Innowacje w działaniu. Własność intelektualna Klastry Zaliczki w PO IG

Transkrypt

1 2012 Innowacje w działaniu Własność intelektualna Klastry Zaliczki w PO IG

2 Spis treści str. 3 Wstęp str. 4-7 Powiązania wiedzy i gospodarki W rozwoju początkujących i dojrzałych klastrów pomaga działanie 5.1 PO IG Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym. Rozpoczęcie naboru już 1 października. str. 8-9 Elastyczne wsparcie dla klastrów Wywiad z dyrektorem Michałem Bańką z Departamentu Wsparcia Instytucji Otoczenia Biznesu PARP o wsparciu dla innowacyjnych powiązań kooperacyjnych. str Od ochrony do komercjalizacji Wynalazki, wzory przemysłowe i użytkowe czym się od siebie różnią, dlaczego warto zapewnić im ochronę prawną i jaką rolę odgrywają w gospodarce? str Chroń swój pomysł Ambitne polskie firmy podbijają międzynarodowe rynki. Jak jednak sfinansować ochronę nowoczesnych technologii przed nieautoryzowanym kopiowaniem? Na przykład korzystając z działania PO IG ( Wsparcie na uzyskanie ochrony własności przemysłowej ). str Jak rozliczyć zaliczkę? Zaliczki w PO IG to duże ułatwienie dla przedsiębiorców, jednak ich rozliczaniem rządzą precyzyjne reguły. Aby realizacja projektu przebiegała bezproblemowo, dobrze jest je poznać. str Promocja z pomysłem Jak wyróżnić się spośród coraz większej liczby innowacyjnych firm i instytucji? Podpowiadamy proste i skuteczne sposoby na promocję innowacyjnych projektów. str Flesz Konkursy, konferencje i najważniejsze wydarzenia dla innowacyjnych firm w skrócie. 2 Wydawca: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Publikacja bezpłatna, stan na wrzesień 2012 r., ISSN Realizacja: Smartlink sp. z o.o. Redaktor prowadzący: Krzysztof Garski Autorzy tekstów: Krzysztof Garski, Jerzy Gontarz, Katarzyna Pętlak-Długosz, Waldemar Wierżyński Zdjęcia: Wenecjusz Julewicz, Łukasz Fus, Franciszek Mazur, PARP Projekt i skład: Piotr Kozielczyk Współpraca i konsultacje PARP: Karolina Dorywalska, Paulina Jaworska Copyright by Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2012 PARP, ul. Pańska 81/83, Warszawa biuro@parp.gov.pl, tel.: (22) , , fax: (22) Biuletyn współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

3 Szanowni Państwo, Na przyszłych beneficjentów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG) czekają w IV kwartale 2012 r. nowe konkursy. Już 1 października rozpoczyna się nabór wniosków w działaniu 5.1 PO IG ( Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym ). Ten konkurs to atrakcyjna forma wsparcia zarówno dla początkujących, jak i dla rozwiniętych klastrów. Jak pokazały wcześniejsze nabory, wsparcie z PO IG pomaga powiązaniom kooperacyjnym w rozwoju współpracy międzynarodowej, intensyfikacji działalności badawczorozwojowej, a także w podnoszeniu kwalifikacji pracowników. Do końca bieżącego roku trwa też nabór wniosków w poddziałaniu PO IG ( Wsparcie na uzyskanie ochrony własności przemysłowej ). Udział w tym konkursie polecam wszystkim mikro, małym i średnim firmom, które chcą chronić opracowane przez siebie technologie i produkty, także poza granicami naszego kraju. Jak pokazują liczne przykłady ze świata, rola własności intelektualnej w budowaniu wartości przedsiębiorstwa stale rośnie, dlatego warto skorzystać z możliwości, jakie oferuje PO IG w tym obszarze. W biuletynie informacyjnym, jaki oddajemy do Państwa rąk, polecam szczególnie artykuły dotyczące działań, które przyczyniają się do rozwoju polskich klastrów oraz skutecznej ochrony własności przemysłowej polskich firm. Warto także zapoznać się z artykułem poświęconym rozliczaniu zaliczek w projektach finansowanych z udziałem PO IG. Zmiany wprowadzone w 2010 r. przyniosły w tym obszarze znaczne ułatwienia dla beneficjentów. Jak pokazały dotychczasowe doświadczenia, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka przyczynia się do szybszego rozwoju polskich firm. Między innymi dzięki PO IG rozwijają się innowacyjne firmy i klastry, powstają nowoczesne instytucje sfery B+R, a polskie wynalazki zyskują skuteczną ochronę prawną. Mam nadzieję, że biuletyn Innowacje w działaniu okaże się przydatny w Państwa pracy. Bożena Lublińska-Kasprzak, Prezes PARP 3

4 KOOPERACJA Powiązania wiedzy i gospodarki Klastry stwarzają dobre warunki do podejmowania wspólnych działań. W sieciach kooperujących ze sobą przedsiębiorstw, instytucji i jednostek naukowych łatwiej transferować wiedzę, dzielić się doświadczeniem, generować innowacyjne pomysły, pozyskiwać finansowanie. Tworzeniu i rozwijaniu takich nowoczesnych kooperacji służy działanie 5.1 w programie Innowacyjna Gospodarka Wspieranie rozwoju powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym. Nabór wniosków zaczyna się już wkrótce 1 października. uruchomienia nowych i lepszego wykorzystania dotychczasowych zasobów. Podkarpackie Powiązanie Kooperacyjne, fot. Łukasz Fus Jednym z najbardziej efektywnych instrumentów wspierania klastrów w Polsce jest działanie 5.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG). Projekty realizowane w jego ramach przyczyniają się do budowy nowoczesnej gospodarki, podnoszą jej konkurencyjność, umożliwiają transfer wiedzy między sektorem nauki a sektorem biznesu, pomagają także w działalności operacyjnej firm zrzeszonych w klastrach poprzez ograniczanie kosztów z jednej strony, a z drugiej zwiększanie przychodów dzięki poszerzaniu oferty, udoskonalaniu produktów czy usług. Polscy przedsiębiorcy coraz lepiej rozumieją istotę klasteringu, dostrzegając w nim szansę na inteligentny rozwój, polegający na znalezieniu niszy specjalizacyjnej. Kooperujące ze sobą przedsiębiorstwa zyskują ułatwiony dostęp do unikatowej wiedzy, doświadczeń i kontaktów biznesowych partnerów, zwiększają kapitał intelektualny, korzystają z efektu synergii, czyli Klastry służą jednak nie tylko indywidualnemu rozwojowi firm, ale także pobudzają i dynamizują wzrost gospodarczy regionów. Pozytywnie stymulują innowacyjność, uruchamiają przedsiębiorczość, przyciągają inwestycje zagraniczne. Klastry, które stają się motorem rozwoju ponadregionalnego, powstają w wielu branżach i sektorach, czego najlepszym przykładem są projekty realizowane w ramach działania 5.1 PO IG. Dotyczą one różnorodnych dziedzin począwszy od budownictwa i energetyki (rozwijanie technologii budownictwa pasywnego, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przemyśle), przez aeronautykę (przedsięwzięcie związane z rozwojem silników pneumatycznych na potrzeby lotnictwa ultralekkiego), a na biomedycynie kończąc (projekt polegający na stworzeniu innowacyjnych preparatów biomedycznych przeznaczonych do profilaktyki i leczenia chorób cywilizacyjnych). Tym, co łączy tę różnorodną grupę projektów jest ich wysoki potencjał innowacyjności. Stan wdrażania Obecnie w ramach działania 5.1 PO IG realizowanych jest 9 projektów, 2 projekty zostały już zrealizowane, a kolejne 12 rozpoczyna realizację w tym roku. Budżet działania 5.1 PO IG Wspieranie rozwoju powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym posiada jeszcze spore rezerwy (co ilustruje wykres pokazujący poziom wykorzystania alokacji), po które mogą sięgnąć podmioty zainteresowane tworzeniem i rozwijaniem inicjatyw klastrowych. W tym roku Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości organizuje jeszcze jeden nabór na to działanie, który ruszy od 1 października i potrwa do 15 listopada. Warto jednak pamiętać, że PARP może wstrzymać nabór wniosków wcześniej, jeżeli łączna kwota wnioskowanego dofinansowania w ramach złożonych wniosków przekroczy 200% alokacji przewidzianej na konkurs. Kwota środków przeznaczonych na konkurs wynosi 150 mln zł. 4

