami reprezentującymi sferę badawczorozwojową (B+R) są korzystne dla obu stron. Przedsiębiorstwa zyskują wiedzę niezbędną do zwiększania swojej konkurencyjności na rynku (lepsze materiały, sprawniejszy system produkcji, bardziej wydajne maszyny), zaś podmioty sfery B+R środki pienięŝne pochodzące z zakupu ich wiedzy, które mogą zostać przeznaczone na dalsze badania. Współpraca przedsiębiorstw i podmiotów B+R moŝe przyjąć formę powiązań nieinstytucjonalnych: transfer osobowy w postaci nieformalnych kontaktów między pracownikami firm a sektora B+R, zatrudnianie pracowników instytucji naukowych i uczelni wyŝszych w przedsiębiorstwach, umoŝliwianie studentom odbycia staŝu w firmie, 10

11 działania w ramach edukacji studentów, a więc udostępnianie swojej infrastruktury oraz doświadczeń rynkowych na cele edukacji przyszłej, młodej kadry pracowniczej, organizowanie i udział w konferencjach naukowych, szkoleniach i targach, wspólne publikacje naukowe, doradztwo i doskonalenie zawodowe (szkolenia). W ramach powiązań instytucjonalnych wyróŝnia się natomiast: tworzenie wspólnych firm oraz prowadzenie wspólnie z sektorem B+R badań naukowych, współpracę opartą na relacjach producent/konsument, gdy firmy korzystają z wyników badań uczelni bądź instytutu badawczego, lokując tam swoje zamówienia na prace B+R w ramach zawartych umów lub w przypadku gdy instytucje sektora B+R dokonują zakupów w firmach np. potrzebnej aparatury badawczej. tworzenie firm odpryskowych (typu spin-off 2 ), w których zaangaŝowane są obie strony. 2.6 Motywy tworzenia klastrów a więc: po co nam klaster? bo ogranicza ryzyko naszej działalności nie jesteśmy zdani sami na siebie, mamy współpartnerów, łatwiej nam działać choćby w warunkach kryzysu, dzięki posiadaniu współpartnerów ułatwione są: wymiana, badania i rozwój oraz dostęp do komplementarnych zasobów (m.in. kapitału, wiedzy, technologii, patentów), unikamy dublowania wysiłków (nie tracimy czasu i pieniędzy), łatwiej i sprawniej pokonujemy bariery administracyjne, handlowe. Jest nas więcej znamy więcej ludzi, zaś klaster jako forma współpracy jest podmiotem bardziej wiarygodnym i o większych szansach na przetrwanie w ramach rynku niŝ pojedyncze przedsiębiorstwo, łatwiejszy dostęp do źródeł finansowania (włączając systemy finansowania przeznaczone dla klastrów, nie musimy rezygnować z tych systemów, które wspierają pojedynczych przedsiębiorców). Jesteśmy teŝ bardziej wiarygodni dla instytucji finansujących, mamy większy wpływ na zarządzanie konkurencją, a więc na swoją pozycję konkurencyjną w regionie/kraju/świecie. Łatwiej nam bronić pozycji juŝ osiągniętej łatwiej teŝ swój status poprawić, uzyskujemy szeroki i łatwy dostęp do sieci powiązań i kontaktów partnera. Jego wiedza to nasza wiedza, jego partnerzy to nasi partnerzy, a jego klienci to nasi klienci, zwiększamy skalę produkcji, usprawniamy ją razem z naszymi partnerami (w konsekwencji redukujemy koszty), 2 Firmy typu spin-off (inaczej odpryskowe) to nowe firmy powstające we współpracy z uczelniami lub instytutami badawczymi, lub zakładane przez samych naukowców. Ich działalność koncentruje się na komercjalizacji wyników badań naukowych i opracowaniu na ich podstawie innowacyjnych technologii. Najczęściej funkcjonują w takich dziedzinach, jak biotechnologia, farmacja i informatyka. 11

