Budda Hammurabi Temistokles Kleistenes Solon Perykles Aleksander Wielki Fidiasz Sokrates Myron Arystoteles Platon Homer Miltiades

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE HISTORIA - WEDŁUG EPOK I. STAROŻYTNOŚĆ 776 p.n.e. pierwsze igrzyska olimpijskie 753 p.n.e. założenie Rzymu 490 p.n.e. bitwa pod Maratonem 480 p.n.e. Salamina, Termopile 338 p.n.e. Cheronea Grecy tracą niezależność 333 p.n.e. zwycięstwo Aleksandra pod Issos 331 p.n.e. Aleksander podbija Persję 323 p.n.e. śmierć Aleksandra początek hellenizmu 216 p.n.e. sukces Hannibala pod Kannami 202 p.n.e. Zama Rzym pokonuje Kartaginę p.n.e. powstanie Spartakusa 44 p.n.e. śmierć Cezara 31 p.n.e. Akcjum 27 p.n.e. początek pryncypatu 313 edykt mediolański 395 podział Cesarstwa Rzymskiego 476 upadek Rzymu inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Budda Hammurabi Temistokles Kleistenes Solon Perykles Aleksander Wielki Fidiasz Sokrates Myron Arystoteles Platon Homer Miltiades 1

2 Spartakus Juliusz Cezar Oktawian August Neron Hannibal Marek Cicero Marek Kato Diklecjan Odoaker Inne Pojęcia era, epoka paleolit, mezolit, neolit rewolucja neolityczna australopitek neandertalczyk monarchia despotyczna politeizm monoteizm pismo klinowe, hieroglify Sumerowie Ariowie oligarchia demokracja polis hoplita falanga hellenizm filozofia republika konsul senat trybun ludowy pryncypat dominat wojny punickie 2

3 legion akwedukt, termy styl dorycki, joński, koryncki inne Istota wydarzeń i problemów - Periodyzacja dziejów - Jakie były warunki naturalne doliny Nilu i jak wpływały na życie mieszkańców? - Jakie grupy można wyodrębnić w społeczeństwie egipskim? - Czym różniło się ich położenie? - Powstanie państwa egipskiego i kolejne etapy jego rozwoju - Jaka była struktura władzy w Egipcie? - Cechy religii egipskiej i jej wpływ na życie mieszkańców - Jakie ludy zamieszkiwały Bliski Wschód i Mezopotamię? - Jakie państwa funkcjonowały tam w starożytności? - Na czym polegały zasady prawa przedstawione w Kodeksie Hammurabiego - Które ze zdobyczy cywilizacyjnych ludów bliskowschodnich weszły na trwałe do dorobku cywilizacji śródziemnomorskiej? - W jaki sposób warunki przyrodnicze wpłynęły na życie starożytnych Greków? - Jakie było społeczeństwo starożytnej Grecji? - Na czym polegała specyfika życia politycznego w starożytnej Grecji? - Jakie były skutki i przyczyny wojen grecko perskich? - Jakie były skutki podbojów Aleksandra Wielkiego? - Jakie elementy kultury greckiej stały się częścią współczesnej kultury europejskiej? - W jaki sposób środowisko przyrodnicze wpłynęło na życie starożytnych Rzymian? - Jak przekształcało się społeczeństwo rzymskie w trakcie swoich dziejów? - Jaki był ustrój polityczny państwa rzymskiego /monarchia, 3

4 republika, pryncypat, dominat/? - Jakie były źródła sukcesów polityki rzymskiej w świecie śródziemnomorskim? - Jakie były przyczyny upadku państwa rzymskiego? - Jaki wkład wnieśli Rzymianie do współczesnej kultury europejskiej? - inne II. ŚREDNIOWIECZE POWSZECHNE Daty i związane z nimi fakty 496 chrzest Franków panowanie Justyniana 622 hidżra 732 klęska Arabów pod Poitiers panowanie Karola Wielkiego 800 koronacja cesarska 843 traktat w Verdun 962 Otto I cesarzem panowanie Ottona III 988 chrzest Rusi 1066 bitwa pod Hastings 1077 Canossa 1096 I krucjata 1122 konkordat w Wormacji 1215 Wielka Karta Swobód 1302 Stany Generalne we Francji niewola awiniońska papieży wojna stuletnia sobór w Konstancji 1453 zdobycie Konstantynopola przez Turków wyprawa Vasco da Gamy 1492 dotarcie Kolumba do Ameryki inne 4

5 Postacie i związane z nimi zasługi, działania Chlodwik Benedykt z Nursji Justynian Wielki Mahomet Karol Młot Pepin Krótki Karol Wielki Otto I Otto III Samo Cyryl i Metody Włodzimierz Wielki Grzegorz VII Wielki Wilhelm Zdobywca Kanut Wielki Urban II Jan bez Ziemi Fryderyk Barbaross Fryderyk II Filip IV Piękny Jan Hus Zygmunt Luksemburczyk Henryk Żeglarz Bartolomeo Diaz Vasco da Gama Krzysztof Kolumb inne Pojęcia Monarchia patrymonialna Prawo salickie Plemię Demokracja wojenna Majordomus Cezaropapizm 5

6 Skryptoria Reguła benedyktyńska i cysterska Siedem sztuk wyzwolonych Renesans karoliński Uniwersalne cesarstwo Feudalizm Stosunki poddańcze Wasal Lenno Senior Inwestytura Renta feudalna Pańszczyzna Hołd Wiec Słowianie Prasłowianie Krucjata Stan Monarchia stanowa Schizma Ruch soborowy Husytyzm Parlament Styl romański Styl gotycki Lokacja Prawo niemieckie Hanza Cechy Gildie inne Istota wydarzeń i problemów - W jaki sposób i gdzie następowało odrodzenie życia kulturalnego i politycznego po upadku Cesarstwa Rzymskiego? 6

