Nazwa przedmiotu: Historia myśli socjologicznej i myśli społecznej Kod ECTS: Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot: Socjologia 1 stacjonarne - -

Transkrypt

1 Nazwa przedmiotu: Historia myśli socjologicznej i myśli społecznej Kod ECTS: Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot: Instytut Socjologii Studia Kierunek Stopień Tryb Specjalność Specjalizacja Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących): Socjologia 1 stacjonarne - - Anna Śliz Formy zajęć, sposób ich realizacji i przypisana im liczba godzin A. Formy zajęć: wykład, ćwiczenia B: Sposób realizacji: Zajęcia w sali dydaktycznej C: Liczba godzin: 30 i 30 Status przedmiotu: Metody dydaktyczne obowiązkowy Wykład problemowy Analiza wybranych tekstów źródłowych Dyskusja Recepcje do współczesnej rzeczywistości społecznej omawianych koncepcji i teorii socjologicznych Język wykładowy: Liczba punktów ECTS polski Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub wymagania egzaminacyjne A. Sposób zaliczenia Zaliczenie na ocenę na podstawie indywidualnych osiągnięć studenta Egzamin pisemny w formie testu B. Formy zaliczenia Egzamin, zaliczenie na ocenę C. Podstawowe kryteria Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi Wymagania formalne Wymagania wstępne Cele przedmiotu Aktywny udział w zajęciach, uzyskanie pozytywnej oceny z dwóch kolokwiów, uzyskanie 60% pozytywnych odpowiedzi z testu egzaminacyjnego Celem kursu jest przegląd rozwoju myśli o społeczeństwie poczynając od myśli starożytnej - Platon i Arystotelesa - poprzez myśl renesansową i oświecenie, ideologie porewolucyjne konserwatyzm, liberalizm, socjalizm do chicagowskiej szkoły ekologicznej. Celem kursu jest uzyskanie wiedzy na temat warunków powstawania socjologii jako odrębnej dyscypliny nauki, zwracając uwagę na twórczość prekursorów socjologii Augusta Comte a, Emila Durkheima i Maxa Webera. Idee, które stworzyli dały początek współczesnej socjologii i nadal pełnią funkcję analityczną dla współczesnych problemów społecznych. Znajomość klasyki socjologii pozwala zrozumieć pojęcia, hipotezy i teorie socjologii współczesnej. Pozwala ukazać zależności między jednostką a społeczeństwem, prześledzić i dokonać analizy porównawczej wielości koncepcji powstawania społeczeństwa, kształtowania się struktury społecznej, procesu ewolucji form społeczeństwa, np. od społeczeństwa militarnego do industrialnego czy przeobrażeń więzi społecznej (solidarność mechaniczna vs solidarność organiczna) 4