12 działanie w klastrze pozwala na wprowadzenie na rynek bardziej zaawansowanych, lepszych jakościowo i tańszych w produkcji, a przez to bardziej konkurencyjnych produktów, zyskujemy zwiększenie potencjału innowacyjnego więcej partnerów oznacza więcej doświadczeń, które moŝna potem wykorzystać dla dobra ogółu. Łatwiej teŝ o finanse na np. nowe technologie gdyŝ finansowanie pochodzi od wszystkich współpartnerów, zaś kupuje się jeden produkt wykorzystywany przez wszystkich, uzyskujemy wyŝszą produktywność bo dzielimy fazy produkcji między współpartnerów, dzielimy się kosztami, wykorzystujemy kupione wspólnie maszyny, itp. wspomagamy transfer technologii aby być konkurencyjni kupujemy nowe rozwiązania od podmiotów ze sfery B+R. A jeśli podmiot B+R jest współpartnerem w klastrze nowe rozwiązania mamy po kosztach ich uzyskania. 2.7 Jakie czynniki decydują o sukcesie klastra? Zbadano cały szereg czynników mogących mieć wpływ na osiąganie sukcesu przez struktury klastrowe i stwierdzono, Ŝe jeśli spełnione zostaną podane niŝej warunki, to tworzony w ich ramach klaster ma duŝe szanse na stanie się dojrzałą i konkurencyjną strukturą klastrową: rozpoznanie przez regionalne władze potencjału przemysłu w regionie, zidentyfikowanie i wzmacnianie mocnych stron regionu, usprawnienie działań regionalnych liderów na rzecz rozwoju innowacji technologicznych w regionie, rozwój przedsiębiorczości i jej najlepszych praktyk, występowanie róŝnorodnych źródeł finansowania inwestycji, sprawne współdziałanie formalnych i nieformalnych sieci informacyjnych, rozwój instytucji badawczo-rozwojowych i edukacyjnych, zbudowanie długofalowej strategii działania na rzecz wzrostu innowacji w regionie. Im więcej tych czynników tworzyć będzie otoczenie danego klastra tym korzystniejsze będą warunki dla klastra do rozwoju. 2.8 Jaką formę prawną moŝe przybrać klaster w Polsce? W polskim prawie gospodarczym nie ma ustawowo określonej, prawnej formy organizacyjnej klastra. Polskie prawo przewiduje szereg form organizacyjnych, które moŝna wykorzystać do tworzenia klastrów. Dla organizowania się w róŝnego rodzaju związki przedsiębiorcy mogą korzystać ze swobody zawierania umów dwustronnych i wielostronnych, znanych polskiemu prawu (umowy nazwane). W Polsce klastry przybierają m.in. formę: umowy konsorcjum (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny); stowarzyszenia (Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach); 12

13 fundacji (Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach); spółdzielni (Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze); organizacji przedsiębiorców (Ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle, Ustawa z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców, Ustawa z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych); spółki (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny, Ustawa z dnia 15 września 2000 roku Kodeks Spółek Handlowych) - na poniŝszym diagramie zostały przedstawione dostępne formy spółek, moŝliwe do zastosowanie w odniesieniu do klastrów. 2.9 Czym się charakteryzują formy prawne przybierane przez klastry? PoniŜej zostały scharakteryzowane formy prawne, które wykorzystywane są do sformalizowania klastra: KONSORCJUM: konsorcjum to organizacja zrzeszająca kilka (co najmniej dwóch) podmiotów gospodarczych na określony czas, w konkretnym celu; zasady działania konsorcjum nie są w polskich przepisach odrębnie uregulowane, dopuszczalność zawierania tego typu umów wynika z obowiązującej w prawie cywilnym swobody zawierania umów; celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie w realizacji konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy, przekracza moŝliwości jednego podmiotu (np. budowa autostrady, lotniska, itp.), uczestnicy konsorcjum zobowiązują się do współdziałania na rzecz osiągnięcia określonego celu gospodarczego; utworzenie konsorcjum ma charakter najczęściej tymczasowy, czyli po osiągnięciu celu do którego zostało powołane (wybudowanie autostrady, lotniska) jest rozwiązywane; konsorcjum nie musi posiadać oznaczonej struktury organizacyjnej (organów); 13