7 - Jakie było znaczenie kultury arabskiej dla Europy? - Jaką rolę odegrało Bizancjum w kształtowaniu się średniowiecznej Europy? - W jaki sposób Frankowie organizowali swoje państwo i społeczeństwo? - Jakie były przyczyny upadku monarchii patrymonialnych? - W jaki sposób państwo Ottonów kontynuowało tradycje państwa Karola Wielkiego? - Jaka była geneza systemu feudalnego? - Jakie znaczenie miało ukształtowanie systemu lennego? - Na czym polegała organizacja społeczna Słowian? - Jakie konsekwencje dla poszczególnych plemion słowiańskich miało przyjęcie chrześcijaństwa? - Na czym polegała jedność kultury średniowiecznej? - Jaką rolę odgrywał Kościół w życiu społeczeństw i państw średniowiecznej Europy? - Zasady sztuki romańskiej i gotyckiej. - Jakie było podłoże społeczne, polityczne i religijne konfliktu papiestwa z cesarstwem? - Jakie znaczenie miały krucjaty? - Na czym polegał kryzys uniwersalizmów? - Jakie zmiany społeczno ekonomiczne zachodziły w Europie XII i XIII wieku? - W jaki sposób doszło do utworzenia monarchii stanowej w Anglii i Francji? - Jakie znaczenie dla Europy i Polski miała ekspansja turecka? - Na czym polegał kryzys Kościoła i papiestwa? - Jakie było znaczenie ruchu soborowego? - Jakie były główne konflikty polityczne w Europie W XIV i XV wieku? - Na czym polegało znaczenie miast dla rozwoju gospodarczego Europy? - Jakie zjawiska świadczą o kształtowaniu się nowego obrazu człowieka i świata w XIV i XV wieku w Europie? - Przyczyny i skutki wielkich wypraw geograficznych 7

8 - inne III. PIASTOWIE Daty i związane z nimi fakty - Ok panowanie Mieszka I chrzest Polski bitwa pod Cedynią zdobycie Śląska panowanie Bolesława Chrobrego śmierć Wojciecha zjazd gnieźnieński wojny z Niemcami, pokój w Budziszynie wyprawa kijowska koronacja Bolesława kryzys państwa, rządy Bezpryma najazd Brzetysława Kazimierz Odnowiciel, odbudowa państwowości rządy królewskie Bolesława Śmiałego wojna Bolesława Krzywoustego z Niemcami walki o odzyskanie Pomorza testament Krzywoustego, rozbicie dzielnicowe wygnanie Władysława II upadek zasady senioratu Krzyżacy na ziemiach polskich najazd Mongołów koronacja Przemysła II rządy Wacława II utrata Pomorza Gdańskiego na rzecz Krzyżaków -!320 koronacja Władysława Łokietka Płowce panowanie Kazimierza Wielkiego zjazd w Wyszehradzie walki o Ruś proces warszawski, zrzeczenie się praw do Śląska 8

9 pokój kaliski Akademia Krakowska Ludwik Andegaweński na tronie polskim przywilej koszycki - inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Mieszko I i Dobrawa Otto I, Otto II, Otto III Hodo Jordan Unger Oda Bolesław Chrobry Henryk II Jarosław Mądry Św. Wojciech Mieszko II Bezprym Kazimierz Odnowiciel Brzetysław Masław Bolesław Śmiały Władysław Herman Sieciech Biskup Stanisław Gall Anonim Wincenty Kadłubek Jan Długosz Zbigniew Bolesław Krzywousty Henryk V Warcisław Władysław Wygnaniec Mieszko III Stary Bolesław Kędzierzawy 9

10 Henryk Sandomierski Kazimierz Sprawiedliwy Leszek Biały Konrad Mazowiecki Henryk Brodaty Św. Jadwiga śląska Henryk Pobożny Bolesław Wstydliwy Henryk Probus Jakub Świnka Przemysł II Wacław II Przemyślid Władysław Łokietek Kazimierz Wielki Jan i Karol Luksemburgowie Ludwik Węgierski Jadwiga Andegaweńska inne Pojęcia Trybut Organizacja grodowa Kasztelan Metropolia Dziesięcina Lokacja na prawie polskim i niemieckim Wójt, sołtys Wolnizna Zakon krzyżacki Corona Regni Polaniae Seniorat Unia personalna Stany Szczerbiec Inne Istota wydarzeń i problemów 10

11 - Jaką role odegrało chrześcijaństwo w procesie budowania państwa polskiego? - Na czym polegała organizacja państwa polskiego w okresie panowania pierwszych Piastów? - Jakie było miejsce Polski w systemie państw europejskich za panowania Piastów? - Jakie zmiany terytorialne następowały za panowania Piastów? - Jakie były przyczyny i skutki kryzysów państwa polskiego? - Jakie były główne cele polityki Bolesława Krzywoustego? - Jakie były przyczyny i następstwa wydania statutu przez Bolesława III? - W jaki sposób kształtowało się społeczeństwo stanowe? - Jakie były najważniejsze zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne w okresie rozbicia dzielnicowego? - Jaką rolę odegrał Kościół w procesie jednoczenia Polski? - Jakie było znaczenie kolonizacji na prawie niemieckim? - Jakie były przyczyny pojawienia się tendencji zjednoczeniowych? - Jak przebiegał proces tworzenia się monarchii stanowej w Polsce? - Jakie były główne cele polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego? - Jaki był bilans panowania Piastów? - Inne V. POLSKA JAGIELLONÓW Daty i związane z nimi wydarzenia 1385 układ w Krewie panowanie Władysława Jagiełły wielka wojna z Krzyżakami 1413 unia w Horodle 1430, 1433 przywilej jedlneńsko - krakowski 1444 klęska pod Warną, śmierć Władysława Warneńczyka 11

12 wojna trzynastoletnia i II pokój toruński 1496 przywilej piotrkowski 1515 układ wiedeński Jagiellonów z Habsburgami 1525 hołd pruski 1569 unia lubelska 1572 śmierć Zygmunta Augusta inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Władysław Jagiełło i Jadwiga Andegaweńska Witold Ulryk von Jungingen Zawisza Czarny Jan Długosz Zbigniew Oleśnicki Paweł Włodkowic Władysław Warneńczyk Kazimierz Jagiellończyk Władysław Jagiellończyk Jan Olbracht Aleksander I Zygmunt I Stary Bona Zygmunt August Albrecht Hohenzollern Inne Pojęcia Folwark pańszczyźniany Sejm walny, senat i izba poselska Przywilej nieszawski Sejmiki Ruch egzekucyjny Unia realna Sekularyzacja Królewszczyzny 12

