Instrumenty gwarancyjne Programu CIP

Transkrypt

1 Instrumenty gwarancyjne Programu CIP Rozwój konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw jest wciąż jednym z wiodących celów uwzględnianych w programach finansowanych ze środków Unii Europejskiej, zarówno w programach ramowych, czyli realizowanych na poziomie UE, jak też w programach operacyjnych krajowych i regionalnych. W perspektywie finansowej we wszystkich realizowanych w Polsce programach operacyjnych, czyli Innowacyjna Gospodarka, Infrastruktura i Środowisko, Kapitał Ludzki, Rozwój Polski Wschodniej i innych na szczeblu krajowym, a także w 16 regionalnych programach operacyjnych (RPO), znaleźć można ofertę finansową skierowaną do przedsiębiorców oraz do instytucji otoczenia biznesu. Program CIP w latach Równolegle z programami operacyjnymi o zasięgu krajowym i regionalnym Komisja Europejska stawia do dyspozycji państw europejskich programy ramowe finansowane z budżetu unijnego. Środki pieniężne przeznaczone dla tej grupy programów UE nie są alokowane do budżetów narodowych. Jednym z takich programów, który uwzględnia potrzeby MSP, jest Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP Competitiveness and Innovation Framework Programme), którego budżet całkowity wynosi 3,62 mld EUR. CIP został uruchomiony decyzją Nr 1639/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 r. Można powiedzieć, że stanowi zbiór rozmaitych instrumentów służących realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej. Założeniem Programu CIP jest wspieranie działań: sprzyjających wzrostowi konkurencyjności innowacyjnej gospodarki europejskiej, z uwzględnieniem innowacji ekologicznych, sprzyjających rozwojowi społeczeństwa wykorzystującego techniki informatyczne i komunikacyjne, promujących efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii. Wymienione powyżej cele ujęto w 3 programy szczegółowe: 1. Program na rzecz przedsiębiorczości i innowacji (EIP) z budżetem 2,17 mld EUR (60% całego budżetu Programu CIP), 2. Program na rzecz wspierania technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT-PSP) z budżetem

2 728 mln EUR, 3. Program Inteligentna energia Program dla Europy (IEE) z budżetem 727 mln EUR. Dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców, którzy w założeniach Strategii Lizbońskiej mają być kołem zamachowym gospodarki europejskiej, kluczowym czynnikiem rozwoju będzie dostęp do finansowania umożliwiającego rozwijanie się ich firm. Aby to ułatwić, w programie szczegółowym EIP został udostępniony komponent pn. Instrumenty finansowe dla MŚP, z budżetem przekraczającym 1 mld EUR. Środki te mogą być przeznaczone na: system gwarancji portfelowych dla instytucji zapewniających finansowanie dłużne mikro, małym i średnim firmom. Wśród tych instytucji są: banki, firmy leasingowe, fundusze pożyczkowe i poręczeń kredytowych oraz instytucje mikropożyczkowe; inwestycje kapitałowe w fundusze podwyższonego ryzyka. Polska jest w nich liderem wśród państw Europy Środkowej i Wschodniej, ale trzeba zaznaczyć, że w porównaniu do państw tzw. starej Unii wspomniane inwestycje odgrywają znacznie mniejszą rolę, zwłaszcza w odniesieniu do firm z sektora MSP. Bezpośrednimi partnerami inwestycji kapitałowych są kapitałowe fundusze podwyższonego ryzyka głównie fundusze zalążkowe i inne z grupy funduszy venture capital oraz private equity. Obszarem ich zainteresowania inwestycyjnego są innowacyjne firmy o wysokim potencjale wzrostu i rokujące wysokie zwroty z zainwestowanego kapitału. Wdrażanie komponentu Instrumenty finansowe dla MŚP Instytucją upoważnioną przez Komisję Europejską do zarządzania i wdrażania Instrumentów finansowych dla MŚP jest Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) z siedzibą w Luksemburgu. To tam są kierowane aplikacje od instytucji finansowych z 35 krajów europejskich, w tym z Polski. Schemat przepływu środków UE w ramach CIP Instrumenty finansowe dla MŚP System gwarancji UE dla MSP SMEG (SME Guarantee Facility) Pierwszym instrumentem finansowym uruchomionym przez Komisję Europejską we wrześniu 2007 r. był SMEG, czyli system gwarancji/regwarancji portfelowych udzielanych z budżetu UE instytucjom zaangażowanym w finansowanie dłużne innowacyjnych mikro, małych i średnich firm oraz projektów przez nie realizowanych. Instrument dostępny jest zarówno dla instytucji zapewniających finansowanie w postaci kredytów, mikrokredytów, pożyczek, leasingu, ale również dla instytucji poręczających takie finansowanie.

