Nadzór PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ nad dopalaczami

Transkrypt

1 Nadzór PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ nad dopalaczami dr n. med. Andrzej Trybusz Poznań, 2010 r. 1

2 Na początku lat 90. w Europie zaczęły pojawiać się nowe substancje o działaniu psychoaktywnym, czyli tzw. designer drugs (narkotyki projektowane). Substancje te naleŝały do grupy tzw. ATS (Amphetamine Type Sitimulants). Część substancji z tej grupy moŝe stwarzać dość powaŝne zagroŝenie dla zdrowia i Ŝycia uŝytkowników. W 2000 r. w wielu krajach Europy i za oceanem nastąpiła seria zgonów spowodowanych tabletkami ecstasy, najczęściej z logo Mitsubishi lub UFO. Ekspertyzy toksykologiczne wykazały, Ŝe w skład tabletek zamiast MDMA (zwyczajowo występującego w ecstasy) wchodziły substancje o opóźnionym działaniu nazwane w skrócie PMA (parametoksyamfetamina) i PMMA (parametoksymetamfetamina), charakteryzujące się mała róŝnicą pomiędzy dawką wywołującą oczekiwany efekt a dawką śmiertelną. 2

3 W celu przeciwdziałania zagroŝeniom związanym z nowymi substancjami oraz mając na celu sprawną ich kontrolę na mocy decyzji Rady Unii Europejskiej (decyzja Rady 2005/87/WSiSW z dnia 10 maja 2005 w sprawie wymiany informacji, oceny ryzyka i kontroli nowych substancji psychoaktywnych) powstał System Wczesnego Ostrzegania o Nowych Narkotykach. W praktyce oznaczało to wymianę informacji o nowych substancjach pojawiających się głównie na nielegalnym rynku narkotykowym.

4 Sytuacja ta zmieniła się po 2005 r., kiedy na rynkach europejskich nastąpił rozwój tzw. smart shops, czyli sklepów, oferujących substancje psychoaktywne, pozostające poza kontrolą prawną. Początkowo tego typu sklepy funkcjonowały w Polsce na bardzo ograniczoną skalę. JednakŜe od 2008 r. mieliśmy do czynienia z szybkim rozwojem tego zjawiska. 4

5 W 2009 roku skontrolowano 20 punktów sprzedaŝy dopalaczy. W 2010 roku (do 2 października) 51. Kontrole na ogół przeprowadzano równolegle z Urzędami Kontroli Skarbowej, Państwową Inspekcją Handlową, Inspekcją Farmaceutyczną i Policją. Stwierdzane nieprawidłowości: brak oznaczeń lub pełnego oznakowania w języku polskim na produktach lub ich części, brak informacji na etykietach dotyczących składu produktów, lub ich nieprecyzyjny skład, brak danych dotyczących informacji o producencie, dystrybutorze, podejrzenie, Ŝe w składzie produktów znajdują się składniki o właściwościach psychotropowych lub odurzających, rozbieŝności w składzie produktów podanych w języku angielskim i polskim, brak ostrzeŝeń w języku polskim. 5

6 Podejmowanie działania: Decyzje administracyjne Mandaty karne, Wnioski do Prokuratury 6

7 Decyzja Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 2 października 2010 r. 1. Wycofanie z obrotu na terenie całego kraju wyrobu o nazwie Tajfun określanego jako przeznaczony do celów kolekcjonerskich oraz wszystkich podobnych wyrobów mogących mieć wpływ na bezpośrednie zagroŝenie Ŝycia lub zdrowia ludzi. 2. Nakazanie zaprzestania działalności obiektów słuŝących produkcji, obrotowi hurtowemu lub detalicznemu wyrobami, o których mowa w punkcie 1.. Rygor natychmiastowej wykonalności. 7