13 Demokracja szlachecka Magnateria Arianie Konfederacja Rokosz Złoty wiek kultury polskiej Inne Istota wydarzeń i problemów - Jaka była geneza i znaczenie unii polsko litewskich? - Jakie były trudności w utrzymaniu związku polsko litewskiego i na czym polegały? - Jak kształtowały się stosunki polsko krzyżackie w XV i XVI wieku? - Jakie były przyczyny i skutki zaangażowania się Jagiellonów na Węgrzech? - Jakie skutki polityczne i społeczne miał rozwój przywilejów szlacheckich? - Jak kształtowała się polityka dynastyczna Jagiellonów? - Jaka była geneza gospodarki folwarcznej? - Jakie były obowiązki stanu szlacheckiego wobec państwa? - Jak kształtowały się stosunki społeczne wewnątrz stanu szlacheckiego w XVI wieku? - Jaka była struktura sejmu walnego i jego kompetencje? - Jakie były cele polityki zagranicznej ostatnich Jagiellonów? - Jaki wpływ miała unia lubelska na kształt demokracji szlacheckiej? - inne VII. RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW W XVII WIEKU Daty i związane z nimi fakty 1573 pierwsza wolna elekcja, akt Konfederacji Warszawskiej panowanie Stefana Batorego walka z Moskwą o Inflanty /Połock, Psków, Wielkie 13

14 Łuki, Jam Zapolski/ 1596 unia brzeska 1605 Kircholm 1629 Altmark 1635 Sztumska Wieś potop szwedzki 1657 traktaty welawsko bydgoskie 1610 Kłuszyn, zajęcie Moskwy rozejm w Dywilinie kampania smoleńska, pokój w Polanowie 1620 Cecora 1621 Chocim 1648 wybuch powstania Chmielnickiego 1651 Beresteczko 1654 ugoda w Perejasławiu 1658 ugoda hadziacka 1667 rozejm z Rosją w Andruszowie 1673 Chocim 1683 odsiecz wiedeńska 1699 traktat karłowicki 1652 liberum veto inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Henryk Walezy Stefan Batory Jan Zamoyski Mikołaj Kopernik Andrzej Frycz Modrzewski Piotr Skarga Jan Karol Chodkiewicz Stanisław Żółkiewski Stanisław Koniecpolski Zygmunt III Waza Władysław IV Waza Jan Kazimierz Ludwika Maria Gonzaga 14

15 Marysieńka Sobieska Bohdan Chmielnicki Stefan Czarniecki Jereme Wiśniowiecki Jan Sobieski Micha Korybut Wiśniowiecki Inne Pojęcia Wolna elekcja Artykuły henrykowskie Pacta conventa Interrex Konwokacja Państwo bez stosów Unici Dyzunici Husaria Latyfundium Oligarchia magnacka Dymitriada Święta Liga Sarmatyzm Inne Istota wydarzeń i problemów - Jakie były tradycje elekcyjne w Polsce? - Jakie dokumenty określały obowiązki władców elekcyjnych? - W jaki sposób elekcje wpływały na pozycję króla w Polsce? - Czy możemy nazwać Stefana Batorego królem niemalowanym? - Jakie były inspiracje kultury renesansowej w Polsce? - Co stanowiło o specyfice polskiego odrodzenia? - Jacy byli główni przedstawiciele kultury i nauki polskiej w XVI wieku? 15

16 - Czy wiek XVI możemy nazwać złotym wiekiem? - Jakie były główne nurty reformacji w Polsce? - Co decydowało o specyfice polskiej reformacji i kontrreformacji? - Jakie skutki dla społeczeństwa miał epizod reformacyjny? - Jakimi metodami magnateria zwiększała swoje wpływy w państwie? - Dlaczego władza królewska uległa osłabieniu? - Jaki był wpływ ewolucji ustroju Rzeczpospolitej na jej pozycję międzynarodową? - W jaki sposób Polska realizowała swoje cele w polityce zagranicznej? - Co decydowało o znaczeniu problemu bałtyckiego i kozackiego w polskiej polityce zagranicznej? - Jakie były skutki wojen w XVII wieku? - Co decydowało o specyfice polskiego baroku? - Jakie były cechy charakterystyczne kultury polskiej w XVII wieku? - Jakie były największe osiągnięcia polskiego baroku? - Jakie były główne tendencje w myśli politycznej polskiego baroku? - Inne IV. EPOKA NOWOŻYTNA ŚWIAT I EUROPA W XVI XVIII WIEKU Daty i związane z nimi wydarzenia 1517 wystąpienie Marcina Lutra wojna chłopska w Niemczech 1534 I Akt Supremacji w Anglii 1555 pokój religijny w Augsburgu 1572 noc św. Bartłomieja we Francji 1540 zakon jezuicki 1542 Święta Inkwizycja 1559 indeks ksiąg zakazanych sobór w Trydencie 1598 edykt z Nantes 16

17 wojna północna 1701 powstanie Królestwa Pruskiego trzecia wojna śląska 1773 bostońska herbata 1776 Deklaracja Niepodległości 1787 konstytucja amerykańska 1789 wybuch rewolucji francuskiej kolejne etapy rewolucji we Francji inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Karol V Ferdynand Magellan Nicolo Machiavelli Dante, Petrarca, Boccaccio Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael Santi Tomasz Morus Marcin Luter Jan Kalwin Henryk VIII Tudor Elżbieta Wielka Henryk IV Burbon Jean Bodin Kardynał A. Richelieu Ludwik XIV Jean Colbert Piotr I Wielki Oliwer Cromwell Fryderyk Wielki Maria Teresa Józef II Katarzyna II Jerzy Waszyngton Tomasz Jefferson Markiz La Fayette Ludwik XVI 17