3 Warunkiem uczestnictwa instytucji finansowej w Programie CIP i skorzystania z instrumentu gwarancyjnego SMEG jest zapewnienie przedsiębiorcom z grupy MSP rozszerzonego dostępu do finansowania zewnętrznego. Cóż to oznacza dla instytucji finansowej i jakie korzyści z tego mieć będzie przedsiębiorca? Gwarancję UE w ramach instrumentu SMEG traktować należy tak jak wszystkie gwarancje/regwarancje bankowe. Instytucja finansowa uzyskująca w ramach instrumentu SMEG gwarancję UE dzieli z gwarantem ryzyko wynikające z portfela transakcji finansowych np. kredyt lub leasing zawartych z przedsiębiorcami. Założeniem Programu CIP jest wsparcie finansowe innowacji, transferu technologii i wszelkiej działalności opartej na wiedzy, w tym innowacji ekologicznych, realizowanych przez firmy rozpoczynające lub rozwijające działalność. Takie działania i inwestycje niosą podwyższone ryzyko finansowania, np. nieotrzymania spłaty udzielonego kredytu. Ponadto instytucja finansowa wnioskująca o instrument SMEG musi zliberalizować dotychczasowe warunki finansowania dłużnego oferowane wcześniej takiej samej lub podobnej grupie klientów. Powinna bardziej otworzyć się na ryzyko, mając na uwadze przejęcie jego części przez międzynarodową instytucję finansową, czyli EFI. Ten ostatni ma rating na poziomie AAA, co czyni go wiarygodnym gwarantem. Informacja ta jest szczególnie ważna dla banków, w kontekście obowiązujących uregulowań ostrożnościowych w systemie nadzoru finansowego i wymogów kapitałowych podyktowanych przez porozumienia bazylejskie. Spójrzmy teraz na instrument SMEG oczami przedsiębiorcy. Po pierwsze, może on liczyć na udzielenie kredytu na korzystnych warunkach Po drugie, nie można zapominać, że brak dostatecznego zabezpieczenia kredytowego bywa, zwłaszcza w przypadku firm o krótkiej historii działalności, barierą uzyskania finansowania zewnętrznego (kredytu, leasingu, pożyczki). Zatem gwarancja UE stanowić może dodatkowe zabezpieczenie wnioskowanego kredytu. Co ważne, to dodatkowe zabezpieczenie jest właściwie bezkosztowe zarówno dla instytucji finansowej, jak i dla beneficjenta końcowego, tj. przedsiębiorcy. Reasumując, korzyści z instrumentu SMEG są zarówno po stronie instytucji udzielającej finansowania MSP, jak też po stronie samych przedsiębiorców, a logika finansowania wygląda następująco: Informacji o wnioskowaniu z sukcesem do EFI przez polską instytucję finansową i podpisaniu umowy gwarancji lub regwarancji (regwarancja wystąpi w przypadku np. funduszu pożyczkowego) przedsiębiorcy mogą szukać na stronie internetowej Programu ramowego CIP realizowanego w Polsce: oraz na gdzie Komisja Europejska i EFI zamieszczają informację, która z polskich instytucji finansowych dysponuje finansowaniem MSP. Należy podkreślić, że w komponencie Instrumenty finansowe dla MŚP nabór wniosków przez Europejski Fundusz Inwestycyjny odbywa się w trybie ciągłym przez cały okres trwania Programu, aż do wyczerpania środków. Nie ma zatem wyznaczonych terminów konkursów dla instytucji finansowych ani kolejnych rund aplikacyjnych.

4 Polska w Programie ramowym CIP Instrumenty finansowe dla MŚP Konkurs dla pośredników finansowych w ramach CIP ma charakter ciągły i nie jest jeszcze zakończony. Nabór trwa, ale już teraz można stwierdzić, że polskie instytucje finansowe poradziły sobie bardzo dobrze w starciu z ich europejskimi konkurentami zainteresowanymi udziałem w unijnym systemie gwarancji portfelowych. Wśród blisko 50 instytucji pośredniczących z ponad 20 krajów aż 6 z nich jest z Polski: Są to: 3 banki komercyjne, tj. Bank Pekao SA, Bank BPH SA oraz Bank BNP Paribas Polska SA, 2 ogólnopolskie fundusze poręczeń kredytowych, tj. POLFUND oraz Polski Fundusz Gwarancyjny, 1 firma leasingowa, tj. Europejski Fundusz Leasingowy SA (EFL). Istnieje też nadzieja, że to nie koniec listy polskich pośredników finansowych kolejne wnioski z Polski oczekują na wyniki oceny w Luksemburgu. 4 mld PLN Instytucje, które podpisały z EFI umowy gwarancyjne, wzbogaciły polski rynek finansowania MSP aż o 16 nowych produktów: kredytowych, poręczeniowych i jeden leasingowy, dzięki czemu do obiegu trafiło prawie 4 mld PLN preferencyjnego finansowania dla polskich małych i średnich firm. Wspomniane produkty są bardzo różne i mogą być przydatne przy realizacji różnych celów: skorzystać mogą z nich firmy od lat istniejące na rynku, ale także start-upy; w grę wchodzą także kredyty obrotowe. Oferta CIP będzie dostępna dla polskich przedsiębiorców do wyczerpania środków, nie później jednak niż do 2016 r. Warto więc zainteresować się nią szczególnie w tzw. okresie przejściowym, czyli w latach , zanim zostaną uruchomione nowe krajowe programy ze wsparciem unijnym. Życie zweryfikowało pozytywnie Prawie 6 tys. polskich projektów zostało wspartych gwarancjami CIP. Skorzystały na tym małe i średnie przedsiębiorstwa z różnych branż. Przykładem wśród beneficjentów jest mała rodzinna spółka cywilna prowadząca tatrzańskie schronisko PTTK Murowaniec. Dzięki bezpłatnej gwarancji CIP udało się jej uzyskać w Banku Pekao SA preferencyjny kredyt na unowocześnienie zaplecza, co pozwoliło rozwinąć działalność. Europejski Fundusz Leasingowy S.A. (EFL) uruchomił pierwszy w Europie produkt o nazwie Start- Leasing, który rozszedł się jak przysłowiowe ciepłe bułeczki, tj. w bardzo krótkim czasie został wykorzystany przez przedsiębiorców. Produkt skierowany był także do firm rozpoczynających

5 Powered by TCPDF ( działalność, a wśród branż preferowanych była służba zdrowia, architekci, prawnicy. EFL oczekiwał wkładu własnego klienta na poziomie 0. A do tego klient korzystał z nieodpłatnej gwarancji unijnej. Zatem warunki znakomite. Doradztwo, informacja i promocja Aby wesprzeć polskich przedsiębiorców w dostępie do finansowania i informacji o programie CIP, Rada Ministrów we współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości powołała specjalistyczny Krajowy Punkt Kontaktowy ds. instrumentów finansowych przy Związku Banków Polskich. Wszelkie pytania dotyczące dostępnych instrumentów finansowych w ramach Programu CIP prosimy kierować na adres kpkcip@zbp.pl dr Joanna Dąbrowska ekspert w KPK CIP Instrumenty finansowe dla MŚP, przy Związku Banków Polskich.