5 KOOPERACJA Dla kogo i na co? Wsparcie w ramach działania 5.1 PO IG obejmuje różnorodne obszary aktywności klastrów, w tym przede wszystkim: zakup środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych związanych z nową inwestycją; doradztwo z zakresu opracowania planów rozwoju i ekspansji powiązania; udział w krajowych i międzynarodowych spotkaniach w celu wymiany doświadczeń; zakup ogólnodostępnej infrastruktury badawczej (laboratorium, miejsce testów); infrastruktura sieci szerokopasmowych; działania promocyjne w celu pozyskania nowych przedsiębiorstw do udziału w powiązaniu; zarządzanie ogólnodostępnym zapleczem technicznym powiązania; organizacja programów szkoleniowych, warsztatów i konferencji w celu wspierania procesu dzielenia się wiedzą oraz tworzenia sieci powiązań między członkami powiązania pod warunkiem, że nie stanowią odrębnego projektu. Podmiotami uprawnionymi do składania aplikacji są koordynatorzy klastrów, działający w formie stowarzyszenia zarejestrowanego, fundacji, spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, organizacji badawczej, organizacji przedsiębiorców, instytutu naukowego Polskiej Akademii Nauk. Po nowelizacji przepisów normujących działanie 5.1 PO IG z 2011 r. system wsparcia dla nowych i rozwijających się powiązań kooperacyjnych jest bardziej przyjazny jednostkom naukowym, instytucjom otoczenia biznesu i przedsiębiorcom, którzy planują wspólne inicjatywy, chcą jednoczyć siły i zacieśniać współpracę w ramach klastrów. Działanie 5.1 PO IG w obecnym kształcie tworzy dwustopniowy system wspierania rozwoju klastrów. Po pierwsze, wspomaga powiązania, które znajdują się we wczesnej fazie rozwoju i organizują swoją działalność. Na tym etapie rozwoju struktury klastrowej kluczową kwestią jest precyzyjne określenie koncepcji i strategii rozwoju. Dla nowo powstających powiązań wsparcie jest więc szansą na ich szybki wzrost tak, by w krótkim czasie uzyskały one odpowiednią masę krytyczną i stały się w pełni ukształtowanymi strukturami. Po drugie, działanie wspomaga klastry już funkcjonujące, dla których najważniejszym wyzwaniem jest internacjonalizacja działań, ekspansja rynkowa, stworzenie wspólnej oferty innowacyjnych produktów bądź też usług. Dla klastrów już działających to możliwość zdynamizowania rozwoju, globalizacji oraz ekspansji sektorowej i/lub terytorialnej. W przypadku nowo powstającego klastra liczba wymaganych członków kooperacji wynosi 9, przy czym w tym gronie powinno znaleźć się co najmniej 6 niepowiązanych ze sobą przedsiębiorstw (połowa z nich powinna należeć do sektora MSP), co najmniej jedna instytucja otoczenia biznesu, co najmniej jedna jednostka naukowa i koordynator powiązania. Maksymalna kwota dofinansowania na jeden projekt na wczesną fazę rozwoju powiązania jest równowartością 200 tys. euro. Na drugi, bardziej zaawansowany etap rozwoju klastra wsparcie może być zdecydowanie większe, sięgające nawet 27 mln zł, w tym 20 mln na wydatki inwestycyjne. Dotację można przeznaczyć także na badania przemysłowe i prace rozwojowe, doradztwo, szkolenia lub ekspansję rynkową. Powiązanie w fazie rozwoju powinno składać się z co najmniej 13 podmiotów, w tym 10 niepowiązanych ze sobą przedsiębiorców, jednej instytucji otoczenia biznesu, jednej organizacji badawczej i koordynatora. Dobre praktyki Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Instytucja Pośrednicząca, wspiera najbardziej innowacyjne przedsięwzięcia związane z tworzeniem i rozwijaniem powiązań kooperacyjnych. Przykładem takiego projektu są działania Podkarpackiego Powiązania Kooperacyjnego pn. Ekologiczne, pneumatyczne systemy napędowe w lotnictwie. Klaster powstał z inicjatywy Stowarzyszenia B-4 i grupy firm specjalizujących się w produkcji elementów dla lotnictwa ultralekkiego. Branża ta cechuje się wysokim zapotrzebowaniem na innowacje, co wymaga od działających w niej podmiotów tworzenia i wdrażania zaawansowanych rozwiązań technologicznych. Możliwości pojedynczych firm w tym zakresie są ograniczone, dlatego jedynym sposobem na sprostanie oczekiwaniom i potrzebom wymagającego rynku jest dobrze rozumiana kooperacja. Połączenie doświadczenia instytucji otoczenia biznesu z przedsiębiorczością i kreatywnością przedsiębiorców w ramach struktury klastrowej okazało się w przypadku podkarpackiego sektora lotniczego optymalnym i skutecznym rozwiązaniem. Projekt Ekologiczne, pneumatyczne systemy napędowe w lotnictwie wprowadza współpracę firm działających w klastrze lotnictwa ultralekkiego z instytucjami otoczenia biznesu i sektorem nauki na kolejny, wyższy poziom. Efektem wspólnych działań będzie opracowanie i uruchomienie produkcji 6 innowacyjnych produktów przeznaczonych dla branży lotniczej: silnika pneumatycznego o roboczym oznaczeniu PNEO, ekologicznego systemu zasilania PNEO, systemu doładowywania PNEO w trakcie lotu, pojazdu 5

6 KOOPERACJA lotniskowego do transportu i tankowania motoszybowców, motoszybowca z pneumatycznym silnikiem PNEO, zbiornika na sprężone powietrze. Każdy z produktów jest z jednej strony innowacyjny, a z drugiej ekologiczny. Do tej pory sektor lotniczy był jednym z największych emitentów szkodliwych dla środowiska naturalnego substancji. Projekt Podkarpackiego Powiązania Kooperacyjnego odpowiada na cywilizacyjne wyzwania współczesności, wśród których ochrona naturalnych zasobów ziemi jest jednym z priorytetów. Innym interesującym projektem realizowanym w ramach 5.1 PO IG jest Rozwój powiązań kooperacyjnych Klastra NUTRIBIOMED zmierzających Wsparcie w ramach działania 5.1 PO IG na: 1) wczesną fazę rozwoju powiązań kooperacyjnych obejmującą stworzenie warunków techniczno-organizacyjnych dla rozwoju klastra, opracowanie strategicznych dokumentów (strategii rozwoju, strategii marketingowej, itp.), zakup niezbędnych środków trwałych; wsparcie na inkubowanie powiązania przyznawane jest tylko raz; 2) fazę rozwoju powiązań kooperacyjnych obejmującą przygotowanie wspólnego produktu i/lub usługi o charakterze innowacyjnym i wprowadzenie ich na rynek. do komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań. Liderem i koordynatorem klastra jest Wrocławski Park Technologiczny. Dzięki dotacji ponad 10 mln zł NUTRIBIOMED realizuje prace badawczo-rozwojowe dotyczące nowych, zaawansowanych i przełomowych na skalę międzynarodową produktów oraz technologii biomedycznych. Największą wartością z realizacji projektu nie są jednak pieniądze, choć niewątpliwie bez nich o sukces byłoby trudniej, lecz zacieśnienie współpracy między uczestnikami powiązania, wymiana wiedzy, lepsze wzajemne zrozumienia świata nauki i świata biznesu, podniesienie kwalifikacji pracowników naukowych i pracowników przedsiębiorstw. Współpraca w ramach klastra, która dzięki dotacji z działania 5.1 PO IG uzyskała nowy wymiar, zaowocowała między innymi stworzeniem linii produkującej nowatorskie suplementy diety z wykorzystaniem zboża jako głównego surowca. NUTRIBIO- MED może pochwalić się również specjalistycznym zapleczem badawczo-produkcyjnym, półproduktami dla nowej generacji kosmetyków, innowacyjną biosubstancją do utrwalania żywności do zastosowania w systemach opakowaniowych. Klastry motorem wzrostu Struktury klastrowe pozwalają koncentrować na jednym obszarze (sektorowym i geograficznym) wiele zasobów (intelektualnych, infrastrukturalnych) i środków (finansowych, organizacyjnych), przez co stają się prawdziwymi biegunami inteligentnego wzrostu gospodarczego, opartego na specjalizacji i profesjonalizacji działań podmiotów je tworzących. Zmiana konstrukcji działania 5.1 pozytywnie wpłynęła na jego efektywność teraz szansę na dynamiczny rozwój otrzymują nie tylko te powiązania, które już funkcjonują, ale także te inicjatywy, które znajdują się w fazie rozruchu. Celem zmiany było jednak nie tylko stworzenie lepszych warunków do powstawania i rozwoju klastrów, ale także przygotowanie ich do skutecznej internacjonalizacji. Działanie 5.1 PO IG promuje przede wszystkim te powiązania kooperacyjne, które są inicjatywami oddolnymi (z ang. bottom-up approach). Wynikają one z naturalnych potrzeb przedsiębiorstw (potrzeby profesjonalizacji i specjalizacji własnej działalności, pozyskiwania nowych partnerów biznesowych, udoskonalania technologii produkcyjnej, organizacji zarządzania, itp.). Powstające oddolnie powiązania kooperacyjne cechuje lepsze rozpoznanie rynkowych realiów i potrzeb, ponieważ są one w pełni zintegrowane z gospodarką, posiadają większą dynamikę i siłę przetrwania. Jednocześnie, wspierając tego rodzaju struktury, działanie 5.1 wpisuje się w nową strategię rozwoju europejskiej gospodarki, polegającą na tworzeniu tzw. smart specialisation, czyli silnych specjalizacji gospodarczych w regionach. Działanie to ukierunkowane jest bowiem na stworzenie optymalnych warunków dla kreowanie przez polskie przedsiębiorstwa globalnych, innowacyjnych produktów, które mają szansę stać się nie tylko wizytówką kraju, ale także produktami flagowymi całej Unii Europejskiej. Klastry umożliwiają polskim małym i średnim firmom osiągnięcie masy krytycznej koniecznej do tego, by stać się ważnym graczem na rynkach międzynarodowych. PO IG, w tym działanie 5.1, wspomaga ten proces. Wsparcie na wyciągnięcie ręki Przedsiębiorcy, środowiska akademickie, instytucje otoczenia biznesu zainteresowane współpracą w ramach powiązań kooperacyjnych ciągle mogą liczyć na wsparcie w ramach działania 5.1 PO IG. Kluczem do sukcesu jest jednak innowacyjność, zaangażowanie i determinacja samych wnioskodawców. Doświadczeni animatorzy i koordynatorzy klastrów przyznają, że pogodzenie wielu, często sprzecznych interesów kooperantów, wymaga czasu i wysiłku. Konieczne jest również przełamanie dominującej jeszcze w polskiej gospodarce, jak i całym życiu publicznym, kultury nieufności. Brak zaufania i nieumiejętność kooperacji niewątpliwie ciągle utrudniają tworzenie i rozwój struktur klastrowych. Środki finansowe w tym kontekście okazują się najmniejszym problemem. 6