14 nie musi teŝ być wyposaŝone w majątek własny, wyodrębniony z majątków jego uczestników; istnieją jednak konsorcja posiadające zarówno organy zarządzające, jak i dysponujące wyodrębnionym majątkiem; konsorcjum w formie podstawowej nie posiada osobowości prawnej; konsorcjum nie jest podmiotem gospodarczym, nie musi więc być rejestrowane, nie musi mieć odrębnej nazwy ani teŝ siedziby; podmioty tworzące konsorcjum są niezaleŝne w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach nie związanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólna politykę finansową objętą porozumieniem; zawierając umowę konsorcyjną podmioty mogą określić, który z podmiotów lub osób będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (moŝe to być jeden podmiot, kilka, lub osoba trzecia); praktycznym wyjściem z sytuacji jest ustanowienie pełnomocnika (często określanego mianem lidera, koordynatora), który będzie reprezentować wobec osób trzecich wszystkich konsorcjantów niektóre przepisy wręcz wymagają ustanowienia pełnomocnika (np. prawo zamówień publicznych) umocowanie takiego pełnomocnika nie wynika jednak bezpośrednio z przepisów prawa, lecz z udzielonego pełnomocnictwa (naleŝy zatem bardzo dokładnie określić w umowie konsorcjum zakres umocowania lidera, ma to duŝe znaczenie przy wszelkiego rodzaju rozliczeniach - zarówno tych pomiędzy konsorcjantami, jak i z budŝetem państwa); reprezentowanie konsorcjum winne mieć umocowanie prawne, najczęściej jest sporządzana dodatkowa umowa między uczestnikami konsorcjum, a osobą lub podmiotem mającym je reprezentować. konsorcja nie mają wspólnego majątku (chociaŝ oczywiście mogą mieć wspólne konto rozliczeniowe), a wszelkie formy płatności regulowane są przez firmę lub osobę reprezentującego konsorcjum; odpowiedzialność za zobowiązania w przypadku konsorcjum występuje najczęściej w dwóch wypadkach: 1) gdy jeden z członków konsorcjum zaciągnął zobowiązania w imieniu własnym a nie konsorcjum wówczas odpowiada tylko on, a nie konsorcjum, 2) gdy zobowiązania zostały zaciągnięte przez całe konsorcjum, wówczas wszyscy członkowie konsorcjum odpowiadają solidarnie. STOWARZYSZENIE: Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności dobrowolność stowarzyszenia polega na swobodzie tworzenia stowarzyszeń, dobrowolności przystąpienia do istniejącego stowarzyszenia oraz na nieograniczonej swobodzie wystąpienia ze stowarzyszenia; stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw moŝe zatrudniać pracowników; 14

15 trwałość stowarzyszenia oznacza, Ŝe istnieje ono niezaleŝnie od konkretnego składu swoich członków (pod warunkiem, Ŝe jest ich ponad 15); niezarobkowy cel stowarzyszenia oznacza, Ŝe celem stowarzyszenia nie moŝe być prowadzenie działalności gospodarczej i osiąganie zysków ani przysporzenie korzyści majątkowych członkom stowarzyszenia. Stowarzyszenie zarejestrowane: jest tworzone przez członków (do załoŝenia stowarzyszenia koniecznych jest min. 15 osób); zorganizowane jest w sposób demokratyczny (najwyŝszą władzą jest walne zgromadzenie, stowarzyszenie jest obowiązane posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej.); jest organizacją pozarządową, nienastawioną na zysk, powoływaną w celach niezarobkowych; posiada osobowość prawną, jest rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym; działa w oparciu o statut (statut to podstawowy dokument, określający nazwę organizacji, jej cele, wewnętrzną strukturę itp.); majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej; moŝe prowadzić działalność gospodarczą, dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia słuŝy realizacji celów statutowych i nie moŝe być przeznaczony do podziału między jego członków; majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia (w razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny). FUNDACJA: instytucja prawna tworzona dla realizacji celów społecznych lub gospodarczo uŝytecznych, zgodnych z podstawowymi interesami państwa, w szczególności w sferze ochrony zdrowia, rozwoju gospodarki i nauki, oświaty i wychowania, kultury i sztuki, opieki i pomocy społecznej, ochrony środowiska oraz opieki nad zabytkami; fundacje mogą ustanawiać osoby fizyczne, niezaleŝnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania oraz osoby prawne, niezaleŝnie od ich siedziby; fundacja działa na podstawie przepisów ustawy o fundacjach i statutu; do powstania fundacji konieczne jest: - oświadczenia fundatora/fundatorów o ustanowieniu fundacji złoŝone w formie aktu notarialnego; - ustalenie statutu określającego nazwę fundacji, siedzibę, majątek, cele, zasady i zakres działalności, skład i organizacje zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia zarządu i jego członków; 15

16 - dokonanie wpisu do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej w sądzie rejestrowym; fundacja jest osobą prawną; osobowość prawną nabywa w wyniku do Krajowego Rejestru Sądowego; wszelkie decyzje dotyczące fundacji, poczynając od wpisu do rejestru poprzez uchylenie uchwały zarządu i zawieszenie zarządu aŝ do likwidacji podejmuje sąd rejestracyjny na wniosek ministra właściwego ze względu na cel fundacji lub wojewody, jeśli fundacja działa na terenie jego województwa; organem zarządzającym fundacji jest zarząd, w praktyce często powoływane są rada fundacji jako organ o ogólniejszych zadaniach (wytyczanie kierunków działania, kontrola ich wykonania, powołanie i odwołanie zarządu), rada programowa, organ rewizyjny; fundacja moŝe prowadzić działalność gospodarczą tylko w zakresie i na zasadach określonych w statucie, w rozmiarach słuŝących celom fundacji (jeŝeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie moŝe być mniejsza niŝ tysiąc złotych); siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; fundacja, która ma prowadzić działalność na terenie jednego województwa, powinna mieć siedzibę na terenie województwa objętego działalnością tej fundacji. SPÓŁDZIELNIA: spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą; 1 członek = 1 głos, bez względu na wartość wkładu; posiada majątek odrębny od majątku członków; osiąganie zysku nie jest celem samym w sobie; spółdzielnia odpowiada całym majątkiem, a członkowie- do wysokości swoich udziałów; majątek spółdzielni jest niepodzielny, naleŝy do wszystkich członków; organami są: Zarząd, Rada Nadzorcza, Walne Zgromadzenie. ZWIĄZEK PRACODAWCÓW: pracodawcy mają prawo tworzyć, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, związki według swego uznania, jak teŝ przystępować do tych organizacji, z zastrzeŝeniem stosowania się do ich statutów; podstawowym zadaniem związków pracodawców, ich federacji i konfederacji jest ochrona praw i reprezentowanie interesów, w tym gospodarczych, zrzeszonych członków wobec związków zawodowych, organów władzy i administracji rządowej oraz organów samorządu terytorialnego; 16

17 majątek związków pracodawców, ich federacji i konfederacji powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z własnej działalności i dochodów z majątków organizacji; związek pracodawców powstaje z mocy uchwały o jego załoŝeniu, podjętej na zgromadzeniu załoŝycielskim przez co najmniej 10 pracodawców; zgromadzenie załoŝycielskie, które podjęło uchwałę o załoŝeniu związku pracodawców, uchwala statut i wybiera komitet załoŝycielski w liczbie co najmniej 3 osób; związek pracodawców podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym; związek pracodawców nabywa osobowość prawną z dniem zarejestrowania; związki pracodawców, ich federacje i