OTWARTE OPROGRAMOWANIE, OTWARTE DANE I OTWARTE STANDARDY PODSTAWĄ BUDOWY INFRASTRUKTURY

Transkrypt

1 OTWARTE OPROGRAMOWANIE, OTWARTE DANE I OTWARTE STANDARDY PODSTAWĄ BUDOWY INFRASTRUKTURY A. Iwaniak, J. Łukowicz, M. Strzelecki, G. Mianowski, I. Kaczmarek Wrocławski Instytut Zastosowań Informacji Przestrzennej i Sztucznej Inteligencji Instytut Geodezji i Geoinformatyki, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu XXIV KONFERENCJA PTIP, 5-7 listopada 2014, Warszawa

2 OTWARTE OPROGRAMOWANIE

3 WOLNE OPROGRAMOWANIE - DEFINICJA Wolne Oprogramowanie (ang. free software) to oprogramowanie, które zezwala wszystkim jego użytkownikom na uruchamianie go, studiowanie i zmianę kodu źródłowego, kopiowanie oraz dystrybucję zmodyfikowanych wersji bez żadnych restrykcji lub z restrykcjami mającymi zapewnid wszystkim jego użytkownikom takie same prawa. wikipedia

4 BEZPŁATNE Słowo wolne" w wolnym oprogramowaniu oznacza właśnie licencję do nieograniczonego użycia, a nie oznacza, że oprogramowanie jest bezpłatne. Ponieważ jednak prawo do nieograniczonego użycia zawiera również prawo do nieograniczonego rozpowszechniania, więc w praktyce jest ono najczęściej darmowe. W.Paluszynski

5 DOSTĘPNOŚĆ ŹRÓDEŁ Najważniejszą grupą wolnego oprogramowania jest oprogramowanie otwarte, czyli rozpowszechniane z kodami źródłowymi. Często stosuje się wobec niego nazwę FOSS (ang. Free and Open Source Software). Dostępności źródeł pozwala na zweryfikowanie kodu, czy nie zawiera krytycznych błędów, wirusów, czy jest rzeczywiście zgodny ze specyfikacją, itp. Pozwala na wprowadzanie modyfikacji kodu według potrzeb: drobne zmiany, przenoszenie na inne wersje systemu, itp. W.Paluszynski

6 COPYLEFT Prawa do wykorzystania oprogramowania określa związana z nim licencja. Istnieje szereg wariantów konkretnych licencji wolnego oprogramowania. Jedną z najczęściej spotykanych jest licencja GPL (Gnu Public License), zwana również licencją Copyleft, której głównym celem jest zagwarantowanie praw użytkownika programu. Na przykład, dystrybutor lub pośrednik rozprowadzający oprogramowanie GPL nie może ograniczyd praw koocowego użytkownika, nawet jeśli wraz z pakietem GPL dostarcza innego, np. własnego oprogramowania. W.Paluszynski

7 FREE SOFTWARE FOUNDATION Ruch wolnego oprogramowania stworzył w latach 80-tych Richard Stallman, ktory w roku 1985 założył Free Software Foundation. Chciał zachęcid programistów do pisania programów i dzielenia sie nimi z innymi bez ograniczeo. Spodziewał sie, ze doprowadzi to do rewolucyjnego rozwoju oprogramowania, z zyskiem dla wszystkich. W.Paluszynski

8 POSZANOWANIE WOLNOŚCI W MOIM KOMPUTERZE "Decyzje, które podejmujemy, są zależne od wartości, a większośd ludzi jest nauczona myśled o oprogramowaniu wyłącznie w kategorii ceny i wydajności. Nie zwracają oni uwagi, czy oprogramowanie szanuje ich wolnośd. Ludzie, którzy podejmują decyzje w oparciu o te wartości nie poświęcą wygody, aby przejśd na wolne oprogramowanie, podczas gdy ja jestem gotów pracowad przez długie lata, aby uniknąd zamkniętego oprogramowania w moim komputerze".