7 KOOPERACJA Działanie 5.1 PO IG, chociaż jest kontynuowane i nie wyczerpało jeszcze w pełni swojego budżetu, można już oceniać pozytywnie, widząc w nim ważny i skuteczny stymulator pobudzający innowacyjność polskiej gospodarki. Dzięki promowaniu i realnemu wspieraniu kooperacji przedsiębiorstw, jednostek naukowych i instytucji otoczenia biznesu klastry stały się istotnym elementem rodzimego systemu innowacji. jego dofinansowanie ze środków unijnych choć niewątpliwie na obecnym etapie rozwoju polskiego klasteringu wsparcie to jest bardzo pożądane lecz kreatywność, innowacyjność, zapał, konsekwencja i entuzjazm koordynatorów oraz pozostałych uczestników powiązań kooperacyjnych. Działanie 5.1 PO IG pomaga w pełni wykorzystać te atuty, z pewnością jednak nie może i nie powinno ich zastępować. Warto jednak podkreślić, że czynnikiem decydującym o sukcesie powiązania kooperacyjnego nie jest wcale Waldemar Wierżyński Piotr Piątek, koordynator Podkarpackiego Powiązania Kooperacyjnego. Projekt Ekologiczne, pneumatyczne systemy napędowe w lotnictwie Z naszego doświadczenia wynika, że nawet pomimo częstych osobistych kontaktów i dobrych wzajemnych relacji pomiędzy przedsiębiorstwami, istnieje szereg barier uniemożliwiających szerszą współpracę. Dzieje się tak pomimo tego, iż wszyscy wiedzą, że bez współpracy coraz trudniej będzie funkcjonować na rynku. Klaster stwarza doskonałe warunki i tworzy niemal rodzinę, w której nie wypada odmawiać pomocy czy współpracy. Jednym z głównych zadań koordynatora jest promowanie i inicjowanie jak najszerszej współpracy członków powiązania kooperacyjnego. W naszym przypadku pozyskanie środków z działania 5.1 PO IG na wspólny projekt bardzo pozytywnie wpływa na rozwój tej współpracy, gdyż zarówno jej uczy, jak i stwarza warunki do zacieśniania. Realizując projekt, działamy wspólnie na najwyższych obrotach, wspólnie spełniamy marzenia o rozwoju firm, jak i całego regionu i to chyba jest naszym największym sukcesem. dr Joanna Kułdo, koordynator Klastra NUTRIBIOMED. Projekt Rozwój powiązań kooperacyjnych Klastra NU- TRIBIOMED zmierzających do komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań W dobie szybkiego rozwoju gospodarczego stała współpraca oparta na zaufaniu jest wyjątkowo cenna. Klaster NU- TRIBIOMED jest klastrem technologicznym, którego członkowie mają możliwość korzystania z linii technologicznej do produkcji biosubstancji i suplementów diety. Dzięki koordynacji klastra przez Wrocławski Park Technologiczny S.A., członkowie klastra mają również możliwości dostępu do najnowocześniejszej infrastruktury badawczej, usług wspierania biznesu oraz czerpią benefity korzystając z pomocy de minimis. Dobrą praktyką klastra jest budowanie trwałej i efektywnej współpracy pomiędzy sektorem B+R i biznesem, która przynosi owoce w postaci zgłoszeń patentowych, nowych technologii i produktów. Wspólne działania w celu rozwoju networkingu wiedzy i technologii otwierają szerokie możliwości współpracy zarówno na rynku polskim, jaki i rynkach zagranicznych. Poziom wykorzystania budżetu działania 5.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka alokacja w mln PLN 429,8 wartość dofinansowania w ramach zawartych umów w mln PLN 133,7 wartość płatności dokonanych na rzecz beneficjentów w mln PLN 49,04 Źródło: PARP, stan na 29 sierpnia 2012 r. Stan realizacji działania 5.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 23 liczba wniosków zatwierdzonych do realizacji 11 liczba podpisanych umów Źródło: PARP, stan na 29 sierpnia 2012 r. 7

8 KOOPERACJA Elastyczne wsparcie dla klastrów Powiązania kooperacyjne coraz chętniej sięgają po wsparcie z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Środki wykorzystują między innymi na nowe inwestycje, badania przemysłowe, szkolenia oraz rozwój działalności międzynarodowej mówi Michał Bańka, dyrektor Departamentu Wsparcia Instytucji Otoczenia Biznesu w PARP. Środki przeznaczone dla koordynatorów działającym w imieniu powiązań kooperacyjnych w ramach ogłoszonego przez PARP w dniu 27 sierpnia 2012 r. naboru wniosków o dofinansowanie to 150 mln zł. W ramach konkursu o fundusze mogą ubiegać się zarówno koordynatorzy nowych powiązań, jak i działających od dłuższego czasu. W ramach nowego konkursu wprowadziliśmy kilka uproszczeń dotyczących przygotowania dokumentacji projektowej oraz realizacji samego projektu. Zgodnie z przyjętymi zasadami wnioskodawca będzie mógł w większym stopniu poprawiać wniosek na etapie jego oceny, a także szybciej realizować projekt dzięki rozliczeniu go na podstawie zestawień wydatków bez obowiązku przedkładania dokumentów księgowych oraz z pominięciem sztywnych ram harmonogramu rzeczowo-finansowego ograniczających sposób realizacji projektu. Jednym słowem, będzie szybciej i bardziej elastycznie. Aby uzyskać wsparcie, wniosek oprócz spełnienia kryteriów oceny formalnej i merytorycznej obligatoryjnej musi też zdobyć punkty (min. 40 pkt dla powiązań w początkowej fazie rozwoju i min. 50 pkt dla powiązań rozwiniętych) w ocenie merytorycznej fakultatywnej. Jak powinien wyglądać projekt idealny, mogący liczyć na wysoką ocenę punktową? Jakie aspekty projektu będą szczególnie cenione przez PARP? Trudno jest znaleźć projekt idealny. Zawsze jest to kompromis między możliwościami jakie stwarza działanie, a faktycznymi potrzebami powiązania kooperacyjnego. Niemniej jednak projekt powinien prowadzić do realizacji celu działania, czyli dla wczesnej fazy przygotowania wspólnej strategii rozwoju Michał Bańka, dyrektor Departamentu Wsparcia Instytucji Otoczenia Biznesu w PARP, fot. PARP Wkrótce rozpocznie się nabór wniosków w konkursie na wsparcie powiązań kooperacyjnych (działanie 5.1 PO IG). Dlaczego warto złożyć wniosek? Czas klastrów Klastry w Polsce rozwijają się. Żaden z badanych przez PARP klastrów nie znajduje się w fazie schyłku/ transformacji. 53% faza wylęgania (embrionalna) 47% faza wzrostu (dojrzałości) Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce

9 KOOPERACJA powiązania kooperacyjnego, a dla fazy rozwoju przygotowania wspólnego produktu lub usługi o charakterze innowacyjnym. Na szczególną uwagę podczas oceny fakultatywnej zasługują kryteria dotyczące znaczenia powiązania dla rozwoju regionu, lokalizacji podmiotów wchodzących w skład powiązania na terenie obszarów o dużej koncentracji przemysłowej i badawczej, wykorzystania w trakcie realizacji projektu wyników prac badawczych oraz innowacyjność projektu. W początkowych naborach wsparcie w ramach działania uzyskiwały pojedyncze, duże projekty. Od zeszłego roku o wsparcie mogą ubiegać się także projekty we wczesnej fazie rozwoju. Co ta zmiana oznacza dla beneficjentów, kto obecnie może ubiegać się o wsparcie? Wprowadzenie nowego typu wsparcia umożliwia nowo utworzonym powiązaniom pozyskanie środków finansowych na rozwój. Wcześniej takiej możliwości nie było i o dofinansowanie mogły ubiegać się wyłącznie powiązania kooperacyjne działające na rynku przynajmniej rok. W tej chwili nasza pomoc ma bardziej kompleksowy charakter i jest bardziej dostosowana do faktycznych potrzeb wnioskodawców. Aktywny sektor prywatny PARP poddał analizie 47 wyróżniających się polskich klastrów. Inicjatorem 19 z nich był sektor prywatny. 6 sektor publiczny 10 sektor pozarządowy 12 sektor nauki i B+R 19 sektor prywatny Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce 2010 Proszę o podsumowanie naboru z 2011 r., jakiego rodzaju powiązania kooperacyjne we wczesnej fazie rozwoju uzyskały wsparcie? Czego najczęściej dotyczyły zgłoszone projekty? powiązania kooperacyjne. Zgłoszone projekty w ramach wczesnej fazy rozwoju powiązań kooperacyjnych dotyczyły bardzo różnych dziedzin, od projektów z zakresu technologii teleinformatycznych, W ramach działania jest oceniane, czy przedsiębiorstwa wchodzące w skład powiązania produkują lub wytwarzają usługi poza obszarem województwa, na którym działają. poprzez biotechnologie, skończywszy na projektach z zakresu materiałoznawstwa. Głównym przedmiotem projektów było doposażenie koordynatora powiązania w odpowiednie środki usprawniające przepływ informacji pomiędzy członkami powiązania, szkolenia z zakresu zarządzania powiązaniem kooperacyjnym oraz doradztwo w zakresie różnego rodzaju analiz i badań rynkowych potrzebnych do rozwoju działalności powiązania. Z kolei w ramach projektów składanych na rozwój powiązania, większość wydatków w projektach dotyczyła kosztów inwestycyjnych, zakupu usług o charakterze szkoleniowym i doradczym, kosztów badań przemysłowych lub prac rozwojowych, współpracy międzynarodowej powiązania kooperacyjnego oraz kosztów osobowo-administracyjnych. Wsparcie mogą uzyskać powiązania o znaczeniu ponadregionalnym. Co ten wymóg oznacza w prak- -tyce dla beneficjenta? Kwestia ponadregionalności w działaniu 5.1 PO IG jest rozumiana trochę inaczej niż w przypadku działań realizowanych w ramach regionalnych programów operacyjnych. Kryterium ponadregionalności nie dotyczy lokalizacji projektu, np. na terenie dwóch województw, a dotyczy oddziaływania projektu na rynek regionalny. W ramach działania jest oceniane, czy przedsiębiorstwa wchodzące w skład powiązania produkują lub wytwarzają usługi poza obszarem województwa, na którym działają. Powiązanie kooperacyjne w założeniu ma mieć charakter ekspansywny i prowadzić sprzedaż poza obszar swojego działania. W praktyce oznacza to, że wnioskodawca powinien zebrać od przedsiębiorstw członków powiązania dane dotyczące ponadregionalnej sprzedaży związanej z profilem działalności powiązania i sprawdzić, jaka jest jej relacja w stosunku do całkowitej sprzedaży wszystkich przedsiębiorstw w powiązaniu. Zgodnie z dokumentacją konkursową, dla wczesnej fazy i fazy rozwoju relacja ta powinna wynieść odpowiednio minimum 10% i 30%. Z pewnością zauważalne jest to, iż z każdym konkursem zwiększa się liczba projektów składanych przez Rozmawiał Krzysztof Garski 9

10 WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA Od ochrony do komercjalizacji Ochrona własności intelektualnej ma sens wówczas, gdy jej przedmioty (np. wynalazki lub wzory przemysłowe) będą komercjalizowane. Ma pomóc w odniesieniu sukcesu rynkowego. Gdy chcemy działać poza granicami kraju, chrońmy naszą własność szerzej, również na zagranicznych rynkach. według rankingu Millward Brown. Innowacje wymagają dobrego zarządzania własnością intelektualną. Niewątpliwie reprezentanci najcenniejszych marek potrafią to robić. Nie zaprzecza temu nawet obecność w czołówce koncernu Coca-Cola, który dobrze wie, jak chronić recepturę swojego napoju to ściśle chroniona tajemnica firmy. fot. Wenecjusz Julewicz Studiowanie łączy się na tym uniwersytecie z praktyczną nauką zawodu. Młodzi ludzie testują prototypy wymyślanych przez siebie urządzeń, doskonalą dotychczas stosowane rozwiązania, uczą się wsłuchiwać w potrzeby klientów oraz rozmawiać z inwestorem. Chętnie słuchają wykładowców, którzy w przeszłości sami prowadzili biznesy. We wdrażaniu obiecujących pomysłów pomaga im jednostka zajmująca się transferem technologii i biuro patentowe zatrudniające najlepszych prawników. Mowa o Stanford University kolebce kadr i strat-upów Doliny Krzemowej. Mogą się o tym przekonać uczestnicy programu Top 500, który ma na celu podniesienie kwalifikacji polskich pracowników sfery B+R w zakresie współpracy z gospodarką, marketingu, zarządzania badaniami naukowymi oraz komercjalizacji ich wyników. Nic dziwnego, że USA od lat niezmiennie przewodzi w rankingu innowacyjności tworzonym co roku przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO). Jest on oparty na liczbie wynalazków zgłaszanych w ramach międzynarodowej procedury. Umożliwia ona rozszerzenie ochrony na 144 kraje należące do Układu o Współpracy Patentowej PCT. W tegorocznym zestawieniu za Stanami Zjednoczonymi znalazły się Japonia, Niemcy i Chiny. Polska zajęła 31 miejsce. Amerykanie zarejestrowali 26,7% spośród 182 tys. wynalazków zgłoszonych do ochrony w 2011 r. Najczęściej innowacyjne rozwiązania patentują firmy ponad 80%. Nie przypadkiem amerykańskie marki, takie jak Apple, Google czy Microsoft, okupują miejsca w pierwszej dziesiątce zestawienia najcenniejszych marek świata, W Polsce, która w rankingu innowacyjności WIPO zajmuje dopiero 31. miejsce, od kilku lat trwa akcja popularyzacji wiedzy o własności intelektualnej. Instytucje otoczenia biznesu starają się dotrzeć do małych i średnich przedsiębiorstw. Program Innowacyjna Gospodarka wsparł 23 projekty dotyczące popularyzacji wiedzy w zakresie własności intelektualnej (poddziałanie 5.4.2). Tym samym, wiedza o korzyściach z ochrony własności intelektualnej zaczyna docierać tam, gdzie jest najbardziej potrzebna. Koszty ochrony własności intelektualnej to niemałe wyzwanie dla firm. Wsparcie w tym zakresie oferuje program Innowacyjna Gospodarka Wyzwaniem dla przedsiębiorców wciąż są koszty, jakie trzeba ponieść, chcąc chronić własność intelektualną. Powinien też ewoluować system kształcenia na poziomie szkolnictwa wyższego, by uczelnie zaczęły promować przedsiębiorczość akademicką. Na razie w naszym kraju najchętniej wynalazki do ochrony zgłaszają uczelnie do firm należy jedynie 1/4 patentów. Trudność polega na tym, że sektor naukowy w zbyt małym stopniu komercjalizuje chronioną własność, tymczasem ochrona ma największy sens w sytuacji, gdy wynalazki są komercjalizowane. Ochrona ma pomóc w odniesieniu sukcesu rynkowego. Przedsiębiorcy z sektora MSP nie do końca są przekonani do potrzeby zarządzania własnością intelektualną. Właściwie często kojarzą ją z bardzo skomplikowanymi i kosztownymi procedurami. Niesłusznie. Procedury stają się mniej kosztowne, gdy skorzystamy z Programu Innowacyjna Gospodarka. Z pewnością przykłady, które przedstawiamy dalej (artykuł nas str ) zachęcą ich do zmiany nastawienia. Ochrona własności intelektualnej to się po prostu opłaca. Jerzy Gontarz 10