konfederacje mają prawo uchwalania swych statutów i regulaminów wewnętrznych, swobodnego wybierania swych przedstawicieli, powoływania zarządów oraz układania programów działania. SPÓŁKA CYWILNA: wspólnicy zobowiązują się dąŝyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego lub pozagospodarczego; nie posiada osobowości prawnej; nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej; nie ma własnego mienia nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników, tworząc ich współwłasność łączną; solidarna odpowiedzialność wspólników jest nieograniczona. SPÓŁKA JAWNA: spółką jawną jest spółka, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową; forma umowy: pisemna, konstytutywny wpis do rejestru; zasady odpowiedzialności: wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki, solidarnie, nieograniczenie ze spółką oraz pozostałymi wspólnikami, subsydiarnie wobec wierzycieli spółki; sposób podejmowania uchwał: jednomyślność (umowa spółki moŝe stanowić inaczej), głosowanie: jednomyślność; większość zwykła; większość kwalifikowana; stosunki zewnętrzne: spółka moŝe nabywać prawa, zobowiązani, pozywać i być pozywana, zakres co do zasady jest nieograniczony, moŝna reprezentować samodzielnie; zakres: kaŝdy wspólnik moŝe prowadzić sprawy nie przekraczające zakresu zwykłego zarządu, w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest jednomyślna zgoda wszystkich wspólników w tym takŝe wyłączonych, wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki bez uchwały moŝe bez uchwały dokonać czynność prawną jeśli zaniechanie mogłoby wyrządzić powaŝną szkodę. 17

18 SPÓŁKA PARTNERSKA: spółka partnerska jest to osobowa spółka handlowa, która tworzona jest przez wspólników w celu wykonywania jednego lub więcej wolnych zawodów w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą; jest ograniczona dla osób fizycznych; forma umowy: akt notarialny, charakter konstytutywny zasady odpowiedzialności: reguła jest, Ŝe partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, na podstawie postanowień umownych mogą przyjąć nieograniczoną odpowiedzialność; sposoby podejmowania uchwał: większość kwalifikowana, jednomyślność; stosunki zewnętrzne: gdy nie ma zarządu to tak jak w spółce jawnej, jeśli jest zarząd to on reprezentuje spółkę. SPÓŁKA KOMANDYTOWA: spółka komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firma, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona; forma umowy: akt notarialny, wpis ma charakter konstytutywny; zasady odpowiedzialności: zaleŝy od rodzaju pozycji zajmowanej przez wspólnika, komplementariusze odpowiadają nieograniczenie oraz solidarnie z pozostałymi wspólnikami, a w stosunku do wierzycieli- subsydiarnie, komandytariusze odpowiadają do wysokości sumy komandytowej; sposoby podejmowania uchwał: jednomyślnie; stosunki zewnętrzne: komplementariuszom przysługują uprawnienia analogiczne do praw wspólników jawnych ( prawo do prowadzenia spraw i reprezentowania), komandytariusze mogą reprezentować spółkę jedynie na podstawie pełnomocnictwa; stosunki wewnętrzne: komandytariusz moŝe Ŝądać odpisu sprawozdania finansowego, komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki chyba Ŝe umowa stanowi inaczej, w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki potrzebna jest zgoda komandytariusza, chyba Ŝe umowa spółki stanowi inaczej, komandytariusz uczestniczy w podziale zysków proporcjonalnie do wniesionego wkładu. 18