2 Treści programowe A. Problematyka wykładu B. Problematyka ćwiczeń/konwersat orium/laboratorium 1. Początki teorii społeczeństwa Platona i Arystotelesa koncepcje społeczeństwa: wizja idealnego polis 2. Stoicyzm: druga rewolucja w myśli społecznej, czyli społeczeństwo a państwo 3. Socjologiczna analiza dwóch państw w myśli Św. Augusta społeczeństwo jako wspólnota wartości chrześcijańskich 4. Znaczenie Wielkich Odkryć Geograficznych. Ramy renesansowej myśli społecznej 5 i 6. Materializm historyczny Marksa i Engelsa: teoria społeczeństwa, formacje społeczno-ekonomiczne, klasy społeczne i struktura społeczna, państwo, świadomość społeczna oraz koncepcja społecznego rozwoju 7. Pozytywizm i początki socjologii 8. Ewolucjonizm: założenia, system socjologiczny Herberta Spencera, ewolucjonizm a zmiana społeczna 9. Psychologizm: pojęcie, psychologia tłumów, teoria naśladownictwa i psychoanaliza 10. Socjologizm - socjologia podstawową nauką społeczną: rozumienie socjologizmu, Ludwik Gumplowicz w socjologii 11. Socjologia Emila Durkheima: fakt społeczny i metoda badania, społeczeństwo jako rzeczywistość sui generis 12. Niemiecka socjologia humanistyczna: wspólnota i społeczeństwo Ferdinanda Tönniesa oraz socjologia formalna Georga Simmla. Socjologia rozumiejąca Maxa Webera i jej wpływ na rozwój dyscypliny 13. Pragmatyzm społeczny: twórcy i główne idee 14. Amerykańska szkoła opisowa: szkoła chicagowska i jej miejsce w socjologii 15. Wybrane teorie cywilizacji 1. Czym jest historia myśli społecznej i socjologicznej? Trzy zakresy uprawiania historii socjologii: historia myśli społecznej, historia socjologii, rozwój naukowej metody badania zjawisk społecznych 2. Średniowieczna idea społeczeństwa (organicyzm) w myśli Św. Tomasza z Akwinu 3. Idea prawa naturalnego XVII wieku: doktryna prawnonaturalna wobec średniowiecza i wieków wcześniejszych 4. Koncepcja stanu naturalnego i umowy społecznej Thomasa Hobbesa i Johna Locka 5 (a). Filozofia społeczna Oświecenia: Oświecenie francuskie ze szczególnym uwzględnieniem idei umowy społecznej 5 (b). Filozofia społeczna Oświecenie: Oświecenie brytyjskie i niemieckie. Zasadnicze wątki Oświecenia w Polsce 7. Konserwatyzm, liberalizm oraz socjalizm i komunizm, czyli ideologie porewolucyjne w kontekście przejścia od feudalizmu do kapitalizmu 8. Teoria społeczna Claude a Henriego de Saint-Simona: idea nauki społecznej, społeczeństwo industrialne dychotomia struktury społecznej 9. Socjologia Augusta Comte a: hierarchizacja nauk, statyka i dynamika społeczna, nauki przyrodnicza a socjologia 10 i 11. Myśl socjologiczna Emila Durkheima: pojęcie wskaźnika w socjologii, ewolucja społeczeństwa od definiowanego przez solidarność mechaniczną do definiowanego przez solidarność organiczną, wkład Durkheima w rozwój socjologii dewiacji i kontroli społecznej samobójstwo jako wskaźnik siły społecznej integracji 12 i 13. Socjologia rozumiejąca Maxa Webera: działania społeczne i socjologia formalna, typy idealne, struktura społeczna i socjologia historyczna

3 Wykaz literatury A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu): B. Literatura uzupełniająca: Efekty kształcenia Wiedza Comte August (2001) Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Kęty Durkheim Emil (2000) Zasady metody socjologicznej. Warszawa Furier Andrzej (red.) (2002) Od Platona do Webera. Wybór tekstów źródłowych z myśli społecznej i socjologicznej. Szczecin Ritzer George (2004) Klasyczna teoria socjologiczna. Poznań Szacki Jerzy (2002) Historia myśli socjologicznej. Warszawa Szczepański Jan (1967) Socjologia. Rozwój problematyki i metod. Warszawa Turner Jonathan (1985) Struktura teorii socjologicznej. Warszawa Weber Max (1994) Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Lublin Weber Max (2002) Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Warszawa Kasprzyk Leszek (1967) Spencer. Warszawa Krasnodębski Zdzisław (1999) Max Weber. Warszawa Machiavelli Niccolo (1984) Książe. Warszawa Merton Robert (2002) Teoria socjologiczna a struktura społeczna. Warszawa Rousseau Jean Jacques (2002) Umowa społeczna. Kęty Szacki Jerzy (1964) Durkheim. Warszawa Tönnies Ferdinand (2008) Wspólnota i stowarzyszenie. Warszawa Zna podstawowe pojęcia socjologii i rozumie ich źródła oraz podstawowe teoretyczne powiązania Ma podstawową wiedzę o miejscu socjologii w systemie nauk oraz jej przedmiotowych i metodologicznych powiązaniach z innymi dyscyplinami naukowymi, wie na czym polegają podobieństwa i różnice pomiędzy dyscyplinami Zna wybrane koncepcje człowieka: filozoficzne, psychologiczne i społeczne Zna wybrane koncepcje społeczeństwa, uwzględniając ich historyczno-kulturowy kontekst Posiada podstawową wiedzę na temat procesów społecznych, w skali mikro i makro, ich wzajemnych oddziaływaniach, oraz o przyczynach procesów społecznych i skutkach. Zna podstawowe czynniki zmiany społecznej i ich wpływ na jednostkę i struktury społeczne Potrafi objaśnić podstawowe relacje człowiek - społeczeństwo: w jaki sposób czynniki społeczne i strukturalne oddziałują na indywidualne zachowania i formowanie się tożsamości jednostki oraz jak działania jednostek oddziałują na struktury społeczne Posiada podstawową wiedzę o normach i regułach w życiu społecznym, organizujących instytucje i struktury społeczne Zna spory teoretyczne i metodologiczne w socjologii oraz historyczne konteksty, w których były Odniesienie do efektów kształcenia dla programu K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_Wo8 K_W09 K_W12 K_W18 Odniesienie do efektów kształcenia dla obszaru H1A_WO1 S1A_W05 H1A_W05 S1A_Wo1 S1A_W08 S1A_W02 S1A_W05 S1A_W07 H1A_W01