11 WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA Wynalazki, wzory, znaki Własność intelektualna podlega kilku rodzajom ochrony. Po pierwsze, ochronie z mocy prawa (utwory artystyczne, czyli książki obrazy, piosenki, a w Polsce także programy komputerowe). Tu rolę odgrywa ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Po drugie, ochronie poprzez rejestrację (formy własności przemysłowej: wynalazki, wzory przemysłowe, użytkowe, znaki towarowe, topografie układu scalonego, oznaczenia geograficzne). Reguluje ją prawo własności przemysłowej. Wreszcie własność intelektualną można chronić także poprzez objęcie tajemnicą (tzw. know-how). Utwór chroniony przez prawo autorskie. Jest nim przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Musi wnosić oryginalną jakość do istniejącego stanu rzeczy. Cechuje się indywidualnym charakterem, co ma się przejawiać w niepowtarzalnej formie, nowym ujęciu tematu czy wyjątkowym doborze technik wyrazu. Ustalenie utworu oznacza, że musi on mieć taką postać, która umożliwi zapoznanie się z nim innym osobom (nie będącym jego autorami). Ochronie podlegają między innymi utwory literackie, publicystyczne, naukowe (z wyjątkiem odkryć, idei, zasad działania czy koncepcji matematycznych), programy komputerowe, prace plastyczne, wyroby lutnicze, zdjęcia, wytwory należące do wzornictwa przemysłowego, projekty architektoniczne, utwory sceniczne, muzyczne czy filmy. Ochrona nie wymaga zgłoszenia. Prawa autorskie dzielą się na osobiste i majątkowe. Osobiste przynależą autorowi bezterminowo i są niezbywalne, zaś autorskie prawa majątkowe można przenieść na inne osoby. Są ograniczone w czasie: można rozporządzać nimi do 70 lat od śmierci autora. Wynalazek. Prawo własności przemysłowej nie definiuje tego pojęcia. Podaje jednak kryteria, jakie musi spełniać, by można go było objąć ochroną patentową. Opatentować można nowe rozwiązanie techniczne problemu, cechujące się poziomem wynalazczym i nadające się do przemysłowego zastosowania. Przed datą zgłoszenia wynalazek nie może zostać ujawniony i nie może być częścią stanu techniki. Wynalazkiem może być technologia produkcji. Maksymalna ochrona wynalazku to 20 lat. Wzór użytkowy. Jest to nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym. Odnosi się do kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci i nie musi cechować się poziomem wynalazczym. Może czerpać pomysły ze stanu techniki i być oparty na znanych już wynalazkach. Wzorem użytkowym nie może być ani receptura, ani technologia produkcji (brak zestawienia o trwałej postaci). Ale może to być np. specjalna konstrukcja skrzyń do transportu owoców, które daje się łatwo ustawiać jedna na drugiej. Maksymalna ochrona wynosi 10 lat. Wzór przemysłowy. Jest to nowa, mająca indywidualny charakter postać produktu lub jego część. Cechuje się indywidualną linią, kształtem, kolorystyką, ornamentacją, a także materiałem. Mowa więc o estetycznych przymiotach, a nie o technicznych rozwiązaniach. Musi się cechować nowością nie da się zarejestrować wzoru, jeśli przedtem był publicznie stosowany, wystawiany czy w inny sposób ujawniony. Może nim być np. telefon o nowym kształcie klawiszy lub piłka nożna itd. Ochrona zarejestrowanego wzoru może trwać maksymalnie 25 lat. Znak towarowy. Jest to oznaczenie dające się przedstawić graficznie, służące do odróżnienia produktów lub usług. Mogą to być znaki słowne, graficzne lub słowno- -graficzne. Konsumenci dzięki nim wiedzą, kto jest usługodawcą lub producentem danego towaru. Rozpoznawalność znaków wpływa na sprzedaż produktów i usług, dlatego firmy tropią podróbki. Prawo do użytkowania znaku towarowego nabywa się poprzez rejestrację na 10 lat (z możliwością przedłużania). Topografia układu scalonego. Jest to rozwiązanie wyrażone w przestrzennym rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest aktywny, a także połączeń układu scalonego. Układem scalonym jest jedno- lub wielowarstwowy wyrób, do którego wytworzenia użyto półprzewodnika tworzącego ciągłą warstwę, połączenia przewodzące i obszary izolujące, nierozdzielnie ze sobą sprzężone w celu pełnienia funkcji elektronicznych. Oznaczenia geograficzne. Są to oznaczenia słowne odnoszące się do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju, które identyfikują towar jako pochodzący z danego terenu. Produkty, które mogą być chronione poprzez oznaczenia geograficzne są częścią tradycji związanej z konkretnym regionem. Za ochronę oznaczeń geograficznych nie trzeba uiszczać opłat. O prawo z rejestracji oznaczenia geograficznego może się ubiegać organizacja upoważniona do reprezentowania interesów producentów, działająca na danym terenie lub organ administracji. Do korzystania z oznaczenia geograficznego uprawnieni są wszyscy wytwórcy, spełniający wymogi określone w zgłoszeniu. Know-how. Jest to pakiet nieopatentowanych informacji wynikających z doświadczenia i badań, które są niejawne, istotne (użyteczne z punktu widzenia wytwarzania produktów) oraz zidentyfikowane (pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że spełniają kryteria niejawności i istotności). Są to informacje technologiczne lub handlowe, które przedsiębiorca utrzymuje w tajemnicy. Ochrona innowacyjnych rozwiązań za pomocą know-how może być skuteczna i trwać bezterminowo. Ochrona know-how również kosztuje trzeba wprowadzić odpowiedni system zabezpieczeń. Jerzy Gontarz Na podstawie Własność intelektualna. Przewodnik dla przedsiębiorców, ProRegio,

12 WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA Z własnością przemysłową w świat Małe i średnie firmy w naszym kraju zbyt rzadko decydują się na inwestycję w ochronę własności przemysłowej. Tylko 25% polskich zgłoszeń w procedurze międzynarodowej PCT należy do firm. W najbardziej rozwiniętych krajach odsetek ten sięga 80% (dane WIPO). Na szczęście może się to zmienić. Program Innowacyjna Gospodarka pozwala naszym przedsiębiorstwom aktywniej zabiegać o międzynarodowe patenty. Oryginał i podróbka. Ochrona własności intelektualnej pomaga zwalczać fałszerstwa. Fot. Aktion Plagiarus W naszym kraju większość patentów należy do sektora nauki. Do ochrony własności przemysłowej poprzez rejestrację przez długi czas nie garnęły się małe i średnie przedsiębiorstwa, które przecież przeważają na rynku i wytwarzają większą część polskiego PKB. Duże przedsiębiorstwa raczej dobrze sobie radzą z patentowaniem i wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań. Dysponują własnymi działami badawczo- -rozwojowymi (B+R) i zwykle współpracują z rzecznikami patentowymi lub zatrudniają własnych. Zdają sobie sprawę z korzyści płynących z ochrony dóbr niematerialnych. Dla MŚP barierą są wydatki związane z opłatami przy dokonywaniu zgłoszenia oraz koszty obsługi przez wyspecjalizowanych doradców. Ponadto często nie jesteśmy świadomi wartości, jaką mają posiadane przez nas rozwiązania. Wsparcie z PO IG Przedsiębiorcy, którzy posiadają wynalazki lub wdrażają nowe wzory przemysłowe czy użytkowe, mogą sięgnąć po dofinansowanie z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG). Z poddziałania PO IG Wsparcie na uzyskanie ochrony własności przemysłowej można uzyskać dofinansowanie na ochronę wynalazków, wzorów użytkowych i wzorów przemysłowych (więcej o tych formach własności przemysłowej na poprzednich stronach) w procedurze międzynarodowego lub regionalnego zgłoszenia. Ochrona nie może dotyczyć tylko Polski. Program ma zachęcać nasze firmy do wychodzenia z innowacyjnymi produktami i usługami na inne rynki podkreśla Maciej Ziarko, p.o. zastępcy dyrektora w Departamencie Wsparcia Innowacyjności Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Poziom dofinansowania jednego projektu wynosi od 35% do 70% wartości kosztów kwalifikowanych, a kwota wsparcia od 2 tys. zł do 400 tys. zł. Dofinansowaniu podlegają koszty uzyskania ochrony własności przemysłowej (z wyłączeniem kosztów zgłoszenia do Urzędu Patentowego RP w celu uzyskania ochrony na terytorium RP). Koszty mogą obejmować wydatki 12

13 WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA na przygotowanie zgłoszenia przez zawodowego pełnomocnika, który zgodnie z przepisami obowiązującym w danym kraju jest uprawniony do występowania przed właściwym organem ochrony własności przemysłowej. Do kwalifikowanych wydatków zalicza się także koszty tłumaczenia dokumentacji, zakupu analiz i ekspertyz prawnych, ekonomicznych, marketingowych i technicznych dotyczących przedmiotu, wyceny wartości własności intelektualnej. Przypomnijmy tylko, że PO IG nie obejmuje wsparciem Firmy składają wnioski o wsparcie do Regionalnych Instytucji Finansujących Jeśli jakość złożonych w tym roku wniosków okaże się dobra, to łącznie ok. 50 mln zł z tego poddziałania trafi do beneficjentów. Gdy utrzyma się popularność tej formy wsparcia, nie powinno być kłopotu z wydaniem pozostałej kwoty w przyszłym roku. A przypomnijmy, że 2013 r. jest ostatnim rokiem, w którym można kontraktować środki z programów na lata Więcej na ochronę własności przemysłowej Budżet poddziałania PO IG Wsparcie na uzyskanie ochrony własności przemysłowej wzrósł ponad trzykrotnie (dane w mln zł). 35 ochrony znaków towarowych, jednej z najbardziej popularnych form własności przemysłowej. Praktyka Warto, abyśmy we wniosku o dofinansowanie zaplanowali wydatki na zakup analiz i ekspertyz prawnych, ekonomicznych, marketingowych i technicznych dotyczących przedmiotu zgłoszenia. Nasze innowacyjne rozwiązanie może wymagać wyceny, a także oceny perspektyw rynkowych i uwarunkowań prawnych komercjalizacji. To są koszty, które podlegają dofinansowaniu. Jeśli przewidujemy, że w trakcie rozpatrywania zgłoszenia lub po rejestracji naszego rozwiązania inne podmioty mogą wnieść sprzeciw, zaplanujmy koszty na prowadzenie postępowania w celu obrony swoich praw. Program obfituje już w wiele pozytywnych przykładów (patrz strona obok). One najbardziej przekonują do korzyści płynących z ochrony własności intelektualnej. A jeśli jest szansa na znaczne obniżenie kosztów ochrony, to dlaczego z takiej możliwości nie skorzystać? Miliony na ochronę Do końca 2011 r. nie napływało zbyt dużo wniosków łączna wartość podpisanych umów z tej puli zapewne nie wyczerpie ¼ budżetu poddziałania, który wynosi 80 mln zł. Zainteresowanie tą formą wsparcia wzrosło jednak kilkakrotnie po zmianach wprowadzonych Rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Źródło: PARP 10, Aplikować o te środki z pewnością warto, o czym przekonały się dwie polskie, innowacyjne firmy Eurochit oraz DCO4. Dla obu tych firm ochrona własności przemysłowej stała się biznesową codziennością. Rewolucyjny nanoprodukt Jak pokazuje praktyka, nawet mikroprzedsiębiorstwo może wejść na rynek europejski z innowacyjnym produktem medycznym. Dokonała tego firma Eurochit Danuta Kruszewska, która szykuje nowość na skalę światową. Danuta Kruszewska wynalazła unikatowy nanoprodukt, który może być stosowany w profilaktyce i terapii zakażeń bakteryjnych. Ujawnienie takiego wynalazku bez uzyskania odpowiedniej ochrony własności przemysłowej mogłoby mieć negatywne skutki dla planów komercjalizacji. Dlatego w pierwszej kolejności Danuta Kruszewska przedsiębiorca i naukowiec w jednej osobie pomyślała o zgłoszeniu patentowym. A ponieważ PARP zaczął wspierać takie działania ze środków PO IG, warto było skorzystać z szansy obniżenia kosztów procedury. Właścicielka firmy przygotowała projekt Uzyskanie ochrony patentowej w Europie na wynalazek nowego nanoproduktu w profilaktyce i medycynie ludzkiej i weterynaryjnej. Wynalazek spełniał wszystkie niezbędne do opatentowania kryteria, a aplikacja była na tyle klarowna, że oceniający projekt nie zgłosili żadnych uwag. Zaprocentowało moje doświadczenie eksperckie w dziedzinie oceny wartości wynalazków oraz wiedza z zakresu procedur ochrony własności intelektualnej mówi Danuta Kruszewska. Uzyskane wsparcie w wysokości prawie 400 tys. zł pozwoliło pani Danucie dokonać zgłoszenia w Europej- 13

