Wybrane tezy orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczące kosztów sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

Transkrypt

1 Wybrane tezy orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczące kosztów sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących kosztów sądowych Stosowanie art. 126(1) k.p.c. II PZ 48/07 postanowienie SN z 14 listopada 2007 r. OSNP 2009 nr 1-2, poz. 16 Strona wnosząca do Sądu Najwyższego zażalenie na postanowienie sądu drugiej instancji, którego dopuszczalność uzależniona jest od wartości przedmiotu zaskarżenia, która na tym etapie postępowania nie została jeszcze oznaczona, obowiązana jest ją wskazać. Brak tego elementu zażalenia jest brakiem usuwalnym na wezwanie przewodniczącego (art k.p.c. w związku z art , art , art. 398(21) oraz art. 394(1) 3 k.p.c.). IV CZ 52/07 postanowienie SN z 26 września 2007 r. LEX nr Obowiązek podania przez stronę wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia, o którym mowa w art. 126(1) 1 k.p.c., nie powstaje, gdy przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna. I CZ 48/07 postanowienie SN z 30 maja 2007 r. LEX nr Brak należytej staranności adwokata, który polega na zignorowaniu art. 126(1) 3 k.p.c. i zaniechaniu zaokrąglenia wartości przedmiotu zaskarżenia w górę do pełnego złotego, może powodować zaniżenie należnej opłaty. Prostą konsekwencją tej niestaranności jest uiszczenie opłaty niższej od należnej, a zatem w niepełnej wysokości, co prowadzi do zastosowania rygoru przewidzianego w art. 130(2) 3 k.p.c.

2 Stosowanie art. 130(2) k.p.c. Uwaga: art. 130(2) 3 i 4 k.p.c. zostały uchylone ustawą z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 234, poz. 1571) z dniem 1 lipca 2009 r. SK 33/07 wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17 listopada 2008 r. Dz. U Nr 207, poz Art ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) i art. 100 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, są zgodne z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. III CZP 142/07 uchwała siedmiu sędziów SN z 5 czerwca 2008 r. (zasada prawna) LEX nr Zwolnienie strony od kosztów sądowych w sprawie, przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje postępowania kasacyjnego. 2. Pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje z samego prawa umocowania do wniesienia skargi kasacyjnej i udziału w postępowaniu kasacyjnym. II PZ 68/07 postanowienie SN z 29 stycznia 2008 r. niepublikowane Po ustaleniu innej wartości przedmiotu zaskarżenia niż wskazana przez stronę, co powoduje uznanie, że apelacja nie została należycie opłacona, nie jest możliwe zastosowanie art. 130(2) 3 k.p.c. a stronę (jej profesjonalnego pełnomocnika) należy wezwać do uzupełnienia brakującej opłaty (na podstawie art i 370 k.p.c. w związku z art. 130(2) 5 k.p.c.).

3 I PZ 11/07 postanowienie SN 19 lipca 2007 r. OSNP 2008 nr 19-20, poz. 292 Zażalenie wniesione przez pełnomocnika będącego adwokatem (radcą prawnym) na postanowienie o odrzuceniu apelacji, która nie została należycie opłacona, podlega odrzuceniu, jeżeli skarżący opłacił zażalenie opłatą podstawową, zamiast opłatą stosunkową. III UZ 6/07 postanowienie SN z 5 lipca 2007 r. OSNP 2008 nr 17-18, poz. 273 Obowiązek uiszczenia przy wniesieniu skargi kasacyjnej w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych opłaty podstawowej w wysokości 30 złotych spoczywa na pełnomocniku procesowym ubezpieczonego będącym adwokatem lub radcą prawnym niezależnie od tego, czy został ustanowiony z urzędu, czy wskutek wyboru strony. II PZ 26/07 postanowienie SN z 22 czerwca 2007 r. OSNP 2008 nr 17-18, poz. 258 Po sprawdzeniu przez sąd wartości przedmiotu zaskarżenia, jeżeli okaże się, że jest ona wyższa od podanej przez stronę, nie jest możliwe odrzucenie apelacji wniesionej przez profesjonalnego pełnomocnika bez wezwania o uiszczenie należnej opłaty (nie stosuje się art. 130(2) 3 k.p.c.), lecz konieczne jest takie wezwanie (na podstawie art k.p.c.) pod rygorem odrzucenia apelacji (art. 370 k.p.c.). I CZ 20/07 postanowienie SN z 27 kwietnia 2007 r. LEX nr Zakres art. 130(2) 1 k.p.c. nie jest taki sam jak art. 130(2) 3 k.p.c. Obydwa te przepisy posługują się zwrotem "pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego". Jednakże w 130(2) 3 k.p.c. mowa jest tylko o pismach, będących środkami odwoławczymi lub środkami zaskarżenia, które zostały wyraźnie wymienione w tym przepisie. Zakres art. 130(2) 1 k.p.c. jest zatem szerszy. III CZP 158/06 uchwała SN z 13 kwietnia 2007 r. OSNC 2008 nr 3, poz. 33 Rygor określony w art. 130( 2) 3 k.p.c. nie ma zastosowania w sytuacji, w której apelację wnosi sama strona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

