NERVES OF THE HUMAN BODY NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Transkrypt

1 Abdominopelvic splanchnic Abducent (CN VI) Accessory (CN XI) NERVES OF THE HUMAN BODY NERWY CIAŁA LUDZKIEGO nerwy trzewne brzuszno-miedniczne nerw odwodzący (NC VI) nerw dodatkowy (NC XI) dolne zwoje piersiowe i zwoje lędźwiowe pnia most korzeń czaszkowy: rdzeń przedłużony; korzeń rdzeniowy: rdzeń kręgowy Ansa cervicalis pętla szyjna korzeń górny: nerw podjęzykowy (włóknac1 C2) korzeń dolny: splot szyjny (włókna C2 C3) Anterior ethmoidal nerw sitowy przedni nerw nosowo-rzęskowy (NC V1) Anterior femoral cutaneous Anterior interosseous nerw skórny przedni uda nerw międzykostny przedni przedramienia nerw udowy (włókna L2 L3) nerw pośrodkowy w dalszej części dołu łokciowego Nerwy ciała ludzkiego biegną przyśrodkowo i ku dołowi do zwojów splotu aortowego i podbrzusznego przebija oponę twardą na stoku; przechodzi przez zatokę jamistą iszczelinęoczodołową górną w drodze do oczodołu korzeń rdzeniowywstępuje do jamy czaszki przez otwór wielki, wychodzi z niej przez otwór szyjny, biegnie przez trójkąt boczny szyi zstępuje po powierzchni zewnętrznej pochewki naczyń szyjnych i mięśniu mostkowo-tarczowym rozpoczyna się w oczodole, biegnie przez otwór sitowy przedni do jamy czaszki, następnie przez blaszkę sitową kości sitowej do jamy nosowej rozpoczyna się w trójkącie udowym, przebija powięź szeroką uda wzdłuż mięśnia krawieckiego biegnie ku dołowi po błonie międzykostnej przedramienia Auriculotemporal nerw uszno-skroniowy nerw żuchwowy (NC V3) z części tylnej NC V3, biegnie między szyjką żuchwy a przewodem słuchowym zewnętrznym, towarzyszy tętnicy skroniowej powierzchownej Axillary nerw pachowy gałąź końcowa pęczka tylnego splotu ramiennego (włókna C5 C6) przechodzi na stronę tylną ramienia przez otwór czworokątny razem z tętnicą okalającą ramię tylną, a następnie zawija się wokół szyjki chirurgicznej kości ramiennej; oddaje nerw skórny boczny ramienia Buccal nerw policzkowy nerw żuchwowy (NC V3) z grupy przedniej gałęzi NC V3 w dole podskroniowym, biegnie do przodu i dociera do policzka Calcaneal branches gałęzie piętowe nerw piszczelowy i nerw łydkowy goleni do skóry pięty Cardiac plexus splot sercowy gałęzie sercowe szyjne nerwu błędnego i nerwy sercowe od pnia Cardiopulmonary splanchnic Cavernous nerves of penis and clitoris nerwy trzewne sercowo-płucne nerwy jamiste prącia i łechtaczki zwoje szyjne i piersiowe górne pnia przywspółczulne włókna splotu nerwowego sterczowego Cervical splanchnic nerwy trzewne szyjne zwoje szyjne pnia Chorda tympani struna bębenkowa nerw twarzowy (NC VII) w obrębie kanału nerwu twarzowego biegną od końca dalszego po stronie tylnej od łuku aorty i powierzchni tylnej serca, włókna biegną wzdłuż tętnic wieńcowych, do węzła zatokowo-przedsionkowego biegną do przodu i przyśrodkowo do splotów: sercowego, płucnego i przełykowego przebijają błonę krocza i dochodzą do ciał jamistych prącia biegną przyśrodkowo i ku dołowi do splotu sercowego i płucnego biegnie przez jamę bębenkową, między kowadełkiem a młoteczkiem; opuszcza kość skroniową w szczelinie skalisto-bębenkowej i dostaje się do dołu podskroniowego, gdzie dołącza do nerwu językowego, biegną ruchowo: przedsynaptyczne włókna współczulne dla naczyń krwionośnych oraz trzewi jamy brzusznej i miednicy ruchowo: mięsień prosty boczny ruchowo: mięsień mostkowo-obojczykowo- -sutkowy i mięsień czworoboczny ruchowo: mięnie łopatkowo-gnykowy, mostkowo-gnykowy, mostkowo-tarczowy czuciowo: opona twarda dołu przedniego czaszki; błony śluzowe zatoki klinowej, komórek sitowych i górnej części jamy nosowej czuciowo: skóra na powierzchni przyśrodkowej i przedniej uda ruchowo: mięsień zginacz palców głęboki, mięsień zginacz kciuka długi i mięsień nawrotny czworoboczny czuciowo: skóra do przodu od małżowiny usznej i okolica skroniowa tylna, skrawek i część obrąbka małżowiny, sklepienie przewodu słuchowego zewnętrznego i górna część błony bębenkowej ruchowo: mięsień obły mniejszy i mięsień naramienny; czuciowo: staw ramienny i skórę nad dolną częścią mięśnia naramiennego czuciowo: skóra i błona śluzowa policzka, powierzchnia policzkowa dziąseł przy 2. i 3. zębie trzonowym czuciowo: skóra pięty tkanka węzła zatokowo-przedsionkowego itętnice wieńcowe; włókna przywspółczulne zwalniają czynność serca, zmniejszają siłę skurczów i zwężają tętnice; włókna współczulne mają działanie przeciwne ruchowo: przewodzą włókna zazwojowe współczulne do splotów nerwowych trzewi klatki piersiowej ruchowo: tętnice ślimakowate ciał jamistych; pobudzenie powoduje przekrwienie pod wpływem ciśnienia tętniczego (wzwód) tkanka przewodząca (węzły zatokowo- -przedsionkowy i przedsionkowo- -komorowy) i tętnice wieńcowe ruchowo: ślinianka podżuchwowa i podjęzykowa; czuciowo: smak z dwóch trzecich przednich języka

2 Aneksy 50 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Ciliary (long, short) nerwy rzęskowe (długie i krótkie) Cluneal (superior, middle, and inferior) nerwy pośladkowe (górne, środkowe i dolne) nerwy rzęskowe długie z nerwu nosowo-rzęskowego (NC V1); nerwy rzęskowe krótkie ze zwoju rzęskowego nerwy pośladkowe górne: gałęzie tylne L1, L2, i L3; nerwy pośladkowe środkowe: gałęzie tylne S1, S2, i S3; nerwy pośladkowe dolne: nerw skórny tylny uda Coccygeal nerw guziczny stożek rdzeniowy rdzenia kręgowego Cochlear nerve nerw ślimakowy część nerwu przedsionkowo- -ślimakowego (NC VIII) Common fibular (peroneal) Common palmar digital Common plantar digital Deep branch of radial nerve Deep branch of ulnar nerve Deep fibular (peroneal) nerw strzałkowy wspólny nerwy dłoniowe wspólne palców nerwy podeszwowe wspólne palców gałąź głęboka nerwu promieniowego gałąź głęboka nerwu łokciowego nerw strzałkowy głęboki gałąź końcowa (obok nerwu piszczelowego) nerwu kulszowego (włókna L4 S2) nerw pośrodkowy i gałąź powierzchowna nerwu łokciowego nerwy podeszwowe przyśrodkowy i boczny nerw promieniowy tuż poniżej łokcia nerw łokciowy na nadgarstku, w miejscu, gdzie przechodzi między kością grochowatą a kością haczykowatą (włókna T1) nerw strzałkowy wspólny Deep petrosal nerw skalisty głęboki splot szyjno-tętniczy wewnętrzny Deep temporal Dorsal branch of ulnar nerve nerwy skroniowe głębokie gałąź grzbietowa nerwu łokciowego nerw żuchwowy (NC V3) nerw łokciowy ok. 5 cm przed troczkiem zginaczy do tylnej powierzchni gałki ocznej nerwy górne krzyżują grzebień biodrowy; nerwy środkowe wychodzą z otworów krzyżowych tylnych i biegną do okolicy pośladkowej; nerwy dolne zawijają się wokół dolnego brzegu mięśnia pośladkowego wielkiego gałęzie przednie i tylne łączą się z sąsiednimi gałęziami S4 i S5; gałęzie przednie tworzą splot guziczny, od którego