po o nictwo Ginekol Pol. 2008, 79, Zak ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych ICZMP i Uniwersytetu Medycznego w odzi 2

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "po o nictwo Ginekol Pol. 2008, 79, 602-611 Zak ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych ICZMP i Uniwersytetu Medycznego w odzi 2"

Transkrypt

1 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2008, 79, Znaczenie badania echokardiograficznego w przepuklinie p powinowej (Pp) u 83 p odów w materiale Zak adu Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych ICZMP i Uniwersytetu Medycznego w odzi w latach Fetal echocardiography in 83 fetuses with omphalocele from Dept for Diagnoses and Prevention of Fetal Malformations, Research Institute Polish Mother s Memorial Hospital, and Medical University of Lodz, ( ) Respondek-Liberska Maria 1, Papis Arkadiusz 2, Oszukowski Przemys aw 2, Krasomski Grzegorz 3, Maroszyƒska Iwona 4, Chilarski Andrzej 5, Wilczyƒski Jan 6 1 Zak ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych ICZMP i Uniwersytetu Medycznego w odzi 2 Klinika Perinatologii ICZMPi Uniwersytetu Medycznego w odzi 3 Klinika Po o nictwa 4 Klinika Neonatologii ICZMP 5 Klinika Chirurgii Dzieci cej ICZMP 6 Klinika Medycyny Matczyno-P odowej Instytutu ICZMP Streszczenie Cel pracy: Ocena przydatnoêci badania echokardiograficznego u p odów z przepuklinà p powinowà (Pp), zarówno w odniesieniu do oceny budowy serca p odu jak i zmian czynnoêciowych w uk adzie krà enia, przy prawid owej budowie serca p odu. Materia i metody: Analizie retrospektywnej poddano wyniki badaƒ echokardiograficznych 83 p odów z przepuklinà p powinowà z materia u Zak adu Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki i Uniwersytetu Medycznego w odzi. Wyniki: Przepuklina p powinowa najcz Êciej wspó istnia a z wadà serca, stanowiàcà z y czynnik prognostyczny (test Chi-kwadrat 0,0005, test Fishera 0,000032). Prze y y tylko te dzieci, które w okresie noworodkowym nie wymaga y operacji kardiochirurgicznej. Adres do korespondencji: Maria Respondek-Liberska Zak ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych ICZMP ul. Rzgowska 281/289, ód tel. (0 42) majkares@uni.lodz.pl Otrzymano: Zaakceptowano do druku: Nr 9 /2008

2 Ginekol Pol. 2008, 79, P R A C E O R Y G I N A L N E Respondek-Liberska M, et al. W grupie p odów z Pp i prawid owà budowà serca, ale z anomaliami czynnoêciowymi stwierdzano istotnie d u szy czas leczenia szpitalnego po porodzie, w stosunku do grupy noworodków bez zmian czynnoêciowych w prenatalnym badaniu echokardiograficznym (t-test p=0,005). W grupie p odów z Pp i prawid owà budowà serca potwierdzonà w badaniu echokardiograficznym, odsetek prze yç wyniós 70%. Wnioski: Badanie echokardiograficzne u p odów z Pp ma znaczenie diagnostyczne i rokownicze przy stwierdzeniu wady serca (z e rokowanie) oraz zaburzeƒ czynnoêciowych serca (d u szy pobyt noworodka po operacji w szpitalu). S owa kluczowe: echokardiografia p odowa / przepuklina p powinowa / / niedomykalnoêç zastawki trójdzielnej / Sumary Material and Methods: It was a retrospective analysis of fetal echocardiography results (analysis of congenital heart defect (CHD) and functional abnormalities in normal heart anatomy) in 83 fetuses diagnosed and treated in the same institution. Results: In our group of fetuses, the most common structural defect, in addition to omphalocele, proved to be CHD. In the group of omphalocele, normal heart anatomy and functional abnormalities (tricuspid regurgitation, myocardial hypertrophy, arrhythmias), the hospital stay was longer comparing to the group of omphalocele, normal heart anatomy and normal heart study (t test p=0,005). CHD was a bad prognostic factor and most fetuses/newborns did not survive (Chi-square 0,0005, Fisher test 0,000032). In the group of omphalocele and normal heart anatomy based on fetal echocardiography, the survival rate was 70%. The omphalocele and CHD survivors (n=3) had been only those, who did not require a cardiac surgery in first month of postnatal life. Conlusion: Echocardiography exam of fetus with omphalocele and CHD and functional abnormalities has diagnostic and prognostic value. Key words: echocardiography-fetal / omphalocele / tricuspid regurgitation / Wst p Jednà z g ównych wad przedniej Êciany brzucha jest przepuklina p powinowa (Pp) (omphalocele, exomphalos). Liczne opracowania w literaturze na temat tej wady u p odu dotyczà g ównie wczesnego rozpoznania oraz jej wspó wyst powania z innymi anomaliami, w tym w zespo ach genetycznych (aberracjach chromosomalnych, z. Beckwith-Wiedemanna, pentalogii Cantrella) [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11]. W piêmiennictwie nieliczne prace dotyczà roli badania echokardiograficznego w prenatalnej diagnostyce Pp [12, 13]. Cel pracy Celem pracy by a ocena przydatnoêci badania echokardiograficznego u p odów z Pp, zarówno w odniesieniu do oceny budowy serca p odu jak i zmian czynnoêciowych w uk adzie krà enia, przy prawid owej budowie serca p odu. Materia i metody WZak adzie Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w odzi i Uniwersytetu Medycznego (ZDiPWW) w latach u 4985 ci - arnych wykonano 7134 badaƒ echokardiograficznych, wraz ze szczegó owym badaniem USG, których wyniki rejestrowane by y w komputerowej bazie danych FileMarker Pro 4. W tej grupie pacjentów diagnozowano 83 p ody z przepuklinà p powinowà omphalocele. Analizie retrospektywnej poddano dane kliniczne dotyczàce p odów, ci arnych oraz noworodków diagnozowanych i leczonych w zak adach i klinikach cz Êci po o niczej i pediatrycznej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w odzi i Uniwersytetu Medycznego. Wanalizie statystycznej wykorzystano Êrednie, odchylenie standardowe, test Chi 2, test Fischera, test t-studenta, przy za- o eniu istotnoêci statystycznej p=0, 05. Wyniki W grupie 83 p odów, w 82 przypadkach wad rozpoznawano w cià ach pojedynczych, w 1 przypadku w cià y bliêniaczej. Przepuklina p powinowa p odu by a rozpoznawana u ci arnych w wieku Êrednio 29 lat (±6). Ârednia wieku cià owego, w którym wykryto wad wynosi a 25,4 tyg. (±5,5). Do oêrodka referencyjnego, ZDiPWW ci arne kierowane by y w wieku cià owym Êrednio 27,4 tyg. (±5,9). Czas trwania cià- y wynosi Êrednio 34,3 tyg. (±8,04). Ârednia masy urodzeniowej noworodków wynosi a 2367g (±808,48), Êrednia stanu urodzeniowego w skali APGAR wynios a 6. (Tabela I). Od 1999 do 2006 diagnozowano od 3 do 16 p odów z omphalocele rocznie, z maksymalnà liczbà przypadków w latach 2001 i 2003, odpowiednio 16 i 15 rocznie. (Rycina1). Ârednia wieku cià owego, w którym Pp wykrywana by a w skriningowym badaniu przez po o ników oraz wiek cià owy, w którym diagnozowano p ody w ZDiPWW w poszczególnych latach przedstawia rycina 2 ilustrujàca tendencj do coraz wczeêniejszej diagnostyki Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 603