9 POZIOMY WOLNOŚĆ WEDŁUG STELLMANA "Wolnośd 0" jest to swoboda uruchomienia programu, w taki sposób, w jaki chce tego użytkownik. Wolnośd "1" to swoboda analizowania kodu źródłowego i możliwośd jego zmiany, aby program funkcjonował, jak chce tego użytkownik. Wolnośd "2" to swoboda w niesieniu pomocy. Jest to wolnośd w tworzeniu i dystrybucji wiernych kopii oprogramowania, kiedy tylko chce tego użytkownik. A wolnośd "3" to nieskrępowany udział w aktywności społeczności użytkowników, oznaczający swobodę dystrybucji zmodyfikowanej wersji oprogramowania, kiedy tylko chcesz.

10 SYSTEMY DLA GIS - SERWERY GeoServer ponad 3000 pobrao w ciągu tygodnia

11 SYSTEMY DLA GIS - DESKTOP Ogromna dynamika rozwoju Rozwój technologii internetowych przyczynił się do zmiana roli GIS Desktop. Znacznie ogranicza się rola oprogramowania desktop /i jego środowiska programowego/ do pisania dedykowanych systemów GIS i aplikacji wykorzystujących dane przestrzenne.

12 ŚWIATOWA REWOLUCJA W wielu krajach na świecie upowszechnianie wolnego oprogramowania ma charakter entuzjastycznej rewolucji Prezydent Barrack Obama wygrał swoją kampanie wyborczą miedzy innymi z hasłami wolnego oprogramowania Rządy wielu paostw, stanów, landów, i prowincji, popierają i wprowadzają masowo wolne oprogramowanie, a w szczególności Linux i Open Office, w urzędach, szkołach, itp. Również Unia Europejska popiera i wspiera wolne oprogramowanie, i idący za nim rozwój przemysłu informatycznego. W.Paluszynski

13 WOGIS Powołana przez Głównego Geodetę Kraju 15 maja 2007, zadania: Opanowanie technologii tworzenia serwerów katalogowych i serwerów metadanych przestrzennych opartych na wolnym oprogramowaniu Opracowanie technologii tworzenia serwisów geoinformacyjnych zgodnych ze standardami OGC takimi jak: WMS, WFS, i inne Stworzenie grupy wsparcia dla jednostek, które chciałyby wdrążad własnymi silami systemy oparte na wolnym oprogramowaniu Tworzenie polskojęzycznej dokumentacji, organizacja szkoleo dla użytkowników, budowa internetowej strony pomocy, itp.

14 FUNDACJA OPEN SOURCE GEOSPATIAL Organizacja non-profit, będącą opiekunem i rzecznikiem społeczności GIS Misja : wspieranie i promowanie wspólnego rozwoju technologii GIS oraz publicznie dostępnych danych przestrzennych Zapewnia finansowe, organizacyjne oraz prawne wsparcie dla społeczności twórców otwartego oprogramowania GIS Tworzy niezależny, prawny związek, którego członkowie wnoszą oprogramowanie w postaci kodów źródłowych, fundusze finansowe oraz inne środki, z jednoczesnym zapewnieniem ze strony fundacji, że będą one zarządzane jako dobro publiczne. Dostarcza infrastrukturę dla usprawnienia współpracy między projektami oraz wspólne forum dla członków.

15 OSGeo Poland Rada Open Source Geospatial zatwierdziła przyjęcie grupy wogis jako polskiego oddziału tej fundacji (Polish Chapter) Misją OSGeo jest wspieranie i promowanie wspólnego rozwoju technologii GIS oraz publicznie dostępnych danych przestrzennych. Fundacja zapewnia finansowe, organizacyjne oraz prawne wsparcie dla twórców otwartego oprogramowania GIS Zadania stojące przed OSGeoPL to rozwijanie i wdrażanie zastosowao wolnego oprogramowania w Polsce do budowy systemów GIS, w tym infrastruktury danych przestrzennych, serwisów geoinformacyjnych oraz katalogowych zgodnych m.in. ze standardami OGC. 15