18 Robespierre, Danton, Marat Napoleon Bonaparte J. J. Roussau Wolter Kartezjusz Monteskiusz John Locke inne Pojęcia Reformacja Kontrreformacja Święta inkwizycja Jezuici Koncyliaryzm Kurializm Renesans Humanizm Kalwinizm Luteranizm Antytrynitaryzm Kościół anglikański Purytanie Noc św. Bartłomieja Wielka Armada Dualizm w rozwoju gospodarczym Europy Przemysł nakładczy Manufaktura Burżuazja Rządy parlamentarne Absolutyzm Merkantylizm Ojcowie Założyciele Barok Oświecenie Absolutyzm oświecony 18

19 Empiryzm Racjonalizm Ateizm Deizm Trójpodział władzy Republika Konstytucja Dyktatura jakobinów Stany generalne Legislatywa Konwent Przewrót termidoriański Dyrektoriat Konsulat inne Istota wydarzeń i problemów - Czy odrodzenie zerwało z dorobkiem kulturowym średniowiecz? - Jakie miejsce w świecie wyznaczali człowiekowi myśliciele doby renesansu? - Jakie były główne koncepcje polityczne i gospodarcze w okresie renesansu? - Które centra ówczesnej Europy kształtowały kulturę odrodzenia? - Jakie były przyczyny reformacji w Europie? - Jakie czynniki sprzyjały ekspansji reformacji w Europie? - Jaki wpływ miła reformacja na rozwój kultury w Europie? - Katolicyzm kontrreformacja czy reforma Kościoła? - Jakie były dominujące tendencja ustrojowe w Europie w XVI wieku? - Co decydowało o potędze domu habsburskiego? - Jakie było znaczenie konfliktów religijnych w XVI wiecznej Europie? - Jakie zmiany nastąpiły w systemie państw europejskich w XVII wieku? 19

20 - Jakie były główne koncepcje polityczne i gospodarcze w XVII wieku? - Na czym polegały reformy absolutystyczne w Europie? - Jakie zmiany nastąpiły w układzie sił w Europie w XVIII wieku? - Na czym polegały zmiany w systemie produkcji w Anglii? - Dlaczego doszło do konfliktu wewnętrznego w Anglii? - Jak przebiegał proces kształtowania się systemu parlamentarnego w Anglii? - Jaką politykę prowadziła Anglia wobec swych kolonii w Ameryce? - Dlaczego doszło do wojny o niepodległość? - W jaki sposób koloniści wywalczyli niepodległość? - Jakie znaczenie dla rozwoju przyszłego państwa miała konstytucja z 1787 roku? - Co nowego wniosła myśl filozoficzna oświecenia? - W jaki sposób myśliciele chcieli zorganizować państwo i społeczeństwo? - Jakie były główne tendencje myśli politycznej, społecznej i ekonomicznej oświecenia? - Jakie osiągnięcia nauki przyniosło oświecenie? - Którzy z przedstawicieli oświecenia wywarli największy wpływ? - Jakie dziedziny sztuki rozwinęły się najbardziej w okresie oświecenia? - Jakie zjawiska były najbardziej charakterystyczne dla kultury oświecenia? - Jakie były przyczyny rewolucji francuskiej we Francji w 1789 roku? - Na czym polegało znaczenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela? - Jakie były główne etapy rewolucji? - Jakie były istotne cechy dyktatury jakobinów? - Jakie było znaczenie rewolucji dla układu sił w Europie? - Inne 20

21 VI. RZECZPOSPOLITA W XVIII WIEKU Daty i związane z nimi wydarzenia rządy Sasów w Polsce 1702 klęska pod Kliszowem okupacja szwedzka 1704 Stanisław Leszczyński królem Polski 1709 bitwa pod Połtawą August II wraca na tron 1717 sejm niemy 1720 rosyjsko pruski układ w Poczdamie 1732 układ trzech czarnych orłów 1740 założenie Collegium Nobilium 1764 reformy sejmu konwokacyjnego 1765 Szkoła Rycerska 1768 prawa kardynalne, konfederacja barska 1772 I rozbiór Polski 1773 sejm rozbiorowy, powołanie KEN Sejm Wielki 1791 Konstytucja 3-go Maja 1792 Targowica 1793 II rozbiór Polski 1794 powstanie kościuszkowskie 1795 III rozbiór Polski inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania August II Mocny August III Piotr I Wielki Stanisław Leszczyński Stanisław Konarski Stanisław August Poniatowski Katarzyna II Fryderyk II Hugo Kołłątaj Stanisław Staszic Ignacy Krasicki 21

22 Wojciech Bogusławski Adam Naruszewicz Stanisław Małachowski Julian Ursyn Niemcewicz Canaletto Bacciarelli Antoni Tyzenhaus Ksawery Branicki Szczęsny Potocki Seweryn Rzewuski Józef Poniatowski Tadeusz Kościuszko Jan Kiliński Aleksander Suworow Inne Pojęcia Mecenat Kuźnica kołłątajowska Cło generalne Teatr narodowy Komisje dobrego porządku Klasycyzm Oczynszowanie Obiady czwartkowe Czarna procesja Targowiczanie Prawa o miastach Kosynierzy Uniwersał połaniecki Rzeź Pragi Inne Istota wydarzeń i problemów - Dlaczego wzrosło znaczenie sąsiadów Polski w XVIII wieku? 22

23 - Jakie było stanowisko Polski wobec wojny północnej? - Dlaczego doszło do konfliktu wewnętrznego w XVIII wieku? - Jakie były skutki wojny północnej dla Rzeczpospolitej? - Jakie były pierwsze programy reform? - Dlaczego doszło do I rozbioru Polski? - Na czym polegało ożywienie gospodarcze w drugiej połowie XVIII wieku? - Jaki był program reform Sejmu Wielkiego? - Na czym polegało znaczenie Konstytucji 3-go Maja? - W jaki sposób doszło do II rozbioru? - Jakie skutki dla Polski miały rządy targowiczan? - Jaka była recepcja oświecenia europejskiego w Polsce? - Jakie znaczenie miała kultura w modernizacji społeczeństwa polskiego? - Jaką rolę odegrała publicystyka w tworzeniu i propagowaniu reform? - Jakie znaczenie miał mecenat artystyczny S. A. Poniatowskiego? - Na czym polegało znaczenie KEN? - Jakie były najwybitniejsze osiągnięcia kultury polskiego oświecenia? - W jaki sposób doszło do wybuchu powstania kościuszkowskiego? - Na czym polegało znaczenie uniwersału połanieckiego? - Dlaczego doszło do III rozbioru Polski? - Jakie było dziedzictwo I Rzeczpospolitej dla tradycji w Polsce? - Jak oceniano upadek państwa polskiego w historiografii? - Inne 23