3 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2008, 79, Znaczenie badania echokardiograficznego w przepuklinie p powinowej (Pp)... Tabela I. Dane dotyczàce 83 ci arnych, p odów i noworodków oraz diagnostyki ultrasonograficznej z rozpoznaniem omphalocele w ZDiPWW ICZMP w odzi z lat Rycina 1. Wykres przedstawiajàcy liczb diagnozowanych p odów z omphalocele (Pp) w latach w ZDiPWW ICZMP w odzi. Grup 83 p odów z Pp podzielono na 2 podgrupy: izolowana Pp oraz Pp wspó istniejàca z innymi wadami strukturalnymi. Izolowanà Pp stwierdzono u 33 (40%) p odów, w 50 (60%) przypadkach wada wspó istnia a z wadami serca lub innymi wadami dodatkowymi. (Schemat I). W grupie p odów z izolowanà Pp u 16 (19%) nie odnotowano zmian w uk adzie krà enia. W 11 (13%) przypadkach diagnozowano zaburzenia czynnoêciowe serca. U 6 (7%) p odów rozpoznawano powik ania pod postacià: wielowodzia, wodobrzusza, które dla celów niniejszej pracy okreêlono jako zmiany niestrukturalne pozasercowe. U 36 (44%) p odów rozpoznawano wad serca. W 15 (18%) przypadkach wada serca by a jedynà poza Pp anomalià strukturalnà, w 21 (26%) przypadkach Pp wspó istnia a z wadà serca oraz innà wadà pozasercowà. W grupie 14 p odów (15%), u których rozpoznawano Pp z wadà pozasercowà (ECM), ale prawid owà budowà serca (NHA), u 7 (8,5%) p odów nie obserwowano zaburzeƒ w uk adzie krà enia, a u kolejnych 7 (8,5%) stwierdzano zaburzenia czynnoêciowe uk adu krà enia. (Schemat I). U grupie p odów z izolowanà Pp, n = 33 (Schemat II), w 16 (49%) przypadkach nie wykazano anomalii w badaniu echokardiograficznym. W tej grupie w 2 przypadkach brak by o danych o dalszych losach p odów i noworodków. Odnotowano 2 zgony, w tym: jeden po porodzie przedwczesnym i ci ciu cesarskim w 32 tyg. cià y i jedno poronienie w 18 tygodniu cià y. SpoÊród p odów z Pp z prawid owà budowà serca, bez zmian czynnoêciowych w uk adzie krà enia 12 (37%) noworodków wypisano do domu. Rycina 2. Wykres przedstawiajàcy Êrednià wieku cià owego, w którym wykryto przepuklin p powinowà (Pp) w po o niczym badaniu USG oraz Êrednià wieku cià owego, w którym diagnozowano p ody z Pp w latach w ZDiPWW ICZMP w odzi. U 11 (33%) p odów z Pp w badaniu echokardiograficznym rejestrowano czynnoêciowe zaburzenia serca. W jednym przypadku ci arna zdecydowa a o terminacji cià y, w 3 (9%) przypadkach nie mieliêmy danych o przebiegu cià y i porodu, w2 (6%) przypadkach odnotowano zgon in utero, 5 (15%) noworodków wypisano do domu. Diagnozowane zaburzenia czynnoêciowe przedstawiono na schemacie II. P ody z Pp, którym w 6 (18%) przypadkach towarzyszy y zmiany czynnoêciowe pozasercowe (u 4 p odów p yn w jamie brzusznej, w 2 przypadkach wielowodzie) po leczeniu w okresie noworodkowym wypisano do domu. Analiza testem Chi kwadrat oraz testem Fishera nie wykaza a zale noêci pomi dzy wyst powaniem zmian czynnoêciowych w sercu p odu a odsetkiem zgonów lub wypisów noworodków do domu (p>0,05). 604 Nr 9 /2008

4 Ginekol Pol. 2008, 79, P R A C E O R Y G I N A L N E Respondek-Liberska M, et al. Schemat I. Dane dotyczàce 83 p odów z omphalocele diagnozowanych w latach w ZDiPWW ICZMP w odzi. Natomiast analiza testem t-studenta wykaza a istotnà ró nic pomi dzy czasem pobytu w szpitalu noworodków z omphalocele iprawid owà budowà serca (NHA) ale obecno- Êcià czynnoêciowych zmian w sercu p odu a grupà noworodków z omphalocele, NHA bez zmian czynnoêciowych w sercu p odu (odpowiednio 39,2 ±5 dni oraz 24,25 ±8,5 dni, t-test p=0,005). Wad serca (CHD) wspó istniejàcà z Pp rozpoznano u 36 p odów. (Schemat III). W 15 przypadkach (42%) poza CHD nie znaleziono innych anomalii pozasercowych. W grupie tej w 2 przypadkach brak by o danych o dalszych losach cià y, zgon odnotowano w 10 przypadkach (28%), w tym: 3 in utero, 7 noworodków zmar o po porodzie. Troje dzieci zosta o wypisanych po leczeniu (lub po I etapie leczenia) do domu, u 2 z nich rozpoznano prenatalnie z. Fallota (TOF), a w jednym przypadku ubytek przegrody mi dzykomorowej (VSD) oraz czynnoêciowe poszerzenie miedniczek nerkowych (pyelectasis). U 21 p odów (58%) z Pp i wadà serca (CHD) stwierdzano dodatkowo wady pozasercowe. W jednym przypadku nie by y znane dalsze losy cià y, w 20 przypadkach (55%) cià a zakoƒczy a si niepomyêlnie. W 17 (46%) przypadkach odnotowano zgon in utero, trzy (9%) noworodki zmar y po porodzie. WÊród wad serca wszystkie dotyczy y anomalii rozwojowej przegród serca, w tym 5/16 (31%) równie opuszki serca. Charakterystyk wad serca u p odów z Pp ilustruje schemat III. Analiza statystyczna dotyczàca wyst powania wad serca u p odów z Pp wykaza a i jest to czynnik istotny prognostycznie, zwiàzany z wysokim prawdopodobieƒstwem zgonu (test Chi-kwadrat 0,0005, test Fishera 0, ) Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 605

5 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2008, 79, Znaczenie badania echokardiograficznego w przepuklinie p powinowej (Pp)... Schemat II. Losy p odów i noworodków z omphalocele i prawid owà budowà serca. U 14 p odów z prawid owà budowà serca (NHA), przepuklina p powinowa wspó istnia a z innymi pozasercowymi anomaliami strukturalnymi. W tej grupie w 7 przypadkach badaniem echokardiograficznym nie stwierdzono zaburzeƒ w uk adzie krà enia, z czego 6 cià zakoƒczy o si zgonem p odu in utero, w jednym przypadku po porodzie i zabiegu operacyjnym Pp oraz anomalii kostnych (anomalia palucha oraz palców r ki opisane w dokumentacji lekarskiej jako zespó taêm owodniowych) noworodka wypisano do domu. W grupie 7 p odów z Pp i innymi anomaliami strukturalnymi oraz ze zmianami czynnoêciowymi w uk adzie krà enia w jednym przypadku ci arna zdecydowa a o terminacji cià y, w4 przypadkach cià a zakoƒczy a si zgonami noworodków: 1. Holoprosencephalia + Ognisko hiperechogeniczne w sercu + Dysproporcja. 2. Rozszczep wargi z rozszczepem podniebienia + Zespó Dandy Walker + Kardiomegalia + Hipertrofia mi Ênia sercowego + Ognisko hiperechogeniczne w sercu. 3. Rozszczep kr gos upa + Ognisko hiperechogeniczne w sercu. 4. Wodog owie/hydranencefalia + Nieprawid owa oê serca. Dwa noworodki po leczeniu chirurgicznym wypisano do domu. U jednego z nich prenatalnie opisano niewielkie poszerzenie komór bocznych z hipertofià mi Ênia serca, u drugiego: celosomia dolna, wynicowanie p cherza moczowego, niedomykalnoêç zastawki trójdzielnej i przerost mi Ênia sercowego. (Schemat IV). Prenatalnà diagnostyk cytogenetycznà w grupie 83 analizowanych p odów z omphalocele przeprowadzono u 12 (14%) p odów. (Tabela II). U 10 p odów kariotyp by prawid owy, w2 przypadkach stwierdzono Zespó Edwardsa. Dyskusja Przepuklina p powinowa zaliczana jest do ci kich wad wrodzonych, których wyst powanie obj te jest rejestrem Eurocatu [2]. W wyniku nieprawid owego zrastania si pow ok brzusznych dochodzi do przemieszczenia narzàdów jamy brzusznej w miejscu przyczepu p powiny. Worek przepukliny stanowià otrzewna trzewna wraz z nab onkiem owodniowym sznura p powinowego, który wype niaç mogà w zale noêci od Êrednicy ubytku: jelita, wàtroba, o àdek, rzadziej Êledziona [6, 14, 15, 10]. Pp wyst puje z cz stoêcià 1 na urodzeƒ. W rozwoju embriologicznym wada powstaje w trzecim tygodniu ycia p odowego. Przesiewowe badanie USG mi dzy 11 a 14 tygodniem cià y daje mo liwoêç wczesnego wykrycia przepukliny p powinowej [1, 2, 4, 16, 17, 18]. 606 Nr 9 /2008

6 Ginekol Pol. 2008, 79, P R A C E O R Y G I N A L N E Respondek-Liberska M, et al. Schemat III. Losy p odów i noworodków z rozpoznanym omphalocele wspó istniejàce z wadà serca oraz innymi ECM Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 607