odchodzi nerw odbytowo-guziczny biegnie przez przewód słuchowy wewnętrzny, wchodzi do wrzecionka, zwoje spiralne ślimaka i wypustki obwodowe znajdują się w blaszce spiralnej rozpoczyna się w szczycie dołu podkolanowego; biegnie dalej wzdłuż brzegu przyśrodkowego mięśnia dwugłowego uda do strony tylnej głowy strzałki; rozdwaja się na nerw strzałkowy powierzchowny i głęboki w miejscu, w którym owija się wokół szyjki strzałki biegną w kierunku dalszym na dłoni między ścięgnami długich zginaczy, rozdwajają się w dalszej części ręki biegną do przodu na stronie podeszwowej stopy pomiędzy ścięgnami zginaczy, rozdwajają się w dalszym końcu stopy owija się wokół szyjki kości promieniowej wmięśniu odwracaczu; wnika do przedziału tylnego przedramienia, stając się nerwem międzykostnym tylnym biegnie pomiędzy mięśniami wyniosłości kłębiku, następnie w poprzek dłoni razem z łukiem tętniczym dłoniowym głębokim rozpoczyna się między mięśniem strzałkowym długim a szyjką strzałki; biegnie przez mięsień prostownik palców długi i kieruje się ku dołowi po błonie międzykostnej; przechodzi pod troczkiem prostowników, mija koniec dalszy piszczeli i dociera do powierzchni grzbietowej stopy biegnie w poprzek chrząstki wypełniającej otwór poszarpany, łączy się z nerwem skalistym większym przed wejściem do kanału skrzydłowego biegną w dole skroniowym ku górze, pod mięśniem skroniowym biegnie w kierunku dalszym pod mięśniem zginaczem nadgarstka łokciowym, następnie przechodzi na stronę grzbietową, przebija powięź głęboką i biegnie wzdłuż strony przyśrodkowej grzbietu ręki, dzieli się na 2 3 nerwy grzbietowe palców czuciowo: rogówkę, spojówkę; ruchowo: ciało rzęskowe i tęczówkę czuciowo: skóra pośladków, czyli okolica pośladkowa aż do krętarza większego czuciowo: skóra nad kością guziczną czuciowo: narząd spiralny (słuchu) czuciowo: skóra bocznej części powierzchni tylnej goleni za pośrednictwem swojej gałęzi, nerwu skórnego bocznego łydki; staw kolanowy za pośrednictwem gałęzi stawowej ruchowo: głowa krótka mięśnia dwugłowego uda gałęzie: nerwy dłoniowe właściwe palców, zaopatrują skórę i stawy po stronie dłoniowej palców, na końcach dalszych również po stronie grzbietowej gałęzie: nerwy podeszwowe właściwe palców, zaopatrują skórę i stawy po stronie podeszwowej, a w dalszym końcu stopy również palce po stronie grzbietowej ruchowo: mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka i mięsień odwracacz ruchowo: mięśnie kłębiku (odwodziciel, zginacz i przeciwstawiacz palca małego), mięśnie glistowate palców IV i V, wszystkie mięśnie międzykostne, mięsień przywodziciel kciuka i głowę głęboką mięśnia zginacza krótkiego kciuka ruchowo: mięśnie przedziału przedniego goleni i mięśnie grzbietu stopy; czuciowo: skóra pierwszej przestrzeni międzypalcowej (t.j. skóra przyległych powierzchni palców I i II); wysyła gałęzie stawowe do stawów, nad którymi przebiega prowadzi włókna współczulne zazwojowe przeznaczone dla gruczołu łzowego i błony śluzowej jamy nosowej, podniebienia, i górnej części gardła ruchowo: mięsień skroniowy; czuciowo: okostną dołu skroniowego czuciowo: skóra przyśrodkowej strony grzbietu ręki i bliższych części palca V iprzyśrodkowej połowy palca IV (wyjątkowo również przylegające powierzchnie bliższych części palców III i IV)

3 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Aneksy 51 Dorsal scapular nerw grzbietowy łopatki gałąź przednia nerwu C5 często z udziałem włókien C4 Esophageal plexus splot przełykowy nerw błędny, zwoje współczulne, nerw trzewny większy External nasal gałąź nosowa nerw sitowy przedni (NC V1) zewnętrzna Facial (CN VII) nerw twarzowy (NC VII) tylny brzeg mostu Femoral nerw udowy splot lędźwiowy (włókna L2 L4) przebija mięsień pochyły środkowy, zstępuje głębiej do mięśnia dźwigacza łopatki i wnika w głąb mięśni równoległobocznych poniżej rozwidlenia tchawicy nerwy błędne i współczulne tworzą splot wokół przełyku przechodzi w jamie nosowej i pojawia się na twarzy między kością nosową a chrząstką boczną nosa biegnie przez przewód słuchowy wewnętrzny i kanał nerwu twarzowego w części skalistej kości skroniowej, opuszcza ją przez otwór rylcowo-sutkowy; główny pień tworzy splot przyuszniczy przechodzi poniżej części środkowej więzadła pachwinowego, bocznie od naczyń udowych i dzieli się na gałęzie mięśniowe i skórne Frontal nerw czołowy nerw oczny (NC V1) biegnie przez oczodół na górnej powierzchni mięśnia dźwigacza powieki górnej; dzieli się na nerw nadoczodołowy i nerw nadbloczkowy Genitofemoral nerw płciowo-udowy splot lędźwiowy (włókna L1 L2) Glossopharyngeal (CN IX) nerw językowo- -gardłowy nerw językowo-gardłowy (NC IX) zstępuje po przedniej powierzchni mięśnia lędźwiowego większego i dzieli się na gałąź płciową i udową wychodzi z czaszki przez otwór szyjny, przechodzi między zwieraczem górnym iśrodkowym gardła do dołu migdałkowego; wnika w tylną 1/3 część języka Great auricular nerw uszny wielki splot szyjny (włókna C2 C3) biegnie pionowo ku górze po mięśniu mostkowo-obojczykowo-sutkowym równolegle, do żyły szyjnej zewnętrznej Greater occipital Greater palatine nerw potyliczny większy nerw podniebienny większy gałąź przyśrodkowa gałęzi tylnej nerwu rdzeniowego C2 gałąź zwoju skrzydłowo- -podniebiennego (nerw szczękowy) Greater petrosal nerw skalisty większy kolano nerwu twarzowego (NC VII) Greater splanchnic nerw trzewny większy zwoje współczulne piersiowe od do Hypogastric nerw podbrzuszny przedłużenie splotu podbrzusznego górnego wdół do miednicy przebija głębokie mięśnie karku i mięsień czworoboczny a następnie kieruje się ku górze aż do szczytu głowy biegnie ku dołowi przez kanał i otwór podniebienny większy opuszcza kanał nerwu twarzowego przez rozwór nerwu skalistego większego; biegnie w poprzek pokrywki jamy bębenkowej i dalej przez chrząstkę otworu poszarpanego, aby przed wejściem do kanału skrzydłowego połączyć się z nerwem skalistym głębokim najwyższy nerw trzewny brzuszno- -miedniczny; biegnie do przodu i przyśrodkowo po trzonach kręgów piersiowych, przebija przeponę i dochodzi do pnia trzewnego, który zaopatruje biegnie do przodu od kości krzyżowej w swojej pochewce, aby po połączeniu się z nerwami trzewnymi miednicznymi utworzyć splot podbrzuszny dolny ruchowo: mięśnie równoległoboczne; niekiedy mięsień dźwigacz łopatki włókna nerwu błędnego (przywspółczulne) iwspółczulne do mięśni gładkich i gruczołów 2/3 dolnych przełyku czuciowo: skórę grzbietu nosa łącznie z wierzchołkiem części chrzęstnej nosa ruchowo: mięsień strzemiączkowy, brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego, mięsień rylcowo-gnykowy, mięśnie wyrazowe twarzy imięsień naczaszny; czuciowo: część skóry przewodu słuchowego zewnętrznego, ZOB. TEŻ: intermediate nerve ruchowo: mięśnie grupy przedniej uda; czuciowo: staw biodrowy i staw kolanowy; skóra strony przednio-przyśrodkowej uda i goleni czuciowo: skóra czoła, owłosiona skóra głowy, powieka górna i nos; spojówka powieki górnej i błona śluzowa zatok czołowych czuciowo: gałąź udowa zaopatruje skórę nad trójkątem udowym; gałąź płciowa zaopatruje mosznę albo wargi sromowe większe; ruchowo: gałąź płciowa oddaje gałąź do mięśnia dźwigacza jądra ruchowo: somatycznie mięsień rylcowo-gardłowy; wydzielniczo (przedzwojowe włókna przywspółczulne) śliniankę przyuszną; czuciowo: tylne 2/3 języka (włącznie z czuciem smaku), gardło, jamę bębenkową, trąbkę słuchową, kłębek szyjny i zatokę szyjną czuciowo: skóra małżowiny usznej oraz sąsiadująca skóra owłosiona głowy i kąta żuchwy; powięź przyusznicza ruchowo: mięsień wielodzielny szyi, mięsień półkolcowy głowy; czuciowo: skóra owłosiona tylnej części głowy ruchowo: włókna zazwojowe przywspółczulne dla gruczołów podniebiennych; czuciowo: błona śluzowa podniebienia twardego ruchowo: włókna przedzwojowe przywspółczulne biegnące do zwoju skrzydłowo-podniebiennego i przeznaczone dla gruczołu łzowego, gruczołów śluzowych nosowych, podniebiennych i górnej części gardła ruchowo: prowadzi włókna przedzwojowe współczulne do zwojów trzewnych, które unerwiają gałęzie pnia trzewnego i ich dalsze odgałęzienia oraz odpowiednie odcinki jelita ruchowo: prowadzi włókna współczulne przedzwojowe i zazwojowe przeznaczone dla trzewi miednicy; czuciowo: prowadzi włókna bólowe z wewnątrzotrzewnowych narządów miednicy (np. dno i trzon macicy)

4 Aneksy 52 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Hypoglossal (CN XII) nerw podjęzykowy (NC XII) Iliohypogastric Ilioinguinal Inferior alveolar Inferior anal (rectal) Inferior gluteal nerw biodrowo- -podbrzuszny nerw biodrowo- -pachwinowy nerw zębodołowy dolny nerwy odbytowe (odbytnicze) dolne nerw pośladkowy dolny między piramidą a oliwką rdzenia przedłużonego splot lędźwiowy (włókna L1) splot lędźwiowy (włókna L1) gałąź końcowa (obok nerwu językowego) pnia tylnego nerwu żuchwowego (NC V3) nerw sromowy (włókna S2 S4) splot krzyżowy (włókna L5 S2) Infraorbital nerw podoczodołowy gałąź końcowa nerwu szczękowego (NC V2) Infratrochlear nerw podbloczkowy nerw nosowo-rzęskowy (NC V1) Intercostals nerwy międzyżebrowe gałęzie przednie nerwów Th1 Th11 Intermediary nerw pośredni wychodzi z mostu jako korzeń mniejszy nerwu twarzowego (NC VII) przebiega przez kanał nerwu podjęzykowego i dalej do przodu i dołu, przyśrodkowo od kąta żuchwy, między mięśniem żuchwowo-gnykowym a gnykowo-językowym biegnie równolegle do grzebienia biodrowego; przebija mięsień poprzeczny brzucha; jego gałęzie przebijają rozcięgno mięśnia skośnego zewnętrznego, aby dotrzeć do okolicy pachwinowej i okolicy łonowej biegnie między drugą a trzecią warstwą mięśni ściany brzucha, przechodzi przez kanał pachwinowy i dzieli się na gałęzie udową i mosznową lub wargową zstępuje między mięśniem skrzydłowym bocznym a przyśrodkowym w dole podskroniowym, by wejść do kanału żuchwowego opuszcza miednicę przez kanał sromowy (poziom kolca kulszowego), biegnie przyśrodkowo przez ciało tłuszczowe dołu kulszowo-odbytniczego w kierunku kanału odbytu opuszcza miednicę przez otwór kulszowy większy poniżej mięśnia gruszkowatego i dzieli się na kilka gałęzi biegnie w ścianie dolnej oczodołu i wychodzi na zewnątrz przez otwór podoczodołowy biegnie wzdłuż przyśrodkowej ściany oczodołu do powieki górnej biegną w przestrzeniach międzyżebrowych pomiędzy warstwą mięśni międzyżebrowych wewnętrznych oraz najgłębszych przechodzi przez przewód słuchowy wewnętrzny, w którego dnie łączy się z korzeniem większym nerwu twarzowego Lacrimal nerw łzowy nerw oczny (NC V1) przechodzi przez powięź powieki górnej w pobliżu kąta bocznego oka Lateral branch of median nerve Lateral cutaneous nerve of forearm Lateral cutaneous nerve of thigh gałąź boczna nerwu pośrodkowego nerw skórny boczny przedramienia nerw skórny boczny uda nerw pośrodkowy po wyjściu z kanału nadgarstka przedłużenie nerwu mięśniowo-skórnego (włókna C6 C7) splot lędźwiowy (włókna L2 L3) biegnie po stronie bocznej ręki, do dłoniowej powierzchni kciuka, śródręcza i strony promieniowej palca wskazującego zstępuje po stronie bocznej przedramienia do nadgarstka biegnie pod więzadłem pachwinowym, 2 3 cm przyśrodkowo od kolca biodrowego przedniego górnego ruchowo: wewnętrzne i zewnętrzne mięśnie języka (z wyjątkiem mięśnia podniebienno-językowego) ruchowo: mięsień skośny wewnętrzny i poprzeczny brzucha; czuciowo: gałąź skórna boczna zaopatruje górno-boczny kwadrant pośladka, skórę nad grzebieniem biodrowym i okolicę podbrzusza ruchowo: najniższa część mięśnia skośnego wewnętrznego i poprzecznego brzucha; czuciowo: gałąź udowa zaopatruje skórę nad trójkątem udowym; gałąź płciowa zaopatruje wzgórek łonowy i przyległą skórę warg sromowych większych albo moszny czuciowo: zęby dolne, ozębną, okostną i dziąsła żuchwy, ZOB. TEŻ: nervus mylohyus, mental nerve ruchowo: mięsień zwieracz odbytu zewnętrzny; czuciowo: skórę odbytu, skórę okolicy odbytu ruchowo: mięsień pośladkowy wielki czuciowo: skóra policzka, powieki dolnej, powierzchni bocznej nosa, dolnej części przegrody nosa i wargi górnej, górne zęby przedtrzonowe, kły i siekacze, błona śluzowa zatoki szczękowej i wargi górnej czuciowo: skóra i spojówka powieki górnej ruchowo: mięśnie międzyżebrowe; dolne nerwy zaopatrują mięśnie przednio-bocznej ściany brzucha; czuciowo: skóra pokrywająca mięśnie oraz położona pod nimi opłucna i otrzewna ruchowo: presynaptyczne włókna przywspółczulne przeznaczone dla zwoju skrzydłowo-podniebiennego i podżuchwowego dochodzą do nich odpowiednio przez nerw skalisty większy i strunę bębenkową; czuciowo: smak z przednich 2/3 języka i podniebienia miękkiego czuciowo: niewielki obszar skóry i spojówki w części bocznej powieki górnej ruchowo: pierwszy mięsień glistowaty; czuciowo: skóra powierzchni dłoniowej i dalszego odcinka powierzchni grzbietowej kciuka oraz strony promieniowej palca wskazującego czuciowo: skóra powierzchni bocznej przedramienia czuciowo: skóra na przedniej i bocznej powierzchni uda

5 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Aneksy 53 Lateral pectoral nerw piersiowy boczny Lateral plantar Least splanchnic Lesser occipital Lesser palatine nerw podeszwowy boczny nerw trzewny najniższy nerw potyliczny mniejszy nerw podniebienny mniejszy pęczek boczny splotu ramiennego (włókna C5 C7) mniejsza z gałęzi końcowych nerwu piszczelowego (włókna S1 S2) dwunasty (najniższy) zwój piersiowy pnia splot szyjny (włókna C2 C3) zwój skrzydłowo- -podniebienny (nerw szczękowy NC V2) Lesser petrosal nerw skalisty mniejszy splot bębenkowy (nerw językowo-gardłowy NC IX) Lesser splanchnic nerw trzewny mniejszy 10. i 11. zwój piersiowy pnia Lingual nerw językowy gałąź końcowa (razem z nerwem zębodołowym dolnym) pnia tylnego nerwu żuchwowego (NC V3) Long thoracic nerw piersiowy długi gałęzie przednie nerwów C5 C7 Lower subscapular Lumbar splanchnic Mandibular [CN V3] nerw podłopatkowy dolny nerwy trzewne lędźwiowe nerw żuchwowy (NC V3) pęczek tylny splotu ramiennego (włókna C5 C6) zwoje lędźwiowe pnia zwój trójdzielny (korzeń ruchowy z mostu) Masseteric nerw żwaczowy pień przedni nerwu żuchwowego (NC V3) przebija powięź obojczykowo-piersiową i dochodzi do tylnej powierzchni mięśni piersiowych biegnie po stronie bocznej stopy między mięśniem czworobocznym podeszwy a mięśniem zginaczem palców krótkim, dzieli się na gałęzie powierzchowną i głęboką biegnie przez przeponę z pniem współczulnym i kończy się w splocie nerkowym biegnie ku górze i tyłowi, równolegle do brzegu przednio-górnego mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego biegnie do dołu przez kanał podniebienny i otwór podniebienny mniejszy przebija pokrywkę jamy bębenkowej, przechodząc z jamy bębenkowej do dołu środkowego czaszki; biegnie do przodu, a następnie ku dołowi przez szczelinę klinowo-skalistą biegnie do przodu i przyśrodkowo, przebija przeponę i dochodzi do zwoju aortowo-nerkowego w dole podskroniowym dołącza do niego struna bębenkowa; biegnie do przodu i do dołu pomiędzy mięśniami skrzydłowymi przyśrodkowym i bocznym, powyżej mięśnia żuchwowo-gnykowego wchodzi do jamy ustnej zstępuje za gałęziami nerwów C8 i Th1 i biegnie dalej na powierzchni zewnętrznej mięśnia zębatego przedniego biegnie ku dołowi i do boku, pod tętnicą i żyłą podłopatkową do mięśnia podłopatkowego i mięśnia obłego większego biegnie do przodu i przyśrodkowo po trzonach kręgów lędźwiowych do zwojów przedkręgowych splotu aortowego zstępuje przez otwór owalny do dołu podskroniowego; dzieli się na pnie przedni i tylny, z których przedni dzieli się zaraz na szereg mniejszych gałęzi, tylny zaś rozdwaja się na nerw językowy i nerw zębodołowy dolny biegnie do boku przez wcięcie żuchwy ruchowo: głównie mięsień piersiowy większy, łączy się też pętlą z nerwem piersiowym przyśrodkowym, który unerwia mięsień piersiowy mniejszy ruchowo: mięsień czworoboczny podeszwy, odwodziciel palca małego, zginacz palca małego krótki; gałąź głęboka zaopatruje mięśnie międzykostne podeszwowe i grzbietowe, trzy boczne mięśnie glistowate, oraz mięsień przywodziciel palucha; czuciowo: skóra podeszwy bocznie od linii przechodzącej przez środek palca IV ruchowo: przedzwojowe włókna współczulne do tętnic nerkowych oraz ich odgałęzień czuciowo: skóra tylnej powierzchni małżowiny usznej i przyległa skóra głowy ruchowo: zazwojowe włókna przywspółczulne do gruczołów podniebienia miękkiego; czuciowo: błona śluzowa podniebienia miękkiego ruchowo: prowadzi przedzwojowe włókna przywspółczulne do zwoju usznego, z którego wychodzą włókna wydzielnicze dla ślinianki przyusznej ruchowo: presynaptyczne włókna współczulne do zwojów przedkręgowych; czuciowo: aferentne włókna trzewne z górnej części przewodu żołądkowo- -jelitowego ruchowo: presynaptyczne włókna przywspółczulne do zwoju podżuchwowego dla ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej; czuciowo: 2/3 przednie języka, dno jamy ustnej i powierzchnię językową dziąseł żuchwy ruchowo: mięsień zębaty przedni ruchowo: dolna część mięśnia podłopatkowego i mięsień obły większy ruchowo: przedsynaptyczne włókna współczulne dla trzewi dolnej części jamy brzusznej i miednicy; czuciowo: trzewne włókna aferentne z tych narządów ruchowo: mięśnie żucia, mięsień żuchwowo-gnykowy, brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego, mięsień napinacz błony bębenkowej i napinacz podniebienia miękkiego; czuciowo: skóra pokrywająca żuchwę (z wyjątkiem kąta), dolna połowa jamy ustnej (włącznie z zębami, dziąsłami, błoną śluzową dna jamy ustnej, przedsionka i 2/3 przednich języka) oraz staw skroniowo-żuchwowy ruchowo: mięsień żwacz; czuciowo: staw skroniowo-żuchwowy

6 Aneksy 54 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Maxillary [CN V2] nerw szczękowy (NC V2) Medial branch of median nerve Medial cutaneous nerve of arm Medial cutaneous nerve of forearm Medial cutaneous nerve of leg Medial dorsal cutaneous nerve Medial pectoral Medial plantar gałąź przyśrodkowa nerwu pośrodkowego nerw skórny przyśrodkowy ramienia nerw skórny przyśrodkowy przedramienia nerw skórny przyśrodkowy goleni nerw skórny grzbietowy przyśrodkowy nerw piersiowy przyśrodkowy nerw podeszwowy przyśrodkowy zwój trójdzielny nerw pośrodkowy po przejściu na powierzchnię dłoniową ręki pęczek przyśrodkowy splotu ramiennego (włókna C8 i Th1) pęczek przyśrodkowy splotu ramiennego (włókna C8 i Th1) nerw udowo-goleniowy nerw strzałkowy powierzchowny pęczek przyśrodkowy splotu ramiennego (włókna C8 i Th1) większa z gałęzi końcowych nerwu piszczelowego (włókna L4 i L5) Median nerw pośrodkowy rozpoczyna się dwoma korzeniami, jednym z pęczka bocznego splotu ramiennego (włókna C6 C7) i drugim zpęczka przyśrodkowego (włókna C8 i Th1); korzenie te łączą się bocznie od tętnicy pachowej Mental nerw bródkowy gałąź końcowa nerwu zębodołowego dolnego (NC V3) Musculocutaneous Nasociliary nerw mięśniowo- -skórny nerw nosowo- -rzęskowy pęczek boczny splotu ramiennego (włókna C5-C7) nerw oczny (NC V1) biegnie do przodu przez otwór okrągły do dołu skrzydłowo-podniebiennego, oddaje korzenie czuciowe zwoju skrzydłowo-podniebiennego (gałęzie tego zwoju uważane są za gałęzie nerwu szczękowego); główny pień biegnie dalej do przodu przez szczelinę oczodołową dolną jako nerw podoczodołowy biegnie przyśrodkowo do przylegających do siebie powierzchni palców wskazującego, środkowego i obrączkowego biegnie wzdłuż powierzchni przyśrodkowej żyły pachowej, łączy się z nerwem międzyżebrowo-ramiennym biegnie między tętnicą a żyłą pachową zstępuje po przyśrodkowej stronie goleni wzdłuż żyły odpiszczelowej zstępuje w poprzek kostki, biegnąc do przodu po przyśrodkowej stronie grzbietu stopy biegnie miedzy tętnicą pachową a żyłą pachową i wnika w mięsień piersiowy mniejszy od tyłu biegnie dalej na stopę między mięśniem odwodzicielem palucha a zginaczem krótkim palców, dzieli się na gałęzie mięśniowe i skórne biegnie przez całą długość ramienia, przechodzi na stronę przyśrodkową tętnicy ramiennej; opuszcza dół łokciowypomiędzy głowami mięśnia nawrotnego obłego, biegnie między warstwą środkową a głęboką w przednim przedziale przedramienia; leży powierzchownie tuż powyżej nadgarstka i przechodzi pod troczkiem zginaczy (więzadłem poprzecznym nadgarstka), biegnąc