8 Podstawy prawne decyzji: Art. 27 ust. 1. i 2. Ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) 1. W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. 2. JeŜeli naruszenie wymagań, o których mowa w ust. 1. spowodowało bezpośrednie zagroŝenie Ŝycia lub zdrowia ludzi, państwowy inspektor sanitarny nakazuje unieruchomienie zakładu pracy lub jego części (stanowiska pracy, maszyny lub innego urządzenia), zamknięcie obiektu uŝyteczności publicznej, wyłączenie z eksploatacji środka transportu, wycofanie z obrotu środka spoŝywczego, przedmiotu uŝytku, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością, kosmetyku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzi albo podjęcie lub zaprzestanie innych działań; decyzje podlegają natychmiastowemu wykonaniu. 8

9 Podstawy prawne decyzji: Art. 1a ust. 1 Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) Główny Inspektor Sanitarny moŝe podejmować wszelkie czynności naleŝące do zakresu działania Państwowego Inspektora Sanitarnego, jeŝeli przemawiają za tym względy bezpieczeństwa sanitarnego. W tych przypadkach Główny Inspektor Sanitarny staje się organem pierwszej instancji. O podjęciu czynności Główny Inspektor Sanitarny zawiadamia właściwego wojewodę lub starostę. 9

10 W realizacji decyzji Głównego Inspektora Sanitarnego istotne było zastosowanie Art. 29 Ustawy z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) W wypadkach wymienionych w art. 27 i 28 państwowi inspektorzy sanitarni są uprawnieni do zabezpieczenia pomieszczeń, środków transportu, maszyn i innych urządzeń, środków spoŝywczych, przedmiotów uŝytku, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością, kosmetyków i innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi. Do postępowania zabezpieczającego stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954), o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. 10

11 Wykonanie decyzji Głównego Inspektora Sanitarnego w dniu 2 października 2010 r. Harmonogram działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej: 8.00 przekazanie informacji z GIS do PWIS o planowanej akcji 8.0 przesłanie decyzji GIS do PWIS 9.00 spotkanie w KWP - omówienie scenariusza działań powiadomienie PPIS o planowanej akcji przesłanie decyzji GIS z WSSE do PPIS skompletowanie zespołów pracowników PSSE do wykonania decyzji GIS wejście pracowników PSSE w asyście funkcjonariuszy Policji do punktów sprzedaŝy dopalaczy przeprowadzenie kontroli, zabezpieczenie zakwestionowanych wyrobów, zamknięcie punktów sprzedaŝy. 11

12 Wyniki podjętych działań w dniach 2-11 października: Liczba przeprowadzonych kontroli w sklepach z dopalaczami 242, Wycofanie z obrotu (detalicznego i hurtowego) wyrobu Tajfun i wyrobów podobnych w 174 punktach sprzedaŝy i zamknięcie tych punktów, Pobranie do badań laboratoryjnych 150 prób. 12

13 Liczba obiektów obrotu dopalaczami (174) Złotów 1 Piła Międzychód 4 Czarnków Trzcianka 4 Szamotuły 8 Nowy Tomyśl 6 Grodzisk Wlkp. Wolsztyn 2 Leszno 10 Kościan 4 Oborniki 4 ChodzieŜ Poznań 49 Śrem 4 Gostyń 4 Rawicz 2 Wągrowiec Środa Wlkp. Jarocin Krotoszyn Gniezno 4 Września Słupca 2 Pleszew Ostrów Wlkp. 10 Konin 5 Koło 5 Kalisz 7 Turek 6 Ostrzeszów Kępno 2 1

14 Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Art. 1 w art. 4: a) pkt 27 otrzymuje brzmienie: 27) środek zastępczy substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w kaŝdym stanie fizycznym lub produkt, roślinę, grzyba lub ich część, zawierające taką substancję, uŝywane zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych; do środków zastępczych nie stosuje się przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów ; 14