14 WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA skim Urzędzie Patentowym (EPO). Na tym nie koniec. Opracowała innowacyjną metodę otrzymywania nonoproduktu oraz nowe zastosowania wynalazku. Dwie kolejne dotacje pozwoliły jej dokonać kolejnych zgłoszeń w procedurze EPO. Wynalazek musi się cechować nowością, odpowiednim poziomem wynalazczym (czyli proponować rozwiązanie problemu, które nie wynika dla znawcy w sposób oczywisty) i nadawać się do przemysłowego zastosowania dopiero wtedy warto patentować przekonuje Danuta Kruszewska. Ze swoich obserwacji wnioskuję, że w Polsce nie do końca zdajemy sobie z tego sprawę. Ponadto małych przedsiębiorców nie stać na spore wydatki związane ze zgłoszeniem wynalazku w procedurach regionalnych czy międzynarodowych. To długi okres i spore pieniądze za samą rejestrację, która przecież jeszcze nie gwarantuje przyznania ochrony patentowej. Do tych kosztów należy doliczyć jeszcze po uzyskaniu patentu opłaty za utrzymanie go w mocy. Z kolei naukowcy niechętnie się usamodzielniają dodaje. Na uczelniach tworzenie firm opartych na innowacjach przez kadrę naukową jest negatywnie oceniane. To błąd wiele wynalazków w ten sposób nigdy nie zostanie skomercjalizowanych. Popyt na patenty Liczba krajowych zgłoszeń patentowych wzrosła w ciągu roku o 20% Wynalazki, których zgłoszenia oznaczone jako EP , EP oraz EP , zostały już ujawnione. Zgodnie z dokumentacją zgromadzoną w EPO nie należy się spodziewać odmowy udzielenia ochrony patentowej na te wynalazki. Można więc już więcej powiedzieć, do czego będą służyły w praktyce. Już mogę zdradzić, że jednym z produktów będzie cewnik pokryty powłoką wynalezionej przeze mnie substancji. Będzie ona zapobiegać zakażeniom i sprzyjać zdrowiu. Nanoprodukty są związane między innymi z metabolitami bakterii (własność Eurochit) uwalnianymi do środowiska w czasie wzrostu. Znajdą zastosowane zarówno jako produkty i wyroby lecznicze, jak i np. w kosmetologii. Można opracować lek przeciw podagrze, chorobie metabolicznej związanej z nieprawidłową gospodarką związków purynowych i odkładaniem się w komórkach kryształów kwasu moczowego wyjaśnia właścicielka firmy Eurochit. Koszty przekonują Dlaczego warto skorzystać ze wsparcia na ochronę? Bo pozwala znacznie obniżyć koszt zgłoszenia oraz chronić nasze rozwiązania na wielu zagranicznych rynkach. Zgłoszenie wynalazku w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO) pozwala na uzyskanie ochrony nawet w 38 państwach. Przykładowo koszt uzyskania ochrony w EPO w 13 państwach wynosi ok. 20 tys. euro. Korzystając z procedury PCT, możemy rozszerzyć ochronę na 144 kraje. Koszt samego zgłoszenia może sięgnąć 30 tys. zł. Znaczną część kosztów pochłaniają tłumaczenia oraz praca pełnomocników. Jak w wypadku większości wynalazków po uzyskaniu ochrony kluczowa jest kwestia komercjalizacji. Właśnie staram się zgromadzić środki na wdrożenia moich wynalazków do praktyki. Ale ponieważ wciąż większą pasję odczuwam z pracy w laboratorium, wolę powierzyć kwestie biznesowe ekspertom. Podjęłam współpracę z jednym z polskich funduszy inwestycyjnych. To on poszukuje nabywców na moją technologię. Genialne, bo proste DCO4 sp. o.o. działa na rynku IT, który charakteryzuje się bardzo dużą dynamiką zmian. Nie ma branży, w której częściej pojawiają się innowacje. Z praktyki wiadomo, że wiele rozwiązań, które nie są chronione prawem patentowym, szybko pada łupem konkurencji posiadającej większy potencjał finansowy oraz osobowy. Sukces na rynku gwarantuje uzyskanie ochrony na wynalazek i sprzedaż rozwiązania chronionego międzynarodowym prawem patentowym. Źródło: UP RP Spółka w trakcie badań przemysłowych opracowała innowacyjną metodę uwierzytelniania dwuskładnikowego, która może stać się rewolucyjna na rynku usług internetowych oraz finansowych. Metoda została już zgłoszona w Urzędzie Patentowym RP. Firma uzyskała wsparcie z PO IG w wysokości prawie 349 tys. zł na projekt: Dokonanie zgłoszenia na wynalazek w postaci Metody zapisywania i przekazywania kodów jednorazowych jako haseł alfanumerycznych w krajach układu współpracy patentowej Patent Cooperation Treaty (PCT). Metoda jest podobna do idei haseł SMS-owych (tzw. SMS tokenów) z tą różnicą, że hasło jednorazowe jest dostarczane na telefon użytkownika w postaci połączenia przychodzącego wyjaśnia Marcin Szary z DCO4. Jeśli system ma przekazać hasło jednorazowe o treści 54365, to po uwierzytelnieniu pierwszego stopnia (kombinacja loginu i hasła jest prawidłowa), na 14

15 WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA swoim telefonie zobaczymy połączenie z numeru: # Połączenie to można zignorować (wygaśnie po 10 sekundach) lub odebrać (zostanie automatycznie zerwane) bądź odrzucić. W odróżnieniu od haseł SMS-owych w metodzie DCO4 hasło dostarczane jest w czasie rzeczywistym. Ponieważ jest dostarczane jako usługa głosowa, usługodawca ma pełną kontrolę nad tym, czy rzeczywiście hasło zostało dostarczone do użytkownika końcowego (komunikaty o braku możliwości zrealizowania usługi głosowej są o wiele bardziej szczegółowe niż te dotyczące wiadomości tekstowych). Dostarczenie hasła jednorazowego jest elementem mechanizmu uwierzytelniania w modelu coś, co mam. Czyli dostarczając systemowi końcowemu (np. CRM, bankowości elektronicznej, urządzeniu VPN) hasło jednorazowe, udowadniamy, że jesteśmy w posiadaniu telefonu przypisanego do naszego konta, a w rzeczywistości karty SIM, do której operator przypisał nasz numer telefonu. Metoda ma wiele zalet. Jest szybsza, bardziej niezawodna (większa kontrola nad komunikatem), wygodniejsza (bezdotykowa obsługa) i tańsza wyjaśnia Marcin Szary. Ze względu na prostotę oraz możliwości związane z zastosowaniem metody uzyskanie ochrony patentowej międzynarodowej pozwoli polskiej spółce na szybki i stabilny rozwój. - Patentujemy w kilku krajach, które są naszym celem biznesowym USA, Kanada, Niemcy, Francja, Włochy oraz Wielka Brytania mówi Anna Fuk z DCO4. Korzystamy z usług rzecznika patentowego, który został wyłoniony w ramach prowadzonego konkursu ofert. Przy czym rzecznik patentowy współpracuje z firmą konsultingową, obsługującą projekt po wygranym przetargu. Koszt takich usług to nawet 90% wartości projektu. Znacząca większość prac dotyczy odpowiedniego przygotowania dokumentacji technicznej do wniosku patentowego. Taka procedura trwa około roku. Na razie w stosunku do metody DCO4 nikt nie zgłosił zastrzeżeń. Jerzy Gontarz Maciej Ziarko, p.o. zastępcy dyrektora w Departamencie Wsparcia Innowacyjności Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości: W ubiegłym roku rozpoczęliśmy pracę nad nowym rozporządzeniem, które z założenia miało zachęcić firmy do większego zainteresowania się wsparciem na uzyskanie ochrony własności przemysłowej. W wyniku wprowadzonych zmian rozpoczęliśmy też współpracę z Regionalnymi Instytucjami Finansującymi, do których teraz firmy składają wnioski o dofinansowanie. Na obecny konkurs przeznaczyliśmy więcej pieniędzy 35 mln zł (w ub. roku było to 10,5 mln zł). Skutek przerósł nasze oczekiwania. W tegorocznym naborze do końca sierpnia wpłynęło prawie 140 wniosków o łączną kwotę dofinansowania w wysokości 33,4 mln zł. Po osiągnięciu 120% zarezerwowanego budżetu nabór wniosków może zostać wstrzymany. Trudno jeszcze ocenić jakość wpływających aplikacji, ale już widać skokowy wzrost zainteresowania firm tym instrumentem. W dotychczas zamkniętych naborach wniosków większość umów dotyczyła ochrony wynalazków (82%). W następnej kolejności znalazły się wzory przemysłowe (14,5%). W dokumentacji do tegorocznego naboru czytelnie określono też, że przedsiębiorcy mogą korzystać z dofinansowania w sytuacji pojawienia się sporów dotyczących prawa do ochrony. Wielu chętnie korzysta z tej możliwości. 15