7 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2008, 79, Znaczenie badania echokardiograficznego w przepuklinie p powinowej (Pp)... Schemat IV. Losy p odów i noworodków z rozpoznanym omphalocele (Pp) wspó istniejàce z innymi ECM. Ju na tym etapie cià y m.in. w przypadku stwierdzenia Pp istniejà wskazania do celowanego badania echokardiograficznego u p odu [19], które rutynowo od ponad dwudziestu lat zalecano zwykle dopiero w po owie cià y [20]. Ponad 25 lat temu przed erà prenatalnych badaƒ obrazowych metodà wykrywania m.in. Pp by o poêrednie wnioskowanie o mo liwoêci obecnoêci wady na podstawie oznaczania w surowicy ci arnej alfa-fetoproteiny [21]. Aktualnie nowoczesna technologia sonograficzna umo liwia wykrycie wady we wczesnej cià y, ale nale y pami taç, e na tym etapie cià- y wyst puje fizjologiczna przepuklina p powinowa i w niektórych przypadkach obserwuje si jej regresj pomi dzy 16 a tyg. cià y [22]. Nasza analiza dotyczàca przypadków Pp diagnozowanej g ównie w II po owie cià y nale y do najd u szych publikowanych serii przypadków pochodzàcych z jednej instytucji zarówno w Polsce jak i w Europie [1, 24]. W przeprowadzonej analizie w latach Êrednia wieku cià owego, u którym wykryto Pp wynosi a 25,4 tygodnia cià y. (Tabela I). Jak obrazuje rycina 2, w roku 1999 Êrednia wieku cià owego wynosi a 28 tygodni cià y, w nast pnych latach obserwowano systematyczne jego obni anie do Êrednio tygodni cià y. Wskazuje to na tendencj w Polsce do wykrywania wady przez po o ników ultrasonografistów w coraz ni szym wieku cià owym, co jest zgodne z trendami Êwiatowymi, choç zalecanego w Europie trendu wykrywania wady oko o tyg. jeszcze nie osiàgn liêmy [1, 5, 8, 14, 22, 23]. Diagnostyka wady w naszym oêrodku referencyjnym by a wykonywana stosunkowo krótko od momentu wykrycia wady, zwykle w przeciàgu nast pnego tygodnia. Ryciny 3 i 4 obrazujà przypadki p odów z Pp w prezentacji 2D i 3D w 17 i 22 tygodniu cià y w naszym oêrodku (przypadki te, z roku 2007 nie by y obj te niniejszà analizà). W literaturze odsetek terminacji cià z rozpoznanym omphalocele wynosi od 15 do 59% [1, 2, 5, 10, 11, 25]. W naszej analizie jedynie w dwóch przypadkach ci arne zdecydowa y o zakoƒczeniu cià y. Kontynuowanie cià y z Pp u wi kszoêci analizowanych ci arnych umo liwi o nam unikalne warunki do obserwacji naturalnego przebiegu tej wady u p odów, g ównie w II po owie cià y i w okresie noworodkowym. 608 Nr 9 /2008

8 Ginekol Pol. 2008, 79, P R A C E O R Y G I N A L N E Respondek-Liberska M, et al. Tabela II. Zestawienie p odów z wykonanà prenatalnà diagnostykà genetycznà oraz badaƒ uzupe nionych o celowanà diagnostyk sonograficzno-echokardiograficznà w Zak adzie Diagnostyki i Profilatyki Wad Wrodzonych ICZMP w odzi w grupie p odów z omphalocele. W 40-60% wed ug danych z piêmiennictwa anomalia ma charakter izolowany, a w 40-60% przypadków wspó istnieje z innymi wadami strukturalnymi, najcz Êciej z wadami serca [4, 7, 18, 20]. W naszym materiale podobnie, izolowana przepuklina p powinowa wyst powa a u 40% (n=33) p odów. Przy izolowanej Pp odsetek prze ycia noworodków wynosi wg danych z literatury 84-96% [1, 15]. W naszym materiale odsetek ten by nieco ni szy i wyniós àcznie 70% (23/33 p odów). U 60% p odów, oprócz Pp rozpoznawano inne anomalie strukturalne w tym najcz Êciej w 44% przypadkach wad serca. (Schemat I). W literaturze równie zwracano uwag na cz ste wspó istnienie Pp z wadami serca [1, 2, 8, 9, 12, 13, 14]. Jednak aktualne publikacje podkreêlajà brak mo liwoêci oceny przebiegu cià y z Pp i CHD ze wzgl du na wysoki odsetek terminacji cià y [1, 3, 4, 6, 18, 19]. Nasza analiza wykaza a, e diagnozowane prenatalnie wady serca wspó istniejàce z Pp w 92% przypadków koƒczy y si zgonem dziecka. Ale 3 (8%) przypadki Pp z wadà serca (2xTOF, 1 VSD) zakoƒczy y si pomyêlnie noworodki wypisano do domu. Przypadki te dotyczy y tych wad serca, które nie mia y wp ywu hemodynamicznego na przebieg okresu prenatalnego oraz nie wymaga y operacji kardiochirurgicznej w okresie noworodkowym W PubMedzie istniejà pojedyncze publikacje analizujàce u p odów z Pp znaczenie badania echokardiograficznego. W pracy Boulton S. i wsp. oceniono cz stsze wyst powanie nieprawid owej osi serca u p odów z omphalocele, niezale nie od wyst powania wady serca, ale nie oceniano innych zmian czynnoêciowych [12]. W naszym badaniu przy prawid owej budowie serca analizowano nast pujàce zaburzenia czynnoêciowe serca: niedomykalnoêci zastawek, kardiomegalia, hipertrofia mi Ênia serca oraz zaburzenia rytmu serca. Dzi ki tej analizie praca ma charakter nowatorski. U p odów z izolowanym omphalocele zaburzenia czynno- Êciowe serca stwierdzane by y u co trzeciego p odu, w 11/33 (33%) przypadkach. W czterech z tych przypadków nie mo na by o oceniç znaczenia zaburzeƒ czynnoêciowych (1x terminacja cià y, 3x brak danych). W dwóch przypadkach nastàpi zgon p odu a 5 noworodków wypisano po I etapie leczenia do domu. Nasza analiza wykaza a statystycznie istotny wp yw zmian czynnoêciowych w sercu p odu na czas pobytu noworodka z Pp po porodzie w szpitalu. Czy przyczynà d u szego pobytu mog a byç infekcja wewnàtrzmaciczna manifestujàca si zmianami czynnoêciowymi u p odu temat ten wymaga dalszych badaƒ [26]. Wed ug Gibbina i wsp. (2003) w grupie pacjentów z Pp cz Êciej obserwuje si wyst powanie przetrwa ego nadci- Ênienia p ucnego. Temat ten b dzie przedmiotem naszej odr bnej analizy. W piêmiennictwie w 30-35% przypadków Pp stwierdzane by y aberracje chromosomalne, najcz Êciej trisomia 13,18 [4, 7, 18, 20]. W naszym materiale badanie cytogenetyczne przeprowadzone zosta o jedynie u 14,5% (12) p odów. (Tabela II). W2 przypadkach stwierdzono Zespó Edwardsa, w 10 kariotyp by prawid owy Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 609

9 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2008, 79, Znaczenie badania echokardiograficznego w przepuklinie p powinowej (Pp)... Rycina 3. Obraz 2D przepukliny p powinowej u p odu w 17 tygodniu cià y. Specjalistyczne badanie echokardiograficzne umo liwi o wykrycie i zdiagnozowanie wady serca u kolejnych 30 p odów (83,4%). Obserwacja ta potwierdza zasadnoêç kierowania na badanie echokardiograficzne w przypadku stwierdzenia u p odu Pp. Reasumujàc przepuklina p powinowa (Pp) najcz Êciej wspó istnia a z wadà serca, stanowiàcà z y czynnik prognostyczny. Prze y y tylko te dzieci z Pp oraz wadà serca, które w okresie noworodkowym nie wymaga y operacji kardiochirurgicznej. W grupie p odów z Pp z prawid owà budowà serca i anomaliami czynnoêciowymi stwierdzano istotnie d u szy czas leczenia szpitalnego po porodzie, w stosunku do grupy noworodków bez zmian czynnoêciowych w prenatalnym badaniu echokardiograficznym. W grupie p odów z Pp i prawid owà budowà serca potwierdzonà w badaniu echokardiograficznym, odsetek prze yç wyniós 70%. Wnioski Badanie echokardiograficzne u p odów z Pp ma znacznie diagnostyczne i rokownicze przy stwierdzeniu wady serca (z e rokowanie) oraz zaburzeƒ czynnoêciowych serca (d u szy pobyt noworodka po operacji w szpitalu) Wykaz stosowanych skrótów: Rycina 4. Obraz 3D przepukliny p powinowej u p odu w 22 tygodniu cià y. Niski odsetek badaƒ cytogenetycznych w naszym oêrodku wynika przede wszystkim z póênego wieku cià owego kierowanych p odów oraz z braku zgody ci arnych na proponowane badanie cytogenetyczne lub zaplanowany wczeêniej sposób porodu niezale nie od wyniku badania cytogenetycznego. Nale y równie podkreêliç i w analizowanej grupie u wszystkich noworodków wdro ono post powanie lecznicze. W analizowanej grupie przypadków z izolowanà Pp oraz prawid owà budowà serca prenatalnie kariotyp oznaczono w 2 przypadkach (2x46,XX). W adnego z noworodków z prenatalnie stwierdzanà prawid owà budowà serca oraz Pp nie stwierdzano cech dysmorfii. W grupie 36 p odów z Pp wykrytà przez po o ników w skriningowym badaniu USG, wad serca p odu podejrzewano jedynie w 6 przypadkach (16,6%). ASD atriai septal defect ubytek przegrody mi dzyprzedsionkowej AVC atrioventricular canal kana przedsionkowo-komorowy CHD congenital heart defect wrodzona wada serca DV ductus venosus przewód ylny DORV doble outlet right ventricle podwójne odejêcie naczyƒ z prawej komory ECM extracardiac malformation anomalia pozasercowa FO foramen ovale otwór owalny IUGR intrauterine growth restriction wewnàtrzmaciczne opóênienie wzrostu NHA normai heart anatomy prawid owa budowa serca NHS normal heart study prawid owe badanie serca Pac premature atria I contractions przedwczesne skurcze przedsionkowe Pp przepuklina p powinowa PR pulmonary regurgitation - niedomykalnoêc zastawki p ucnej RA right atrium prawy przedsionek TOF Tetralogy of Fallot Zespó Fallota TOP termination of pregnancy przerwanie cià y TR tricuspid regurgitation niedomykalnoêç zastawki trójdzielnej TGA transposition of great arteries prze o enie wielkich naczyƒ VSD ventricular septal defect ubytek przegrody mi dzykomorowej ZDiPWW ICZMP w odzi Zak ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w odzi Praca realizowana w ramach pracy w asnej Uniwersytetu Medycznego w odzi nr Nr 9 /2008