15 Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej 5) W art. 20 dodaje się ust.. w brzmieniu:. zabrania się reklamy i promocji środków spoŝywczych lub innych produktów przez sugerowanie, Ŝe: 1) posiadają one działanie takie jak substancje psychotropowe lub środki odurzające lub, 2) ich uŝycie, nawet niezgodne z przeznaczeniem, moŝe powodować skutki takie jak skutki działania substancji psychotropowych lub środków odurzających ; 15

16 Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej 8) po art. 44 a dodaje się art. 44 b i art. 44 c w brzmieniu: Art. 44 b. Zakazuje się wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych. Art. 44 c. 1. W przypadku stwierdzenia wytwarzania lub wprowadzania do obrotu środka zastępczego lub produktu, co do którego zachodzi podejrzenie, Ŝe jest on środkiem zastępczym, właściwy państwowy inspektor sanitarny stosuje odpowiednio przepisy art. 27 c ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851, z późn. zm.). 16

17 Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej 9) Po rozdziale 6 dodaje się rozdział 6 a w brzmieniu: Rozdział 6 a Kara pienięŝna Art. 52 a. 1. Kto wytwarza lub wprowadza do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środek zastępczy, podlega karze pienięŝnej w wysokości od zł do zł. 2. Karę pienięŝną, o której mowa w ust. 1, wymierza, w drodze decyzji, właściwy państwowy inspektor sanitarny. Decyzji nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.. Ustalając wysokość kary pienięŝnej, o która mowa w ust. 1, właściwy państwowy inspektor sanitarny uwzględnia w szczególności ilość wytworzonego lub wprowadzonego do obrotu środka zastępczego. 4. Do kary pienięŝnej, o której mowa w ust. 1, w zakresie nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60, z późn. zm.). Z tym, Ŝe organowi, o którym mowa w ust. 2, przysługują uprawnienia organu podatkowego. 17

18 Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej 5. Kara pienięŝna, o której mowa w ust. 1, stanowi dochód budŝetu państwa ; 10) art. 68 otrzymuje brzmienie: Art. 68. Kto prowadzi reklamę lub promocję wbrew zakazom określonym w art. 20 ust. 1 lub, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku Art. 2. W ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851, z późn. zm.) po art. 27 b dodaje się art. 27c w brzmieniu: Art. 27 c. 1. W przypadku uzasadnionego podejrzenia, Ŝe produkt stwarza zagroŝenie Ŝycia lub zdrowia ludzi, właściwy państwowy inspektor sanitarny wstrzymuje, w drodze decyzji, jego wytwarzanie lub wprowadzenie do obrotu lub nakazuje wycofanie produktu z obrotu na czas niezbędny do przeprowadzenia oceny i badań jego bezpieczeństwa, nie dłuŝszy jednak niŝ 18 miesięcy. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do produktów, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu jest regulowane w przepisach odrębnych, z wyłączeniem przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów, 18

19 . W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, właściwy państwowy inspektor sanitarny: 1) zatrzymuje produkt; 2) nakazuje zaprzestania prowadzenia działalności w pomieszczeniach lub obiektach słuŝących wytwarzaniu lub wprowadzaniu produktu do obrotu na czas niezbędny do usunięcia zagroŝenia, nie dłuŝszy niŝ miesiące 4. Koszty niezbędne do przeprowadzenia oceny i badań, o których mowa w ust. 1, ponosi strona postępowania. 5. W przypadku stwierdzenia, Ŝe produkt nie stwarza zagroŝenia zdrowia lub Ŝycia ludzi, koszty poniesione na podstawie ust. 4 są zwracane stronie postępowania. 6. W przypadku stwierdzenia, Ŝe produkt stwarza zagroŝenie Ŝycia lub zdrowia ludzi, właściwy państwowy inspektor sanitarny zakazuje, w drodze decyzji, wytwarzania produktu lub wprowadzania produktu do obrotu, a takŝe nakazuje wycofanie produktu z obrotu oraz jego zniszczenie na koszt strony postępowania. 7. Egzekucja naleŝności pienięŝnych, o których mowa w ust. 4, następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 19

20 DZIĘKUJĘ 20