16 WARSZTAT BENEFICJENTA ROZLICZ? ZALICZK? JAK? Przedsiębiorca może wystąpić o wypłacenie zaliczki w wysokości do 30% kwoty dotacji. To duże ułatwienie dla e-przedsiębiorców prowadzących projekty ze wsparciem z działania 8.1 PO IG ( Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej ). Wydatkowanie zaliczki wiąże się jednak z koniecznością przestrzegania pewnych reguł. Ściśle trzeba przestrzegać terminów na złożenie wniosku o płatność oraz kwot, jakie należy rozliczyć. Nawet dzień spóźnienia wiąże się z naliczeniem odsetek wynoszących 14,5% w skali roku i to licząc od dnia wypłaty zaliczki. Korzystaniem z zaliczek rządzi kilka zasad. Jedną z nich jest zasada pokrywania wydatków z zaliczki za pomocą przeznaczonego do tego konta zaliczkowego, które wskazane zostało w umowie o dofinansowanie. Od tej zasady jest jednak wyjątek, zgodnie z którym beneficjent może pokryć wydatek ze środków własnych zgromadzonych na innym koncie, a następnie przelać z konta zaliczkowego kwotę równą poniesionym wydatkom kwalifikowanym. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy wydatki muszą zostać poniesione przed otrzymaniem zaliczki albo gdy beneficjent musi zapłacić jednym przelewem za fakturę, na której widnieje również wydatek niekwalifikowany (np. VAT). Ważną zasadą jest pokrywanie ze środków zaliczki wyłącznie wydatków kwalifikowanych. I tu istnieje jedno odstępstwo: ze środków zgromadzonych na koncie zaliczkowym można pokryć wydatek zawierający niekwalifikowany VAT w pełnej wysokości, jednak tylko w sytuacji, gdy podatek ten wiąże się bezpośrednio z poniesionym wydatkiem kwalifikowanym. Jeśli jednak wyślemy przelew z konta zaliczkowego, musimy uzupełnić tego samego dnia konto zaliczkowe kwotą w wysokości odpowiadającej wydatkowi niekwalifikowanemu. Możliwa jest też sytuacja opisana wyżej: gdy przedsiębiorca pokryje wydatek z konta podstawowego, na które przeleje następnie równowartość wydatków z konta zaliczkowego. Zaletą zaliczki jest możliwość opłacenia z niej pełnych kosztów kwalifikowanych, obejmujących zarówno dofinansowanie w ramach dotacji, jak i wkład własny przedsiębiorcy. I choć beneficjent musi zapewnić w projekcie odpowiednie proporcje wsparcia i wkładu własnego, określone w umowie o dofinansowanie, to nastąpi to dopiero na etapie wniosku o płatność ostatecznie rozliczającego zaliczkę. Co więcej, środkami z zaliczki można pokryć wydatki kwalifikowane, poniesione przed wypłatą zaliczki. WAŻNE TERMINY Kluczowym elementem prawidłowego rozliczenia zaliczki jest przestrzeganie założonych terminów. Niedopełnienie tego obowiązku wiąże się z konsekwencjami finansowymi. Wniosek o płatność należy złożyć nie później 16

17 WARSZTAT BENEFICJENTA niż 30 dni od zakończenia etapu ustalonego w harmonogramie rzeczowo-finansowym lub w przypadku wniosku o płatność końcową do dnia, w którym kończy się okres kwalifikowalności wydatków. W harmonogramie warto więc założyć realne terminy. Ich niedotrzymanie oznacza konieczność zapłaty odsetek jak od zaległości podatkowych, które wynoszą obecnie 14,5%. Są one naliczane od dnia wypłaty zaliczki do dnia złożenia wniosku o rozliczenie środków lub do dnia zwrotu środków na odpowiednie konto bankowe. Tym samym, nawet dzień spóźnienia oznacza naliczenie odsetek za nieraz długi okres, liczony od dnia wypłaty zaliczki. W przypadku działania 8.1 PO IG, gdzie beneficjent otrzymuje zaliczkę w jednej transzy, wnioskiem o płatność musi rozliczyć 70% kwoty dofinansowania przypadającej wg harmonogramu rzeczowo-finansowego na rozliczany etap oraz kwotę pozostałą do rozliczenia z poprzedniego etapu. Konieczność zapłacenia odsetek wystąpi także w innym przypadku: gdy Instytucja Wdrażająca lub Regionalna Instytucja Finansująca uzna część wydatków za niekwalifikowane. Przeanalizujmy, jakie konsekwencje finansowe wiążą się z nierozliczeniem zaliczki w terminie. Wysokość zaliczki to 100 tys. zł, które beneficjent otrzymał w dniu 01 maja 2012 r., na realizację I etapu projektu, przypadającego w okresie od 1 maja 2012 r. do 31 sierpnia 2012 r. Wniosek o płatność rozliczający tę zaliczkę w całości powinien zostać złożony w ciągu 30 dni, czyli do 30 września 2012 r. Beneficjent nie zdążył jednak w tym terminie i wniosek złożył dopiero 2 października 2012 r. Naliczone zostaną zatem odsetki (14,5% rocznie) za okres od 1 maja do 2 października 2012 r. od 100% zaliczki, czyli od 100 tys. zł. Kwota do zapłaty wyniesie aż 6 145,00 zł. W sytuacji, gdy beneficjent nie wykorzysta części lub całości zaliczki, powinien zwrócić ją na rachunek PARP. Przelew powinien wyjść z konta beneficjenta najpóźniej w ostatnim dniu wyznaczonym umową na złożenie wniosku o płatność. Rozliczając projekt, przedsiębiorca może zwrócić się do pracowników Regionalnej Instytucji Finansującej lub zasięgnąć informacji u dyżurującego eksperta ds. rozliczeń pod numerem telefonu Krzysztof Garski Ewelina Pawińska, Specjalista w Sekcji Rozliczeń 8.1, Departament Wsparcia e-gospodarki, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Zaletą zaliczki jest możliwość finansowania projektu z dotacji od pierwszego dnia rozpoczęcia realizacji projektu. Oznacza to, że beneficjent dzięki zaliczce może odroczyć w czasie wykorzystanie własnych środków. Decydując się na zaliczkę, należy ściśle przestrzegać warunków na jakich jest ona udzielana i rozliczana. Ważnym aspektem jest przestrzeganie wymogów dotyczących terminów na złożenie wniosków o płatność oraz kwot, które należy rozliczyć według umowy w danym etapie. Za dzień złożenia wniosku o płatność we właściwej Instytucji przyjmuje się dzień jego wpływu, a nie dzień nadania przesyłki pocztowej. Oprócz kontrolowania kwot zatwierdzonych w umowie o dofinansowanie, należy również przestrzegać wymogu dotyczącego zwrotu dotacji celowej na koniec roku budżetowego. Gdy beneficjent korzysta z zaliczki na przełomie lat, od kwoty która nie zostanie wydatkowana na wydatki kwalifikowalne do końca roku, należy zwrócić na konto PARP część przypadającą na dotację celową (15% niewykorzystanej zaliczki). Istotną kwestią jest przestrzeganie terminów wyznaczonych w umowie o dofinansowanie na zgłaszanie zmian w projekcie. Jeżeli beneficjent nie zgłosi zmiany w zgodnym z umową czasie, to zostanie ona odrzucona. Projekt będzie podlegał rozliczeniu w wersji pierwotnie zatwierdzonej, co może wpływać na wysokość i termin rozliczanej zaliczki, a tym samym może prowadzić do naliczenia odsetek. Materiały dotyczące rozliczania projektów znajdują się na (Strona główna» Dotacje» Jak rozliczać projekty) 17