10 Ginekol Pol. 2008, 79, P R A C E O R Y G I N A L N E Respondek-Liberska M, et al. PiÊmiennictwo 1. Brantberg A, Blaas H-G, Haugens E, [et al.]. Characteristics and outcome of 90 cases of fetal omphalocele. Ultrasound Obstet Gynecol. 2005, 26, Garne E, Loane M, Dolk H, [et al.]. Prenatal diagnosis of severe structural congenital malformations in Europe. Ultrasound Obstet Gynecol. 2005, 25, Leon G, Chedraui P, San Miguel G. Prenatal diagnosis of Cantrell's pentalogy with conventional and three-dimensional sonography. J Matern Fetal Neonatal Med. 2002,12, Nicolaides K, Snijders R, Cheng H, [et al.]. Fetal gastro-intestinal and abdominal wall defects: associated malformations and chromosomal abnormalities. Fetal Diagn Ther. 1992, 7, Rankin J, Dillon E, Wright C. Congenital anterior abdominal wall defects in the north of England, : occurrence and outcome. Prenat Diagn. 1999, 19, Salihu H, Boos R, Schmidt W. Omphalocele and gastroschisis. J Obstet Gynecol. 2002, 22, Snijders R, Sebire N, Souka A, [et al.]. Fetal exomphalos and chromosomal defects: relationship to maternal age and gestation. Ultrasound Obstet Gynecol. 1995, 6, Stepan H, Horn L, Bennek J, [et al.]. Congenital hernia of the abdominal wall: a differential diagnosis of fetal abdominal wall defects. Ultrasound Obstet Gynecol. 1999, 13, Stoll C, Clementi M, Euroscan study group. Prenatal diagnosis of dysmorphic syndromes by routine fetal ultrasound examination across Europe. Ultrasound Obstet Gynecol. 2003, 21, Stoll C, Alembik Y, Dott B, [et al.]. Risk factors in congenital abdominal wall defects (omphalocele and gastroschisis): a study in a series of 265,858 consecutive births. Ann Genet.2001, 44, Tatic M, Jokic R, Bukarica S, [et al.]. Clinical analysis of congenital abdominal wall defects: omphalocele and gastroschisis. Med Pregl. 2006, 59, Boulton S, McKenna D, Cly G, [et al.]. Cardiac axis in fetuses with abdominal wall defects. Ultrasound Obstet. Gynecol. 2006, 28, Gibbin C, Touch S, Broth R, [et al.]. Abdominal wall defects and congenital heart disease. Ultrasound Obstet Gynecol. 2003, 21, Barisic I, Clementi M, Hausler M, [et al.]. Evaluation of prenatal ultrasound diagnosis of fetal abdominal wall defects by 19 European registries. Ultrasound Obstet Gynecol. 2001, 18, Br borowicz G. Po o nictwo i Ginekologia. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Nicolaides K, W grzyn P. Ultrasonograficzne objawy zaburzeƒ chromosomalnych mi dzy > tygodniem cià y. London: Fetal Medicine Foundation, Rekomendacje Zarzàdu G ównego PTG w zakresie opieki przedporodowej w cià y o powik anym przebiegu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Ginekologia po Dyplomie. 2005, 12, Souka A, Nicolaides K. Diagnosis of fetal abnormalities at the week scan. Ultrasound Obstet Gynecol. 1997, 10, Achiron R, Rotstein Z, Lipitz S, [et al.]. First-trimester of fetal congenital heart disease by transvaginal ultrasonography. Obstet Gynecol. 1994, 84, Copel J, Pilu G, Kleinman C. Congenital heart disease and extrcardiac anomalies: associations and indications for fetal echocardiography. Am J Obstet Gynecol. 1986, 154, Persson P, Kullander S, Gennser G, [et al.]. Screening for fetal malformations using ultrasound and measurements of alpha-fetoprotein in maternal serum. Br Med J. 1983, 286, Blazer S, Zimmer E, Gover A, [et al.]. Fetal omphalocele detected early in pregnancy: asssociated anomalies and outcomes. Radiology. 2004, 232, Blazer S, Zimmer E, Gover A, [et al.]. The natural history of omphalocele detected in early pregnancy. Ultrasound Obstet Gynecol. 2003, 22, Suppl. 1, Kucinska-Chahwan A, Roszkowski T, Debski R. Anterior abdominal wall defects-retrospective analysis of fetuses diagnosed in the Department of Obstetrics & Gynecology of the Postgraduate Center of Medical Education between 1997 & Ginekol Pol. 2004, 75, Pelizzo G, Maso G, Dell Oste C, [et al.]. Giant omphaloceles with a small abdominal defect: prenatal diagnosis and neonatal management. Ultrasound Obstet Gynecol. 2005, 26, Respondek-Liberska M. Izolowane zaburzenia czynnoêciowe w sercu p odu o prawid owej budowie: W: Kardiologia prenatalna dla po o ników i kardiologów dzieci cych. Lublin: Czelej, 2006, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 611

Laboratoryjnej Genetyki Medycznej. Diagnostyka przedurodzeniowa. Koszt kursu: 335zł koszt dla wszystkich uczestników

Laboratoryjnej Genetyki Medycznej. Diagnostyka przedurodzeniowa. Koszt kursu: 335zł koszt dla wszystkich uczestników Oddział Kształcenia Podyplomowego Uprzejmie informuje, iż planowany jest kurs z zakresu: Laboratoryjnej Genetyki Medycznej w terminie 15-17 listopada 2010 r. Diagnostyka przedurodzeniowa Koszt kursu: 335zł

Bardziej szczegółowo

Przydatność testu hiperoksygenacji w prognozowaniu hipoplazji płuc u płodów doniesienie wstępne

Przydatność testu hiperoksygenacji w prognozowaniu hipoplazji płuc u płodów doniesienie wstępne P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2011, 82, 834-839 Przydatność testu hiperoksygenacji w prognozowaniu hipoplazji płuc u płodów doniesienie wstępne Maternal hyperoxygenation test in prediction

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw Nr 276 19536 Poz. 2740 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 21 grudnia 2004 r.