16 10 POWODÓW - JAKOŚĆ Czerwiec

17 10 POWODÓW - JAKOŚĆ Czerwiec

18 10 POWODÓW ZESTAWY FUNKCJI Czerwiec

19 10 POWODÓW BEZPIECZENSTWO Czerwiec

20 10 POWODÓW SZYBSZA INNOWACJA Czerwiec

21 10 POWODÓW SZYBSZA INNOWACJA Czerwiec

22 10 POWODÓW DOSTOSOWANIE Czerwiec

23 10 POWODÓW WSPÓŁPRACA Czerwiec

24 10 POWODÓW STANDARDY Czerwiec

25 10 POWODÓW NOWOCZESNOŚĆ Czerwiec

26 10 POWODÓW KOSZTY Czerwiec

27 MICROSOFT W roku 1976 Bill Gates w swoim liście otwartym do hobbystów - hakerów z Domowego Klubu Komputerowego, pisząc, że to, co nazywają dzieleniem się, jest w jego przekonaniu kradzieżą Przoduje w tym Steve Ballmer, który nazwał ruch licencję GNU "rakiem praw intelektualnych, który atakuje wszystko z czym się zetknie" a ruch zwolenników Linuksa komunistami Redmond z jednej strony się otwiera i próbuje znaleźd w nowych realiach biznesowych, a z drugiej nie przestaje krytykowad świata Open Source.

28 SUN Rok 2005 prezes Sun Jonathan Schwartz stwierdza, że promowana przez Stallmana i środowisko licencja GNU GPL w wersji drugiej jest wybitnie niewygodna dla firm GPL jest zbyt restrykcyjna w kontekście wymuszanej wolności. Jego zdaniem przedsiębiorstwa potrzebują ukrywad własnośd intelektualną przed światem Dziś Sun odwołuje swoje dawne propozycje i przyznaje do popełnionych błędów.

29 NOKIA Wiceprezes Nokii Ari Jaaksi stwierdza, że deweloperzy ze środowiska Open Source zajmujący się rynkiem usług mobilnych muszą zrozumied prawidła nim rządzące. Postęp (rozwój gospodarki) następuje bowiem wtedy, gdy pojawia się przepływ gotówki. Zauważył, że ruchowi OpenSource szkodzi fragmentacja rynku - czyli marnowanie zasobów na równoległe rozwijanie wielu wersji albo odgałęzieo (ang. forks).

30 BRYTYJCZYCY WOLĄ SYSTEMY WINDOWS Brytyjski rząd (a konkretnie szefowie działów IT obsługujących instytucje administracji rządowej) twierdzi, że za każdym razem gdy ocenia i porównuje ze sobą systemy operacyjne FOSS (Free Open Source Software) i MSFT (Microsoft), zwycięzcą okazuje się byd Windows. Przede wszystkim dlatego, że na dłuższą metę systemy Windows okazują się byd taosze że mówiąc o kosztach należy brad pod uwagę pełne TCO (Total Cost of Ownership), a nie tylko opłaty licencyjne Na oprogramowanie open source wydamy zawsze na początku niewiele pieniędzy, ale musimy pamiętad, że liczą się koszty związane z utrzymaniem takiego oprogramowania w pełnej sprawności przez następnych wiele lat

31 MONACHIUM ZADOWOLONE Z MIGRACJI DO OPEN SOURCE Władze niemieckiego Monachium zdecydowały się na przesiadkę z Windows na system LiMux dopasowaną do specyfiki zastosowao urzędowych dystrybucję Linuksa Z wyliczeo wynika, że tylko do listopada 2012 r. miasto uzyskało dzięki migracji 11,7 mln euro oszczędności Uniezależnienie się od dostawców oprogramowania, ograniczeo nakładanych przez zamknięte aplikacje i systemy czy cyklu rozwoju komercyjnych produktów Standardem uczyniono też otwarty format zapisu dokumentów ODF Open Document Format.