24 VIII. UKŁAD SIŁ W EUROPIE W POCZĄTKACH XIX WIEKU. Daty i związane z nimi wydarzenia walki Napoleona we Włoszech, Legiony Polskie we Włoszech, Campo Formio 1798 wyprawa egipska Napoleona 1799 Konsulat we Francji Hohenlinden 1801 Kodeks Napoleona 1805 Trafalgar, Austerlitz 1806 Związek Reński, Jena, Auerstadt, blokada kontynentalna 1807 Tylża, powstanie Księstwa Warszawskiego 1808 guerilla w Hiszpanii 1809 Wagram, Raszyn 1812 kampania na Rosję, Borodino, Moskwa 1813 Lipsk 1814 klęska Napoleona, powrót Burbonów do Francji 1815 sto dni Napoleona, Waterloo 1815 Kongres Wiedeński i Święte Przymierze, powstanie Królestwa Polskiego 1821 śmierć Napoleona 1830 rewolucja lipcowa we Francji, powstanie w Belgii inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Napoleon Bonaparte Józef Wybicki Jan Henryk Dąbrowski Horatio Nelson Józef Poniatowski Aleksander I Maurycy Talleyrand Ludwik XVIII Klemens Metternich Adam Czartoryski Józef Zajączek Edward Burke 24

25 Inne Pojęcia - Dyrektoriat - Konsulat - Kodeks cywilny - Bitwa narodów - Blokada kontynentalna - Legitymizm, restauracja i równowaga europejska - Polityka reakcyjna - Konserwatyzm - Liberalizm - Święte Przymierze - Inne Istota wydarzeń i problemów - Jak rozwijała się ekspansja militarna Francji? - Jakie znaczenie miała sprawa polska w polityce Napoleona? - Księstwo Warszawskie państwo własne czy obce? - Jakie konsekwencje dla Europy przyniosła klęska Napoleona? - Jakie było znaczenie epoki napoleońskiej? - Jakie było znaczenie postanowień Kongresu Wiedeńskiego? - Dlaczego sprawa polska odgrywała tak znaczącą rolę na kongresie? - Czym było i jaką rolę odgrywało Święte Przymierze? - W jaki sposób prowadzono walkę przeciwko Świętemu Przymierzu? - Jakie były słabe strony systemu wiedeńskiego? - Inne 25

26 IX. ZIEMIE POLSKIE POD ZABORAMI. Daty i związane z nimi wydarzenia 1815 Konstytucja Królestwa Polskiego Towarzystwo Filomatów 1819 ustawa o cenzurze 1819 Wolnomularstwo Narodowe 1820 wystąpienie legalnej opozycji na Sejmie 1821 Towarzystwo Patriotyczne 1828 Sprzysiężenie Podchorążych 1830 wybuch powstania listopadowego 1831 wojna polsko - rosyjska 1831 Komitet Narodowy Polski J. Lelewela 1832 Mały Manifest Towarzystwa Demokratycznego Polskiego 1835 Gromady Ludu Polskiego 1836 Wielki Manifest TDP 1835 Stowarzyszenie Ludu Polskiego 1839 Związek Narodu Polskiego 1842 Związek Plebejuszy Walentego Stefańskiego 1846 powstanie krakowskie, rabacja, likwidacja Rzeczpospolitej Krakowskiej 1848 Wiosna Ludów 1863 branka, wybuch powstania styczniowego 1864 uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim, klęska powstania inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Ksawery Drucki Lubecki Wielki Książę Konstanty Mikołaj Nowosilcow Bracia Niemojowscy Walerian Łukasiński Adam Mickiewicz Tomasz Zan Joachim Lelewel 26

27 Mikołaj I Piotr Wysocki Maurycy Mochnacki Józef Chłopicki Adam Czartoryski Iwan Dybicz Iwan Paskiewicz Jan Skrzynecki Ignacy Prądzyński Józef Dwernicki Jan Krukowiecki Emilia Plater Józef Bem Józef Sowiński Karol Marcinkowski Tadeusz Krępowiecki Stanisław Worcell Szymon Konarski Edward Dembowski Piotr Ściegienny Karol Libelt Ludwik Mierosławski Jakub Szela Jan Tyssowski Józef Lompa Aleksander Wielopolski Aleksander II Marian Langiewicz Romuald Traugutt Józef Hauke Bosak Inne Pojęcia - Kongresówka - Dekret grudniowy - Regulacja w Prusach - Pruska droga do kapitalizmu 27

28 - Opozycja legalna - Noc listopadowa - Manewr Paskiewicza - Statut organiczny - Praca organiczna - Emisariusz - Hotel Lambert - Socjalizm utopijny - Rabacja - Wiosna ludów - Odwilż posewastopolska - Biali - Czerwoni - Branka - Nazwy ugrupowań w kraju i na emigracji - Inne Istota wydarzeń i problemów - Jaki był ustrój KP? - Dlaczego w KP powstała opozycja i tajne związki? - Jaka była sytuacja gospodarcza KP w latach ? - Jakie zmiany nastąpiły w rolnictwie zaboru pruskiego? - Jakie były przyczyny wybuchu powstania listopadowego? - Jaki był przebieg działań wojennych? - Jaki był stosunek poszczególnych ugrupowań politycznych do powstania? - Jakie były przyczyny klęski powstania? - Jakie były konsekwencje upadku powstania? - Dlaczego emigrację po powstaniu listopadowym nazwano wielką? - W jaki sposób i gdzie działały główne obozy polityczne na emigracji? - Jakie były programy polityczne obozów emigracyjnych? 28

