Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów

Transkrypt

1 Własności akomodacyjne polskich form i leksemów Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

2 1 Własności akomodacyjne 2

3 Własności akomodacyjne czasowników właściwych M bezok. B O Jan zaczął zdobywać zaufanie szefa, wcale się o to specjalnie nie starając. 3 os lp rm NDK imiesł. Formy czasowników właściwych akomodują przypadek grup nominalnych; same są zależne od mianownika pod względem osoby, liczby i rodzaju. Akomodacja bezokolicznikowości i imiesłowowości. Akomodacja leksykalna aspektu. Akomodacja leksykalna przyimkowości.

4 Własności akomodacyjne czasowników niewłaściwych C NA Janowi nie zależało na tej kobiecie, ale wypadało okazać zainteresowanie. bezok. Formy czasowników niewłaściwych są niezależne składniowo; podobnie jak czasowniki właściwe, narzucają grupom nominalnym przypadek (ale poza mianownikiem), a innym formom czasowników bezokolicznikowość; mogą wymagać przyimka.

5 Własności akomodacyjne rzeczowników M lp rż D Z N C D Mamo, spokojna rozmowa z Janem posłuży mi do zrozumienia sytuacji. M 3os lp Rzeczowniki mają zależny przypadek (poza formą wołacza), a w związku z liczebnikiem także liczbę; wołacz jest niezależny składniowo; rzeczowniki akomodują osobę, liczbę i rodzaj czasowników właściwych, wszystkie wartości kategorii przymiotnika, przypadek innego rzeczownika, rodzaj liczebnika; mogą akomodować (leksykalnie) przyimki.

6 Własności akomodacyjne rzeczowników cd. 3os lp 3os lp N D lm Maria jest łagodna, ale nie jest idiotką: musiała zauważyć osiem sfałszowanych ocen. M lp rż lp D lmn rnmos rnmos Rzeczowniki w związku z liczebnikiem mają zależną liczbę, a narzucają liczebnikom rodzaj; w konstrukcjach z tzw. orzeczeniem imiennym narzucają przymiotnikowi liczbę i rodzaj, a rzeczownikowi czasem (niekoniecznie) liczbę, np. Maria jest inżynierem. Ta kobieta to bohater., ale Nożyczki są pożytecznym narzędziem. Świderki to mój ulubiony makaron.

7 Własności akomodacyjne przymiotników - formy nieprzysłówkowe lp rm M D D lm rmos Przyszedł tylko Jan, który był podobny do najstarszego z moich braci. lp rm M DO Z rm Nieprzysłówkowa forma przymiotnika to podrzędnik grupy nominalnej (akomodowane: przypadek, liczba, rodzaj w niektórych grupach przypadek jest wymagany przez czasownik lub przymiotnik); niektóre przymiotniki akomodują przypadek podrzędnego rzeczownika lub (leksykalnie) przyimek.

8 Własności akomodacyjne przymiotników - formy przysłówkowe ps NIŻ Jan był mocno przejęty całą sytuacją, ale mówił lepiej niż zwykle. ps Przysłówkowe formy przymiotnika są akomodowane przez czasowniki lub przymiotniki; w stopniu wyższym i najwyższym akomodują (leksykalnie) przyimek.

9 Własności akomodacyjne liczebników lmn 3os lp rn D lm B D lmn Trzy kobiety zawodziły, kilkoro dzieci łkało cicho; wysłano dwóch posłów. rnmos M rnmos rmos M Liczebniki narzucają rzeczownikowi liczbę, a są od niego zależne pod względem rodzaju; liczebniki powyżej 5 oraz liczebnik zbiorowe narzucają rzeczownikowi także przypadek; liczebniki poniżej 5 (z wyjątkiem form męskoosobowych typu dwóch, trzech, czterech) mają przypadek zależny od rzeczownika. Liczebniki, które są nadrzędnikiem grupy imiennej, wchodzą w relację z czasownikiem.

10 Własności akomodacyjne przyimków Msc Z D Dziewczynka w okularach żegnała się z nim dłużej od innych. N OD Przyimki akomodują przypadek rzeczownika albo przymiotnika; niektóre przyimki są (leksykalnie) akomodowane przez czasowniki, przymiotniki lub rzeczowniki.

11 Własności akomodacyjne spójników Chciałabym, żebyś wreszcie zmądrzał i zaczął myśleć o naszej przyszłości. agl Niektóre spójniki, takie jak: aby, by, gdyby, jeśliby, żeby, akomodują obligatoryjną aglutynacyjność; niektóre spójniki wpływają na aspekt zdania-reszty (Wyszłam, zanim podano tort. *Wyszłam, zanim podawano tort).

12 Własności akomodacyjne niektórych partykuło-przysłówków neg/nie Nigdy nie uważasz, że zrobiłam coś dobrze ani mnie nie chwalisz. neg/nie Niektóre partykuło-przysłówki, takie jak: nikt, nigdy, nic, ani, bynajmniej, akomodują negatywność (wymagają wystąpienia leksemu nie).

13 Człony nieakomodowowane większość partykuło-przysłówków większość spójników część przyimków

14 Człony luźne wyrażenia epistemiczne, np.: podobno, rzekomo, chyba, na pewno wyrażenia informujące o stosunku emocjonalnym, np.: na szczęście, niestety wyrażenia metatekstowe, np.: sumując, przeciwnie, po pierwsze..., jednym słowem dodatkowe predykaty, np.: tylko, również, także wykrzykniki, np.: rety, cholera, siup!

15 Dziękuję za uwagę :) Temat następnego wykładu: Problemy opisu struktur złożonych. Zapraszam!