przez kanał nadgarstka wychodzi z kanału żuchwy przez otwór bródkowy przebija wewnętrzną powierzchnię mięśnia kruczo-ramiennego i zstępuje dalej między mięśniem dwugłowym ramienia a mięśniem ramiennym rozpoczyna się w szczelinie oczodołowej górnej, biegnie do przodu i przyśrodkowo przez zagałkową część oczodołu, oddaje korzeń czuciowy zwoju rzęskowego i kończy się jako nerw podbloczkowy oraz gałęziami nosowymi ruchowo: początkowo nie zawiera włókien ruchowych; przez gałęzie zwoju skrzydłowo-podniebiennego rozprowadza zazwojowe włókna przywspółczulne przeznaczone dla gruczołu łzowego i gruczołów śluzowych jamy nosowej, podniebienia i górnej części gardła; czuciowo: skóra pokrywająca szczękę, błona śluzowa tylnej części jamy nosowej i zatoki szczękowej; górna połowa jamy ustnej (włącznie z zębami, dziąsłami, błoną śluzową podniebienia, przedsionka jamy ustnej i policzka) ruchowo: mięsień glistowaty II; czuciowo: skóra powierzchni dłoniowej i dalszej części powierzchni grzbietowej przylegających do siebie powierzchni palców II, III i IV czuciowo: skóra przyśrodkowej powierzchni ramienia czuciowo: skóra przyśrodkowej powierzchni przedramienia skóra przednio-przyśrodkowej powierzchni goleni i przyśrodkowej powierzchni stopy zaopatruje większość skóry grzbietu stopy; bliższe części palców stopy, z wyjątkiem skóry między paluchem a palcem II ruchowo: mięsień piersiowy mniejszy i część większego ruchowo: mięsień odwodziciel palucha, zginacz krótki palców, zginacz krótki palucha i mięsień glistowaty I; czuciowo: skóra strony przyśrodkowej podeszwy stopy i pierwszych trzech palców ruchowo: mięśnie zginacze przedramienia (z wyjątkiem mięśnia zginacza łokciowego nadgarstka, połowy łokciowej mięśnia zginacza głębokiego palców); mięśnie kłębu kciuka (z wyjątkiem mięśnia przywodziciela kciuka i głowy głębokiej mięśnia zginacza kciuka długiego), boczne mięśnie glistowate (II i III); czuciowo: skóra powierzchni dłoniowej i w końcach dalszych powierzchni grzbietowej trzech i pół palca od strony promieniowej wraz z przyległym śródręczem czuciowo: skóra bródki, skóra i błona śluzowa wargi dolnej ruchowo: mięśnie zginacze ramienia (kruczo-ramienny, dwugłowy ramienia i ramienny); czuciowo: jego przedłużeniem jest nerw skórny boczny przedramienia ruchowo: początkowo nie zawiera włókien ruchowych; gałęzie zwoju rzęskowego (nerwy rzęskowe krótkie) prowadzą zazwojowe włókna współczulne i przywspółczulne do ciała rzęskowego i tęczówki; czuciowo: czucie dotyku z gałki ocznej (ze spojówki i rogówki); błonaśluzowa komórek sitowych i przednio-górnej części jamy nosowej; skóra nasady, grzbietu i wierzchołka nosa

7 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Aneksy 55 Nasopalatine nerw nosowo- -podniebienny Nerves to lateral/ medial pterygoid Nerve to mylohyoid Nerve to obturator internus Nerve of pterygoid canal Nerve to quadratus femoris Nerve to stapedius muscle Nerve to tensor tympani muscle Nerve to tensor veli palatini muscle nerwy skrzydłowe boczny i przyśrodkowy nerw żuchwowo- -gnykowy nerw mięśnia zasłonowego wewnętrznego nerw kanału skrzydłowego nerw mięśnia czworobocznego uda zwój skrzydłowo- -podniebienny (nerw szczękowy NC V2) pień przedni nerwu żuchwowego (NC V3) nerw zębodołowy dolny splot krzyżowy (L5, S1, i S2) utworzony przez połączenie nerwu skalistego większego z nerwem skalistym głębokim splot krzyżowy (L5, S1, i S2) wychodzi z dołu skrzydłowo-podniebiennego przez otwór klinowo-podniebienny; dochodzi do przegrody nosowej i dalej biegnie po niej do przodu i ku dołowi; przechodzi przez otwór przysieczny do podniebienia rozpoczyna się w dole podskroniowym, tuż pod otworem owalnym odchodzi od tylnej powierzchni nerwu zębodołowego dolnego, tuż nad otworem żuchwowym; biegnie w bruździe kostnej na powierzchni przyśrodkowej gałęzi żuchwy dostaje się w okolicę pośladkową przez otwór kulszowy większy pod mięśniem gruszkowatym; biegnie ku dołowi do tyłu od kolca kulszowego; przechodzi przez otwór kulszowy mniejszy i wnika w mięsień zasłaniacz wewnętrzny biegnie przez kanał skrzydłowy do zwoju skrzydłowo-podniebiennego w dole skrzydłowo-podniebiennym wychodzi z miednicy przez otwór kulszowy większy przykryty nerwem kulszowym nerw strzemiączkowy nerw twarzowy (NC VII) odchodzi od nerwu twarzowego w miejscu, gdzie zstępuje on w swoim kanale do tyłu od mięśnia nerw mięśnia napinacza błony bębenkowej nerw mięśnia napinacza podniebienia miękkiego zwój uszny (nerw żuchwowy NC V3) pień przedni nerwu żuchwowego (NC V3) Obturator nerw zasłonowy splot lędźwiowy (włókna L2 L4) Oculomotor [CN III] nerw okoruchowy (NC III) dół międzykonarowy śródmózgowia Olfactory [CN I] nerw węchowy (NC I) komórki węchowe nabłonka węchowego (błony śluzowej) sklepienia jamy nosowej biegnie wzdłuż części chrzęstnej trąbki słuchowej do półkanału mięśnia napinacza błony bębenkowej rozpoczyna się jako gałąź nerwu skrzydłowego przyśrodkowego przechodzi na udo przez otwór zasłoniony, następnie się dzieli; jago gałąź przednia zstępuje między mięśniami przywodzicielami długim i krótkim; jego gałąź tylna zstępuje między mięśniem przywodzicielem krótkim a mięśniem przywodzicielem wielkim przebija oponę twardą bocznie od wyrostka pochyłego tylnego, biegnie w ścianie bocznej zatoki jamistej, wchodzi do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną i dzieli się na gałęzie górną i dolną około 20 pęczków włókien nerwowych biegnie do góry przez otworki blaszki sitowej do opuszki węchowej (dół przedni czaszki) Ophthalmic [CN V1] nerw oczny (NC V1) zwój trójdzielny biegnie do przodu w ścianie bocznej zatoki jamistej, wchodzi do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną, dzieli się na nerwy: czołowy, nosowo-rzęskowy i łzowy Optic [CN II] nerw wzrokowy (NC II) komórki zwojowe siatkówki wychodzi z oczodołu przez kanał wzrokowy; włókna z nosowych połówek siatkówki przechodzą na przeciwną stronę wskrzyżowaniu nerwówwzrokowych;włókna biegną dalej w pasmach wzrokowych, którymi dochodzą do ciał kolankowatych bocznych, wzgórków górnych i pola przedpokrywowego ruchowo: zazwojowe włókna przywspółczulne do gruczołów błony śluzowej przegrody nosa; czuciowo: błona śluzowa przegrody nosowej i przedniej części podniebienia ruchowo: mięśnie skrzydłowe boczny i przyśrodkowy ruchowo: mięsień żuchwowo-gnykowy i brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego ruchowo: mięsień bliźniaczy górny i mięsień zasłaniacz wewnętrzny ruchowo: prowadzi zazwojowe włókna współczulne i przedzwojowe włókna przywspółczulne do zwoju skrzydłowo- -podniebiennego ruchowo: mięsień bliźniaczy dolny i mięsień czworoboczny uda; czuciowo: staw biodrowy ruchowo: mięsień strzemiączkowy ruchowo: mięsień napinacz błony bębenkowej ruchowo: mięsień napinacz podniebienia miękkiego ruchowo: gałąź przednia zaopatruje mięśnie przywodziciel długi, przywodziciel krótki, smukły i grzebieniowy; gałąź tylna zaopatruje mięsień zasłaniacz zewnętrzny i mięsień przywodziciel wielki; czuciowo: skóra powierzchni przyśrodkowej uda powyżej kolana ruchowo: wszystkie mięśnie zewnątrzgałkowe z wyjątkiem mięśnia skośnego górnego i prostego bocznego; przedzwojowe włókna przywspółczulne do zwoju rzęskowego dla ciała rzęskowego i zwieracza źrenicy czuciowo: część węchowa błony śluzowej nosa (zmysł węchu) czuciowo: czucie ogólne z gałki ocznej (spojówka i rogówka); błona śluzowa komórek sitowych i zatoki czołowej, opona twarda przedniego dołu czaszki, sierpa mózgu i namiotu móżdżku, przednio-górna część jamy nosowej; skóra czoła, powieki górnej; nasada, grzbiet i wierzchołek nosa czuciowo: widzenie z siatkówki