18 WARSZTAT BENEFICJENTA PROMOCJA Z POMYSŁEM Czy park technologiczny może promować się na leżącym nieopodal niego stoku narciarskim? Jak najbardziej to w końcu dobry sposób, by z ofertą usług dotrzeć do osób spoza regionu, które przyjechały do niego na wypoczynek. Skuteczna promocja projektów dofinansowanych ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG) jest w zasięgu każdego beneficjenta i często nie wymaga znacznych nakładów. Możliwe korzyści to wzrost rozpoznawalności marki, nawiązanie nowych relacji biznesowych oraz wzrost sprzedaży. Kto zimą wybrał się na narty do jednego z kurortów Małopolski, mógł w trakcie szusowania zapoznać się z ofertą parku technologicznego działającego w regionie. Akcja promocyjna prowadzona na stokach narciarskich była pomysłem, by możliwości regionalnego parku zaprezentować osobom z nieraz odległych miejscowości, które przyjechały w góry na urlop. Reklama skierowana do narciarzy była tylko elementem szerszej kampanii marketingowej parku, a w jej skład wchodził także teaser reklamowy, wyświetlany w kinach. Wyróżnij się albo zgiń można powiedzieć za tytułem bestsellerowej książki guru marketingu Jacka Trouta. Jednocześnie to maksyma, która zdaje się odpowiadać na pytanie, dlaczego warto prowadzić działania wykraczające ponad obowiązkowy zakres promocji projektów dofinansowanych ze środków PO IG. W konkurencyjnej gospodarce odróżnienie się od setek innych przedsięwzięć jest warunkiem przyciągnięcia inwestorów, wykwalifikowanych pracowników czy pasjonatów rozwijających start-upy. Zarazem dla specjalistów od marketingu wyróżnienie oferty jest dziś wyzwaniem większym niż kiedykolwiek wcześniej. NIEZBĘDNE MINIMUM źródło: Intel Specyfika znacznej części projektów realizowanych w ramach PO IG nie zawsze ułatwia promocję. W innowacyjnych przedsięwzięciach z natury rzeczy często uczestniczą naukowcy, a więc osoby nastawione na budowanie pozycji w środowisku akademickim, niekoniecznie zainteresowanym prowadzeniem przyciągającej uwagę komunikacji ze światem zewnętrznym. Jednocześnie promocja projektu to obowiązek każdego beneficjenta, 18

19 WARSZTAT BENEFICJENTA dla którego jednym z najważniejszych dokumentów jest Przewodnik w zakresie promocji projektów finansowanych w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, dla beneficjentów i instytucji zaangażowanych we wdrażanie programu. Jednym z obowiązków jest właściwa informacja i promocja projektu unijnego przez beneficjenta realizującego ten projekt lub działania, priorytetu czy całego Programu przez odpowiednią instytucję. Choć Unia Europejska stawia obowiązek informowania opinii publicznej, to nie podaje konkretnych narzędzi promowania, poza tablicami informacyjnymi i promocyjnymi. Czy warto zrobić coś ponad wymagane przepisami minimum? Bez wątpienia tak, chociażby dlatego, że lista Programu Innowacyjna Gospodarka zawiera ponad 10 tys. beneficjentów (stan na 30 czerwca 2012 r.). Dodatkowo, w większości przypadków, to od działań promocyjnych zależeć będzie powodzenie projektu oraz zbudowanie wizerunku organizacji stabilnej, wiarygodnej i innowacyjnej. Należy zauważyć, że już sama informacja o otrzymaniu dofinansowania unijnego jest swego rodzaju promocją, ponieważ tylko nielicznym udaje się dostać takie wsparcie. KIERUNEK INTERNET Ważnym narzędziem, dającym znaczne możliwości promocji i zarazem tanim czy wręcz darmowym, jest Internet. To sieć jest naturalnym środowiskiem dla wielu osób poszukujących wiedzy o innowacjach czy badaniach i rozwoju. Najbardziej podstawowym środkiem promocji jest strona internetowa. Posiadanie strony www znacznie poszerza pole działania instytucji, ponieważ daje możność przedstawienia swoich usług ewentualnym partnerom z Polski i świata. Poprzez redukcję kosztów i skuteczne podtrzymywanie kontaktów z dotychczasowymi partnerami oraz zdobywanie nowych, prowadzi do skuteczniejszego informowania o naszym projekcie. Coraz ciekawszych możliwości promocji dostarczają blogi i sieci społecznościowe, takie jak Facebook czy Tweeter. To narzędzia, z których coraz częściej i chętniej korzystają liderzy opinii. W ten sposób komunikują się z opinią publiczną eksperci z zakresu polityki innowacyjnej, ekonomii, decydenci, naukowcy i przedsiębiorcy. Docierając do nich z naszym przekazem, promujemy jednocześnie nasz projekt. Warto też rozważyć prowadzenie własnego bloga. Jako, że użytkownicy cyberprzestrzeni chętnie łączą się w społeczności, niezbędne wydaje się wykorzystanie mediów społecznościowych. Tworząc fan page i wciągając do dyskusji innych użytkowników społecznościówki powodujemy, że nasz projekt staje się bardziej widoczny i przyciąga uwagę. Walka o uwagę użytkowników nie będzie jednak łatwa, jeśli weźmiemy pod uwagę, że jak wiele treści pojawia się w Internecie w każdej minucie (patrz: infografika). Dobrym pomysłem na promocję naszego projektu może być także zorganizowanie konkursu internetowego, np. na Facebooku. Użytkownicy Internetu chętnie angażują się w tego typu działania, a nasza organizacja może w ten sposób zrealizować swoje cele, na przykład poinformować użytkowników o prowadzonych działaniach i szerokiej ofercie wsparcia innowacyjnych firm. Działania konkursowe mają kilka zalet. Przede wszystkim są szybkie w realizacji, a dodatkowo ich efekty można łatwo zmierzyć i porównać z innymi działaniami. Niezależnie od tego, jakie cele postawi sobie firma (stworzenie lub powiększenie bazy mailingowej, zwiększenie rozpoznawalności marki, dotarcie z ofertą do potencjalnych klientów itd.) efekty będą mierzalne. Zastosowanie narzędzi dostępnych dla użytkowników serwisów społecznościowych pozwoli na zmierzenie zainteresowania konkursem, a także oszacować jego wyniki. Kolejnym atrakcyjnym narzędziem, które możemy wykorzystać, jest pozycjonowanie strony internetowej projektu. W tym przypadku głównym celem jest poprawa pozycji witryny internetowej w wynikach wyszukiwania, w praktyce w wyszukiwarce Google, która zdominowała polski Internet i jest najczęściej używana przez internautów poszukujących informacji. Warto zatem w niej zaistnieć na wysokich pozycjach, najlepiej na pierwszej stronie wyników. Jeśli nie uda się nam znaleźć jak najwyżej na liście wyników wyszukiwania na określone słowa (np. innowacje, park technologiczny, wsparcie dla start-upów ), to prawdopodobieństwo, że naszą stronę odwiedzi potencjalny klient czy kontrahent mocno spada. Globalna sieć ma wiele zalet z punktu widzenia specjalisty od marketingu. I choć nie można zapominać o ryzykach związanym z obecnością w Internecie (np. stosunkowa łatwość prowadzenia działań z zakresu czarnego PR wobec naszego projektu), to sieć wydaje się bardzo dobrym i niedrogim narzędziem do promocji unijnych projektów. Katarzyna Pętlak-Długosz 19

20 FLESZ W SKRÓCIE Spotkania informacyjne w październiku i listopadzie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza na spotkania informacyjne poświęcone realizacji projektów w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka. Tematyka spotkań: zasady dotyczące aplikowania o wsparcie, najczęściej popełniane błędy, zmiany wprowadzone do dokumentacji aplikacyjnej, procedura oceny wniosków o dofinansowanie, pytania i odpowiedzi. Spotkania informacyjne będą transmitowane on-line na stronie internetowej PARP: Działanie PO IG Data spotkania 5.1 Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym 19 października (piątek) Wsparcie na uzyskanie ochrony własności przemysłowej 3 października (środa) 6.1 Paszport do eksportu 24 października (środa) 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej 8 listopada (czwartek) 8.2 Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B 11 października (czwartek) Miejsce spotkań: Golden Floor Atrium, ul. Jana Pawła II 27, sala F. Szczegółowe informacje o miejscu i godzinach spotkań pojawiać się będą na stronie Aktualne nabory wniosków w PO IG (działania prowadzone przez PARP) Działanie Termin naboru Dostępna alokacja 5.1 Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym 1 października 15 listopada 2012 r. 150 mln PLN Wsparcie na uzyskanie ochrony własności przemysłowej Nabór ciągły do 31 grudnia 2012 r. 35 mln PLN 6.1 Paszport do eksportu 29 października 16 listopada 2012 r. 108 mln PLN 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej 19 listopada 14 grudnia 2012 r. 143,9 mln PLN 8.2 Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu b2b 15 października 9 listopada 2012 r. 389,6 mln PLN 20