Klinika Psychiatrii Dorosłych, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Transkrypt

1 1 Praca oryginalna Original paper MARCIN GÓRNIAK 1, JANUSZ RYBAKOWSKI 2 Test niacynowy w schizofrenii: przegląd piśmiennictwa i wstępne wyniki badań własnych Niacin test in schizophrenia: literature s reviews and preliminary results of own research 1 Specjalistyczna Praktyka Lekarska, Poznań, ul. Lwa 7 2 Klinika Psychiatrii Dorosłych, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Wstęp: Test niacynowy dla diagnostyki schizofrenii został zaproponowany w roku 1980 przez Davida Horrobina. Wyniki testu wykazują osłabioną reakcję części chorych na schizofrenię na niacynę stosowaną doustnie lub miejscowo, co ma potwierdzać występujące w tej chorobie zaburzenia gospodarki lipidowej. Celem pracy jest przegląd dotychczas wykonanych badań nad testem niacynowym w schizofrenii oraz zaprezentowanie wstępnych wyników badań własnych. Materiał i metoda: Badaniem objęto 29 chorych na schizofrenię (12 mężczyzn, 17 kobiet) w wieku od 20 do 53 lat, grupę kontrolną stanowiło 30 osób zdrowych (15 mężczyzn, 15 kobiet) w wieku od 23 do 48 lat. Wśród chorych 18 osób stanowili pacjenci z pierwszym epizodem choroby (11 nieleczonych wcześniej neuroleptykami), a 11 pacjenci chorujący przewlekle. Stosowano miejscową, trwającą 90 sekund ekspozycję na niacynę w postaci plastra z bibułą nasączoną 0,001 M roztworem estru metylowego kwasu nikotynowego. Nasilenie reakcji określano metodą komputerowej analizy zdjęcia obszaru poddanego ekspozycji. Wyniki: Chorzy na schizofrenię mieli istotnie słabsze nasilenie reakcji na niacynę w porównaniu z grupą kontrolną. Nie stwierdzono różnic zależnych od płci, długości choroby i przyjmowania leków przeciwpsychotycznych. Wnioski: Rezultaty naszego wstępnego badania wskazują na osłabienie reakcji skórnej na niacynę w schizofrenii, są zgodne z wynikami uzyskanymi przez innych badaczy i potwierdzają zaburzenia metabolizmu lipidów u chorych na schizofrenię. Test niacynowy może być pomocny zarówno w diagnostyce schizofrenii, jak i w ocenie wpływu prowadzonego leczenia na stan lipidów. Istnieje też możliwość stosowania testu jako markera endofenotypowego w schizofrenii, np. dla objawów deficytowych czy upośledzenia funkcjonalnego. Introduction: Niacin test for the diagnosis of schizophrenia was proposed by David Horrobin in The results of the test show a weakened response of patients with schizophrenia to a niacin applied orally or topically, what may prove the presence of lipid disorders in this disorder. A purpose of the article was to perform a review of the research with the use of niacin test in schizophrenia and to present the preliminary results of own research. Material and methods: The study included 29 patients with schizophrenia (12 men, 17 women) aged 20 to 53 years. The control group consisted of 30 healthy people (15 men, 15 women) aged from 23 to 48 years. Eighteen patients were first episode ones, among them 11 drug naïve and 11 of patients were chronic ones. A tissue paper with 0,001 M solution of methyl nicotinate was applied topically for 90 seconds. The intensity of reaction was determined by computer analysis of picture of an exposed area.