4 V CZ 24/07 postanowienie SN z 4 kwietnia 2007 r. LEX nr Jeżeli sąd odrzuca bez wzywania o uiszczenie opłaty środek zaskarżenia podlegający opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej, to rygor ten stosuje się także wówczas, gdy środek zaskarżenia - np. ze względu na przedmiotową kumulację roszczeń - podlega opłacie zarówno w wysokości stałej, jak i w wysokości stosunkowej, ze względu na rodzaj dochodzonych roszczeń. I UZ 51/06 postanowienie SN z 26 marca 2007 r. OSNP 2008 nr 11-12, poz. 177 Jeżeli nie upłynął jeszcze termin do wniesienia skargi kasacyjnej, strona może wnieść ponownie taką skargę, choćby jej skarga wniesiona uprzednio została odrzucona na podstawie art. 130(2) 3 k.p.c. To samo dotyczy innych środków zaskarżenia. I CZ 4/07 postanowienie SN z 21 marca 2007 r. LEX nr Niedopuszczalne jest odrzucenie ad hoc nieopłaconego środka zaskarżenia wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika, jeżeli domagał się on jednocześnie w imieniu strony zwolnienia jej od kosztów sądowych w zakresie obejmującym ten środek. W sytuacji, gdy wniosek o zwolnienie od kosztów został następnie skutecznie cofnięty przez skarżącego, przewodniczący powinien wezwać pełnomocnika do opłacenia apelacji w terminie tygodniowym (na podstawie art k.p.c.) pod rygorem jej odrzucenia (art. 370 k.p.c.). I CZ 1/07 postanowienie SN z 21 lutego 2007 r. LEX nr Ani ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ani wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych, nie przewidują jako sposobu uiszczania opłat sądowych zaliczenia na poczet tych opłat wcześniej nienależnie uiszczonych w tej samej sprawie innych opłat lub należności stron z tytułu wydatków stanowiących różnicę między kosztami pobranymi od strony a kosztami należnymi. 2. W razie oddalenia zawartego w piśmie (np. zażaleniu) wniosku o zwolnienie od

5 kosztów sądowych przewodniczący wzywa do uiszczenia opłaty należnej od tego pisma także wtedy, gdy wniósł je adwokat (radca prawny, rzecznik patentowy). W tej sytuacji nie stosuje się art. 130(2) 2 k.p.c. I PZ 33/06 postanowienie SN z 9 lutego 2007 r. OSNP 2008 nr 9-10, poz. 134 W razie oddalenia, odrzucenia lub zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strony reprezentowanej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego w zakresie należnej opłaty w wysokości stałej lub stosunkowej, przewodniczący powinien wezwać pełnomocnika strony (na podstawie art k.p.c.) do opłacenia środka odwoławczego lub środka zaskarżenia w terminie tygodniowym pod rygorem jego odrzucenia. W takiej sytuacji nie stosuje sie art. 130(2) 2 k.p.c. III CZ 4/07 postanowienie SN z 7 lutego 2007 r. LEX nr Artykuł 130(2) 3 k.p.c. stanowi o "podlegających opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej" środkach odwoławczych i zaskarżenia "wniesionych" przez adwokata. Reguluje on więc sytuacje, w których obowiązek uiszczenia opłaty istnieje w chwili wnoszenia danego środka. 2. Ze względu na podobieństwo sytuacji występującej po oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i sytuacji istniejącej po zwrocie wniosku o zwolnienie kosztów sądowych przewodniczący powinien wezwać pełnomocnika do uiszczenia opłaty od apelacji w terminie tygodniowym. V CZ 114/06 postanowienie SN z 25 stycznia 2007 r. LEX nr Zamieszczenie w piśmie zawierającym środek odwoławczy wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powoduje "odroczenie" obowiązku uiszczenia opłaty. W razie oddalenia takiego wniosku, przewodniczący wzywa do uiszczenia należnej opłaty także wtedy, gdy apelację wniósł adwokat. I CZ 123/06 postanowienie SN z 10 stycznia 2007 r. LEX nr Złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych wyłącza obowiązek uiszczenia opłaty od pisma objętego wnioskiem. Nie ma podstaw do uzależniania

6 takiego skutku od dalszego losu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Stanowiłoby to bowiem w istocie rozszerzenie hipotezy art. 130(2) 3 k.p.c., co jest niedopuszczalne ze względu na jego wyjątkowy charakter. W konsekwencji za nietrafne należy uznać założenie, że na podstawie art. 130(2) 3 k.p.c. odrzuceniu podlega nienależycie opłacona skarga kasacyjna podlegająca opłacie stałej, wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, do której dołączono wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej, nawet jeżeli wniosek ten został zwrócony (na podstawie art. 102 ust. 4 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) ze względu na niedołączenie do niego oświadczenia, o którym mowa w art. 102 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych. 2. Zarówno w razie oddalenia zgłoszonego przez pełnomocnika strony będącego adwokatem (radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym) wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie poniesienia należnej od środka odwoławczego lub środka zaskarżenia opłaty w wysokości stałej lub stosunkowej, jak również w sytuacji istniejącej po zwrocie tego wniosku, przewodniczący wzywa profesjonalnego pełnomocnika do opłacenia tych środków w terminie tygodniowym. III CZP 134/06 uchwała SN z 10 stycznia 2007 r. OSNC 2007 nr 11, poz. 160 Opłata podstawowa wymieniona w art. 11 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest opłatą w wysokości stałej w rozumieniu art. 130(2) 3 k.p.c. III CZ 94/06 postanowienie SN z 21 grudnia 2006 r. LEX nr Jeżeli strona reprezentowana przez kwalifikowanego pełnomocnika dochodzi kilku przedmiotowo odrębnych roszczeń, a uiści opłatę tylko od jednego z nich, należy nadać dalszy bieg pismu w części dotyczącej opłaconego roszczenia, a w pozostałym zakresie pismo zwrócić lub - jeżeli dotyczy środka zaskarżenia - odrzucić. III CZP 96/06 uchwała SN z 7 grudnia 2006 r. OSNC 2007 nr 9, poz Przewidziany w art. 130(2) 3 k.p.c. rygor odrzucenia nienależycie opłaconego środka odwoławczego lub zaskarżenia ma zastosowanie także do skargi na czynności komornika.