Dziennik Ustaw Nr 276 19536 Poz. 2740 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 21 grudnia 2004 r. Dziennik Ustaw Nr 276 19536 Poz. 2740 2740 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 21 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu Êwiadczeƒ opieki zdrowotnej, w tym badaƒ przesiewowych, oraz okresów, w których

Bardziej szczegółowo

Program Poprawy Opieki Perinatalnej w Województwie Lubuskim 2014-2016

Program Poprawy Opieki Perinatalnej w Województwie Lubuskim 2014-2016 Program Poprawy Opieki Perinatalnej w Województwie Lubuskim 2014-2016 Współczynnik umieralności okołoporodowej na terenie województwa lubuskiego w roku 2013 wg GUS wyniósł 7,3 i uplasował województwo lubuskie

Bardziej szczegółowo

ZASADY REALIZACJI PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH

ZASADY REALIZACJI PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH Załącznik nr 5 do zarządzenia nr 66/2007/DSOZ ZASADY REALIZACJI PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek kobiet rodzących. Szacuje

Bardziej szczegółowo

Dalsze losy dzieci ze stwierdzonym prenatalnie poszerzeniem przezierności karkowej oraz prawidłowym kariotypem

Dalsze losy dzieci ze stwierdzonym prenatalnie poszerzeniem przezierności karkowej oraz prawidłowym kariotypem Dalsze losy dzieci ze stwierdzonym prenatalnie poszerzeniem przezierności karkowej oraz prawidłowym kariotypem Long-term follow-up of children with prenatally found increased nuchal translucency and normal

Bardziej szczegółowo

Badanie echokardiograficzne u p odów z torbielà jajnika

Badanie echokardiograficzne u p odów z torbielà jajnika Badanie echokardiograficzne u p odów z torbielà jajnika Fetal echocardiography in fetal ovarian cysts S odki Maciej 1, Janiak Katarzyna 1, Szaflik Krzysztof 2, Wilczyƒski Jan 3, Oszukowski Przemys aw 4,

Bardziej szczegółowo

HALINA KONEFAŁ 1, ELŻBIETA GAWRYCH 2, MARIA BEATA CZESZYŃSKA 1, ZBIGNIEW CELEWICZ 3

HALINA KONEFAŁ 1, ELŻBIETA GAWRYCH 2, MARIA BEATA CZESZYŃSKA 1, ZBIGNIEW CELEWICZ 3 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 2, 105-109, 2012 Wyniki leczenia noworodków urodzonych z ciężkimi wadami wrodzonymi wymagającymi wczesnej interwencji chirurgicznej w referencyjnym

Bardziej szczegółowo

Zapytaj swojego lekarza.

Zapytaj swojego lekarza. Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również

Bardziej szczegółowo

8. Streszczenie. 8.1 Wstęp

8. Streszczenie. 8.1 Wstęp 8. Streszczenie 8.1 Wstęp Istniejące klasyfikacje wrodzonych wad serca, zarówno w kardiologii dziecięcej, jak i kardiologii prenatalnej, nie spełniają potrzeb diagnostycznych, leczniczych i rokowniczych.

Bardziej szczegółowo

ZASADY REALIZACJI PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH

ZASADY REALIZACJI PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH Załącznik nr 5 do zarządzenia nr 81/2008/DSOZ ZASADY REALIZACJI PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek kobiet rodzących. Szacuje

Bardziej szczegółowo

Rola prenatalnego badania kardiologicznego w opiece perinatalnej

Rola prenatalnego badania kardiologicznego w opiece perinatalnej Maria Respondek-Liberska Rola prenatalnego badania kardiologicznego w opiece perinatalnej 2008.4.,25-34 Wstęp Tradycyjny model opieki perinatalnej u większości ciężarnych polega na systematycznej kontroli

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU. Lek. med. Ali Akbar Hedayati

UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU. Lek. med. Ali Akbar Hedayati UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU Lek. med. Ali Akbar Hedayati starszy asystent Oddziału Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze Analiza wyników operacyjnego

Bardziej szczegółowo

VADEMECUM. Rehabilitacja. Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych. Rehabilitacja w warunkach domowych

VADEMECUM. Rehabilitacja. Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych. Rehabilitacja w warunkach domowych Rehabilitacja Rehabilitacja to kompleksowe post powanie, które ma na celu przywrócenie pe nej lub mo liwej do osi gni cia sprawno ci zycznej i psychicznej, zdolno ci do pracy i zarobkowania oraz zdolno

Bardziej szczegółowo

Agenezja przewodu żylnego niegroźna nieprawidłowość rozwojowa czy poważny problem kliniczny?

Agenezja przewodu żylnego niegroźna nieprawidłowość rozwojowa czy poważny problem kliniczny? P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2013, 84, 676-681 Agenezja przewodu żylnego niegroźna nieprawidłowość rozwojowa czy poważny problem kliniczny? Agenesis of the ductus venosus an irrelevant anomaly

Bardziej szczegółowo

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Grażyna Szypuła, Magdalena Rusin Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. R. Liszki w Bielsku-Białej

Bardziej szczegółowo

Kardiomegalia u płodu

Kardiomegalia u płodu Kardiomegalia u płodu Kardiomegalia u płodu to powiększenie sylwetki serca płodu w stosunku do klatki piersiowej płodu[4]. Powiększenie sylwetki serca jest uniwersalnym objawem niewydolności krążenia zarówno

Bardziej szczegółowo

Czy możliwe jest wykrywanie patologii układu krążenia płodu w pierwszym trymestrze ciąży?

Czy możliwe jest wykrywanie patologii układu krążenia płodu w pierwszym trymestrze ciąży? Czy możliwe jest wykrywanie patologii układu krążenia płodu w pierwszym trymestrze ciąży? Is it possible to identify pathology of the fetal cardiovascular system in the first trimester of pregnancy? Joanna

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 7 grudnia 2015 r.

Warszawa, 7 grudnia 2015 r. Warszawa, 7 grudnia 2015 r. Dr hab. n. med. Marek Szymczak Klinika Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów IP Centrum Zdrowia Dziecka Al. Dzieci Polskich 20 04-730 Warszawa RECENZJA rozprawy doktorskiej

Bardziej szczegółowo

Propozycja protoko u skriningowego badania serca p odu w ramach Programu Ministerstwa Zdrowia Kardio-Prenatal 2008

Propozycja protoko u skriningowego badania serca p odu w ramach Programu Ministerstwa Zdrowia Kardio-Prenatal 2008 Propozycja protoko u skriningowego badania serca p odu w ramach Programu Ministerstwa Zdrowia Kardio-Prenatal 2008 Proposal of screening fetal heart examination form granted by Polish Ministry of Health

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: Hanna Moczulska, Sebastian Foryś, Maria Respondek-Liberska

Opracowanie: Hanna Moczulska, Sebastian Foryś, Maria Respondek-Liberska Agenezja nerek, zalecenia postępowania luty 2011 Opracowanie: Hanna Moczulska, Sebastian Foryś, Maria Respondek-Liberska Agenezja nerek może byd jedno lub obustronna. Rokowanie dla obu przypadków jest

Bardziej szczegółowo

Zmiany pozycji techniki

Zmiany pozycji techniki ROZDZIAŁ 3 Zmiany pozycji techniki Jak zmieniać pozycje chorego w łóżku W celu zapewnienia choremu komfortu oraz w celu zapobieżenia odleżynom konieczne jest m.in. stosowanie zmian pozycji ciała chorego

Bardziej szczegółowo

OKRĘGOWI RZECZNICY ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ I NACZELNY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ

OKRĘGOWI RZECZNICY ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ I NACZELNY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ OKRĘGOWI RZECZNICY ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ I NACZELNY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ OIL Pozostało z r.2010 RUCH SPRAW 2011r. Wpływ Prowadzono Zakończono Pozostało ogółem odmowa umorz. wnioski

Bardziej szczegółowo

Zapisy kardiotokograficzne u płodów z zaburzeniami rytmu serca analiza przypadków

Zapisy kardiotokograficzne u płodów z zaburzeniami rytmu serca analiza przypadków Zapisy kardiotokograficzne u płodów z zaburzeniami rytmu serca analiza przypadków Cardiotocography in fetal heart arrhythmia analysis of cases Hamela-Olkowska Anita, Szymkiewicz-Dangel Joanna, Romejko-Wolniewicz

Bardziej szczegółowo

Universitäts-Frauenklinik Essen. Medycyna prenatalna i medycyna płodowa Centrum perinatologiczne I. Stopnia

Universitäts-Frauenklinik Essen. Medycyna prenatalna i medycyna płodowa Centrum perinatologiczne I. Stopnia Universitäts-Frauenklinik Essen Medycyna prenatalna i medycyna płodowa Centrum perinatologiczne I. Stopnia Szanowni Państwo, Drodzy Rodzice, Nasze Centrum medycyny prenatalnej oferuje Państwu pełne spektrum

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw Nr 89 5994 Poz. 827 i 828 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 14 maja 2003 r.

