Ocena. poziomu magnezu całkowitego w surowicy po doustnym podaniu preparatu Magnezin. Magnezln. ~ Grodziskie Zakłady ~ Farmacetyczne mlfa

Transkrypt

1 Ocena poziomu magnezu całkowitego w surowicy po doustnym podaniu preparatu Magnezin.. Magnezln ~ Grodziskie Zakłady ~ Farmacetyczne mlfa

2 Jadwiga Kłoś, Barbara Lichodziejewska Klinika Kardiologii CMKP, Warszawa Kierownik Kliniki Kardiologii Prof. dr hab. L. Ceremużyński Magnez w orgamzmie człowieka jest jednym z podstawowych kationów śródkomórkowych i znajduje się głównie w tkankach. Z tego powodu diagnostyka jego niedoborów jest trudna, ponieważ stężenie we krwi nie odzwierciedla aktualnej zawartości w organizmie. O rozpoznaniu deficytu decyduje głównie wywiad, obecność schorzeń predysponujących do hipomagnezemii, zespół typowych objawów klinicznych, stwierdzenie niskich stężeń magnezu w surowicy i ewentualnie obciążający wynik testu wchłaniania magnezu. Trudności diagnostyczne rzutują na sposób leczenia niedoborów magnezu. O ile ma już obfitą literaturę dożylne podawanie preparatów magnezowych, zwłaszcza w ostrych stanach - to w zasadzie nie ma standardów leczenia lekami doustnymi. Uważa się, że dobór preparatu i dawkowanie zależy od stanu klinicznego pacjenta, wielkości stwierdzanego niedoboru i doświadczenia lekarza (1,2). W powszechnym użyciu są sole kwasów organicznych i nieorganicznych magnezu, o różnej zawartości magnezu elementarnego. Najdłuższą tradycję terapeutyczną mają sole kwasów organicznych, szczególnie Mg-ASp-Hel i Mg-mleczany, które są łatwiej przyswajane i łatwiej penetrują przez błonę komórkową. Jednakże zawartość magnezu elementarnego w tych preparatach jest mała, co praktycznie eliminuje je z leczenia znaczniejszych niedoborów. Z soli kwasów nieorganicznych najczęściej stosowane są chlorki, tlenki, wodorolenki i węglan magnezu (2,3). Klinika Kardiologii CMKP od dwunastu lat zajmuje się problemami związanymi z diagnostyką i terapią niedoborów magnezu (4,5,6,7,8). Stosujemy magnez dożylnie zarówno w ostrej fazie zawału jak i w prewencji zaburzeń rytmu. Przewlekle kontynuujemy u tych chorych terapię lekami doustnymi. Od wielu lat podajemy Mg per os w zespole wypadania płatka zastawki mitralnej, prowadząc w ciągu dwunastu lat grupę ponad 300 chorych (7). Magnez podajemy także w niewydolności krążenia z towarzyszącą arytmią komorową (8).

3 Lekiem doustnym stosowanym od lat w naszej Klinice jest węglan magnezu o dobrej tolerancji i skuteczności. Niewygodą tego preparatu jest okoliczność, że trzeba podawać go w opłatku (produkt apteki szpitalnej). Na rynku farmaceutycznym pojawił się preparat wyprodukowany przez Grodziskie Zakłady Farmaceutyczne "Polfa" o nazwie Magnezin w tabletkach. Jest to węglan magnezu w mieszaninie z nadwęglanem w tabletkach 0,2 (zawierających 51,57 Mg elementarnego) i 0,5 (zawierających 127,93 Mg elementarnego). Jak się wydaje, lek ten m6głby skutecznie zastąpić stosowany przez nas węglan magnezu w formie opłatk9wej. Celem pracy była ocena wchłaniania magnezu elementarnego po doustnym podaniu preparatu "Magnezin". Sposób przeprowadzenia badań. Badanie przeprowadzono w grupie 10 zdrowych ochotnik6w w wieku lat (śr. 32,6 6 kobiet i 4 mężczyzn) z prawidłową funkcją nerek. NIe mieli oni nigdy cech zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowo-magnezowej, stosowali normalną dietę i nigdy nie zażywali preparat6w magnezowych. Magnezin stosowano w spos6b następujący: Rano, na czczo, jednorazowo podawano 1,5g Magnezinu (3 tabl. po 0,5) tj. 383,8mg magnezu elementarnego. Po 2 tygodniach, także rano,. na czczo podawano dawkę 0,7 g Magnezinu (l tabl. po 0,5 i l tabl. po 0,2) tj. 179,5mg magnezu elementarnego. Krew do podstawowego oznaczenia stężenia Mg we krwi pobierano o godz rano przed podaniem Magnezinu. Krew do następnych oznaczeń magnezu we krwi pobierano po 4, 6 i 24 godzinach od pierwszego, jednorazowego podania Magnezinu. Metoda oznaczania Mg. Do oceny stężeń magnezu całkowitego używano najpowszechniej stosowany w Polsce zestaw firmy ANALCO. Zmienność śr6dseryjna oznaczeń wykonanych

