Łukasz Goczek Makroekonomia I Ćwiczenia 2

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Łukasz Goczek Makroekonomia I Ćwiczenia 2"

Sylwia Milewska
7 lat temu
Przeglądów:

1 RUCH OKRĘŻNY I SYSTEM RACHUNKOWOŚCI NARODOWEJ (ver ) Ruch okrężny w gospodarce: Założenia: 1) brak państwa i zagranicy 2) gospodarstwa domowe dysponują czynnikami produkcji (w tym nakłady pracy) i dostarczają je przedsiębiorstwom, 3) gospodarstwa domowe są wyłącznymi właścicielami przedsiębiorstw, 4) przedsiębiorstwa dostarczają dobra i usługi, 5) wszystkie dochody gospodarstwa domowe są wydatkowane na dobra i usługi, całkowity przychód ze sprzedaży dóbr i usług jest wydatkowany na czynniki produkcji. Rys 2-1, Ruch okrężny w gospodarce Istnieją 3 równoznaczne sposoby mierzenia aktywności gospodarczej: 1) wartość wytworzonej produkcji 2) strumień dochodów czynników produkcji 3) wartość wydatków na dobra i usługi Dochody (oznaczone dalej jako Y) są równe wydatkom, czyli produktowi krajowemu. Produkt krajowy brutto (PKB, ang. GDP gross domestic product) to miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze, zlokalizowane na terytorium danego kraju bez względu na to, kto jest ich właścicielem. 1

gospodarstwa domowe są wyłącznymi właścicielami przedsiębiorstw, 4) przedsiębiorstwa dostarczają dobra i usługi, 5) wszystkie dochody gospodarstwa domowe są wydatkowane na dobra i usługi, całkowity

2 Inwestycje i oszczędności Model z założeniami j/w, lecz teraz dodajemy inwestycje i oszczędności, które są odpowiednio odpływem i dopływem do obiegu okrężnego: Inwestycje (I) to zakupy dóbr kapitałowych przez firmy Oszczędności (S) to część dochodu, która nie zostaje wydana Oznaczenia symboli: Y suma wynagrodzeń czynników produkcji C konsumpcja I Inwestycje S Oszczędności Y=C+S PKB jako dochód, który może zostać wydany lub zaoszczędzony Y=C+I jako wydatek na dobra finalne, konsumpcyjne lub inwestycyjne Stąd: C+S=C+I S=I Oznacza to, że suma odpływów w gospodarce równa się sumie dopływów. Podatki i wydatki rządowe Dodatkowe założenia: 1) źródłem przychodów państwa są podatki bezpośrednie nakładane na dochody (osób fizycznych, prawnych) oznaczane w zależności od konwencji: T, Tb, Td oraz podatki pośrednie, nakładane na wydatki np. akcyza, VAT podatek od towarów i usług. Oznaczane jako: Tp, Te 2) podatki są nakładane, aby sfinansować 2 rodzaje wydatków państwa: wydatki rządowe na dobra i usługi (G) stanowią część PKB, bo są to wydatki rządowe na rynku zaopatrywanym przez przedsiębiorstwa oraz płatności transferowe, czyli świadczenia społeczne (B, TR) służą wyłącznie redystrybucji wytworzonego już dochodu, zmieniają rozkład dochodów i siły nabywczej, nie powiększają dochodu narodowego, nie stanowią więc wkładu do PKB PKB w cenach rynkowych to miara produkcji rynkowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi. PKB w cenach czynników wytwórczych (bazowych, producenta) to miara produkcji rynkowej z pominięciem podatków pośrednich. PKB w cenach czynników wytwórczych jest niższy od PKB w cenach rynkowych o wartość podatków pośrednich pomniejszonych o dotacje do dóbr i usług. Te Podatki pośrednie PKB w cenach rynkowych C + I +G PKB w cenach bazowych - Y C + I + G Te 2

dochód, który może zostać wydany lub zaoszczędzony Y=C+I jako wydatek na dobra finalne, konsumpcyjne lub inwestycyjne Stąd: C+S=C+I S=I Oznacza to, że suma odpływów w gospodarce równa się sumie