2 Results: Schizophrenia patients obtained significantly lower values of the intensity of reaction compared to the control group. There were no differences related to gender, duration of illness and taking antipsychotic medications. Conclusions: Our preliminary results indicate a reduction of skin reaction to niacin in schizophrenia, are consistentwith those obtained by other researchers and confirm the disturbances of lipid metabolism in schizophrenia. Niacin test may be helpful both in diagnosis of schizophrenia and in assessment of treatment on lipid status. It is possible to use the test as an enophenotypic marker in schizophrenia, e.g. for deficit symptoms or functional impairment. Słowa kluczowe: test niacynowy, schizofrenia, lipidy Key words: niacin test, schizophrenia, lipids Praca oryginalna Original paper 2 JAN JARACZ 1, EDYTA TETERA-RUDNICKA 2, DOMINIKA KUJATH 3, AGNIESZKA RACZYŃSKA 3, SEBASTIAN STOSZEK 4, WOJCIECH CZERNAŚ 5, PIOTR WIERZBIŃSKI 6, ADAM MONIAKOWSKI 7, KRYSTYNA JARACZ 8 Rozpowszechnienie politerapii w leczeniu chorych na schizofrenię wypisywanych z oddziałów psychiatrycznych w Polsce The prevalence of polypharmacy in treatment of schizophrenic patients discharged from psychiatric units in Poland 1 Klinika Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu 2 Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zdroje 3 Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. A. Piotrowskiego w Gnieźnie Dziekanka 4 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ciborzu 5 Szpital Powiatowy im. Alfreda Sokołowskiego, Oddział Psychiatryczny w Złotowie 6 Klinika Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 7 Oddział Psychiatryczny, 105 Szpital Wojskowy z Przychodnią SP ZOZ, Żary 8 Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Psychiatrycznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Badania przeprowadzone w wielu krajach wskazują, że jednoczesne stosowanie dwóch lub więcej leków przeciwpsychotycznych (LPP) u chorych na schizofrenię jest częstą praktyką. Dzieje się tak mimo zalecanej w większości standardów leczenia monoterapii LPP. Celem przeprowadzonego badania była ocena rozpowszechnienia politerapii w Polsce, gdzie ocen takich jak dotąd nie przeprowadzono. Analizie poddano leczenie farmakologiczne 131 chorych na schizofrenię wypisywanych z oddziału psychiatrycznego. Monoterapię zalecono 69 chorym (52,7%). Pozostali pacjenci leczeni byli dwoma (n = 56, 42,8%) lub trzema (n = 6,4,6%) LPP. W 85% przypadków stosowano leki przeciwpsychotyczne II generacji (LPPIIG). Z grupy tej najczęściej stosowanym lekiem była olanzapina. Łączenie dwóch LPPIIG było równie częste jak łączenie LPPIG z LPPIIG. Zastosowanie 2 LPP wiązało się z większą ilością wcześniejszych hospitalizacji. Biorąc pod uwagę wszystkie leki psychotropowe, w badanej grupie 55 chorych (42%) otrzymywało 1 lek, 48 (36,5%) dwa leki, 27 (20,5%) trzy, a 1 chory cztery leki. U niewielkiej liczby chorych stosowane były benzodiazepiny/leki nasenne (n = 11,8%) i leki antycholinergiczne (n = 12,9%).

3 Dane z kilku szpitali/oddziałów psychiatrycznych w Polsce wskazują, że rozpowszechnienie stosowania dwóch LPP u chorych na schizofrenię jest podobne jak w innych krajach europejskich. Surveys of prescribing antipsychotics (AP) in different countries have identified relatively widespread use of polypharmacy in treatment of schizophrenia. It is a common practice, despite guidelines recommendations of antipsychotic monotherapy. The aim of the study was to determine the pattern of psychotropic prescribing including polipharmacy with antipsychotics (AP) in a group of patients with schizophrenia discharged from psychiatric unit. Pharmacological therapy of 131 patients from 6 psychiatric units in Poland was examined. Monotherapy received 69 (52,7%) patients, 56 (42,8%) were discharged on two and 6 (4,6%) on three AP s. Second generation AP were prescribed more frequently (84%) than first generation AP (16%). Olanzapine was most widely used AP. Combination of two second generation AP was as common as concomitant use of second and first generation AP. Patients who were on two AP had more previous hospitalizations. When all psychotropics were taken into account 55 patients (42%) received one, 48 (36,5%) two, 27 (20,5%) three, and 1 patient four psychotropic drugs. Relatively small proportion of patients were receiving benzodiazepins/hypnotics (n = 11,8%) and anticholinergic drugs (n = 12,9%). Data collected from 6 psychiatric hospitals/departments in Poland revealed the rate of polipharmacy similar to observed in other European countries. Reasons for and the impact of the predominant use of polypharmacy require further study. Słowa kluczowe: politerapia, schizofrenia Key words: polipharmacy, schizophrenia Praca poglądowa Review DARIUSZ KACZMAREK, JADWIGA ZALEWSKA-KASZUBSKA Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) w terapii zespołu zależności alkoholowej: przegląd randomizowanych badań klinicznych Selective serotonin-reuptake inhibitors in alcohol dependence therapy: review of randomized controlled trials Zakład Farmakodynamiki Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 3 Cel pracy: Ocena skuteczności selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) w terapii zespołu zależności alkoholowej. Materiał i metody: Przeprowadzono systematyczny przegląd piśmiennictwa medycznego z wykorzystaniem elektronicznych baz danych Medline/Pubmed oraz Embase w celu znalezienia odpowiednich artykułów (wszystkie do listopada 2011). Do przeglądu kwalifikowano randomizowane badania kliniczne, wykonane metodą podwójnie ślepej próby, w których porównywano skuteczność SSRI z placebo u osób z zespołem zależności alkoholowej. Użyto słów kluczowych: alcohol, alcoholics, fluoxetine, sertraline, fluvoxamine, paroxetine, citalopram i escitalopram.