4 Umiejętności Kompetencje społeczne (postawy) rozwijane główne teorie Ma podstawową wiedzę o zróżnicowaniach i nierównościach społecznych oraz ideologiach, które uzasadniają i utrwalają nierówności społeczne Potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, podejściami badawczymi i pojęciami właściwymi dla socjologii w opisie i analizie problemów społecznych Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z literatury socjologicznej i dyscyplin pokrewnych Posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz formułowania wniosków Posiada umiejętność przygotowania typowych prac pisemnych w języku polskim i języku angielskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł Posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych, w języku polskim i angielskim, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł Potrafi interpretować i wyjaśniać zjawiska społeczne (nierówności społeczne, strukturę społeczną, zmiany społeczne, zróżnicowanie etniczne, płci, klasowe) posługując się wyobraźnią socjologiczną, zasadami analizy socjologicznej i odwołując się do osobistego doświadczenia Potrafi zastosować perspektywę socjologiczną do rozumienia różnych form życia społecznego i zachowań jednostek Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; rozumie potrzebę ciągłego uzupełniania i rozszerzania wiedzy i doskonalenia umiejętności Rozumie i docenia znaczenie samodzielnego, permanentnego poszerzania wiedzy i umiejętności z zakresu socjologii i dziedzin pokrewnych Jest otwarty na nowe idee, wykazując gotowość do podejmowania dyskusji i zmiany opinii na podstawie dostępnych danych i argumentów Dostrzega i rozumie potrzebę rozpatrywania zagadnień socjologicznych z różnych punktów widzenia, dąży do wielowymiarowej analizy, unikając uproszczeń i jednostronnych sądów, jednocześnie dopuszczając odmienne stanowisko Dostrzega i rozumie wartość dziedzictwa i dorobku socjologii, swoją postawą przyczynia się do rozwoju wiedzy socjologicznej, będąc zorientowanym na K_W19 K_U06 K_U02 K_U08 K_U11 K_U12 K_U14 K_U21 K_K01 K_K02 K_K03 K_K04 K_K18 S1A_U04 H1A_U01 H1A_U06 H1A_U08 S1A_U09 S1A_U10 S1A_U01 S1A_U08 H1A_K01 H1A_K01 S1A_K03 S1A_K04

5 Kontakt: nowatorskość oraz wysoki poziom warsztatu socjologicznego; jest otwarty na podejmowanie krytycznej analizy dotychczasowych teorii i koncepcji socjologicznych, odważnie formułuje własne tezy i argumenty Zdaje sobie sprawę z bycia częścią wspólnoty akademickiej oraz wynikających z tego praw i obowiązków, godnie reprezentuje tę wspólnotę zarówno w życiu codziennym, jak i zawodowym K_K21 S1A_K03 S1A_K04 Prof. UO dr hab. Anna Śliz, Instytut Socjologii Uniwersytetu Opolskiego, ul. Katowicka 89, pokój 336: asliz@uni.opole.pl tel. 77/