Dziennik Ustaw Nr 89 5994 Poz. 827 i 828 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 14 maja 2003 r. Dziennik Ustaw Nr 89 5994 Poz. 827 i 828 827 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 14 maja 2003 r. zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie okreêlenia wzoru bankowego dokumentu p atniczego sk adek, do których

Bardziej szczegółowo

3. Wykrywanie wad serca przed urodzeniem rola diagnostyki prenatalnej

3. Wykrywanie wad serca przed urodzeniem rola diagnostyki prenatalnej 3. Wykrywanie wad serca przed urodzeniem rola diagnostyki prenatalnej Joanna Dangel Badania ultrasonograficzne i echokardiograficzne W 1998 roku pojawiły się pierwsze doniesienia wskazujące na to, że prenatalne

Bardziej szczegółowo

Wyniki badań cytogenetycznych u płodów z poszerzeniem przezierności karkowej

Wyniki badań cytogenetycznych u płodów z poszerzeniem przezierności karkowej Ginekol Pol. 202, 83, 89-93 Wyniki badań cytogenetycznych u płodów z poszerzeniem przezierności karkowej Results of cytogenetic examinations in fetuses with increased nuchal translucency Kornacki Jakub,

Bardziej szczegółowo

Migotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus

Migotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus Migotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Bardziej szczegółowo

warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz

warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć

Bardziej szczegółowo

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych.

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych. Dziennik Ustaw Nr 241 15978 Poz. 2097 2097 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych. Na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 6 wrzeênia

Bardziej szczegółowo

Resuscytacja wewnątrzmaciczna płodu

Resuscytacja wewnątrzmaciczna płodu Resuscytacja wewnątrzmaciczna płodu Prof. zw. dr hab. Bożena Leszczyńska-Gorzelak diagnoza pojawienie się nieprawidłowych cech w zapisie kardiotokograficznym. zmiana pozycji rodzącej, zmniejszenie czynności

Bardziej szczegółowo

ANALIZA ZGONU MATKI W OKRESIE CIĄŻY, PORODU I POŁOGU

ANALIZA ZGONU MATKI W OKRESIE CIĄŻY, PORODU I POŁOGU Pieczęć oddziału/kliniki adres, tel./fax Miejscowość, dnia. ANALIZA ZGONU MATKI W OKRESIE CIĄŻY, PORODU I POŁOGU I. DANE OGÓLNE: 1. Imię i nazwisko m atki:... 2. Data urodzenia:...w iek:... 3. Miejsce

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku.

Sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku. Sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku. Rada Nadzorcza zgodnie z treścią Statutu Spółki składa się od 5 do 9 Członków powoływanych przez Walne Zgromadzenie w głosowaniu tajnym.

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz - wizyta wstępna

Kwestionariusz - wizyta wstępna Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - PZH 00-791 Warszawa, ul. Chocimska 24 Tel: (22) 542-13-72, E-mail: beki@pzh.gov.pl Badanie Epidemiologii Krztuśca Kwestionariusz - wizyta wstępna 1.1. Data wizyty

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw Nr 234 14858 Poz. 1974 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r.

Dziennik Ustaw Nr 234 14858 Poz. 1974 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r. Dziennik Ustaw Nr 234 14858 Poz. 1974 1974 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegó owych zasad orzekania o sta ym lub d ugotrwa ym uszczerbku

Bardziej szczegółowo

1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi

1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi Płód w płodzie fetus in fetu. Hanna Moczulska 1, Maria Respondek-Liberska 2 1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi 2. Zakład

Bardziej szczegółowo

Maria Respondek-Liberska *, Joanna Dangel *, Agata Włoch *

Maria Respondek-Liberska *, Joanna Dangel *, Agata Włoch * Certyfikat Umiejętności skriningowego badania serca płodu (podstawowy) Sekcji Echokardiografii i Kardiologii Prenatalnej Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego Certificate of competence in screening

Bardziej szczegółowo

Aktualne zasady postępowania w przypadku potworniaka krzyżowo-guzicznego (sacrococcygeal teratomy) u płodu.

Aktualne zasady postępowania w przypadku potworniaka krzyżowo-guzicznego (sacrococcygeal teratomy) u płodu. Aktualne zasady postępowania w przypadku potworniaka krzyżowo-guzicznego (sacrococcygeal teratomy) u płodu. Hanna Moczulska1, Maria Respondek-Liberska 2, Katarzyna Janiak 2, Krzysztof Szaflik3, Andrzej

Bardziej szczegółowo

III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE

III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%

Bardziej szczegółowo

IV. Ostre choroby jamy brzusznej PYTANIA. Andrzej Żyluk

IV. Ostre choroby jamy brzusznej PYTANIA. Andrzej Żyluk Chirurgia_repetytorium_cz.II-V_druk:Layout 1 2016-05-31 13:35 Strona 109 IV. Ostre choroby jamy brzusznej PYTANIA Andrzej Żyluk Chirurgia_repetytorium_cz.II-V_druk:Layout 1 2016-05-31 13:35 Strona 110

Bardziej szczegółowo

Warmińsko- Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego w Olsztynie

Warmińsko- Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego w Olsztynie Warmińsko- Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego w Olsztynie Analiza działalności oddziałów położniczo- noworodkowych oraz Programu Optymalizacji Opieki Okołoporodowej w województwie warmińsko- mazurskim

Bardziej szczegółowo

May 17 Friday Opening: 8.45

May 17 Friday Opening: 8.45 May 17 Friday Opening: 8.45 Prof. M. Banach Dyrektor ICZMP Director of the Polish Mother s Memorial Hospital Dyrektor ŁOW NFZ Prof. O. Trojnarska Artur Olsiński Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Polish

Bardziej szczegółowo

Opis programu do wizualizacji algorytmów z zakresu arytmetyki komputerowej

Opis programu do wizualizacji algorytmów z zakresu arytmetyki komputerowej Opis programu do wizualizacji algorytmów z zakresu arytmetyki komputerowej 3.1 Informacje ogólne Program WAAK 1.0 służy do wizualizacji algorytmów arytmetyki komputerowej. Oczywiście istnieje wiele narzędzi

Bardziej szczegółowo

Problemy prokreacji i przebieg ciąży u pacjentek z wrodzonymi wadami serca

Problemy prokreacji i przebieg ciąży u pacjentek z wrodzonymi wadami serca PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2006, tom 1, nr 2, 90 94 Copyright 2006 Via Medica ISSN 1507 4145 Problemy prokreacji i przebieg ciąży u pacjentek z wrodzonymi wadami serca Robert Sabiniewicz,

Bardziej szczegółowo

1. Mianownictwo i podzia krwotoków po o niczych Zbigniew S omko, Krzysztof Drews Klasyfikacja przyczynowa... 16

1. Mianownictwo i podzia krwotoków po o niczych Zbigniew S omko, Krzysztof Drews Klasyfikacja przyczynowa... 16 Spis treêci 1. Mianownictwo i podzia krwotoków po o niczych Zbigniew S omko, Krzysztof Drews.................... 15 1.1. Klasyfikacja przyczynowa.............. 16 2. Aspekt historyczny krwotoków po o niczych

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka przepukliny mózgowej w pierwszym trymestrze ciąży opis dwóch przypadków i przegląd piśmiennictwa

Diagnostyka przepukliny mózgowej w pierwszym trymestrze ciąży opis dwóch przypadków i przegląd piśmiennictwa poło nictwo Diagnostyka przepukliny mózgowej w pierwszym trymestrze ciąży opis dwóch przypadków i przegląd piśmiennictwa First trimester diagnosis of encephalocele report of two cases and review of the

Bardziej szczegółowo

PILNE Informacje dotyczące bezpieczeństwa Aparat ultrasonograficzny AFFINITI 70 firmy Philips

PILNE Informacje dotyczące bezpieczeństwa Aparat ultrasonograficzny AFFINITI 70 firmy Philips Strona 1 z 5 Szanowni Państwo! W aparatach ultrasonograficznych AFFINITI 70 firmy Philips wykryto usterkę, która może stanowić potencjalne zagrożenie dla pacjentów lub użytkowników. Niniejsze informacje

Bardziej szczegółowo

Terapia płodu ocena zastosowania shuntu komorowo-owodniowego w leczeniu wodogłowia

Terapia płodu ocena zastosowania shuntu komorowo-owodniowego w leczeniu wodogłowia Terapia płodu ocena zastosowania shuntu komorowo-owodniowego w leczeniu wodogłowia Fetal therapy evaluation of ventriculo-amniotic shunts in the treatment of hydrocephalus 1, Marta Czaj 1 2 1 2, Waldemar

Bardziej szczegółowo

Evaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema

Evaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Aniologicznego Bydgoszcz, 21-22 maj 2014 r. Ocena sprawności funkcjonalnej kończyny górnej u kobiet z wtórnym obrzękiem

Bardziej szczegółowo

Pułapki (bardzo) wczesnej diagnostyki nowotworów układu rozrodczego

Pułapki (bardzo) wczesnej diagnostyki nowotworów układu rozrodczego Pułapki (bardzo) wczesnej diagnostyki nowotworów układu rozrodczego Radosław Mądry i Janina Markowska Katedra i Klinika Onkologii Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Poznań 17-10-2014

Bardziej szczegółowo

STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE. Rozdział I

STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE. Rozdział I STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE Rozdział I Postanowienia Ogólne. 1. Stowarzyszenie nosi nazwę Polskie Stowarzyszenie Dyrektorów Szpitali w Krakowie w dalszej części określone

Bardziej szczegółowo

Instalacja. Zawartość. Wyszukiwarka. Instalacja... 1. Konfiguracja... 2. Uruchomienie i praca z raportem... 4. Metody wyszukiwania...