7 2. Skuteczne jest opłacenie przez radcę prawnego skargi na czynności komornika po jej wniesieniu, lecz przed upływem terminu zaskarżenia. II PZ 55/06 postanowienie SN z 29 listopada 2006 r. OSNP 2008 nr 1-2, poz. 17 Skarżący reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika obowiązany jest uiścić opłatę od apelacji wraz z jej złożeniem, nie później niż w terminie do jej wniesienia (art. 130(2) 3 k.p.c.). III CZP 98/06 uchwała SN z 28 listopada 2006 r. OSNC 2007 nr 9, poz. 131 W razie oddalenia zawartego w apelacji wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych przewodniczący wzywa do uiszczenia opłaty należnej od apelacji także wtedy, gdy wniósł ją adwokat. III CZP 109/06 uchwała SN z 21 listopada 2006 r. OSNC 2007 nr 7-8, poz. 105 Opłata podstawowa określona w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest opłatą w wysokości stałej w rozumieniu art. 130(2) 3 k.p.c. III UZ 10/06 postanowienie SN z 10 listopada 2006 r. OSNP 2007 nr 21-22, poz. 333 Art. 130(2) 3 k.p.c. nie dyskryminuje adwokatów, radców prawnych i rzeczników patentowych. I CZ 69/06 postanowienie SN z 7 listopada 2006 r. LEX nr Nie podlega odrzuceniu na podstawie art. 130(2) 3 k.p.c. nienależycie opłacona skarga kasacyjna podlegająca opłacie stałej, wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, do której dołączono wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej, nawet jeżeli wniosek ten należało zwrócić ze względu na niedołączenie do niego oświadczenia, o którym mowa w art. 102 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

8 I PZ 18/06 postanowienie SN z 27 października 2006 r. OSNP 2008 nr 7-8, poz. 105 Uiszczenie opłaty w niższej wysokości niż wymagana od zażalenia wniesionego przez adwokata jest nienależnym opłaceniem pisma, które z tego względu podlega odrzuceniu bez wzywania o uiszczenie pozostałej części opłaty (art. 130(2) 3 k.p.c.). V CZ 70/06 postanowienie SN z 6 października 2006 r. LEX nr Fakt, że znaki opłaty skarbowej nie zostały skasowane (jak tego wymagają 8 i 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych; Dz. U. Nr 27, poz. 199), nie stanowi wystarczającej przesłanki do ustalenia, że skarga kasacyjna nie została należycie opłacona. I CZ 81/06 postanowienie SN z 4 października 2006 r. OSNC 2007 nr 2, poz. 36 W razie oddalenia zgłoszonego przez pełnomocnika strony będącego radcą prawnym wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie poniesienia należnej od środka odwoławczego (środka zaskarżenia) opłaty w wysokości stałej lub stosunkowej, przewodniczący wzywa pełnomocnika do opłacenia tych środków w terminie tygodniowym. II PZ 27/06 postanowienie SN z 13 września 2006 r. OSNP 2007 nr 17-18, poz. 255 Wniesienie skargi kasacyjnej przez adwokata lub radcę prawnego bez uiszczenia opłaty podstawowej powoduje odrzucenie skargi na podstawie art. 130(2) 3 k.p.c. II UZ 14/06 postanowienie SN z 2 czerwca 2006 r. OSNP 2007 nr 11-12, poz. 175 Skutek określony w art. 130(2) 3 k.p.c. dotyczy także pism oraz środków odwoławczych i środków zaskarżenia podlegających opłacie podstawowej.

9 Inne I PZP 6/08 uchwała SN z 3 lutego 2009 r. niepublikowane Rozpoznanie zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie obciążenia strony kosztami sądowymi następuje w składzie jednego sędziego (art zdanie drugie k.p.c.). Stosowanie przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Art. 3 V CZ 35/07 postanowienie SN z 15 maja 2007 r. LEX nr Jeżeli w apelacji, skardze kasacyjnej bądź skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego kwestionuje się rozstrzygnięcie o powództwie głównym i powództwie wzajemnym, to wartość przedmiotu zaskarżenia ustala się osobno dla każdego z tych powództw. Art. 4 I PZ 18/07 postanowienie SN z 21 listopada 2007 r. niepublikowane Apelacja wniesiona przez pozwanego pracodawcę od wyroku sądu pierwszej instancji, w którym przywrócono do pracy czterech powodów, zaskarżająca ten wyrok w całości w stosunku do wszystkich powodów, podlega opłacie stanowiącej iloczyn opłaty podstawowej (30 złotych) oraz liczby powodów. II PZ 52/07 postanowienie SN z 15 listopada 2007 r. niepublikowane Opłatę od apelacji pozwanego pracodawcy od wyroku zasądzającego wynagrodzenie na rzecz kilku pracowników będących współuczestnikami

10 formalnymi ustala się podmiotowo odrębnie w relacji do przedmiotu zaskarżenia w ich indywidualnych sprawach. Może to oznaczać uiszczenie od apelacji pracodawcy kilku opłat podstawowych albo opłaty stosunkowej w połączeniu z opłatą podstawową. I PZ 7/07 postanowienie SN z 18 maja 2007 r. niepublikowane Zażalenie pozwanego pracodawcy na postanowienie odrzucające zażalenie w przedmiocie odrzucenia apelacji zaskarżającej wyrok w stosunku do dwóch pracowników (powodów będących współuczestnikami formalnymi) podlega podwójnej opłacie podstawowej. I PZ 22/06 postanowienie SN z 15 stycznia 2007 r. OSNP 2008 nr 5-6, poz. 71 Skarga kasacyjna pozwanego pracodawcy od wyroku sądu drugiej instancji przywracającego do pracy dwóch powodów będących współuczestnikami formalnymi w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu (w odniesieniu do żadnego z pracowników) nie przewyższa kwoty złotych, wniesiona podlega dwóm opłatom podstawowym. Art. 10 III UZ 6/07 postanowienie SN z 5 lipca 2007 r. OSNP 2008 nr 17-18, poz. 273 Obowiązek uiszczenia przy wniesieniu skargi kasacyjnej w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych opłaty podstawowej w wysokości 30 złotych spoczywa na pełnomocniku procesowym ubezpieczonego będącym adwokatem lub radcą prawnym, niezależnie od tego, czy został ustanowiony z urzędu, czy wskutek wyboru strony. I CZ 91/06 postanowienie SN z 7 listopada 2006 r. LEX nr Obowiązek uiszczenia opłaty przy wniesieniu do sądu pisma jej podlegającego nie ogranicza prawa żądania zwolnienia od kosztów sądowych. Niedopuszczalne jest zatem odrzucenie nieopłaconego środka zaskarżenia wniesionego przez