4 przez technika z piętnastoletnim doświadczeniem (metoda kolorymetryczna) wyniosła 2,2%. Wartości normalne stężenia Mg w surowicy wynoszą w pracowni 1,7-2,6mg% (która jest zgodna z zaleconą normą Komisji Ekspertów Europejskiego Towarzystwa Magnezowego) (1). Ocena statystyczna. Ocenę statystyczną wykonano posługując się testem t-studenta. Wyniki. Efekty podanego doustnie Magnezinu w dawce l,5g przedstawiono w tab. l (wyniki indywidualne) oraz na ryc. l (zestawienie zbiorcze). W tabeli l i na rycinie 1 uwidoczniono stężenie magnezu całkowitego przed oraz po podaniu Magnezinu w dawce l,5g ( 383,8mg magnezu elementarnego) w kolejnych przedziałach czasowych. Średnia wartość podstawowa przed podaniem wynosiła 2,015±0,13mg%. Wszystkie poszczególne wartości podstawowe mieściły się w granicach normy zalecanej przez Komisję Ekspertów Europejskiego Towarzystwa Magnezowego (1). W czwartej godzinie po podaniu obserwowano spadek stężenia magnezu w surowicy (w stosunku do wartości wyjściowej) do 1,88±O,l2mg% (p<0,05). Po 6 godzinach natomiast obserwowano już znamienny wzrost w stosunku do wartości wyjściowej - do 2,178±O,llmg% (p<0,01) utrzymujący się przez 24 godziny. Wpływ dawki 0,7 g Magnezinu na poziom magnezu w surowicy przedstawia tabela 2 i rycina 2. Średnia wartość podstawowa wynosiła 1,78±O,13mg% i zawarta była w granicach normy. Wartości poszczególne (poza jednym - 1,68mg%) również mieściły się w granicach normy. Po 4 godzinach obserwowano tendencję do wzrostu stężenia magnezu w stosunku "do poziomu wyjściowego do l,86±0,15mg% (NS). Najwyższy poziom w stosunku do wartości wyjściowych, istotny statystycznie, obserwowano po 6 godzinach 1,78±O,13v/s 1,92±O,0Img% (p<0,01). Podwyższone stężenie --

5 w stosunku do wartości wyjściowej - utrzymało SIę do 24 godzin [1,78±0,3v/s 1,88±0,13mg% (p<o,os)]. Omówienie. Dziesięciu ochotnikom, bez cech niewydolności nerek i bez cech klinicznych zaburzeń gospodarki wapniowo-magnezowo-fosforanowej w czasie normalnej diety podano węglan magnezu w mieszamme z nadwęglanem w postaci preparatu Magnezin. Pierwsza dawka 1,Sg odpowiadała 383,8mg magnezu elementarnego, zaś druga 0,7g - 179,Smg magnezu elementarnego. Wykonując oznaczenia stężeń magnezu w surowicy w kolejnych odstępach czasowych od jednorazowego podania preparatu wykazano, że podanie l,sg jak i 0,7g Magnezinu powodowało istotne statystycznie podwyższenie poziomu magnezu całkowitego we krwi utrzymującego się przez całą dobę. Najwyższy przyrost wartości Mg w surowicy obserwowano po 6 godzinach od czasu podania dawki 0,7 g Magnezin. W ciągu doby od podania preparatu i później nie obserwowano żadnych efektów ubocznych. Obserwowany przemijający spadek stężenia po 4 godzinach od podania l,5g Magnezinu można interpretować jako pierwszy efekt zwiększonego wydalania magnezu przez kanaliki nerkowe, co obserwuje się u osób zdrowych, bez niedoborów magnezu z zachowaniem prawidłowej regulacji nerkowej, po podaniu dużej dawki magnezu (9). Komentarz. Magnezin okazał SIę być preparatem dobrze przyswajanym dobrze tolerowanym. Podany rano w jednorazowej dawce 0,7g (179,Smg magnezu elementarnego), co jest zgodne z propozycjami Komisji Ekspertów (1) i odpowiada połowie dobowego zapotrzebowania - okazał się skuteczny, bowiem okazał się znamienny wzrost stężenia magnezu we krwi. Na uwagę zasługuje fakt, że efekt porannego podawania Magnezinu utrzymuje się przez całą dobę, co stwarza pulę dyspozycyjną magnezu dla szeregu reakcji enzymatycznych, których aktywność nasila się wczesnym rankiem