Instalacja. Zawartość. Wyszukiwarka. Instalacja... 1. Konfiguracja... 2. Uruchomienie i praca z raportem... 4. Metody wyszukiwania... Zawartość Instalacja... 1 Konfiguracja... 2 Uruchomienie i praca z raportem... 4 Metody wyszukiwania... 6 Prezentacja wyników... 7 Wycenianie... 9 Wstęp Narzędzie ściśle współpracujące z raportem: Moduł

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Prezes SN Lech Paprzycki

POSTANOWIENIE. Prezes SN Lech Paprzycki Sygn. akt III KK 239/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 kwietnia 2013 r. Prezes SN Lech Paprzycki na posiedzeniu w trybie art. 535 3 kpk po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 23 kwietnia

Bardziej szczegółowo

PROBLEMY KARDIOLOGICZNE OKRESU DORASTANIA

PROBLEMY KARDIOLOGICZNE OKRESU DORASTANIA XI Konferencja Sekcji Kardiologii Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Toruń, 27-29 września 2012r PROBLEMY KARDIOLOGICZNE OKRESU DORASTANIA Miejsce obrad Sala Konferencyjna Hotelu Filmar,

Bardziej szczegółowo

Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. Załącznik nr 1

Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. Załącznik nr 1 Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. Załącznik nr 1 2. Program profilaktyki raka szyjki macicy Program profilaktyki raka szyjki macicy - etap podstawowy - pobranie materiału

Bardziej szczegółowo

20 PPABank S.A. - prospekt emisyjny seria I

20 PPABank S.A. - prospekt emisyjny seria I 20 PPABank S.A. - prospekt emisyjny seria I 2 w Prospekcie 1. w Prospekcie ze strony Emitenta Pierwszy Polsko-Amerykaƒski Bank S.A. ul. Kordylewskiego 11 31-547 Kraków telefon: (0-12) 618-33-33 telefax:

Bardziej szczegółowo

Twoje zdrowie w rękach światowych ekspertów

Twoje zdrowie w rękach światowych ekspertów ubezpieczenia Twoje zdrowie w rękach światowych ekspertów Medycyna bez granic Best Doctors W poważnej chorobie najważniejsze jest, aby być pod opieką najlepszych lekarzy i mieć dostęp do zaplecza medycznego

Bardziej szczegółowo

Przerwany ³uk aorty. Ireneusz Haponiuk, Janusz H. Skalski. 3.1. Wstêp. 3.2. Anatomia i klasyfikacja wady ROZDZIA 3

Przerwany ³uk aorty. Ireneusz Haponiuk, Janusz H. Skalski. 3.1. Wstêp. 3.2. Anatomia i klasyfikacja wady ROZDZIA 3 27 ROZDZIA 3 Przerwany ³uk aorty 3.1. Wstêp Przerwanie ³uku aorty jest rzadk¹ patologi¹, która polega na braku ci¹g³oœci têtnicy g³ównej w tym odcinku. Jest efektem zaburzeñ tworzenia ³uków aortalnych

Bardziej szczegółowo

Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r.

Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r. Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Komisja Nadzwyczajna "Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji NPP-020-51-2008 Pan Bronisław

Bardziej szczegółowo

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 19 marca 2009 r.

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 19 marca 2009 r. Dziennik Ustaw Nr 52 4681 Poz. 421 421 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie sta u adaptacyjnego i testu umiej tnoêci w toku post powania o uznanie kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

Wyznaczenie sprawności grzejnika elektrycznego i ciepła właściwego cieczy za pomocą kalorymetru z grzejnikiem elektrycznym

Wyznaczenie sprawności grzejnika elektrycznego i ciepła właściwego cieczy za pomocą kalorymetru z grzejnikiem elektrycznym Nr. Ćwiczenia: 215 Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 2008/2009 sem. 2. Termin: 20 IV 2009 Temat Ćwiczenia: Wyznaczenie sprawności grzejnika elektrycznego i ciepła właściwego

Bardziej szczegółowo

Założenia i wstępne wnioski Ogólnopolskiego Rejestru Patologii Kardiologicznych Płodów (www.orpkp.pl)

Założenia i wstępne wnioski Ogólnopolskiego Rejestru Patologii Kardiologicznych Płodów (www.orpkp.pl) PRACE PROTOKOŁY ORYGINALNE BADAŃ WIELOOŚRODKOWYCH / Original articles / Multicenter trials protocols Polski Polski Przegląd Kardiologiczny 2008, 2008, 10, 10, 2, 129-135 2, 19-23 ISSN 1507-5540 Copyright

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw Nr 19 1311 Poz. 234 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 12 marca 2001 r.

Dziennik Ustaw Nr 19 1311 Poz. 234 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 12 marca 2001 r. Dziennik Ustaw Nr 19 1311 Poz. 234 234 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie szczegó owych warunków prowadzenia dzia alnoêci w wolnych obszarach celnych i sk adach wolnoc owych,

Bardziej szczegółowo

Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym

Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym 9.05.2016 r. Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym Poniżej zawarte są informacje dotyczące złożenia oferty w postępowaniu konkursowym

Bardziej szczegółowo

Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina

Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Załącznik Nr 1 Do zarządzenia Nr 92/2012 Prezydenta Miasta Konina z dnia 18.10.2012 r. Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Jednostką dominującą jest Miasto Konin (Gmina Miejska

Bardziej szczegółowo

Hanna Moczulska, Katarzyna Janiak, Maciej Słodki, Maria Respondek-Liberska

Hanna Moczulska, Katarzyna Janiak, Maciej Słodki, Maria Respondek-Liberska Praca oryginalna Original paper Journal of Ultrasonography 2013; 13: 21 30 Submitted: 29.10.2012 Accepted: 28.01.2013 Analiza wyników badań ultrasonograficznych i echokardiograficznych z drugiego i trzeciego

Bardziej szczegółowo

DECYZJA w sprawie czasowego zaprzestania działalności

DECYZJA w sprawie czasowego zaprzestania działalności WOJEWODA ŁÓDZKI ZK-III.9611.15.2015 Łódź, dnia 17 czerwca 2015 r. DECYZJA w sprawie czasowego zaprzestania działalności Na podstawie art. 34 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej

Bardziej szczegółowo

Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07

Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek

Bardziej szczegółowo

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 29 lipca 2004 r.

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 29 lipca 2004 r. 1869 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 29 lipca 2004 r. zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dzieçmi i m odzie à Na podstawie art. 50

Bardziej szczegółowo

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Miejscowość:...dnia..r. DO POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W GOSTYNINIE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy:... Dane osoby zainteresowanej: Imię

Bardziej szczegółowo

PRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA

PRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA PRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA (Część 3 Ustawy o zdrowiu psychicznym z 1983 roku [Mental Health Act 1983]) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię i nazwisko osoby sprawującej opiekę nad pacjentem ( lekarz

Bardziej szczegółowo

Analiza porównawcza wyników terapii wewnątrzmacicznej obustronnej i jednostronnej uropatii zaporowej

Analiza porównawcza wyników terapii wewnątrzmacicznej obustronnej i jednostronnej uropatii zaporowej Analiza porównawcza wyników terapii wewnątrzmacicznej obustronnej i jednostronnej uropatii zaporowej Comparative analysis of interuterine therapy of unilateral and bilateral fetal obstructive uropathy

Bardziej szczegółowo

Programy profilaktyczne. finansowane przez MOW NFZ. Program profilaktyki chorób odtytoniowych. www.ceestahc.org

Programy profilaktyczne. finansowane przez MOW NFZ. Program profilaktyki chorób odtytoniowych. www.ceestahc.org Warszawa, 27 września 21 Funduszu Zdrowia w latach 28-21 Agata Smorżewska-Łaniewska 1 z 1 Programy profilaktyczne finansowane przez Mazowiecki Oddzia Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w latach 28

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych

Załącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych Program badań prenatalnych 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek

Bardziej szczegółowo

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.spsk2.pl/zp/pokaz2.php?