3 Rys 2-2, Ruch okrężny w gospodarce przy założeniu istnienia rządu i rynków finansowych Dochód narodowy (pol. DN, ang. NI) to całość dochodów wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników produkcji (procenty - kapitał, renty - ziemia i płace - praca) równa całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w PNN. Dochody osobiste (pol. DO, ang. PI) to ta część dochodu narodowego, która jest wypłacana poszczególnym jednostkom (osobom fizycznym). Dochody osobiste do dyspozycji (pol. DOD, DR, ang. DPI) to dochody osobiste pomniejszone o kwotę podatków osobistych i opłat niepodatkowych. Td Podatki od dochodu B Transfery DPI = Y + B Td Ponieważ oszczędności są tą częścią DPI, której nie wydano na konsumpcję: S = (Y + B Td) C (1) Od strony PKB jako produkcji dóbr i usług netto wytworzonych w gospodarce (wartość dodana): Y = C + I + G Te (2) A zatem z porównania (1) i (2) uzyskujemy: C + I + G Te = Y = S + C B + Td Z tego zaś wynika, że: S + Td + Te = I + G + B Oznacza to, że suma odpływów w gospodarce równa się sumie dopływów. Równanie to można przekształcić: 3

PNN. Dochody osobiste (pol. DO, ang. PI) to ta część dochodu narodowego, która jest wypłacana poszczególnym jednostkom (osobom fizycznym). Dochody osobiste do dyspozycji (pol. DOD, DR, ang.

4 S I = (G + B) (Td + Te) S I = BD Gdzie BD to deficyt budżetowy, który jest równy różnicy oszczędności i inwestycji prywatnych. Obieg okrężny w gospodarce otwartej Dodatkowe założenie: 3) gospodarka jest otwarta. Importuje i eksportuje Eksport - X dobra, które zostały wytworzone w kraju, a następnie sprzedane za granicę. Import - Z dobra produkowane z granicą i nabywane na potrzeby gospodarki krajowej. Eksport Netto - stanowi różnicę między eksportem i importem NX = Eksport Import = X - Z Dochody netto z tytułu własności lub pracy za granicą to różnica pomiędzy dochodami obywateli danego kraju uzyskanymi za granicą a odpływem dochodów z własności lub pracy należnych cudzoziemcom. Produkt narodowy brutto (pol. PNB, ang. GNP) to pieniężny wskaźnik bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych (nabywanych przez ostatecznych użytkowników), wytworzonych w gospodarce w danym okresie (równe sumie wartości dodanych i sumie dochodów czynników produkcji); suma PKB i dochodów netto z pracy lub własności za granicą (miara całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju - bez względu na miejsce świadczenia usług). PNB per capita to produkt narodowy brutto na jednego mieszkańca Produkt narodowy netto (pol. PNN, ang. NNP) to produkt narodowy brutto pomniejszony o odpisy amortyzacyjne majątku trwałego przedsiębiorstw. PNB i PKB są miarami dóbr finalnych, przez które rozumiemy dobra nabywane przez ostatecznego użytkownika bez względu na to, czy mają charakter dóbr konsumpcyjnych (gospodarstwa domowe np. żywność), czy inwestycyjnych (przedsiębiorstwa np. maszyny). Uwzględniając zagranicę PKB w cenach bazowych musi być zmodyfikowany: Y = C + I + G + NX - Te Eksport jest dopływem, a import odpływem pieniądza z ruchu okrężnego, a zatem: S + (Td + Te) + Z = I + (G + B) + X Suma odpływów w gospodarce równa się sumie dopływów. 4

Import - Z dobra produkowane z granicą i nabywane na potrzeby gospodarki krajowej.