11 profesjonalnego pełnomocnika, jeżeli domagał się on jednocześnie w imieniu strony zwolnienia jej od kosztów sądowych w zakresie obejmującym ten środek. I CZ 48/07 postanowienie SN z 30 maja 2007 r. LEX nr Do zakresu pełnomocnictwa procesowego udzielonego adwokatowi lub radcy prawnemu należy, z mocy samego prawa, dokonanie wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych (art. 91 pkt 1 k.p.c.). "Czynnością procesową" w znaczeniu tego przepisu jest także uiszczenie opłaty od skargi kasacyjnej. Pełnomocnik jest do tego tylko "upoważniony", a nie "zobowiązany"; tzw. przymus adwokacki nie oznacza, że opłata musi być bezwzględnie uiszczona przez reprezentującego stronę adwokata (lub innego pełnomocnika procesowego) z jego własnych środków. IV CZ 89/06 postanowienie SN z 23 listopada 2006 r. OSNC-ZD 2008 nr 1, poz. 9 Pełnomocnik ustanowiony przez sąd nie ma obowiązku wykładania środków na pokrycie opłat sądowych obciążających stronę, ma natomiast obowiązek udzielić stronie pomocy prawnej w ich uzyskaniu w ramach pomocy społecznej lub zapomogi dla osoby pozbawionej wolności. Art. 14 III CZP 48/08 uchwała SN z 27 czerwca 2008 r. LEX nr W sprawie wszczętej przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, apelacja wniesiona po dniu 10 marca 2007 r. przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych w całości podlega opłacie podstawowej określonej w art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 21, poz. 123). III CZ 21/08 postanowienie SN z 16 maja 2008 r. LEX nr W świetle art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w

12 sprawach cywilnych (uchylonego przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; Dz. U. Nr 21, poz. 123) - sama niemożność uwolnienia się przez stronę od obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej nie wyklucza dopuszczalności przywrócenia terminu do dokonania tej czynności. I UZ 18/07 postanowienie SN z 3 lipca 2007 r. OSNP 2008 nr 19-20, poz. 302 Do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 2 tej ustawy), w tym art. 14 ust. 2 sprzed jego uchylenia i art. 100 ust. 2 sprzed zmiany jego treści. Przez wszczęcie sprawy nie może być rozumiane wniesienie skargi kasacyjnej. Skarga wniesiona po wejściu w życie ustawy nowelizującej ustawę o kosztach sądowych w sprawach wszczętych przed tą datą podlega opłacie według dotychczasowych zasad. Orzeczenia dotyczące stanu prawnego sprzed nowelizacji art. 14 ust. 2 II CZ 10/07 postanowienie SN z 15 marca 2007 r. LEX nr Jeżeli strona jest zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości, a jej pełnomocnik wie o takim zwolnieniu, to brak jest podstaw do przyjmowania stanowiska, że w razie bezprzedmiotowego ponowienia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i umorzenie przez sąd postępowania wywołanego takim wnioskiem, dochodzi do odsunięcia obowiązku zapłaty opłaty podstawowej z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych do czasu wezwania pełnomocnika strony do uiszczenia takiej opłaty. III CZP 154/06 uchwała SN z 7 lutego 2007 r. OSNC 2007/12/181 W razie częściowego zwolnienia strony od kosztów sądowych, polegającego na zwolnieniu od uiszczenia opłaty od pisma podlegającego opłacie, pobiera się od tego pisma opłatę podstawową (art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

13 V CZ 108/06 postanowienie SN z 4 stycznia 2007 r. LEX nr Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obowiązek wniesienia opłaty podstawowej ciąży jedynie na stronie już zwolnionej przez sąd od kosztów sądowych. Przed rozstrzygnięciem przez sąd w przedmiocie zwolnienia, hipoteza normy prawnej wynikającej z tego przepisu nie jest wypełniona. Nie można twierdzić, że opłata podstawowa podlegałaby, w przypadku oddalenia wniosku, zarachowaniu na poczet opłaty stosunkowej, albowiem opłatę podstawową ustawodawca ukształtował jako odrębną, samodzielną opłatę, która w określonych okolicznościach całkowicie zastępuje opłatę stosunkową. III CZP 110/06 uchwała SN z 7 grudnia 2006 r. OSNC 2007 nr 9, poz. 135 Obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej od apelacji, w której zawarto wniosek o zwolnienie od kosztów, powstaje po uwzględnieniu tego wniosku. III CZP 109/06 uchwała SN z 21 listopada 2006 r. OSNC 2007 nr 7-8, poz. 105 Opłata podstawowa określona w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz ze zm.) jest opłatą w wysokości stałej w rozumieniu art. 130(2) 3 k.p.c. IV CZ 85/06 postanowienie SN z 9 listopada 2006 r. LEX nr Wniesienie przez radcę prawnego, reprezentującego stronę zwolnioną przez sąd od kosztów sądowych, środka odwoławczego bez uiszczenia opłaty podstawowej (art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), powoduje - stosownie do art. 130(2) 3 k.p.c. - odrzucenie tych środków odwoławczych. Art. 18 II PZ 81/06 postanowienie SN z 16 lutego 2007 r. OSNP 2008 nr 9-10, poz. 135 Apelację dotyczącą rozstrzygnięcia o powództwie głównym i wzajemnym należy traktować jako dwie apelacje podlegające oddzielnym opłatom (art. 18 ustawy z dnia