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.spsk2.pl/zp/pokaz2.php? Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.spsk2.pl/zp/pokaz2.php?n=170_2016 Poznań: Implanty do stabilizacji odcinka szyjnego z dostępu

Bardziej szczegółowo

Ocena przezierności karkowej (NT) oraz spektrum przepływu w przewodzie żylnym (DV) w wykrywaniu wad serca płodu

Ocena przezierności karkowej (NT) oraz spektrum przepływu w przewodzie żylnym (DV) w wykrywaniu wad serca płodu Ocena przezierności karkowej (NT) oraz spektrum przepływu w przewodzie żylnym (DV) w wykrywaniu wad serca płodu The role of fetal nuchal translucency (NT) and ductus venosus blood flow (DV) in the detection

Bardziej szczegółowo

ECHOKARDIOGRAFIA PRENATALNA W 1, 2, 3 TRYMESTRZE (W CIĄŻY POJEDYNCZEJ) PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

ECHOKARDIOGRAFIA PRENATALNA W 1, 2, 3 TRYMESTRZE (W CIĄŻY POJEDYNCZEJ) PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA ECHO PŁODU nr 2 (4) kwiecień 2012 / wydanie specjalne ECHOKARDIOGRAFIA PRENATALNA W 1, 2, 3 TRYMESTRZE (W CIĄŻY POJEDYNCZEJ) PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA Fetal echocardiography in first, second and 3rd trimester

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka, strategia leczenia i rokowanie odległe chorych z rozpoznaniem kardiomiopatii przerostowej

Diagnostyka, strategia leczenia i rokowanie odległe chorych z rozpoznaniem kardiomiopatii przerostowej Lekarz Karolina Macioł-Skurk Diagnostyka, strategia leczenia i rokowanie odległe chorych z rozpoznaniem kardiomiopatii przerostowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska

Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu

Bardziej szczegółowo

Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012

Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści

Bardziej szczegółowo

ZGONY NIEMOWLĄT W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM W 1991 R.

ZGONY NIEMOWLĄT W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM W 1991 R. » WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH ZGONY NIEMOWLĄT W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM W 1991 R. MARZEC. 1992 Opracowała mgr Małgorzata WIOUCH Celem opracowania jest przedstawienie poziomu timieralności

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ: AGRESJA I STRES. JAK SOBIE RADZIĆ ZE STRESEM?

SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ: AGRESJA I STRES. JAK SOBIE RADZIĆ ZE STRESEM? SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ: AGRESJA I STRES. JAK SOBIE RADZIĆ ZE STRESEM? Cele: - rozpoznawanie oznak stresu, - rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, - dostarczenie wiedzy na temat sposobów

Bardziej szczegółowo

probiotyk o unikalnym składzie

probiotyk o unikalnym składzie ~s~qoy[jg probiotyk o unikalnym składzie ecovag, kapsułki dopochwowe, twarde. Skład jednej kapsułki Lactobacillus gasseri DSM 14869 nie mniej niż 10 8 CFU Lactobacillus rhamnosus DSM 14870 nie mniej niż

Bardziej szczegółowo

Genetyka. mgr Ż. Dacewicz. 1,5 ECTS F-2-P-G-01 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:

Genetyka. mgr Ż. Dacewicz. 1,5 ECTS F-2-P-G-01 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS: Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Osoby prowadzące:

Bardziej szczegółowo

Opieka lekarska Opieka. po operacji raka

Opieka lekarska Opieka. po operacji raka W yjênienie Opieka lekarska po operacji raka piersi informacja wczesna diagnoza Opieka lekarska po operacji raka piersi informacja wczesna diagnoza Opieka lekarska po operacji raka piersi informacja W

Bardziej szczegółowo

Zasady postêpowania w bloku ca³kowitym serca p³odu opracowane przez zespó³ specjalistów Instytutu Centrum Zdrowia Matki w odzi (rok 2007)

Zasady postêpowania w bloku ca³kowitym serca p³odu opracowane przez zespó³ specjalistów Instytutu Centrum Zdrowia Matki w odzi (rok 2007) PRACE POGL DOWE / Review articles Polski Przegl¹d Kardiologiczny 2007, 9, 6, 423-427 ISSN 1507-5540 Copyright 2007 Almamedia; www. almamedia.com.pl opracowane przez zespó³ specjalistów Instytutu Centrum

Bardziej szczegółowo

Pomiar kąta twarzowo-szczękowego u płodów pomiędzy 11+0 a 13+6. tygodniem ciąży. Zastosowanie w diagnostyce prenatalnej trisomii 21

Pomiar kąta twarzowo-szczękowego u płodów pomiędzy 11+0 a 13+6. tygodniem ciąży. Zastosowanie w diagnostyce prenatalnej trisomii 21 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2013, 84, 624-629 Pomiar kąta twarzowo-szczękowego u płodów pomiędzy 11+0 a 13+6. tygodniem ciąży. Zastosowanie w diagnostyce prenatalnej trisomii 21 Frontomaxillary

Bardziej szczegółowo

Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii uwarunkowania prawne w

Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii uwarunkowania prawne w Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii uwarunkowania prawne w kontekście realiów kierowania i umieszczania nieletnich

Bardziej szczegółowo

Topografia klatki piersiowej

Topografia klatki piersiowej Badanie fizykalne układu krążenia II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Topografia klatki piersiowej A Pachowa przednia prawa B Obojczykowa środkowa prawa C Mostkowa D Obojczykowa środkowa lewa E Pachowa

Bardziej szczegółowo

2) Drugim Roku Programu rozumie się przez to okres od 1 stycznia 2017 roku do 31 grudnia 2017 roku.

2) Drugim Roku Programu rozumie się przez to okres od 1 stycznia 2017 roku do 31 grudnia 2017 roku. REGULAMIN PROGRAMU OPCJI MENEDŻERSKICH W SPÓŁCE POD FIRMĄ 4FUN MEDIA SPÓŁKA AKCYJNA Z SIEDZIBĄ W WARSZAWIE W LATACH 2016-2018 1. Ilekroć w niniejszym Regulaminie mowa o: 1) Akcjach rozumie się przez to

Bardziej szczegółowo

Umowy Dodatkowe. Przewodnik Ubezpieczonego

Umowy Dodatkowe. Przewodnik Ubezpieczonego Umowy Dodatkowe Przewodnik Ubezpieczonego Umowy dodatkowe sà uzupe nieniem umowy ubezpieczenia na ycie. Za cz sto niewielkà sk adk mo esz otrzymaç dodatkowà ochron. Dzi ki temu Twoja umowa ubezpieczenia

Bardziej szczegółowo

głównie do cytowania Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Test podwójny jest omówiony pobieżnie i Autor poświęca mu znacznie mniej

głównie do cytowania Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Test podwójny jest omówiony pobieżnie i Autor poświęca mu znacznie mniej Warszawa 22.12.2016 Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarza Jacka Więcka pt. Analiza wad rozwojowych u płodów i noworodków w oparciu o program badań prenatalnych w województwie opolskim

Bardziej szczegółowo

RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH W POWIECIE GOŁDAPSKIM W 2012 ROKU

RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH W POWIECIE GOŁDAPSKIM W 2012 ROKU POWIATOWY URZĄD PRACY W GOŁDAPI ul. śeromskiego 18, 19-500 GOŁDAP (087) 615-03-95, www.goldap.pup.gov.pl, e-mail: olgo@praca.gov.pl RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH W POWIECIE GOŁDAPSKIM W 2012

Bardziej szczegółowo

Nowa generacja nieinwazyjnych badań prenatalnych. www.neobona.pl

Nowa generacja nieinwazyjnych badań prenatalnych. www.neobona.pl Nowa generacja nieinwazyjnych badań prenatalnych www.neobona.pl Aberracje chromosomowe występują u około 1% wszystkich płodów. Diagnostyka prenatalna obejmuje testy opracowane w celu badania prawidłowego

Bardziej szczegółowo

Badania dopplerowskie w I trymestrze ciąż

Badania dopplerowskie w I trymestrze ciąż Badania dopplerowskie w I trymestrze ciąż ąży Piotr Sieroszewski Klinika Medycyny Płodu i Ginekologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Historia 1842r- Christian Johann Doppler( 1803-1853 ) pierwszy opis efektu

Bardziej szczegółowo

I. REKLAMA KIEROWANA DO LEKARZY

I. REKLAMA KIEROWANA DO LEKARZY Instrukcja postępowania w sprawie warunków i formy reklamy produktów leczniczych w Specjalistycznym Szpitalu Klinicznym Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Instrukcja określa

Bardziej szczegółowo

Co do zasady, obliczenie wykazywanej

Co do zasady, obliczenie wykazywanej Korekta deklaracji podatkowej: można uniknąć sankcji i odzyskać ulgi Piotr Podolski Do 30 kwietnia podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych byli zobowiązani złożyć zeznanie określające wysokość

Bardziej szczegółowo

Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT. Departament Ceł, Ministerstwo Finansów

Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT. Departament Ceł, Ministerstwo Finansów Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT Departament Ceł, Ministerstwo Finansów Usługa e-tranzyt System NCTS 2 Aktualny stan wdrożenia Ogólnopolskie

Bardziej szczegółowo