29 - Jaki był wpływ ugrupowań emigracyjnych na życie kraju? - Dlaczego w zaborze pruskim dominowała praca organiczna? - Co zadecydowało o upadku powstania 1846 roku? - Jakie były skutki tego powstania? - Jaki był stan przygotowań do wywołania powstań w okresie Wiosny Ludów na ziemiach polskich? - Czy spiskowcy potrafili wykorzystać ówczesną sytuację w państwach zaborczych? - Jakie znaczenie miały wydarzenia Wiosny Ludów dla sytuacji Polaków w zaborze austriackim i pruskim? - Jaki był przebieg i skutki wojny krymskiej dla sytuacji wewnątrz Rosji? - Co stanowiło podstawę nadziei na zelżenie antypolskiego kursu caratu? - Jakie obozy polityczne ukształtowały się w KP przed powstaniem styczniowym? - Jakie były różnice programowe między obozem Białych i Czerwonych? - Które z form walki wpłynęły na wybuch powstania i dlaczego? - Co zawierał Manifest Rządu Narodowego? - Jaki był charakter i rejony działań powstańczych? - Jak zorganizowane było polskie państwo podziemne? - Jakie były zasady ukazu carskiego o uwłaszczeniu? - Dlaczego powstanie styczniowe upadło? - Inne 29

30 X. RUCHY NARODOWE I PRZEOBRAŻENIA PAŃSTW EUROPEJSKICH W XIX I NA POCZĄTKU XX WIEKU. Daty i związane z nimi wydarzenia 1848 rewolucja lutowa i czerwcowa we Francji II Republika 1852 II Cesarstwo Wiosna Ludów w Austrii, Prusach, Włoszech 1859 Solferino zjednoczenie Włoch 1863 wojna Prus i Austrii z Danią 1866 Sadowa 1867 powstanie Austro Węgier 1870 wojna francusko pruska; Sedan; III Republika we Francji 1871 zjednoczenie Niemiec, powstanie II Rzeszy wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych 1896 Adua klęska Włochów w Etiopii 1898 konflikt angielsko francuski Faszoda I wojna burska II wojna burska 1910 Związek Południowej Afryki powstanie sipajów w Indiach powstanie Tajpingów w Chinach 1899 powstanie bokserów w Chinach 1911 proklamowanie republiki w Chinach wojna japońsko chińska wojna rosyjsko japońska 1864 powstanie I Międzynarodówki 1871 Komuna Paryska 1889 powstanie II Międzynarodówki inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Ludwik Bonaparte Napoleon III Franciszek Józef Fryderyk Wilhelm IV 30

31 Robert Owen Karol Fourier Piotr Proudhon Henryk Saint-Simon Karol Marks Fryderyk Engels Ludwik Kossuth Kamil Cavour Józef Garibaldi Otto von Bismarck Adolf Thiers Edward Bernstein Abraham Lincoln Robert Lee Ulisses Grant Sun Jat Sen Twórcy wynalazków i osiągnięć naukowych inne Pojęcia - Manifest Komunistyczny - Socjalizm utopijny - Parlament frankfurcki - Wyprawa tysiąca - Związek Północnoniemiecki - Monarchia dualistyczna - Depesz emska - Wersalczycy - Komuna Paryska - Miedzynarodówka - Anarchizm - Rewizjonizm - Rewolucjonizm - Reformizm - Partia polityczna i systemy partyjne - Monarchia konstytucyjna, parlamentarna, 31

32 republika - Koncentracja kapitału - Monopol kartel, syndykat, trust, koncern - Giełda, akcja - Lobbing - Abolicjonizm - Secesja - Nacjonalizm - Syjonizm - Chadecja - Okres Meidżi - Dominium - Protektorat - Inne Istota wydarzeń i problemów - Co spowodowało wydarzenia 1848 roku we Francji? - Jakie przyczyny doprowadziły do upadku republiki? - Na jakich zasadach ustrojowych oparte były rządy Napoleona III? - Jakie były kierunki polityki zagranicznej cesarza? - Jakie były główne cele ruchów rewolucyjnych w okresie Wiosny Ludów w Europie? - Jakie cele narodowe wpływały na przebieg wydarzeń w Europie? - Jakie siły społeczne starły się w czasie walki politycznej i zbrojnej w Europie? - W jakich krajach wydarzenia 1848 roku przybrały największe natężenie i dlaczego? - Jakie znaczenie miały wydarzenia Wiosny Ludów? - Jakie procesy przyspieszały zjednoczenie Niemiec i Włoch? - Na czym polegała rola Bismarcka w procesie jednoczenia Niemiec? - Jakie były główne etapy tworzenia zjednoczonych 32

33 Niemiec i Włoch? - Jakie były skutki zjednoczenia Niemiec dla Habsburgów? - Na czym polegało pojęcie demokracji w drugiej połowie XIX wieku? - Jakie były główne zasady demokratycznych rządów? - Które zasady demokracji wprowadzono najwcześniej? Gdzie? - Jaką rolę odgrywały partie i systemy partyjne w kształtowaniu się demokracji? - Jak funkcjonowały pierwsze systemy demokratyczne? - Co zadecydowało o procesie koncentracji kapitału? - Jakie formy gospodarki monopolistycznej rozwinęły się u progu XIX wieku? - W jakim stopniu industrializacja wpłynęła na ówczesne konflikty polityczne i społeczne? - Jak można scharakteryzować konsekwencje społeczne i gospodarcze procesu monopolizacji? - Jaki wpływ wywarła nauka na inne dziedziny życia społecznego? - Dlaczego możemy powiedzieć, że rozwój nauki i techniki u schyłku XIX wieku ukształtował naszą współczesność? - Jakie dziedziny techniki rozwinęły się na przełomie wieków? - Co wpłynęło na rewolucyjne przemiany w dziedzinie sztuki? - Jakie kierunki ukształtowały się w sztuce przełomu XIX/XX wieku? - Jak nauka i kultura wpłynęły na życie społeczne? - Co przyczyniło się do różnic między Północą i Południem Stanów Zjednoczonych? - Jaki był stosunek społeczeństwa amerykańskiego 33