4 Wyniki: Do przeglądu włączono 8 badań spełniających kryteria kwalifikacji, którymi objęto 1105 osób w wieku od 18 do 75 r.ż. Wnioski: Brak jest dowodów, że SSRI są terapeutycznie efektywne w heterogennej populacji osób uzależnionych od alkoholu. Zauważono znamienną zależność pomiędzy skutecznością leczenia a współistniejącą depresją oraz typem alkoholizmu. Uwzględnienie typologii alkoholizmu może pomóc w wyjaśnieniu sprzecznych wyników dotyczących skuteczności SSRI w terapii zespołu zależności alkoholowej oraz pozwoli skierować leczenie tymi lekami do grupy pacjentów mogących odnieść korzyści z takiej terapii. Objective: To assess the efficacy of Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRI) in the treatment of alcoholism. Material and methods: A systematic review of electronic medical databases (Medline/Pubmed, Embase) was performed to find relevant clinical publication (all up to November 2011). Only randomized double-blind controlled trials comparing a SSRI with placebo in the treatment of alcohol dependence were considered for study inclusion. We used the following key words: alcohol, alcoholics, fluoxetine, sertraline, fluvoxamine, paroxetine, citalopram i escitalopram. Results: Eight randomized controlled studies (1105 participants, aged between 18 and 75 years) were included in the analysis. Conclusions: There is no evidence that SSRIs are therapeutically effective to a heterogeneous population. A significant interaction between efficacy of SSRIs and co-occurring depressive disorder or alcoholic subtypes and alcohol dependence was found. Subtyping alcohol-dependent subjects may help to explain mixed results in the literature on the efficacy of SSRIs treatment in alcohol dependence and allows address these medicines to the appropriate group of patients. Słowa kluczowe: zespół zależności alkoholowej, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny Key words: alcohol addiction, Selective Serotonin Reuptake Inhibitors Praca poglądowa Review Adriana Wawer, Anna Sznejder-Pachołek, Ilona Joniec-Maciejak, Joanna Schwenkgrub, Andrzej Członkowski Wirusy zależne od adenowirusów w terapiach genowych chorób neurodegeneracyjnych Adeno-associated virus vectors in gene therapies of neurodegenerative diseases Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej w Warszawie 4 Opracowanie skutecznych metod leczenia chorób neurodegeneracyjnych stanowi wciąż ogromne wyzwanie. W wielu przypadkach nie jest znana przyczyna wystąpienia choroby, brak również skutecznej farmakoterapii. Obecnie duże nadzieje w leczeniu wielu chorób wiąże się z wykorzystaniem terapii genowej, której istotą jest wprowadzanie do określonych komórek

5 ośrodkowego układu nerwowego (OUN) terapeutycznego genu, najczęściej za pomocą nośników wirusowych. Coraz szerzej wykorzystuje się w tym celu wektory oparte na wirusach AAV. W prezentowanej pracy przedstawiono zakończone oraz trwające badania kliniczne wykorzystujące wektory AAV do transferu terapeutycznego genu w terapii: choroby Parkinsona, choroby Alzheimera, stwardnienia zanikowego bocznego, choroby Canavana oraz późnej dziecięcej neuronalnej lipofuscynozy ceroidowej. Wyniki przedstawionych badań wskazują na dobry profil tolerancji i bezpieczeństwo tego rodzaju terapii. The search for effective therapy of neurodegenerative diseases is an important issue and an important challenge. Nowadays, there are high hopes for the gene therapy based treatment. This involves using a noninfectious virus administered directly into the brain. AAV vectors are increasingly being used as tools for delivery of therapeutic agents to the CNS. The present paper aims to review clinical trials carried out so far with the use of the AAV vectors in treatment of neurodegenerative disorders: Parkinson s disease, Alzheimer s disease, amyotrophic lateral sclerosis, Canavan disease and late infantile neuronal ceroid lipofuscinosis. Results obtained from these trials show good tolerance of AAV vectors in the CNS and safety of therapies. Słowa kluczowe: wektory AAV, terapia genowa, choroby neurodegeneracyjne, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, stwardnienie zanikowe boczne Key words: AAV