5 Nadwyżka sektora prywatnego finansuje deficyt budżetu państwa lub ma pokrycie w nadwyżce bilansu handlowego: S I = [(G + B) (Td + Te)] + (X Z) S I = BD + NX Rys 2-3, Obieg okrężny w gospodarce otwartej Rodzaje PKB: 1) nominalny - liczony w cenach bieżących; 2) realny - liczony w cenach stałych (uzyskany przez zastosowanie deflatora, wyrażającego wpływ inflacji: PKB nominalny podzielony przez deflator). Wady PKB: 1) nie ujmuje produkcji nie podlegającej obrotowi rynkowemu 2) nie ujmuje szarej i czarnej strefy 3) nie ujmuje czasu wolnego oraz działań altruistycznych jako dobra 4) nie obejmuje renty konsumenta z posiadanych dóbr trwałych 5) nie uwzględnia efektów zewnętrznych niektórych dóbr: zanieczyszczeń środowiska, broni, tytoniu itp. 5

6 Wartość dodana jest to przyrost wartości dóbr i usług w wyniku procesu ich produkcji lub dostarczania. Jest to różnica pomiędzy wartością wyprodukowanych dóbr a wartością dóbr pośrednich potrzebnych do ich dostarczenia. System rachunkowości narodowej GDP Gross Domestic Product (PKB) GDP = C + I + G + NX Gdzie I - inwestycje brutto Inwestycje brutto (I)= Inwestycje netto + amortyzacja (A) Z kategorii brutto do netto przechodzimy odejmując amortyzację. NDP Net Domestic Product (PKN - produkt krajowy netto) NDP = GDP A Z kategorii krajowych do narodowych przechodzimy odejmując dochody z tytułu własności czynników produkcji za granicą GNP Gross National Product (PNB) GNP = GDP + dochody z tytułu własności czynników produkcji za granicą Dochód narodowy Dochód narodowy to produkt narodowy netto w cenach producenta. Z kategorii produktu do dochodu przechodzimy przez odjęcie podatków pośrednich Te NI National Income (DN dochód narodowy) NI = NNP Te GNI Gross National Income (DNB dochód narodowy brutto) GNI = NI + A = GNP Te GDI Gross Domestic Income (DKB dochód krajowy brutto) GDI = GDP Te NNP Net National Product (PNN produkt narodowy netto) NNP = GNP A Dochody osobiste PI Personal Income (DO dochód osobisty) PI = NI (te składniki NI, które nie trafią bezpośrednio do gospodarstw domowych) + (te składniki dochodu gospodarstw domowych, które nie są częścią NI) PI = NI [(Tπ D) + US + π ] + (B + N) Gdzie: Tπ = podatki od zysków korporacji Podatki przedsiębiorstw netto=subsydia dotacje do dóbr i usług; czyli (π subsydia) US składki na ubezpieczenia społeczne π - niepodzielone zyski przedsiębiorstw B transfery rządowe (TR) N dochody ludności z długu publicznego (np. odsetki od obligacji skarbowych) (G%) 6

System rachunkowości narodowej GDP Gross Domestic Product (PKB) GDP = C + I + G + NX Gdzie I - inwestycje brutto Inwestycje brutto (I)= Inwestycje netto + amortyzacja (A) Z kategorii brutto do netto

7 Dochody rozporządzalne DPI Disposable Personal Income (DR dochody rozporządzalne, czyli dochody osobiste po opodatkowaniu) DPI = PI Td DPI = C + S Budżet BD Budget Deficit (DB deficyt budżetowy) BD = (suma wydatków budżetowych) (suma dochodów budżetowych) BD = (G + B + subsydia) (Te + Td + Tk) S +T + Z = I + G + X S = I + BD + NX 7

Deficit (DB deficyt budżetowy) BD = (suma wydatków budżetowych) (suma dochodów

Podobne dokumenty

Makroekonomia 1. Wykład 2. Rachunek dochodu narodowego i pomiar sytuacji na rynku pracy

Makroekonomia 1. Wykład 2. Rachunek dochodu narodowego i pomiar sytuacji na rynku pracy Makroekonomia 1 Wykład 2. Rachunek dochodu narodowego i pomiar sytuacji na rynku pracy Plan wykładu 2. Rachunek dochodu narodowego w gospodarce zamkniętej i otwartej (SNA) Tożsamość oszczędności i inwestycji