34 do problemu niewolnictwa? - Co było bezpośrednią przyczyną wojny secesyjnej? - Jaki był przebieg wojny domowej w Stanach Zjednoczonych? - Jakie skutki dla państwa miał konflikt między Północą i Południem? - Co decydowało o aktywności kolonialnej państw europejskich? - Co to były imperia kolonialne? - Jak dokonał się podział ówczesnego świata? - Jakie były skutki podbojów kolonialnych dla sytuacji politycznej Europy? - Jakie przyczyny doprowadziły do narodzin ideologii socjalistycznej? - Co stało się przyczyną rozbicia ruchu robotniczego? - Kogo możemy zaliczyć do twórców i działaczy socjalizmu europejskiego? - Czym była spowodowana popularność ideologii narodowych w Europie XIX wieku? - Czy syjonizm można nazwać żydowskim nacjonalizmem i dlaczego? - inne XI. ZIEMIE POLSKIE W DRUGIEJ POŁOWIE XIX I NA POCZĄTKU XX WIEKU Daty i związane z nimi wydarzenia 1871 Kulturkampf 1885 rugi pruskie 1886 Komisja Kolonizacyjna 1894 HAKATA 1901 strajk we Wrześni kształtowanie się instytucji autonomicznych w Galicji likwidacja odrębności KP 1882 Wielki Proletariat 34

35 1893 PPS 1893 SDKP /od 1900 SDKPiL/ Stronnictwo Ludowe 1887 Liga Polska 1893 Liga Narodowa 1897 Stronnictwo Demokratyczno Narodowe rewolucja w KP 1906 rozłam w PPS inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Teodor Berg Aleksander Apuchtin Aleksander Świętochowski Józef Szafranek Karol Miarka Stanisław Stojałowski Jan Stapiński Jakub Bojko Karol Lewakowski Wincenty Witos Bolesław Limanowski Ludwik Waryński Józef Piłsudski Julian Marchlewski Róża Luksemburg Zygmunt Miłkowski Roman Dmowski Lenin Mikołaj II inne Pojęcia - Rusyfikacja - Germanizacja - Autonomia galicyjska 35

36 - Kulturkampf - Lojalizm - Stańczycy - Internacjonalizm - Pozytywizm warszawski - Praca u podstaw - Endecja - Solidaryzm społeczny - Bolszewicy - Duma - Krwawa niedziela - Inne Istota wydarzeń i problemów - Jakie były różnice w rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich? - Co decydowało o szybkości przemian gospodarczych i społecznych w trzech zaborach? - Dlaczego Polakom w zaborze austriackim udało się uzyskać autonomię? - Jakie przyczyny zadecydowały o kursie antypolskim w pozostałych zaborach? - Jakie były nastroje Polaków po upadku powstania styczniowego? - Dlaczego wybrano różne formy walki z zaborcami? - Jaką rolę odegrał pozytywizm warszawski w kształtowaniu świadomości narodowej społeczeństwa polskiego? - Jaki wpływ na rozwój autonomii galicyjskiej mieli krakowscy stańczycy? - W jaki sposób wykorzystywano autonomię dla sprawy narodowej? - Jaka była rola kultury w walce o utrzymanie polskości i jacy byli jej główni przedstawiciele? - Jakie były przyczyny aktywizacji ruchu robotniczego na ziemiach polskich? - Jakimi drogami docierała do Polaków ideologia 36

37 socjalistyczna? - Jakimi programami kierował się ruch robotniczy pod zaborami? - Jakie organizacje socjalistyczne działały na ziemiach polskich? Kto stał na ich czele? - Co stanowiło podstawy ruchu nacjonalistycznego? - Jak ewoluował polski ruch narodowy? - Gdzie i dlaczego zyskał największe wpływy? - Jacy byli najwybitniejsi przywódcy polskiego nacjonalizmu? - Dlaczego ruch ludowy narodził się w Galicji? - Jakie były początki ruchów społecznych na wsi? - Co stanowiło podstawy programowe ruchu ludowego? - Jakie organizacje chłopskie działały na ziemiach polskich pod zaborami? - Jakie były główne przyczyny osłabienia absolutyzmu w Rosji? - Dlaczego doszło do wybuchu rewolucji w Rosji? - Jakie główne siły polityczne działały w państwie carów? - Co zadecydowało o wybuchu rewolucji na ziemiach polskich? - Jakie postawy wobec wydarzeń zajęło społeczeństwo polskie? - Na czym polegało znaczenie rewolucji dla Rosji i Polaków? - Inne XII. PIERWSZA WOJNA ŚWIATOWA. Daty i związane z nimi wydarzenia 1879 i 1882 powstanie Trójprzymierza sojusz rosyjsko francuski 1904 sojusz angielsko francuski 1907 sojusz angielsko rosyjski ukształtowanie się Tróporozumienia 37

38 1905 i 1911 kryzysy marokańskie wojny bałkańskie 1914 zamach w Sarajewie i wybuch I wojny światowej 1914 Marna i Tannenberg 1915 przystąpienie Włoch do wojny, ofensywa państw centralnych na Rosję 1916 bitwa jutlandzka i Verdun 1917 rewolucja lutowa i październikowa w Rosji 1917 przystąpienie USA do wojny 1918 pokój brzeski radziecko niemiecki 1918 ofensywa niemiecka na froncie zachodnim, druga bitwa nad Marną 1918 klęska państw centralnych 1918 powstanie Republiki Weimarskiej i rozpad A-W 1919 konferencja wersalska i podpisanie Traktatu Wersalskiego 1919 powstanie nowych państw w Europie i powołanie Ligi Narodów 1914 wymarsz I Kompanii Kadrowej do KP 1915 powstanie Legionów Polskich u boku A-W 1915 okupacja KP przez państwa centralne 1916 Akt 5 listopada 1917 kryzys przysięgowy 1917 powołanie Rady Regencyjnej 1918 bitwa pod Kaniowem 1918 orędzie prezydenta Wilsona inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Wilhelm II Arcyksiążę Franciszek Ferdynand Mikołaj II Hindenburg i Ludendorff Ferdynand Foch Filip Petain Woodrow Wilson Grigorij Rasputin 38

39 Aleksander Kiereński Lenin Feliks Dzierżyński Georges Clemenceau Józef Piłsudski Roman Dmowski Ignacy Paderewski Hans von Beseler Józef Haller Kakowski, Ostrowski, Lubomirski inne Pojęcia - Trójprzymierze - Trójporozumienie - Ententa - Państwa centralne - Plan Schlieffena - Kocioł bałkański - Wojna pozycyjna - Eserowcy - Kadeci - Mienszewicy - Dwuwładza w Rosji - Rada Komisarzy Ludowych - Rady Delegatów Robotniczych, Żołnierskich i Chłopskich - Orientacja trialistyczna - Akt 5 listopada - Rada Regencyjna - Kryzys przysięgowy - Błękitna Armia - Demilitaryzacja - Mandat Ligi Narodów - Republika Weimarska 39

40 - Ład wersalski - Inne Istota wydarzeń i problemów - Jaka była geneza I wojny światowej? - Jakie konflikty polityczne i gospodarcze wpłynęły na ukształtowanie się przeciwstawnych bloków militarnych na przełomie XIX i XX wieku? - Czym był spowodowany pozycyjny charakter działań militarnych? - Jakie przyczyny doprowadziły do przegranej państw centralnych? - Jakie skutki w Europie i na świecie przyniosła I wojna? - Jaki był wpływ wydarzeń w Rosji na przebieg wojny? - Jakie było znaczenie rewolucji październikowej dla układu sił w Europie? - Dlaczego Polacy wiązali nadzieje z wojną? - Jakie były orientacje polityczne społeczeństwa polskiego przed i w czasie wojny? - Jaki był stosunek mocarstw do sprawy polskiej w trakcie wojny? - Inne XIII. EUROPA I ŚWIAT W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM. Daty i związane z nimi wydarzenia 1918 rozpędzenie Konstytuanty przez bolszewików w Rosji 1918 zabójstwo rodziny carskiej 1918 wprowadzenie komunizmu wojennego w Rosji 1919 powstanie Kominternu walka z kontrrewolucją białych 1921 NEP 1922 powstanie ZSRR 40

41 1922 układ radziecko - niemiecki w Rapallo 1924 śmierć Lenina, objęcie władzy przez Stalina 1936 konstytucja ZSRR 1919 związki kombatanckie we Włoszech 1921 Narodowa Partia Faszystowska 1922 marsz czarnych koszul na Rzym 1926 Mussolini duce 1929 układy laterańskie we Włoszech 1919 powstanie NSDAP 1923 pucz monachijski 1933 dojście Hitlera do władzy, powstanie III Rzeszy 1934 noc długich noży w Niemczech 1935 ustawy norymberskie 1935 wprowadzenie obowiązkowej służby wojskowej w Niemczech 1935 układ morski niemiecko - angielski 1936 remilitaryzacja Nadrenii Pakt Antykominternowski, powstanie osi Berlin Tokio Rzym 1923 plan Dowesa 1925 Locarno wielki kryzys ekonomiczny 1935 atak Włochów na Etiopię wojna domowa w Hiszpanii 1938 aneksja Austrii 1938 konferencja monachijska 1939 upadek Czechosłowacji 1939 żądania niemieckie w stosunku do Polski 1939 pakt Ribbentrop - Mołotow inne Postacie i związane z nimi zasługi, działania Lenin Stalin Lew Trocki Feliks Dzierżyński 41

42 Ławr Korniłow Anton Denikin Piotr Wrangel Paweł Judenicz Michaił Frunze Maksym Gorki Włodzimierz Majakowski Siergiej Eisenstein Ławrientij Beria Benito Mussolini Adolf Hitler Paul von Hindenburg F. D. Roosevelt Joachim Ribbentrop W. Mołotow N. Chamberlaine Józef Beck Inne Pojęcia - Komintern - Władza rad - Biali - Komunizm wojenny - CZEKA, GPU, NKWD - Nowa Ekonomiczna Polityka - Kolektywizacja - Rozkułaczenie wsi - Stalinizm - GUŁAG, łagry - Czystki - Kult jednostki - Pięciolatka - Faszyzm - Nazizm - Nadprodukcja - Interwencjonizm państwowy 42

43 - Plan Dowesa i Younga - Pakt Brianda Kelloga - Appeasement - Inne Istota wydarzeń i problemów - W jaki sposób doszło do umocnienia się władzy sowieckiej w Rosji Radzieckiej? - Jak przebiegał proces kształtowania się ZSRR? - Na czym polegała polityka partii bolszewickiej w pierwszym okresie istnienia ZSRR? - Dlaczego doszło do ważnych przemian wewnętrznych w ZSRR i jak one przebiegały? - Jakie były główne cele polityki zagranicznej ZSRR? - Na czym polegała istota systemu totalitarnego w ZSRR? - Dlaczego doszło do powstania państw faszystowskich? - Jak zmieniał się charakter rządów Mussoliniego i jak przebiegała faszyzacja kraju? - Jaki był społeczny odbiór faszyzmu we Włoszech i Niemczech? - Jakim mechanizmom społecznym i politycznym Hitler zawdzięczał swoje sukcesy? - Jakie były różnice i podobieństwa między faszyzmem włoskim i niemieckim? - Na czym polegała istota totalitaryzmu faszystowskiego? - Jaka była polityka wewnętrzna i zagraniczna państw faszystowskich? - Jaki był układ stosunków politycznych w Europie i na świecie po I wojnie światowej? - Na czym polegały główne zasady systemu wersalskiego? - Jaki wpływ na układ sił w Europie miał proces kształtowania się państw faszystowskich? 43

44 - Na czym polegała słabość systemu wersalskiego? - Jakie były przyczyny i skutki zbliżenia niemiecko radzieckiego w latach 20-tych? - Jakie czynniki wpłynęły na zmianę pozycji Niemiec i ZSRR w początkach lat 30-tych? - Jakie były szanse powodzenia inicjatyw pokojowych w okresie międzywojennym? - Jaki był mechanizm wielkiego kryzysu ekonomicznego? - Jaka była rola interwencjonizmu państwowego w wychodzeniu z kryzysu? - Jaką rolę odegrała polityka państw totalitarnych w podważaniu systemu wersalskiego? - W jaki sposób Niemcy łamały postanowienia traktatu wersalskiego? - Jaka była alternatywa dla polityki appeasementu? - Jakie były związki polityki zagranicznej i wewnętrznej państw osi? - Jakie były okoliczności i konsekwencje paktu Ribbentrop Mołotow? - Inne 44

45 45