32 SUPPORT W ZASIĘGU RĘKI 5 podstawowych metod zapewnienia wsparcia technicznego oprogramowania open source: Świadczenie wsparcia samodzielnie w oparciu o swobodnie dostępny kod źródłowy, fora, listy mailingowe, dokumentację i strony WWW Płacenie za wsparcie techniczne sponsorowi danego projektu open source w formie jednorazowej opłaty lub odpowiedniej subskrypcji Skorzystanie z usług firmy trzeciej np. niezależnego developera, który będzie w stanie rozwiązywad problemy i wprowadzad zmiany do oprogramowania Skorzystanie z usług firmy, która specjalizuje się w dostarczaniu usług pomocy technicznej dla danego produktu (takie usługi zwykle rozliczane są w formie abonamentu Pozyskanie wsparcia od integratora IT lub firmy konsultingowej, która wspierała przedsiębiorstwo w procesie wyboru i wdrożenia danego oprogramowania open source.

33 OPEN SOURCE W ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH Czy zamawiający może otrzymad rozwiązanie wyłącznie bazujące na wolnym oprogramowaniu? Zagadnienie to było przedmiotem orzeczeo Krajowej Izby Odwoławczej (sprawa KIO/UZP 1853/09). Zamówienie dotyczyło wdrożenia niededykowanego systemu informatycznego. Jeden z wykonawców zakwestionował to postanowienie. Zarzucił, że brak racjonalnych powodów dla takiego ograniczenia Zamawiający stwierdził, że ryzyko uzależnienia od konkretnego wykonawcy zadecydowało o wprowadzeniu takiego wymogu do SIWZ Argumentem ten przekonał Krajową Izbę Odwoławczą

34 PORÓWNANIE OPROGRAMOWANIA WOLNEGO I KOMERCYJNEGO W.Paluszynski

35 OPEN SOURCE W POLSKIM BIZNESIE Najpoważniejszą zaletą technologii open source, podkreślaną przez integratorów, jest elastycznośd rozwiązania, ułatwiająca dostosowanie go do indywidualnych potrzeb klienta. W przypadku rozwiązao z dziedziny bezpieczeostwa szczególnie istotna jest też możliwośd przeprowadzenia audytu kodu przez ekspertów z przedsiębiorstwa oraz deweloperów. Najpoważniejszą przeszkodą w popularyzowaniu open source w takich właśnie przedsiębiorstwach jest brak jednolitej dystrybucji systemów rozwijanych w modelu open source oraz niedostateczna promocja ofert komercyjnego wsparcia technicznego.

36 OPEN DATA

37 INICJATYWA OPEN DATA Nie jest nowa, ale w związku z wejściem cywilizacji w fazę budowy społeczeostw, idea nabiera nowej siły Polega na uwolnieniu danych w celu budowy nowych wartości. Uwalniający nawet nie musi wiedzied jakich, chodzi o zwiększenie potencjału gospodarki, to konsumenci danych mają wymyślad te wartości Dotyczy przede wszystkim danych w postaci strukturalnej i surowej (tzn. bardziej wykazów, ewidencji niż dokumentów o charakterze opisowym)

38 ARGUMENTY ZA OPEN DATA Zwolennicy Open Data postulują o dostęp do danych bez ograniczeo i bezpłatnie, również w przypadku ponownego ich wykorzystania (w niektórych przypadkach może byd to ograniczone i kontrolowane przez odpowiednie licencje) Argumenty: fakty nie mogą byd chronione prawami autorskimi mamy wolne prawo do danych, które nas dotyczą dane są tworzone za fundusze publiczne, więc powinny byd własnością społeczną.

39 OPEN STREET MAP OTWARTA ALTERNATYWA DLA GOOGLE MAPS Wolna licencja projektu Szerokie możliwości edycji grafiki Miliony użytkowników aktualizujących na bieżąco dane Bezpłatny dostęp do danych i ich wykorzystania we własnych opracowaniach Brak reklam na mapach

40 Pomimo, że google maps to fajny produkt DLACZEGO KOCHAM OSM I ZARAŻAM TĄ MIŁOŚCIĄ MOICH STUDENTÓW? Wybieram OSM bo jest wolne i generuje miejsca pracy i przestrzeń na innowacyjność w Polsce a nie w USA.