14 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). II PZ 60/06 postanowienie SN z 18 grudnia 2006 r. OSNP 2008 nr 3-4, poz. 40 Jeżeli wyrok rozstrzyga o powództwie głównym i wzajemnym, to na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych pobiera się osobno opłatę od apelacji dotyczącej tej części wyroku, w której orzeczono o powództwie głównym, oraz osobno opłatę od apelacji dotyczącej tej części wyroku, która rozstrzyga o powództwie wzajemnym, choćby strona wniosła apelację w jednym piśmie procesowym. I PK 197/06 postanowienie SN z 11 grudnia 2006 r. OSNP 2008 nr 5-6, poz. 69 Całej opłacie sądowej (art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) podlega skarga kasacyjna wniesiona w sprawie z zakresu prawa pracy, a rodzaj opłaty (podstawowa wynosząca 30 złotych lub stosunkowa wynosząca 5% wartości przedmiotu zaskarżenia) jest uzależniony od wartości przedmiotu sporu, określonej według reguł zawartych w art. 19 i nast. k.p.c. II PZ 43/06 postanowienie z 23 listopada 2006 r. OSNP 2007 nr 23-24, poz. 353 Od apelacji lub skargi kasacyjnej w sprawie z zakresu prawa pracy należy uiścić opłatę stosunkową od wartości przedmiotu zaskarżenia, choćby była niższa od złotych, jeżeli wartość przedmiotu sporu określona według reguł zawartych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 19 i nast.) przekracza tę kwotę (art. 13 w związku z art. 18 ust. 2 i art. 35 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). III CZP 86/06 uchwała SN z 22 listopada 2006 r. OSNC 2007 nr 7-8, poz. 107 Do apelacji wniesionej od wyroku wydanego po wejściu w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych mają zastosowanie przepisy tej ustawy.

15 Art. 19 I PZP 5/08 postanowienie SN z 3 lutego 2009 r. Od postanowienia sądu pierwszej instancji o odrzuceniu pozwu w części przysługuje zażalenie, chociażby postanowienie to zostało zamieszczone w wyroku; zażalenie to podlega stosownej opłacie niezależnie od opłaty od apelacji wniesionej od zawartego w wyroku rozstrzygnięcia o dochodzonym roszczeniu. Art. 21 I CZ 57/07 postanowienie SN z 30 maja 2007 r. LEX nr Skoro ustawodawca nie różnicuje skutków uiszczenia opłaty w niepełnej wysokości od tego czy jest to brak groszowy, czy też poważniejszej natury, to nieopłacona w pełnej wysokości opłatą stosunkową skarga kasacyjna podlega odrzuceniu na podstawie art. 130(2) 3 k.p.c. III CZP 83/06 uchwała SN z 22 listopada 2006 r. OSNC 2007 nr 7-8, poz. 106 Apelacja wniesiona przez adwokata, bez spełnienia obowiązku zaokrąglenia w górę końcówki uiszczonej opłaty stosunkowej do pełnego złotego, podlega odrzuceniu. Wysokość opłat w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych Art. 35 II PZP 7/07 uchwała SN z 5 grudnia 2007 r. OSNP 2008 nr 7-8, poz. 90 W sprawach o roszczenia pracownika z zakresu prawa pracy, w których wartość przedmiotu sporu przekracza złotych, pracownik wnoszący powództwo ma obowiązek uiszczenia opłaty stosunkowej od pozwu (art. 96 ust. 1 pkt 4 w związku art. 35 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

16 II PZP 6/07 uchwała SN z 5 grudnia 2007 r. OSNP 2008 nr 7-8, poz. 89 W sprawie z zakresu prawa pracy z powództwa pracownika, w której wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę złotych, od apelacji powoda, w przypadku gdy wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa od tej kwoty, pobiera się opłatę stosunkową obliczoną od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 35 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). II PZP 5/07 uchwała SN z 11 września 2007 r. OSNP 2008 nr 1-2, poz. 2 W sprawie z zakresu prawa pracy z powództwa pracownika, w której wartość przedmiotu sporu przekracza złotych, od apelacji pozwanego pracodawcy, w przypadku gdy wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa od tej kwoty, pobiera się opłatę stosunkową obliczoną od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 35 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). I PZ 11/07 postanowienie SN z 19 lipca 2007 r. OSNP 2008 nr 19-20, poz. 292 Zażalenie wniesione przez pełnomocnika będącego adwokatem (radcą prawnym) na postanowienie o odrzuceniu apelacji, która nie została należycie opłacona, podlega odrzuceniu (art. 130(2) 3 k.p.c.), jeżeli skarżący opłacił zażalenie opłatą podstawową, zamiast opłatą stosunkową (art. 35 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 13 i art. 19 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). II PZP 1/07 uchwała SN z 27 marca 2007 r. OSNP 2007 nr 19-20, poz. 270 W sprawie z zakresu prawa pracy toczącej się z powództwa pracodawcy, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa złotych, pozwany pracownik powinien uiścić od swojej apelacji opłatę podstawową w kwocie 30 złotych, o której mowa w art. 35 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

17 II PZ 6/07 postanowienie SN z 20 marca 2007 r. OSNP 2008 nr 9-10, poz. 138 Skarga kasacyjna wniesiona przez radcę prawnego będącego pełnomocnikiem pracownika jako przedstawiciel związku zawodowego (art k.p.c.) podlega opłacie na zasadach określonych w art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. I PZP 1/07 uchwała SN z 5 marca 2007 r. OSNP 2007 nr 19-20, poz. 269 Sąd w orzeczeniu kończącym w instancji sprawę z zakresu prawa pracy, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty złotych, obciąży pozwanego pracodawcę - na zasadach określonych w art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - kosztami sądowymi, których nie miał obowiązku uiścić pracownik wnoszący powództwo lub odwołanie do sądu (art. 96 ust. 1 pkt 4 tej ustawy), z wyłączeniem opłat od pism wymienionych w art. 35 ust. 1 zdanie pierwsze tej ustawy. II PZ 81/06 postanowienie SN z 16 lutego 2007 r. OSNP 2008 nr 9-10, poz. 135 Apelację dotyczącą rozstrzygnięcia o powództwie głównym i wzajemnym należy traktować jako dwie apelacje podlegające oddzielnym opłatom (art. 18 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). I PZ 22/06 postanowienie SN z 15 stycznia 2007 r. OSNP 2008 nr 5-6, poz. 71 Skarga kasacyjna pozwanego pracodawcy od wyroku sądu drugiej instancji przywracającego do pracy dwóch powodów będących współuczestnikami formalnymi w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty złotych, podlega dwóm opłatom podstawowym. II PZP 5/06 uchwała SN z 9 stycznia 2007 r. OSNP 2007 nr 11-12, poz. 152 W sprawie z zakresu prawa pracy, w której wartość przedmiotu sporu nie przekracza złotych, od apelacji pozwanego pracodawcy pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych (art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych

18 w sprawach cywilnych). II PZ 59/06 postanowienie SN z 18 grudnia 2006 r. OSNP 2008 nr 3-4, poz. 39 Od zażalenia w sprawach z zakresu prawa pracy pobiera się opłatę podstawową, niezależnie od tego kto je wnosi (pracownik, czy pracodawca; powód, czy pozwany). II PZ 51/06 postanowienie SN z 29 listopada 2006 r. OSNP 2008 nr 7-8, poz. 106 Ograniczenie żądania pozwu w postępowaniu apelacyjnym (art. 193 w związku z art k.p.c.) powoduje ponowne określenie wartości przedmiotu sporu, o której mowa w art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. II PZ 43/06 postanowienie SN z 23 listopada 2006 r. OSNP 2007 nr 23-24, poz. 353 Od apelacji lub skargi kasacyjnej w sprawie z zakresu prawa pracy należy uiścić opłatę stosunkową od wartości przedmiotu zaskarżenia, choćby była niższa od złotych, jeżeli wartość przedmiotu sporu określona według reguł zawartych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 19 i następne) przekracza tę kwotę (art. 13 w związku z art. 18 ust. 2 i art. 35 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). I PZ 20/06 postanowienie SN z 20 listopada 2006 r. OSNP 2007 nr 21-22, poz. 322 Opłatę podstawową przewidzianą w art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wnosi zarówno pracownik będący powodem, jak i pozwany pracodawca. I UZ 32/06 postanowienie SN z 8 listopada 2006 r. OSNP 2007 nr 23-24, poz. 361 W sprawie z zakresu prawa pracy, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty złotych, od apelacji wniesionej przez pracodawcę, pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych (art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

19 II UZP 11/06 uchwała SN z 26 września 2006 r. OSNP 2007 nr 11-12, poz. 163 Art. 130(2) 3 k.p.c. stosuje się do środków odwoławczych i środków zaskarżenia podlegających opłacie podstawowej, o której mowa w art. 35 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. II PZ 34/06 postanowienie SN z 21 września 2006 r. OSNP 2007 nr 19-20, poz. 282 Rodzaj opłaty od apelacji (podstawowa czy stosunkowa) w sprawach z zakresu prawa pracy zależy od wartości przedmiotu sporu, a nie od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Art. 36 III UZ 6/07 postanowienie SN z 5 lipca 2007 r. OSNP 2008 nr 17-18, poz. 273 Obowiązek uiszczenia przy wniesieniu skargi kasacyjnej w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych opłaty podstawowej w wysokości 30 złotych (art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) spoczywa na pełnomocniku procesowym ubezpieczonego będącym adwokatem lub radcą prawnym, niezależnie od tego, czy został ustanowiony z urzędu, czy wskutek wyboru strony. II UZ 27/06 postanowienie SN z 23 listopada 2006 r. OSNP 2007 nr 21-22, poz. 335 Do skargi kasacyjnej od wyroku sądu drugiej instancji wydanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wniesionej po jej wejściu w życie, stosuje się przepisy tej ustawy. Skarga kasacyjna wniesiona w imieniu ubezpieczonego powinna zostać opłacona opłatą podstawową w kwocie 30 złotych.

20 II UZ 21/06 postanowienie SN z 17 października 2006 r. niepublikowane Na podstawie art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) nie pobiera się opłaty podstawowej (art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawach toczących się na skutek odwołań od wydanych przez niego decyzji. II UZ 23/06 postanowienie SN z 17 października 2006 r. OSNP 2007 nr 19-20, poz. 299 Obowiązek wniesienia opłaty podstawowej od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej oraz skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie oznacza naruszenia prawa ubezpieczonego do sądu. I UZ 24/06 postanowienie SN z 12 października 2006 r. OSNP 2007 nr 17-18, poz. 264 Ustawowe, podmiotowe zwolnienie od opłat sądowych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wynikające z art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.), obejmuje także zwolnienie od uiszczania opłaty podstawowej określonej w art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. II UZP 11/06 uchwała SN z 26 września 2006 r. OSNP 2007 nr 11-12, poz. 163 Art. 130(2) 3 k.p.c. stosuje się do środków odwoławczych i środków zaskarżenia podlegających opłacie podstawowej, o której mowa w art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. II UZ 11/06 postanowienie SN z 2 czerwca 2006 r. niepublikowane Nie pobiera się opłaty podstawowej, o której mowa w art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawach toczących sie na skutek odwołań od wydanych przez ten organ rentowy deczyji (art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.).