vectors, gene therapy, neurodegenerative diseases, Parkinson s disease, Alzheimer s disease, amyotrophic lateral sclerosis Praca poglądowa Review Marek Krzystanek 1, Paweł Krzywda 1, Magdalena Marszałek 1, Irena Krupka-Matuszczyk 1, Tomasz Szafrański 2 Zarejestrowane wskazania do stosowania leków przeciwpsychotycznych w Polsce Registered indications for antipsychotic drugs in Poland 1 Katedra i Klinika Psychiatrii i Psychoterapii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, kierownik: prof. dr hab. n. med. I. Krupka-Matuszczyk 2 III Klinika Psychiatrii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa, kierownik: prof. dr hab. n. med. M. Jarema 5 Leki przeciwpsychotyczne (LPP) to jedna z podstawowych grup leków w psychiatrii. Są one stosowane w leczeniu schizofrenii i innych zaburzeń psychotycznych, jak również w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej, przede wszystkim jej fazy maniakalnej. Celem artykułu było przedstawienie aktualnego stanu faktycznego dotyczącego zarejestrowanych wskazań LPP dopuszczonych do obrotu w Polsce. Przeprowadzono porównanie wskazań rejestracyjnych postaci handlowych LPP dostępnych w Polsce w aspekcie specyficznych wskazań do leczenia zaburzeń psychicznych, jak również różnic w zapisach rejestracyjnych poszczególnych postaci handlowych danego leku. Analiza wskazań rejestracyjnych LPP pokazała znaczne różnice dotyczące zarejestrowanych wskazań. Różnice takie występują także w obrębie rejestracji różnych postaci handlowych tego samego neuroleptyku. Wskazania rejestracyjne mogą w znacznym stopniu odbiegać od wskazań

6 wymienianych w podręcznikach psychiatrii i farmakologii i istotnie ograniczać możliwości stosowania LPP w leczeniu schorzeń psychicznych oraz wymuszać na lekarzu stosowanie konkretnych postaci handlowych leków. Autorzy sugerują, iż jednolita wykładnia wskazań do stosowania LPP w oparciu o nazwę międzynarodową, a nie postać handlową mogłaby poprawić bezpieczeństwo pracy lekarza psychiatry. Konieczne są zmiany legislacyjne regulujące możliwości stosowania leków poza zarejestrowanym wskazaniem, w sytuacji wskazań opartych na dowodach naukowych. Zmiany te powinny zapewniać bezpieczeństwo prawne zarówno osoby leczonej, jak i leczącej. Antipsychotics (APPs) are one of the basic drug groups in psychiatry. APPs are used in the treatment of schizophrenia, psychotic disorders, as well as in the treatment of bipolar affective disorder, mainly its manic phase. The aim of the study was to present the actual situation, regarding the registered therapeutic indications of APPs, admitted for turn in Poland. The registered indications of different APPs market forms available in Poland, in the aspect of specific indications for the treatment of psychiatric disorders, as well as the differences in the description of specific indications of different market forms of the given drug were analyzed. The analysis indicated the significant differences in registered therapeutic indications. The differences are also present within registrations of different market forms of the same neuroleptic. The registered indications of neuroleptics may significantly vary from the indications listed in psychiatry and pharmacotherapy textbooks. The differences reduce the possibility of use of LPPs in the treatment of psychiatric disorders, and force physicians to prescribe the concrete market form of a drug. Authors suggest that a uniformed interpretation of the therapeutic indications of APPs, referred not to a market name but an international name of a drug, might improve the financial safety of psychiatrist s work. Legislative changes, introducing possibilities of use of drugs on the basis of scientific evidence apart of the registered indication are obligatory. The changes ought to assure the legal safety both to the treating person and the treated one. Słowa kluczowe: leki przeciwpsychotyczne drugiej generacji, wskazania terapeutyczne, wskazania rejestracyjne Key words: second generation antipsychotics, therapeutic indications, registration indications 6 Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji Prof. dr hab. Marek Jarema Konsultant Krajowy w Dziedzinie Psychiatrii