6 i dla których magnez jest niezbędnym kofaktorem. Jest to szczególnie istotne w przypadkach schorzeń układu sercowo-naczyniowego, których objawy występują często w godzinach porannych. Ujawnienie tych objawów wiąże się między innymi ze zwiększoną aktywnością adrenergiczną, wymagającą dużej dostępności magnezu jako kofaktora reakcji enzymatycznych. Trzeba podkreślić, że z drugiej strony jon Mg++-hamuje aktywność układu sympatycznego ograniczając jego negatywne skutki biologiczne. A więc dobrze działający, aktywny, o bardzo dobrej tolerancji preparat magnezowy - teoretocznie - powinien zmniejszać kurczliwość naczyń i zapobiegać jej efektom (bóle wieńcowe, zwyżki ciśnienia tętniczego krwi), a także stabilizować proce&y elektryczne błony komórkowej chroniąc przed arytmią. Piśmiennictwo 1. Magnesium i Indications couceming diagnosis and treatment In man. Recomendation of a Commision of Experts. Mag. bull, 1986, 8, H. G. Classen, O. Classen, G. Fisher, H. Fisher, J. Helbig, H. G. Rummler, H. Schimatchek; Magnesium: prevention of stress-induced cardiovascular damage. Mag. bull, 1986, 8, G. Johansson; Magnesium and renal stone disease. Acta Med Scand (suppl), 1982,661, L. Cermużyński, R. Jurgiel, P. Kułakowski, J. Gębaiska; Threathening arrythmias in acute myocardial infarction are prevented by intravenous magnesium sulfate. Am Heart J 1989, 6, L. Cermużyński, N. Van Hao; Ventricular arrythmias late after myocardial infarction are related to hypomagnesemia and magnesium loss: preliminary trial of corrective therapy. Clin Cardiol 1993, 16, M. Dłużniewski, B. Bednarz, P. Kułakowski, 1. Gębaiska, J.' Kłoś, S. Karczmarewicz, J. Mormul; Prognostic value of complex arrythmias late potentials, low magnesium plasma level and high catecholamine and magnesium excretion after myocardial infraction. Eur Heart J 1992, 13 (abstr. suppl), Kłoś, B. Lichodziejewska, A. Budaj, K. Grudzka; Wyniki leczenia wyrównawczego zaburzeń gospodarki Mg-Ca w zespole wypadania płatka zastawki mitralnej. Pol. Tyg. Lek. 1988, 43, Gębaiska, E. Makowska, L. Cermużyński; Complex Ventricular arrythmias in congestive heart failure are related to serum magnesum. Beneficial effects of magnesium sulfate. Heart Failure, Therapeutic Targets, Abstract Book, 1994, Glasgow, P L. Caddel; The parenteral magnesium retention test. Magnesium in Cellular processes and Medicine, 1987,

7 Tabela 1. Stężenie magnezu całkowitego w surowicy (mg%) w kolejnych godzinach po przyjęclu doustnum preparatu Magnezin w dawce 1,5 g (3 tabl. po 0,5 g - co odpowiada 383,8 mg magnezu elementarnego ). Badani Czas pobrania (godz.) ,01 1,91 2,15 2,31 2 2,20 1,92 2,32 2,32 3 1,92 1,81 2,31 2,01 4 2,02 2,01 2,23 2,28 5 2,01 1,96 2,29 2,29 6 1,84 1,78 2,00 2,00 7 2,08 2,01 2,12 2,05 8 1,90 1,78 2, II 2,04 9 1,92 1,66 2,07 2, ,25 1,98 2,18 2,27 Wartość średnia 2,015 1,88 2,178 2,16 Odchylenie standardowe 0,13 0,12 0,11 0,14 p< - 0,05 0,01 0,05 Tabela 2. Stężenie magnezu całkowitego w surowicy (mg%) w kolejnych godzinach po przyjęclu doustnym preparatu Magnezin w dawce 0,7 g (l tabl. 0,5 g i l tabl. 0,2 - co odpowiada 51,57 mg magnezu elementarnego). Badani Czas pobrania (godz.) l 1,87 1,66 1,83 1,78 2 1,73 1,86 1,91 1,95 3 1,79 1,80 1,80 1,91 4 1,76 1,83 1,95 1,91 5 1,84 2,08 1,95 2,00 6 1,68 1,92 1,91 2,00 7 1,84 1,75 1,83 1,83 8 1,76 2,00 2,16 1,80 9 1,79 1,80 1,95 1, ,79 1,85 1,92 1,88 Wartość średnia 1,78 1,86 1,92 1,88 Odchylenie standardowe 0,13 0,15 0,01 0,13 p< - NS 0,01 0,05

8 Porównanie wartości stężenia magnezu w surowicy w kolejnych godzinach od przyjęcia preparatu Magnezin 1,5 g per os. (3 tabl. po 0,5 g - czyli 383,8 mg magnezu elementarnego) w stosunku do wartości wyjściowych. 2,8 2,7 2,6 2,5 2,4 2,3 2,2 2,1 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 Porównanie wartości stężenia magnezu w surowicy w kolejnych godzinach od przyjęcia preparatu Magnezin 0,7 g per os. (l tabl. 0,5 g i 1 tabl. 0,2 g - czyli 179,5mg magnezu elementarnego) Ryc. 2 w stosunku do wartości wyjściowych. 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 O