21 Art. 69 III CZP 14/07 uchwała SN z 19 kwietnia 2007 r. OSNC 2008 nr 6, poz. 57 Zażalenie na postanowienie oddalające wniosek o udzielenie zabezpieczenia majątkowego, zawarte w piśmie rozpoczynającym postępowanie, podlega opłacie w wysokości stałej w kwocie 30 złotych (art. 19 ust. 3 pkt 2 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 69 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). III CZP 4/07 uchwała SN z 16 marca 2007 r. OSNC 2008 nr 2, poz. 18 Zażalenie na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia majątkowego podlega opłacie w wysokości stałej w kwocie 30 złotych (art. 19 ust. 3, art. 20 ust. 1 i art. 69 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Art. 79 III CZP 146/07 uchwała SN z 28 lutego 2008 r. LEX nr W razie uprawomocnienia się nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym sąd zwraca stronie trzy czwarte opłaty od pozwu także wówczas, gdy uiszczona opłata odpowiada wysokością opłacie podstawowej (art. 79 ust. 1 pkt 2 lit.c ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Art. 94 II PZP 8/07 uchwała SN z 8 stycznia 2008 r. OSNP 2008 nr 11-12, poz. 154 W sprawach z zakresu prawa pracy Urząd Skarbowy nie ma obowiązku uiszczenia opłat sądowych (art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

22 I PZ 17/07 postanowienie SN z 4 października 2007 r. niepublikowane Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie powierza Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych do wykonania żadnych zadań wynikających z posiadania przez niego przymiotu pracodawcy, w tym związanych z uczestniczeniem w sporach z zakresu prawa pracy. Konsekwencją tego jest wynikający z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obowiązek uiszczenia stosownej opłaty od apelacji. Uchybienie temu obowiązkowi przez radcę prawnego będącego pełnomocnikiem procesowym ZUS w sprawie z zakresu prawa pracy prowadzi do odrzucenia apelacji na podstawie art. 130(2) 3 k.p.c. bez wzywania do jej uiszczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - jako państwowa osoba prawna - nie korzysta w sprawach z zakresu prawa pracy z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych na podstawie art. 94 ustawy o kosztach. I UZ 6/07 postanowienie SN z 19 kwietnia 2007 r. OSNP 2008 nr 11-12, poz. 179 Ustanowione w art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolnienie Skarbu Państwa od opłat sądowych dotyczy jednostek organizacyjnych "Lasów Państwowych", będących stationes fisci Skarbu Państwa, także w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Art. 99 II CZ 114/06 postanowienie SN z 11 stycznia 2007 r. LEX nr Zgodnie z art. 19 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych od zażalenia przedmiocie środka zaskarżenia pobiera się piątą część opłaty, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Stosowna opłata pobierana jest także od zażalenia w przypadku twierdzenia przez stronę o jego oczywistej zasadności (art. 99 u.k.s.c.). Od powyższego obowiązku nie zwalnia samo powołanie się na oczywistą zasadność tego zażalenia, gdyż ocena w tym przedmiocie należy do sądu.

23 Art. 100 III CZP 48/08 uchwała SN z 27 czerwca 2008 r. LEX nr W sprawie wszczętej przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych apelacja wniesiona po dniu 10 marca 2007 r. przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych w całości podlega opłacie podstawowej określonej w art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 21, poz. 123). III CZP 142/07 uchwała siedmiu sędziów SN z 5 czerwca 2008 r. (zasada prawna) LEX nr Zwolnienie strony od kosztów sądowych w sprawie, przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje postępowania kasacyjnego. 2. Pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje z samego prawa umocowania do wniesienia skargi kasacyjnej i udziału w postępowaniu kasacyjnym. I CZ 5/07 postanowienie SN z 14 marca 2007 r. LEX nr Udzielone stronie w toku postępowania rozpoznawczego zwolnienie od kosztów sądowych nie rozciąga się na postępowanie wywołane wniesieniem skargi kasacyjnej. III CZP 110/06 uchwała SN z 7 grudnia 2006 r. OSNC 2007 nr 9, poz. 135 Obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej od apelacji, w której zawarto wniosek o zwolnienie od kosztów, powstaje po uwzględnieniu tego wniosku. IV CZ 77/06 postanowienie SN z 20 października 2006 r. LEX nr Strona zwolniona przez sąd w toku postępowania w całości od kosztów sądowych jest zobowiązana jedynie do uiszczenia opłaty podstawowej, jak tego wymaga art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (sprzed nowelizacji).

24 2. Opłata podstawowa nie jest opłatą stałą w rozumieniu art. 12 ustawy o kosztach sądowych, stanowi jednak opłatę w wysokości stałej, bo zawsze wynosi 30 złotych. Wniesienie pisma podlegającego opłacie przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych jest wniesieniem pisma podlegającego opłacie w wysokości stałej w rozumieniu art. 130(2) 3 k.p.c. Opłatę tę należy uiścić przy wniesieniu pisma (art. 10 ustawy o kosztach sądowych) pod odrzucenia przez sąd pisma nieopłaconego. 3. Złożenie przez stronę, zwolnioną wcześniej w całości od kosztów sądowych bezprzedmiotowego wniosku o zwolnienie, pozostaje bez wpływu na prawidłowy tok czynności, w szczególności nie zwalnia skarżącego od uiszczenia przy wnoszeniu pisma podlegającego opłacie opłaty podstawowej, pod rygorem przewidzianym w art. 130(2) 3 k.p.c. Art. 101 II CZ 128/05 postanowienie SN z 12 stycznia 2006 r. LEX nr Po wydaniu postanowienia o częściowym zwolnieniu od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych (opłaty od skargi kasacyjnej) strona może bądź uiścić częściową opłatę w terminie i wtedy skarga kasacyjna zostaje przesłana do Sądu Najwyższego bądź - w razie nieuiszczenia w terminie opłaty i odrzucenia z tego powodu skargi kasacyjnej - strona może w zażaleniu na odrzucenie skargi kasacyjnej wnosić o rozpoznanie przez Sąd Najwyższy postanowienia sądu apelacyjnego w przedmiocie odmowy całkowitego zwolnienia od uiszczenia opłaty sądowej (art. 380 k.p.c.). Art. 102 V CZ 11/07 postanowienie SN z 23 marca 2007 r. OSNC 2008 nr 3, poz. 38 Oświadczenie strony o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania (art. 102 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) powinno zawierać informacje określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. Nr 27, poz. 200), nie musi być jednak złożone na "urzędowym druku".