8 Aneksy 56 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Palmar cutaneous branch of median nerve Palmar cutaneous branch of ulnar nerve Pelvic splanchnic gałąź (skórna) dłoniowa nerwu pośrodkowego gałąź (skórna) dłoniowa nerwu łokciowego nerwy trzewne miedniczne odchodzi od nerwu pośrodkowego, tuż powyżej troczka zginaczy odchodzi od nerwu łokciowego w środkowej części przedramienia splot krzyżowy (włókna S2 S4) Perineal nerwy kroczowe gałęzie końcowe (obok nerwu grzbietowego prącia lub łechtaczki) nerwu sromowego (włókna S2 S4) Pharyngeal nerw gardłowy zwój skrzydłowo- -podniebienny biegnie między ścięgnem mięśnia dłoniowego długiego a zginacza promieniowego nadgarstka, przechodzi powierzchownie po troczku zginaczy zstępuje razem z tętnicą łokciową i przebija powięź w 1/3 dalszej przedramienia biegną do przodu i ku dołowi, wchodzą do splotu podbrzusznego dolnego oddzielają się od nerwu sromowego po wyjściu z kanału sromowego; biegną do powierzchownej warstwy krocza, dzieląc się na gałąź powierzchowną skórną (nerwy mosznowe/wargowe tylne) i głęboką gałąź ruchową biegnie do tyłu przez kanał podniebienno- -pochwowy Phrenic nerw przeponowy splot szyjny (włókna C3 C5) biegnie przez otwór górny klatki piersiowej i dalej między opłucną śródpiersiową a osierdziem Posterior auricular nerw uszny tylny pierwsza zewna trzczaszkowa gałąź nerwu twarzowego (NC VII) Posterior cutaneous nerve of arm Posterior cutaneous nerve of forearm Posterior cutaneous nerve of thigh nerw skórny ramienia tylny nerw skórny przedramienia tylny nerw skórny tylny uda nerw promieniowy (włókna C5 C8) odchodzi od nerwu promieniowego na ramieniu (włókna C5 C8) splot krzyżowy (włókna S1 S3) biegnie do tyłu od ucha, oddaje gałęzie do okolicy potylicznej wychodzi spod tylnego brzegu mięśnia naramiennego i biegnie między głowądługą a boczną mięśnia trójgłowego ramienia przebija głowę boczną mięśnia trójgłowego i biegnie w dół wzdłuż bocznej strony ramienia i tylnej przedramienia do nadgarstka wychodzi z miednicy przez otwór kulszowy większy poniżej mięśnia gruszkowatego, biegnie pod mięśniem pośladkowym wielkim i pojawia się poniżej jego brzegu dolnego czuciowo: skóra środkowej części dłoni czuciowo: skóra nasady przyśrodkowej dłoni, nad przyśrodkowymi kośćmi nadgarstka ruchowo: przedzwojowe włókna przywspółczulne dla trzewi miednicy, okrężnicy zstępującej i esicy; czuciowo: trzewne włókna czuciowe z podotrzewnowych trzewi miednicy (szyjki macicy i górnej części pochwy, dna pęcherza moczowego, odbytnicy i górnej części kanału odbytu, stercza) ruchowo: mięśnie trójkąta moczowo-płciowego (powierzchowne i głębokie mięśnie krocza); czuciowo: skóra tylnej okolicy moczowo-płciowej (tylna część warg sromowych większych i mniejszych, przedsionek pochwy; tylna strona moszny) zaopatruje błonę śluzową nosogardła do tyłu od ujścia trąbki słuchowej ruchowo: przepona; czuciowo: worek osierdziowy, opłucną śródpiersiową, przeponową i otrzewną pokrywającą przeponę ruchowo: mięsień uszny tylny i mięśnie małżowiny usznej, brzusiec potyliczny mięśnia potyliczno-czołowego (naczasznego) czuciowo: skóra powierzchni tylnej ramienia czuciowo: skóra dalszej tylnej części powierzchni ramienia i przedramienia czuciowo: skóra pośladka przez nerwy pośladka dolne, skóra tylnej powierzchni uda i łydki; okolicy bocznej krocza, górno-przyśrodkowej części uda za pośrednictwem gałęzi kroczowych Posterior ethmoidal nerw sitowy tylny nerw nosowo-rzęskowy opuszcza oczodół przez otwór sitowy tylny zaopatruje zatokę sitową i klinową Posterior inferior nasal Posterior interosseous gałęzie nosowe tylne dolne nerw międzykostny tylny nerw podniebienny większy gałęzi końcowa gałąź głębokiej nerwu promieniowego (przedłużenie gałęzi głębokiej po wyjściu z mięśnia odwracacza) rozpoczynają się w kanale podniebiennym większym, przebijają blaszkę pionową kości podniebiennej biegnie pomiędzy warstwą powierzchowną a warstwą głęboką grupy tylnej mięśni przedramienia, dalej przechodzi między mięśniem prostownikiem kciuka długim a błoną międzykostną Posterior labial nerwy wargowe tylne nerwy kroczowe wychodzą z kanału sromowego i rozgałęziają się w tkance podskórnej Pudendal nerw sromowy splot krzyżowy (S2 S4) wchodzi w okolicę pośladkową przez otwór kulszowy większy poniżej mięśnia gruszkowatego; biegnie do dołu za więzadłem krzyżowo-kolcowym; dostaje się do krocza przez otwór kulszowy mniejszy Pulmonary plexus splot płucny nerw błędny, nerwy płucne i sercowe piersiowe pnia tworzy się na oskrzelach głównych i przedłuża się wzdłuż korzenia płuca i drzewa oskrzelowego błona śluzowa małżowiny nosowej dolnej i ścian przewodu nosowego dolnego iśrodkowego ruchowo: mięsień prostownik nadgarstka łokciowy, prostownik palców (łącznie z kciukiem) i odwodziciel kciuka długi skóra tylnej części warg sromowych większych zapewnia większość unerwienia ruchowego i czuciowego krocza (nie zaopatruje żadnych struktur w okolicy pośladkowej) ruchowo: włókna przywspółczulne kurczą oskrzeliki; włókna współczulne je rozszerzają

9 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Aneksy 57 Radial nerw promieniowy końcowa gałąź pęczka tylnego splotu ramiennego (włókna C5 C8 i Th1) Recurrent (thenar) branch of median nerve Recurrent laryngeal Saphenous gałąź wsteczna (kłębu kciuka) nerwu pośrodkowego nerw krtaniowy wsteczny nerw udowo- -goleniowy nerw pośrodkowy tuż za troczkiem zginaczy nerw błędny (NC X) nerw udowy Sciatic nerw kulszowy splot krzyżowy (włókna L4 S3) Subclavian nerve nerw podobojczykowy pień górny splotu ramiennego (C5 C6; często również C4) Subcostal nerw podżebrowy gałąź przednia nerwu rdzeniowego Th12 Suboccipital nerw podpotyliczny gałąź tylna nerwu rdzeniowego C1 Superficial branch of radial nerve Superficial branch of ulnar nerve Superficial fibular (peroneal) Superior alveolar Superior gluteal gałąź powierzchowna nerwu promieniowego gałąź powierzchowna nerwu łokciowego nerw strzałkowy powierzchowny nerwy zębodołowe górne nerw pośladkowy górny przedłużenie nerwu promieniowego po odejściu gałęzi głębokiej w dole łokciowym odchodzi od nerwu łokciowego w obrębie nadgarstka, w miejscu jego przejścia między kością grochowatą a kością haczykowatą nerw strzałkowy wspólny nerw szczękowy (NC V2) lub jego przedłużenie jako nerw podoczodołowy splot krzyżowy (włókna L4 S1) biegnie do dołu ku tyłowi od tętnicy pachowej; leży w bruździe nerwu promieniowego razem z tętnicą głęboką ramienia pomiędzy głową długą a przyśrodkową mięśnia trójgłowego ramienia; rozdwaja się w dole łokciowym na gałęzie powierzchowną i głęboką zawija się wokół brzegu dalszego troczka zginaczy i wnika w mięśnie kłębu kciuka tworzy pętlę wokół tętnicy podobojczykowej po prawej stronie; po stronie lewej otacza łuk aorty i biegnie do góry w bruździe tchawiczo-przełykowej biegnie do dołu z naczyniami udowymi przez trójkąt udowy i kanał przywodzicieli, dalej ku dołowi biegnie z żyłą odpiszczelową wchodzi w okolicę pośladkową przez otwór kulszowy większy poniżej mięśnia gruszkowatego, biegnie do dołu po stronie tylnej uda, powyżej kolana dzieli się na nerw piszczelowy i nerw strzałkowy wspólny biegnie do dołu za obojczykiem, do przodu od splotu ramiennego i tętnicy podobojczykowej biegnie wzdłuż brzegu dolnego żebra XII w ten sam sposób, co nerwy międzyżebrowe wychodzi między kością potyliczną a kręgiem szczytowym, pod szczytowym odcinkiem tętnicy kręgowej, przechodzi do trójkąta podpotylicznego; łączy się z nerwem potylicznym (C2) biegnie w kierunku dalszym, przed mięśniem nawrotnym obłym, a pod mięśniem ramienno-promieniowym; wyłania się na powierzchnię i przebija powięź głęboką w okolicy nadgarstka, biegnie do grzbietu ręki mija mięsień dłoniowy krótki i dzieli się na dwa nerwy dłoniowe wspólne palców rozpoczyna się między mięśniem strzałkowym długim a szyjką strzałki, biegnie do dołu w przedziale bocznym goleni; przebija powięź głęboką w jednej trzeciej dalszej goleni, stając się nerwem skórnym wysyłającym gałęzie do stopy i palców tylny: wychodzi ze szczeliny skrzydłowo- -szczękowej do dołu podskroniowego; przebija powierzchnię tylną szczęki; środkowy i przedni: rozpoczyna się od nerwu podoczodołowego w ścianie górnej zatoki szczękowej, następnie biegnie do dołu po jej ścianie bocznej wychodzi z miednicy przez otwór kulszowy większy powyżej mięśnia gruszkowatego i biegnie między mięśniami pośladkowymi średnim i małym ruchowo: powyżej rozwidlenia unerwia mięsień trójgłowy ramienia, mięsień łokciowy, ramienno-promieniowy i prostownik promieniowy nadgarstka długi; czuciowo: skóra tylnej powierzchni ramienia i przedramienia przez nerwy skórne tylne ramienia i przedramienia ruchowo: mięsień odwodziciel kciuka krótki, przeciwstawiacz kciuka i głowa powierzchowna mięśnia zginacza kciuka krótkiego ruchowo: wewnętrzne mięśnie krtani (z wyjątkiem pierścienno-tarczowego); czuciowo: poniżej poziomu fałdów głosowych czuciowo: skóra przyśrodkowej powierzchni goleni i stopy ruchowo: mięśnie grupy tylnej uda przez część piszczelową (z wyjątkiem głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda, która jest unerwiona przez część strzałkową); czuciowo: oddaje gałęzie stawowe do stawu biodrowego i kolanowego ruchowo: mięsień podobojczykowy; czuciowo: staw mostkowo-obojczykowy ruchowo: mięśnie przednio-bocznej ściany brzucha; czuciowo: gałąź skórna boczna zaopatruje skórę poniżej grzebienia biodrowego ruchowo: mięśnie podpotyliczne (mięśnie proste tylne głowy większy i mniejszy, mięśnie skośne głowy dolny i górny) czuciowo: skóra bocznej (promieniowej) połowy grzbietu ręki i kciuka, bliższe części powierzchni grzbietowej palca drugiego i trzeciego oraz powierzchnia boczna (promieniowa) palca IV ruchowo: mięsień dłoniowykrótki; czuciowo: skóra powierzchni dłoniowej, a w części dalszej również części grzbietowej palca V i przyśrodkowej (łokciowej) strony palca IV oraz bliższa część dłoni ruchowo: mięśnie strzałkowe długi i krótki; czuciowo: skóra 1/3 dalszej powierzchni przedniej goleni i grzbietu stopy z wszystkimi palcami, z wyjątkiem powierzchni bocznej palca V i skierowanych ku sobie powierzchni palców I i II czuciowo: błona śluzowa zatoki szczękowej, zęby szczęki i dziąsła ruchowo: mięsień pośladkowy średni, mięsień pośladkowy mały i mięsień napinacz powięzi szerokiej

10 Aneksy 58 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Superior laryngeal nerw krtaniowy górny nerw błędny (NC X) biegnie do dołu w przestrzeni przygardłowej; dzieli się z boku chrząstki tarczowatej na gałęzie zewnętrzną i wewnętrzną; ta ostatnia przebija błonę tarczowo-gnykową; gałąź zewnętrzna biegnie do dołu i przyśrodkowo w przestrzeni pomiędzy chrząstką pierścieniowatą a chrząstką tarczowatą Supraclavicular (lateral, intermediate, medial) nerwy nadobojczykowe (boczny, pośredni, przyśrodkowy) splot szyjny (włókna C3 i C4) Supraorbital nerw nadoczodołowy przedłużenie nerwu czołowego (NC V1) Suprascapular nerw nadłopatkowy pień górny splotu ramiennego (C5 C6; często również C4) odchodzą od wspólnego pnia wyłaniającego się w środkowej części brzegu tylnego mięśnia mostkowo-obojczykowo- -sutkowego; rozchodzą się wachlarzowato, biegnąc do dołu do części dolnej szyi, górnej części klatki piersiowej i barku wychodzi przez wcięcie lub otwór nadoczodołowy i rozdziela się na drobne gałązki biegnie ku bokowi w poprzek trójkąta bocznego szyi, dalej przez wcięcie łopatki pod więzadłem poprzecznym górnym łopatki Supratrochlear nerw nadbloczkowy nerw czołowy (NC V1) biegnie ku górze po stronie przyśrodkowej nerwu nadoczodołowego i dzieli się na dwie lub więcej gałęzi Sural nerw łydkowy zwykle powstaje z poła czenia się nerwów skórnych łydki przyśrodkowego z bocznym odchodzących odpowiednio od nerwu piszczelowego i nerwu strzałkowego wspólnego Tentorial gałąź namiotu odcinek wewnątrzczaszkowy nerwu ocznego (NC V1) Thoracic splanchnic Thoracoabdominal Thoracodorsal nerwy trzewne piersiowe gałęzie piersiowo- -brzuszne nerw piersiowo- -grzbietowy zwoje piersiowe pnia przedłużenie dolnych nerwów międzyżebrowych (Th7 Th11) pęczek tylny splotu ramiennego (włókna C6 C8) Tibial nerw piszczelowy nerw kulszowy (włókna L4 S3) zstępuje między głowami mięśnia brzuchatego łydki i na wysokości środka goleni staje się nerwem skórnym; biegnie dalej do dołu z żyłą odstrzałkową, przechodzi do tyłu od kostki bocznej do powierzchni bocznej stopy odchodzi jako gałąź wsteczna, biegnie prosto do tyłu przy brzegu wcięcia namiotu po górnej powierzchni namiotu móżdżku i dalej do góry po tylnej odnodze sierpa mózgu biegną