41 PONOWNE WYKORZYSTYWANIE INFORMACJI SEKTORA PUBLICZNEGO Dyrektywa 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniająca dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie zasobu informacyjnego przeznaczonego do udostępniania w Centralnym Repozytorium Informacji Publicznej

42 DYREKTYWA 2003/98/WE (1)Traktat przewiduje ustanowienie rynku wewnętrznego i systemu zapewniającego niezakłóconą konkurencję na rynku wewnętrznym. Harmonizacja zasad i praktyk Paostw Członkowskich odnoszących się do wykorzystywania informacji sektora publicznego przyczynia się do osiągnięcia tych celów. (2) Ewolucja w kierunku społeczeostwa informacyjnego i naukowego wpływa na życie wszystkich obywateli we Wspólnocie, między innymi, umożliwiając im uzyskiwanie nowych dróg dostępu i zdobywania wiedzy. (3) Zasoby cyfrowe odgrywają ważna rolę w tej ewolucji. W ostatnich latach produkcja zasobów dała początek szybkiemu tworzeniu nowych miejsc pracy i proces ten trwa nadal. Większośd z tych miejsc pracy została utworzona w małych powstających przedsiębiorstwach. (4) Sektor publiczny zbiera, produkuje, reprodukuje i rozpowszechnia szeroki zakres informacji w wielu obszarach działalności, takiej jak społeczna, ekonomiczna, geograficzna, dotycząca pogody, turystyczna, gospodarcza, informacji patentowej i edukacyjnej.

43 DUTCH NMCA LAUNCHES OPEN DATA

44 NOWY MODEL AKTUALIZACJI DANYCH TOPOGRAFICZNYCH BY ERIC LOUBIER

45 OPEN DATA W SIECI France is the first country to appoint a Chief Data Officer (Administrateur Général des Données, AGD), to ensure open data reaches its full potential in improving government services. opublikowanych zbiorów 166 w formacie rdf zbiorów 1 formacie rdf zbiorów 0 formacie rdf

46 CENTRALNE REPOZYTORIUM INFORMACJI PUBLICZNEJ

47 ED PARSONS Z GOOGLA I JEGO EKSPERYMENT Jak google widzi INSPIRE?

48 OGC V W3C mln użytkowników GIS mld użytkowników danych przestrzennych w tym 2 mln stosuje standardy OGC Standardy podobnie jak spadochrony najlepiej działają jak są otwarte

49 LINKED OPEN DATA

50 (OPEN) LINKED - DATA Tworzy platformę technologiczną dla open data, Rozwija ideę Internetu z poziomu web of documents (1984) do web of data (2008), Elementy Składowe: otwarta licencja dostępnośd za pomocą protokołu http unikalny identyfikator sieciowy (URI) opis semantyczny (RDF) łączenie z innymi zasobami w sieci WWW (VAR)

51 LOD A INSPIRE Zapisy w INSPIRE - INSPIRE Generic Conceptual Model zasady nadawania URI dla obiektów Powołanie Linked Data Working Group INSPIRE (w trakcie) Linked Data Platform rozwiązania techniczne w zakresie publikacji Linked Data Rosnąca liczba artykułów na konferencji INSPIRE o LOD.

52 KORZYŚCI LOD Budowa wartości dodanej w gospodarce z wykorzystaniem danych jako surowca Zwiększenie indywidualnych i organizacyjnych zdolności poznawczych Zwiększanie wartości stron internetowych właściciela zbioru poprzez referencje do innych stron (podwyższenie wartości w rankingach wyszukiwarek) Zwiększenie wartości zbioru danych poprzez połączenie z innymi zbiorami danych Możliwośd budowy nowych aplikacji działających na połączonych zbiorach danych.

53 OPEN STANDARDS

54 WNIOSKI Wolne oprogramowanie i otwarte dane przyczyniają się do: Pobudzenie gospodarki tworzenie rynku wewnętrznego Rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw Zwiększenia konkurencji krajowych firm z dużymi koncernami informatycznymi Budowa modelu biznesowego opartego na tworzeniu wartości dodanej Budowa społeczeostwa informacyjnego Stworzenia nowych miejsc pracy dla absolwentów polskich uczelni i zasługują na wsparcie i promocje ze strony administracji publicznej.

55 DZIĘKUJE ZA UWAGĘ