19 SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA: spółka komandytowo-akcyjna jest to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem; forma umowy: akt notarialny, konstytutywny wpis do rejestru; zasady odpowiedzialności: komplementariusz solidarnie ze spółką oraz komplementariuszami, nieograniczenie, wobec wierzycieli spółki subsydiarnie, akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania); sposoby podejmowania uchwał: walne zgromadzenie, rada nadzorcza (organ akcjonariuszy), jednomyślność, większość; stosunki zewnętrzne: prawo reprezentowania na zasadzie przedstawicielstwa ustawowego przysługuje wyłącznie komplementariuszom, akcjonariusze mogą reprezentować spółkę na podstawie pełnomocnictwa,. akcjonariusz moŝe być prokurentem; stosunki wewnętrzne: kaŝdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, statut moŝe przewidywać powierzenie jednemu lub kilku komplementariuszom prowadzenie spraw, komplementariusz nie moŝe być członkiem rady nadzorczej, rada nadzorcza jest konieczna gdy jest więcej niŝ 25 akcjonariuszy, rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością spółki, walne zgromadzenie (komplementariusze + akcjonariusze). SPÓŁKA z o.o.: kapitałowa spółka prawa handlowego, będąca osoba prawną; jednoosobowa korporacja lub związek podmiotów (wspólników), w którym odpowiadają oni wobec wierzycieli spółki tylko do wysokości imiennych udziałów w spółce, zapisanych w umowie, spółka zaś odpowiada za zobowiązania całym swym majątkiem; spółka z o.o. moŝe być utworzona przez jedną albo więcej osób w kaŝdym celu prawnie dopuszczalnym; posiada kapitał zakładowy o minimalnej wartości zł, który dzieli się na udziały o minimalnej wartości 50 zł; w przeciwieństwie do spółek osobowych moŝe występować pod dowolną firmą; wspólnikiem moŝe być zarówno osoba fizyczna jak i prawna; obligatoryjnymi organami spółki są: zarząd i zgromadzenie wspólników, a fakultatywnymi: rada nadzorcza i (lub) komisja; umowa spółki z o.o. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego; w przypadku jeśli klaster chciałaby się ubiegać o środki z funduszy strukturalnych w umowie spółki musiałby pojawić się równieŝ zapis, iŝ spółka jest non-profit, bądź teŝ, Ŝe spółka przeznacza wszystkie swoje zyski na cele statutowe (związane z funkcjonowaniem sieci/klastra); 19

20 SPÓŁKA AKCYJNA: kapitałowa spółka prawa handlowego, której kapitał jest podzielony na akcje; akcje mogą być notowane (kupowane i sprzedawane na giełdzie); minimalny kapitał akcyjny wynosi zł, a nominalna minimalna wartość akcji to 1 grosz; obligatoryjne organy spółki to: zarząd, rada nadzorcza i walne zgromadzenie; akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału, spółka zaś odpowiada za zobowiązania całym swym majątkiem; spółka moŝe posiadać akcje na okaziciela lub imienne Która forma prawna jest najlepsza dla klastra? Nie ma jednej, najlepszej formy prawnej dla klastra. KaŜda z przedstawionych form prawnych posiada wady i zalety. Plusy i minusy kaŝdej formy prawnej przedstawiono w poniŝszej tabeli. Forma Zalety Wady Finansowanie Umowa cywilnoprawna, konsorcjum elastyczność zasad współpracy Stowarzyszenie "tania" osobowość prawna bez odpowiedzialności majątkowej członków non-profit rozdzielność finansów klastra od finansów przedsiębiorstw brak konieczności rozliczania pomocy publicznej i de minimis Fundacja forma skupiająca wszystkich członków, stosunkowa łatwość załoŝenia fundacji non-profit rozdzielność finansów klastra od brak osobowości prawnej brak przejrzystej formy organizacyjnej i rozliczeniowej ewentualne trudne zarządzanie w zmiennym gronie członków moŝliwy problem z rejestracją (ustawa o fundacjach mówi o fundatorze, a nie fundatorach) konieczność wyposaŝenia w kaŝdorazowo przez grupę podmiotów zainteresowanych realizacją danego projektu fundusze publiczne składki członkowskie, działalność statutowa, fundusze publiczne przez fundatorów (majątek fundacji) i członków w formie składek członkowskich działalność statutowa (równieŝ działalność gospodarcza, ale nie 20