do przodu i przyśrodkowo po trzonach kręgów piersiowych jako dolne nerwy sercowo-płucne do splotów autonomicznych klatki piersiowej (sercowego, płucnego i przełykowego) i jako górne nerwy brzuszno-miedniczne do zwojów przedkręgowych splotu okołoaortalnego krzyżują brzegi żeber i biegną między drugą a trzecią warstwą mięśni brzucha rozpoczyna się między nerwem podłopatkowym dolnym a górnym, biegnie do dołu i do boku wzdłuż tylnej ściany jamy pachowej do mięśnia najszerszego grzbietu powstaje z rozwidlenia nerwu kulszowego w wierzchołku dołu podkolanowego; biegnie przez dół podkolanowy do dołu, układając się na mięśniu podkolanowym; zstępuje po mięśniu piszczelowym tylnym razem z naczyniami piszczelowymi tylnymi; kończy się poniżej troczka zginaczy, dzieląc się na nerwy podeszwowe przyśrodkowy i boczny Transverse cervical nerw poprzeczny szyi splot szyjny (włókna C2 i C3) pojawia się pośrodku tylnego brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego; biegnie do przodu w poprzek mięśni ruchowo: mięsień pierścienno-tarczowy (gałąź zewnętrzna); czuciowo: część nadgłośniowa krtani czuciowo: skóra dolnej, przednio-bocznej części szyi, najwyższej części klatki piersiowej i barku czuciowo: błona śluzowa zatoki czołowej i spojówka powieki górnej, skóra czoła aż do szczytu głowy ruchowo: mięsień nadgrzebieniowy i podgrzebieniowy; czuciowo staw ramienny od góry i z tyłu czuciowo: skóra po środku czoła aż do linii włosów czuciowo: skóra tylnej i bocznej powierzchni goleni i bocznej powierzchni stopy czuciowo: nadnamiotowa opona twarda (powierzchnia górna namiotu móżdżku i sierp mózgu) ruchowo: nerwy trzewne ze zwojów piersiowych od 1. do 5. prowadzą zazwojowe włókna współczulne dla serca, płuc i przełyku; te ze zwojów od 6. do 12. (tj. nerwy trzewne większy, mniejszy i najmniejszy) prowadzą przedzwojowe włókna współczulne do zwojów przedkręgowych ruchowo: przednio-boczne mięśnie brzucha; czuciowo: skóra pokrywająca te mięśnie, leżąca pod nimi otrzewna i obwodowa część przepony ruchowo: mięsień najszerszy grzbietu ruchowo: mięśnie przedziału tylnego mięśni uda (z wyjątkiem głowy krótkiej mięśnia dwugłowego), dół podkolanowy, przedział tylny mięśni goleni i podeszwa stopy; czuciowo: staw kolanowy; skóra goleni (przez nerw łydkowy przyśrodkowy) i podeszwy (przez nerwy podeszwowe przyśrodkowy i boczny) czuciowo: skóra trójkąta przedniego szyi

11 NERWY CIAŁA LUDZKIEGO Aneksy 59 Trigeminal [CN V] nerw trójdzielny (NC V) Trochlear [CN IV] nerw bloczkowy (NC IV) powierzchnia boczna mostu dwoma korzeniami: ruchowym i czuciowym powierzchnia grzbietowo- -boczna śródmózgowia poniżej wzgórków dolnych (jedyny nerw czaszkowy wychodzący z pnia mózgu po stronie grzbietowej) Tympanic nerw bębenkowy pierwsza zewnątrzczaszkowa gałąź nerwu językowo- -gardłowego (NC IX), od zwoju językowo-gardłowego dolnego (skalistego) Ulnar nerw łokciowy końcowa gałąź pęczka przyśrodkowego splotu ramiennego (włókna C8 i Th1; często otrzymuje również włókna C7) Upper subscapular nerw podłopatkowy górny gałąź pęczka tylnego splotu ramiennego (włókna C5 i C6) Vagus [CN X] nerw błędny (NC X) 8 10 korzeniami z rdzenia przedłużonego (z pnia mózgu) Vestibular nerw przedsionkowy część nerwu przedsionkowo- -ślimakowego (NC VIII) Vestibulocochlear [CN VIII] nerw predsionkowo- -ślimakowy (NC VIII) z bruzdy między mostem i rdzeniem przedłużonym korzenie krzyżują przyśrodkowo brzeg górny części skalistej kości skroniowej, wchodzą do oponowej jamy nerwu trójdzielnego do boku od trzonu kości klinowej i zatoki jamistej; korzeń czuciowy prowadzi do zwoju trójdzielnego; korzeń ruchowy omija zwój istaje sięczęścią nerwu żuchwowego (NC V3) ma najdłuższy przebieg wewnątrzczaszkowy, biegnie wokół pnia mózgu i przebija oponę twardą w wolnym brzegu namiotu móżdżku, w pobliżu wyrostka pochyłego tylnego; biegnie w ścianie bocznej zatoki jamistej, wchodzi do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną biegnie wstecznie do kanalika bębenkowego, wchodzi do jamy bębenkowej i rozgałęzia się na wzgórku ściany błędnikowej, tworząc splot bębenkowy końcowa gałąź pęczka przyśrodkowego splotu ramiennego (włókna C8 ith1;często otrzymuje również włókna C7) biegnie do tyłu i wnika w mięsień podłopatkowy wchodzi do śródpiersia górnego do tyłu od stawu mostkowo-obojczykowego i żyły ramienno-głowowej; oddaje nerw krtaniowy wsteczny i dalej przedłuża się do brzucha przechodzi przez przewód słuchowy wewnętrzny i za jego dnem osiąga zwój przedsionkowy; jego gałęzie biegną do przedsionka błędnika kostnego biegnie przez przewód słuchowy wewnętrzny, dzieli się na nerw ślimakowy i nerw przedsionkowy Zygomatic nerw jarzmowy nerw szczękowy (NC V2) biegnie po dolnej ścianie oczodołu, dzieli się na nerw jarzmowo-twarzowy i jarzmowo-skroniowy, które przechodzą przez otwory o tej samej nazwie, oraz gałąź łączącą się z nerwem łzowym ruchowo: mięśnie żucia, mięsień żuchwowo- -gnykowy, brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego, mięsień napinacz błony bębenkowej i napinacz podniebienia miękkiego; autonomicznie: rozprowadza zazwojowe włókna współczulne głowy do miejsc ich przeznaczenia; czuciowo: opona twarda przedniego i środkowego dołu czaszki, skóra twarzy, zęby, dziąsła, błona śluzowa jamy nosowej, zatok przynosowych i jamy ustnej ruchowo: mięsień skośny górny ruchowo: prowadzi przedzwojowe włókna przywspółczulne biegnące dalej do zwoju usznego, unerwiające wydzielniczo śliniankę przyuszną; czuciowo: błona śluzowa jamy bębenkowej, komórek sutkowych i trąbki słuchowej ruchowo: większość krótkich mięśni ręki (kłębika, międzykostne, przywodziciel kciuka i głowa głęboka zginacza krótkiego kciuka oraz przyśrodkowe mięśnie glistowate (dla palca IV i V); czuciowo: skóra powierzchni dłoniowej i końców dalszych powierzchni grzbietowej jednego i pół palca od strony przyśrodkowej (łokciowej) i przylegającego do nich śródręcza ruchowo: górna część mięśnia podłopatkowego ruchowo: zależne od naszej woli, mięśnie krtani i górnej części przełyku; niezależne od naszej woli mięśnie i gruczoły tchawicy i drzewa oskrzelowego, żołądka i jelit (do lewego zgięcia okrężnicy) oraz serca za pośrednictwem splotu płucnego, przełykowego i sercowego; czuciowo: gardło, krtań, dośrodkowe włókna łuków odruchowych z powyższych narządów czuciowo: grzebienie baniek kanałów półkolistych, plamki woreczka i łagiewki (czucie równowagi) czuciowo: narząd spiralny (zmysł słuchu) i grzebienie baniek przewodówpółkolistych, plamki woreczka i łagiewki (zmysł równowagi) czuciowo: skóra nad łukiem jarzmowym i przednia część okolicy skroniowej; ruchowo: prowadzi włókna wydzielnicze zazwojowe przywspółczulne ze zwoju skrzydłowo-podniebiennego dla gruczołu łzowego