25 I CZ 4/07 postanowienie SN z 21 marca 2007 r. LEX nr Niedopuszczalne jest odrzucenie nieopłaconego środka zaskarżenia wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika, jeżeli domagał się on jednocześnie w imieniu strony zwolnienia jej od kosztów sądowych w zakresie obejmującym ten środek. W sytuacji, gdy wniosek o zwolnienie od kosztów został następnie skutecznie cofnięty przez skarżącego, przewodniczący powinien wezwać pełnomocnika do opłacenia apelacji w terminie tygodniowym. I PZ 33/06 postanowienie SN z 9 lutego 2007 r. OSNP 2008 nr 9-10, poz. 134 W razie oddalenia, odrzucenia lub zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strony reprezentowanej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego w zakresie należnej opłaty w wysokości stałej lub stosunkowej, przewodniczący powinien wezwać pełnomocnika do opłacenia środka odwoławczego lub środka zaskarżenia w terminie tygodniowym pod rygorem jego odrzucenia. V CZ 114/06 postanowienie SN z 25 stycznia 2007 r. LEX nr Zamieszczenie w piśmie zawierającym środek odwoławczy wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powoduje "odroczenie" obowiązku uiszczenia opłaty. W razie oddalenia takiego wniosku, przewodniczący sądu wzywa do uiszczenia należnej wpłaty także wtedy, gdy apelację wniósł adwokat. I PZ 30/06 postanowienie SN z 25 stycznia 2007 r. OSNP 2008 nr 5-6, poz. 73 Oświadczenie osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych powinno zawierać wszystkie dane wymagane w art. 102 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz wynikające z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 27, poz. 200), jednak nie musi być złożone na druku oświadczenia, którego wzór stanowi załącznik do tego rozporządzenia.

26 I CZ 123/06 postanowienie SN z 10 stycznia 2007 r. LEX nr Złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych wyłącza obowiązek uiszczenia opłaty od pisma objętego wnioskiem. Nie ma natomiast podstaw do uzależnienia takiego skutku od dalszego losu procesowego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Stanowiłoby to w istocie rozszerzenie hipotezy art. 130(2) 3 k.p.c., co jest niedopuszczalne ze względu na jego wyjątkowy charakter. Za nietrafne należy uznać założenie, że na podstawie art. 130(2) 3 k.p.c. odrzuceniu podlega nienależycie opłacona skarga kasacyjna podlegająca opłacie stałej, wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, do której dołączono wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej, jeżeli wniosek ten zostanie zwrócony ze względu na niedołączenie do niego oświadczenia, o którym mowa w art. 102 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. 2. Zarówno w razie oddalenia zgłoszonego przez pełnomocnika strony będącego adwokatem (radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym) wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie poniesienia należnej od środka odwoławczego lub środka zaskarżenia opłaty w wysokości stałej lub stosunkowej, jak i w razie zwrotu tego wniosku, przewodniczący wzywa profesjonalnego pełnomocnika strony do opłacenia tych środków w terminie tygodniowym. V CZ 65/06 postanowienie SN z 6 października 2006 r. LEX nr Oświadczenie dotyczące stanu rodzinnego, majątku, dochodów i źródeł utrzymania nie może być uznane za miarodajne dla oceny tego stanu przy rozpoznawaniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych składanego kilka miesięcy po złożeniu tego oświadczenia. IV CZ 45/06 postanowienie SN z 9 czerwca 2006 r. LEX nr Złożenie przez stronę wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w terminie do uiszczenia opłaty od środka odwoławczego przerywa bieg tego terminu. Wymagane jest wówczas najpierw rozpoznanie przez sąd wniosku. Jeżeli prowadzi ono do przyznania stronie zwolnienia od opłaty, to bezprzedmiotowe staje się wezwanie do uiszczenia opłaty, jeśli natomiast kończy się prawomocną odmową zwolnienia, to

27 przewodniczący ponownie wzywa stronę do uiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie pod rygorem odrzucenia środka odwoławczego. 2. Jeżeli w ponownym wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strona powołuje się na nowe okoliczności, mające uzasadniać odmienną ocenę jej możliwości płatniczych w porównaniu z sytuacją stanowiącą podstawę uprzedniej odmowy, to istnienie prawomocnego postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych nie powinno przesądzać o niedopuszczalności ponownego badania sytuacji materialnej, osobistej i rodzinnej strony wnioskującej. W czasie od uprawomocnienia się tego postanowienia do chwili ponownego wezwania o uiszczenie opłaty strona, która w chwili dokonywania "pierwszej" oceny nie zasługiwała na zwolnienie od kosztów sądowych, może się znaleźć w sytuacji jednoznacznie uniemożliwiającej jej poniesienie ciężaru opłaty. Art. 107 II UZP 12/06 postanowienie SN z 24 października 2006 r. LEX nr Odrzucenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych może nastąpić wyłącznie wówczas, jeżeli zostało uznane przez ustawę za niedopuszczalne lub jeżeli ustawa nakazuje jego odrzucenie, jak np. w przypadku ponownego wniosku o zwolnienie od kosztów, opartego na tych samych okolicznościach (art. 107 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). We wszystkich pozostałych wypadkach sąd - nie stwierdziwszy negatywnych przesłanek wniosku - nie może uchylić się od rozpoznania tego wniosku i musi go rozstrzygnąć po merytorycznym zbadaniu. Art. 108 V CSK 292/06 postanowienie SN z 26 stycznia 2007 r. LEX nr Zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie dla strony adwokata lub radcy prawnego nie zwalnia samo przez się strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi (dawny art. 121 k.p.c., obecnie art. 108 usatwy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Sąd może wprawdzie odstąpić od nałożenia na stronę obowiązku zwrotu kosztów procesu na podstawie art. 102 k.p.c., jednakże ustalenie,

28 czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Art. 109 P 37/07 wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 czerwca 2008 r. OTK-A 2008/5/80 1. Art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Art ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, w części obejmującej zwrot "zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części", jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji.